ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 4/2013

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΗ ΣΟΦΙΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Evlogi Georgiev 103, Sofia 1504, Bulgaria, Τηλ.: + 359 (0) 2 9447959, 9447790, Fax: + 359 (0) 2 9505375 Ε-mail: economy@grembassysofia.org Web: agora.mfa.gr/bg60 Επιμέλεια: Θεολογία Βούλγαρη, Γραμματέας ΟΕΥ Β Ιωάννης Μαρούτσος, Γραμματέας ΟΕΥ Β ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 4/2013 Για τις οικονομικές εξελίξεις στη Βουλγαρία και τις διμερείς οικονομικές & εμπορικές σχέσεις ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2013 [Type text] Page 0

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ I. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ... 3 - Προτεραιότητες υπηρεσιακής κυβέρνησης στον τομέα της οικονομικής πολιτικής.. 3 - Αύξηση 16,8% των βουλγαρικών εξαγωγών προς την Ε.Ε. στις αρχές 2013... 4 - Σημαντική κάμψη των ΑΞΕ στη Βουλγαρία στο πρώτο δίμηνο του 2013... 5 - Στο 11,8% η ανεργία στη Βουλγαρία το Μάρτιο 2013... 5 - Έκθεση Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση μακροοικονομικών ανισορροπιών στη βουλγαρική οικονομία... 5 IΙ. ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΜΕΡΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ... 7 - Αναθεωρημένα στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ για εμπόριο Ελλάδας - Βουλγαρίας... 7 - Προώθηση επιχειρηματικής συνεργασίας Βουλγαρίας με πγδμ, Ρουμανία, Σερβία, Μαυροβούνιο και Αλβανία... 8 IΙΙ. ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΕΙΣ... 10 - Χρηματοδοτική ενίσχυση της Sofia Med (όμιλος ΒΙΟΧΑΛΚΟ) από την EBRD... 10 IV. ΚΛΑΔΙΚΑ... 11 ΕΝΕΡΓΕΙΑ... 11 - Δηλώσεις Βούλγαρου Προέδρου αναφορικά με Nabucco και South Stream... 11 - Ανά διαστήματα περιορισμοί στην παραγωγή ΑΠΕ... 12 ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ... 14 - Διεθνείς πτήσεις charter (από και προς τη Βουλγαρία) το 2012... 14 ΥΓΕΙΑ... 14 - Ενημέρωση από Υφυπουργό κα Ντιμιτρόβα για την πορεά της μεταρρύθμισης του συστήματος υγείας... 14 ΥΠΟΔΟΜΕΣ... 15 - Πορεία εργασιών κατασκευής Γέφυρας 2 Δούναβη... 15 ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ... 16 - Σχεδιασμός αποκατάστασης σιδηροδρομικού δικτύου... 16 - Επέκταση μητροπολιτικού σιδηροδρόμου Σόφιας... 16 ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ... 17 - Πώληση Globul από ΟΤΕ... 17 ΑΓΡΟΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ... 18 - Προώθηση βουλγαρικών οίνων με κοινοτική χρηματοδότηση σε τρίτες χώρες εκτός Ε.Ε.... 18

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ... 18 - Επιλογή κοινοπραξίας ΑΚΤΩΡ ΗΛΕΚΤΩΡ για την κατασκευή ΜΕΛ Σόφιας... 18 V. ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΕΚΘΕΣΕΙΣ... 19 4ο Παρευξείνιο Επιχειρηματικό Φόρουμ με θέμα «Τα ελληνικά προϊόντα στις Παρευξείνιες αγορές» στη Θεσσαλονίκη, 28-29.03.2013... 19 Eπιχειρηματικό φόρουμ Black Sea Bridge στη Θεσσαλονίκη, 30.05.2013... 21 VI. ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΝΕΑ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ... 21 AGROSALES... 21 Παρακαλούμε σε περίπτωση αναδημοσίευσης να αναφέρεται η πηγή Εάν δεν επιθυμείτε να λαμβάνετε σε μηνιαία βάση το παρόν δελτίο, μπορείτε να μας ενημερώσετε σχετικά, ώστε να σας αφαιρέσουμε από τη λίστα αποδεκτών

I. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ - Προτεραιότητες υπηρεσιακής κυβέρνησης στον τομέα της οικονομικής πολιτικής Το υπηρεσιακό υπουργικό συμβούλιο της Βουλγαρίας δημοσίευσε την 1η Απριλίου τ.έ. τις προτεραιότητές του. Οι εν λόγω προτεραιότητες εστιάζουν στην αποτελεσματική λειτουργία της κυβέρνησης με ιδιαίτερη έμφαση στην εφαρμογή του προϋπολογισμού του 2013. Για να είναι εφικτή η τήρηση του προϋπολογισμού, θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για τη στήριξη των ευπαθών ομάδων, για την περιστολή της ανεργίας, για τη στήριξη των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων με σκοπό τη δημιουργία θέσεων εργασίας και επενδύσεων. Αναλυτικότερα, στους τομείς της οικονομίας/ενέργειας/μεταφορών, οι βασικές προτεραιότητες της υπηρεσιακής κυβέρνησης είναι οι κάτωθι (http://www.government.bg/fce/001/0211/files/prioriteti%20i%20zadachi.doc): Διασφάλιση ομαλής λειτουργίας κρατικών θεσμών με έμφαση στην ομαλή υλοποίηση των προβλεπόμενων στον προϋπολογισμό. Στήριξη πιο ευπαθών ομάδων βάσει δυνατοτήτων προϋπολογισμού. Λήψη μέτρων για την καταπολέμηση της ανεργίας. Ολοκληρωμένος εθνικός και διεθνής έλεγχος της αλυσίδας παραγωγής/μεταφοράς/διανομής ενέργειας δημοσιοποίηση αποτελεσμάτων ελέγχου. Διαμόρφωση στρατηγικού σχεδίου και ενιαίων δομών για σχέδια ενεργειακής αποδοτικότητας κατά την επόμενη προγραμματική περίοδο δημιουργία «Συμβουλίου Βιώσιμης Ενέργειας». Λήψη επειγόντων μέτρων για την ταχεία απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας με παράλληλη προστασία των πιο αδύναμων στρωμάτων. Απλοποίηση και τυποποίηση των λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος. Βελτίωση της λειτουργίας της ρυθμιστικής αρχής για την ενέργεια (State Energy and Water Regulatory Commission, SEWRC). Υποστήριξη μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) για πραγματοποίηση επενδύσεων και αύξηση θέσεων εργασίας αποπληρωμή εκκρεμών οφειλών. Συνέχιση νομοθετικού έργου για σημαντικά νομοθετήματα (π.χ. ΜΜΕ και καινοτομία). Λήψη μέτρων για την ταχεία επιστροφή ΦΠΑ στις εταιρείες (ακόμη και εντός 10 ημερών). Ανάπτυξη δομών του «οικοσυστήματος καινοτομίας». Διαμόρφωση εθνικού σχεδίου για την ανάπτυξη της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και των ηλεκτρονικών υπηρεσιών. Γραφείο Οικονομικών & Εμπορικών Υποθέσεων Σόφιας Σελίδα 3

Εξεύρεση και διοχέτευση των απαιτούμενων κονδυλίων για την καταβολή των αυξημένων από 1η Απριλίου τ.έ. συντάξεων. Σημειώνεται ότι λίγες ημέρες πριν από την ανακοίνωση του Υπουργικού Συμβουλίου, ο υπηρεσιακός Υπουργός Οικονομίας, Ενέργειας και Τουρισμού, κ. Asen Vasilev, είχε ανακοινώσει τις βασικές προτεραιότητες του Υπουργείου του κατά τη διάρκεια της σύντομης θητείας του ειδικά για τον κλάδο της ενέργειας. Οι εν λόγω προτεραιότητες συνοψίζονται στα εξής: Οι εγκαταστάσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ), που διαθέτουν τα απαιτούμενα πιστοποιητικά ή δε συμμορφώνονται με τις νομικές τους υποχρεώσεις, θα πρέπει να αποσυνδεθεί προσωρινά από το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας. Επανεξέταση τελών και λοιπών επιβαρύνσεων για τη διανομή/μεταφορά ηλεκτρικού ρεύματος (στόχος η τόνωση των εξαγωγών). Διαμόρφωση ενός μηχανισμού για την κατάργηση υφιστάμενων περιορισμών στις εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας προς την Τουρκία. Άμεση θέσπιση από τη SEWRC κανόνων για το εμπόριο ηλεκτρικής ενέργειας ως πρώτο βήμα προς την απελευθέρωση της αγοράς. ηλεκτρικής ενέργειας και την τόνωση της ανταγωνιστικότητας της Βουλγαρίας. - Αύξηση 16,8% των βουλγαρικών εξαγωγών προς την Ε.Ε. στις αρχές 2013 Σύμφωνα με προσωρινά στατιστικά στοιχεία που ανακοίνωσε το Εθνικό Στατιστικό Ινστιτούτο Βουλγαρίας, οι βουλγαρικές εξαγωγές σε κράτη μέλη της Ε.Ε. σημείωσαν τον Ιανουάριο του 2013 αύξηση 16,8% σε ετήσια βάση προσεγγίζοντας τα BGN 2 δισ. (περίπου 1 δισ.). Η Γερμανία, η Ιταλία, η Ελλάδα, η Ρουμανία και η Γαλλία απορρόφησαν το 70,8% του συνόλου των βουλγαρικών εξαγωγών προς την Ε.Ε. Παράλληλα, τον Ιανουάριο τ.ε., οι εισαγωγές από κράτη της Ε.Ε. σημείωσαν κάμψη 2,9% σε ετήσια βάση και η αξία τους διαμορφώθηκε στα BGN 2,1 δισ. (περίπου 1,1 δισ.). Η Γερμανία, η Ιταλία, η Ρουμανία, η Ελλάδα και η Ουγγαρία αποτελούν τους μεγαλύτερους προμηθευτές της βουλγαρικής αγοράς. Το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο τον Ιανουάριο 2013 διαμορφώθηκε σε BGN 52 εκατ. (περίπου 25 εκατ.). Γραφείο Οικονομικών & Εμπορικών Υποθέσεων Σόφιας Σελίδα 4

- Σημαντική κάμψη των ΑΞΕ στη Βουλγαρία στο πρώτο δίμηνο του 2013 Σύμφωνα με προσωρινά στοιχεία που ανακοίνωσε η βουλγαρική Κεντρική Τράπεζα (ΒΝΒ), οι άμεσες ξένες επενδύσεις (Α.Ξ.Ε.) στη Βουλγαρία το δίμηνο Ιανουαρίου - Φεβρουαρίου τ.έ. αντιστοιχούσαν σε 40,3 εκατ. (0,1% του ΑΕΠ), καταγράφοντας πτώση περίπου 92% σε ετήσια βάση. Την αντίστοιχη περίοδο του 2012 οι Α.Ξ.Ε. ανήλθαν σε 524,3 εκατ. ευρώ (1,3% του ΑΕΠ). Οι μεγαλύτερες Α.Ξ.Ε. στη Βουλγαρία το πρώτο δίμηνο του 2013 προήλθαν από την Ελλάδα ( 9,4 εκατ.), το Λουξεμβούργο ( 7,9 εκατ.), τη Ρωσία ( 6,7 εκατ.) και την Αυστρία (6,1 εκατ. ευρώ). Ταυτόχρονα, σύμφωνα με την ίδια ανακοίνωση, κάμψη σημείωσαν και οι βουλγαρικές επενδύσεις στο εξωτερικό οι οποίες το πρώτο δίμηνο του 2013 περιορίστηκαν σε 6,8 εκατ., ενώ το αντίστοιχο διάστημα του προηγούμενου έτους ισοδυναμούσαν με 23,8 εκατ. - Στο 11,8% η ανεργία στη Βουλγαρία το Μάρτιο 2013 Σύμφωνα με ανακοίνωση του βουλγαρικού Υπουργείου Εργασίας & Κοινωνικής Πολιτικής, το ποσοστό της ανεργίας το Μάρτιο στη Βουλγαρία διαμορφώθηκε στο 11,8%, σημειώνοντας μικρή κάμψη από το αρνητικό ρεκόρ οκταετίας 12% που είχε καταγραφεί το Φεβρουάριο. Η μείωση του ποσοστού της ανεργίας εκτιμάται ότι οφείλεται, μεταξύ άλλων, και στη θετική επίπτωση των επιχορηγούμενων προγραμμάτων απασχόλησης. Συγκεκριμένα ο αριθμός των ανέργων στη Βουλγαρία μειώθηκε κατά 4.225 άτομα το Μάρτιο, σε σύγκριση με τον προηγούμενο μήνα, ισοδυναμώντας με 388.523 άτομα. Περισσότερες θέσεις εργασίας δημιουργήθηκαν στους τομείς της μεταποιητικής βιομηχανίας και της γεωργίας. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της βουλγαρικής υπηρεσιακής κυβέρνησης, η ανεργία το 2013 και το 2014 θα σημειώσει αύξηση και θα διαμορφωθεί περίπου στο 12,4%. Για την αντιμετώπιση του προβλήματος θα διατεθεί από τον κρατικό προϋπολογισμό ποσό περίπου 15 εκατ. ευρώ σε δράσεις με στόχο τη δημιουργία 15.930 νέων θέσεων εργασίας. - Έκθεση Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση μακροοικονομικών ανισορροπιών στη βουλγαρική οικονομία Σύμφωνα με την εν θέματι έκθεση (συντάσσεται βάσει του Κανονισμού [ΕΕ] 1176/2011 και είναι προσβάσιμη στο σύνολό της στην ηλεκτρονική διεύθυνση(http://ec.europa.eu/economy_finance/publications/occasional_pap Γραφείο Οικονομικών & Εμπορικών Υποθέσεων Σόφιας Σελίδα 5

er/2013/pdf/ocp132_en.pdf), η Βουλγαρία αντιμετωπίζει προβλήματα μακροοικονομικών ανισορροπιών ιδίως στους τομείς του εξωτερικού χρέους, της εταιρικής απομόχλευσης (corporate deleveraging) και της διαδικασίας προσαρμογής της αγοράς εργασίας. Πιο συγκεκριμένα, η Επιτροπή εκτιμά ότι: Η εξωτερική θέση της χώρας παραμένει αρνητική, αν και καταγράφονται θετικές εξελίξεις την τελευταία τριετία ως προς τον τομέα αυτό: αποπληρωμές χρέους και ονομαστική οικονομική ανάπτυξη έχουν μειώσει το εν λόγω χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ. Παράλληλα, οι προσδοκίες μεγαλύτερης οικονομικής ανάπτυξης και η πορεία του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, που παραμένει ισορροπημένο, χάρη, κυρίως, στην ενίσχυση των εξαγωγών, εκτιμάται ότι πιθανώς θα οδηγήσουν σε βελτίωση της διεθνούς επενδυτικής θέσης της χώρας. Παρόλα αυτά, κίνδυνοι για την πορεία του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών συνεχίζουν να υφίστανται (η οικονομική ανάκαμψη πιθανώς να επιφέρει αύξηση των εισαγωγών), αν και η Επιτροπή εκτιμά ως χαμηλή την πιθανότητα επανάληψης ενός αναπτυξιακού μοντέλου παρόμοιου των προ κρίσης ετών (βασισμένου σε ΑΞΕ, κυρίως, στην αγορά γης), το οποίο και είχε συντελέσει αποφασιστικά την εποχή εκείνη στο υψηλό έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών. Ένας άλλος κίνδυνος που εντοπίζει η Επιτροπή είναι η πιθανή υπονόμευση της διεθνούς (εξωτερικής) ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων και ο περιορισμός των οφελών από την αύξηση των εξαγωγών και των μεριδίων των εν λόγω εταιρειών στις ξένες αγορές, λόγω του ταχέος ρυθμού αύξησης του μοναδιαίου κόστους εργασίας, που είναι ένας από τους υψηλότερους στην ΕΕ. Αν και ο ιδιωτικός τομέας βρίσκεται σε φάση απομόχλευσης, τα εταιρικά χρέη παραμένουν υψηλά ως ποσοστό του ΑΕΠκαι συνεχίζουν να αποτελούν πηγή ανησυχίας. Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο ιδιωτικός τομέας επιβεβαιώνονται και από την αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (16,6% επί του συνόλου των δανείων στα τέλη του 2012), καθώς και από τη συσσώρευση λοιπών πληρωτέων (και τυπικά μη ανηκόντων στον ορισμό του χρέους) λογαριασμών (ενοικίων, καθυστερούμενων οφειλών, εμπορικών πιστώσεων κτλ.). Η Επιτροπή εξαίρει τη σταθερότητα και ανθεκτικότητα του χρηματοπιστωτικού τομέα της χώρας, αλλά επισημαίνει τη χαμηλή κερδοφορία και την ιδιαίτερα αργή πιστωτική επέκταση που ενέχουν κινδύνους για την ανάπτυξη της Βουλγαρίας. Σύμφωνα με την Επιτροπή, η αγορά εργασίας επλήγη δυσανάλογα σκληρά από την κρίση, καθώς οι εταιρείες προτίμησαν τις απολύσεις από τις μισθολογικές μειώσεις. Αυτό οδήγησε τη Βουλγαρία, από τη μία, σε ένα από τα μεγαλύτερα πανευρωπαϊκά ποσοστά μείωσης της απασχόλησης και, από την άλλη, σε αύξηση τόσο της ανεργίας (12% το 2012) όσο και του μεριδίου του μη ενεργού πληθυσμού. Η ανεργία πλήττει, κυρίως, τους νέους και τα άτομα με χαμηλά προσόντα, ενώ το ποσοστό των μακροχρόνια ανέργων αυξάνεται. Οι Γραφείο Οικονομικών & Εμπορικών Υποθέσεων Σόφιας Σελίδα 6

αναντιστοιχίες των δεξιοτήτων και οι ελλείψεις σε παροχή εργατικού δυναμικού σε ορισμένους τομείς εκτιμάται ότι παρεμποδίζουν την οικονομική ανάπτυξη. Για την αντιμετώπιση των ως άνω εντοπιζόμενων κινδύνων, η Επιτροπή προτείνει οι προσπάθειες της βουλγαρικής κυβέρνησης να εστιάσουν κυρίως: Στην προσέλκυση κεφαλαίων για τους παραγωγικούς τομείς της οικονομίας. Στη βελτίωση της απορροφητικότητας των κοινοτικών κονδυλίων. Στον εξορθολογισμό του ισχύοντος πτωχευτικού θεσμικού πλαισίου με αξιοποίηση διαδικασιών ενδο- και εξωδικαστικών συμβιβασμών / διευθετήσεων. Στη βελτίωση της αποδοτικότητας της δικαιοσύνης. Στη λήψη ενός ολοκληρωμένου πακέτου μέτρων που θα εστιάζει στην αντιμετώπιση τόσο της αυξημένης ανεργίας όσο και στον περιορισμό των αναντιστοιχιών δεξιοτήτων και προσόντων. Στην πραγματοποίηση παρεμβάσεων και μεταρρυθμίσεων στην αγορά εργασία, την περιφερειακή πολιτική και την εκπαίδευση. IΙ. ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΜΕΡΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ - Αναθεωρημένα στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ για εμπόριο Ελλάδας - Βουλγαρίας Σύμφωνα με τα αναθεωρημένα στοιχεία 2009 2012 της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, το 2012 οι ελληνικές εξαγωγές στη Βουλγαρία (συμπεριλαμβανομένων των πετρελαιοειδών) σημείωσαν σημαντική κατ αξία αύξηση της τάξης του 18% και ανήλθαν σε περίπου 1,5 δισ. Οι ελληνικές εισαγωγές από Βουλγαρία κατέγραψαν επίσης αύξηση, αλλά πιο συγκρατημένη (6%). Όπως αποτυπώνεται και στον κάτωθι πίνακα, το αποτέλεσμα της εξέλιξης αυτής ήταν η διεύρυνση το 2012 του υπέρ της Ελλάδος διμερούς εμπορικού πλεονάσματος. Παρόμοιο ποσοστό αύξησης και παρόμοια συνολική αξία των ελληνικών εξαγωγών (17% και 1,5 δισ.) στη Βουλγαρία για το 2012 δίνει βάσει της δικής του ανάλυσης και το βουλγαρικό Στατιστικό Ινστιτούτο (web: http://www.nsi.bg/orpdocs/ftrade_1.1.1.2_en.xls), το οποίο, όμως, παρουσιάζει το υπέρ της Ελλάδος εμπορικό πλεόνασμα σαφώς πιο περιορισμένο (μόλις 48 εκατ.) Γραφείο Οικονομικών & Εμπορικών Υποθέσεων Σόφιας Σελίδα 7

Πίνακας 1 : Εμπορικό ισοζύγιο Ελλάδας Βουλγαρίας (Αξία : εκατ. ) 2009 2010 2011 2012 Μεταβολή 2012/2011 % Ελληνικές εξαγωγές προς Βουλγαρία 1.022,7 1.081,8 1.280,3 1.512,4 +18,1 Ελληνικές εισαγωγές από Βουλγαρία 962,3 1.087,8 1.217,5 1.294,8 +6,4 Ισοζύγιο +60,4-6,0 +62,8 +217,6 Όγκος εμπορίου 1.985 2.169,6 2.497,8 2.807,2 +12,4% Πηγή : ΕΛΣΤΑΤ - Προώθηση επιχειρηματικής συνεργασίας Βουλγαρίας με πγδμ, Ρουμανία, Σερβία, Μαυροβούνιο και Αλβανία Η προώθηση των οικονομικών και εμπορικών σχέσεων της Βουλγαρίας με α) την πγδμ και τη Ρουμανία και β) με τη Σερβία, την Αλβανία και το Μαυροβούνιο ήταν το αντικείμενο επιχειρηματικών φόρουμ που πραγματοποιήθηκαν διαδοχικά στη Σόφια στις 10&11.04.2013. Διοργανωτές ήταν η κρατική Υπηρεσία Προώθησης Βουλγαρικών ΜΜΕ (BSMEPA - Bulgarian Small and Medium Enterprises Promotion Agency), που υπάγεται στο β/υπουργείο Οικονομίας, Ενέργειας και Τουρισμού και η Μ.Κ.Ο. Βαλκανικό Γραφείο για τη Μεσαία Τάξη (BMCO - Balkan Middle Class Office). Στο πρώτο φόρουμ (10.04.2013) χαιρετισμό απηύθυνε η Υφυπουργός Οικονομίας, Ενέργειας & Τουρισμού Βουλγαρίας κα Violeta Lorer, η οποία σημείωσε ότι η Ρουμανία και η πγδμ αποτελούν «παραδοσιακούς οικονομικούς εταίρους» της Βουλγαρίας, παραμένουν, ωστόσο, εν πολλοίς ανεκμετάλλευτες δυνατότητες περαιτέρω οικονομικής συνεργασίας, όπως για παράδειγμα στην παραγωγή προϊόντων υψηλής τεχνολογίας. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία του βουλγαρικού Υπουργείου Οικονομίας, Ενέργειας & Τουρισμού, η Ρουμανία το 2012 ήταν η τρίτη, μετά τη Γερμανία και την Ιταλία, αγορά για τις βουλγαρικές εξαγωγές προς την Ε.Ε. (και το 2011 η δεύτερη), ενώ αντίστοιχα το 2012 η πγδμ ήταν η πέμπτη αγορά για τις βουλγαρικές εξαγωγές εκτός Ε.Ε. Η Υφυπουργός κα Lorer επεσήμανε την ανάγκη ενίσχυσης της επιχειρηματικής συνεργασίας με τη Ρουμανία και την πγδμ, τονίζοντας παράλληλα ότι αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα για τη βουλγαρική κυβέρνηση η προώθηση των εξαγωγών και η υποστήριξη των εξωστρεφών βουλγαρικών επιχειρήσεων. Γραφείο Οικονομικών & Εμπορικών Υποθέσεων Σόφιας Σελίδα 8

Σύμφωνα με τον Εκτελεστικό Διευθυντή της BSMEPA, κ. Nikola Stοyanov, τα τελευταία έτη, λόγω της κρίσης, παρατηρήθηκε συρρίκνωση του διμερούς όγκου εμπορίου, ενώ ταυτόχρονα η διάρθρωση του εμπορίου χαρακτηρίστηκε από προϊόντα χαμηλής προστιθέμενης αξίας. Τα ανωτέρω, ωστόσο, αρνητικά χαρακτηριστικά, σύμφωνα με τον κ. Stοyanov, αποτελούν ένδειξη ότι υφίσταται σημαντικό περιθώριο περαιτέρω ανάπτυξης και διαφοροποίησης των διμερών εμπορικών συναλλαγών. Ο Πρέσβυς της πγδμ στη Βουλγαρία κ. Blagoj Handjiski αναφέρθηκε στη στρατηγική εταιρική σχέση των δύο κρατών τόσο σε πολιτικό, όσο και σε οικονομικό επίπεδο, διαπιστώνοντας παράλληλα ότι η υποστήριξη της επιχειρηματικής συνεργασίας υπολείπεται τόσο της δυναμικής, όσο και των υφιστάμενων αναγκών εκατέρωθεν των συνόρων. Επίσης αναφέρθηκε στη σημασία της απορρόφησης των κοινοτικών κονδυλίων προς αυτήν την κατεύθυνση. Από ρουμανικής πλευράς χαιρετισμό προς τους συμμετέχοντες απηύθυνε ο Σύμβουλος Οικονομικών & Εμπορικών Υποθέσεων της Πρεσβείας της Ρουμανίας στη Σόφια, κ. Sorin Toader. Τους χαιρετισμούς ακολούθησαν επιχειρηματικές συναντήσεις μεταξύ 90 περίπου εκπροσώπων επιχειρήσεων από τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και την πγδμ. Στο δεύτερο φόρουμ (11.04.2013) χαιρετισμό απηύθυνε ο Εκτελεστικός Διευθυντής της BSMEPA, κ. Nikola Stoyanov, ο οποίος σημείωσε ότι το εμπόριο με τις ανωτέρω γειτονικές χώρες, που είναι «παραδοσιακοί εταίροι της Βουλγαρίας» αποτελεί αδιαμφισβήτητη προτεραιότητα της βουλγαρικής κυβέρνησης. Ο κ. Stoyanov αναφέρθηκε επίσης στην κάμψη που έχουν σημειώσει τα τελευταία έτη οι εμπορικές συναλλαγές με τις προαναφερθείσες γειτονικές χώρες, υποστηρίζοντας παράλληλα ότι υφίσταται σημαντικό ανεκμετάλλευτο δυναμικό στην επιχειρηματική συνεργασία σε τομείς όπως π.χ. η παραγωγή προϊόντων υψηλής τεχνολογίας. Ο Εκτελεστικός Διευθυντής του Βαλκανικού Γραφείου για τη Μεσαία Τάξη BMCO κ. Emil Vassilev στο χαιρετισμό του υποστήριξε ότι η απουσία μεσαίας τάξης αποτελεί ένα από τα κύρια προβλήματα της περιοχής των Βαλκανίων. Όπως παρατήρησε, στη Βουλγαρία λειτουργούν περισσότερες από 300.000 πολύ μικρές και ΜΜΕ αλλά παρόλα αυτά δεν υφίσταται μεσαία τάξη. Προαπαιτούμενο για τη δημιουργία μεσαίας τάξης είναι η πρόσβαση σε τραπεζικό κεφάλαιο που θα διασφαλίζει την απρόσκοπτη χρηματοδότηση και την εδραίωση των επιχειρήσεων αυτού του τύπου, προκειμένου αυτές να είναι σε θέση να επιτελέσουν την κοινωνική τους λειτουργία και να συμμετάσχουν στον πολιτικό διάλογο - κάτι που δεν συμβαίνει στα Βαλκάνια, σημείωσε ο κ. Vassilev. Στο πλαίσιο της Ε.Ε. στόχο αποτελεί η διεθνοποίηση της δραστηριότητας των πολύ μικρών και ΜΜΕ, κάτι που αφορά μόνο στο 7% των επιχειρήσεων στην περιοχή, ενώ διπλάσιο είναι το αντίστοιχο ποσοστό στη Γερμανία. Τέλος, ο κ. Vassilev ενημέρωσε τους παριστάμενους ότι το BMCO παρέχει υπηρεσίες Γραφείο Οικονομικών & Εμπορικών Υποθέσεων Σόφιας Σελίδα 9

υποβοήθησης σύναψης επιχειρηματικών συνεργασιών μεταξύ ενδιαφερόμενων επιχειρήσεων. Στο χαιρετισμό του ο κ. Vladimir Stamenovic, Επιτετραμμένος της Πρεσβείας της Σερβίας στη Σόφια, σημείωσε ότι η Βουλγαρία καθίσταται ο δεύτερος δημοφιλέστερος τουριστικός προορισμός για τους Σέρβους τουρίστες μετά την Τουρκία, ενώ συμφώνησε ότι γενικότερα οι ευκαιρίες για επενδύσεις μεταξύ των δύο κρατών σε μεγάλο βαθμό παραμένουν ανεκμετάλλευτες, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν έχουν υλοποιηθεί μέχρι σήμερα projects διασυνοριακής συνεργασίας. Τους χαιρετισμούς ακολούθησαν επιχειρηματικές συναντήσεις στις οποίες συμμετείχαν περισσότεροι από 90 εκπρόσωποι επιχειρήσεων από τη Βουλγαρία, τη Σερβία, την Αλβανία και το Μαυροβούνιο. Τα δύο επιχειρηματικά φόρουμ πραγματοποιήθηκαν με την υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης, μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη της Ανταγωνιστικότητας της βουλγαρικής οικονομίας 2007-2013». IΙΙ. ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΕΙΣ - Χρηματοδοτική ενίσχυση της Sofia Med (όμιλος ΒΙΟΧΑΛΚΟ) από την EBRD Σύμφωνα με ανακοίνωση τύπου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας για την Ανάπτυξη και την Ανασυγκρότηση, η τελευταία συμφώνησε να επενδύσει 40 εκατ. στην ελληνικών συμφερόντων εταιρεία επεξεργασίας μετάλλων Sofia Med με στόχο τη βελτίωση της ανταγωνιστικής της θέσης. Η χρηματοδότηση παρέχεται υπό τη μορφή μακροχρόνιου δανείου και θα αξιοποιηθεί, κυρίως, για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης ( 10) και τη μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση του κεφαλαίου κίνησης της εταιρείας ( 30). Η Sofia Med αποτελεί θυγατρική της ελληνικής ΧΑΛΚΟΡ και τμήμα του Ομίλου ΒΙΟΧΑΛΚΟ, μίας από τις μεγαλύτερες εταιρείες στην Ελλάδα και κορυφαίου επεξεργαστή μετάλλων στην Ευρώπη. Το εργοστάσιο της Sofia Med βρίσκεται στα περίχωρα της Σόφιας και επεξεργάζεται χαλκό, ορείχαλκο και ψευδάργυρο. Σχεδόν το 83% της παραγωγής της εταιρείας εξάγεται στη Δυτική και Ανατολική Ευρώπη. Ο κ. Περικλής Σαπουντζής, Διευθύνων Σύμβουλος της ΧΑΛΚΟΡ δήλωσε πως με τη χρηματοδότηση της EBRD και των ελληνικών τραπεζών η Sofia Med θα είναι σε θέση να αναπτυχθεί δυναμικά και να επεκταθεί σε προϊόντα υψηλότερης προστιθέμενης αξίας για βιομηχανικές εφαρμογές. Ο κ. Daniel Berg, Διευθυντής της EBRD στη Βουλγαρία ανέφερε πως το πακέτο χρηματοδότησης θα υποστηρίξει το σχέδιο ανάπτυξης της Sofia Med, ώστε η τελευταία να μπορέσει να αναπτυχθεί παρά την τρέχουσα κρίση ρευστότητας της αγοράς. Γραφείο Οικονομικών & Εμπορικών Υποθέσεων Σόφιας Σελίδα 10

Από την αρχή της λειτουργίας της στη Βουλγαρία η EBRD έχει επενδύσει πάνω από 2,5 δισ. σε περισσότερα από 200 έργα. Με τη συνολική αξία των ως άνω έργων σε περίπου 8 δισ. ευρώ, εκτιμάται ότι τα κεφάλαια της EBRD συνέβαλαν στην κινητοποίηση πάνω από 5,5 δισ. σε συγχρηματοδοτήσεις. IV. ΚΛΑΔΙΚΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑ - Δηλώσεις Βούλγαρου Προέδρου αναφορικά με Nabucco και South Stream Στο επίκεντρο των επαφών του Βούλγαρου Προέδρου, κ. Rosen Plevneliev, στην Ουγγαρία (2 3 Απριλίου τ.έ.) βρέθηκαν ενεργειακά ζητήματα και η πορεία των μεγάλων διασυνδετηρίων αγωγών φυσικού αερίου. Ο κ. Plevneliev ευχαρίστησε τον Ούγγρο ομόλογό του, κ. Janos Ader, για την πρόταση στενότερης συνεργασίας με την Ουγγαρία, την Τσεχία, τη Σλοβακία και την Πολωνία, στο πλαίσιο του σχεδίου σύνδεσης των ενεργειακών δικτύων των τελευταίων. Ο κ. Plevneliev έκανε ιδιαίτερη αναφορά στους διασυνδετηρίους αγωγούς με τη Σερβία, που βρίσκεται στη φάση του σχεδιασμού, και με τη Ρουμανία, η κατασκευή του οποίου έχει ξεκινήσει, ενώ εξέφρασε την υποστήριξή του στους αγωγούς South Stream και Nabucco. Σε ό,τι αφορά το South Stream, ο κ. Plevneliev επισήμανε την ανάγκη στενότερης συνεργασίας και συνεννόησης των εμπλεκόμενων χωρών, ώστε να μη δοθεί η ευκαιρία στη Ρωσία να διεξαγάγει ιδιαίτερες διαπραγματεύσεις με κάθε κράτος ξεχωριστά. Παράλληλα, εξέφρασε τους φόβους του για τη στάση που θα τηρήσει τελικά απέναντι στο έργο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Σε ό,τι αφορά το Nabucco, ο κ. Plevneliev τόνισε ότι πρέπει να επιταχυνθεί η κατασκευή του, καθώς το έργο αποτελεί στρατηγική επιλογή για τη χώρα του και είναι αυτό που, όπως εκτιμά, προσφέρει πραγματική διαφοροποίηση ενεργειακών πηγών στην Ευρώπη. Τέλος, ο κ. Plevneliev παραδέχθηκε την καθυστέρηση της χώρας του σε ό,τι έχει να κάνει με την ενσωμάτωση της κοινοτικής νομοθεσίας της σχετιζόμενης με το Τρίτο Πακέτο Ενεργειακής Απελευθέρωσης συνέδεσε δε τις καθυστερήσεις αυτές με τις υψηλές τιμές ηλεκτρισμού και θέρμανσης, που προκάλεσαν τις τελευταίες μαζικές διαδηλώσεις στη Βουλγαρία. Τόνισε, όμως, ό,τι καταβάλλεται κάθε δυνατή προσπάθεια να καλυφθούν οι ως άνω Γραφείο Οικονομικών & Εμπορικών Υποθέσεων Σόφιας Σελίδα 11

καθυστερήσεις και ήδη προωθούνται στο κοινοβούλιο σχετικά νομοθετικά κείμενα, ώστε αυτά να υιοθετηθούν εντός του επόμενου διμήνου. - Ανά διαστήματα περιορισμοί στην παραγωγή ΑΠΕ Τις πρώτες αντιδράσεις από τους παραγωγούς ΑΠΕ της χώρας συναντά η απόφαση της υπηρεσιακής κυβέρνησης της Βουλγαρίας να επιβάλλει ανά διαστήματα προσωρινούς περιορισμούς στην παραγωγή των μονάδων ΑΠΕ. Συγκεκριμένα, ο BGWEA (Ένωση Παραγωγών Αιολικής Ενέργειας) ισχυρίζεται ότι με τα εν λόγω μέτρα της κυβέρνησης παραβιάζεται τόσο η βουλγαρική όσο και η κοινοτική νομοθεσία και ότι η κυβέρνηση επιχειρεί να επιλύσει το πρόβλημα του δημοσιονομικού ελλείμματος στο εθνικό σύστημα ενέργειας μειώνοντας τεχνητά την ποσότητα της παραγόμενης ανανεώσιμης ενέργειας. Σύμφωνα με τον BGWEA, οι αποφάσεις της κυβέρνησης οδηγούν σε χρεοκοπία 1.600 παραγωγούς ΑΠΕ και στην απώλεια ακόμη περισσότερων θέσεων «πράσινης» εργασίας. Η εν λόγω απόφαση που οδήγησε στη νέα αντιπαράθεση κυβέρνησης και παραγωγών ΑΠΕ ελήφθη στις 24 Απριλίου τ.έ. Συγκεκριμένα, ο ESO (Energy System Operator Διαχειριστή Ηλεκτρικής Ενέργειας) έδωσε εντολή στις τρεις ιδιωτικές εταιρείες διανομής ηλεκτρικού ρεύματος (CEZ, Energo-Pro και EVN) να περιορίσουν την επομένη (25 Απριλίου) κατά 40% την παραγωγή ηλεκτρισμού από μονάδες ΑΠΕ για 7 ώρες (10 π.μ. έως 5 μ.μ.), ώστε να διατηρηθεί η ισορροπία παραγωγής και κατανάλωσης, η οποία εμφανιζόταν διαταραγμένη λόγω, μεταξύ άλλων, της χαμηλής οικιακής κατανάλωσης και των αδύναμων εξαγωγών. Σύμφωνα με βουλγαρικά πρακτορεία ειδήσεων, ανάλογοι περιορισμοί είχαν επιβληθεί και νωρίτερα (στις 6, 13 και 14 Απριλίου). Σημειώνεται ότι τον περασμένο μήνα, ο υπηρεσιακός Υπουργός Οικονομίας, Ενέργειας και Τουρισμού, κ. Asen Vasilev ήταν έντονα επικριτικός σε ό,τι αφορά την κατάσταση με τους παραγωγούς ΑΠΕ στη χώρα, υποστηρίζοντας, συγκεκριμένα, ότι το 40% περίπου του συνόλου των φωτοβολταϊκών σταθμών και αιολικών πάρκων δεν είχε εμπρόθεσμα υποβάλει πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο σχετικά με τον παραχθέντα κατά τους τελευταίους εννέα μήνες όγκο ηλεκτρικής ενέργειας στον ESO, παραβιάζοντας σχετική νομική υποχρέωση. Υποστήριξε δε ότι οι μη συμμορφούμενες εγκαταστάσεις ΑΠΕ θα έπρεπε να αποσυνδεθούν μέχρις ότου συμμορφωθούν και, προς την κατεύθυνση αυτή, έχουν δοθεί σχετικές οδηγίες. Σε μεταγενέστερες δηλώσεις του στις αρχές Απριλίου, ο κ. Vassilev εξαπέλυσε πιο συγκεκριμένες κατηγορίες ενάντιων των παραγωγών ηλιακής ενέργειας, υποστηρίζοντας ότι αρκετές φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις είχαν υποβάλει ψευδή στοιχεία, βάσει των Γραφείο Οικονομικών & Εμπορικών Υποθέσεων Σόφιας Σελίδα 12

οποίων προέκυπτε παραγωγή ηλεκτρισμού 32 ώρες ημερησίως. Οι δηλώσεις αυτές προκάλεσαν την αντίδραση της τοπικής ένωσης παραγωγών ηλιακής ενέργειας (BVPA), που ζήτησε από τον Υπουργό να δημοσιοποίησε τα σχετικά στοιχεία που θεμελιώνουν τις κατηγορίες του. Από την πλευρά τους, οι παραγωγοί ΑΠΕ διαμαρτύρονται όχι μόνο για τους ως άνω ανά διαστήματα επιβαλλόμενους περιορισμούς στην παραγωγή τους, αλλά και για προηγούμενες αποφάσεις της αρμόδιας βουλγαρικής ρυθμιστικής αρχής για την ενέργεια (State Energy and Water Regulatory Commission, SEWRC), τις οποίες θεωρούν επιβλαβείς για τη δραστηριότητά τους, όπως η επιβολή αναδρομικών τελών σύνδεσης στους παραγωγούς ΑΠΕ (απόφαση της 14 ης Σεπτεμβρίου της SEWRC), η οποία, σύμφωνα με τις τοπικές ενώσεις των παραγωγών ηλιακής και αιολικής ενέργειας (BGWEA και BVPA) μειώνει το έσοδά τους σε ποσοστό έως και 40%. Σημειώνεται ότι, με απόφασή του στα μέσα Μαρτίου, εκδικάζοντας προσφυγή τριών εταιρειών του κλάδου των ΑΠΕ, το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο της Βουλγαρίας σε τριμελή σύνθεση είχε κρίνει παράνομο και είχε ανακαλέσει το εν λόγω τέλος σύνδεσης. Αυτήν τη στιγμή, αναμένεται, κατόπιν εφέσεως, η απόφαση της πενταμελούς συνθέσεως του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Συγκριτικός πίνακας (ποσοστιαίας) παραγωγής ηλεκτρισμού ανά πηγή την 24 η και την 25 η Απριλίου (την ημέρα εφαρμογής, δηλαδή, της απόφασης του ESO), βάσει στοιχείων του BGWEA. Γραφείο Οικονομικών & Εμπορικών Υποθέσεων Σόφιας Σελίδα 13

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ - Διεθνείς πτήσεις charter (από και προς τη Βουλγαρία) το 2012 Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Ένωσης Βουλγαρικών Αερογραμμών (ABA, web: http://www.association-aba.org/?lg=en), κ. Svetislav Stanulov, ο αριθμός των διεθνών ταξιδιωτών από και προς τη Βουλγαρία αυξήθηκε το 2012 κατά 2,7%. Η αύξηση των πτήσεων charter ανήλθε στο 4,6% (συνολικά 2,6 εκατ. επιβάτες), κάτι που σύμφωνα με τον κ. Stanulov αποτελεί θετικό σημάδι για τον τουρισμό. Πάντως, βάσει των στοιχείων που παρουσίασε ο κ. Stanulov, οι επιβάτες που μεταφέρθηκαν με διεθνείς πτήσεις charter μέσω βουλγαρικών εταιρειών μειώθηκαν κατά 21% το 2011 (1 εκατ. συνολικά), ενώ, αντίθετα οι μεταφερόμενοι από άλλες μη βουλγάρικες εταιρείες αυξήθηκαν κατά 31% (1,6 εκατ. συνολικά). Εκτίμηση του κ. Stanulov είναι πως λόγω του ακόμη χαμηλού βιοτικού επιπέδου των Βουλγάρων ο εξερχόμενος (outbound) τουρισμός είναι περιορισμένος, με αποτέλεσμα η τοπική αεροπορική αγορά να παρουσιάζει έλλειψη ισορροπίας και να πλήττονται, κυρίως, οι βουλγαρικές αερογραμμές. ΥΓΕΙΑ - Ενημέρωση από Υφυπουργό κα Ντιμιτρόβα για την πορεά της μεταρρύθμισης του συστήματος υγείας Στις 25.04.2013 πραγματοποιήθηκε συνάντηση στο Υπουργείο Υγείας Βουλγαρίας με την υπηρεσιακή Υφυπουργό Υγείας κα Ντεσισλάβα Ντιμιτρόβα, κατόπιν αιτήματος του Γραφείου μας για παροχή πληροφόρησης αναφορικά με την εν εξελίξει μεταρρύθμιση του συστήματος υγείας στη Βουλγαρία και τις δυνητικές επιχειρηματικές ευκαιρίες στο πλαίσιο αυτής, δεδομένου του αξιόλογου ενδιαφέροντος που επιδεικνύουν ελληνικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στους κλάδους του ιατρικού εξοπλισμού και των φαρμάκων. Στη συνάντησή μας η κα Υφυπουργός παρείχε πληροφόρηση για τις τρέχουσες ενέργειες που πραγματοποιούνται στο Υπουργείο της προς την κατεύθυνση της μεταρρύθμισης του συστήματος υγείας στη Βουλγαρία. Ενδεικτικά ενημέρωσε ότι ήδη έχουν ολοκληρωθεί στο σύνολό τους οι διαγωνισμοί ανάθεσης έργων και προμηθειών στο πλαίσιο projects με χρηματοδότηση από Επιχειρησιακά Προγράμματα της προγραμματικής περιόδου 2007-2013, όπως π.χ. στο πλαίσιο project του Ε.Π. «Περιφερειακή Ανάπτυξη» με τίτλο «Υποστήριξη ανακατασκευής, αναβάθμισης και εξοπλισμού κρατικών ιατρικών κέντρων υγείας σε πόλεις», συνολικού ύψους 75,2 εκατ. ευρώ. Γραφείο Οικονομικών & Εμπορικών Υποθέσεων Σόφιας Σελίδα 14

Σύμφωνα με την κα Ντ. Ντιμιτρόβα, στην παρούσα χρονική φάση πραγματοποιείται, σε στενή συνεργασία με την Παγκόσμια Τράπεζα, ο σχεδιασμός των δράσεων που θα ενταχθούν στα επιχειρησιακά προγράμματα της προσεχούς προγραμματικής περιόδου 2014-2020. Η αναμόρφωση του β/συστήματος υγείας που θα υλοποιηθεί στα επόμενα έτη θα επικεντρωθεί ιδίως στους ακόλουθους τομείς: Στην ανάπτυξη συστημάτων e-health. Ως εκ τούτου θα προκύψουν σημαντικές ευκαιρίες για επιχειρήσεις στον τομέα της Τεχνολογίας Πληροφορικής. Στην ποιότητα στον τομέα της υγείας. Στη βελτίωση των υπηρεσιών παροχής επείγουσας ιατρικής περίθαλψης. Οι διαγωνισμοί για αναθέσεις έργων και προμήθειες, στους οποίους θα δύνανται να συμμετάσχουν οι ενδιαφερόμενες εταιρείες, θα ξεκινήσουν προς το τέλος του 2014, σύμφωνα με την κα Υφυπουργό. ΥΠΟΔΟΜΕΣ - Πορεία εργασιών κατασκευής Γέφυρας 2 Δούναβη Όπως δήλωσε ο Βούλγαρος Πρόεδρος, κ. Rosen Plevneliev, η λεγόμενη Γέφυρα 2 του Δούναβη (Danube Bridge 2 συνδέει τη βουλγαρική πόλη του Vidin με τη ρουμανική πόλη του Calafat) θα καταστεί λειτουργική και θα παραδοθεί στην κυκλοφορία στα μέσα Μαΐου τ.έ. Πάντως, μία ημέρα νωρίτερα (9 Απριλίου) ο υπηρεσιακός Υπουργός Μεταφορών, κ. Kristian Krastev, είχε δηλώσει πως το έργο θα παραδοθεί «το νωρίτερα το Μάιο», καθώς αυτό δεν είχε λάβει ακόμη τις απαιτούμενες αδειοδοτήσεις (Act 15 και Act 16) που θα πιστοποιούσαν την ολοκλήρωση των κατασκευών. Ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου είναι 225 εκατ. Οι εθνικές συμμετοχές στον εν λόγω προϋπολογισμό ανέρχονται για το μεν βουλγαρικό κράτος στα 60 εκατ. και για το ρουμανικό στα 48 εκατ. Η συλλογή των διοδίων θα γίνεται επί ρουμανικού εδάφους και, ακολούθως, θα γίνεται ο καταμερισμός τους μεταξύ των δύο χωρών. Εκτιμάται ότι πάνω από 100.000 οχήματα θα διασχίζουν τη Γέφυρα ετησίως, ενώ η απόσβεση του έργου υπολογίζεται από τη βουλγαρική πλευρά σε 12 με 15 χρόνια. Γραφείο Οικονομικών & Εμπορικών Υποθέσεων Σόφιας Σελίδα 15

Η σημασία ολοκλήρωσης και θέσης σε λειτουργία του έργου αναδείχτηκε στις αρχές Απριλίου, όταν, λόγω επειγουσών εργασιών αποκατάστασης, έκλεισε για λίγες μέρες για τα βαρέα οχήματα η μοναδική σε λειτουργία γέφυρα του Δούναβη που συνδέει τη Βουλγαρία με τη Ρουμανία (συνδέει το Russe με τη ρουμανική πόλη Giurgiu). Οι εργασίες επί του οδοστρώματος της εν λόγω γέφυρας συνεχίζονται και, μέχρι την ολοκλήρωσή τους (πιθανώς εντός του Μαΐου), η κυκλοφορία θα διεξάγεται σε μία μόνο λωρίδα. ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ - Σχεδιασμός αποκατάστασης σιδηροδρομικού δικτύου Σε παρέμβασή του σε συνέδριο στη Σόφια ( Infrastructure Conference, 09.04.2013), ο κ. Hristo Alexiev, Αναπληρωτής Διευθυντής της Εθνικής Εταιρείας Σιδηροδρομικών Υποδομών, επισήμανε ότι στόχος της Βουλγαρίας είναι η αποκατάσταση 400 χιλιομέτρων εθνικού σιδηροδρομικού δικτύου έως το 2015. Ο κ. Alexiev εκτίμησε ότι τα εν εξελίξει έργα αποκατάστασης Dimitrovgrad Svilengrad (με ανάδοχο την ελληνικών συμφερόντων εταιρεία ΤΕΡΝΑ) και Φιλιππούπολη Burgas θα έχουν ολοκληρωθεί έως το τέλος του 2014. Παράλληλα, σε εξέλιξη βρίσκεται ο διαγωνισμός για την κατασκευή τερματικού σταθμού συνδυασμένων μεταφορών στη Φιλιππούπολη, με τη Βουλγαρία να αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στους εν λόγω (intermodal) σταθμούς. Σύμφωνα με τον κ. Alexiev, βασική προτεραιότητα έως το 2020 είναι η δημιουργία υπερσύγχρονης σιδηροδρομικής γραμμής που θα ξεκινάει από τα σερβικά σύνορα και, μέσω Σόφιας και Burgas, θα καταλήγει στα τουρκικά σύνορα. Στόχος είναι η εκμετάλλευση της, προερχόμενης από την ταχέως αναπτυσσόμενης Τουρκίας, κίνησης, αλλά και της υπό κατασκευής σήραγγας του Βοσπόρου (σχέδιο Marmaray). Τέλος, ο κ. Alexiev αναφέρθηκε σε υποβληθέν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχέδιο για την σιδηροδρομική σύνδεση Russe Βάρνα με παράλληλη δημιουργία τερματικού σταθμού συνδυασμένων μεταφορών στο Russe, ο οποίος θα συνδέεται με το λιμάνι της Βάρνας. - Επέκταση μητροπολιτικού σιδηροδρόμου Σόφιας Παρουσία του Βούλγαρου Προέδρου κ. Rosen Plevneliev, του υπηρεσιακού Υπουργού Μεταφορών, κ. Kristian Krastev, και της Δημάρχου Σόφιας, κας Yordanka Fandakova, πραγματοποιήθηκε η επίσημη τελετή έναρξης των εργασιών για το νέο τμήμα του μητροπολιτικού σιδηροδρόμου Σόφιας, που Γραφείο Οικονομικών & Εμπορικών Υποθέσεων Σόφιας Σελίδα 16

θα συνδέει τη συνοικία Mladost 1 με το Επιχειρηματικό Πάρκο Σόφιας (στην περιοχή Mladost 4). Το εν λόγω τμήμα μήκους περίπου 3 χλμ., η κατασκευή του οποίου προγραμματίζεται να ολοκληρωθεί τον Απρίλιο του 2015, θα περιλαμβάνει 3 σταθμούς και θα εξυπηρετεί 30.000 κατοίκους ημερησίως. Το συνολικό κόστος της χρηματοδότησης για την κατασκευή του εκτιμάται σε περίπου 43 εκατ. Ο κ. Todor Todorov, εμπειρογνώμων σε θέματα σχεδιασμού και προγραμματισμού της εταιρείας Metropoliten EAD αναφέρθηκε κατά τη διάρκεια του συνεδρίου Infrastructure Conference στις μελέτες για την κατασκευή τρίτης γραμμής μητροπολιτικού σιδηροδρόμου (17 χλμ.)στη Σόφια, που προγραμματίζεται να ξεκινήσει στα τέλη του 2015. Όπως εξήγησε ο κ. Todorov, η εν λόγω γραμμή θα ξεκινάει από τη λεωφόρο Botevgradsko Shose, θα διασχίζει την οικιστική περιοχή Ovcha Kupel και θα καταλήγει στον περιφερειακό δρόμο της πρωτεύουσας. Η γραμμή σχεδιάζεται να έχει περίπου 20 σταθμούς, οι περισσότεροι εκ των οποίων θα είναι υπέργειοι. Παράλληλα, ο κ. Todorov παρουσίασε μακέτες του τερματικού σταθμού του αεροδρομίου της Σόφιας, η επέκταση προς το οποίο μήκους 5 χλμ. (με 4 συνολικά σταθμούς) εκτιμάται ότι θα παραδοθεί την άνοιξη του 2015. Συνεπώς, όπως επισήμανε και ο Βούλγαρος Πρόεδρος, στόχος είναι στις αρχές του 2015, η Σόφια να διαθέτει 8 πρόσθετα χλμ. μητροπολιτικού σιδηροδρόμου και 7 νέους σταθμούς. ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ - Πώληση Globul από ΟΤΕ Τη σύναψη συμφωνίας για την πώληση της κατά 100% θυγατρικής εταιρείας Cosmo Bulgaria Mobile EAD (γνωστής με το διακριτικό τίτλο Globul) και της Germanos Telecom Bulgaria, στον νορβηγικό όμιλο τηλεπικοινωνιών Telenor, ανακοίνωσε ο ΟΤΕ. Σύμφωνα με την εν λόγω ανακοίνωση του ΟΤΕ, το τίμημα της πώλησης ανέρχεται σε 717 εκατ. ευρώ (επιχειρησιακή αξία), το οποίο, όμως, θα προσαρμοστεί ανάλογα με τον καθαρό δανεισμό της εταιρείας και τις αλλαγές στο κεφάλαιο κίνησης κατά την ημέρα της ολοκλήρωσης της συναλλαγής. Σύμφωνα με τον ΟΤΕ, το τίμημα αυτό ισούται με έξι φορές τα εκτιμώμενα κέρδη προ φόρων τόκων και αποσβέσεων (συμπεριλαμβανομένων των διεταιρικών χρεώσεων) για το 2013. Η συναλλαγή αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός των Γραφείο Οικονομικών & Εμπορικών Υποθέσεων Σόφιας Σελίδα 17

επομένων μηνών, μετά την ολοκλήρωση των απαραίτητων διαδικασιών, ενώ τελεί υπό την αίρεση των εγκρίσεων από τις αρμόδιες αρχές. ΑΓΡΟΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ - Προώθηση βουλγαρικών οίνων με κοινοτική χρηματοδότηση σε τρίτες χώρες εκτός Ε.Ε. Βουλγαρικοί οίνοι θα προωθηθούν με κοινοτική χρηματοδότηση σε τρίτες χώρες εκτός ΕΕ, όπως Κίνα, Ρωσία, Ελβετία και ΗΠΑ, σύμφωνα με τον Πρόεδρο της βουλγαρικής κλαδικής Ένωσης κ. Plamen Mollov. Όπως ανακοινώθηκε, παρά την παγκόσμια οικονομική κρίση, οι εξαγωγές βουλγαρικού οίνου σημειώνουν σταθερά αύξηση, ενώ παράλληλα παρατηρείται και αύξηση της εγχώριας κατανάλωσης με περισσότερα από 100 εκατ. λίτρα να έχουν διοχετευθεί στη βουλγαρική αγορά το 2012. Ωστόσο, όπως σημείωσε ο κ. Plamen Mollov, το 50% της παραγωγής οίνου στη Βουλγαρία εντάσσεται στην παραοικονομία και ως εκ τούτου απαιτείται η εντατικοποίηση των ελέγχων από πλευράς βουλγαρικών αρχών. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ - Επιλογή κοινοπραξίας ΑΚΤΩΡ ΗΛΕΚΤΩΡ για την κατασκευή ΜΕΛ Σόφιας Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση του Δήμου Σόφιας, η ελληνικών συμφερόντων κοινοπραξία ΑΚΤΩΡ ΗΛΕΚΤΩΡ επελέγη για τη Φάση 2 της κατασκευής του ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης λυμάτων της Σόφιας. Η εν λόγω κοινοπραξία κατέθεσε τη χαμηλότερη προσφορά, ενώ η πρότασή της εστιάζει στην παραγωγή καυσίμου προερχόμενου από απορρίμματα (RDF), το οποίο, ακολούθως, μπορεί να αξιοποιηθεί από την Εταιρεία Θέρμανσης Σόφιας, μειώνοντας κατά 10% την εξάρτηση της τελευταίας από το φυσικό αέριο κατά την παραγωγή θερμικής ενέργειας. Η ολοκλήρωση (διάρκειας 19 μηνών) των Φάσεων 1 και 2 του εν λόγω έργου έχει προϋπολογιστεί σε περίπου 180 εκατ., εκ των οποίων το 85% αποτελούν κοινοτική χρηματοδότηση ή συγχρηματοδότηση και το 15% ίδιους πόρους του Δήμου Σόφιας. Γραφείο Οικονομικών & Εμπορικών Υποθέσεων Σόφιας Σελίδα 18

V. ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΕΚΘΕΣΕΙΣ 4ο Παρευξείνιο Επιχειρηματικό Φόρουμ με θέμα «Τα ελληνικά προϊόντα στις Παρευξείνιες αγορές» στη Θεσσαλονίκη, 28-29.03.2013 Το 4ο Παρευξείνιο Επιχειρηματικό Φόρουμ με θέμα «Τα ελληνικά προϊόντα στις Παρευξείνιες αγορές» διοργανώθηκε από το Σύνδεσμο Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ), το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης (ΕΒΕΘ), το Σύνδεσμο Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος (ΣΒΒΕ) και το Σύνδεσμο Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος (ΣΕΒΕ) με την υποστήριξη του Αναπτυξιακού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών (UNDP). Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία εντάσσεται στο πρόγραμμα του ΣΕΒ που υλοποιείται εδώ και μία τριετία για την υποστήριξη των ελληνικών εξαγωγικών επιχειρήσεων που στοχεύουν να επεκταθούν στις αγορές της Παρευξείνιας περιοχής. Σημειώνεται ότι την τελευταία τετραετία ο ΣΕΒ ασκεί την Προεδρία στην Ένωση Παρευξείνιων Επιχειρηματικών Φορέων (Union of Black Sea and Caspian Confederation of Enterprises UBCCE, website: www.ubcce.org). Οι εργασίες του Φόρουμ πραγματοποιήθηκαν στην αγγλική γλώσσα. Σύμφωνα με τους διοργανωτές, στο Φόρουμ συμμετείχαν εκπρόσωποι 100 εταιριών από την Ελλάδα που δραστηριοποιούνται, κυρίως στους κλάδους κατασκευών, δομικών και ηλεκτρολογικών υλικών, ενέργειας (κλιματισμός, θέρμανση, ΑΠΕ), προϊόντων τροφίμων-ποτών, χημικών, φαρμακευτικών, καλλυντικών, χάρτου, πλαστικών & συσκευασιών, υπηρεσιών υγείας, τουρισμού και αγοράς ακινήτων. Επίσης συμμετείχαν 30 επιλεγμένες επιχειρήσεις από Ρωσία, Τουρκία, Ουκρανία, Αζερμπαϊτζάν, Ρουμανία, Βουλγαρία, Σερβία, Αλβανία, πγδμ και Γεωργία με δραστηριότητα στην εισαγωγή, διανομή και εμπορία των ως άνω προϊόντων ή με ενδιαφέρον για συμπράξεις και συνεργασίες. Πραγματοποιήθηκαν συνολικά πάνω από 350 επιχειρηματικές συναντήσεις. Στο Φόρουμ παρευρέθηκαν και απηύθυναν χαιρετισμό ο κ. Εμμανουήλ Βλαχογιάννης, Α Αντιπρόεδρος του ΕΒΕΘ, ο κ. Νικόλαος Πέντζος, Πρόεδρος του ΣΒΒΕ, ο κ. Δημήτρης Λακασάς, Πρόεδρος του ΣΕΒΕ, ο κ. Ιωάννης Πατσιαβός, Συντονιστής Διεθνών Σχέσεων του ΣΕΒ και ο κ. Barry Kolodkin, Περιφερειακός Διευθυντής Γραφείου Αναπτυξιακού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών στην Αθήνα (UNDP - Black Sea Trade and Investment Promotion Programme, ιστοσελίδα: www.undpforblacksea.org). Παρέστη επίσης η κα Μαγδαληνή Καρακόλη, Αναπλήρωτρια Γενική Γραμματέας Διεθνών Γραφείο Οικονομικών & Εμπορικών Υποθέσεων Σόφιας Σελίδα 19

Οικονομικών Σχέσεων και Αναπτυξιακής Συνεργασίας του Υπουργείου Εξωτερικών. Κεντρικός ομιλητής στο Φόρουμ ήταν ο κ. Παναγιώτης Μίχαλος, Γενικός Γραμματέας Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Αναπτυξιακής Συνεργασίας του Υπουργείου Εξωτερικών, ο οποίος χαρακτήρισε τον αριθμό των επιχειρηματικών συναντήσεων στο πλαίσιο του Φόρουμ «εντυπωσιακό και ενθαρρυντικό». Ο κ. Μίχαλος αναφέρθηκε στις προσπάθειες που καταβάλλονται τους τελευταίους μήνες στη χώρα για την έξοδο από την οικονομική κρίση και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας. Στόχοι της ελληνικής κυβέρνησης, στο πλαίσιο αυτό, είναι «ένα σύγχρονο κράτος, μια απελευθερωμένη οικονομία και ένα ευνοϊκό επιχειρηματικό περιβάλλον, όλα δηλαδή τα στοιχεία που παρέχουν την επιθυμητή ασφάλεια στην εγχώρια και διεθνή επιχειρηματικότητα». Σε αυτήν την προσπάθεια, σημείωσε κ. Μίχαλος, το Υπουργείο Εξωτερικών διαδραματίζει σημαντικό ρόλο, καθώς ενθαρρύνει, στηρίζει και διοργανώνει πρωτοβουλίες, όπως και αυτή του 4ου Παρευξείνιου Επιχειρηματικού Φόρουμ, που αποσκοπούν στην ενίσχυση της εξωστρέφειας της ελληνικής οικονομίας. Από πλευράς Eurobank, ο κ. Ελευθέριος Βλαχογιάννης, Head Cash & Trade Services Sales Corporate Transaction Banking, παρουσίασε τη διαδικτυακή πύλη για την εξαγωγική δραστηριότητα Export Gate (website: https://www.exportgate.gr/main/). Ακολούθησε ενημέρωση των επιχειρηματιών σχετικά με τις οικονομικές εξελίξεις και τις προοπτικές και ευκαιρίες που παρουσιάζουν οι αγορές της Ρωσίας, της Τουρκίας, της Βουλγαρίας και της Αλβανίας μέσω παρουσιάσεων που πραγματοποίησαν τα στελέχη των αρμοδίων Γραφείων Οικονομικών & Εμπορικών Υποθέσεων: - κ. Χρήστος Θανασάς, Γενικός Σύμβουλος ΟΕΥ Α - Πρεσβεία Μόσχας - κα Αλεξία Μανούσου, Γραμματέας ΟΕΥ Α - Γ.Π. Κωνσταντινούπολης - κα Θεολογία Βούλγαρη, Γραμματέας ΟΕΥ Β - Πρεσβεία Σόφιας - κα Παγώνα Λάρδα, Σύμβουλος ΟΕΥ Α - Πρεσβεία Τιράνων Με την ολοκλήρωση του ενημερωτικού σκέλους του Φόρουμ, οι ομιλητές εκ των τεσσάρων Γραφείων ΟΕΥ πραγματοποίησαν, βάσει του προγράμματος, σειρά κατ ιδίαν συναντήσεων με εκπροσώπους επιχειρήσεων προκειμένου να παράσχουν περαιτέρω ενημέρωση σε ειδικότερα θέματα επιχειρηματικής δραστηριοποίησης στις αγορές των χωρών αρμοδιότητάς τους. Γραφείο Οικονομικών & Εμπορικών Υποθέσεων Σόφιας Σελίδα 20

Eπιχειρηματικό φόρουμ Black Sea Bridge στη Θεσσαλονίκη, 30.05.2013 Το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης, δια του Γραφείου Διασύνδεσης της Παγκόσμιας Τράπεζας με τον Ελληνικό Ιδιωτικό Τομέα (Private Sector Liaison Office-PSLO), που εδρεύει στο ως άνω επιμελητήριο, διοργανώνει την Πέμπτη 30 Μαΐου 2013 επιχειρηματικό φόρουμ με θέμα Black Sea Bridge. Το φόρουμ, που απευθύνεται σε μελετητικές εταιρείες της περιοχής της Μαύρης Θάλασσας, πραγματοποιείται σε συνεργασία με το πρόγραμμα Black Sea Trade and Investment Promotion Programme του UNDP και το δίκτυο Γραφείων PSLO της Παγκόσμιας Τράπεζας. Το πρώτο μέρος της εκδήλωσης περιλαμβάνει παρουσιάσεις σχετικά με τις ευκαιρίες που προσφέρονται από προγράμματα και έργα που χρηματοδοτούν η Παγκόσμια Τράπεζα, η Ε.Ε., η Millennium Challenge Corporation των ΗΠΑ, η Παρευξείνια Τράπεζα και η EBRD, ενώ στο δεύτερο μέρος θα πραγματοποιηθούν προγραμματισμένες Β2Β συναντήσεις. Γλώσσα εργασίας θα είναι η Αγγλική. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να απευθύνονται στο Γραφείο Διασύνδεσης της Παγκόσμιας Τράπεζας με τον Ελληνικό Ιδιωτικό Τομέα στο ΕΒΕΘ (τηλ. +30 2310 370 120, +30 2310 370 132, e-mail: theo@ebeth.gr). VI. ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΝΕΑ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ AGROSALES Η εταιρεία AGROSALES δραστηριοποιείται στο χώρο του γεωργικού εξοπλισμού, διαθέτοντας προϊόντα εξοπλισμού άρδευσης για όλους τους τύπους των αρδευτικών έργων, καθώς και ειδικό συνεργείο για την κατασκευή και εγκατάσταση συστημάτων άρδευσης. Τελευταία, η εταιρεία επεκτείνει τη δραστηριότητά της στον τομέα των υλικών υποστύλωσης, ιδίως σε ό,τι αφορά τις καλλιέργειες αμπέλου και ακτινιδίων. Με δεδομένο ότι η εν λόγω εταιρεία ενδιαφέρεται να επεκτείνει τις δραστηριότητές της στη Βουλγαρία, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επικοινωνούν με τους υπευθύνους της στα κάτωθι στοιχεία επικοινωνίας: Το Γραφείο Οικονομικών & Εμπορικών Υποθέσεων της Πρεσβείας της Ελλάδος στη Σόφια ενημερώνει τις ενδιαφερόμενες ελληνικές επιχειρήσεις ότι μπορούν να προβάλλουν δωρεάν τη δραστηριότητά τους στη βουλγαρική αγορά μέσω του παρόντος Ενημερωτικού Δελτίου. Σχετικές ανακοινώσεις και δελτία τύπου προς δημοσίευση (με ενημερωτικό και όχι διαφημιστικό χαρακτήρα) μπορούν να αποστέλλονται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: economy@grembassysofia.org με την ένδειξη «Για το Ενημερωτικό Δελτίο». Γραφείο Οικονομικών & Εμπορικών Υποθέσεων Σόφιας Σελίδα 21

AGROSALES Τηλ.: +30 2310 948170 Fax: +30 2310 948250 Website: www.agrosales.gr email: info@agrosales.gr Οι ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις μπορούν, κατόπιν εγγραφής τους στο newsletter της ιστοσελίδας AGORA του Υπουργείου Εξωτερικών, να λαμβάνουν μέσω е-mail εξατομικευμένη οικονομική πληροφόρηση σχετικά με χώρες και κατηγορίες προϊόντων και υπηρεσιών επιλογής τους, με τη συχνότητα που επιθυμούν (ημερήσια, εβδομαδιαία, μηνιαία). Για εγγραφή μπορούν να επισκέπτονται το σύνδεσμο: http://agora.mfa.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=node&cnode=23&url=%2ffro ntoffice%2fportal.asp%3fcpage%3dnode%26cnode%3d63 Πληροφόρηση σχετικά με την πορεία της βουλγαρικής οικονομίας και τις διμερείς οικονομικές και εμπορικές σχέσεις μπορούν ειδικότερα να αντλούν από την ιστοσελίδα του Γραφείου ΟΕΥ Σόφιας: http://agora.mfa.gr/bg60 Γραφείο Οικονομικών & Εμπορικών Υποθέσεων Σόφιας Σελίδα 22