ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 10/9/2018 Ανδρέας Λίτσας ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ Α1. α) Σωστό β) Λάθος γ) Λάθος δ) Λάθος ε) Σωστό Α2. γ Α3. δ ΘΕΜΑ B ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ (Μονάδες 15) (Μονάδες 10) Β1. Σε πολύ παλαιότερες εποχές κάθε νοικοκυριό ήταν αναγκασμένο να παράγει σχεδόν όλα τα προϊόντα που του ήταν απαραίτητα. Οι ανταλλαγές προϊόντων μεταξύ νοικοκυριών ήταν πολύ περιορισμένες. Στη σύγχρονη εποχή κάθε άτομο συνήθως απασχολείται στην παραγωγή ενός μόνο προϊόντος (ή ακόμη και ενός μέρους κάποιου προϊόντος), ενώ ταυτόχρονα καταναλώνει πολλά προϊόντα, στην παραγωγή των οποίων δε συμμετέχει. Το φαινόμενο αυτό ονομάζουμε καταμερισμό έργων ή της εργασίας. (Μονάδες 5) Παράλληλα όμως με τον καταμερισμό των έργων αναπτύσσονται και οι ανταλλαγές προϊόντων μεταξύ των ατόμων, γιατί διαφορετικά δε θα μπορούσαν να ικανοποιηθούν οι διάφορες ανάγκες τους. Όπως θα δούμε πιο κάτω, οι ανταλλαγές γίνονται με τη μεσολάβηση του χρήματος. (Μονάδες 1) Ο καταμερισμός των έργων έχει τεράστια σημασία για τη σημερινή οργάνωση της παραγωγής. Χωρίς καταμερισμό, ο τεράστιος πλούτος των σημερινών οικονομιών δε θα ήταν δυνατό να δημιουργηθεί. Τα πλεονεκτήματά του είναι τα εξής: (i) Κάθε άτομο μπορεί να απασχοληθεί εκεί όπου μπορεί να αποδώσει περισσότερο αντί να κάνει ταυτόχρονα και δουλειές στις οποίες δεν είναι αποδοτικό. (ii) Όταν ένα άτομο ασχολείται με μία μόνο εργασία, αναπτύσσει σιγά σιγά μεγάλη δεξιοτεχνία και ικανότητα στην εργασία αυτή και αυξάνει την απόδοσή του. (iii) Η μεγάλη εξειδίκευση οδηγεί και σε διάφορες βελτιώσεις του τρόπου με τον οποίο γίνεται η παραγωγή, δηλαδή σε διάφορες εφευρέσεις, και αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της παραγωγής. (Μονάδες 15) Βέβαια η μεγάλη εξειδίκευση των ανθρώπων σε μία δραστηριότητα που συχνά είναι πολύ περιορισμένη, μετατρέπει την εργασία σε ανιαρή απασχόληση. Π.χ. Ένας εργάτης που 1
κάνει κάθε μέρα την ίδια δουλειά και σε πολλές περιπτώσεις τις ίδιες κινήσεις, είναι φυσικό να κουράζεται από τη ρουτίνα της δουλειάς. Αυτό είναι ένα σοβαρό μειονέκτημα του καταμερισμού των έργων. (Μονάδες 4) ΘΕΜΑ Γ ΟΜΑΔΑ ΤΡΙΤΗ Γ1. ΚΕΧ Α Β = ΔΨ ΔΧ 1 = 10 Χ Χ = 10, ΚΕΨ Β Α = 1 ΚΕΧ = 1 ΚΕΧ Β Γ = 1 ΚΕΨ = 2 ΚΕΧ Β Γ = ΔΨ ΔΧ 2 = 10 Χ = 15 Χ 10 ΚΕΧ Γ Δ = ΔΨ 80 Ψ 3 = Ψ = 50, ΚΕΨ ΔΧ 10 Δ Γ = 1 ΚΕΧ = 1/3 ΚΕΧ Δ Ε = 1 ΚΕΨ = 4 ΚΕΧ Δ Ε = ΔΨ 50 Ψ 4 = Ψ = 30 ΔΧ 5 ΚΕΧ Ε Ζ = ΔΨ ΔΧ = 30 6 = 5 και ΚΕΨ Ζ Ε = 1 ΚΕΧ = 1/5 Ο πίνακας συμπληρωμένος είναι ο εξής Συνδυασμοί αγαθού Χ Α 0 100 Β 10 90 Γ 15 80 Δ 25 50 Ε 30 30 Ζ 36 0 Κόστος Ευκαιρίας του αγαθού Χ Κόστος Ευκαιρίας του 1 1 2 1/2 3 1/3 4 1/4 5 1/5 Μονάδες 5 2
Γ2. α.όταν παράγονται 12 μονάδες του αγαθού Χ, η μέγιστη ποσότητα του που μπορεί να παραχθεί είναι: ΚΕΧ Β Γ = ΔΨ 90 Ψ 2 = Ψ = 86 ΔΧ 12 10 Άρα ο συνδυασμός Η βρίσκεται κάτω από την ΚΠΔ και είναι εφικτός. Μονάδες 4 Αυτό σημαίνει πως η οικονομία αυτή δεν χρησιμοποιεί όλες τις παραγωγικές της δυνατότητες και ορισμένοι ή όλοι οι παραγωγικοί συντελεστές υποαπασχολούνται. β.ένας εφικτός συνδυασμός παραγωγής μιας οικονομίας μπορεί να μεταβεί πάνω στην καμπύλη των παραγωγικών της δυνατοτήτων αν η οικονομία αξιοποιήσει πλήρως και αποδοτικά όλους τους παραγωγικούς συντελεστές που έχει στη διάθεσή της. Γ3. Όταν παράγονται 34 μονάδες του αγαθού ψ, η μέγιστη ποσότητα του αγαθού Χ που μπορεί να παραχθεί είναι: ΚΕΧ Δ Ε = ΔΨ 50 34 4 = Χ = 29 ΔΧ Χ 25 Άρα για να παραχθούν οι πρώτες 34 μονάδες του θα πρέπει να θυσιαστούν 36-29=7 μονάδες του αγαθού Χ. Μονάδες 6 Γ4. Όταν παράγονται 20 μονάδες του αγαθού Χ, η μέγιστη ποσότητα του που μπορεί να παραχθεί είναι: ΚΕΧ Γ Δ = ΔΨ 80 Ψ 3 = Ψ = 65 ΔΧ 20 15 Γ5. Η οικονομία μπορεί να παράξει τον ανέφικτο συνδυασμό (Χ=20, Ψ=70) εάν αυξηθούν αρκετά οι ποσότητες των παραγωγικών συντελεστών της οικονομίας ή αν βελτιωθεί αρκετά η τεχνολογία της παραγωγής ή αν υπάρξει συνδυασμός των δύο. ΘΕΜΑ Δ ΟΜΑΔΑ ΤΕΤΑΡΤΗ Δ1. Στον συνδυασμό Δ όλοι οι παραγωγικοί συντελεστές απασχολούνται στην παραγωγή του αγαθού Χ άρα Χ Δ =360 και Ψ Δ =0 3
ΚΕΧ Α Β = ΔΨ ΔΧ = 10 5 = 2 ΚΕΨ Δ Γ = ΔΧ ΔΨ = 10 50 = 1 5 και ΚΕΧ Γ Δ = 1 ΚΕΨ = 5 ΚΕΧ Γ Δ = ΔΨ ΔΧ 5 = Ψ Ψ = 300 60 ΚΕΧ Β Γ = ΔΨ Ψ 300 3 = Ψ = 600 ΔΧ 100 ΚΕΧ Α Β = ΔΨ Ψ 600 2 = Ψ = 1.000 ΔΧ 200 Ο πίνακας συμπληρωμένος είναι ο εξής Συνδυασμοί αγαθού Χ Α 0 1.000 Β 200 600 Γ 300 300 Δ 360 0 ΚΕ(Χ) 2 3 5 4 Μονάδες 7 Δ2. Υπολογίζοντας τα ΚΕΨ ΚΕΨ Β Α = 1 ΚΕΧ = 1 2, ΚΕΨ Γ Β = 1 ΚΕΧ = 1 3, ΚΕΨ Δ Γ = 1 ΚΕΧ = 1 5 Παρατηρούμε πως καθώς αυξάνεται η παραγωγή του Αγαθού Ψ το κόστος ευκαιρίας του συνεχώς αυξάνεται. Αυτό συμβαίνει διότι οι συντελεστές παραγωγής δεν είναι εξίσου κατάλληλοι για την παραγωγή και των αγαθών. Καθώς αυξάνεται η παραγωγή του, αποσπώνται από την παραγωγή του αγαθού Χ συντελεστές που είναι όλο και λιγότερο κατάλληλοι για την παραγωγή του. Απαιτούνται, δηλαδή, ολοένα και περισσότερες μονάδες από το άλλο αγαθό για την παραγωγή κάθε επιπλέον μονάδας του συγκεκριμένου αγαθού, πράγμα που σημαίνει αυξανόμενο κόστος ευκαιρίας. Δ3. Η 250 η μονάδα του αγαθού Χ βρίσκεται μεταξύ των συνδυασμών Β και Γ όπου εκει το ΚΕΧ=3.Άρα για να παραχθεί αυτή η μια μονάδα του αγαθού Χ (η 250 η ) θα πρέπει να θυσιαστούν 3 μονάδες του.
Δ4. 1.000-300=700 ΚΕΧ Α Β = ΔΨ 1.000 700 2 = Χ = 150 ΔΧ Χ 0 Άρα για να παραχθούν οι τελευταίες 300 μονάδες του θα πρέπει να θυσιαστούν 150-0=150 μονάδες του αγαθού Χ. Μονάδες 4 Δ5. α.ο νέος πίνακας παραγωγικών δυνατοτήτων είναι ο εξής Συνδυασμοί Χ Ψ =0,5Ψ Α 0 500 Β 200 300 Γ 300 150 Δ 360 0 Ψ, Ψ 1000 900 Α 800 ΚΠΔ 1 700 Β 600 Α 500 ΚΠΔ 2 400 Β Γ 300 200 Γ Δ 100 0 Δ 0 50 100 150 200 250 300 350 Χ β. Οι συνδυασμοί αυτοί σε σχέση με την αρχική ΚΠΔ 1 είναι εφικτοί και σε σχέση με τη νέα ΚΠΔ 2 ανέφικτοι. 5