1. Το στίγμα του Πολέμου - Προεκτάσεις στις τρεις διαστάσεις του χρόνου

Ο ΡΩΣΣΟΤΟΥΡΚΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ 1877-78 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΜΕΤΑΓΛΩΤΤΙΣΗ ΤΟΥ ΣΤΟ ΜΕΤΑΊΧΜΙΟ ΤΩΝ ΔΥΟ ΧΙΛΕΤΙΩΝ Ευρωπαϊκές Δομές και εθνικές σχέσεις - Πραγματισμός και ρομαντισμός Πέτρος Δ. Ντούσκος Πανεπιστήμιο Πειραιώς - Τμήμα Οικονομικής Επιστήμης e-mail: petrosd@unipi.gr Web site: www.unipi.gr/petros-douskos 1. Το στίγμα του Πολέμου - Προεκτάσεις στις τρεις διαστάσεις του χρόνου Η σημασία της παρούσας Διάσκεψης είναι πολυδιάστατη. Στον πυρήνα του τρέχοντος γίγνεσθαι βρίσκεται η ενσωμάτωση χωρών, μαζί και της Βουλγαρίας, στις Ευρωπαϊκές Δομές (Ε.Δ.), το North Atlantic Treaty Organization (NATO) και την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), τους δύο Πυλώνες της Δύσης. Είναι δε κανόνας, σε επετείους της κλίμακας αυτής, η επανεκτίμηση της παράδοσης και η αιτιολόγηση της ιστορικής νομιμότητας των νέων επαναπροσδιορισμών. Στον κανόνα αυτόν υπακούει και ο εν λόγω Πόλεμος, η δε εισήγηση τούτη, όντας συνέχεια άλλων συναφών εργασιών, προβαίνει, για λόγους οικονομίας και συνέχειας σε μια συνόψιση προγενέστερων ιδεών της, σημειώνοντας ότι: «Πρώτον, από παγκόσμια άποψη, ο πόλεμος αυτός ανακεφαλαιώνει το περιεχόμενο τριών ιστορικών εποχών: Της παλιάς κοινωνίας, της φεουδαρχικής, εκφρασμένο αυτό στη μη επίλυση του Ανατολικού ζητήματος [Driault Ed. [1997)] Της μοντέρνας και δεσπόζουσας καπιταλιστικής, η οποία περνάει στο μονοπωλιακό της στάδιο, με προσφυγή για την ανάπτυξή της στις εξωτερικές πηγές και με επάνοδο στις εξω-οικονομικές μεθόδους, πρώτιστα στις στρατιωτικές, εγκαινιάζοντας τον αποικισμό και τις ομώνυμες κατηγορίες γεωστρατηγική, γεωοικονομική και γεωπολιτική, σφαίρες επιρροής, ζώνες ζωτικών συμφερόντων κ.ά. Της ανατέλλουσας, τέλος, νέας κοινωνίας, της σοσιαλιστικής, όπως αυτή εκφράζεται με την ιστορική πράξη της Κομμούνας του Παρισιού. Δεύτερον, από ευρωπαϊκή άποψη τερμάτισε την ιστορία των Ρωσσο-τουρκικών Πολέμων και γενικά τους πολέμους του είδους αυτού στην Ευρώπη. Τρίτον, από κοινωνικο-ιστορική σκοπιά, στη δεκαετία του 1870 τερματίζονται τα εθνικο-δημοκρατικά κινήματα, οι ομώνυμες μεταρρυθμίσεις και επαναστάσεις κι αρχίζει η εποχή σοσιαλιστικών επαναστάσεων, ο δε συμβιβασμός της αγγλικής αστικής τάξης με τη φεουδαρχία εξάγεται στο διεθνές πεδίο, ως οργανικό πλέον στοιχείο του Ανατολικού Ζητήματος, με την Τουρκία στο ρόλο του εγγυητή των Διομολογήσεων της Δύσης, έως και σήμερα. Τέταρτον, από εθνικο-δημοκρατική άποψη, με τον Πόλεμο αυτό συνδέεται η κεφαλαιοκρατική ανασυγκρότηση της Βαλκανικής και στο πλαίσιό της η γέννηση της Βουλγαρίας» [Ντούσκος Π. (1998)]. Ειδικότερα για την περίπτωση της Βουλγαρίας σημειώνονται επιπρόσθετα και τα εξής: Πρώτον, η εθνικο-δημοκρατική της συγκρότηση ήρθε ως συνέπεια του συγκεκριμένου Πολέμου και σε περίοδο, όπου ο κύκλος της εν λόγω συγκρότησης είχε τερματιστεί, έτσι που αυτή να συνιστά εκδήλωση της διαλεκτικής καινοτομίας και παράδοσης στο παγκόσμιο πεδίο. Δεύτερον, ιστορικός παράγοντας υποκίνησης της εν λόγω καινοτομίας είναι το εθνικο-απελευθερωτικό κίνημα της Βουλγαρίας σε οργανική ενότητα με τα πάγια ρωσσικά συμφέροντα [Μαρξ-Ένγκελς (1960)] και τη συναφή αλληλεγγύη. Με την

2 θρησκευτική της διάσταση η αλληλεγγύη αυτή εκδηλώνεται στο έγκαιρο της παρέμβασης της Ρωσσίας στο πλευρό των επαναστατημένων Σλάβων. Με την εθνικήσλαβική της διάσταση η ίδια εκδηλώνεται στις θεσμικές διευθετήσεις, τόσο στη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, ευνοϊκές για την Βουλγαρία, όσο και στη Συνθήκη του Βερολίνου. Με την παρατήρηση ότι στη Συνθήκη του Βερολίνου εκδηλώθηκε η πιο αποφασιστική διάσταση αυτής της αλληλεγγύης, η αντικειμενική σύμπτωση των συμφερόντων του ρωσσο-βουλγαρικού μπλοκ, η αστικο-δημοκρατική του εφεδρεία, προοδευτική σε σχέση με τη γεωστρατηγική της Δύσης, η οποία με αιχμή την Αγγλία, συνιστούσε αντίδραση. Τρίτον, με την τελευταία αυτή εφεδρεία συνδέεται και ιδιομορφία ότι στην απελευθέρωση της Βουλγαρίας βάρυνε η πολιτικά αντιδραστική Ρωσσία, χάρη στην προοδευτική δυναμική του αντικειμενικού της είναι και όχι η πολιτικά προοδευτική Αγγλία, της οποίας το κοινωνικο-πολιτικό γίγνεσθαι γίνεται αντιδραστικό. Ιδιομορφία, η οποία παραμένει ενεργή ώς σήμερα και συμβάλλει στην ερμηνεία τόσο των πολιτικοσυγκυριακών αποκλίσεων των διοικήσεων Ρωσσίας-Βουλγαρίας στην πορεία του χρόνου, όσο, και κυρίως σ αυτό, στην σύμπτωσή τους στις ιστορικές καμπές του βουλγαρικού γίγνεσθαι, στον αστικό και τον σοσιαλιστικό του τύπο-φύση, το 1877-78 και μετά το 1945 αντίστοιχα. Σύμπτωση που δίνει το μέτρο της προσέγγισης των δύο κοινωνιών, όχι συγκυριακό, αγοραίο ή άλλο ειμή μόνο ποιοτικό-ιστορικό, ακριβής, μεταγλωττισμός του οποίου σημαίνει ότι: Η σχέση Ρωσσίας-Βουλγαρίας είναι οργανική, με την καθοριστική συμβολή της πρώτης η δεύτερη προήχθη κατά δύο Ιστορικές Εποχές, την αστική και την σοσιαλιστική, ότι το πολιτισμικό είναι της Βουλγαρίας, υλικό και πνευματικό, είναι στη φύση του και ρωσσικό, αστικό και σοσιαλιστικό-σοβιετικό. Η μεταγλώττιση αυτή αναμετράται, με τον ανωτέρω αναπροσανατολισμό της Βουλγαρίας, την ενσωμάτωσή της δηλαδή στις Ε.Δ. και τη συνισταμένη τους, τη Διεύρυνση. Οι τελευταίες, όμως, είναι από ταξική άποψη καπιταλιστικές, λειτουργούν ως Ερινύες της κοινωνικής προόδου και η ανάπτυξή τους συντελείται πάνω στη γραμμή της απαλλοτρίωσης. Από ιστορική άποψη οι ίδιες πραγματοποιούν τον νόμο υπέρβασης της τοπικής στενότητας, εθνικής, διεθνούς περιφερειακής, ως και την καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση, διαδικασία αντικειμενικά προοδευτική μόνο με ιστορικά μέτρα. Υπέρβαση, όμως, που βγαίνει έξω απ τις δυνατότητές τους, του καπιταλισμού, με συνέπεια την απαλλοτρίωση-τραγωδίες. Είναι επιπλέον αυτές θεσμοί του Ψυχρού Πολέμου με λογική βάση την μακαρθική θεωρία της επινόησης-συνωμοσίας, η δε εκδοχή τους, η Διεύρυνση, συνιστά επανα-μακαρθοποίηση, περιεχόμενο της οποίας είναι ότι όλες οι πραγματικότητες του κόσμου είναι επινοήσεις μιαρών ατόμων, βουλησιαρχία δικτατόρων, χωρών ταραξιών ή άξονας του κακού, soft terrorism Ευρώπης [Foreign Policy (1999)], δυνάμενες να ανακληθούν. Ενώ κυνική είναι η θεωρία της δημιουργικής καταστροφής που διακρίνει τη Διεύρυνση, για από-βιομηχάνιση, από-εθνικοποίηση, απόευρωποίηση από-ταυτοποίηση, από-πολιτισμοποίηση κ.ά. [Ντούσκος Π. (2002)], και μεταφορά όλων τους των αρμοδιοτήτων στο υπερεθνικό μονοπώλιο, στο Στρατιωτικο- Βιομηχανικό Σύμπλεγμα (ΣΒΣ) των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής (ΗΠΑ). Συνακόλουθα, η ως άνω αναμέτρηση ανάμεσα στο πολιτισμικό είναι της Βουλγαρίας, και τον νέο προσανατολισμό της στην αφετηρία του 21 ου αιώνα, φέρνει στο προσκήνιο την υπόσταση της Βουλγαρίας, την ιστορική της προοπτική. Δείχνει αυτή στραμμένη

3 προς την Ανατολή, τη Ρωσσία, εν δυνάμει τον σοσιαλισμό, στην πρώτη περίπτωση, επιλογή που δικαιώθηκε ιστορικά, πιστοποιημένο αυτό στην ταυτότητά της, προς το παρελθόν, τη Δύση, τον καπιταλισμό, στη δεύτερη, με ανοιχτά πελώρια ζητήματα και κορυφαίο ανάμεσά τους την διαδικασία, από-ταυτοποίησης, από-πολιτισμοποίησής, κοντολογίς από-βουλγαροποίησης της. Και αν είναι αληθές, ότι η εξέλιξη δεν πειθαρχεί στη λογική του άσπρου-μαύρου, ωστόσο παραμένει εξίσου ακριβές ότι υπάρχουν ιστορικοί καταναγκασμοί και συνέπειες που επέρχονται με ισχύ φυσικού νόμου, η δε εν λόγω αναμέτρηση συγκαταλέγεται στη δεύτερη αυτή περίπτωση. Με την επίγνωση αυτή, και σε αντιστοιχία με την επετειακή διάσταση της στιγμής επισημαίνονται τα εξής: Πρώτον, πραγματικότητες που ανέβηκαν στην κλίμακα Ιστορικών Εποχών, όπως οι χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού, εγκλείουν δυναμικό κοσμοϊστορικής φύσης, κι αυτό δεν είναι ανακλητό [Λένιν Β. Ι. (1978)]. Κανένας Ηρακλής δεν αναμετράται με τέτοιο άθλο, ειμή μόνο στη νοσηρά παρα-μυθία της αστικής σκέψης. Δεύτερον, όσο κι αν με δύναμη Βιργιλίου υμνηθεί η αστική κοινωνία και η όποια κρυφή της γοητεία, αυτή έχει πάρει το δρόμο της Ευρυδίκης και κανένας Ορφέας [Κακριδής Ι. (1986)] δεν μπορεί να ακυρώσει το ανεπίστρεπτο. Τρίτον, οι κατηγορίες κράτος, εθνικές σχέσεις, πατρίδα, εκφράζουν πραγματικότητες που η προσέγγισή τους απαιτεί τον ύψιστο ρεαλισμό, σε αντιδιαστολή τόσο απ τον σύγχρονο Μπίσμαρκ, τη Διεύρυνση και τη μεγαλο-πολιτική της, τον κοσμοπολιτισμό και τον συνοδοιπόρο του εθνικο-μηδενισμό, όσο κι απ τις μοιρολογίστρες της παράδοσης, τη Φιλιππική Δημοσθένεια Αθηνολατρεία, την μικροαστική κερδο-κεντρική πατριδοκαπηλία, την κάθε αποκλειστικότητα, εθνικοκρατική, ευρωπαϊκή-εε, ατλαντική, Δυτική κ.ά. Η πρόοδος συμβαδίζει με τις μεγάλες πραγματικότητες, με την υπέρβαση της τοπικής στενότητας, μαζί και της κρατικής υπόστασης, αυτονόητα και της εθνο-κρατικής, η δε θεωρία λέει και η ιστορία βεβαιώνει ότι αυτή στη μεν ταξική κοινωνία ανατρέπεται και μόνο στη σοσιαλιστική μαραίνεται. Τελευταίο, ο μαρασμός του κράτους, ξεκίνησε θεσμικά με το σύνταγμα της Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ) το 1978, εκατό χρόνια μετά την απαρχή της διάλυσης του έθνους-κράτους. Η επανα-μακαρθοποίηση που αρχίζει την ίδια δεκαετία, την ανάκληση αυτής της διαδικασίας πρωτίστως στοχεύει, οι δε Συμφωνίες Ένταξης στις Ε.Δ. τρίτων χωρών, συνιστούν το μηχανισμό της από-εθνικοποίησης, στις δε χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού, επιπλέον, και της απο-σοσιαλιστικοποίησης. Και στις μεν αστικές χώρες είναι παράδοση η εκχώρηση από την αστική τάξη της πολιτικής της κυριαρχίας, προκειμένου να διασώσει την αντίστοιχη οικονομική, η δε ένταξή τους στις Ε.Δ. συνιστά μοναδική ιστορική καινοτομία, καθόσον εκχωρείται όλη κυριαρχία, οριστικά και αμετάκλητα. Ενώ στις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού προϋποτίθεται γι αυτή την ένταξη το κοινοτικό κεκτημένο, η μεταρρύθμιση των εσωτερικών τους δομών, η δημιουργία δηλαδή μιας ηγετικής αστικής τάξης στη θέση της εργατικής και στη συνέχεια αυτή να κρεμαστεί μέσα στα δικά της σπίτια [Δάντης (2002)]. Ουτοπία διπλή, υποβιβασμός δηλαδή της εργατικής τάξης κατά μια ιστορική εποχή και ταυτόχρονα δημιουργία αστικής τάξης εργαστηρίου. Η υπόμνηση της εν λόγω ουτοπίας θα ήταν περιττή στην επετειακή τούτη στιγμή, αν η ίδια δεν είχε ήδη εκδηλώσεις τραγωδίας, με χτυπητή στην οικονομία, ειδικά τη βιομηχανία, και στο ξεπούλημα της εργατικής δύναμης στη Δύση, στα σκλαβοπάζαρα της μιας χρήσης, της μιας μέρας ή μιας νύχτας.

4 Η ίδια αυτή τραγωδία κάνει επίσης αναγκαία και την αναφορά στις εγγυήσεις αποτροπής της, τις οποίες διαθέτει μόνο η Ρωσσία [Ντούσκος Π. (2002)], όπως βεβαιώνουν η θεωρία, η ιστορία και η συγκυρία. Η πρώτη εξηγεί γιατί η Ρωσσία-ΕΣΣΔ, ως καπιταλιστική για ιστορικούς λόγους, ως σοσιαλιστική εξ ορισμού, και μετά τις συγκυριακές αλλαγές του 1989 λόγω της σοσιαλιστικής φύσης του κοινωνικοοικονομικού της είναι, μιλάει σταθερά τη γλώσσα κοινωνικής προόδου. Έκφραση αυτού συνιστούν το ότι το πυρηνικό αξίωμα της ΕΣΣΔ υιοθετείται και από την Κίνα [People s daily (2002)]. η θέση ότι ο κόσμος δεν μπορεί να κυβερνηθεί από ένα μόνο σύστημα αξιών, εκείνο της Δύσης. η Νέα Οικονομική Πολιτική (ΝΕ.Π) [Λένιν Β. (1977)] επεκτείνεται ως την εκδοχή ένα κράτος δύο συστήματα [Κίνα (2002)]. η θέση ότι η οικονομία της Ρωσσίας δεν μπορεί να μπει στο μηχανισμό της καπιταλιστικής αγοράς [Πούτιν Βλ. (1999)]. η επιλογή της ισχυροποίησης του κράτους αντί του χάους της αγοράς [Πριμακόφ Εβ.(2002)] κ.ά. Η δεύτερη, η ιστορία, δείχνει ότι η Ρωσσία-ΕΣΣΔ έδωσε την ιστορικά σύννομη λύση στους δύο παγκόσμιους πολέμους. στη Διάσκεψη της Γένουας το 1922 διασφάλιση την εκβιομηχάνιση και απέτρεψε τη μετατροπή της σε αγροτικό συμπλήρωμα της Δύσης, έκανε το ίδιο για τις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού το 1947 στη Διάσκεψη του Παρισιού, ενώ το 2003 εγγυάται την ενεργειακή ασφάλεια, τη βιομηχανία, όλης της Ευρώπης [Ιβανόφ Ιγ. 2003], σε στιγμές που αυτή τείνει να στραγγαλιστεί απ το ΣΒΣ των ΗΠΑ με την πολιτική του εναντίον του Ιράκ. Η τρίτη, τέλος, η συγκυρία, δείχνει τις υλικο-τεχνικές δυνατότητες και την σιγουριά των εγγυήσεων που παρέχει σε κάθε χώρα ο συνεταιρισμός της με τη Ρωσσία, χάρη στην μοναδική στον κόσμο τεχνική και τεχνολογία της [Ιβανόφ Σε. (2003)]. Δυνατότητες που οφείλονται στους φυσικούς της πόρους και κυρίως στους κοινωνικούς, αποτέλεσμα αυτοί της γραμμής ανάπτυξής της, βασισμένη στις εσωτερικές πηγές και τον προγραμματισμό. Δυνατότητες που επιτρέπουν στην Ρωσσία να υποκινεί τον εκδημοκρατισμό των διεθνών σχέσεων στη γραμμή της ΝΕ.Π και της Νέας Πολιτικής Σκέψης (ΝΠΣ), πράγμα έκδηλο πρωτίστως στη βασική σχέση του σύγχρονου κόσμου, εκείνη μεταξύ ΝΑΤΟ-Ρωσσίας, καθώς και τους λοιπούς διεθνείς οργανισμούς, σε αντιδιαστολή με ηγεσίες άλλων χωρών, οι οποίες υπόσχονται κάτι τέτοιο μετρώντας τη δύναμή τους με τη σκια τους σε στιγμές ηλιογέρματος. Οι εγγυήσεις αυτές συνιστούν το ρεαλιστικό, αυτό που γίνεται, ενώ ο νεοσυντηρητισμός ρίχνει το σκούφο του Περσέα ως τα νύχια της ομώνυμης ελίτ, η οποία στέκεται σ αυτό που φαίνεται, στη Διεύρυνση, προσεγγίζοντας τον κορυφαίο παράγοντα των εξελίξεων, το συσχετισμό των δυνάμεων μακαρθικά, στη γραμμή της συνωμοσίας. Η ανάλυση θα σταθεί, στην επόμενη παράγραφο, πιο αναλυτικά σ αυτόν τον παράγοντα, περνώντας σε νέο επίπεδο επιστημονικής αφαίρεσης, πιο κοντά στο συγκεκριμένο. 2. Διεύρυνση και εθνικό γίγνεσθαι - Ο σύγχρονος Κρόνος και τα παιδιά του Το ως άνω συγκεκριμένο, έχει να κάνει με το ότι για πολλές πραγματικότητες του κόσμου, μαζί και για τα στοιχεία του συστήματος εθνικό γίγνεσθαι, Ε.Δ., παγκοσμιοποίηση, συντελείται υπέρβαση απ τη διακήρυξη στην πράξη. Ειδικότερα: Πρώτον σε ό,τι, αφορά τις κατηγορίες του εν λόγω συστήματος και την αποκωδικοποίησή τους, σημειώνονται ενδεικτικά και αντιπροσωπευτικά τα εξής:

5 Η κατηγορία εθνικός πολιτισμός εγκλείει τον υλικό και τον πνευματικό, έχει δε την στενή, την συνταγματική της έννοια και την ευρεία, την πολιτισμική, ως γλώσσα, παραδόσεις κ.ά. Προέχει εδώ η οικονομική βάση, στον δε αστικό καίριο πολιτισμικό στοιχείο είναι οι οικονομικές μέθοδοι που αντικαθιστούν τις εξω-οικονομικές, σημείο καμπής αυτό για τη μετάβαση στον μοντερνισμό. Οργανική πλευρά του τελευταίου είναι η κοινωνικο-ταξική βάση, οι δύο δηλαδή κύριες τάξεις του και δεσπόζον πολιτισμικό στοιχείο η δημιουργία, απ την αστική της προϋπόθεσής της, της εργατικής τάξης. Προϋπόθεση λειτουργική, αλλά και δομική, ανατρεπτική, με δύο καίριες πράξεις: Στην ιδιοκτησία, όπου οι ιδιότητες ιδιοκτήτη και εργαζόμενου συνενώνονται στον δεύτερο, διορθώνοντας έτσι τον πιο βαθύ ανορθολογισμό όλης της ταξικής κοινωνίας και στο δίδυμο πόλεμος-ειρήνη, καθ όσον με την εργατική τάξη γεννήθηκε το πρώτο στην ιστορία το κοινωνικό υποκείμενο που ενδιαφέρεται αντικειμενικά για την ειρήνη. Οι δύο αυτές κορυφαίες κατακτήσεις συνδέονται με την Μεγάλη Οκτωβριανή Επανάσταση, η δε ενσωμάτωση κάθε σοσιαλιστικού κράτους στις Ε.Δ. προϋποθέτει την ανάκλησή τους. Αναφορικά με όρο Ενωμένη Ευρώπη ισχύουν επίσης: Πρώτον, από θεωρητική άποψη, ο όρος αυτός δεν είναι έγκυρος. Ως καπιταλιστική η Ευρώπη είναι αδύνατο να ενωθεί, καθ όσον ο φορέας της, το υπερεθνικό μονοπώλιο τη συνενώνει και ταυτόχρονα τη διαχωρίζει. Αντανάκλαση αυτού συνιστά ο ορισμός της Ευρώπης που ποικίλει από γεωγραφική, πολιτική και πολιτισμική σκοπιά, καθώς και η προσέγγιση, τελευταία, της ίδιας και απ τη γεωστρατηγική ως Ευρασία [Mrzezinski Z. (1997)]. Δεύτερον, από ιστορική άποψη, η ευρωπαϊκή ενοποίηση σε ταξική, αστική βάση, πήρε τη μορφή ποικίλων συμμαχιών που διαλύονταν, ενώ μετά το 1917 η Ευρώπη είναι και ποιοτικά διαμελισμένη. Τρίτον, διαμελισμένη μένει αυτή και στο πλαίσιο της ολοκλήρωσης μεταπολεμικά, ενώ οι πυλώνες της πλανητικής κυριαρχίας των ΗΠΑ, το Δόγμα Τρούμαν και το Σχέδιο Μάρσαλ [Horowitz Da. (1971)], εκδοχή των οποίων συνιστούν οι Ε.Δ., είναι οι πάγιοι όροι της απο-ευρωποίησης [Ντούσκος Π (1996)]. Τέταρτον, με την ιστορική της καινοτομία, την αρχή της υπερεθνικότητας, η δυτικο-ευρωπαϊκή ολοκλήρωση ως τη σημερινή ΕΕ, ενεργοποιεί τα δίδυμα ευρωπαϊσμού-έθνοκρατισμού και ατλαντισμού-ευρωπαϊσμού με σταθερή αντίστοιχα την πορεία απο-εθνικοποίησης και απο-ευρωποίησης. Τη διαλεκτική αυτή συμπυκνώνει η Διεύρυνση, εκδοχή της γεωστρατηγικής του 1870 που επιζεί αφαιρώντας απ την πολιτισμική υπόσταση τόσο του έθνους-κράτους, διαλύοντάς το στην ευρυδύναμη χοάνη της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης [Δεσποτόπουλος Κ. (1994)], όσο κι απ το πολιτισμικό δυναμικό της Ευρώπης γενικά. Τέλος, σε ό,τι αφορά την παγκοσμιοποίηση, σημειώνονται ότι: Από θεωρητική άποψη, αυτή είναι νομοτελειακή διαδικασία, αποτελεί δεσπόζουσα τάση στο σύγχρονο γίγνεσθαι, είναι αναγκαία με την αντικειμενική έννοια, δηλαδή αναπότρεπτη, υπόκειται στις κινητήριες δυνάμεις της ιστορίας, και είναι, από άποψη αρχών, προοδευτική. Ως όραμα και διακήρυξη αυτή ανατρέχει στο βάθος του ανθρώπινου γίγνεσθαι, από πρακτική άποψη η ίδια διαπιστώνεται στις μεταβατικές περιόδους διαδοχής των κοινωνικο-οικονομικών σχηματισμών, πράγμα πιο έκδηλο στον καπιταλισμό, ως παγκόσμια αγορά, με τυπικό δείκτη της την πρώτη κρίση του μηχανισμού της, την παγκόσμια κρίση υπερπαραγωγής του 1867, και ως παγκόσμια οικονομία απ το 1870 και μετά. Στην παγκοσμιοποίηση αυτή προηγείται η οικονομία έναντι του πολιτικού

6 μηχανισμού, ενώ σημαίνουσα έκφραση του τελευταίου συνιστά το Διευθυντήριο της Βιέννης απ το 1815. Ο ενιαίος αυτός μηχανισμός, οικονομικός και πολιτικός, κλονίστηκε ριζικά στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο, το δε 1917 η παγκοσμιοποίηση διαμελίστηκε σε καπιταλιστική και σοσιαλιστική, με νέο άλμα στον Β Παγκόσμιο Πόλεμο 1940-45. Έτσι κινείται έκτοτε αυτή, ως τμηματική και συστημική-ταξική, μέχρι τη δεκαετία-ορόσημο του 1970, οπότε η Διεύρυνση θέτει ζήτημα κατάργησης του εν λόγω διαμελισμού και υπαγωγή της παγκοσμιοποίησης σε υπερεθνική ιδιωτικο-μονοπωλιακή βάση, εξωραΐζοντας την απομειωτική αυτή πρακτική, εθνική, ευρωπαϊκή και παγκόσμια. Δεύτερον, σημειώνεται ότι οι μεγάλες αλλαγές που δρομολογήθηκαν την δεκαετία του 1970 τρέχουν ως σήμερα. Στη βάση τους βρίσκονται οι κινητήριες δυνάμεις της ιστορίας που γέννησαν προκλήσεις οι οποίες βρίσκουν στενό τα ε ν λόγω συστημικό πλαίσιο, είτε της Ανατολής είτε της Δύσης, ο δε διακανονισμός τους δεν εξυπηρετείται απ την παραδοσιακή ταξική-συστημική προσέγγιση. Κοντολογίς, ο υλικός και πνευματικός μηχανισμός της προηγούμενης ανάπτυξης δεν ανταποκρίνεται στο νέο επίπεδο ωρίμανσης των παραγωγικών δυνάμεων, περιέπεσε σε κρίση κι έπρεπε ν αλλάξει, πράγμα που άρχισε τη δεκαετία του 1970 και συνεχίζει ώς σήμερα. Σύνθεση αυτών των αλλαγών είναι το ποιοτικά καινούργιο κοινωνικο-οικονομικό έδαφος [Ντούσκος Π. (2002)] και οι νέοι όροι της κοινωνικής προόδου, οι δε όποιες προκλήσεις αναφύονται απαιτούν επανεκτίμηση. Μεταξύ των δομικών αυτών αλλαγών επισημαίνονται, σχετικά με το αντικείμενο της εισήγησης, οι εξής: Πρώτον, αλλάζει απ τα μέσα του 20ού αιώνα η τεχνική και βάση στον κόσμο, εξαιτίας της Επιστημονικο-Τεχνικής Επανάστασης (ΕΤΕ), συνειδητοποιήθηκαν τα οικουμενικά προβλήματα ως προκλήσεις και μαζί οι δυνατότητες επίλυσής τους, χάρη σ αυτήν. Ο εκσυγχρονισμός των οικονομιών αποκτά αντίκρισμα στο μέτρο που αυτές τοποθετούνται στις κατευθύνσεις της ΕΤΕ. Δημιουργείται νέο κοινωνικο-οικονομικό έδαφος, ως σύστημα με διαστάσεις την οικουμενική, την οικολογική, τη διαστημική την πυρηνική, κι αλλάζει σε αντιστοιχία η σκέψη που προσιδιάζει σ αυτό, ενώ η ενότητα θεωρίας και πράξης στο εν λόγω έδαφος γίνεται πλέον όρος της κοινωνικής προόδου. Δεύτερον, αναδύεται η ανάγκη σφαιρικής επανεκτίμησης, το σύστημα εθνικοί πολιτισμοί - Ενωμένη Ευρώπη - παγκοσμιοποίηση γίνεται υποσύστημα, το δε ερώτημα για την τύχη των πρώτων αφορά πλέον και τα λοιπά στοιχεία, την Ευρώπη, την τμηματική παγκοσμιοποίηση το ερώτημα για το ώς που εκτείνεται το παρελθόν ως παράγων πολιτιστικής δημιουργίας αγγίζει και τα τρία αυτά στοιχεία, ως διαλεκτική καινοτομίας και παράδοσης το ζητούμενο της ενσωμάτωσης των εθνών κρατών στην Ενωμένη Ευρώπη αγγίζει όμοια την ΕΕ στο πλαίσιο της Διατλαντικής Ένωσης η δε καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση, δεν είναι, όπως η απολογητική της διατείνεται, πραγματικότητα καταληκτική που θέτει προκλήσεις και γεννά προβλήματα, αλλά εξαρτημένη μεταβλητή, πρωτίστως της ΕΤΕ, στην οποία αυτή αντιστοιχίζεται, ως μορφή σχέσεων παραγωγής. Τρίτον, την ίδια περίοδο τέθηκε σε πρακτική πλέον βάση το ζήτημα της ΕΤΕ: Τίνος δηλαδή κοινωνικο-οικονομικού συστήματος αυτή είναι τεχνική βάση. Οι απαντήσεις που δόθηκαν και οι λύσεις που δρομολογήθηκαν και τρέχουν είναι κύρια δύο, και αφορούν και τα τρία στοιχεία του ως άνω υποσυστήματος. Πιο Συγκεκριμένα:

7 Η ιστορικά νόμιμη απάντηση είναι ότι η ΕΤΕ αποτελεί την τεχνική βάση του σοσιαλισμού, ο οποίος είναι διεθνής απ τη φύση του, έδωσε τις βασικές επιτεύξεις της και τον συναφή εξανθρωπισμό τους και επέφερε ήδη πολιτισμικές τομές ιστορικού βάρους, διορθώνοντας τους ανωτέρω ανορθολογισμούς. Ο ίδιος άγγιξε τον άνθρωπο σ όλα τα επίπεδα ομιλούν εργαλείο, ρες, το πρότυπο τύπου Διγενή Ακρίτα της φεουδαρχίας και την επινόηση ανθρώπινο κεφάλαιο του καπιταλισμού, ανυψώνοντάς τον στον άνθρωπο πλούσιο σε όλες τις εκδηλώσεις του, ως σύνολο κοινωνικών σχέσεων [Μαρξ Κ. (1975)], στη θέση του μέτρου πάντων των πραγμάτων [Πρωταγόρας (6 ος π.χ)]. Δρομολόγησε αυτός εγνωσμένα την ενιαία παγκοσμιοποίηση και θεσμικά, όπως με το ντοκουμέντο της Τελικής Πράξης του Ελσίνκι του 1975, στο πλαίσιο του οποίου η ασφάλεια της Ευρώπης, υπερβαίνει την συστημική-τμηματική παράδοση και λογίζεται ως ενιαία, ως αναπτυγμένη δηλαδή εκδοχή της αρχής της Ειρηνικής Συνύπαρξης, η δε ανάπτυξη στον κόσμο νοείται ως ισορροπία συμφερόντων, ως παγκοσμιοποιημένη δηλαδή εκδοχή της ΝΕ.Π. Αυτός, τέλος, έκανε το ίδιο στη σφαίρα του προγραμματισμού, προωθώντας στη θέση της διαμελισμένης συστημικής μοντελοποίησης, την αντίστοιχη σφαιρική-παγκόσμια στο πλαίσιο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ). Στο φόντο αυτών των γενικών μεταβολών δρομολογείται απ τον σοσιαλισμό η ιστορικά νόμιμη πορεία του έθνους-κράτους και του ομώνυμου πολιτισμού, ο μαρασμός του διαμέσου του παλλαϊκού κράτους. Το ίδιο αναφορικά με την Ευρώπη, όπου στη βάση της ειρηνικής συνύπαρξης, ως διαλεκτική αντιπαράθεσης και συνεργασίας, προωθείται η παγίωση της δεύτερης, με την επίγνωση ότι η πανευρωπαϊκή ενοποίηση θα έχει ως συστατικά της, τη συνιστώσα του μοντέρνου κόσμου, την καπιταλιστική, κι εκείνη της Σύγχρονης Εποχής, τη σοσιαλιστική, πλευρές αυτές της ενιαίας ευρωπαϊκής πολιτισμικής παράδοσης. Την παγκοσμιοποίηση, τέλος, ο ίδιος τη βλέπει ως ενιαία και με βάση τις νέες διαστάσεις της εποχής, εισφέροντας, πέραν των άλλων, δύο κορυφαίες πολιτισμικές καταβολές: Στη θεωρία τη Νέα Αντίληψη για τον κόσμο, εκδοχή της οποίας συνιστά η ΝΠΣ, και στην πρακτική το Πρόγραμμα της Γενικής Καθολικής Ασφάλειας (ΠΓΚΑ) του Κομμουνιστικού Κόμματος Σοβιετικής Ένωσης [ΚΚΣΕ (1986)] με διατάσεις την πολιτικο-στρατιωτική, την οικονομική, την οικολογική και την ανθρωπιστική. Ντοκουμέντα που υποδηλώνουν ότι η ανθρωπότητα είναι έτοιμη απ τη δεκαετία του 1970 για κορυφαίο ποιοτικό άλμα, στο οποίο η Διεύρυνση αντιδρά καίρια. Στην καπιταλιστική, αντίθετα, προσέγγιση, βαραίνει η παράδοση, φορτωμένη με την αδράνεια όλης της ταξικής κοινωνίας. Αυτός διατείνεται ότι η ΕΤΕ αποτελεί δική του τεχνική βάση, ότι μπορεί ν ανακόψει τη δυναμική της παγκόσμιας κοινωνίας, ν ανακαλέσει τις κατακτήσεις της και να υποτάξει την εξέλιξη, τεχνική και κοινωνικοιστορική, στο μηχανισμό της αγοράς του. Μηχανισμός υπερώριμος, με πυρήνα του το ΣΒΣ, ο ποίος έχει την αντικειμενική πλευρά, προϊόν των κεφαλαιοκρατικών νομοτελειών με γνώρισμα το αυθόρμητο, και την υποκειμενική, τη γεωστρατηγική. Απ τη δεκαετία δε του 1970 αυτός δρα αντιδραστικά, εξαιτίας της προχωρημένης παγκοσμιοποίησης, στο πλαίσιο της οποίας η λειτουργία των νόμων του συστήματος εντείνεται. Στο επίπεδο αυτό η απαξίωση του προϊόντος οδηγεί στην απαξίωση του μέσου παραγωγής και η απαξίωση του τελευταίου στην απαξίωση του παραγωγού, η δε απαλλοτρίωση

8 δυναμώνει, αγγίζοντας: Προϊόντα, επιχειρήσεις, κλάδους και τομείς της παραγωγής, οικονομίες και πολιτικά συστήματα, πολιτισμούς, χώρες και ιστορικές κοινότητες τύπου ΕΕ, όλο το ανωτέρω υποσύστημα. Στο ίδιο πλαίσιο και με την ανθρωπότητα έτοιμη για το ως άνω άλμα, το ΣΒΣ οδηγείται σε απόγνωση, η δε γεωστρατηγική του γίνεται στρατηγική της επιβίωσης [Ντούσκος Π. (1987)]. Δέσμιο αυτό της ιδεαλιστικής ερμηνείας της ιστορίας εκλαμβάνει τις εξελίξεις, μαζί και το εν λόγω άλμα, όχι ως προϊόν αντικειμενικών όρων αλλά ως συνωμοσία μιαρών ατόμων [Horowitz D. (1971)], υποκείμενες, σε τροχοπέδηση, ανάκληση και επαναφορά τους σε καπιταλιστικές δομές. Πρόκειται για συνένωση, αυταπάτης, βουλησιαρχίας και τυχοδιωκτισμού, για την πιο σφαιρική αντεπαναστατική επιχείρηση στην ιστορία, συμπυκνωμένη στη Νέα Τάξη Πραγμάτων (ΝΤΠ), τη Διεύρυνση, τις Ε.Δ. [Ντούσκος Π. (2002)] που απομειώνει τον παγκόσμιο πολιτισμό, αυτονόητα και τα στοιχεία του ως άνω υποσυστήματος. Στο έθνος-κράτος η απομείωση αυτή εκδηλώνεται ως απο-εθνικοποίηση, διάλυση δηλαδή κάθε υλικού και πνευματικού στοιχείου ομώνυμης μορφής, λοιδορούμενο ως συντεχνία και εθνικισμός που πρέπει να δώσει τη θέση του στις Ε.Δ., το συνώνυμο αυτό του ανωτέρω αντεπαναστατικού τριπτύχου. Στην ΕΕ η από-ευρωποίηση είναι έκδηλη στον πάγιο διωγμό της απ το αγγλοσαξονικό μοντέλο, θεσμοθετείται αυτή στη Συνθήκη του Μάαστριχτ, ενώ στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) και την Νέα Οικονομία (Ν.Ο.), τις μείζονες αυτές για το ΣΒΣ προτεραιότητες [Χριστοδούλου Ε. (1997)], η ίδια αποκτά και ημερομηνία λήξης. Η Πολιτική Ένωση φυτοζωεί και το Ευρώ μένει δίχως την αναγκαία γι αυτό εξουσία, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι ομοίωμα κοινοβουλίου, η πολιτειακή συγκρότηση παραπαίει, η δε Κοινή Εξωτερική Πολιτική & Πολιτική Άμυνας (ΚΕΠΠΑ), ασφυκτιά στο αγγλοσαξονικό μοντέλο, τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, τη Διατλαντική Ένωση και την Διατλαντική Σχέση [ΕΕ (1995]. Δυναμώνει η από-ευρωποίηση ως έργο του κοσμοπολιτισμού-ευρωμηδενισμού, με λοιδορίες για γηραιά Ευρώπη [Ράμσφηλντ Ρό. (2003)], με υποδείξεις για απο-γλωσσοποίηση χάριν της αγγλικής γλώσσας [Ντουσκος Π. (2002)], με πιέσεις απ την Ευρω-ατλαντική Κοινότητα και την ειδική σχέση ΗΠΑ-Αγγλίας που αξίζει φόρο αίματος [Μπλερ Τό. (2002)] κ.ά. Στην περιοχή της παγκοσμιοποίησης η απομείωση εκδηλώνεται στην επιδίωξη ανάκλησης καίριων πολιτισμικών κατακτήσεων, την υποταγή του Παγκόσμιου Επαναστατικού Κινήματος (ΠΕΚ) στο μηχανισμό της αγοράς, την απόρριψη του παγκόσμιου δημοκρατικού πολιτισμικού είναι που διαμορφώθηκε στη δεκαετία του 1970, την υπαγωγή όλων στο going global [American Heritage (1992)] και την δολαριοποίηση του παγκόσμιου γίγνεσθαι, το οποίο το ΣΒΣ θέλει ως magdonalization με αποβιομηχάνιση, απο-γλωσσοποίηση, απο-πολιτισμοποίηση, από-οηε κι ακόμα από- ΝΑΤΟποίηση [Ντούσκος Π. (2002)]. Απομείωση συνοδεύει και την κίνηση της εργατικής δύναμης, η ελευθερία της οποίας εξανεμίζεται στο γκέτο-πογκρόμ των Segen, Echelon, Europol, πλανητικών στρατοδικείων κ.ά. Σφραγίζεται δε αυτή η απομείωση απ τις βασικές ιδιότητες του αγγλικού καπιταλισμού, την υποκρισία του πολιτικού συστήματος, τη σκληρότητα ως συνέχεια του clearing of estates, τη νησιωτική του στενότητα, τον συμβιβασμό του και την ιστορική του μειονεξία, την middle class education κ.ά. [Ένγκελς Φ. (χ.χ)], ενώ, προβάλλεται ως φυσική η δημιουργική καταστροφή [Schumpeter J. (1942)], το περιεχόμενο της οποίας είναι η ρίψη στην πλανητική χωματερή όλου του ως άνω πολιτισμικού είναι, εθνικού ευρωπαϊκού και παγκόσμιου.

9 Αυτή η απόρριψη είναι η απάντηση του καπιταλισμού. Όντας δε το ΣΒΣ εκπρόσωπος του τελευταίας ταξικής κοινωνίας κι έχοντας την απόγνωση της τάξης που εκπίπτει της κοινωνικής της θέσης, προσφεύγει στον πιο ακραίο τυχοδιωκτισμό της ιστορίας, στην Strategic Initiative Defense (SID) και επισείει την πυρηνική απειλή, ορθώνοντας στον παγκόσμιο πολιτισμό το ερώτημα να είναι κανείς ή να μην είναι [Σαίξπηρ Ου.(1997)]. Τυχοδιωκτισμός που στις συνθήκες του προτεσταντικού ηθικο-θρησκευτικού μυστικισμού και με πολιτική γραμμή τη σιωπηλή πλειοψηφία [Ρέιγκαν Ρ. (1981)], αφήνει ανοιχτή και την πυρηνική αποκάλυψη, με τάση ενίσχυσης μιας τέτοιας προοπτικής. 3. Τάσεις και προοπτικές - Η επανα-μακαρθοποίηση και το μέλλον Το ερώτημα αυτό του Άμλετ, δίνει το μέτρο της επικαιρότητας, στην οποία ως επίγραμμά της αρμόζουν τα λόγια: όποιος της πατρίδας του ζητάει την ευτυχία, ας αναζητήσει της μεγαλόκαρδης ειρήνης το γλυκό το φως [Πίνδαρος (1977)]. Στην καλπάζουσα επαναμακαρθοποίηση έρχεται επίσης ως επίγραμμα η παραγγελία του Δάντη, ότι στην είσοδο της επιστήμης όπως και στην είσοδο της κόλασης πρέπει ν αφήσεις κάθε υποψία, κάθε ποταπότητα εδώ πρέπει να πεθάνει, ενώ ο μεγαλύτερος διανοητής της δεύτερης μ.χ χιλιετίας [BBC (2000)] διαλαλεί απ το στερέωμα, ότι ο καπιταλισμός καταστρέφει τις δύο πηγές του κοινωνικού πλούτου, τον άνθρωπο και τη φύση [Μαρξ Κά. (1978)]. Την ίδια επίσης στιγμή απαιτούνται αντιστάσεις Γαλιλαίου να ειπωθεί ότι το πετρέλαιο βαραίνει για τις Ε.Δ. περισσότερο απ το αίμα όλης της ανθρωπότητας και ότι στο όνομά του οι λαοί σέρνονται. στην πυρηνική αποκάλυψη. Ενώ εγκλείουν μελαγχολία οι διαλογισμοί, ότι: Επήλθαν αλλαγές, οι οποίες καθιστούν αδύνατη τη διατήρηση του παλιού ιδανικού της αναζήτησης της γνώσης για χάρη αυτής της ίδιας, ιδανικού στο οποίο πίστευε η γενιά μου. Εμείς ήμαστε πεπεισμένοι ότι αυτό δεν θα μπορούσε να οδηγήσει σε κακό, εφόσον η αναζήτηση της αλήθειας είναι καλό αυτό καθ αυτό. Αυτό ήταν ένα θαυμάσιο όνειρο, απ το οποίο μας ξύπνησαν τα παγκόσμια γεγονότα [Mbor Ma. (1968)]. Στο γενικό αυτό φόντο διευκρινίζονται περαιτέρω ορισμένα τα ζητήματα, όπως: Πρώτον, η πορεία του καπιταλισμού προς την πυρηνική αποκάλυψη είναι κορυφαία τάση του, μέτρο της ιστορικής του θέσης, της απόγνωσής του, ο πιο συμπυκνωμένος δείκτης για τις αρνητικές προοπτικές των πραγματικοτήτων που συνδέονται μαζί του στην τωρινή του εκδοχή, τη Διεύρυνση, Ε.Δ.. Οργανικός του συνοδός είναι το ψεύδος, η απάτη, η ίντριγκα, η βία, οι δολοφονίες, οι πόλεμοι, όπως ανακεφαλαιωτικά: Δεν έχει αντίκρισμα η θέση ότι το ΝΑΤΟ εξάγει ασφάλεια κι αυτό γιατί: Με την πολιτικο-στρατιωτική έννοια αυτό συνδέει την ασφάλεια με το πυρηνικό όπλο, πολιτικήαδιέξοδη με την οικολογική έννοια καταστρέφει τη φύση, ενώ το ΣΒΣ, αρνείται τις συστάσεις των παγκόσμιων Φόρουμ, θέτοντας το συμφέρον της αμερικανικής βιομηχανίας [Μπους Τζ. (2002)], αδιέξοδο με την οικονομική έννοια, καταστρέφει τον άνθρωπο, επαναφέροντας την εκμετάλλευση στην απόλυτη υπεραξία, αδιέξοδο τεχνολογικό κ.ά. με την ανθρωπιστική, ενώ είναι χρεώστης για τη ληστεία του κόσμου τόσο στην ιμπεριαλιστική περίοδο όσο και την προγενέστερη, ως και τη δουλοκτητική, χρέος που διακηρύχτηκε ως απαιτητό [Κάστρο Φ. (2001)], όχι μόνο αρνείται εξόφληση-

10 αποζημίωση, αλλά συνεχίζει να ζει σε βάρος: Του παρελθόντος, ληστεύοντας και τα αποθεματικά των εργαζομένων του παρόντος εντείνοντας την εν λόγω ληστεία του μέλλοντος, καθιστώντας απατηλό όνειρο την αειφόρο ανάπτυξη [Ντούσκος Π. (2002)]. Δεν έχει επίσης βάση το δόγμα ότι η ΕΕ εξάγει ευημερία [Ντούσκος Π. (2000)]. Απάτη που κρύβει την φύση της ΕΕ και αυταπάτη, στο πλαίσιο της οποίας η εθνικομηδενιστική ματαιοδοξία και η ευρω-υποτέλεια ντύνονται με αγοραία ευρω-προσωνύμια, ενόσω οι χώρες ευρω-θύματα οδεύουν στην απο-ταυτοποίηση, την απο-πολιτισμοποίηση και τη νεοσυντηρητική χωματερή, άδοντας την νεοταξική διεθνή: magdonalization. Είναι, τέλος, αδιέξοδη η επιδίωξη του καπιταλισμού ν ανακαλέσει το ΠΕΚ, όπως δείχνουν: Η φυγή του απ τις οικονομικές μεθόδους, με τις οποίες συνδέεται το ιστορικό του κύρος η σύμπραξή του με θεσμούς της παλιάς κοινωνίας, το ιερατείο, τη βασιλεία και τον καντονισμό η απειλή χρήσης του πυρηνικού όπλου, απόλυτα αδύνατη ειμή μόνο και σε βάρος του[...] η απουσία των εφεδρειών τόσο του 1929-33, του κράτους ως φορέας παρέμβασης και του στρατιωτικού τομέα ως βάσης του ιστορικού συμβιβασμού, όσο κι εκείνης του 1974-75, το εγχείρημα δηλαδή διάλυσης απ το υπερεθνικό μονοπώλιο όλων των συναφών φορέων, οικονομικών και πολιτικών, στη γραμμή του τραστ κι όχι με συγχωνεύσεις, είναι κρίση του απαλλοτριωτή-αγοράς και μαζί τρομοκράτη [Ντούσκος Π. (2002)]. Στη γραμμή αυτή συντελείται και η απο-ιαπωνονοποίηση και η αποευρωποίηση, η διάλυση δύο μοντέλων, κρατικο-παρεμβατικό το πρώτο, ενώ στο δεύτερο κυριαρχούν οι συγχωνεύσεις. Για να επιβιώσει δηλαδή το ΣΒΣ διαλύει τους εταίρους του, όπως ο Κρόνος που, για να σώσει την βασιλεία του, έτρωγε τα παιδιά του. Στην απόγνωσή του το σύστημα εντείνει και την εκκοσμίκευση της εκκλησίας και την οδηγεί ώς την τέταρτη μεταγλώττιση του χριστιανικού μηνύματος, την κερδο-κεντρική [πάπας Παύλος (1991)], ταυτίζοντας τον Χριστιανισμό με τον καπιταλισμό κι αφαιρώντας του έτσι την οικουμενικότητα και την αιωνιότητα, πράξη πιο σοβαρή και απ το Σχίσμα [Ντούσκος Π. (2000)] ενώ στη βάση του οργανικού δεσμού οικονομισμούτρομοκρατίας [Λένιν Β. (1973)], το δίδυμο αγορά-κράτος γεννάει ως εκδοχές του: Μαύρη αγορά-παρακράτος, υπερεθνική αγορά - ΣΒΣ, ληστεία ατομική ή συλλογική (κρατική)- άτομο ή κράτος τρομοκράτη, φτώχια-πλούτος για τους λαούς και τα κράτη ληστές αντίστοιχα. Κατάσταση επίκαιρη μετά την 11.09.2002, την οποία το ΣΒΣ θεωρεί ως προϊόν συνομωσίας, κι αυτό πάγια, στη γραμμή Μέτερνιχ, Τρούμαν-μακαρθισμού, και επανα-μακαρθοποίησης τη νεοσυντηρητική περίοδο [Ντούσκος Π. (2002)]. Στο όνομα επίσης της τρομοκρατίας το ΣΒΣ: Αναβιώνει το δίλημμα του Δόγματος Τρούμαν ή με τις ΗΠΑ ή εχθρός τους κάνει δόγμα του ότι προέχει η πάταξη της τρομοκρατίας και έπεται η φτώχια, [Μπους Τζ. (2002)], λογική του τετραγωνισμού του κύκλου, καθ όσον οι σχέσεις-παρεκκλίσεις αγοράς και τρομοκρατίας είναι εκδηλώσεις πατροκτονίας-παιδοκτονίας, εκδοχές δηλαδή αρχαίας τραγωδίας [Ντούσκος Π. (2002)] θεωρεί το πετρέλαιο της Μ. Ανατολής ως το αίμα για τις ΗΠΑ [Νέα Οικονομία (1951)], την ευημερία του αμερικανικού λαού συνάρτησή του και τα πυρηνικά όπλα μέσο για τη διασφάλισή του [Ντούσκος Π. (1986)], όρο για να είναι οι ΗΠΑ υπερδύναμη, [Τσένι Ν. (2002)] θεωρεί τις χώρες που αντιστέκονται στις ΗΠΑ άξονα του κακού [Μπους Τ. (2002)], λογική που αναμετράται με τις αντιστάσεις τους, όπως: Θα αφανίσουμε όποιον

11 πατήσει το ιερό χώμα της Β. Κορέας, εκδήλωση της πολιτισμικής αξίας πατρίδα [ΜΜΕ (2002)]] ο Τ. Μπους διψάει για αίμα [Χομεϊνί Αγ. (2002)], δείγμα πολιτικού πολιτισμού δεν μπορούμε να αποτρέψουμε τον πόλεμο αλλά δεν θα μας βρουν ανέτοιμους [Χουσεϊν Σ.. (2002)], διπλό πολιτισμικό μήνυμα ειρήνης και εθνικής ανεξαρτησίας πρόσχημα είναι ο αγώνας κατά της τρομοκρατίας, τον πλούτο της περιοχής θέλουν οι ΗΠΑ, θέση πολιτικής οικονομίας απ τον ηγέτη των Ταλιμπάν Μουσταφά Ομάρ στο BBC στις 12.10.2001. Το δεύτερο απ τα ανωτέρω ζητήματα, αγγίζει τις προοπτικές των εθνικών πολιτισμών στο πλαίσιο των Ε.Δ. Και επειδή τα έθνη αλληλο-διδάσκονται η εισήγηση στέκεται, κλείνοντας, σε περιπτώσεις βιωμένες ήδη ή εν εξελίξει και συγκεκριμένα: Η πρώτη περίπτωση αφορά τον ελληνικό πολιτισμό, για τον οποίο επισημαίνεται ότι: Το μεταίχμιο των δύο χιλιετιών σημαδεύεται από μετάβαση τριών κατευθύνσεων: Της ανθρωπότητας προς το σοσιαλισμό[...]. Εκείνης προς την παγκοσμιοποίηση [...]. Της αποκεϊνσιανοποίησης, της απο-εθνικοποίησης και της απο-σοσιαλιστικοποίησης, στον αναπτυγμένο καπιταλισμό, τον τρίτο κόσμο και τον υπαρκτό σοσιαλισμό αντίστοιχα, [...]. Η τρίτη αυτή κατεύθυνση έχει συγκυριακό χαρακτήρα, βάζει τη σφραγίδα της στις εξελίξεις, γραμμή της είναι η θεωρία της δημιουργικής καταστροφή [...]. Στο πλαίσιό της τοποθετείται και η Ελλάδα [...] υπολογίζοντας τη θέση της στο σύστημα ατλαντισμούευρωπαϊσμού [...], τις καταβολές της στον πολιτικό πολιτισμό της ανθρωπότητας, κι ακόμα το ρόλο της στη Βαλκανική και την Ευρώπη, εκτιμώντας ότι τα μηνύματα που αυτή εκπέμπει ενδιαφέρουν τις χώρες των εν λόγω περιοχών, οι οποίες επιχειρούν μια ομότυπη μετάβαση. Μηνύματα που συμπυκνώνονται στο ότι, εξ αιτίας της μη ιστορικά σύννομης κι εξαναγκασμένης αυτής μετάβασης της χώρας, αποσύρονται η εθνική της ταυτότητα, το κρατικό και το πολιτικό της σύστημα, κι αλλάζει ριζικά ο ρόλος και η ιστορική αποστολή των δύο βασικών τάξεων της ελληνικής κοινωνίας [Ντούσκος Π. (2000)]. Η δεύτερη περίπτωση αφορά γενικά τους εθνικούς πολιτισμούς την ίδια περίοδο στο πλαίσιο της παγκόσμιας και διπολικής σχέσης γεωστρατηγική - σύγχρονος κόσμος, όπου: Στον πρώτο πόλο βρίσκεται πάγια η αντίδραση και στο δεύτερο η κοινωνική πρόοδος, [...] Η σχέση αυτή διατρέχει απ το 1917 τον 20ό αιώνα [...] ενώ μετά τις αλλαγές του 1989 η ίδια έγινε σχέση ΝΑΤΟ-Ρωσίας. Στο πλαίσιό της, η γεωστρατηγική, ως Ήφαιστος, χαλκεύει τα δεσμά προκειμένου να δέσει το σύγχρονο κόσμο, τον Προμηθέα, στον Καύκασο[...] με συνοδό της την πραγματικότητα και το στερεότυπο πυριτιδαποθήκη που μετακομίζει στη Βαλκανική, την Ευρώπη, την Ασία, τον Περσικό Κόλπο, τον Καύκασο, με τον επόμενο σταθμό και σίγουρο και πιο ακραίο [...] ενώ, γύρω απ τη δεύτερη, στέκει το ΠΕΚ που ανακάμπτει, όπως δείχνουν: Για το εργατικό-κοινωνικό κίνημα τα γεγονότα του 1999-2000 στο Σιάτλ, το Νταβός, την Ουάσιγκτον, το Λονδίνο κ.α. για το εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα, οι διασκέψεις του 2000 στο Κάιρο και στην Κούβα και κυρίως οι αντιστάσεις στη Γιουγκοσλαβία, το Ιράκ, τη Λιβύη και τελευταία σ όλη την Αφρική για τον υπαρκτό σοσιαλισμό, η ανάκαμψη της Ρωσίας, η δυναμική της Κίνας [...]. Σ αυτό το κίνημα ανθεί η ελπίδα, ενώ στην αντίπερα όχθη επωάζονται το αυγό του φιδιού, τα ολοκαυτώματα, η οικολογική ασφυξία κι ο πυρηνικός Χειμώνας [Ντούσκος Π. (2000)]. Η τρίτη περίπτωση αφορά τις Ε.Δ., οι οποίες: Στηρίζονται [...] στρατιωτικά στην πρακτική και τη διπλωματία της βόμβας, ατομικής και πυρηνικής-απόλυτης ισχύος,

12 Ναπάλμ-αποτελεσματικής, νετρονίου-ανθρωπιστικής, έξυπνης-χειρουργικής, ακριβείαςδιασποράς. Μοντέλο που [...] αμφισβητείται ριζικά απ την Οκτωβριανή Επανάσταση κι έπειτα, με νέα ορόσημα τις ιστορικές Διασκέψεις της Μπαντούγκ το 1955, της Βαγδάτης το 1960, της Κούβας το 1999, του Ντέρβεν το 2001 κ.ά. Ενώ όντας το ίδιο Διεύρυνση [...] υπόσχεται στον κόσμο δημοκρατία-πογκρόμ[...], νέες πυρηνικές βόμβες κατά του Ισλάμ κι όχι μόνο, και πλανητικά στρατοδικεία τύπου Γκουαντανάμο, με νόημα - προμήνυμα για τις περιοχές που φιλοξενούν τέτοιες Διασκέψεις-Σταθμούς [Ντούσκος Π. (2002)]. Προμήνυμα που εκδηλώθηκε ως η ύψιστη στην ιστορία τρομοκρατία και βαρβαρότητα να απειλεί απ τον ΟΗΕ [Μπους Τ. (2002)], ότι θα κόψει το νήμα της πατρίδας στο Ιράκ, στον αραβικό και τον μουσουλμανικό κόσμο, ότι θα σβήσει, εν δυνάμει, τον ανθρώπινο πολιτισμό. Είναι η απειλή αυτή γνώριμη, εκδοχή του σφαγιασμού της πατρίδας-γιουγκοσλαβία, ως από-σοσιαλιστικοποίηση, από-γιουγκοσλαβοποίηση και από-σλαβοποίηση και ενιαία επίσης εκφρασμένη απ την Διεύρυνση, ως αγγλοσαξονική σχέση ή σχέση ΗΠΑ-Αγγλίας στο τα σύνορα δεν είναι φετίχ, και ως Δυτική Σχέση στο μαζί ήρθαμε μαζί θα φύγουμε [Κλίντον-Σρέντερ (2000)]. Πρόκειται για συμβόλαιο τιμής με ευρύτερες προεκτάσεις, και σε συνθήκες, όπου η απο-ευρωποίηση, η απο-γερμανοποίηση κ.ά. εντείνονται, το δε ΣΒΣ θέλει τους όποιους συνεταίρους του σε πλήρη ταπείνωση [Chritien J. (2002)]. Ενόσω, φυσικά, η διαλεκτική καινοτομίας και παράδοσης φέρνει το μέλλον των εθνικών πολιτισμών αντικειμενικά στην ημερήσια διάταξη της ιστορίας, ως καταβολή όμως στον πολιτισμό της Σύγχρονης Εποχής κι όχι ως ερείπια κάτω απ το ΣΒΣ. Η εισήγηση υπογραμμίζει το τελευταίο, ότι η ως άνω ερείπωση συντελείται ήδη, και στις καταστάσεις αυτές προσιδιάζουν ρεαλισμός και λιτές διατυπώσεις. Στο πνεύμα αυτό η ίδια ανέδειξε ότι εκείνο που διακυβεύεται σήμερα στη Βουλγαρία είναι μεγάλο, εξηγώντας στο επιστημονικό της μέρος ότι στο προσκήνιο σήμερα είναι η Διεύρυνση με πυρήνα της την αγγλοσαξονική σχέση, στην οποία η μεν σχολή σκέψης της έπαψε να είναι επιστημονική [Μπουρατίνος Αι. (1987)], η δε ηγετική της δύναμη, οι ΗΠΑ, τρελάθηκαν [Καρέ Λ. Τζ. (2003)]. Σχέση που, όμως, επιδιώκει να απορροφήσει και την αντίστοιχη μεταξύ Βουλγαρίας-Ρωσσίας σε όλες τις διαστάσεις της, καπιταλιστική, σοσιαλιστική, σλαβική, πολιτισμική, με τις Ε. Δ. και τη «βοήθειά» τους στη θέση των σύγχρονων Δαναών με τα δώρα τους. Η δε εισήγηση, κλείνοντας, επιλέγει ν αποδώσει την αναγκαία τιμή στη Συνδιάσκεψη διαμέσου της επετειακής της διάστασης και με τη συνδρομή της τέχνης, που αγγίζει την ψυχή των λαών, εδώ τη βαθιά σλαβική ψυχή, μεταγλωττίζοντας, με ποιητική άδεια, διάλογο σε παράφραση του μεγάλου Μπρεχτ μ αυτό το διακύβευμα: Ήρθε ο ιμπεριαλισμός στη Ρωσσία, κινδυνεύει και η σχέση Βουλγαρίας-Ρωσσίας. Όχι, ο Λένιν δεν φεύγει, άρα όλα είναι εικασίες! Κινδυνεύουν ο Δημητρόφ και ο Μπότεφ, η Βουλγαρία. Μα γι αυτούς μιλούν οι κορυφαίοι Θουκυδίδης-Περικλής στον Επιτάφιο, ανδρών επιφανών πάσα γη πατρίς-τάφος! Σφαγιάζεται η Γιουγκοσλαβία, πολίτες της πάνε δέσμιοι στη Χάγη, κινδυνεύει η Σλαβική Σχέση. Σλάβοι είναι στην παλιά και τη νέα Λειψία-Χάγη, σλαβική όμως και η προειδοποίηση ότι οι εγκληματίες θα σταλούν στους τόπους των εγκλημάτων τους και θα δικαστούν απ τους λαούς τους [Μόσχα (1943)], προμήνυμα της Νυρεμβέργης και επίκαιρο, τόσο για το δήμιο-σφαγιαστή, όσο και για την «δικαιοσύνη» του! Εκπατρίζεται η νεολαία στα γκέτο της Δύσης, η απόβουλγαροποίηση και η απο-σλαβοποίηση προχωρούν! Ναι, πληγώνει ο πόνος αυτών των

13 κολασμένων, το εγώ θα τριγυρνώ χωρίς πατρίδα, όλο ζωντανό νεκρό μ ονομάζουν [Αισχύλος (1997)], το πόνεσα τον τόπο που γεννήθηκα [Δάντης 2003], και αξίζει ο σαρκασμός στον ίδιο δήμιο και την ευρω-λάγνα και δυτικο-λάγνα εθνικο-μηδενιστική υπαίτιο-συνοδοιπόρο του, ότι η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται [Λένιν Β. (1977)], ενόσω ο Κρ. Μπότεφ θα μαστιγώνει, με τον μοναδικό τρόπο, τον τυχοδιωκτισμό και τη δειλία! Η γεωστρατηγική, στον αντίποδα του πολέμου του 1877-78, ως Pax Britannica, Δόγμα Τρούμαν και Σχέδιο Μάρσαλ, Pax Americana, Ε.Δ. και Διεύρυνση, ως Νέο-ΝΑΤΟ με τον πραιτοριανισμό μέρους των χωρών του σλαβικού κόσμου σπρώχνουν στο ολοκαύτωμα στη Μ. Ανατολή! Ναι, στην πυρηνική αποκάλυψη, πριν την Αποκάλυψη! Ο Ηρόδοτος, όμως, διαλαλεί ότι στον πόλεμο θάβουν οι γονείς τα παιδιά, στην ειρήνη τα παιδιά τους γονείς, η δε κόρη του, η ιστορία, μαρτυρεί ότι η ειρήνη είναι σιαμαία αδελφή της ΕΣΣΔ-Ρωσσίας. Να η ελπίδα!. Δίπλα και οι κολασμένοι που τραγουδάνε, μαζί με το τραγούδι των ομοίων τους σ όλη την Γη, τη Διεθνή των Potier-Degeyter, και την εκδοχή της: Το για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή/ θέλει νεκροί χιλιάδες ν άναι στους τροχούς/ θέλει κι οι ζωντανοί να δίνουν το αίμα τους, των Ελύτη-Θεοδωράκη, επικυρωμένη αυτή απ την παγκόσμια συνείδηση με τα βραβεία Νόμπελ και Λένιν αντίστοιχα, κι ενόσω η ίδια την ταξική πάλη υμνεί, τον νόμο κίνησης της ιστορίας. Αυτής της τελευταίας που συγχωνεύει στην πορεία της εξέλιξης όλες τις επιστήμες σε μία επιστήμη, εκείνη τις ιστορίας [Μαρξ Κ. (1975)], απ την οποία αναβλύζει και η κορυφαία αλήθεια που λέει ότι: Κριτήριο πατριωτισμού του καθενός είναι η στάση του απέναντι στην ιστορία του τόπου του. Και η σχέση Βουλγαρίας-Ρωσσίας έχει μπει στην ιστορία Αναφορές 1. Dante Al. (2002), Η Θεία Κωμωδία - Κόλαση, Gutenberg, Αθήνα. 2. Driault Ed. (1997), Το Ανατολικό Ζήτημα, Ιστορητής, Αθήνα. 3. Horowitz Da. (1971), Από τη Γιάλτα στο Βιετνάμ, Κάλβος, Αθήνα. 4. Mbor Ma. ( 1968)], My life and my views, New York. 5. Schumpeter Jo. (1942), Capitalism, Socialism and Democracy. 6. Αισχύλος (1997), Χοηφόροι, Επικαιρότητα, Αθήνα. 7. Δεσποτόπουλος Κω. (1994), Ελληνικά θέματα ιστορίας και πολιτισμού, Παπαζήση, Αθήνα. 8. Ένγκελς Φρ. (χ.χ), Η εξέλιξη του σοσιαλισμού από την ουτοπία στην επιστήμη, 2, Γνώσεις, Αθήνα. 9. Κακριδής Ι. (1986), Η ελληνική Μυθολογία-Εισαγωγή στο Μύθο, Εκδοτική Αθηνών. 10. Κάστρο Φι. Mbeki To. (2001), Διάσκεψη ΟΗΕ, Ντέρβεν Ν. Αφρική. 11. ΚΚΣΕ (1986), Πρόγραμμα-Απόφαση του 27ου συνεδρίου, Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα. 12. Λένιν Βλ. (1973)], Διαλεχτά Έργα, Σ1(Ι), Αθήνα. 13. Λένιν Βλ. (1977), Διάταγμα για την ειρήνη, 35, Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα. 14. Μαρξ Κα. (1978), Το κεφάλαιο, 1, Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα. 15. Μαρξ Κα. (2000) «Παγκόσμιο δημοψήφισμα για τη Χιλιετία», http://news.bbc.co.uk. 16. Μαρξ Κα., (1975), Οικονομικά και φιλοσοφικά χειρόγραφα, Γλάρος, Αθήνα. 17. Μαρξ Κα.-Ένγκελς Φρ, (1960), Η Ελλάδα η Τουρκία και το Ανατολικό Ζήτημα, Γνώση, Αθήνα.

18. Μπουρατίνος Αι. (1987), Νεοφιλελεύθερη οικονομία Η αμερικανική Προσέγγιση, Point, Αθήνα. 19. Ντούσκος Π. (1996), Η Νέα Διεθνής Τάξη Πραγμάτων η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ζήτημα της Εθνικής κυριαρχίας, Gutenberg, Αθήνα. 20. Ντούσκος Π. (1986), Η επιστημονικο-τεχνική πρόοδος στο σύγχρονο κόσμο, Gutenberg, Αθήνα. 21. Ντούσκος Π. (1987), Η Οκτωβριανή Επανάσταση και ο σύγχρονος καπιταλισμός, Νέοι Καιροί Ελλάδας, Αθήνα. 22. Ντούσκος Π. (1998), Ο Ρωσσοτουρκικός Πόλεμος του 1877-78, Slavyani Foundation, and Federation for Friendship with the Peoples of Russia and CIS, Sofia-Bulgaria. 23. Ντούσκος Π. (2000), Γεωστρατηγική και σύγχρονος κόσμος- Ήφαιστος και Προμηθέας στον Καύκασο, Gutenberg, Αθήνα. 24. Ντούσκος Π. (2000), Η μεγάλη μετάβαση-πολιτική δυναμική στην Ευρωπαϊκή Ένωση, εθνικό πολιτικό σύστημα και παγκοσμιοποίηση, Gutenberg, Αθήνα. 25. Ντούσκος Π. (2002), Εκπαίδευση και οικονομία στις συνθήκες της παγκοσμιοποίησης- Ενιαίος Εκπαιδευτικός Χώρος, Από Απόσταση Εκπαίδευση και Γεωστρατηγικοί Διακανονισμοί, Gutenberg, Αθήνα. 26. Ντούσκος Π. (2002), Οι αλλαγές του 1989 και η σχέση ΝΑΤΟ-Ρωσσίας, web site: www.unipi.gr/petros-douskos. 27. Πίνδαρος (1977), VII- Αποσπάσματα 17, Επικαιρότητα, Αθήνα. 28. Πριμακόφ Εβ. (2002), Η άγνωστη Ρωσσία, Κούριερ Εκδοτική, Αθήνα. 29. Πρωταγόρας, Η αλήθεια, 6 ος π.χ. αιώνας, Αρχαία Ελληνική Γραμματεία προσωκρατικοί, Κάκτος, Αθήνα. 30. Σαίξπηρ Ου. (1977), Αμλετ, Επικαιρότητα, Αθήνα. 14