ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Α. ΠΕΡΙΛΗΨΗ Ο συγγραφέας ερμηνεύει την αντιφατική σχέση που τα τελευταία χρόνια διαμορφώνει ο άνθρωπος με τη φύση. Συγκεκριμένα, ο άνθρωπος ενώ επιχειρεί να κατανοήσει το σύμπαν, αναζητώντας ταυτόχρονα άλλες μορφές ζωής σ αυτό, καταστρέφει το οικείο περιβάλλον του. Αιτία αυτής της συμπεριφοράς είναι η απογοήτευσή του από την ποιότητα ζωής στον πλανήτη του, από μια ζωή που χάρη στην ποικιλομορφία της όμως συνέβαλε στην εξέλιξη του ανθρώπινου είδους. Η εξέλιξη αυτή όμως διόγκωσε τον εγωισμό του που εκφράστηκε με εξουσιαστικό τρόπο πάνω στα υπόλοιπα όντα. Για να ανατρέψει την απογοήτευση, τη μοναξιά που βιώνει σ αυτόν τον πλανήτη που πλήγωσε, πρέπει ο άνθρωπος να επικοινωνεί με τη φύση. Μέσο για αυτό είναι η βαθύτερη καλλιέργεια, η ανθρωπιστική παιδεία. Συμπερασματικά, αν εκτιμήσει την ζωή στον πλανήτη του και επαναπροσδιορίσει τις σχέσεις του με τους άλλους, θα έχει νόημα να διερεύνησει ο άνθρωπος το διάστημα. (130 λέξεις) Β.1. Η τεχνολογική εξέλιξη πολλαπλασιάζει τα μέσα επικοινωνίας αλλά δρα αντιστρόφως ανάλογα στην ποιότητα αυτής. Η σχέση της εξέλιξης των μέσων επικοινωνίας και της ποιότητας επικοινωνίας είναι αντιστρόφως ανάλογη τα τελευταία χρόνια. Αυτή η θέση επιβεβαιώνεται από το γεγονός πως ο άνθρωπος σήμερα έχει στα χέρια του μέσα, για να δημοσιοποιεί άμεσα τις σκέψεις, τα συναισθήματά του, τις άκρως προσωπικές του στιγμές και επιλογές. Είναι παράδοξο πως η ποιότητα επικοινωνίας είναι ασήμαντη, περιορισμένη στο φαίνεσθαι, σε τυπικές, εφήμερες, ιδιοτελείς ακόμα, διαπροσωπικές σχέσεις. Και αν η επικοινωνία με τους συνανθρώπους του είναι ανούσια, δηλητηριασμένη συχνά από ρατσιστικές αντιλήψεις και εγωκεντρικά πάθη, η επικοινωνία του ανθρώπου με τη φύση, το ευρύτερο περιβάλλον του εκλείπει ολοκληρωτικά, όπως αποδεικνύεται από το μένος με το οποίο αντιμετωπίζονται τα υπόλοιπα. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ: Β.1. Οξύμωρο της εποχής αποτελεί το γεγονός πως η ηλεκτρονική επικοινωνία αντί να μειώνει διογκώνει την ανθρώπινη μοναξιά. Παρά την ταχύτητα, την «κατάργηση» των αποστάσεων και την ευκολία που διασφαλίζει η επαφή μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, του διαδικτύου και των κινητών τηλεφώνων ο άνθρωπος στην ουσία αποξενώνεται, καθώς παραμένει μόνος, χωρίς δυνατότητες φυσικής επικοινωνίας. Δεν είναι σε θέση να διαλεχθεί ολοκληρωμένα, αφού πέραν του λόγου δεν καλλιεργούνται 1
οι προϋποθέσεις της βιωματικής επαφής, όπως είναι η «γλώσσα» του σώματος, η επαφή των βλεμμάτων, η διαλεκτική μέσω συναισθημάτων και αισθήσεων. Άλλωστε, τα ηλεκτρονικά μέσα αποτελούν ψυχρό και τεχνητό «χώρο» επικοινωνίας, απέχοντας κατά πολύ απ τους απτούς και φυσικούς χώρους της ανθρώπινης συναναστροφής, το σπίτι, τη γειτονιά, το φυσικό περιβάλλον. (116 λέξεις) Β.2. α. Θεματική περίοδος: «Αποκαλύπτεται.. υπόσταση» Λεπτομέρειες/ Σχόλια: «Από τη μια. υπάρξεως» Κατακλείδα: «Η υπερφίαλη αυτή στάση της δικής τους υπάρξεως». β. Ενδεικτικά δίνονται ορισμένα παραδείγματα μεταφορικού λόγου (το κείμενο περιέχει πληθώρα μεταφορών): 1 Περιμένει λοιπόν ένα χέρι. η ζωή δεν ανθίζει παράγοντας ορθώνεται 2 Οι θάλασσες αποκαλύπτουν τη γοητεία 3 γέννησε αριστουργήματα ο άνθρωπος σφραγίζει την ιστορική πορεία. η φύση είναι θύματα των συμφερόντων 4.τείνει το χέρι του προς τη ζωή 5 η επικοινωνία αυτή πυκνώνει.. η μοναξιά μεγαλώνει 6 το ανθρώπινο είδος αξιών συνοδεύουν τη διαδρομή του ανθρώπου 7 Η εξωγήινη.. τον άνθρωπο.θα αναδειχθεί η μοναδικότητα. Β.3. α. ταυτόχρονα: συγχρόνως, μαζί, παράλληλα γέννησε: δημιούργησε, κατασκεύασε, παρήγαγε αισθανθεί: νιώσει, θεωρηθεί πληθαίνουν: αυξάνονται, οξύνονται, μεγαλώνουν, πολλαπλασιάζονται ανάλγητη: άπονη, αδιάφορη, σκληρή. β. ανούσια ουσιώδης, σημαντική εμφανίζεται εξαφανίζεται, εκλείπει 2
ανέφικτη εφικτή, δυνατή, προσβάσιμη πυκνώνει αραιώνει, μειώνεται, ελαχιστοποιείται υψηλά χαμηλά, λίγα Β.4. α. Η χρήση ερωτηματικού προσδίδει ζωντάνια, αμεσότητα, παραστατικότητα στο κείμενο. Ταυτόχρονα, εγείρει αίσθηση ευθύνης και προβληματισμού στους δέκτες. Επίσης, ενισχύει τη συνοχή του κειμένου καθώς η ερώτηση αποτελεί ρητορικό ερώτημα, αφού στην επόμενη περίοδο λόγου επιβεβαιώνεται το περιεχόμενο της. Η διπλή παύλα επιλέγεται, για να δηλώσει ο συγγραφέας ένα προσωπικό σχόλιο, χωρίς να διακόπτει τη ροή του επιχειρήματος που παραθέτει. Συγκεκριμένα, το σχόλιο αυτό είναι μια απαίτηση σ ένα πιθανό ερώτημα αντίρρηση κάποιου αναγνώστη απέναντι στην κεντρική του θέση πως δεν έχει ουσιαστικό νόημα η διερεύνηση του διαστήματος. β. «Από την άλλη, η ιστορική πορεία του σφραγίζεται από τον ίδιο τον άνθρωπο με πολέμους και αγριότητες, τα υλικά αγαθά θεοποιούνται και συντηρούνται η αδικία και οι ανισότητες». Γ.1. Επικοινωνιακό πλαίσιο: Απαιτείται τίτλος, καθώς η εκφώνηση ζητούσε άρθρο. Σχεδιαγραμματική παρουσίαση ζητουμένων: Α Ζητούμενο: Επιπτώσεις που έχει προκαλέσει η έλλειψη σεβασμού του ανθρώπου προς το φυσικό περιβάλλον: Η λεηλάτηση της φύσης, η εξάντληση των φυσικών πόρων, η καταστροφή της πανίδας και της χλωρίδας, η μόλυνση υδάτων, αέρα και εδάφους διαταράσσει τη βιολογική υπόσταση του ατόμου. Προκαλούνται ασθένειες που αυξάνονται απειλητικά, όπως είναι καρδιοπάθειες, αναπνευστικά προβλήματα, καρκινογενέσεις. Παράλληλα, απειλείται η ψυχική υπόσταση αφού η απομάκρυνση απ τη φύση εντείνει το άγχος. Ελαχιστοποιεί την ψυχική ευεξία και τη συναισθηματική ηρεμία. Επίσης, δεν καλλιεργείται στον άνθρωπο η αισθητική αντίληψη του ωραίου, η πηγή έμπνευσης της φαντασίας και της δημιουργικότητας, καθώς η επαφή με τη φύση συνιστά προϋπόθεση τέχνης, αλλά και βάση των φυσικών επιστημών που κατ επέκταση- συμβάλλουν, μέσω της μελέτης των φυσικών νόμων, στη νομοτέλεια των πολιτικών κοινωνιών. Η εξαφάνιση πολλών ειδών της πανίδας και της χλωρίδας έχει ως αποτέλεσμα τον κίνδυνο εξαφάνισης παραδοσιακών επαγγελμάτων, όπως είναι η κτηνοτροφία, η γεωργία και η αλιεία. 3
Αλλοιώνεται η προσωπικότητα των ανθρώπων καθώς, όλα τα παραπάνω, ελαχιστοποιούν την πολύπλευρη καλλιέργεια του χαρακτήρα μετατρέποντας το άτομο σε μη κοινωνικό ον, σε υλικό ευδαιμονιστή. Αυξάνεται ο υπαρξιακός φόβος, η ανασφάλεια των ατόμων εξαιτίας της απειλής μιας παγκόσμιας φυσικής καταστροφής. Σε πολιτικό επίπεδο ελλοχεύει ο κίνδυνος πολέμων, εξαιτίας του ανταγωνισμού, για την εκμετάλλευση των εναπομείναντων πόρων. Πλήττεται ο τουρισμός, καθώς το κατεστραμμένο φυσικό περιβάλλον παύει να αποτελεί πόλο έλξης. Β Ζητούμενο: Τρόπους με τους οποίους ο άνθρωπος μπορεί να αποκαταστήσει τη σχέση με τη φύση: 1. Ατομική ευθύνη Δράση Πρωτοβουλία στροφή στην ορθολογική / χρηστική κατανάλωση και σ ένα φυσικό τρόπο ζωής έμπρακτη απόδειξη οικολογικής ευαισθησίας με απλές επιλογές ζωής: ανακύκλωση / διαχωρισμός απορριμμάτων και τοποθέτησή τους σε κατάλληλους κάδους, περπάτημα και αντίστοιχη μείωση της αυτοκίνησης, χρήση αστικών συγκοινωνιών, πράσινες βεράντες και μπαλκόνια, εγκατάλειψη της πλαστικής σακούλας, περιορισμός της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας (πχ. συμβολική συσκότιση ολόκληρων πόλεων την ημέρα της γης) ακτιβισμός, συμμετοχή σε ΜΚΟ, περιβαλλοντικές οργανώσεις με εθελοντική δράση πχ. εκστρατείες δεντροφύτευσης / αναδάσωσης / απορρύπανσης ακτών κοκ Πράσινη επιχειρηματικότητα: πράσινη καινοτομία και τεχνολογία / κινητροδότηση «πράσινης επιχειρηματικότητας», και φιλοπεριβαλλοντικών επενδύσεων, (κοινοτικά αναπτυξιακά προγράμματα) και αντικίνητρα για τις ρυπογόνες επιχειρήσεις πχ. φορολόγηση 2. Επιστημονική Κοινότητα Βιώσιμες προτάσεις από το ινστιτούτο τεχνολογίας κι έρευνας, πχ. Φωτοβολταϊκά συστήματα, ενεργειακά σπίτια, τεχνολογίες αντιρύπανσης και απορρύπανσης, βιοκαύσιμα / αγροκαύσιμα (παραγωγή καύσιμης αιθανόλης από το καλαμπόκι), εξοικονόμηση ενέργειας από σκουπίδια (όχι στις χωματερές αλλά επεξεργασία τους με σκοπό την παραγωγή ενέργειας και άλλων δευτερογενών χρήσιμων 4
προϊόντων, όπως για πχ. σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις παράγουν ενέργεια από το βιοαέριο των σκουπιδιών μιας χωματερής), υβριδικά οχήματα. 3. Πολιτεία Περιβαλλοντική νομοθεσία: εφαρμογή όλων των κειμένων διατάξεων για την προστασία και αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος, επιβολή κυρώσεων σε επιχειρήσεις / βιομηχανίες με ασυνείδητα ρυπογόνο λειτουργία, σύγκρουση του κράτους με ισχυρά οικονομικά συμφέροντα που λυμαίνονται το φυσικό πλούτο, παγκόσμιο κίνημα υπέρ της υπεύθυνης δράσης των επιχειρήσεων, ορθολογική διαχείριση των υδάτινων πόρων σε συνεργασία με άλλα κράτη. Στροφή στις εναλλακτικές / ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (αιολική, υδροηλεκτρική, ηλικιακή κοκ), πετρελαϊκή απεξάρτηση, μείωση εκπομπών ρύπων, συμμόρφωση ισχυρών χωρών με τις διεθνείς συμβάσεις (πχ. Συνθήκη Κιότο), ορθολογική χρήση πηγών ενέργειας. Εναλλακτικές μορφές τουρισμού: αγροτουριμός, οικοτουρισμός κ.ο.κ. Άρση του ψευτοδιλήμματος: ανάπτυξη ή περιβάλλον; Ανάγκη να αμβλυνθεί η αντίθεση και να γίνουν οι δύο έννοιες αλληοεξαρτώμενες. Διατροφική οικολογία: αποφυγή των ΓΤΟ (γενετικά τροποποιημένων οργανισμών= μεταλλαγμένων), επιλογή βιολογικών προϊόντων, χρηματοδότηση των αγροτών εκείνων που πρωτοπορούν επιλέγοντας τις βιολογικές / οργανικές μεθόδους καλλιέργειας. 5