Εκδοτικό 11 Με το ανά χείρας τεύχος οι Εξαρτήσεις συµπληρώνουν 5 χρόνια κυκλοφορίας. Το επιστηµονικό αυτό περιοδικό, όπως θα θυµούνται οι παλαιότεροι αναγνώστες, ξεκίνησε µε πρότυπό του το βρετανικό Addiction και µε τη γενναιόδωρη προσφορά του να χρησιµοποιούµε κατά βούληση τα δηµοσιεύµατά του. Η αφιλοκερδής αυτή επιστηµονική ενίσχυση όχι µόνο µας επέτρεψε να ξεκινήσουµε την προσπάθεια, χωρίς να υποστηριζόµαστε από µια επαρκή εγχώρια επιστηµονική παραγωγή στον τοµέα των εξαρτήσεων, αλλά µας έδωσε την έµπνευση και τη δύναµη να κινητοποιήσουµε δυνάµεις, στο επιστηµονικό και εκδοτικό επίπεδο, τις οποίες ούτε καν υποπτευόµαστε, όταν επιχειρούσαµε την προσπάθεια αυτή ότι υπήρχαν και κυρίως ότι η µικρή µας οµάδα θα ήταν σε θέση για τις δραστηριοποιήσει. Ακόµα, µε κάθε νέο τεύχος των Εξαρτήσεων και αντλώντας πάντα παραδείγµατα από το Addiction µάθαµε, ως εκδοτική οµάδα, να βελτιώνουµε την αυστηρότητα των επιστηµονικών κριτηρίων µας, ώστε η τοπική επιστηµονική παραγωγή να πλησιάζει όλο και περισσότερο τα διεθνή standard. Μεγάλη ήταν επίσης η συµβολή, τόσο στο εκδοτικό επίπεδο όσο και στις επιστηµονικές και ηθικές τοµές που πρέπει να γίνονται, από τη Συµφωνία του Farmington, στην οποία προσχωρήσαµε, καθώς και από τη συνάντηση του Addiction στο Leeds σχετικά µε τις εκδοτικές προσπάθειες, καθώς και από τις ετήσιες συναντήσεις του ISAJE ( ιεθνής Επιτροπή Εκδοτών Περιοδικών για τις Εξαρτήσεις) τις οποίες παρακολουθούµε από το 2002. Κατά την πενταετία που πέρασε, στα έντεκα τεύχη των Εξαρτήσεων που κυκλοφόρησαν δηµοσιεύθηκαν 6 συνεντεύξεις, 22 άρθρα γραµµένα από έλληνες επιστήµονες µε βάση την επιστηµονική έρευνα που 1
πραγµατοποιήθηκε, µε µια εξαίρεση, στην Ελλάδα, 29 αναδηµοσιεύσεις από το Addiction, 7 επιστηµονικά άρθρα, τα οποία δεν βασίζονται σε πρωτογενή έρευνα, γραµµένα από έλληνες επαγγελµατίες οι οποίοι δραστηριοποιούνται στο χώρο των εξαρτήσεων, και τέλος 184 εκτενείς περιλήψεις άρθρων που έχουν δηµοσιευθεί στο Addiction. Σε δύο ακόµη περιπτώσεις ευρύτερες περιλήψεις εστιασµένες όλες στο ίδιο θέµα, το αλκοόλ, αποτέλεσαν θεµατικά αφιερώµατα. Οι κατηγοριοποιηµένοι αυτοί αριθµοί µας επέτρεψαν να δούµε την εξέλιξη των θεµατικών επιλογών του περιοδικού αλλά και τη σταδιακή διαµόρφωση της φυσιογνωµίας του. Πάντα στο πλαίσιο της βασικής αρχικής µας επιλογής για την πληροφόρηση υψηλών προδιαγραφών, κατά κύριο λόγο των επαγγελµατιών του χώρου, για όλα τα είδη των εξαρτήσεων και για όλες τις τάσεις που διαµορφώνονται διεθνώς για την αντιµετώπισή τους. Για ενάµιση χρόνο τα τρία πρώτα τεύχη του περιοδικού βασίστηκαν στις δάνειες συµβολές από το περιοδικό Addiction. Η παρουσία των ελληνικών συµβολών ήταν µειοψηφική και στις περισσότερες περιπτώσεις από εργασίες που προϋπήρχαν, που δεν έγιναν ειδικά για το περιοδικό. Η σχέση ήταν 15 ξένα µεταφρασµένα άρθρα προς 6 ελληνικά. Από το τέταρτο τεύχος έως και το έβδοµο, επέρχεται µια σχετική ισορροπία, 10 προς 7 µε υπεροχή ακόµη των ξένων άρθρων. Από το όγδοο µέχρι και το ενδέκατο τεύχος η ισορροπία αυτή αναστρέφεται σε όφελος της εγχώριας «παραγωγής», 9 προς 4. Οι παραπάνω διαδικασίες µας επιτρέπουν να συµπεράνουµε ότι κερδήθηκε το στοίχηµα της κινητοποίησης του εγχώριου επιστηµονικού δυναµικού και των επαγγελµατιών που σχετίζονται µε το χώρο των εξαρτήσεων. Ή, εάν το δούµε από την άλλη όψη, η χώρα είχε ανάγκη ενός επιστηµονικού περιοδικού για τις εξαρτήσεις, δια µέσου του οποίου θα µπορούν πλέον να εκφραστούν και να προβληθούν οι επιστήµονες οι οποίοι παράγουν πρωτογενή έρευνα σχετικά µε τις εξαρτήσεις. Της διαπίστωσης αυτής δεδοµένης, δεν παύουν τα ξένα άρθρα να λειτουργούν εξισορροπητικά και ενισχυτικά. Εξισορροπητικά, γιατί, λόγω της µεγάλης αριθµητικής παραγωγής, έχουµε τη δυνατότητα, σε κάθε 2
τεύχος, να επιλέγουµε ξένα άρθρα που θα µας επιτρέψουν να καλύπτουµε τους τοµείς των εξαρτήσεων που δεν πραγµατεύονται οι ελληνικές συµβολές. Ενισχυτικά, γιατί µε την παράλληλη ή διαδοχική δηµοσίευση ξένων συµβολών µε την ίδια θεµατολογία έχουµε τη δυνατότητα να φωτίσουµε πλευρές ή νέες τάσεις τις οποίες οι ελληνικές συµβολές δεν έχουν καλύψει. Οι Εξαρτήσεις υιοθέτησαν, από το ξεκίνηµά τους, την κατά καιρούς δηµοσίευση συνεντεύξεων µε σηµαντικές διεθνείς προσωπικότητες που διαπρέπουν στην παραγωγή γνώσης για την αντιµετώπιση των εξαρτήσεων. Έτσι στα έντεκα τεύχη των Εξαρτήσεων που έχουν κυκλοφορήσει µέχρι σήµερα δηµοσιεύθηκαν έξι συνεντεύξεις, κατά σειρά δηµοσίευσης µε τους: Harold Bridger, Marc Schuckit, Griffith Edwards, George DeLeon, David Deitch και Mary Velasquez. Ο λόγος για τον οποίο υιοθετήσαµε την πρακτική αυτή είναι ότι σε µια µικρή χώρα όπως η Ελλάδα -όπου ακόµα, ευτυχώς, η «προσωπική επαφή» έχει µια θετική λειτουργία και όπου σχετικά πρόσφατα η ίδρυση της Ιθάκης, 1983, ξεκίνησε την προσπάθεια συστηµατικής επιστηµονικής αντιµετώπισης του προβλήµατος των εξαρτήσεων, θεωρήσαµε ότι η «επαφή» µε προσωπικότητες διεθνούς κύρους, όπως οι παραπάνω, θα λειτουργούσε παραδειγµατικά και προωθητικά για όλους τους επαγγελµατίες αναγνώστες µας. Η ευκαιρία για την πραγµατοποίηση κάτι τέτοιου προήλθε από το γεγονός ότι το ΚΕΘΕΑ (Κέντρο Θεραπείας Εξαρτηµένων Ατόµων) από το ξεκίνηµά του ανέπτυξε ένα ευρύ, διεθνές δίκτυο άντλησης τεχνογνωσίας, το οποίο διατηρεί και διευρύνει συνεχώς µέσω των εκπαιδευτικών του προγραµµάτων. Έτσι και η εκδοτική µας οµάδα, που προέρχεται από το ΚΕΘΕΑ και προσφέρει εθελοντικά τις υπηρεσίες της στις Εξαρτήσεις, είναι σε συνεχή επαφή µε προσωπικότητες αυτού του βεληνεκούς και έχει την ευκαιρία να πραγµατοποιεί τις συνεντεύξεις αυτές. Πολύ µας προβληµάτισε και µας προβληµατίζει ακόµα, τα πέντε αυτά χρόνια, το κατά πόσο στις Εξαρτήσεις µπορούσαν να δηµοσιευτούν άρθρα 3
που δεν βασίζονται αποκλειστικά σε πρωτογενή έρευνα. Τελικά, αποδεχθήκαµε το γεγονός ότι σε µια χώρα όπου δεν κυκλοφορεί άλλο επιστηµονικό περιοδικό για τα θέµατα των εξαρτήσεων θα έπρεπε µε πολύ φειδώ, από καιρό σε καιρό, να δίνουµε ένα βήµα σε προσωπικότητες του χώρου, για να δηµοσιεύσουν την εµπειρία τους γύρω από πλευρές της αντιµετώπισης των εξαρτήσεων. Έτσι δηµιουργήσαµε τη ρουµπρίκα «Θεραπεία στο στόχαστρο», στην οποία έχουν δηµοσιευτεί αυτά τα άρθρα. Ιδιαίτερη σηµασία έχουν πάντα οι περιλήψεις που δηµοσιεύουµε σε µετάφραση από το Addiction. Σε αυτές προσπαθούµε να διατηρούµε τη µεγαλύτερη δυνατή ισορροπία στον καταµερισµό της πληροφόρησης µεταξύ των διαφόρων ειδών εξάρτησης και των διαφόρων µεθόδων αντιµετώπισής τους. Θεωρούµε ότι η ρουµπρίκα αυτή αποτελεί το «ανοιχτό παράθυρο» προς τη διεθνή επιστηµονική «παραγωγή» σε θέµατα εξαρτήσεων για όλους τους µη ξενόγλωσσους επαγγελµατίες του χώρου. Ας προσθέσουµε ότι για πρώτη φορά το τεύχος 10, το αφιερώσαµε ολόκληρο σε µια θεµατική ενότητα: χρήση ουσιών και φυλακή. Η κυκλοφορία αφιερωµάτων ήταν κάτι το οποίο µελετούσαµε από καιρό. Τελικά το αποτολµήσαµε και εκτιµούµε ότι το αποτέλεσµα ήταν επιτυχές. Η επιλογή του θέµατος βασίστηκε στο γεγονός ότι στους χώρους κράτησης, όπου κρατούνται σήµερα περί τους 10.500 ανθρώπους, εκ των οποίων 600 περίπου γυναίκες, µισοί περίπου κρατούνται για θέµατα που σχετίζονται µε τη χρήση ουσιών. Στο πλαίσιο λοιπόν του σωφρονιστικού συστήµατος υπάρχει η µεγαλύτερη συγκέντρωση εξαρτηµένων ατόµων από οπουδήποτε αλλού. εύτερος λόγος επιλογής ήταν το γεγονός ότι το ΚΕΘΕΑ από το 1988 πραγµατοποιεί παρεµβάσεις στο πλαίσιο του σωφρονιστικού συστήµατος. Σήµερα οι παρεµβάσεις αυτές ανέρχονται στον αριθµό των δεκατριών. Ελπίζουµε στο άµεσο µέλλον να επαναλάβουµε το εγχείρηµα των «αφιερωµάτων» µε άλλες θεµατικές ενότητες. Στο σηµείωµα αυτό δεν θα αναφερθούµε στις τεχνικές πλευρές της εκδοτικής παραγωγής και κυκλοφορίας του περιοδικού, θα θέλαµε µόνο να 4
πληροφορήσουµε τους αναγνώστες µας ότι η Υπουργός Παιδείας ενέκρινε αίτηµά µας να περιλαµβάνονται οι Εξαρτήσεις στα βιβλία που συστήνεται να υπάρχουν στις σχολικές βιβλιοθήκες. Το σηµείωµα αυτό θα επιθυµούσα να κλείσει µε δυο ακόµα αναφορές. Μια προσωπική, ότι σπάνια, σε µια µακριά επαγγελµατική και κοινωνική διαδροµή βρέθηκα µεταξύ µιας τόσο αφοσιωµένης στην αποστολή της και µε υψηλό βαθµό επαγγελµατισµού οµάδα, όπως η εκδοτική µας οµάδα. Για την τύχη να µοιράζοµαι µαζί τους την προσπάθεια επιτυχίας των Εξαρτήσεων θέλω να ευχαριστήσω την Άννα Τσιµπουκλή που µε ενέπλεξε στην προσπάθεια αυτή. Μια γενική, που εκφράζει το σύνολο της εκδοτικής οµάδας είναι ένα µεγάλο ευχαριστώ στο Addiction για όλα όσα έκανε και συνεχίζει να κάνει για τις Εξαρτήσεις. Στον Griffith Edwards και στη Susan Savva θα ήθελα να πω εκ µέρους όλων µας, παραφράζοντας λίγο την τελευταία σκηνή της Casablanca : Griffith, Susan «νοµίζω ότι µια µεγάλη φιλία έχει ξεκινήσει». Για την εκδοτική οµάδα ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΝΟΤΑΡΑΣ 5