Εισήγηση Ε.Σ.Ε.Τ. Σταμάτης Κριμιζής Johns Hopkins University & Ακαδημία Αθηνών Η Ελλάδα σε Σταυροδρόμι: Ο Ρόλος του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας και Τεχνολογίας 20/2/2012 20 Φεβρουαρίου 2012 Ελληνοαµερικανική Ιατρική Εταιρεία 1
Πόσο καλά εξελίσσεται η έρευνα στην Ελλάδα? Οι δαπάνες για έρευνα στην Ελλάδα αντιστοιχούν στο ~0.5% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ), ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά στην Ευρωπαϊκή Ένωση (της Φιλανδίας είναι >3%) Η πορεία της έρευνας χαρακτηρίζεται μέτρια όταν αξιολογείται με διεθνώς αποδεκτές παραμέτρους όπως ο ρυθμός επιστημονικών δημοσιεύσεων σε περιοδικά με κριτές, ενισχύεται ωστόσο από μερικές νησίδες αριστείας που ανεβάζουν το μέσο όρο. Πολλοί ερευνητές από Πανεπιστήμια και Ερευνητικά Κέντρα διεκδικούν με αρκετή επιτυχία χρηματοδοτήσεις από προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο, η κρατική συμμετοχή στην έρευνα είναι πολύ μικρή, γραφειοκρατική, δυσκίνητη, μη αξιοκρατική και πάντοτε καθυστερημένη.
Πως συνδέεται στην Ελλάδα η έρευνα με την τεχνολογική και οικονομική πρόοδο? Ο αριθμός των νέων τεχνολογιών και τεχνικών μεθόδων στην Ελλάδα είναι ο μικρότερος στην Ευρώπη. Η επένδυση δημόσιων πόρων στην έρευνα δεν έχει οδηγήσει σε καινοτομίες. Η σύνδεση της έρευνας με την οικονομική ανάπτυξη δεν είναι πολιτικώς ορθή παρότι στις ανεπτυγμένες χώρες μέχρι και τα 2/3 του ετήσιου ρυθμού ανάπτυξης προέρχεται από την έρευνα και την τεχνολογία. Κανένας ιδιωτικός φορέας δεν θα σκεφτόταν να χρηματοδοτήσει ένα πανεπιστημιακό εργαστήριο για να διεξάγει επιστημονική έρευνα σχετική με τα προϊόντα που προωθεί. Οι φοιτητές δεν το επιτρέπουν και οι καθηγητές δεν τολμούν να το δεχτούν.
Άμεσες προκλήσεις και προτεραιότητες του Εθνικού Συμβούλιου Έρευνας και Τεχνολογίας (ΕΣΕΤ) Να επιβλέψει την αποτελεσματική και αξιοκρατική απορρόφηση από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ), ευρωπαϊκών κονδυλίων για δομημένη έρευνα, ύψους περίπου 1 δις ευρώ. Να κάνει τον στρατηγικό σχεδιασμό για ερευνητικό- αναπτυξιακό πλάνο με χρονικό ορίζοντα το 2020, με απώτερο σκοπό την αύξηση των δαπανών για την έρευνα στο 1.5% του ΑΕΠ (από 0.5% που είναι σήμερα). Να παρέχει τις κατευθυντήριες γραμμές για ένα σχέδιο υλοποίησης με έμφαση στον ανταγωνισμό για αριστεία και διασύνδεση με την επιχειρηματικότητα.
Σταμάτιος Κριμιζής, Johns Hopkins Univ., ΗΠΑ και Ακαδημία Αθηνών (Πρόεδρος) Γεώργιος Χρούσος, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ (Αντιπρόεδρος) Κωνσταντίνος Δαφέρμος, Brown University, HΠΑ (μέλος) Ιωάννης Ηλιόπουλος, École Normale Supérieure Paris, Γαλλία (μέλος) Δώρος Θεοδώρου, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (μέλος) Αμεντέο Οντόνι, Massachuseps Insrtute of Technology, ΗΠΑ (μέλος) Αριστείδης Πατρινός, Syntherc Genomics Inc., ΗΠΑ (μέλος) Γεώργιος Παυλάκης, Ερευνητής, ΗΠΑ (μέλος) Άρτεμις Σιμοπούλου, The Center of Genercs, Nutriron and Health, ΗΠΑ (μέλος) Μιχαήλ Χαλιάσος, Goethe University, Γερμανία (μέλος) Kevin Featherstone, London School of Economics, Μ. Βρετανία (μέλος) 20 Φεβρουαρίου 2012 Ελληνοαµερικανική Ιατρική Εταιρεία 5
Βασική Προϋπόθεση Η επιδίωξη των στόχων του ΕΣΕΤ επιβάλλεται να είναι ανεξάρτητη από πολιτικές πεποιθήσεις και κλαδικές προκαταλήψεις και χωρίς αποκλεισμούς να περιλαμβάνει όλους όσους είναι αφοσιωμένοι στην αξιοκρατία, την αριστεία και στα υψηλότερα ηθικά και επιστημονικά πρότυπα. 20 Φεβρουαρίου 2012 Ελληνοαµερικανική Ιατρική Εταιρεία 6
Όραμα του ΕΣΕΤ Το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας και Τεχνολογίας επιδιώκει να συμβάλει στο σχεδιασμό και την εφαρμογή μιας εθνικής στρατηγικής έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης με ορίζοντα δεκαετίας, που προάγει και αξιοποιεί την επιστημονική αριστεία με στόχο την εξυπηρέτηση των εθνικών αναγκών και της αναπτυξιακής προοπτικής της χώρας 20 Φεβρουαρίου 2012 Ελληνοαµερικανική Ιατρική Εταιρεία 7
Υπουργείο Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμ άτων Ε Σ Ε Τ Τοµεακά Επιστηµονικά Συµβούλια (ΤΕΣ) ΒΙΟΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΕΧΝΕΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗ, ΤΡΟΦΙΜΑ, ΑΓΡΟΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ, ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ 20 Φεβρουαρίου 2012 Ελληνοαµερικανική Ιατρική Εταιρεία 8
Σύντομος Απολογισμός (μερικός) Σεπτέμβριος 2010- Φεβρουάριος 2012 11 συνεδριάσεις του ΕΣΕΤ και 33 τηλεδιασκέψεις Αξιολόγηση των υποψηφιοτήτων και διαμόρφωση εισηγήσεων για την επιλογή Διευθυντών των Ερευνητικών Κέντρων (ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, ΕΛΚΕΘΕ, ΕΚΕΒΕ «Αλ. Φλέμιγκ», ΑΘΗΝΑ, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, ΕΚΚΕ» Κατάρτιση ειδικών επιτροπών κριτών για την επιλογή Διευθυντών Ερευνητικών Ινστιτούτων. Οργάνωση του Ε.Σ.Ε.Τ. και τα νέα Τομεακά Επιστημονικά Συμβούλια (ΤΕΣ). Διαμόρφωση προδιαγραφών για την αξιολόγηση των Ερευνητικών Κέντρων της χώρας. Γνωμοδότηση προς ΓΓΕΤ για όλες τις προκυρήξεις ερευνητικών προγραμμάτων Πρόγραμμα Ερευνητικής Χρηματοδότησης ΑΡΙΣΤΕΙΑ Διάβημα προς τη διεθνή ερευνητική και ακαδημαϊκή κοινότητα προκειμένου να δοθεί στην Ελλάδα η απαραίτητη πίστωση χρόνου ώστε να μπορέσει να υλοποιήσει τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις στο χώρο της Έρευνας Διαβούλευση για την αναδιάρθρωση του ερευνητικού ιστού Σχέδιο Νέου Νόμου για την Έρευνα, Τεχνολογική Ανάπτυξη και Καινοτομία Πρόγραμμα Δράσης για τη διαμόρφωση Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Έρευνας, Τεχνολογικής Ανάπτυξης και Καινοτομίας με ορίζοντα δεκαετίας. 20 Φεβρουαρίου 2012 Ελληνοαµερικανική Ιατρική Εταιρεία 9
Δράση Αριστεία Το ΕΣΕΤ σχεδίασε σε συνεργασία με τη ΓΓΕΤ, τη Δράση Αριστεία για την υποστήριξη της Έρευνας σε όλα τα επιστημονικά πεδία με αποκλειστικά κριτήρια επιλογής την επιστημονική ποιότητα του ερευνητή και του προτεινόμενου έργου. Η Δράση ακολουθεί το πρότυπο αντιστοίχων δράσεων του ERC (European Research Council) και θα χρηματοδοτηθεί με 60 εκ. το 2012. Η αξιολόγηση από 10 Θεματικές Επιτροπές αποτελούμενες από εμπειρογνωμονες υψηλού κύρους έχει οργανωθεί στο πρότυπο των αξιολογήσεων του ERC. Τα ονόματα των μελών των ΘΕ θα ανακοινωθούν μετά την ολοκλήρωση της αξιολόγησης. Η αξιολόγηση υλοποιείται με πολύ αυστηρό χρονοδιάγραμμα και τα τελικά αποτελέσματα αναμένεται να ανακοινωθούν έως το τέλος Φεβρουαρίου. Στόχος του ΕΣΕΤ είναι να εξελιχθεί η Δράση Αριστεία σε θεσμό, με προκηρύξεις σε τακτά χρονικά διαστήματα, έτσι ώστε να μπορούν να υπολογίζουν σε αυτό οι Έλληνες ερευνητές. Σύντομα αναμένεται να ανακοινωθεί ημερομηνία για την επόμενη προκήρυξη, όταν ολοκληρωθεί η επιλογή των προτάσεων που υποβλήθηκαν στην πρώτη προκήρυξη. 20 Φεβρουαρίου 2012 Ελληνοαµερικανική Ιατρική Εταιρεία 10
Βασικά Στοιχεία για Προγραμματισμό (Πρώτη συνεδρίαση ΕΣΕΤ 19/9/10) Κατάλογος και περιεχόμενο υπαρχουσών ερευνητικών μονάδων Αξιολόγηση και παραγωγικότητα εκάστης Προσαρμογή μονάδων στο Στρατηγικό Ερευνητικό/Τεχνολογικό Πλαίσιο της χώρας (εάν το πλαίσιο δεν είναι πλήρες πρέπει να συμπληρωθεί/εκσυγχρονισθεί) Αποφάσεις για βελτίωση/αποδυναμοποίηση επί τη βάσει της αξιολόγησης η προσαρμογής Προγραμματισμός, προτεραιότητες και υλοποίηση νέων μονάδων σε εφαρμογή του Στρατηγικού Πλαισίου. Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης με βάση τον προβλεπόμενο (πολυετή) προϋπολογισμό Επαναξιολόγηση των ερευνητικών μονάδων και προσαρμογή του Στρατηγικού Πλαισίου ανά πενταετία
An implementason Plan for Solar and Space Physics NaSonal Academy of Sciences/NaSonal Research Council Space Science Board (SSB) Report, 1986
Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο για την Έρευνα, Τεχνολογία και Καινοτομία (ΕΣΠΕΚ) Το ΕΣΕΤ θεωρεί απαραίτητο το σχεδιασμό και την υλοποίηση μιας μακρόπνοης και συνεπούς ερευνητικής πολιτικής η οποία να προάγει την ποιότητα της έρευνας και να αξιοποιεί το αξιόλογο επιστημονικό δυναμικό της Ελλάδας ως μοχλό για την οικονομική ανάπτυξη και την έξοδο από την οικονομική κρίση. Το χρονοδιάγραμμα για τη διαμόρφωση του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου για την Έρευνα, Τεχνολογία και Καινοτομία (ΕΣΠΕΚ) έχει ήδη ξεκινήσει και προβλέπει την ενεργό συμμετοχή του ΕΣΕΤ, των Τομεακών Επιστημονικών Συμβουλίων και της ερευνητικής, ακαδημαϊκής και επιχειρηματικής κοινότητας. Έχει ήδη δημοσιευθεί πρόσκληση για συμμετοχή σε ανοιχτή διαβούλευση με υποβολή τεκμηριωμένων προτάσεων για ερευνητικές δράσεις οι οποίες κατά τη γνώμη τους θα πρέπει να ενταχθούν στις προτεραιότητες του ΕΣΠΕΚ. Προτάσεις στη διαβούλευση μπορούν να υποβληθούν και μέσω της ιστοσελίδας www.opengov.gr και στη ΓΓΕΤ www.gsrt.gr. Η διαβούλευση θα διαρκέσει έως τις 29 φεβρουαρίου 2012. Η επεξεργασία των προτάσεων που θα υποβληθούν στη διαβούλευση θα γίνει απο τα ΤΕΣ εντός του Μαρτίου 2012. Θα ακολουθήσει πενθήμερη συνάντηση ΕΣΕΤ ΤΕΣ - ΓΓΕΤ για την κατάστρωση του Στρατηγικού Πλαισίου. 20 Φεβρουαρίου 2012 Ελληνοαµερικανική Ιατρική Εταιρεία 13
Επεξεργασία: ΓΓΕΤ 1.5% ΑΕΠ Φινλανδία: 3.1% ΑΕΠ 0.5% ΑΕΠ 20 Φεβρουαρίου 2012 Ελληνοαµερικανική Ιατρική Εταιρεία 14
Προκαταρκτικό Σχέδιο- Υπό κατασκευή Ευρώ, εκατ. 20 Φεβρουαρίου 2012 Ελληνοαµερικανική Ιατρική Εταιρεία 15
Χρονοδιάγραμμα Δράσεων ΕΣΠΕΚ Δράση Αρμοδιότητα Χρονοδιάγραμμα 1. Διαµόρφωση επιστολής προς τα ΤΕΣ και προτύπου (template) για τη διαβούλευση 2. Ενηµέρωση των ΤΕΣ από το ΕΣΕΤ για την συµµετοχή τους στη διαµόρφωση του ΣΣ ΓΓΕΤ & ΕΣΕΤ ΕΣ ΕΤ Δεκ. 2011 Ιαν. Φεβ. Μαρ. Απρ. Ιουν. Μαιος 3. Αποστολή επιστολής και προτύπου στα ΤΕΣ και την επιστηµονική κοινότητα. Η ΓΓΕΤ αποστέλλει το πρότυπο στους φορείς Ε&Τα (ΑΕΙ, Ερ. Κέντρα κ.α). Τα ΤΕΣ ενηµερώνουν και άλλους φορείς, µέλη της επιστηµονικής κοινότητας. ΓΓΕΤ& ΤΕΣ 4. Συλλογή απαντήσεων (29 Φεβ.2012) Αποστολή στα ΤΕΣ 5. Επεξεργασία απαντήσεων από τα ΤΕΣ. Εισηγήσεις των ΤΕΣ στο ΕΣΕΤ ΓΓΕΤ & ΤΕΣ ΤΕΣ 6. Επεξεργασία εισηγήσεων από ΕΣΕΤ. Διαµόρφωση προκαταρκτικού ΣΣ ΕΣΕΤ 7. Πενθήµερη συνάντηση ΕΣΕΤ & ΤΕΣ 19-23 Απριλίου 2-12 8. Παρουσίαση στην ΔΕΕΤΕΚ ΕΣΕΤ & ΤΕΣ ΕΣΕΤ - ΓΓΕΤ 9. Παρουσίαση στην Επιτροπή Ε&Τ της Βουλής
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Η διαμόρφωση του Εθνικού Στρατηγικού Πλαίσιου για την Έρευνα, Τεχνολογία και Καινοτομία (ΕΣΠΕΚ) είναι επιτακτική ανάγκη για την Ελλάδα και υπάρχει σε όλες τις προηγμένες χώρες του κόσμου. Έχουμε την ευκαιρία ως επιστημονική- τεχνολογική- επιχειρηματική κοινότητα να συμμετάσχουμε στο σχεδιασμό και την υλοποίηση μιας μακρόπνοης και συνεπούς ερευνητικής πολιτικής, που να προάγει την ποιότητα της έρευνας και να αξιοποιεί το αξιόλογο επιστημονικό δυναμικό της Ελλάδας ως μοχλό για την οικονομική της ανάπτυξη. Η συμμετοχή όλων μας είναι και επαγγελματική και εθνική υποχρέωση. 20 Φεβρουαρίου 2012 Ελληνοαµερικανική Ιατρική Εταιρεία 17
O Στόχος μας για το Μέλλον Η μετάβαση από το τρίγωνο της Κρίσης (Χρέος, Έλλειμμα, Έλλειψη ισχυρής παραγωγικής βάσης) στο Τρίγωνο της Γνώσης (Εκπαίδευση Έρευνα Επενδύσεις) ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ 20 Φεβρουαρίου 2012 Ελληνοαµερικανική Ιατρική Εταιρεία 18