ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ 1. Συχνά διαπιστώνεται η ύπαρξη µικροβίων στο νερό. Ποια από αυτά είναι επικίνδυνα και που οφείλεται η εµφάνιση τους; Το νερό µπορεί να περιέχει µεγάλο αριθµό µικροοργανισµών. Οι περισσότεροι αποτελούν µέρος της φυσικής χλωρίδας του νερού, άλλοι καταλήγουν στα νερά µέσω φυσικών φαινοµένων (βροχές, απορροές κλπ) και άλλοι µέσω ανθρώπινων δραστηριοτήτων (αστικά λύµατα). Από αυτούς λίγοι προκαλούν ασθένειες και προβλήµατα στον άνθρωπο που τους ονοµάζουµε παθογόνους. Τέτοιοι µικροοργανισµοί µπορεί να είναι κάποια βακτήρια όπως το δονάκιο της Χολέρας, η Σαλµονέλα του τύφου ή παράτυφου, η σιγκέλα κ.α., ιοί όπως εκείνος της Ηπατίτιδας Α, ο Κοξάκι, και πολλοί εντεροιοί, ή ορισµένα πρωτόζωα όπως το κρυπτοσπορίδιο, η γιάρντια ή η ιστολυτική αµοιβάδα. Επειδή η εργαστηριακή εξέταση αναζήτηση, του καθενός παθογόνου µικροοργανισµού στο νερό ξεχωριστά, είναι διαδικασία πολύπλοκη, δαπανηρή, απαιτεί εξειδικευµένο προσωπικό, ειδικά εξοπλισµένα εργαστήρια, µεγάλες ποσότητες δειγµάτων (π.χ. η αναζήτηση κρυπτοσποριδίου γίνεται σε όγκο δείγµατος 300 λίτρων ) και κυρίως χρονοβόρα (π.χ. η ταυτοποίηση του ιού της ηπατίτιδας απαιτει χρόνο διεξαγωγής αποτελεσµάτων 30 ηµέρες), πρακτικά καθιστά ανέφικτη και αναποτελεσµατική την µικροβιολογική ανάλυση του νερού στον έλεγχο της υγιεινής του νερού. Ετσι, αντί του µη εφικτού πρακτικά ελέγχου όλων των παθογόνων παραγόντων, ο µικροβιολογικός έλεγχος του νερού περιορίζεται στην αναζήτηση κάποιων ειδικών οµάδων µικροβίων τα οποία παρ όλο που δεν είναι όλα κατ ανάγκη παθογόνα, έχουν κοινή προέλευση µε τα παθογόνα (το παχύ έντερο των θερµόαιµων θηλαστικών και του ανθρώπου) και η παρουσία τους στο νερό δηλώνει την επαφή (ανάµιξη) του νερού µε περιττωµατικές ουσίες και κατά συνέπεια την πιθανή παρουσία και παθογόνων. Οι οµάδες αυτές, που για τον παραπάνω λόγο τις ονοµάζουµε «δείκτες», είναι τα κολοβακτηριοειδή, τα κοπρικά κολοβακτηρίδια, τα E.Coli και οι εντερόκοκκοι, ανιχνεύονται εύκολα, γρήγορα, µε χαµηλό κόστος και χωρίς εξαιρετικά πολύπλοκο εξοπλισµό. Η παρουσία αυτών των µικροβιακών δεικτών στο νερό είναι αναγκαία όχι όµως και ικανή για την παρουσία παθογόνων. Έτσι, παρόλο που οι µηδενικές τιµές των δεικτών µας διασφαλίζουν κατά κανόνα την υγιεινή του νερού (αποκλείουν σε ένα µεγάλο βαθµό την παρουσία παθογόνων) δεν συµβαίνει και το αντίθετο, δηλαδή οι µη µηδενικές τιµές να υποδηλώνουν κατ ανάγκη την παρουσία παθογόνων. Από τα παραπάνω γίνεται κατανοητό γιατί η νοµοθεσία έχει καθιερώσει µηδενικές τιµές µικροβιολογικών δεικτών στις προδιαγραφές του πόσιµου νερού, η γιατί οι απόλυτοι αριθµοί στην µικροβιολογική ανάλυση του νερού ουσιαστικά δεν παίζουν µεγάλο ρόλο στην ερµηνεία της. 2. Πως αντιµετωπίζονται τα µικρόβια στο νερό; ηµιουργεί πρόβληµα στην υγεία η χλωρίωσή του; Τα µικρόβια στο νερό κατ αρχήν θα πρέπει να αντιµετωπίζονται προληπτικά µε την εφαρµογή υγειονοµικών συνθηκών στα συστήµατα ύδρευσης αποχέτευσης, διανοµής του νερού και υδροληψίας. Ο στόχος είναι να µην έρχεται σε επαφή το

πόσιµο νερό από το σηµείο υδροληψίας του µέχρι τη βρύση του καταναλωτή µε µέσα που µπορεί να περιέχουν παθογόνους παράγοντες και να το επιµολύνουν (π.χ. βοθρολύµατα, οργανικά υλικά, απόβλητα, απορροές όµβριων, έδαφος κλπ). Αυτό επιτυγχάνεται µε την εφαρµογή των κανόνων της υγειονοµικής µηχανικής στα αντλιοστάσια, υδραγωγεία και εσωτερικά δίκτυα. Επι πλέον οι περιοχές δίαιτας των πηγών υδροληψίας θα πρέπει να προστατεύονται από δυνητικές εστίες επιµόλυνσης των νερών όπως τα νεκροταφεία, οι κτηνοτροφικές εκµεταλλεύσεις (µαντιριά), η ελεύθερη βοσκή ζώων, οι χωµατερές κλπ Επικουρικά και ως κατασταλτική αντιµετώπιση θα πρέπει να εφαρµόζεται κάποια αξιόπιστη, ασφαλής και αποτελεσµατική µέθοδος απολύµανσης του νερού, όπως είναι η χλωρίωση. Η χλωρίωση του νερού, επιβάλλεται ακόµα και σε ένα υγειονοµικά προστατευµένο νερό, διότι η πιθανότητα επιµόλυνσης του νερού καραδοκεί σε κάθε κρίσιµο σηµείο του υδροδοτικού δικτύου και τέτοια σηµεία είναι πάρα πολλά ανεξάρτητα του αρχικού βαθµού καθαρότητας και στειρότητας του νερού. Το υπόλοιπο χλωρίου που σύµφωνα µε την νοµοθεσία και την καθιερωµένη πρακτική θα πρέπει να είναι περίπου 0,2 ppm, λειτουργεί σαν «δικλίδα ασφαλείας» στο νερό σκοτώνοντας ανα πάσα στιγµή τα πιθανά µικρόβια που είναι δυνατό να εισχωρήσουν µέσα στο δίκτυο πρίν αυτά πολλαπλασιαστούν και γενικευτεί µια σοβαρή επιµόλυνση του νερού. Οι ποσότητες του χλωρίου στο νερό στις παραπάνω συγκεντρώσεις (όταν δηλαδή γίνεται ορθή και συστηµατική χλωρίωση) και απουσία οργανικών ουσιών στο νερό (για να µην υπάρχει δυνατότητα δηµιουργίας παραπροιόντων όπως τα ΤΗΜ s) αποδείχθηκε ασφαλής για την ανθρώπινη υγεία, χωρίς καµία παρενέργεια. 3. Ποια χηµικά στοιχεία στη σύνθεση του νερού είναι επιβλαβή για την δηµόσια υγεία ; Υπάρχουν δεκάδες χηµικά στοιχεία και χιλιάδες ενώσεις που µπορεί να περιέχονται σε ένα νερό και να είναι επικίνδυνες για την υγείας µας. Παράλληλα εκατοντάδες νέες ενώσεις ανακαλύπτονται κάθε χρόνο που πολλές από αυτές προστίθονται στη λίστα των επικινδύνων ή πιθανά επικινδύνων για τον άνθρωπο. Η νοµοθεσία καθορίζει προδιαγραφές για 50 περίπου ουσίες η κατηγορίες ουσιών, τις πιο πιθανές που εµφανίζονται µε τη µεγαλύτερη συχνότητα από τις υπόλοιπες ή που συσχετίζονται µε την παρουσία κάποιων άλλων. Οι κατηγορίες των επικινδύνων ουσιών που µπορεί να έχει ένα νερό είναι : Επικίνδυνες χηµικές ουσίες και ιόντα όπως : Νιτρικά, Νιτρώδη, Θειικά και χλωριούχα (σε µεγάλες συγκεντρώσεις), Βρωµικά, Φθοριούχα, Κυανιούχα κλπ Βαρέα µέταλλα όπως : Κάδµιο, Αντιµόνιο, Αρσενικό, Νικέλιο, Μόλυβδος, Χρώµιο, Υδράργυρος, κ.α. Υπολείµµατα φυτοφαρµάκων, Ραδιοτοξικά στοιχεία, πετρελαικοί υδρογονάνθρακες, πολυπυρηνικοί αρωµατικοί υδρογονάνθρακες (PAH s), Τριαλοµεθάνια (THM s)

Προσµίξεις οργανικών διαλυτών κ.α. 4. Στο Θεσσαλικό κάµπο, παρατηρείται η ύπαρξη µεγάλων ποσοτήτων νιτρικών στο νερό. Πόσο επικίνδυνα είναι και πως αντιµετωπίζεται το πρόβληµα ; Η παρουσία αυξηµένων ποσοτήτων νιτρικών στα υπόγεια νερά της Θεσσαλίας, για πρώτη φορά είχε επισηµανθεί το 1990 σε εργασία µας που είχαµε παρουσιάσει στο 2 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Χηµείας Ελλάδος Κύπρου, όπου πέραν της επισήµανσης είχαµε διατυπώσει και τη σχέση τους µε τις ποσότητες των αζωτούχων λιπασµάτων που χρησµιοποιούνται στις καλλιέργειες. Στη συνέχεια το 1995 είχαµε παρουσιάσει στην τηλεόραση (εκποµπή Ηλεκτρική Καρέκλά της κας Νικολέτας Τσιτσανούδη) τον πρώτο χάρτη κατανοµής των υπογείων νερών στη θεσσαλία ως προς τα Νιτρικά, µέσω του οποίου υποδεικνύονταν οι περιοχές κινδύνου (άξονας Φαρσάλων Λάρισας, περιοχή Αλµυρού) και τα σηµεία υπέρβασης των προδιαγραφών (Χαρά, Νίκαια κλπ). Σχετικά πρόσφατα, στο 7 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Χηµείας Ελλάδος Κύπρου, το 2001, παρουσιάσαµε εργασία µας που αφορά την παρουσία νιτρικών και στα δίκτυα ύδρευσης των ήµων και Κοινοτήτων της Περιοχής µας. Ολες οι εργασίες µας οι οποίες είχαν προκαλέσει τους Αρµοδίους και τύχαµε ακόµα και προσωπικών διώξεων, έχουν επιβεβαιωθεί πλέον από την Πολιτεία και από άλλους Ερευνητικούς Φορείς, Ινστιτούτα και Ιδρύµατα και είναι πλέον γεγονός αδιαµφισβήτητο ότι τα νιτρικά υπάρχουν σε υψηλές συγκεντρώσεις σε ορισµένους τοµείς των υδροκριτικών λεκανών του θεσσαλικού κάµπου και προέρχονται κατά κύριο λόγο από την διείσδυση στα υπόγεια υδροφόρα στρώµατα, επιφανειακών απορροών εδαφών που εφαρµόζονται συστηµατικά αζωτούχα λιπάσµατα. Τα νιτρικά είναι επικίνδυνα για τον οργανισµό διότι µετατρέπονται σε νιτρώδη µε τη βοήθεια του ενζύµου νιτρική ρεδοκτάση (που υπάρχει στο σίελο), ενώνονται µε διάφορα αµινοξέα µέσα στον οργανισµό και σχηµατίζουν ορισµένες καρκινογόνες ενώσεις, τις νιτροζαµίνες. Οι ενώσεις αυτές µπορεί να βλάψουν το ήπαρ, τα νεφρά, τη µήτρα, την ουροδόχο κύστη κλπ ζωτικά όργανά µας. Επι πλέον, τα νιτρικά «µπλοκάρουν» τις ενεργές θέσεις του οξυγόνου των ερυθρών αιµοσφαιρίων, εµποδίζοντας την µεταφορά του από το αίµα στους ιστούς, µε αποτέλεσµα τα µικρά παιδιά και οι έγκυες γυναίκες να κινδυνεύουν από το σύνδροµο της µεθαιµοσφαιρίνωσης ή «σύνδροµο µελανών παιδιών» όπως ονοµάστηκε από την µελανιασµένη όψη των παιδιών που γεννιούνται στην προκειµένη περίπτωση. Η αντιµετώπιση των υψηλών συγκεντρώσεων των νιτρικών στο νερό δεν είναι εύκολη υπόθεση. Τα νιτρικά δεν φεύγουν από το νερό ούτε µε απλό φιλτράρισµα (π.χ. όπως η άµµος, ή η θολούρα κλπ), ούτε µε βράσιµο (όπως π.χ. τα µικρόβια, αντίθετα µε το βράσιµο αυξάνονται λόγω συµπύκνωσης), ούτε µε την προσθήκη κάποιων ουσιών στο νερό (π.χ. όπως η απολύµανση του νερού µε χλώριο) και λοιπές τέτοιες τεχνικές που ίσως νοµίζουν µερικοί. Υπάρχει µια κατηγορία φίλτρων που µπορεί να κατεβάσει την συγκέντρωσή τους αλλά η έλλειψη Κοινοτικήε και φυσικά Εθνικής νοµοθεσίας προς το παρόν ως προς την πιστοποίηση αυτών των προιόντων, εγκυµονεί κινδύνους στην σωστή επιλογή του φίλτρου από τον καταναλωτή και θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικός.

Η σωστή και σίγουρη αντιµετώπιση των νιτρικών γίνεται µε την αντίστροφη όσµωση η οποία όµως απαιτεί δαπανηρή εγκατάσταση και υψηλό λειτουργικό κόστος από την αντικατάσταση των µεµβρανών σε τακτά διαστήµατα. Από πλευράς Πολιτείας θα πρέπει το θέµα των νιτρικών να αντιµετωπιστεί σε Εθνικό Επίπεδο µε αύξηση της εφαρµογής προγραµµάτων νιτροπροστασίας των εδαφών και σε Περιφερειακό ή ιαπεριφερειακό επίπεδο στις κρίσιµες υδροκριτικές λεκάνες µε εφαρµογή τοπικών προγραµµάτων δηµιουργίας µικρο-φραγµάτων και ανασχετήρων ροής των χειµάρρων (για αύξηση του χρόνου παραµονής των όµβριων στο έδαφος πριν καταλήξουν στη θάλασσα, ώστε να εµπλουτίζονται οι υδροφορείς), λιµνοδεξαµενών (όπου οι απορροές συγκεντρώνονται και τα νιτρικά µετατρέπονται σε αέριο αµµωνία και άζωτο το οποίο φεύγει στην ατµόσφαιρα πρίν καεισδύσουν στα υπόγεια νερά) και εκτροπές ποταµών όπου είναι οικολογικά και τεχνοοικονοµικά εφικτό. 5. Υπάρχει κίνδυνος από τις σωληνώσεις των κεντρικών δικτύων ύδρευσης; (αµίαντος,µόλυβδος κ.α). Υπάρχει πρόβληµα από τις σωληνώσεις στα οικιακά δίκτυα ; Ορισµένα στοιχεία ή χηµικές ουσίες που περιέχονται στα υλικά των σωληνώσεων, των υδραυλικών εξαρτηµάτων ή των υλικών συγκόλλησης ή συνδεσµολογίας αυτών, µπορεί κάτω από ορισµένες προυποθέσεις να µεταναστεύσουν από τα υλικά αυτά µέσα στο νερό και σε ορισµένες περιπτώσεις σε τέτοιες ποσότητες που να απειλήσουν την υγεία µας. Στα Κεντρικά δίκτυα υδρευσης των ηµοτικών παροχών ο κίνδυνος αυτός είναι ελάχιστος έως και µηδενικός, είτε διότι τα υλικά που χρησιµοποιούνται δεν παριέχουν κατά κανόνα πλέον τέτοιες ουσίες (οι µολυβδοσωλήνες έχουν καταργηθεί), ειτε γιατι το νερό δεν παραµένει στάσιµο στα κεντρικά δίκτυα, είτε γιατί χρησιµοποιούνται µεγάλης διατοµής σωλήνες (η σχέση εσωτερικής επιφάνειας όγκου νερού είναι µικρή), είτε γιατί το οποιοδήποτε πρόβληµα εντοπίζεται έγκαιρα και αντιµετωπίζεται κάτω από το υφιστάµενο πλέον καθεστώς υποχρεωτικών ελέγχων των δηµοτικών παροχών νερού. Ειδικά για τους τσιµεντο-αµιαντοσωλήνες, για τους οποίους γίνεται πολύς λόγος τελευταία και έχουν δαπανηθεί πολλά κονδύλια για την αντικατάστασή τους, εις βάρος ίσως άλλων µείζονος προτεραιότητας παρεµβάσεων, οφείλουµε να πούµε ότι δεν έχει διαπιστωθεί πρόβληµα στον ανθρώπινο οργανισµό από την κατάποση ινών αµιάντων, αντίστοιχο µε εκείνο που δηµιουργείται µε την εισπνοή τους. Κοντολογίς, η απαγορεύεις στη χρήση υλικών αµιάντου έχουν να κάνουν µε την προσατσία των εργατών των συνεργείων τοποθέτησης και επισκευής του από τα σωµατίδια που εκπέµπονται κατά την κοπή αυτών των υλικών και όχι από την πιθανή µετανάστευση ινών αµιάντου στο πόσιµο νερό από τους είδη τοποθετηµένους σωλήνες. Στις υδραυλικές εγκαταστάσεις των οικιακών παροχών, τα πράγµατα είναι διαφορετικά. Όταν τα υδραυλικά είναι από γαλβανισµένο σίδηρο και έχει χρησιµοποιηθεί κάναβις εµποτισµένη σε µίνιον για τη στεγανοποίηση των υδραυλικών εξαρτηµάτων, η είναι από χαλκοσωλήνα και έχει χρησιµοποιηθεί υλικό συγκόλλησης (το γνωστό καλάι) που περιέχει µόλυβδο και κυκλοφορούν κατά κόρον µέχρι και σήµερα τέτοια υλικά ή άλλα στοιχεία, όπως το κάδµιο, το αντιµόνιο κλπ, το νερό που παραµένει στάσιµο πάνω από 6 ώρες σε τέτοια δίκτυα, εµπλουτίζεται µε τοξικά συστατικά όπως ο µόλυβδος, το κάδµιο, ο χαλκός, κ.α., τα

οποία µεταναστεύουν από τα υλικά κατασκευής, συναρµογής ή συγκόλλησης µέσα στο νερό. Ετσι αν για οποιονδήποτε λόγο δεν χρησιµοποιήσουµε το νερό της οικιακής παροχής (βρύση, πλυντήριο, καζανάκι, ντούζ κλπ ) για πάνω από 6 ώρες, το πρώτο νερό που θα τρέξει αν ανοίξουµε µια βρύση, είναι πολύ πιθανό να περιέχει τέτοια τοξικά στοιχεία σε µεγάλο βαθµό. Βέβαια µετά από εκροή 5 10 λίτρων νερού, οι συγκεντρώσεις όλων των παραπάνω στοιχείων επανέρχονται στις τιµές που έχει το νερό πριν µπεί στην εσωτερική υδραυλική Εγκατάσταση του σπιτιού µας, που κατά κανόνα είπαµε ότι είναι ασφαλές. 6. Τα φίλτρα στο νερό, προστατεύουν από τα επικίνδυνα µέταλλα και άλλα στοιχεία ; Αναφερθήκαµε εν µέρει στο πρόβληµα των φίλτρων νερού που προκύπτει από την έλλειψη νοµοθετικού πλαισίου σχετικά µε την πιστοποίηση των διαφόρων κατηγοριών και τύπων. Τα φίλτρα νερού προστατεύουν αποτελεσµατικά θα λέγαµε από πολλές επικίνδυνες παραµέτρους και δυσάρεστες καταστάσεις αρκεί να γίνεται η σωστή επιλογή του είδους του φίλτρου ανάλογα µε το πρόβληµα που υπάρχει και τα επιδιωκόµενα αποτελέσµατα. Άλλα φίλτρα υπάρχουν για την αντιµε τωπιση των βακτηρίων, άλλα για τις οσµές από οργανικά, χλώριο κλπ, άλλα για την κατακράτηση αιωρούµενων σωµατιδίων, άλλα για τα νιτρικά, άλλα για την σκληρότητα κ.ο.κ. Ορισµένες φορές η κακή επιλογή ενός φίλτρου νερού µπορεί να οδηγήσει σε µεγαλύτερο πρόβληµα. Π.χ. αν σε ένα µαλακό νερό βάλουµε ένα φίλτρο αποσκλήρυνσης το αποτέλεσµα είναι να πάρουµε ένα νερό χαµηλής περιεκτικότητας σε άλατα, τέτοιας που να δηµιουργεί πρόβληµα ισοτονικότητας στον οργανισµό και αποµάκρυνση απαραίτητων ιχνοστοιχείων. Η παρατεταµένη χρήση αυτού του νερού είναι βέβαιο ότι θα βλάψει την υγεία του καταναλωτή. Τέλος η µη κανονική συντήρηση των φίλτρων (αλλαγή φυσίγγων και λοιπών αναλωσίµων εξαρτηµάτων στη συχνότητα που προβλέπεται από τον κατασκευαστή) µπορεί να δηµιουργήσει και πάλι προβλήµατα όπως λ.χ. να καταστεί εστία µόλυνσης του νερού ένα µη αντικατασταθέν έγκαιρα ανταλλακτικό που έχει δηµιουργήσει βιολογικό υµένιο. 7. Τι άλλα µέτρα προτείνετε για την προστασία του καταναλωτή; Ο καταναλωτής θα πρέπει να εµπιστεύεται το δίκτυο ύδρευσης των ηµοτικών Παροχών νερού και να µην προστρέχει σε ανεξέλεγκτες πηγές υδροληψίας µε αµφιβόλου ποιότητας νερό το οποίο αποθηκεύει σε επίσης αµφιβόλου καθαρότητος (επίτηδες χρησιµοποιείται ο όρος καθαρότητα και όχι καθαριότητα) δοχεία. Θα πρέπει να ασκεί πίεση στις ηµοτικές Αρχές και στους αρµοδίους των ηµοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης για τακτική παρακολούθηση της ποιότητας του νερού των κεντρικών δικτύων ύδρευσης και για την εφαρµογή συστηµατικής απολύµανσης. Οτιδήποτε πέφτει στην αντίληψή του (αύξηση θολερότητας του νερού, παράξενες οσµές, χρωµατισµοί κλπ) θα πρέπει να το αναφέρει άµεσα στην Αρµόδια ηµοτική ή Νοµαρχιακή Αρχή και να αναστέλλει την χρήση του νερού για πόσιµο ή µαγείρεµα πρίν λάβει από τους Αρµοδίους την διαβεβαίωση ότι το νερό είναι κατάλληλο. Θα πρέπει να φροντίζει να ελέγχει από µόνος τους το νερό της οικιακής του εγκατάστασης σε αναγνωρισµένα χηµικά εργαστήρια µε δείγµατα που θα παίρνει µε τον τρόπο που θα του υποδείξουν τα εργαστήρια που θα απευθύνεται.

εν πρέπει να αποθηκεύει το νερό για µεγάλο χρονικό διάστηµα (πάνω από 48 ώρες) και να χρησιµοποιεί κατάλληλα δοχεία για το σκοπό αυτό. Να αποφεύγει να χρησιµοποιεί το πρώτο νερό της βρύσης όταν σηκώνεται το πρωί ή επιστρέφοντας από τη δουλειά το µεσηµέρι, την στιγµή που το δίκτυο της οικιακής παροχής του δεν έχει χρησιµοποιηθεί για πολλές ώρες. Μπορεί να κάνει κάποιες άλλες εργασίες όπως π.χ. πλύσιµο, καζανάκι, κλπ µέχρι να «τρέξει» το πρώτο νερό και µετά να πίνει ή να φροντίσει από βαρδύς να έχει σε µία φιάλη νερό για πόσιµο. Να µην χρησιµοποιεί για πόσιµο η µαγείρεµα το νερό από την παροχή του θερµοσίφωνα ή του boiler. Να αποφεύγει να πίνει νερό µέσα από λάστιχα κήπου. 8. Πρόσφατα προκλήθηκε θόρυβος από την ύπαρξη καδµίου στους ψύκτες.είναι υπερβολικός ; Άν όχι, πως προστατεύεται ο καταναλωτής; Ο θόρυβος που προκλήθηκε από το κάδµιο στους ψύκτες δεν είναι καθόλου υπερβολικός. Το κάδµιο προέρχεται από ορισµένα υλικά συγκόλλησης των υδραυλικών εξαρτηµάτων κάποιων ψυκτών και είναι η ίδια περίπτωση όπως στις εσωτερικές υδραυλικές εγκαταστάσεις των οικιακών παροχών για τις οποίες αναφερθήκαµε. Γενικά σε ένα πολυσύχναστο ψύκτη, όπου το νερό του χρησιµοποιείται σε τακτά χρονικά διαστήµατα το πρόβληµα δεν είναι τόσο σοβαρό ακόµα και αν χρησιµοποιήθηκαν επισφαλή υλικά. Πάντως από την στιγµή που εντοπίστηκε, όλοι οι ψύκτες αυτού του είδους ελέγχθηκαν ή πρόκειται να ελεγχθούν και άρχισε η αποκατάσταση ήδη των προβληµατικών. 9. Είναι ασφαλή τα εµφιαλωµένα νερά; Πότε πρέπει να ανησυχούµε; Τα εµφιαλωµένα νερά κατά κανόνα και στην πλειοψηφία τους είναι ασφαλή διότι ελέγχονται συστηµατικά τόσο οι πηγές εκµετάλλευσης, όσο και όλα τα στάδια εµφιάλωσης και διακίνησής τους. Πέραν αυτού, δεδοµένου ότι το νερό αποτελεί εχθρικό περιβάλλον για την ανάπτυξη και επιβίωση των µικροοργανισµών, τα περισσότερα των µικροβίων µετά από κάποια περίοδο παραµονής τους µέσα σε µια ποσότητα νερού θνήσκουν αν δεν συνεχίζει να υφίσταται η εστία µόλυνσης (εισόδου τους δηλαδή στο νερό) και η εξασφάλιση θρεπτικών (τροφής δηλαδή). Ετσι ακόµα και µια αρχική επιπόλαια επιµόλυνση του νερού στο στάδιο της εµφιάλωσης είναι ικανή να αντιµετωπιστεί στα πλαίσια της αυτοεξυγίανσης του νερού µε την αποθήκευση. Η αποθήκευση από την άλλη των εµφιαλωµένων νερών πριν την διάθεση θα πρέπει να είναι τέτοια (µακριά από άµεση έκθεση σε ηλιακό φώς και σε υψηλές θερµοκρασίες) ώστε να αποτρέπει τυχόν αντιδράσεις των υλικών της φιάλης µε το νερό και την απελευθέρωση κάποιων τοξικών ουσιών για τον οργανισµό (ειδικά για τις πλαστικές συσκευασίες). Τέλος παρ όλα αυτά, υπάρχουν και περιπτώσεις που έχουν διαπιστωθεί προβλήµατα σε εµφιαλωµένα νερά (θυµίζουµε την παρουσία Βεζολίου σε επώνυµα νερά του εξωτερικού, των βρωµικών ιόντων σε κάποια άλλα νερά, κάποιων χαµηλής διατροφικής απαίτησης µικροβίων όπως η ευκαιριακά παθογόνος πυοκυανική ψευδοµονάδα που µπορεί να επιβιώσει για µεγάλο χρονικό διάστηµα στο νερό και εντοπίστηκε σε κάποια νερά κ.α.) αλλά ευτυχώς είναι ευκαιριακά και µεµονωµένα. Από την άλλη ο µεγάλος ανταγωνισµός και τα οικονοµικά συµφέροντα που έχουν να κάνουν µε την αγορά του εµφιαλωµένου νερού, δηµιουργούν πολλές φορές

συγκαλύψεις ή διογκώσεις κάποιων προβληµάτων, µεθοδεύσεις στην παραπληροφόρηση του καταναλωτή σχετικά µε την χρήση του πόσιµου νερού κ.α., πράγµα το οποίο θα πρέπει να το λαµβάνει υπ όψιν του ο καταναλωτής στην κρίση του και επιλογή του. Απαντά ο Αλέξανδρος Γούναρης Χηµικός Μηχανικός /ντής των Εργαστηρίων Γούναρη