Κεραµικά &µέταλλα σε επαφή. Η κατάσταση στην Ελλάδα

Transcript

1 Γενικό Χηµείο του Κράτους, Β Χηµική Υπηρεσία Αθήνας Κεραµικά &µέταλλα σε επαφή µε τρόφιµα: Η κατάσταση στην Ελλάδα ανάη Θεοφίλου, Προϊσταµένη Τµήµατος Μετάλλων & Ανόργανων Υλών

2 Το Γ.Χ.Κ. πραγµατοποιεί µεταξύ άλλων τον εργαστηριακό έλεγχο και έχει το χειρισµό της νοµοθεσίας που διέπει τα υλικά σ επαφή µε τρόφιµα, και τα αντικείµενα κοινής χρήσης. Αυτό γίνεται µέσω του Κώδικα Τροφίµων και Ποτών (Κ.Τ.Π.), που περιλαµβάνει εθνικές διατάξεις και εναρµονίζεται µε την Κοινοτική νοµοθεσία.

3 Τα κεραµικά αντικείµενα περιλαµβάνονται στο άρθρο 25 του Κ.Τ.Π. και τα µεταλλικά σκεύη στο άρθρο 22

4 Κεραµικά αντικείµενα είναι αυτά που κατασκευάζονται από µίγµα ανόργανων ουσιών υψηλής συνήθως περιεκτικότητας σε άργιλο ή πυριτικό άλας. Ο µόλυβδος είναι βαρύ µέταλλο και προστίθεται στο υάλωµα για να κατεβάζει την θερµοκρασία ψησίµατος και να κάνει πιο ελκυστικό το αντικείµενο. Το κάδµιο επίσης ανήκει στα βαριά µέταλλα και προστίθεται για χρωµατισµό.

5 Μεταλλικά αντικείµενα σε επαφή µε τρόφιµα και ποτά, είναι αυτά που κατασκευάζονται από µέταλλα και κράµατα τους π.χ.: σκεύη µαγειρικής αλουµινόχαρτο εξαρτήµατα συσκευών βυτία µεταφοράς άµβυκες

6 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ H νοµοθεσία που διέπει τα υλικά σ επαφή µε τρόφιµα είναι: 1. Ο Κανονισµός 1935/2004, που θεσπίζει διαδικασίες για την αξιολόγηση και την εποπτεία των υλικών αυτών καθώς και σύστηµα για την επισήµανση και ιχνηλασιµότητά τους.

7 Σύµφωνα µε τον Κανονισµό αυτό τα υλικά θα πρέπει να κατασκευάζονται έτσι ώστε να µη µεταφέρουν στα τρόφιµα συστατικά που είναι δυνατόν να: 1.Θέσουν σε κίνδυνο τη δηµόσια υγεία 2.Eπιφέρουν απαράδεκτη τροποποίηση στη σύσταση των τροφίµων 3.Επιφέρουν αλλοίωση των οργανοληπτικών χαρακτηριστικών

8 Ο Κανονισµός επίσης επιβάλλει µεταξύ άλλων: τη δήλωση συµµόρφωσης συνοδευοµένη από κατάλληλη τεκµηρίωση και την κατάλληλη επισήµανση των υλικών 2. Ο Κώδικας Τροφίµων και Ποτών (ΚΤΠ): α) στο άρθρο 22 καθορίζει τα είδη των µετάλλων ή κραµάτων τους, τις προδιαγραφές της σύστασής τους και µέτρα για την ασφαλή χρήση τους.

9 β) Στο άρθρο 25 εναρµονίζει για τα κεραµικά τις Ευρωπαϊκές οδηγίες 84/500 και 2005/31 στις οποίες : καθορίζεται η µέθοδος ανάλυσης τίθενται ανώτατα επιτρεπτά όρια απελευθέρωσης µολύβδου και καδµίου από κεραµικά αντικείµενα που προορίζονται να έλθουν σε επαφή µετρόφιµα.

10 3. ΟΚανονισµός 2023/2006: Καθορίζει την Ορθή Πρακτική Παραγωγής (ΟΠΠ) των υλικών και αντικειµένων του Κανονισµού 1935/2004, που προορίζονται να έρθουν σε επαφή µετρόφιµα. Σύµφωνα µε τον Κανονισµό 2023/2006 τα υλικά και αντικείµενα πρέπει να παρασκευάζονται µε τους γενικούς και αναλυτικούς κανόνες ΟΠΠ:

11 από όλους τους κλάδους που κατασκευάζουν τέτοια υλικά µε καθορισµένες υποχρεώσεις της παραγωγού επιχείρησης σε όλα τα στάδια παραγωγής Ήταν αναγκαίος προκειµένου να ολοκληρωθεί το σύστηµα διαχείρισης και ασφάλειας των τροφίµων.

12 Τα υλικά αυτά δεν πρέπει να θεωρούνται κάτι ξεχωριστό από τα τρόφιµα καιπρέπεινα χειρίζονται σαν τρόφιµα. Αποτελούν ένα ακόµα κρίκο στην αλυσίδα των τροφίµων µέχρι την κατανάλωση.

13 Η ΟΠΠ σε µια µονάδα παραγωγής πρέπει να περιλαµβάνει: ορισµό του πεδίου δέσµευση της διοίκησης για εφαρµογή πολιτικής ασφάλειας τροφίµων σύστηµα διασφάλισης της ποιότητας διαδικασίες, αρχεία και έγγραφα

14 ΚΕΡΑΜΙΚΑ Στα αντικείµενα αυτά δίνεται αρχικά ένα σχήµα το οποίο στη συνέχεια γίνεται οριστικό µεψήσιµο. Μπορούν να είναι υαλοποιηµένα, σµαλτωµένα ή διακοσµηµένα. Οι τρόποι που µπορεί να έρθουν σε επαφή µε τρόφιµα είναικατάτην: φύλαξη, αποθήκευση

15 συσκευασία µαγείρεµα επεξεργασία µε µικροκύµατα Οι επιβλαβείς ουσίες, όπως καθορίζονται από την νοµοθεσία, είναι ο µόλυβδος και το κάδµιο. Οι ουσίες αυτές µεταναστεύουν κατά την επαφή των κεραµικών αντικειµένων µε όξινα τρόφιµα ήποτά.

16 Με το σύστηµα διασφάλισης της ποιότητας του Κανονισµού 2023/06 αναγνωρίζονται, αξιολογούνται και ελέγχονται οι κίνδυνοι που µπορεί να εµφανιστούν, για να προκύψει ασφαλές τελικό προϊόν. Τα κρίσιµα σηµεία που πρέπει να παρακολουθούνται είναι: 1. το υάλωµα, 2. τα χρώµατα διακόσµησης 3. οι πρώτες ύλες (αργιλόµαζα κ.ά.)

17 Τα υλικά αυτά πρέπει: να έχουν επισήµανση και ταξινόµηση να συνοδεύονται από πιστοποιητικό δεδοµένων ασφαλείας 4. ηθερµοκρασία φούρνου 5. ο διαχωρισµός των δραστηριοτήτων 6. ο χώρος τοποθέτησης των αντικειµένων 7. ηεπισήµανση του τελικού προϊόντος 8. οδηγίες χρήσης του τελικού προϊόντος

18 Στις επιχειρήσεις τηρούνται αρχεία µε την παρακολούθηση των παραπάνω. Η ασφάλεια του τελικού προϊόντος τεκµηριώνεται και από την έκθεση εξέτασης, σχετικά µε την καταλληλότητα του να έρθει σε επαφή µετρόφιµα. Είναι αναγκαιότητα όµως να γίνεται απόδειξη της συµµόρφωσης των επιχειρήσεων µε τις απαιτήσεις ΟΠΠ. Η σχετική τεκµηρίωση είναι διαθέσιµη στις αρχές (επιθεωρήσεις).

19 Εργαστηριακοί έλεγχοι του Γ.Χ.Κ. στα κεραµικά: 1. Προγραµµατισµένοι έλεγχοι, σε συνεργασία µε ΕΦΕΤ & Νοµαρχιακές Αυτοδιοικήσεις. 2. Έλεγχοι σε τελωνειακά δείγµατα. 3. Έλεγχοι σε ιδιωτικά δείγµατα (promotion). Το 2004 µετά την εµφάνιση περιστατικών δηλητηρίασης από κεραµικά, έγινε προγραµµατισµένος έλεγχος σε συνεργασία µε τις περιφερειακές Χηµικές Υπηρεσίες τουριστικών περιοχών.

20 Oι περιοχές ελέγχων ήταν: Κρήτη, Σάµος,Ρόδος,Κέρκυρα, Ιωάννινα, Ναύπλιο και Βόλος. Έγιναν 55 δειγµατοληψίες. Τα δείγµατα ήταν παραδοσιακά κεραµικά και όχι βιοµηχανικά. Συγχρόνως ενηµερώθηκε ο Σύλλογος Αγγειοπλαστών µε διάφορες ηµερίδες. Τα αποτελέσµατα φαίνονται στις επόµενες διαφάνειες, ενώ οι έλεγχοι που έγιναν στα επόµενα χρόνια έδειξαν ότι το πρόβληµα αντιµετωπίστηκε αποτελεσµατικά.

21 Εξετασθέντα δείγµατα κανονικά µη κανονικά σύνολο

22 Συγκεντρώσεις Pb εξετασθέντων δειγµάτων κανονικά 4ως10mg/L 10ως 20mg/L 20ως50mg/L 50ως150mg/L >150mg/L

23 ΜΕΤΑΛΛΑ Τα µεταλλικά σκεύη έρχονται σε επαφή µε τα τρόφιµα κατά την προετοιµασία, παρασκευή, µεταφορά, αποθήκευση και συσκευασία των τροφίµων. Τα µέταλλα από τα οποία µπορούν να κατασκευάζονται τα µεταλλικά αντικείµενα που προορίζονται να έλθουν σε επαφή µε τρόφιµα είναι τα εξής:

24 1.Ανοξείδωτος χάλυβας (>12% χρώµιο) 2.Αλουµίνιο και κράµατα αλουµινίου 3.Κασσίτερος 4.Χαλκός και ψευδάργυρος, µόνο για δοχεία απόσταξης οινοπνευµατωδών και µέσα µετάγγισης υγρών. 0ι επιτρεπόµενες επεξεργασίες, είναι: επικασσιτέρωση, (ΕΛΟΤ ΕΝ 10202) επινικέλωση

25 επιψευδαργύρωση (µόνο για αποθήκευση αλκοολούχων) επιχρύσωση επαργύρωση επιχρωµίωση ανοδίωση αλουµινίου και κραµάτων του. επισµάλτωση επικάλυψη µε επιχρίσµατα του άρθρου 28

26 Επιτρέπονται επίσης άλλα µεταλλικά υλικά που κυκλοφορούν στην Ε.Ε., εφ όσον είναι απαλλαγµένα από βαρέα µέταλλα. Στον Κ.Τ.Π. καθορίζεται επίσης η σύσταση των παραπάνω µετάλλων και είναι σε συµφωνία µε Ευρωπαϊκά πρότυπα: Για το αλουµίνιο: ΕΛΟΤ 601/602, Για τον ανοξείδωτο χάλυβα: ΕΛΟΤ ΕΝ και ΕΝ ΙSO

27 Επίσης ο Κ.Τ.Π. περιέχει διατάξεις για µεταλλικά υλικά σ επαφή µε τρόφιµα και ποτά: 1. όσον αφορά στην ανώτατη επιτρεπόµενη περιεκτικότητα τους στα µέταλλα: µόλυβδο, κάδµιο,αρσενικό 2. όταν τα τρόφιµα: είναι ισχυρώς όξινα (ph<2) συντηρούνται σε ξύδι, άλµη ήάλας 3.όταν έχουν υποστεί άλλες επεξεργασίες από τις προβλεπόµενες.

28 Τα κρίσιµα σηµεία, σύµφωνα µε τους κανόνες ΟΠΠ, που πρέπει να παρακολουθούνται είναι: Οι πρώτες ύλες Οι χώροι και οι συνθήκες αποθήκευσης Η διαδικασία ψησίµατοςκαιηθερµοκρασία του φούρνου Η κατάλληλη επισήµανση Η προστασία της γραµµής παραγωγής Η καθαριότητα του προσωπικού Η ύπαρξη εγχειριδίου οδηγιών για τον καταναλωτή

29 Εργαστηριακοί έλεγχοι του Γ.Χ.Κ. στα µεταλλικά υλικά: 1. Προγραµµατισµένοι έλεγχοι, σε συνεργασία µε ΕΦΕΤ & Νοµαρχιακές Αυτοδιοικήσεις. 2. Έλεγχοι σε ιδιωτικά δείγµατα (promotion). Εντοπίζονται µη κανονικά δείγµατα συνήθως σε σχέση µε την επισήµανσή τους. Παρατηρούνται προβλήµατα κατασκευής σε κουτιά κονσερβών µικρών εταιρειών.

30 Συµπεράσµατα Προτάσεις Τόσο στα κεραµικά όσο και στα µεταλλικά αντικείµενα προκύπτει η αναγκαιότητα απόδειξης της συµµόρφωσης µε τηνοππ γι αυτό προτείνεται: 1. Αφού δηµιουργηθεί Μητρώο επιχειρήσεων ανά τοµέα 2. Να διαµορφωθεί Οδηγός εφαρµογής του Κανονισµού 2023/2006 στουςκλάδουςτης βιοµηχανίας που παράγουν τέτοια υλικά.