13/1/2010. Οικονομική της Τεχνολογίας. Ερωτήματα προς συζήτηση ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "13/1/2010. Οικονομική της Τεχνολογίας. Ερωτήματα προς συζήτηση ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ"

Χαρικλώ Δεσποτόπουλος
7 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Τμήμα Μηχανικών Οικονομίας και Διοίκησης Οικονομική της Τεχνολογίας Διάλεξη 6 η: Οικονομική Θεωρία και το Ζήτημα της Τεχνολογικής Αλλαγής: & II 1 Ερωτήματα προς συζήτηση Ποια είναι τα κύρια προβλήματα που εντοπίζονται στην κυρίαρχη νεοκλασική προσέγγιση; Πώς διαφοροποιήθηκε ο Schumpeter; - Συνοψίστε τα βασικά σημεία της άποψής του Ποιος είναι ο ρόλος της τεχνολογίας στη θεώρηση του Schumpeter; 2 1

2 Οι κλασικοί οικονομολόγοι ασχολήθηκαν με τη δυναμική των μακροχρόνιων αλλαγών, τη φύση της ανάπτυξης και τους παράγοντες που την καθορίζουν (συμπ. τεχνολογική και θεσμική αλλαγή), καθώς και τις προοπτικές διατήρησής της. Βασικά θέματα που τους απασχόλησαν: Τα φυσικά όρια στην ανάπτυξη (Malthus, Ricardo) Τα μειονεκτήματα από την ανάπτυξη (Malthus, Mill) Ο ρόλος των θεσμών (Institutions) (Marx, Keynes, Schumpeter) Η τεχνολογία και οι επιπτώσεις στην εργασία και τις δεξιότητες (Smith, Ricardo, Marx) 4 Βασικότερα προβλήματα Ι Η υπόθεση της τέλειας γνώσης των ατόμων σχετικά με το πιθανό αποτέλεσμα των πράξεών τους, ώστε να είναι σε θέση να παίρνουν τις βέλτιστες αποφάσεις έρχεται σε αντίθεση με τον εξ ορισμού αβέβαιο χαρακτήρα της καινοτομικής δράσης Οι περισσότερες νεοκλασικές προσεγγίσεις περιγράφουν μετάβαση από ένα σύστημα σε ισορροπία σε ένα άλλο. Με αυτό τον τρόπο δεν εμπλέκονται σε περίπλοκες αναλύσεις της διαδικασίας μετάβασης που αποτελούν τη βάση για μια δυναμική θεώρηση εξέλιξης του οικονομικού συστήματος Η έλλειψη πληροφόρησης δεν αποτελεί πρόβλημα στη νεοκλασική θεώρηση είτε γιατί υπάρχει η υπόθεση της τέλειας γνώσης, είτε γιατί όλη η απαιτούμενη πληροφόρηση παρέχεται μέσω του συστήματος των τιμών 5 Βασικότερα προβλήματα ΙΙ Οι έννοιες της τεχνολογίας και της τεχνικής είναι συνήθως χαλαρά ορισμένες. Η παρουσία απεριόριστου αριθμού τεχνικών σε δεδομένο επίπεδο γνώσης δεν είναι ρεαλιστική Στην πλειοψηφία τους εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν την επ/ση ως ένα «μαύρο κουτί», που χρησιμοποιεί την τεχνολογία ως «μάννα εξ ουρανού». Η εμπειρία όμως έχει δείξει ότι όσες επ/σεις περιορίστηκαν στο συγκεκριμένο πλαίσιο εργασίας και οργάνωσης οδηγήθηκαν σε αποτυχία. 6 2

3 Δομή αγοράς και τεχνολογική αλλαγή- Schumpeter Ο Schumpeter επηρεασμένος από τους κύκλους Kondratiev ασχολήθηκε με την εξέλιξη της οικονομίας σε μακροχρόνιο ορίζοντα Υποστήριξε ότι τα κύματα (κύκλοι) οικονομικής ανάπτυξης οφείλονται στην εισαγωγή σημαντικών νέων τεχνολογιών και καινοτομιών στο σύστημα Για τον Schumpeter η τεχνολογική πρόοδος και η καινοτομία βρίσκονται στο κέντρο της δυναμικής εξέλιξης του οικονομικού συστήματος και λειτουργούν ως παράγοντες που προκαλούν ανισορροπία στο σύστημα Δεν αντιμετωπίζει την ανάπτυξη της καινοτομίας μόνο ως οικονομικό φαινόμενο αλλά κυρίως ως κοινωνικό Ορίζει την καινοτομία ως τον τρίτο παράγοντα στη συνάρτηση παραγωγής Σύμφωνα με τη θεωρία του, ο δυναμισμός της οικονομίας δεν οφείλεται στην εκμετάλλευση της εργατικής τάξης (όπως υποστήριζε ο Μαρξ) αλλά στην ικανότητα των επ/τιων να δημιουργήσουν καινοτομίες 7 : προτάθηκε στο βιβλίο Theory of Economic Development (Schumpeter 1934). Η μορφή καινοτόμου δραστηριότητας χαρακτηρίζεται από τη «δημιουργική καταστροφή» και την τεχνολογική ευκολία εισόδου, καθώς και από τον κύριο ρόλο που παίζουν οι επ/τιες και οι νέες επ/σεις στην καινοτόμο δραστηριότητα. I: προτάθηκε στο βιβλίο Capitalism, Socialism and Democrary (1942), όπου ο Schumpeter αναλύει τη σχέση των βιομηχανικών εργαστηρίων Ε&Α και το ρόλο- κλειδί των μεγάλων επ/σεων. Η μορφή καινοτόμου δραστηριότητας χαρακτηρίζεται από τη «δημιουργική συσσώρευση» με την επικράτηση των μεγάλων και εδραιωμένων επ/σεων και την ύπαρξη εμποδίων εισόδου 8 5 Παράγοντες προκαλούν δυναμισμό στην οικονομία και ταυτόχρονα καταστρέφουν ισορροπίες στο οικονομικό σύστημα Η αύξηση στο κεφάλαιο Η αύξηση στον πληθυσμό Αλλαγές στις προτιμήσεις των καταναλωτών Ο Schumpeter θεωρεί ότι τα παραπάνω προκαλούν απλώς «ενοχλήσεις» στο σύστημα και ότι οι πραγματικές αλλαγές προέρχονται από την καινοτομία την οποία ορίζει ως Την εισαγωγή ενός νέου προϊόντος ή ενός προϊόντος νέας ποιότητας Την εισαγωγή μιας νέας μεθόδου παραγωγής Τη δημιουργία μιας νέας αγοράς Τη χρήση νέων υλικών Τη δημιουργία μιας νέας μορφής οργάνωσης της βιομηχανίας 9 3

4 Ο επιχειρηματίας Είναι δημιουργικός Δεν είναι πάντα εφευρέτης αλλά σίγουρα είναι ο άνθρωπος της δράσης Δεν είναι καπιταλιστής ή μάνατζερ. Δανείζεται κεφάλαιο για να υλοποιήσει την ιδέα του και αναλαμβάνει το ρίσκο Μάλλον γεννιέται παρά δημιουργείται Δε στοχεύει στο κέρδος αλλά έχει ως κίνητρα την απόκτηση ανεξαρτησίας μέσω της δημιουργίας δικής του επ/σης, την πρόκληση της νίκης, τη χαρά της δημιουργίας Είναι ευάλωτος ως προς τα κέρδη που αποκομίζει, καθώς απειλείται τόσο από μιμητές που επιθυμούν μερίδιο των κερδών όσο και από τους ίδιοςυ τους υπαλλήλους του που διεκδικούν μερίδιο της επιτυχίας ζητώντας αύξηση μισθών 10 Στην πρώτη φάση του έργου του δεν ασχολείται με το πώς δημιουργείται η επιστημονική και τεχνολογική γνώση Θεωρεί τη δημιουργία της ως εξωγενή παράγοντα στο οικονομικό σύστημα Μελετά τις επιπτώσεις της νέας γνώσης στις δημιουργικές δραστηριότητες του επ/τία 11 Ι Επιχειρείται επαναπροσδιορισμός του ρόλου και της σημασίας της τεχνολογικής αλλαγής Η διαδικασία δημιουργίας νέας γνώσης δε θεωρεί ότι είναι τυχαία αλλά είναι αντικείμενο συστηματικής δράσης σε επίπεδο επ/σης με σκοπό την απόκτηση ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος μέσω της δημιουργίας νέων αγορών Ενώ αρχικά έδινε έμφαση στο μακρο-οικονομικό επίπεδο, στη δεύτερη περίοδο ασχολήθηκε με την ανάλυση της καινοτομίας σε επίπεδο επ/σης. Οι μικρές επ/σεις που είχαν ιδρύσει οι επ/τίες εξελίχθηκαν σε μεγάλες με αυστηρές δομές που λειτουργούσαν ως μονοπώλια στην αγορά Υποστηρίζει ότι η μονοπωλιακή δύναμη στην αγορά παρέχει κίνητρα στους επ/τιες να εισάγουν καινοτομίες γιατί εξασφαλίζει μεγάλα περιθώρια κέρδους 12 4

5 Ι Οι καινοτομίες με τη σειρά τους διευκολύνουν την είσοδο νέων ανταγωνιστών στην αγορά Στις μονοπωλιακές αγορές: Το βραχυπρόθεσμο κέρδος ως κίνητρο οδηγεί σε μεγαλύτερη ανάληψη ρίσκου από τους επιχειρηματίες Η κυριαρχία σε μια μονοπωλιακή αγορά είναι σημαντικότερος παράγοντας στη δημιουργία ευνοϊκότερου κλίματος για καινοτομία απ ότι ο ανταγωνισμός Εάν δεν μπορούν να αντιμετωπισθούν τα εμπόδια εισόδου στη μονοπωλιακή αγορά τότε θα παρακαμφτούν από την ανάπτυξη παρόμοιων προϊόντων Η αντικατάσταση ενός μονοπωλίου από νέους παίκτες που φέρνουν νέα προϊόντα και νέες διαδικασίες παραγωγής αποτελεί κατά τον Schumpeter διαδικασία δημιουργικής καταστροφής. Η διαδικασία αυτή αποτρέπει τη μακροχρόνια διατήρηση εμποδίων εισόδου ειδικά σε κλάδους που απολαμβάνουν μεγάλα κέρδη 13 Ι Στις μεγάλες πια επ/σεις η καινοτομία έχει εξελιχθεί σε διαδικασία ρουτίνας Η τεχνολογική πρόοδος αποτελεί αντικείμενο εργασίας εξειδικευμένου προσωπικού μέσα στις επ/σεις Αυτή η κατάσταση ρουτίνας στις ερευνητικές δραστηριότητες της επ/σης αποτελεί δείγμα της γραφειοκρατίας και των απρόσωπων σχέσεων που τείνουν να κυριαρχούν στις μεγάλες επ/σεις και οδηγούν σιγά σιγά στην πτώση του καπιταλισμού ως θύμα από τα ίδια του τα όπλα (τις μεγάλες μονοπωλιακές επ/σεις) 14 5

Σχετικά έγγραφα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ (ΜΚΕ)

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ (ΜΚΕ) ΕΠΙ ΧΕΙΡ Η ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ 2011-2012 ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ (ΜΚΕ) ΜΑΤΙ ΚΟ ΤΗ ΤΑ Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράµµατος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση»