ΜΙΚΡΑ Υ ΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΣΤΑ ΙΚΤΥΑ ΤΗΣ ΕΥ ΑΠ: ΕΜΠΕΙΡΙΑ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ

ΜΙΚΡΑ Υ ΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΣΤΑ ΙΚΤΥΑ ΤΗΣ ΕΥ ΑΠ: ΕΜΠΕΙΡΙΑ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Εισηγητής Μπριλάκης ηµήτριος, Αν. ντης Ενέργειας ΕΥ ΑΠ, ΜΜ ΕΜΠ, MS Columbia Un. NY, Μέλος Αντιπροσωπείας ΤΕΕ Μέλος ΜΕ Ενέργειας ΤΕΕ Οµάδα Συγγραφής Νεστορίδου Εφη ντρια Ενέργειας ΕΥ ΑΠ BS M.I.T., MS Northeastern Unv., Boston Χατζηδάκης Μιχαήλ Πρ. Υπηρεσίας ΑΠΕ ρ. ΜΜ ΕΜΠ Ευταξιοπούλου Βασιλική Μηχανικός ΕΥ ΑΠ, νση Ενέργειας ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η ΕΥ ΑΠ δραστηριοποιείται στην Παραγωγή Ενέργειας, κατά την τελευταία 10ετία, µε έργα συµπαραγωγής στο Κέντρο Επεξεργασίας Λυµάτων (Κ.Ε.Λ) Ψυτάλλειας και Μικρά Υδρο- Ηλεκτρικά Έργα (ΜΥΗΕ) στα ίκτυα Υδραγωγείων Μεταφοράς Αδιύλιστου ύδατος. Το πρόγραµµα υλοποίησης ΜΥΗΕ στα ίκτυα της ΕΥ ΑΠ αφορά σε έξι (6) έργα που είτε έχουν ολοκληρωθεί και βρίσκονται σε πλήρη ή δοκιµαστική λειτουργία (4 έργα) είτε βρίσκονται σε φάση κατασκευής. Με την υλοποίηση των ανωτέρω έργων, που εκτιµάται να ολοκληρωθεί στα τέλη του 2009, θα έχουν αξιοποιηθεί οι πλέον οικονοµικά ελκυστικές θέσεις για κατασκευή ΜΥΗΕ. Η αποκτηθείσα εµπειρία στη κατασκευή και λειτουργία ενεργειακών έργων, θα αξιοποιηθεί για περαιτέρω διερεύνηση κατασκευής έργων ΑΠΕ. Η κατασκευή και λειτουργία Έργων Παραγωγής Ενέργειας, θεωρείται µια από τις βασικές παραµέτρους ορθολογικότερης λειτουργίας της επιχείρησης, ειδικά στο τοµέα του Ενεργειακού Σχεδιασµού, βελτιώνοντας το ενεργειακό ισοζύγιο της ΕΥ ΑΠ, µε παράλληλα οικονοµικά και κοινωνικά οφέλη. 1. EIΣΑΓΩΓΗ Η ΕΥ ΑΠ σήµερα Ταυτότητα της Επιχείρησης και Θεσµικό Πλαίσιο Η Εταιρεία Ύδρευσης και Αποχέτευσης Πρωτεύουσας (ΕΥ ΑΠ Α.Ε.), είναι η µεγαλύτερη εταιρεία στην Ελλάδα στην δραστηριότητα ύδρευσης αποχέτευσης. Το πελατολόγιο της ΕΥ ΑΠ Α.Ε στον τοµέα της ύδρευσης, περιλαµβάνει περίπου 4.000.000 πελάτες (περίπου 1.950.000 συνδέσεις), ενώ το µήκος των αγωγών ανέρχεται σε περίπου 8.400 χλµ. Ο τοµέας της αποχέτευσης εξυπηρετεί 3.300.000 κατοίκους ενώ το συνολικό µήκος αγωγών ανέρχεται σε περίπου 6.000 χλµ. Η ΕΥ ΑΠ ιδρύθηκε το 1980 µε το Νόµο 1068/1980 "περί συστάσεως ενιαίου φορέα Ύδρευσης και Αποχέτευσης Πρωτεύουσας", µετά από τη συγχώνευση της Ανωνύµου Ελληνικής Εταιρείας Υδάτων των Πόλεων Αθηνών - Πειραιώς και περιχώρων (Ε.Ε.Υ.) και του Οργανισµού Αποχετεύσεως Πρωτευούσης (Ο.Α.Π.). Το 1999 µε το Νόµο 2744/1999 "Ρυθµίσεις θεµάτων της Εταιρείας Ύδρευσης και Αποχέτευσης Πρωτεύουσας και άλλες διατάξεις" η ΕΥ ΑΠ Α.Ε. περιήλθε στη σηµερινή της νοµική µορφή. Με σύµβαση που υπογράφηκε µεταξύ της ΕΥ ΑΠ ΑΕ και του Ελληνικού ηµοσίου το Νοέµβριο του 1999, η ΕΥ ΑΠ ΑΕ συνεχίζει να λειτουργεί τα πάγια που αφορούν στην συλλογή µεταφορά αδιύλιστου και τα οποία παραµένουν στην κυριότητα της Εταιρείας Παγίων ΕΥ ΑΠ ΝΠ. Τον Ιανουάριο του 2000 η ΕΥ ΑΠ Α.Ε. εισήχθη στην κύρια αγορά του Χρηµατιστηρίου Αξιών Αθηνών. Οι σκοποί της λειτουργίας της ΕΥ ΑΠ έχουν καθορισθεί µε τον Νόµο 2744/1999 και µε κύρια δραστηριότητα τη παροχή υπηρεσιών Ύδρευσης και Αποχέτευσης και Επεξεργασίας Λυµάτων. Σελίδα 1 από 12

Νέες ραστηριότητες ΕΥ ΑΠ και η Παραγωγή Ενέργειας Η ΕΥ ΑΠ µπροστά στις νέες προκλήσεις: Αειφόρος Ανάπτυξη, Ικανοποίηση Πελάτη, Περιβάλλον Τα τελευταία χρόνια, η ΕΥ ΑΠ έχει προβεί σε έναν δυναµικό Στρατηγικό Ανασχεδιασµό των δραστηριοτήτων της ώστε να ανταποκριθεί στις ραγδαίες διεθνείς και εθνικές εξελίξεις. Σκοπός της εταιρείας είναι η δραστηριοποίηση σε τοµείς που προσφέρουν νέες επιχειρηµατικές ευκαιρίες, µε βασικές προϋποθέσεις την ικανοποίηση του πελάτη και της τοπικής κοινωνίας, την ορθολογική διαχείριση και προστασία των υδατικών πόρων και βέβαια µε απώτερο στόχο την µεγιστοποίηση της κερδοφορίας της Εταιρείας Οι κυριότερες άξονες δράσης της εταιρείας είναι: Βελτίωση των παρεχόµενων υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης Προστασία του περιβάλλοντος Επιχειρησιακός Εκσυγχρονισµός Αύξηση της Κερδοφορίας Παρόλο που η «Κερδοφορία» είναι η συνήθης χρησιµοποιούµενη λέξη κλειδί για την επιτυχία εταιρειών εισηγµένων στο Χ.Α., ο βασικός σκοπός της ΕΥ ΑΠ είναι και θα παραµένει πάντα η παροχή υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης σε υψηλό επίπεδο για τα εθνικά και ευρωπαϊκά δεδοµένα. Κάτω από αυτή την θεώρηση το βασικό ζητούµενο για εταιρείες κοινωφελούς χαρακτήρα, όπως η ΕΥ ΑΠ, είναι η οικονοµική ευρωστία της επιχείρησης, ώστε να εξασφαλίζονται τα απαραίτητα κεφάλαια για την λειτουργία και την ανάπτυξη της κοινωφελούς δράσης, χωρίς επιπλέον επιβαρύνσεις στο εθνικό προϋπολογισµό αλλά µε παράλληλη απόδοση των µετοχικών κεφαλαίων. Ο όρος «Αειφόρος Ανάπτυξη» περιγράφει συνεπώς µε επιτυχέστερο τρόπο τους στόχους και των Νέων ραστηριοτήτων της Επιχείρησης στο τοµέα της Παραγωγής Ενέργειας. Η δραστηριοποίηση της ΕΥ ΑΠ στο χώρο της Ενέργειας, µε έργα εκµετάλλευσης εναλλακτικών µορφών και ανανεώσιµων πηγών κρίνεται ως µια από τις βασικές δραστηριότητες πολλαπλού σκοπού που εξυπηρετεί όχι µόνο την ανάπτυξη και οικονοµική ευρωστία της επιχείρησης αλλά συµβάλλει ουσιαστικά και στην προστασία του περιβάλλοντος. Ιδιαίτερη βαρύτητα έχει δοθεί στην κατασκευή και λειτουργία : Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων Μονάδων Συµπαραγωγής Ηλεκτρισµού και Θερµότητας, από την αξιοποίηση του παραγόµενου βιοαερίου στις εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυµάτων Φωτοβολταϊκών Πάρκων σε σχολάζουσες εκτάσεις της επιχείρησης καθώς επίσης και στη συµµετοχή σε Κοινοπραξία για τη διανοµή Φυσικού Αερίου στην Αττική για οικιακή χρήση. Στην συγκεκριµένη παρουσίαση θα ασχοληθούµε µε την δράση της ΕΥ ΑΠ αναφορικά µε την κατασκευή και λειτουργία ΜΥΗΕ. Στη δράση αυτή, που είναι και ιστορικά η παλαιότερη δράση µε στόχο την παραγωγή ηλεκτρικής Ενέργειας, η επιχείρηση έχει πλέον αποκτήσει αξιόλογη εµπειρία. 2. ΙΚΤΥΑ ΕΥ ΑΠ Η µεταφορά αδιύλιστου ύδατος και η διανοµή πόσιµου διυλισµένου νερού για τις ανάγκες της περιοχής ευθύνης της ΕΥ ΑΠ, απαιτεί την κατασκευή και λειτουργία 1. Ενός εκτεταµένου εξωτερικού δικτύου υδραγωγείων για την µεταφορά υδάτινων πόρων από τις πλούσιες υδρολογικά περιοχές της Στερεάς Ελλάδος και 2. Ενός αντίστοιχα πυκνού εσωτερικού δικτύου που εξυπηρετεί διαφορετικές ζώνες πίεσης όπως προκύπτει και από το ανάγλυφο του Λεκανοπεδίου της Αττικής. Σύστηµα Υδραγωγείων Αδιύλιστου Υδατος Σήµερα, στο συντριπτικό ποσοστό τους, οι ανάγκες για αδιύλιστο νερό καλύπτονται από τα υδραγωγεία Ευήνου-Μόρνου και δευτερευόντως από τα υδραγωγεία Υλίκης - Μαραθώνα. Το Σύστηµα Υδραγωγείων Αδιύλιστου Ύδατος που διαχειρίζεται η ΕΥ ΑΠ ΑΕ, αποτελεί το Εξωτερικό Υδροδοτικό Σύστηµα Τροφοδοσίας των Μονάδων Επεξεργασίας Νερού (ΜΕΝ) και περιλαµβάνει ταµιευτήρες, γεωτρήσεις και έργα µεταφοράς ύδατος. Στο Σχήµα 1 παρουσιάζεται υπό µορφή γεωφυσικού χάρτη η γενική άποψη της υδροληψίας & µεταφοράς νερού. Σελίδα 2 από 12

Σχήµα 1 Οι επιφανειακοί υδατικοί πόροι συγκεντρώνονται σε τέσσερις ταµιευτήρες. Πρόκειται για τους τεχνητούς ταµιευτήρες Ευήνου, Μόρνου και Μαραθώνα και τη φυσική λίµνη της Υλίκης, συνολικής χωρητικότητας 1.550 εκατ. m 3 και ωφέλιµου όγκου 1.350 εκατ. m 3. Οι παραπάνω επιφανειακοί υδάτινοι πόροι ενισχύονται στις περιόδους λειψυδρίας από περίπου 105 γεωτρήσεις, µε ικανότητα ηµερήσιας παροχής περίπου 0,80 εκατ. m 3 /ηµέρα. Το σύστηµα µεταφοράς αποτελείται από τα εξής κύρια υποσυστήµατα: Υπο-Σύστηµα Ευήνου-Μόρνου Το σύστηµα αποτελείται από ένα σύνολο ανοικτών και κλειστών υδραγωγείων, συνολικού µήκους 220 χιλ περίπου, λειτουργεί µε βαρύτητα, µεταφέροντας αδιύλιστο νερό από την υτική Στερεά στις Μονάδες Επεξεργασίας Νερού (ΜΕΝ) Μάνδρας και Μενιδίου για να καλυφθεί µια µέση ηµερήσια κατανάλωση 1,2 εκ κµ νερού. Υπο-Σύστηµα Υλίκης-Μαραθώνα Το σύστηµα µεταφέρει νερό από την Υλίκη στην Μονάδα Επεξεργασίας Νερού των Κιούρκων, ενώ η περίσσεια νερού διοχετεύεται στον ταµιευτήρα Μαραθώνα για να τροφοδοτείται η παλαιότερη ΜΕΝ, τα ιυλιστήρια Γαλατσίου. Για τη λειτουργία του απαιτείται άντληση, ενώ το συνολικό µήκος ανέρχεται σε 67 χιλ περίπου. Τα Ενωτικά Υδραγωγεία αµφίδροµης λειτουργίας Για την αµφίδροµη ενίσχυση των δύο υπο-συστηµάτων λειτουργεί ένα σύνολο αντίστοιχων υδραυλικών έργων από υδραγωγεία και αντλιοστάσια. Με την λειτουργία των ενωτικών υδραγωγείων η ΕΥ ΑΠ εξασφαλίζει την υδροδότηση της Αττικής και σε περιπτώσεις βλαβών, προγραµµατισµένων συντηρήσεων στα δύο υπο-συστήµατα. Το συνολικό µήκος των έργων µεταφοράς είναι περίπου 550 χιλ, ενώ υπάρχουν και 15 αντλιοστάσια. Με την ολοκλήρωση της αναβάθµισης των υδραγωγείων που είναι σε εξέλιξη, αυξάνεται η µεταφορική ικανότητα του συστήµατος σε 2 εκατ. κµ /ηµέρα. Σύστηµα ικτύου Υδρευσης Όταν λέµε δίκτυο ύδρευσης εννοούµε το σύνολο των αγωγών που µεταφέρουν το διυλισµένο νερό από τις κατά τόπους Μ.Ε.Ν. µέχρι τα υδρόµετρα των καταναλωτών. Από το συνολικό µήκος του δικτύου ύδρευσης το 20% περίπου αποτελείται από κύριους τροφοδοτικούς αγωγούς (από Φ 400 mm και πάνω) και το υπόλοιπο από δευτερεύοντες αγωγούς διανοµής. Οι πιέσεις λειτουργίας των αγωγών έχουν µέσο µέγιστο τα 25 bar και ελάχιστο τα 2 bar. Υποχρέωση της ΕΥ ΑΠ είναι να παρέχει νερό µε πίεση από 2 Σελίδα 3 από 12

έως 12 bar στη θέση του υδροµέτρου, σύµφωνα µε τον κανονισµό ύδρευσης. Βέλτιστη επιδιωκόµενη πίεση: 5 bar. Η ΕΥ ΑΠ παρέχει νερό σε περιοχές µε υψόµετρο εδάφους από 0 έως και 600 µέτρα από το επίπεδο της θάλασσας. Εδαφικές περιοχές ανά 30-50 µέτρα υψοµετρικής διαφοράς, αποτελούν ζώνες ύδρευσης. Συνολικά 72 αντλιοστάσια είναι σε λειτουργία για την υδροδότηση των υψηλών υψοµετρικά περιοχών και 56 δεξαµενές πόλεως συνολικής χωρητικότητας περίπου 870.000 κ.µ. βρίσκονται διάσπαρτες σε ψηλά σηµεία της πόλης από τις οποίες το νερό µέσω του δικτύου ύδρευσης φτάνει στους καταναλωτές. 3. Υ ΡΟΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΥΝΑΜΙΚΟ ΣΤΑ ΙΚΤΥΑ ΤΗΣ ΕΥ ΑΠ Η ΕΥ ΑΠ ΑΕ λειτουργεί τα εκτενέστερα δίκτυα για την µεταφορά και διανοµή νερού στη χώρα. Με δεδοµένο το έντονο γεωγραφικό ανάγλυφο της χώρας, ακόµη και στον πιο προσεχτικό σχεδιασµό, είναι προφανές ότι κατά την υλοποίηση των αντίστοιχων έργων προκύπτουν σηµεία ασυνέχειας της υδροστατικής γραµµής στα δίκτυα. Στα σηµεία αυτά είναι απαραίτητη η καταστροφή της πλεονάζουσας ενέργειας. Συγκεκριµένα: Στα Υδραγωγεία Αδιύλιστου ύδατος και όπου το ανάγλυφο της περιοχής το απαιτούσε, κατασκευάστηκαν 9 Έργα Καταστροφής Ενέργειας (ΕΚΕ). Στο σύστηµα ικτύου Ύδρευσης, για την εξασφάλιση επαρκούς πίεσης και παροχής µεταξύ των ζωνών ύδρευσης, προέκυψε η ανάγκη τοποθέτησης και λειτουργίας 500 περίπου πιεζοθραυστικών βανών (PRV), εκ των οποίων οι 60 είναι σχετικά µεγάλης διατοµής. Επίσης, στο Κέντρο Επεξεργασίας Λυµάτων της Ψυτάλλειας και συγκεκριµένα στη έξοδο του τελικού καθαρισµένου προϊόντος, υπάρχει ένα µικρό πλεονάζον υδραυλικό δυναµικό. Αξιοποίηση σηµείων ΕΚΕ Προσδοκώµενα οφέλη Από την πρώτη κιόλας στιγµή της κατασκευής των έργων υδροληψίας και µεταφοράς ύδατος, η ανάκτηση της καταστρεφόµενης Υδραυλικής Ενέργειας, όπου λειτουργούσαν ΕΚΕ, ήταν σηµείο έρευνας και αναζήτησης. Το πρώτο ΜΥΗΕ στα ίκτυα ευθύνης ΕΥ ΑΠ κατασκευάστηκε από τη ΕΗ σχεδόν ταυτόχρονα µε την ολοκλήρωση του έργου του υδραγωγείου του Μόρνου στο ΕΚΕ Γκιώνας και λειτουργεί από το 1988 και µέχρι σήµερα. Η αλλαγή του νοµικού πλαισίου για την παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας (Νόµος 2773/1999) έδωσε την δυνατότητα την ΕΥ ΑΠ να εξετάσει την αξιοποίηση του Υδραυλικού υναµικού των ικτύων της. Ως πρώτη δράση στο πλαίσιο ανάπτυξης νέων δραστηριοτήτων στον τοµέα της ενέργειας, µετά και από µια Αρχική Ενηµερωτική Έκθεση Αναγνώρισης Έργων 1, σχεδίασε ένα πρόγραµµα µετατροπής των Έργων Καταστροφής Ενέργειας (ΕΚΕ) κατά µήκος των Εξωτερικών Υδραγωγείων µεταφοράς νερού, σε έργα παραγωγής ενέργειας µε τη χρήση Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων (ΜΥΗΕ). Η επιλογή των θέσεων για την κατασκευή ΜΥΗΕ στα δίκτυα της ΕΥ ΑΠ έγινε κατόπιν Τεχνοοικονοµικής ανάλυσης Κόστους-Οφέλους, λαµβάνοντας υπόψη ότι ο σχεδιασµός τους δεν παρακωλύει τη λειτουργία του εξωτερικού υδραγωγείου, ικανοποιώντας τις υπάρχουσες ανάγκες ύδρευσης της πρωτεύουσας. Η µελέτη κατέταξε τις υποψήφιες θέσεις βάσει της οικονοµικής ελκυστικότητας και της δυνατότητας επιδότησης από το εθνικά και ευρωπαϊκά προγράµµατα χρηµατοδότησης. Η συνολική διάρκεια ζωής τους, υπολογίζεται σε 25 έτη και η λογιστική περίοδος απόσβεσης ανέρχεται στα 8 χρόνια. Η κατασκευή και λειτουργία των ΜΥΗΕ, στόχευσε 2 : Στην εκµετάλλευση του υδραυλικού δυναµικού στους υδαταγωγούς το οποίο παρέµενε αναξιοποίητο Στην παραγωγή «πράσινης» ενέργειας περίπου 30 GWh/έτος, µε κατασκευή ΜΥΗΕ συνολικής εγκατεστηµένης ισχύος 4,6 MW, για λειτουργία περίπου 8.500 h/έτος. Στην προστασία του περιβάλλοντος, αφού δεν παράγονται ρυπογόνες µάζες στερεών, υγρών ή αέριων απόβλητων, που θα προκαλούσε η χρήση συµβατικών µέσων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας µε εξοικονόµηση πρωτογενούς συµβατικής ενέργειας (περίπου 90 GWh/έτος) και την αποφυγή έκλυσης CO2 (περίπου 33 χιλ. tn/έτος) και άλλων ρυπογόνων ουσιών και σωµατιδίων (περίπου 680 tn/έτος), όπως SO2, CO, NOx & HC. Στην εξασφάλιση εσόδων που θα πραγµατοποιεί η ΕΥ ΑΠ από την πώληση της παραγόµενης ηλεκτρικής ενέργειας στο δίκτυο της ΕΗ (περίπου 2 εκ. /έτος) Στην διασφάλιση της απασχόλησης αλλά και παράλληλα στο χαµηλό λειτουργικό κόστος και κόστος συντήρησης, λόγω χρήσης αυτοµατισµών τηλέλεγχου τηλεχειρισµού Τα παραπάνω συνοψίζονται στον Πίνακα 1 που ακολουθεί: Σελίδα 4 από 12

ΠΙΝΑΚΑΣ 1: Κύρια Τεχνο-Oικονοµικά Χαρακτηριστικά & είκτες των ΜΥΗΕ A/A Α/Α ΣΧΗΜΑ 2 ΜΥΗΕ / ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ MEΓIΣTH IΣXYΣ (MW) ΠAPAΓΩΓH ENEPΓEIAΣ (GWh/έτος) ΕΙ ΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΙΣΧΥΟΣ ( /ΚW) ΕΙ ΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ( /ΚWh) ΑΝΑΛΟΓΟΥΣΑ ΕΤΗΣΙΑ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΡΥΠΩΝ ΠΟΥ ΑΠΟΦΕΥΓΕΤΑΙ Η ΕΚΛΥΣΗ ΤΟΥΣ (tn / έτος) CO2 ΛΟΙΠΟΙ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α. ΕΡΓΑ ΣΕ ΠΛΗΡΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ (Εγκατεστηµένη Ισχύς 1,41 MW) 1 (2) KIPΦHΣ / Ν. ΒΟΙΩΤΙΑΣ 0,76 5,87 1.671 0,22 6.300 130 ΣΕ ΠΛΗΡΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 2 (3) EΛIKΩNΑ / Ν. ΒΟΙΩΤΙΑΣ 0,65 5,03 1.671 0,22 6.000 120 ΣΕ ΠΛΗΡΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ Β. ΕΡΓΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΑ (Εγκατεστηµένη Ισχύς 2,33 MW) 3 (4) KIΘAIPΩΝΑ / Ν. ΒΟΙΩΤΙΑΣ 1,20 9,50 2.559 0,32 6.834 142 ΣΕ ΟΚΙΜΑΣΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 4 (6) MAN PΑΣ / Ν. ΑΤΤΙΚΗΣ 0,63 4,90 3.600 0,46 5.600 112 ΣΕ ΟΚΙΜΑΣΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 5 (5) KΛEI ΙΟΥ / Ν. ΒΟΙΩΤΙΑΣ 0,50 3,60 2.880 0,40 5.100 105 Γ. ΕΡΓΑ ΣΤΗ ΦΑΣΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ (Εγκατεστηµένη Ισχύς 0,82 MW) 6 ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΠΑΡΟΧΗ ΣΤΗ ΦΑΣΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ (8) 0,82 4,00 2.101 0,43 3.166 66 ΕΥΗΝΟΥ / Ν. ΑΙΤ/ΝΙΑΣ. ΕΡΓΑ ΣΕ ΦΑΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΠΡΟΜΕΛΕΤΗΣ (Εγκατεστηµένη Ισχύς 2,63 MW) 7 (7) ΕΥΗΝΟΥ/ Ν. ΑΙΤ/ΝΙΑΣ 0,56 2,47 8 (9) ΧΕΛΙ ΩΝΟΥ / Ν. ΑΤΤΙΚΗΣ 1,23 5,00 ΣΤΗ ΦΑΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΠΡΟΜΕΛΕΤΗΣ 9 BAPHΣ / Ν. ΑΤΤΙΚΗΣ 0,24 0,70 ΣΤΗ ΦΑΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΠΡΟΜΕΛΕΤΗΣ 10 ΨΥΤΑΛΛΕΙΑ/ΕΞΟ ΟΣ ΚΕΛ 0,60 ΣΤΗ ΦΑΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΠΡΟΜΕΛΕΤΗΣ Ε. ΕΡΓΑ ΠΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΑΠΟ ΤΡΙΤΟΥΣ (Εγκατεστηµένη Ισχύς 8.5 MW) 11 (1) ΓΚΙΩΝΑ / Ν.ΦΩΚΙ ΟΣ 8,50 - - - ΤΟ ΙΑΧΕΙΡΙΖΕΤΑΙ Η ΕΗ Στο Σχήµα 2 παρουσιάζονταιι υπό µορφή σχηµατικού διαγράµµατος οι θέσεις των ΕΚΕ στα Υδραγωγεία Αδιύλιστου Ύδατος της ΕΥ ΑΠ γενική άποψη της υδροληψίας & µεταφοράς νερού. Σελίδα 5 από 12

Σχήµα 2 Σελίδα 6 από 12

4. ΤΑ ΕΙ ΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΜΥΗΕ ΣΤΑ ΙΚΤΥΑ ΤΗΣ ΕΥ ΑΠ Τα υπό εξέταση Μικρά Υδροηλεκτρικά Έργα στα ίκτυα της ΕΥ ΑΠ έχουν ειδικά χαρακτηριστικά στα οποία αξίζει να αναφερθούµε εκτενέστερα. Συγκεκριµένα τα βασικότερα χαρακτηριστικά τους αφορούν στα παρακάτω: Μικρό σχετικά Μέγεθος ονοµαστικής Ισχύς: Από 500 έως 1200kW για τα ΜΥΗΕ στο σύστηµα Υδραγωγείων Αδιύλιστου ύδατος και από µερικές δεκάδες έως 240 kw για τα ΜΥΗΕ και Πολύ Μικρά ΥΗΕ στο ίκτυο Ύδρευσης πόσιµου νερού. Μεγάλη επένδυση σε Η/Μ εξοπλισµό και τελικά υψηλό ΕΙ ΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΙΣΧΥΟΣ /ΚW Τα υδροηλεκτρικά έργα στα δίκτυα της ΕΥ ΑΠ, µε εξαίρεση αυτό στη έξοδο της σήραγγας στη θέση Γκιώνα που λειτουργεί η ΕΗ, έχουν σηµείο λειτουργίας µε χαµηλό µανοµετρικό και µεγάλη σχετικά παροχή. Αυτό έχει ως αποτέλεσµα να προκύπτει τελικά Ειδικό Κόστος Ισχύος µεγαλύτερο των 1100 /ΚW, λόγω της σηµαντικής δαπάνης σε Η/Μ πάγιο Εξοπλισµό. Το χαρακτηριστικό αυτό αντισταθµίζεται από το γεγονός της συνεχούς σταθερής λειτουργίας. Εντούτοις, έχει ως αποτέλεσµα την µικρή χρηµατοδότηση σύµφωνα µε τον Εθνικό Ενεργειακό Οδηγό. Ελάχιστες απαιτήσεις σε έργα τροποποίησης Υδροσυλλογής και Μεταφοράς ύδατος: Όλα τα έργα αφορούν προϋπάρχουσες κατασκευές Φραγµάτων, Σηράγγων και υδραγωγείων που έχουν κατασκευαστεί και λειτουργούν για την ύδρευση της περιοχής Ευθύνης ΕΥ ΑΠ, αλλά και την υδροδότηση ΟΤΑ από τα υδάτινα αποθέµατα που διαχειρίζεται η ΕΥ ΑΠ. Σχετικά Μικρές απαιτήσεις σε έργα Πολιτικού Μηχανικού: Ο χώρος κατασκευής τους γίνεται ουσιαστικά στους προ-διαµορφωµένους χώρους των Έργων Καταστροφής Ενέργειας, για την λειτουργία των οποίων έχει ήδη προβλεφτεί τόσο η δυνατότητα προσέγγισης όσο και η διαµόρφωση του πέριξ χώρου για την λειτουργία συντήρηση των προς αντικατάσταση πλέον ΕΚΕ µε ΜΥΗΕ. Ύπαρξη δικτύου ΕΗ: Για την αυτόµατη λειτουργία των ΕΚΕ υπάρχει διαθέσιµο δίκτυο ΕΗ. Ακόµη και στη περίπτωση που το προϋπάρχον δίκτυο ΕΗ δεν επαρκεί, είναι σαφές ότι η χωροθέτηση και όδευση του προς τα ΥΗΕ είναι ευκολότερη και εν πάση περιπτώσει το πιθανότερο είναι ότι δεν θα προκύψουν σηµαντικές νέες οδεύσεις καλωδίων µέσα από δασικές εκτάσεις. Και τέλος τα σηµαντικότερα χαρακτηριστικά που διαφοροποιεί τα ΥΗΕ της ΕΥ ΑΠ από άλλα είναι τα εξής Η συνεχής και σταθερή λειτουργία τους είναι προκαθορισµένη από τις απαιτήσεις υδροδότησης: Το σηµαντικότερο πρόβληµα στο σχεδιασµό και λειτουργία ΥΗΕ είναι η στοχαστική εκτίµηση σχετικά µε την διαθεσιµότητα υδάτινων πηγών. Στην περίπτωση της ΕΥ ΑΠ, οι κίνδυνοι του στοχαστικού µοντέλου έχουν µελετηθεί και αντιµετωπιστεί στο πλαίσιο της υδροδότησης της Αττικής. Ένα ΥΗΕ στα ίκτυα της ΕΥ ΑΠ λειτουργεί πλέον σε πολύ πιο σταθερές συνθήκες για όλο το έτος και σε βάθος αρκετών ετών. Αυτό φαίνεται και στα καλά χαρακτηριστικά λειτουργίας του 1 ου ΜΥΗΕ στο υδραγωγείο Μόρνου, στη Θέση Γκιώνα. Οι ιαδικασίες για την άδεια χρήσης ύδατος και χώρων για κατασκευή έργων είναι σχετικά ευκολότερες: Η χρήση του νερού στα υδραγωγεία της ΕΥ ΑΠ, των Εγκαταστάσεων καθώς και των απαλλοτριωµένων πέριξ χώρων, έχει δοθεί στην αποκλειστική δικαιοδοσία της ηµόσιας Επιχείρησης της ΕΥ ΑΠ Παγίων και όχι σε τοπικούς φορείς διαχείρισης υδατίνων πόρων. Είναι σαφές από τα παραπάνω ότι τα ΜΥΗΕ στα δίκτυα της ΕΥ ΑΠ είναι από την φύση τους έργα πολλαπλού σκοπού, που στοχεύουν στην καλύτερη διαχείριση ήδη δεσµευµένων υδάτινων πόρων και την αξιοποίηση ήδη κατασκευασµένων για υδροδότηση έργων. Η κατασκευή τους δεν προκαλεί περαιτέρω αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος, αλλά έρχεται σε αντικατάσταση έργων Καταστροφής ή καλύτερα Σπατάλης Ενέργειας. Λόγω της συνεχούς λειτουργίας τους, έχουν ικανοποιητικούς βαθµούς απόδοσης κεφαλαίων και βοηθούν την ΕΥ ΑΠ να µειώσει τις καθαρές απαιτήσεις της σε ηλεκτρική ενέργεια. Με δεδοµένο ότι η κοινωφελής δράση υδροδότησης που εντέλλεται να εκτελεί η ΕΥ ΑΠ ΑΕ είναι ιδιαίτερα ενεργοβόρα, (αντιστοιχεί για το 2007 στο 3,5 της συνολικής κατανάλωσης ηλεκτρικής Σελίδα 7 από 12

Ενέργειας της χώρας), η αξιοποίηση της ενέργειας, που χάνονταν στις ΕΚΕΚ και άλλα σηµεία των δίκτυων της ΕΥ ΑΠ, κρίνεται σηµαντική όχι µόνο για την κερδοφορία της επιχείρησης αλλά κυρίως για την αξιοποίηση ενός σπαταλούµενου ενεργειακού πλούτου της χώρας. 5. ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΡΑΣΗΣ Πορεία Υλοποίησης Η νέα δραστηριότητα παραγωγής υδροηλεκτρικής ενέργειας ξεκίνησε µε τη συνεργασία της ΕΥ ΑΠ µε το ΚΑΠΕ. Τα ΜΥΗΕ στις θέσεις Κίρφη/Ν.Βοιωτίας και Ελικώνα/Ν.Βιοωτίας κατασκευάστηκαν σε συνεργασία µε το ΚΑΠΕ και χρηµατοδότηση 100% από το πρόγραµµα ΧΕΠΕΡ-ΧΑΤ. Η αποπληρωµή του κόστους κατασκευής έγινε από τα έσοδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας των σταθµών. Τα έργα είναι σε Πλήρη Λειτουργία από την ΕΥ ΑΠ µε τις προβλεπόµενες αποδόσεις. Στη συνέχεια η ΕΥ ΑΠ, εξέτασε την αξιοποίηση και άλλων υποψήφιων θέσεων. Με δική της πρωτοβουλία υπέγραψε εργολαβικές συµβάσεις και κατασκεύασε τρία ΜΥΗΕ στις τοποθεσίες Κλειδί, Μάνδρα και Κιθαιρώνα. Η κατασκευή των ΜΥΗΕ στις θέσεις Μάνδρα/Ν.Αττικής και Κιθαιρώνα/Ν.Βοιωτίας έγινε µε συγχρηµατοδότηση µέσω του Επιχειρησιακού Προγράµµατος «Ανταγωνιστικότητα» (ΕΠΑΝ) του Γ ΚΠΣ, µε Ενδιάµεσους Φορείς ιαχείρισης (ΕΦ ) την ΕΛΑΝΕΤ (Αθήνα) και την ΑΝ. ΙΑ (Λαµία) αντίστοιχα. Τα έργα βρίσκονται στη φάση της οκιµαστικής Λειτουργίας. Αναφορικά µε το έργο στη θέση Κλειδί/Ν.Βοιωτίας, έχει ολοκληρωθεί η φάση της Κατασκευής και αναµένεται η οκιµαστική Λειτουργία. Το έργο που κατασκευάζεται στη θέση Οικολογικής παροχής του Ευήνου/Ν.Αιτ/νιας, αφορά στην αξιοποίηση της οικολογικής παροχής του Ευήνου. Το έργο συγχρηµατοδοτείται, µέσω του Επιχειρησιακού Προγράµµατος «Ανταγωνιστικότητα» (ΕΠΑΝ) του Γ ΚΠΣ, µε Ενδιάµεσο Φορέα ιαχείρισης (ΕΦ ) την ΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ (Πάτρα) και προβλέπεται να τεθεί σε λειτουργία το 2009. Σε φάση τελικής αξιολόγησης και µελέτης είναι τέσσερα ακόµη ΜΥΗΕ. Ένα στην έξοδο της σήραγγας Ευήνου, στον Εύηνο/Ν.Αιτ/νιας, δεύτερο στη Χελιδονού/Ν.Αττικης, τρίτο σε δεξαµενή δίκτυου πόσιµου νερού στη Βάρη/Ν.Αττικής και τέταρτο στην έξοδο του Κέντρου Επεξεργασίας της Ψυτάλλειας (ΚΕΛ). Τα ΜΥΗΕ θα λειτουργούν ως ανεξάρτητες µονάδες ηλεκτροπαραγωγής και θα είναι συνδεδεµένα µε το υπάρχον δίκτυο Μέσης Τάσης. Εγκατεστηµένη Ισχύς Όπως παραστατικά φαίνεται και στον Πίνακα 1, µε την θέση σε Πλήρη Λειτουργία των τεσσάρων (4) Ολοκληρωµένων ΜΥΗΕ και του ενός (1) υπό κατασκευή, η ΕΥ ΑΠ θα έχει προσεγγίσει τον προσδοκώµενο αρχικά στόχο των 4,6 MW εγκατεστηµένης Ισχύος. Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας Αναφορικά µε το στόχο της παραγωγής Ενέργειας υπάρχει υστέρηση από τους αρχικά προσδοκώµενους στόχους. Για τα δύο (2) ΜΥΗΕ που βρίσκονται σε Πλήρη Λειτουργία η παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας κρίνεται ικανοποιητική. Η υστέρηση οφείλεται κυρίως στα έργα που βρίσκονται στην οκιµαστική Λειτουργία. Ως βασικό αρνητικό παράγοντα θα πρέπει να αναφέρουµε τις εγγενείς δυσκολίες που παρουσιάζονται σε δηµοπρατούµενα ηµόσια Έργα µικρού και µεσαίου µεγέθους. Ειδικότερα: Για το υπό δοκιµαστική Λειτουργία ΜΥΗΕ Κιθαιρώνα, η παραγωγή κρίνεται ακόµη µακριά από τους επιδιωκόµενους στόχους. Βασική αιτία είναι οι λίγες ώρες λειτουργίας λόγω αδυναµίας συγχρονισµού στο ίκτυο της ΕΗ και βλαβών σε ανταλλακτικά µε µεγάλους χρόνους παράδοσης. Μετά από τις σχετικές διευθετήσεις αναµένεται ότι το 2009 η παραγωγή θα είναι ικανοποιητική Για το υπό δοκιµαστική Λειτουργία ΜΥΗΕ Μάνδρας υπήρξαν διαδικαστικά και τεχνικά προβλήµατα µε αποτέλεσµα και πάλι λίγες ώρες λειτουργίας και µόνο στο τέλος του 2008. Αναµένεται ότι το 2009 η παραγωγή θα είναι ικανοποιητική. Σελίδα 8 από 12

Τα παραπάτω συνοψίζονται στον Πίνακα 2 : ΠΙΝΑΚΑΣ 2: Παραγωγή Ενέργειας για τα υπό πλήρη και δοκιµαστική λειτουργία ΜΥΗΕ Παραγωγή Ενέργειας βάσει ΕΣΜΙΕ (GWh/y) MYHE MYHE MYHE MYHE ΕΛΙΚΩΝΑ Έτος ΚΙΡΦΗ ΚΙΘΑΙΡΩΝΑ ΜΑΝ ΡΑ ΣΥΝΟΛΟ Αναµενόµενη 5,87 5,03 9,5 4,9 25,30 2005 4,87 2,34 7,21 2006 1,75 1,49 3,24 2007 5,57 4,54 0,32 10,43 2008 4,55 3,74 3,84 0,67 12,80 Για µικρότερη της αναµενόµενης παραγωγή ενέργειας το 2008, πέραν των γνωστών τεχνικών και διαδικαστικών θεµάτων που παρουσιάζει στη χώρα η υλοποίηση έργων του ευρύτερου ηµόσιου Τοµέα, σηµαντικό ρόλο έπαιξε η εναλλακτική ύδρευση και από την Υλίκη για θέµατα καλύτερης αξιοποίησης υδάτινων πόρων και αντιµετώπισης λειψυδρίας. 6. Αποκτηθείσα Εµπειρία Η ΕΥ ΑΠ έχει πλέον να επιδείξει µια 10ετή συνεχή ενασχόληση µε την αξιολόγηση, κατασκευή και λειτουργία ΜΥΗΕ. Στην διάρκεια αυτών των ετών η επιχείρηση βρέθηκε αντιµέτωπη µε σηµαντικά ζητήµατα που µπορούν να κατηγοριοποιηθούν στα κάτωθι: Αξιολόγηση Θέσεων ΜΥΗΕ Η αξιολόγηση της ελκυστικότητας των εναλλακτικών θέσεων κρίνεται ως µια σηµαντική παράµετρος για την απόδοση των Έργων. Η στοχαστική εκτίµηση των εισροών είναι αρχικώς λελυµένη, επειδή τα έργα αποτελούν τµήµα των υδραγωγείων ύδρευσης της Αττικής. Εν τούτοις, τα περισσότερα έχουν προκύψει ως έργα αντικατάστασης ΕΚΕ και συνεπώς το µικρό µανοµετρικό και η υψηλή σχετικά παροχή τα κατατάσσει τελικά σε µειονεκτική θέση ως προς το κριτήριο ενεργειακών επενδύσεων του ΥΠΑΝ 3 (Ειδικό Κόστος Ισχύος). Το κριτήριο αυτό ευνοεί βασικά έργα που προκύπτουν από άµεση αξιοποίηση παροχών από υψηλά φράγµατα. Για το λόγο αυτό προέκυψαν τελικά χαµηλά ποσοστά χρηµατοδότησης επί του ολικού κόστους των ΜΥΗΕ που υλοποιεί η εταιρεία, (µικρότερο του 20%). Η οικονοµική επαναξιολόγηση των νέων επενδύσεων, βάσει των δυνατοτήτων χρηµατοδότησης, αποτέλεσε έναν ανασταλτικό παράγοντα για τις τελικές προτεραιότητες σε ΜΥΗΕ από την εταιρεία. Έργα µε λιγότερο ελκυστικά χαρακτηριστικά παραµένουν ακόµη στο στάδιο της αξιολόγησης. ιαστασιολόγηση Έργων Όπως φαίνεται και από τον Πίνακα 2, όπου αναφέρεται η πραγµατική παραγόµενη Ενέργεια υπάρχει µια υστέρηση από την αναµενόµενη. Η υστέρηση αυτή, αν και σε µικρότερο βαθµό, υφίσταται και για τα δύο έργα που κατασκευάστηκαν από το ΚΑΠΕ και λειτουργούν για το σύνολο των ωρών του έτους. Γίνεται φανερό πως υπάρχει πάντα ο κίνδυνος µια αισιόδοξης υπερ-διαστασιολόγησης των ΜΥΗΕ, κάτι που ενισχύεται από την προσπάθεια των µελετητών να βελτιώσουν τις αποδόσεις του έργου σε βασικά κριτήρια χρηµατοδότησης. Με βάση το παραπάνω δεδοµένο, η συνεχής και απρόσκοπτη λειτουργία των ΜΥΗΕ αποκτά ακόµη µεγαλύτερη σηµασία. ιαδικασίες Αδειοδότησης Έργου Οι διαδικασίες Αδειοδότησης των έργων αποτελούν ένα σηµείο τριβής του φορέα υλοποίησης µε τους αντίστοιχα εµπλεκόµενους τοπικούς και εθνικούς φορείς. Ειδικότερα, η σχεδόν συνεχής αλλαγή του νοµικού πλαισίου αδειοδότησης δηµιούργησε γραφειοκρατικά προβλήµατα, για την διευθέτηση των οποίων απαιτείται συνεχής και σχολαστική παρακολούθηση. Οι ιαδικασίες Αδειοδότησης κρίνεται ουσιαστική ενασχόληση για επιχειρήσεις µε οργανωτική δοµή ως αυτή της ΕΥ ΑΠ. Η δηµιουργία ιεύθυνσης Ενέργειας στην ΕΥ ΑΠ και η στελέχωση της µε προσωπικό αντίστοιχης εµπειρίας και διοικητικής αρµοδιότητας ήταν ένα σηµαντικό βήµα για την επίλυση και των παραπάνω διαδικαστικών θεµάτων. Η ύπαρξη αντίστοιχης διοικητικής Σελίδα 9 από 12

δοµής από τις λειτουργούσες υπηρεσίες, είναι επίσης απαραίτητη για τις προβλεπόµενες ανανεώσεις αδειών και περιβαλλοντικών όρων. Επιλογή Οµάδας Έργου και Φορέων Υλοποίησης Τα πρώτα δύο ΜΥΗΕ έγιναν στις πλέον συµφέρουσες θέσεις µε βάση το κριτήριο του Ειδικού Κόστους Ισχύος. Υλοποιήθηκαν µε την σύµπραξη της ΕΥ ΑΠ µε το ΚΑΠΕ και χρηµατοδοτήθηκαν 100% από το πρόγραµµα ΧΕΠΕΡ-ΧΑΤ. Η αποπληρωµή του κόστους κατασκευής έγινε από τα έσοδα 6ετίας της παραγωγής ηλεκτρικής των σταθµών. Για τα υπόλοιπα έργα το ποσοστό χρηµατοδότησης ήταν χαµηλότερο του 20%. Ακόµη και µε αυτό το χαµηλό ποσοστό χρηµατοδότησης, τα έργα παραµένουν οριακά αποδοτικά ως επενδύσεις, αλλά η εταιρεία τα υλοποιεί κυρίως για τα περιβαλλοντικά οφέλη της αξιοποίησησ της σπαταλούµενης ενέργειας. Επιπλέον η υλοποίηση των έργων µε τις διαδικασίες περί µελέτης κατασκευής - δηµοπράτησης ηµοσίων έργων, όπου ακολουθήθηκε από την ΕΥ ΑΠ, έχει ως συνεπακόλουθα όλα τα γνωστά θέµατα που αφορούν τα δηµόσια έργα στην χώρα. Ως σηµαντικότεροι κίνδυνοι αξιολογούνται: Η οικονοµική υπέρβαση της προϋπολογισθείσας δαπάνης Η χρονική υπέρβαση του αρχικά προβλεπόµενου χρονοδιαγράµµατος Η χρονοβόρα νοµική διαδικασία επίλυσης διαφορών κατά την υλοποίηση του έργου Θέµατα Ασφάλειας Συντήρησης Αξιοπιστίας κατά την Λειτουργία Η κατασκευή και λειτουργία των ΜΗΥΕ σε διάφορα αποµακρυσµένα σηµεία του ικτύου Υδραγωγείων έφερε την ΕΥ ΑΠ αντιµέτωπη µε θέµατα Ασφάλειας των Εγκαταστάσεων, κυρίως από κλοπές και δολιοφθορές, επάρκειας Ανταλλακτικών από τους αποκλειστικούς αντιπροσώπους καθώς και προβληµάτων από σφάλµατα δικτύου ΕΗ. Με δεδοµένο ότι πρόκειται για µια νέα δραστηριότητα, ο κίνδυνος αυτός, καθώς και τα αντίστοιχα κόστη αυτά δεν ήταν εφικτό να προσδιοριστούν επακριβώς από τη αρχική µελέτη. 7. ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Ολοκλήρωση του προγράµµατος Υλοποίησης ΜΥΗΕ στο Σύστηµα Υδραγωγείου Αδιύλιστου Ύδατος Σήµερα, η ΕΥ ΑΠ έχει διερευνήσει το σύνολο των θέσεων µε σηµαντικό υδραυλικό ενεργειακό στα Υδραγωγεία Αδιυλίστου. Στα σηµεία αυτά είτε έχουν κατασκευαστεί ΜΥΗΕ είτε βρίσκονται στο στάδιο της µελέτης σε αντικατάσταση των ΕΚΕ. Με δεδοµένο το χαµηλό ποσοστό χρηµατοδότησης για ΥΗΕ µε σχετικά υψηλό Ειδικό Κόστος Ισχύος, δεν εκτιµάται ότι υπάρχουν άλλα ελκυστικά σηµεία στα Υδραγωγεία Αδιύλιστου προς αξιοποίηση. Η προσπάθεια της εταιρείας επικεντρώνεται στην θέση σε κανονική λειτουργία των ΜΥΗΕ στις θέσεις Μάνδρα και Κλειδί, στην ολοκλήρωση της κατασκευής του ΜΥΗΕ στη θέση Οικολογική Παροχή Ευήνου, καθώς και στη βελτίωση λειτουργίας του ΜΥΗΕ στη θέση Κιθαιρώνα. Τα έργα έχουν προγραµµατιστεί να ολοκληρωθούν και να τεθούν σε κανονική λειτουργία εντός του 2009. Σε φάση ειδικής διερεύνησης βρίσκεται η µελέτη του ΜΥΗΕ στη θέση Χελιδονού. Από την αρχική αξιολόγηση έχει προκύψει ένα σχετικά υψηλό Ειδικό Κόστος Ισχύος 1.894 /kw. Στη θέση αυτή υπάρχει η απαίτηση για την παράλληλη κατασκευή νέων αντλιοστασίων, που θα εξυπηρετούν τις ανάγκες της συνεχώς επεκτεινόµενης περιοχής ύδρευσης. Για τον αποτελεσµατικότερο σχεδιασµό του συνόλου των Η/Μ εγκαταστάσεων η εταιρεία διερευνά και τη δυνατότητα άµεσης αξιοποίησης της πλεονάζουσας υδραυλικής ενέργειας για τη λειτουργία των παρακείµενων αντλιοστασίων χωρίς µετατροπή σε Ηλεκτρική. Η πρόταση αυτή, σχετικά πρωτοποριακή για τα Ελληνικά δεδοµένα, θα επιτρέψει στην ΕΥ ΑΠ να υλοποιήσει τη ολοκλήρωση των απαιτούµενων έργων µε σηµαντικά µικρότερη συνολική δαπάνη αλλά κυρίως µε την µικρότερη δυνατή όχληση του περιβάλλοντα χώρου. Αξιοποίηση Υδροενεργειακού υναµικού στα δίκτυα Ύδρευσης Η αντικατάσταση των πιεζοθραυστικών βανών (PRV) από µικρά ή πολύ µικρά (mini) ΥΗΕ αποτελεί αντικείµενο µελέτης αξιολόγησης για την ΕΥ ΑΠ, κυρίως λόγω του µεγάλου αριθµού των συνολικά εγκατεστηµένων PRV στο δίκτυο. Από την αρχική αξιολόγηση της πλέον µεγαλύτερης PRV, στο Αντλιοστάσιο Βάρης / Ν.Αττικής, προκύπτει ότι η χρήση συµβατικής τεχνολογίας δεν αποδίδει βιώσιµες Σελίδα 10 από 12

οικονοµικά λύσεις. Για το λόγο, αυτό η επιχείρηση διερευνά εναλλακτικές τεχνολογίες, µε πρώτη επιλογή αυτή της αντίστροφης λειτουργίας αντλίας αντί στροβίλου. Το γεγονός ότι η λειτουργία των PRV είναι στοιχείο για την ρύθµιση του ικτύου Ύδρευσης (network callibration), η αντικατάσταση τους απαιτεί προσεκτικό σχεδιασµό. Εν τούτοις η επιχείρηση φιλοδοξεί να αξιοποιήσει τις µεγαλύτερες από αυτές, οδηγώντας την ΕΥ ΑΠ σε ένα πιο λειτουργικά σύγχρονο και ενεργειακά αποδοτικό ίκτυο Ύδρευσης για την Αττική. Το έργο αυτό εκτιµάται ότι θα έχει ορίζοντα 5ετίας και θα απασχολήσει την ΕΥ ΑΠ ακόµη πιο έντονα κατά την επέκταση του ικτύου της προς το ταχύτατα αναπτυσσόµενο «Υπόλοιπο Αττικής». 8. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΜΥΗΕ και Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας στην ΕΥ ΑΠ Η απελευθέρωση της αγοράς και παραγωγής ενέργειας είναι βέβαια ένα ισχυρό εργαλείο για την καλύτερη αξιοποίηση του ενεργειακού πλούτου της χώρας, µετακυλύει όµως τον επιχειρηµατικό κίνδυνο στους ανεξάρτητους παραγωγούς. Για τον λόγο αυτό, η απρόσκοπτη και συνεχής λειτουργία των ΜΥΗΕ αξιολογείται ως ο κρισιµότερος παράγοντας για την αποδοτικότητα των επενδύσεων της επιχείρησης σε έργα Ενέργειας. Καθώς το σύνολο των Εγκαταστάσεων Παραγωγής Ενέργειας προβλέπεται να αυξηθεί, η ΕΥ ΑΠ θα κλιθεί στο άµεσο µέλλον να λάβει σηµαντικές αποφάσεις και στο τρόπο λειτουργίας και συντήρησης τους. Το νερό είναι από µόνο του ένα πολύτιµο κοινωνικό αγαθό που αποτελεί εθνικό πλούτο και στοιχείο ανάπτυξης. Η διαχείριση του δεν είναι ένα απλό τεχνοοικονοµικό ζήτηµα, αλλά απαιτεί την συνεργασία των τοπικών κοινωνικών φορέων και κρατικών αρχών. Ειδικά για τα ΜΥΗΕ, που απασχολούν περισσότερο της τοπικές κοινωνίες και λιγότερο το κεντρικό Ενεργειακό Σχεδιασµό, είναι αναµενόµενο να υπάρχει έµφαση στο πολλαπλό χαρακτήρα των αντίστοιχων έργων. Η ΕΥ ΑΠ έχει εµπράκτως αναγνωρίσει αυτή την πρωταρχική σηµασία του νερού υδροδοτώντας, εκτός της διοικητικής της περιφέρειας, 15 περίπου τοπικές κοινωνίες στα όρια των έργων υδροσυλλογής και µεταφοράς νερού. Γενικότερη Κατάσταση των ΜΥΗΕ στο Ελλαδικό χώρο Στο σύνολο της Ελληνικής επικράτειας, βρίσκονται σήµερα σε λειτουργία 62 µικροί υδροηλεκτρικοί σταθµοί, συνολικής ισχύος περίπου 130 MW, ενώ άλλα 200 περίπου µικρά υδροηλεκτρικά έχουν αδειοδοτηθεί, τα οποία µπορεί να αποδώσουν ακόµα 300 MW εγκατεστηµένης ισχύος. Ανεξάρτητα του τελικού φορέα υλοποίησης τους, τα ΜΥΗΕ εκτιµάται ότι θα παραµένουν στο «χαρτοφυλάκιο» των τοπικών κοινωνιών ως έργα πολλαπλού σκοπού για την περιφερειακή ανάπτυξη της χώρας. Οι επενδυτές που ασχολούνται µε ΜΥΗΕ, εκτός της περίπτωσης της ΕΗ και των θυγατρικών της, είναι επιχειρήσεις χωρίς πολυετή δράση σε έργα ενέργειας. Η συντονισµένη δράση εθνικών φορέων, όπως το ΤΕΕ, για την αξιοποίηση της εθνικής και Ευρωπαϊκής εµπειρίας µε µελέτη επιτυχηµένων πρακτικών «best practice», θα αποτελούσε σηµαντική βοήθεια. Η ύπαρξη Ενεργειακού Συµβούλου µε ανεγνωρισµένο κύρος και πραγµατική εµπειρία σε Μικρά Υδροηλεκτρικά Έργα είναι καταλυτική, ειδικά στην περίπτωση που αυτός δεσµεύεται να αποπληρωθεί από την επιτυχή λειτουργία του έργου. Η υλοποίηση ενεργειακών έργων µε την µορφή Σ ΙΤ θα µπορούσε να εξεταστεί ως ένα επιχειρηµατικό εργαλείο που ελαχιστοποιεί τους επενδυτικούς κινδύνους για µία επιχείρηση που ενδιαφέρεται να δραστηριοποιηθεί σε νέες, για αυτή, δραστηριότητες. Επίσης, η απόφαση για σύναψη συµβολαίων συντήρησης µε εγγυηµένο βαθµό απόδοσης δεν είναι πάντα εύκολη υπόθεση. Η τεχνολογία µικρών υδροστροβίλων είναι αρκετά ώριµη διεθνώς, όµως στην Ελλάδα παρατηρείται µια σχετική υστέρηση, κυρίως λόγω της σχετικά πρόσφατης απελευθέρωσης της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα. Μια παράλληλη προσπάθεια οµογενοποίησης του επιλεγόµενου εξοπλισµού θα οδηγούσε σε καλύτερη εφοδιαστική αλυσίδα για τις προµηθευµένες µονάδες, δηµιουργώντας παράλληλα νέες θέσεις εργασίας στην χώρα. Γενικότερα, θα µπορούσαµε να πούµε ότι η κατασκευή λειτουργία ΜΥΗΕ είναι µια σχετική νέα δραστηριότητα για τους ιδιώτες επενδυτές. Η ύπαρξη της ΡΑΕ, του ΕΣΜΙΕ αλλά και του ΚΑΠΕ είναι προς την σωστή κατεύθυνση, όµως για να επιτευχθούν οι εθνικοί στόχοι, θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιµη η θεσµοθετηµένη λειτουργία ενός Ενεργειακού Συµβούλου σε Εθνικό επίπεδο. Η ενεργός δραστηριοποίηση ενός τέτοιου θεσµικού φορέα θα επέτρεπε την πιο γρήγορη ωρίµανση της αγοράς, την συνολική αντιµετώπιση διαδικαστικών θεµάτων, αλλά κυρίως θα οδηγούσε στην συντονισµένη εφαρµογή αποτελεσµατικών κανόνων και τεχνικών για τα ΜΥΗΕ Σελίδα 11 από 12

ΑΝΑΦΟΡΕΣ 1 Knight-Piesold Consulting, Ανάπτυξη Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων της ΕΥ ΑΠ, Aρχική Ενηµερωτική Έκθεση Αναγνώρισης Έργων, Απρίλιος 2002 2 Οµάδα έργου ΜΗΥΕ της ΕΥ ΑΠ, Η Συµβολή της ΕΥ ΑΠ στην Παραγωγή Ενέργειας από Ανανεώσιµες Πηγές µε την υλοποίηση Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων κατά µήκος του Υδραγωγείου ΜΟΡΝΟΥ ΕΥΗΝΟΥ, 3 ο Εθνικό Συνέδριο: Η εφαρµογή των ΑΠΕ, Φεβρουάριος 2005 3 ΥΠ.ΑΝ., Οδηγός Ενεργειακών Επενδύσεων, Ιούλιος 2001 & Σεπτέµβριος 2002. Σελίδα 12 από 12