Λόγος Ἐπικήδειος εἰς τόν ἀείμνηστον Μητροπολίτην πρώην Χαλκίδος κυρόν Χρυσόστομον (Βέργην) Ἀρχιμ. Νικόδημος Εύσταθίου (27 Ἰανουαρίου 2010) Ὑπάρχουν ἄνθρωποι τῶν ὁποίων τήν παρουσία στή ζωή σου δέν μπορεῖς νά λησμονήσεις. Ἀκόμη κι ὅταν φύγουν, ἡ ἴδια σου ἡ ὕπαρξη μαρτυρεῖ τό πέρασμά τους. Ὅταν μάλιστα συμβαίνει νά ἔσπειραν μέσα σου καί καλλιέργησαν τό σπόρο τῆς πίστης, ὅσα καί νά πεῖς, αἰσθάνεσαι ὅτι δέν εἶπες τίποτε. Καί τότε τό δάκρυ σμίγει μέ τή θύμηση καί φτιάχνει τήν εὐγνωμοσύνη. Μακαριώτατε Ἀρχιεπίσκοπε Ἀθηνῶν & πάσης Ἑλλάδος κ.κ. Ἱερώνυμε, Σεβασμιώτατε Μητροπολῖτα Χαλκίδος κ. Χρυσόστομε, ἐκπρόσωπε τῆς Α.Θ.Π. Σεβασμιώτατοι & Θεοφιλέστατοι Ἅγιοι Ἱεράρχες, Σεβαστοί Πατέρες, Ἐντιμότατοι ἄρχοντες, Ὁσιώτατοι μοναχοί καί μονάστριες, ἀδελφοί προσφιλέστατοι, Τό γέροντα Μητροπολίτη πρώην Χαλκίδος ἔχω τήν εὐλογία τήν οὐράνια νά τόν γνωρίζω ὄχι μονάχα ἀπό ὅσα ἄκουσα, ἀλλά κυρίως ἀπό ὅσο τόν ἔζησα. Κι εὐχαριστῶ τό Θεό, γιατί τόν ἔζησα, κι ἔδωσε στή ζήση μου γέροντας αὐτός χρώματα φωτεινά. Ἀρχοντικός στούς τρόπους, εὐλαβικός στήν πίστη, προικισμένος μέ τό θεῖο δῶρο τῆς διακρίσεως! Τιμᾶτε σήμερα μέ τήν ἀθρόα προσέλευσή σας ἐδῶ, στήν πόλη τοῦ Εὐρίπου, ἕνα πρόσωπο καθαρό, στιβαρό κι ἀκτινοβόλο. Προπέμπετε σήμερα στήν αἰωνιότητα, πλήρη ἡμερῶν, τόν Μητροπολίτη πρ. Χαλκίδος Χρυσόστομο, ἡμέρα τῆς ἀνακομιδῆς τῶν ἱ. Λειψάνων τοῦ προστάτου ἁγίου του ἱεροῦ Χρυσστόμου. Προπέμπετε τόν ἁπλό, ἀπέριττο καί ταπεινό κατά πεποίθηση Ἱεράρχη. Τόν ἄνθρωπο πού συγκέντρωνε ἐν ἑαυτῷ τήν ἀγάπη καί συμπάθεια ἐκείνων πού τόν ἀναστρέφονταν, τόν καταδεκτικό πρός ὅλους, τόν λιτό καί ὀλιγαρκῆ στόν ἰδιωτικό του βίο. Κοιμήθηκε εἰρηνικά, κατόπιν φυσικῆς ἀδυναμίας ἐκ τῶν γηρατείων του, τό μεσημέρι τῆς ἐχθές καί τόν συνοδεύουμε σήμερα μέ τίς προσευχές μας στήν τελική συνάντηση μέ τόν Κύριο, σ αὐτόν τόν Καθεδρικό Ναό, πού τόσο συχνά τέλεσε τή Θεία Εὐχαριστία, ὥστε νά Τόν εἰσάγει στήν αἰώνια ζωή, τήν ὑπεσχημένη στούς καλούς καί πιστούς δούλους Του. 1
Ὁ ἴδιος ἔγραψε τή δική του ἱστορία στήν Ἱερά Μητρόπολη Χαλκίδος μέ συνέπεια καί ἦθος 27 χρόνια. Εὐσταλής, εὐγενής, ποτισμένος ἀπό τό πνεῦμα τῆς Ἐκκλησίας, πνεῦμα πιστότητος, ἑνότητος, καί ἐν ἀγάπῃ καί θυσίᾳ ὑπηρεσίας, διῆλθε τά χρόνια τῆς ἀρχιερατείας του στήν Ἱερά Μητρόπολη Χαλκίδος ἀφοσιωμένος σ αὐτή, σεμνός καί ἀθόρυβος. Χωρίς καμμιά ἐπίδειξη στήν ἐπιτέλεση τῶν καθηκόντων του, ἀγωνίστηκε ταπεινά, μυστικά κι ἀδιαφήμιστα, ἐπιδεικνύοντας σύνεση, ἐπιμέλεια καί ἁπλότητα στή διαχείριση τῶν ἀπασχολούντων τήν Μητρόπολή του ζητημάτων καί ἤδη ἀγαπημένος ἀπό τόν Κύριο ἀπέρχεται τοῦ κόσμου τούτου. Συναίσθηση καί εὐθύνη ἡ πορεία του. Προγραμματισμός μέ συνέπεια, ὑπομονή καί ἐπιμονή, πίστη καί ἐλπίδα ἀμετακίνητη. Δίδαξε πειθαρχία καί ὑπακοή. Ἀφοσίωση στήν Ἁγία Ἐκκλησία μας. «Τό εἶπε ἡ Σύνοδος, ὀφείλουμε νά κάνουμε ὑπακοή», ἦταν ἡ ἀπάντησή του στή δική μας νεανική ἀπορία γιά τήν μέχρι ὑπερβολῆς σχολαστικότητα στήν ἀκριβῆ τήρηση τῶν παραγγελμάτων της. Μνημόνευε εὐγνωμόνως τῶν ἡγουμένων αὐτοῦ ἐν τῇ διακονίᾳ τῆς Ἐκκλησίας καί τῶν ὅσων μερίμνησαν γιά τή ζωή καί τήν κληρική σταδιοδρομία του. Αὐτό ἀποτελοῦσε τήν ἀρχή τῆς διδασκαλίας του καί ἦταν ἀρχή τῆς ζωῆς του. Τό προσηνές τοῦ βίου του, τό φιλάνθρωπο ἐν τῇ διαθέσει καί πράξει, τό εὐγενές στήν ἀναστροφή του μέ τούς ἄλλους καί τό ἐποικοδομητικό στή συνομιλία του, προσήλκυσαν τήν ἀγάπη καί τήν ἐκτίμηση δεκάδες νέων ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι τόν ἀκολούθησαν, μέ τούς ὁποίους ἀσχολήθηκε προσωπικά. Θεμελίωσε τήν ἐμπιστοσύνη στό Θεό κι ἐπάνδρωσε τήν Ἐπαρχία του μέ στελέχη τά σπλάγχνα του, τά πνευματικά παιδιά του, τούς Ἀναγνῶστες, ἀδιάλειπτη ἔχοντας περί αὐτῶν τήν μνείαν στήν προσευχή του καί στήν ἀρχιερατική του καρδία. Γλυκύς καί μειλίχιος, χαριτωμένος καί εὐχάριστος καί ταυτόχρονα ἀξιοπρεπῶς σοβαρός, βεβαίωσε συνεργασία ἀγαστή μέ τούς Ἱερεῖς του, τούς ὁποίους προστάτευε ὑποδειγματικά, μέ σεβασμό καί τιμή. Εἶχε τήν βεβαιότητα πώς ὅταν δίνεις συμβουλές χτυπώντας ὀργισμένα τό χέρι σου πάνω στό τραπέζι σου, εἴτε τό τραπέζι θά σπάσει εἴτε τό χέρι σου. Τίποτε ἄλλο. Ὁ Θεός τόν εὐλόγησε καί τοῦ χάρισε στήν πορεία γιά τό ἔργο του ἀφοσιωμένους συνεργάτες, πνευματικά του παιδιά, κληρικούς καί λαϊκούς, μέ ἄμεσους κυρίως συνεπίκουρους στήν ἐπιτέλεση τῶν ἐκκλησιαστικῶς δεόντων τόν διάδοχό του στὴ διαποίμανση τῆς Μητροπόλεως Χαλκίδος, ἐκ τοῦ σύνεγγυς ἀγρύπνως καί φιλοστόργως 2
μεριμνῶντος ἕως τέλους τὰ κατ αὐτόν, περικρατῶν εὐλαβῶς τό ἔσχατον γῆρας του Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη μας κ. Χρυσόστομο καί τόν μέ θέρμη καρδιᾶς προσφέροντα τήν ἀφοσίωσή του, Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Κορίνθου κ. Διονύσιο. Σέ παράλληλη τροχιά συνεργάστηκε καί μέ τόν ἄλλο του πνευματικό υἱό Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Σισανίου & Σιατίστης κ. Παῦλο, ὁ ὁποῖος ἔτρεχε μέ αἰσιοδοξία καί ἄνεση στή λεωφόρο τῆς ἐλευθερίας καί τῆς προόδου. Δικαίως, λοιπόν, σύντρεις σεμνύνονται ἐπί πατραγαθίᾳ. Αὐτά τά 36 χρόνια στή Χαλκίδα δοκιμάστηκε σέ ὅλα, ὑπέμεινε στή σιωπή κάθε τι πού θά ἔφερνε διχόνοια, ἤλεγξε τούς ἀντιφρονοῦντες μέ διάκριση, συγχώρεσε κι ἐβοήθησε ὅσους ὡς ἄνθρωποι τόν πίκραναν, παρεκάλεσε εὐκαίρως ἀκαίρως γιά τήν πνευματική μας προκοπή, ἀξίως τοῦ Εὐαγγγελίου πολιτεύθηκε, ἔδρασε μέ ἀφιλάργυρο τρόπο γιά τόν ἑαυτό του καί «ἐπαλαιώθη ἐν πᾶσι τοῖς ἔργοις αὐτοῦ». «Εὐήκοον οὖς» σέ κανέναν δέν ἀρνήθηκε. Πόνος καί ἔγνοια καί καημός του τά παιδιά νά μή μείνουν ἀβοήθητα, νά μήν ἀδικηθεῖ τό ἔργο τοῦ Θεοῦ. Μ αὐτό τό φρόνημα συνδαύλιζε καί πυροδοτοῦσε γιά τή στήριξη τῶν ἱδρυμάτων μέ τά παιδιά, καθώς καί γιά τήν ὑλοποίηση τοῦ ὀνείρου του, τίς πρότυπες Κατασκηνωτικές ἐγκαταστάσεις στίς Ροβιές, οἱ ὁποῖες δεσπόζουν ἀνάμεσα στά πολλά καί θεάρεστα ἔργα του. Ὁ μακαριστὸς Μητροπολίτης Χρυσόστομος, ἄν καί Ἀθηναῖος, ρίζωσε σ αὐτόν τόν τόπο, πιό βαθιά ἀπό μᾶς πού γεννηθήκαμε σ αὐτόν καί ἐργάσθηκε μετά πολλῆς φιλοτιμίας. Ψάρεψε ἀνθρώπους, σαγήνευσε καρδιές, ρύθμισε συνειδήσεις, οἰκοδόμησε ψυχές. Ριζοβόλησε ὡς Μητροπολίτης στήν πόλη τοῦ Εὐρίπου, στὴν γῆ τῆς ὁποίας σήμερα καὶ παραδίδεται, δεικνύοντας ἔτσι τὴν εὐσυνειδησία διὰ τῆς ὁποίας ἀσκοῦσε πάντοτε τὰ ποιμαντορικά του καθήκοντα. Μποροῦσε νά βλέπει ψηλά, κοιτάζοντας χαμηλά. Ἡ καλή μαρτυρία του καί τό πιστοποιητικό τῆς ἀξίας του ὡς Ποιμενάρχου ἔχει ἐπικυρωθεῖ καί χορηγηθεῖ γιά τήν ἐδῶ προσφορά του διά τῆς ἀπονομῆς τοῦ χρυσοῦ μεταλλίου τῆς πόλεως τῆς Χαλκίδος ἀπό τό Δῆμο Χαλκιδέων, καθώς καί τοῦ Ἀνωτάτου Παρασήμου τοῦ Ἀποστόλου Παύλου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, τό ὁποῖο καί τοῦ ἀπένειμε, ὕστερα ἀπό ὁμόφωνη ἀπόφαση τῆς ΔΙΣ, ὁ μακαριστός Ἀρχιεπίσκοπος κυρός Χριστόδουλος, ὅταν τόν ἐπισκέφθηκε στήν οἰκία του τήν ἡμέρα τῶν Θεοφανείων τό 2005 μετά τή Θεία Λειτουργία, τήν ὁποία ἐτέλεσε στόν παρακείμενο Ἱ. Ναό τοῦ ἁγίου Νικολάου. Ὁ μακαριστός Μητροπολίτης 3
Χρυσόστομος εἶχε ἤδη παραιτηθεῖ οἰκειοθελῶς ἐκ τῆς ἐνεργοῦ ὑπηρεσίας, ἀφοῦ ἡ σωματική ἀσθένεια τόν ἠμπόδιζε ἀπό τήν περαιτέρω ἐξάσκηση τῶν ποιμαντορικῶν του καθηκόντων. Ἦταν ἀνέκαθεν ἀσθενικός ὡς πρός τή φύση, δυνατός ὅμως στήν πίστη, ἀφοῦ ὅπως χαρακτηριστικά συνήθιζε νά λέγει: τά πάντα τά ξεκινοῦσε μέ μηδέν κεφάλαιο καί πολύ πίστη. Ἡ πίστη ἦταν ἡ ἀκριβή προίκα πού τόν συνόδευε πολλάκις τόν βρίσκαμε προσευχόμενο στό παρεκκλήσι τοῦ Ἐπισκοπείου του. Τί συνομιλήματα νά εἶχε ἄραγε; Καί ὡς ἀνταπόδομα τῆς πιστότητός του στήν Ἐκκλησία τοῦ χάρισε ὁ Θεός χριστιανά τά τέλη τῆς ζωῆς του, ἀνεπαίσχυντα, εἰρηνικά, μεταλαμβάνοντας συχνάκις τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων, ἀπό τούς πατέρες τῆς Ἐνορίας τοῦ Ἁγ. Νικολάου καί πνευματικά του τέκνα, τόν π. Ἠλία καί τόν π. Χαράλαμπο, ἔσχατο ἐφόδιο ζωῆς αἰωνίου. Ὁ μακαριστός γέροντας Χρυσόστομος ξεκίνησε τήν ἱερατική του διακονία ὡς Ἱεροκήρυξ τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μεσσηνίας καί τόν ἀξίωσε ὁ Κύριος, ὡς ἐπίλογο τῆς διακονίας του, νά κηρύξει μέ ἄμβωνα πλέον τό κρεβάτι τῆς ἀσθενείας του. Ἐδῶ δέν χρειαζόταν ὁ λόγος ἐδῶ δίδαξε μέ τήν γενναία ἐγκαρτέρησή του στόν πόνο καί μέ τήν ἀγόγγυστη ὑποταγή του στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, μέ τήν ἱλαρή ὑπομονή του καί μέ τήν βαθειά του ταπείνωση... Σεβασμιώτατε γέροντα, Συγχώρησέ με ἄν δέν εἶπα τά προσήκοντα. Λιβανωτό ἄς ἐκληφθοῦν τοῦτες οἱ ἀράδες καί εὐχή ἐκ βαθέων γιά ἀπό Θεοῦ σχώριο γιά Σένα καί γιά μᾶς. Γιά καλή ἀπολογία σ ἐκείνη τήν κρίσιμη μέρα καί ὥρα, κατά τό ἄπειρο ἔλεός Του καί «διά τήν μεγάλην» Του δόξαν. Πρῶτος πάντων ἡμῶν ὁ πνευματικός σου υἱός καί διάδοχός σου Μητροπολίτης Χαλκίδος Χρυσόστομος δέεται καί προσεύχεται μαζί μας πρός τόν ζώντων κυριεύοντα καί νεκρῶν δεσπόζοντα Χριστόν τόν Θεόν Ἡμῶν, ἐν γῆ ζώντων νά σέ κατασκηνώσῃ καί νά σέ ἀξιώσῃ τῆς παραστάσεως τοῦ οὐρανίου θυσιαστηρίου ὁ Ἱερός Κλῆρος, τόν ὁποῖο ἀγάπησες καί ἀπό τόν ὁποῖο ἀγαπήθηκες καί ὁ εὐσεβής λαός τό ποίμνιο τῆς Ἱ. Μητροπόλεως δέονται σέ σκηνώματα ἀγαπητά καί ποθούμενα νά σέ κατατάξῃ οἱ οἰκεῖοι καί συγγενεῖς σου καί οἱ αὐτάδελφοί σου Σταῦρος & Εὐσταθία καί τά ἄλλα ἀφοσιωμένα πνευματικά σου τέκνα πού σέ διηκόνησαν μέ ἀγάπη καί ἀφοσίωση ὁμοίως ἱκετεύουν καί παρακαλοῦν. 4
Ἡ Χαλκιδαϊκή γῆ δέχεται τήν σορό σου στό Κοιμητήριο τῆς πόλεως, ὅπως ἐσύ τό εἶχες ζητήσει, γιά νά βρίσκεσαι μαζί μέ τούς πιστούς πού ἐποίμανες. Τάφος σέ καλύπτει, ἀλλά Ἀνάστασιν προσδοκᾶς καί προσδοκοῦμε. Δῶσε σέ μᾶς, ὡς ἄλλος Ἠλιοῦ, ὄχι τή μυλωτή σου, ἀλλά τήν εὐχή σου. Σέ κατευοδώνει ἡ πόλη μέ τίς ἀκατάληπτες παλίρροιες, ἡ πόλη πού εὐωδιάζει ἁλμύρα. Νῦν καί Ἀεί. 5