ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Γενικό Λύκειο Βαλτινού Τρικάλων ως εµπλεκόµενο σχολείο στο ευρωπαϊκό πρόγραµµα Comenius Regio, που υλοποιείται µεταξύ φορέων και οργανισµών των Τρικάλων (Ελλάδα) και του Charleroi(Βέλγιο), και στη θεµατική ενότητα "Schools without borders" ανέλαβε την ευθύνη διεξαγωγής έρευνας µε σκοπό την σκιαγράφηση των σχέσεων των µελών της σχολικής κοινότητας, µαθητών και ενηλίκων, ηµεδαπών και αλλοδαπών, και την ανάδειξη των προβληµάτων που υφίστανται στα σχολεία. Οι υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί για την υλοποίηση της έρευνας είναι η κα. Αγγέλου ήµητρα (µαθηµατικός πληροφορικός) και οι κ. Καραθάνασης Γεώργιος (φιλόλογος) και κ.μπρέντας Απόστολος (φυσικός). Μεθοδολογία έρευνας Τα βήµατα που ακολουθήθηκαν για την ολοκλήρωση της εργασίας ήταν: α) Καθορισµός των βασικών αξόνων διερεύνησης β) Σχεδιασµός πρώτης µορφής ερωτηµατολογίου, ανταλλαγή απόψεων για την τελική του µορφή β) Συνεργασία µε τους Βέλγους συναδέλφους για τους στόχους και την πορεία της ερευνητικής εργασίας. γ) Ολοκλήρωση της τελικής µορφής του κοινού ερωτηµατολογίου δ) Προσαρµογή του σε ηλεκτρονική φόρµα για τη συµπλήρωσή του µέσω διαδικτύου ε) Συµπλήρωση των ερωτηµατολογίων από εµπλεκόµενες σχολικές µονάδες και φορείς στ) Κωδικοποίηση των απαντήσεων για την στατιστική τους ανάλυση ζ) Ανάλυση των απαντήσεων µε τη χρήση του SPSS ζ) Ανάλυση των αποτελεσµάτων σε µορφή τελικής έκθεσης σε Word η) ηµιουργία παρουσίασης της έρευνας σε Power - Point Το ερωτηµατολόγιο (Παράρτηµα) περιλαµβάνει τέσσερα µέρη: Α. τα κοινωνικά και δηµογραφικά στοιχεία των ερωτηθέντων απαραίτητα για την περιγραφή του δείγµατος και για περαιτέρω έλεγχο ανά κατηγορία ερωτηθέντων, Β. τις προσωπικές θέσεις και στάσεις τους απέναντι στους µετανάστες και στη µετανάστευση γενικά, Γ. τις σχέσεις τους µε το διαφορετικό και τους παράγοντες που επηρεάζουν τη στάση τους και. τις επιπτώσεις της ύπαρξης µεταναστών σε διάφορους τοµείς της καθηµερινότητάς µας. Ακολουθεί η περιγραφή του δείγµατος και κατόπιν αναλύονται τα αποτελέσµατα για κάθε κατηγορία ανηλίκων και ενηλίκων χωριστά.
Α. ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΚΑΙ ΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Στην έρευνα που πραγµατοποιήθηκε συµµετείχαν 149 άτοµα από 5 σχολεία του Νοµού Τρικάλων που συµµετέχουν στο πρόγραµµα.. Οι άντρες είναι το 48% και οι γυναίκες το 52%. Οι 115 είναι ανήλικοι µαθητές (το 47% είναι αγόρια ενώ το 53% κορίτσια) και οι 34 είναι ενήλικες, εκπαιδευτικοί και µαθητές (50% άνδρες και 50% γυναίκες). Οι µαθητές αποτελούν το 85,7% των συµµετεχόντων, ενώ οι εκπαιδευτικοί το υπόλοιπο 14,3%. Οι ηλικιακές κατηγορίες των συµµετεχόντων µε τα αντίστοιχα ποσοστά είναι: <15 15 - l 8 19-25 26-35 36-45 46-55 56-65 > 65 14,6% 60,6% 5,1% 1,5% 8,8% 8% 1,5% 0 Οι πιο πολλοί είναι µαθητές Λυκείου, διότι οι πιο πολλές σχολικές µονάδες που έχουν εµπλακεί στο πρόγραµµα είναι Λύκεια. Η εθνικότητα των συµµετεχόντων στην έρευνα είναι Ελληνική σε ποσοστό 92,8%, Αλβανική σε ποσοστό 5,8% ενώ στην κατηγορία Άλλοι δηλώνει το 1,4 %. Αυτό µάλλον συµφωνεί και µε το γενικότερο ποσοστό των αλλοδαπών στην Ελλάδα που είναι περίπου 10%. Ο τόπος γέννησης των συµµετεχόντων είναι η Ελλάδα σε ποσοστό 90,2%, η Αλβανία σε ποσοστό 5,3%, ενώ Άλλη χώρα δήλωσε το 4,5%. Όσον αφορά στο θρήσκευµα των συµµετεχόντων είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι σε ποσοστό 91,4%, Καθολικοί στο 3,6%, ενώ το 5% δηλώνει Άλλοι και συγκεκριµένα Μάρτυρες του Ιεχωβά, Αγνωστικιστές, Ευαγγελιστές, Μουσουλµάνοι. Όσον αφορά στο µορφωτικό επίπεδο των συµµετεχόντων: µαθητές Γυµνασίου είναι το 31,3%, µαθητές Λυκείου το 53,7%, απόφοιτοι Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης το 11,2% και κάτοχοι Μεταπτυχιακού τίτλου το 3,7%. Η οικογενειακή κατάσταση των ενηλίκων είναι: Ελεύθεροι σε ποσοστό 38,2%, Παντρεµένοι είναι το 50%, ενώ ιαζευγµένοι το 11,8%. Ο αριθµός παιδιών των µη ελεύθερων ενηλίκων είναι: το 4,5% δεν έχει κανένα παιδί, Ένα έχει το 18,2%, ύο το 40,9%, Τρία το 18,2% και Τέσσερα το 18,2%. Η συνήθης ελληνική οικογένεια έχει δύο παιδιά. Ο τόπος διαµονής των ερωτηθέντων είναι το Χωριό (µε πληθυσµό <2.000 κατοίκους) σε ποσοστό 31,1%, η Κωµόπολη (2.000 10.000 κατοίκους) σε ποσοστό 10,4% και τέλος η Πόλη (>10.000 κατοίκους) σε ποσοστό 58,5%. Ο Νοµός Τρικάλων έχει περίπου 150.000 κατοίκους που κατοικούν στα Τρίκαλα (50.000), στις 3 µεγάλες κωµοπόλεις, που έχουν πληθυσµό κάτω από 6.000 κατοίκους και στα χωριά. Σχεδόν όλα τα παιδιά συγκατοικούν µε τους γονείς τους ενώ οι ενήλικες συγκατοικούν µε τους Γονείς τους σε ποσοστό 29,4%, µε Σύζυγο και παιδιά σε ποσοστό 47,1%, µε Παιδιά σε ποσοστό 8,8%, µε Σύντροφο στο 8,8% και µόνος το 5,9%. Μερικοί ενήλικες είναι µαθητές και µικροί σε ηλικία, και άλλοι είναι άνεργοι γι αυτό είναι µεγάλο το ποσοστό συγκατοίκησης µε τους γονείς τους
Εισόδηµα ενηλίκων: Οι πιο πολλοί ενήλικες µαθητές έχουν µηδενικό εισόδηµα, τέσσερις έχουν κάτω από 1.000 Є και δύο µέχρι 1.500 Є. Το εισόδηµα των συµµετεχόντων εκπαιδευτικών είναι: µέχρι 1.000 Є το 42,1%, από 1.000 Є µέχρι 1.500 Є το 42,1%, και πάνω από 1.500 Є το 15,8%. Στην Ελλάδα οι συνήθεις µηνιαίες απολαβές των εκπαιδευτικών, µε υπηρεσία κάτω από 15 χρόνια, είναι µέχρι 1.000 Є, µέχρι 25 χρόνια είναι 1.500 Є και πάνω από 25 χρόνια είναι πάνω από 1.500 Є. Σχετικά µε τα έτη που κατοικούν οι αλλοδαποί στην Ελλάδα, σχεδόν όλα τα παιδιά µένουν εδώ από τη γέννησή τους ή έχουν έρθει σε πολύ µικρή ηλικία. Η επικρατέστερη απάντηση είναι ότι κατοικούν λιγότερο από 15 χρόνια. Το δείγµα αποτελείται από 10 άτοµα και είναι µικρό. Όλοι οι Έλληνες µιλούν τα ελληνικά γιατί είναι η µητρική τους γλώσσα σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις. Όσον αφορά στους αλλοεθνείς µαθητές σε ποσοστό 20% δηλώνουν ως µητρική γλώσσα την Ελληνική, το 60% την Αλβανική, το 10% την Αγγλική και το υπόλοιπο 10% την Ρωσική. Το 20% µιλά τα Ελληνικά στο σπίτι, το 50% τα Αλβανικά, το 20% τα Ελληνικά και Αλβανικά και το υπόλοιπο 10% τα Ελληνικά Αγγλικά. Η γλώσσα που µιλούν πιο φυσικά: την Ελληνική σε ένα ποσοστό 44,4%, την Αλβανική σε ποσοστό 44,4%, την Αγγλική στο 11,1% και τη Ρωσική στο 11,1%. Οι γλώσσες που µιλούν περισσότερο είναι η Ελληνική στο 90%, ενώ τα Ελληνικά - Αγγλικά στο 10%. Το επίπεδο των γνώσεών τους στα Ελληνικά είναι: Μέτριο - Καλό (50%), Πολύ καλό - Άριστο (50%) Επίπεδο των γνώσεων τους στη µητρική γλώσσα είναι: Μέτριο - Καλό (40%), Πολύ καλό - Άριστο (60%) Ουσιαστικά οι αλλοδαποί µαθητές, έχουν ενσωµατωθεί στην τοπική κοινωνία, δεν έχουν ιδιαίτερα προβλήµατα µε την ελληνική γλώσσα και είναι αυτή που µιλούν περισσότερο. Οι απαντήσεις των ερωτηθέντων χωρίστηκαν σε δυο µεγάλες κατηγορίες: σε αυτές των ανηλίκων και σε αυτές των ενηλίκων. Σκοπός είναι να διερευνηθούν οι απόψεις τους, οι στάσεις τους και οι σχέσεις τους µε τους µετανάστες και την µετανάστευση και να διερευνηθούν οι πιθανές οµοιότητες ή και διαφορές µεταξύ των δύο οµάδων ερωτηθέντων.
ΣΤΑΣΗ ΑΝΗΛΙΚΩΝ Β. ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΤΑΣΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΚΑΙ ΤΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ Αρχικά ζητήθηκε η άποψη των νεαρών µαθητών για µια σειρά κοινωνικών θεµάτων και πολιτικών επιλογών που σχετίζονται µε την ύπαρξη µεταναστών. Είχαν τη δυνατότητα να επιλέξουν µια απάντηση. Η ερώτηση και τα ποσοστά των απαντήσεων αναφέρονται στον παρακάτω πίνακα. 1. Ερώτηση: Ποια η άποψή σας για τα παρακάτω κοινωνικά θέµατα: Απόλυτα Αρνητική Αρνητική Ούτε θετική ούτε αρνητική Θετική Πολύ Θετική Εθνική πολιτική µεταναστευτική 9 16 47 22 6 Ευρωπαϊκή µεταναστευτική πολιτική 6,9 11,8 55,9 20,6 4,9 Ξενοφοβία 16,8 36,7 33,7 14,9 4 Η ανεργία οφείλεται στους µετανάστες 15,7 34,3 34,3 12,7 2,9 Υπάρχει αλλοίωση της εθνικής ταυτότητας λόγω µεταναστών 14 31 37 13 5 Πολιτική για την εκπαίδευση των µεταναστών 8,8 17,6 27,5 28,4 17,6 Ενσωµάτωση µεταναστών των 14 18 32 23 13 εν είναι ξεκάθαρη η άποψη των µαθητών για την ακολουθούµενη ελληνική και ευρωπαϊκή µεταναστευτική πολιτική και την ενσωµάτωση των µεταναστών στην ελληνική κοινωνία, γιατί δεν είναι ενηµερωµένοι σε τέτοια ζητήµατα και δεν τα γνωρίζουν. Η διαµονή σε απλές και µικρές κοινωνίες δεν προκαλεί στους πιο πολλούς αισθήµατα ξενοφοβίας και δεν πιστεύουν ότι οι ξένοι είναι η αιτία για την ανεργία και µια πιθανή αλλοίωση της εθνικής ταυτότητας.
Στη συνέχεια οι ανήλικοι µαθητές ερωτήθηκαν για τις κατηγορίες των µεταναστών που πρέπει να νοµιµοποιούνται, τα δικαιώµατα που πρέπει να έχουν και τους παράγοντες που επηρεάζουν τον διαχωρισµό των µεταναστών. Οι ερωτώµενοι είχαν την δυνατότητα να επιλέξουν περισσότερες από µια απαντήσεις. Οι ερωτήσεις και τα ποσοστά των απαντήσεων σε κάθε ερώτηση είναι: 2. Ποιες κατηγορίες µεταναστών πιστεύεις ότι πρέπει να νοµιµοποιούνται; Οι συµµετέχοντες ανήλικοι µαθητές σε ποσοστό 16,6% δήλωσαν πως πρέπει να νοµιµοποιούνται είναι οι εργαζόµενοι, σε ποσοστό 17,5% οι οικογένειες, ένα 25,2% Εργαζόµενοι & οικογένεια. Το 32% των µαθητών αυτών θεωρεί πως Όλοι πρέπει να νοµιµοποιούνται, ενώ το υπόλοιπο 8,7% κανένας. Η µεγάλη πλειοψηφία είναι θετική στη νοµιµοποίηση των οικογενειαρχών και εργαζόµενων µεταναστών. 3. Ποια δικαιώµατα πιστεύεις ότι πρέπει να έχουν οι µετανάστες; Οι µαθητές απάντησαν σε ποσοστό 9,7 πως τα Εργασιακά δικαιώµατα πρέπει να έχουν οι µετανάστες, το 4,9 % τα Εκπαιδευτικά, ενώ το 1,9% τα Θρησκευτικά. Όλα το 21,4% και Κανένα το 8,7%. Περίπου το ¼, συγκεκριµένα το 24,3% Εργασιακά- εκπαιδευτικά-θρησκευτικά ενώ το 18,4% τα Εργασιακάεκπαιδευτικά, ενώ τα Εργασιακά-εκλογικά- εκπαιδευτικά το 9,7%. Ο συνδυασµός των απαντήσεων δείχνει πως οι περισσότεροι πιστεύουν πως οι µετανάστες πρέπει να έχουν κυρίως εργασιακά και εκπαιδευτικά δικαιώµατα, γιατί έχουν συνηθίσει την ύπαρξη µεταναστών ως εργαζόµενους και ως συµµαθητές, ενώ η µεγάλη πλειοψηφία πιστεύει ότι δεν πρέπει να έχουν εκλογικά δικαιώµατα και να έχουν δύναµη µε τη ψήφο τους. 4. Πιστεύεις ότι στη χώρα σου υπάρχει διαχωρισµός των µεταναστών ανάλογα µε: Οι ανήλικοι µαθητές δηλώνουν ότι υπάρχει διαχωρισµός των µεταναστών ανάλογα µε τη Χώρα προέλευσης σε ποσοστό 22,3%, την Εθνικότητα σε ποσοστό 14,6%, το έρµα σε ποσοστό 4,9%, το Θρήσκευµα σε ποσοστό 3,9%, και Όλα σε ποσοστό 22,3%. Αρκετά µεγάλος αριθµός µαθητών σε ποσοστό 16,5% δηλώνει τον συνδυασµό Χώρα προέλευσης και Εθνικότητα, ενώ τον συνδυασµό Χώρα και έρµα το 9,7%. Εθνικότητα Χρώµα - Θρησκεία Κυρίαρχοι παράγοντες διαχωρισµού των µεταναστών είναι η χώρα προέλευσης και η εθνικότητα (οι πιο πολλοί θεωρούν ότι είναι το ίδιο) ενώ δεν είναι σηµαντικοί το δέρµα και η θρησκεία. Στην περιοχή µας είναι µικρός ο αριθµός των µεταναστών µε διαφορετικό δέρµα από τους κατοίκους. Κατόπιν ζητήθηκε από του µαθητές να απαντήσουν αν αισθάνονται πολίτες της χώρας που διαµένουν και το ρόλο που παίζει η θρησκεία στις σχέσεις µε τους άλλους και να δικαιολογήσουν την απάντησή τους. Οι ερωτήσεις, τα ποσοστά των απαντήσεων και οι δικαιολογήσεις τους, σε κάθε ερώτηση είναι: 5. Αισθάνεστε Έλληνας πολίτης: Η ισχυρή πλειονότητα των ερωτηθέντων σε ποσοστό 94%, απάντησε πως αισθάνεται έλληνας πολίτης ενώ το υπόλοιπο 6% όχι. Αρνητικά απάντησαν µερικά παιδιά από την Αλβανία. 6. Θεωρείτε ότι η θρησκεία είναι σηµαντικός παράγοντας στις σχέσεις σας µε τους άλλους ανθρώπους;
Η θρησκεία θεωρείται σηµαντικός παράγοντας µόνο από το 17,6% των ανηλίκων µαθητών, ενώ στην πλειονότητά τους σε ποσοστό 82,4% δεν τον θεωρούν σηµαντικό. Αυτοί που επηρεάζονται από τη θρησκεία απάντησαν ότι: Η κοινή θρησκεία µας δένει περισσότερο, δείχνει το είδος του ανθρώπου, δηµιουργεί κοινές πεποιθήσεις, ενδιαφέροντα, αντιλήψεις σε πολλούς τοµείς όπως στα στις σχέσεις, στα ήθη και στα έθιµα της περιοχής. Οι Έλληνες ως λαός είµαστε προκατειληµµένοι και δύσκολα αποδεχόµαστε το διαφορετικό. Στις νεαρές ηλικίες η θρησκεία δεν παίζει µεγάλο ρόλο στις σχέσεις των παιδιών. Γ. Η ΣΧΕΣΗ ΜΟΥ ΜΕ ΤΟ ΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ Αρχικά ζητήθηκε η άποψη των νεαρών µαθητών να εκφράσουν τα συναισθήµατά τους απέναντι στους µετανάστες, να αναφέρουν αν έχουν δεχθεί ή έχουν ασκήσει ρατσιστική επίθεση, να δηλώσουν τον βαθµό αποδοχής και την εθνικότητα των µεταναστών σε διάφορα είδη σχέσεων και τους παράγοντες που επηρεάζουν τη στάση τους. Οι µαθητές είχαν τη δυνατότητα να δώσουν µια απάντηση στα πέντε πρώτα ερωτήµατα και να εκφράσουν συναισθήµατα, ενώ στις δυο τελευταίες ερωτήσεις είχαν τη δυνατότητα να επιλέξουν περισσότερες από µια απαντήσεις. 1. Τι είδους συναισθήµατα έχετε απέναντι στους µετανάστες; Οι ανήλικοι µαθητές δηλώνουν ότι έχουν θετικά συναισθήµατα σε ποσοστό 61,2%, ενώ αρνητικά στο υπόλοιπο 38,8%. Τα θετικά συναισθήµατα είναι: Συµπόνια, Λύπη, Κατανόηση, Συµπάθεια, Αγάπη, Ενδιαφέρον Τα αρνητικά συναισθήµατα είναι: Φόβος, Μίσος, Απέχθεια - Αντιπάθεια, Επιφύλαξη 2. Έχετε δεχθεί ρατσιστική επίθεση (σωµατική ή λεκτική) στο σχολείο ή στο χώρο εργασίας σας; Σε ποσοστό 24% έχουν δεχθεί ρατσιστική επίθεση ενώ στο 72,8% όχι. Ελάχιστοι απάντησαν πως δεν απαντούν/δεν ξέρουν (2,9%). Έγινε διερεύνηση των απαντήσεων χωριστά για τα δύο φύλα και οι απαντήσεις ήταν αναλυτικά: Αγόρια: Ναι (27,1%), Όχι (68,8%), Ξ/ Α (4,2%) Κορίτσια: Ναι (22,2%), Όχι (75,9%), Ξ/ Α (1,9%) 3. Έχετε ασκήσει ρατσιστική επίθεση (σωµατική ή λεκτική) στο σχολείο ή στο χώρο εργασίας σας; Το 21,4% των ερωτηθέντων απαντά πως έχει ασκήσει ενώ το 77,6% πως δεν έχει ασκήσει. Μόνο το 1% απάντησε πως δεν απαντά/ δεν ξέρει. Οι απαντήσεις των δύο φύλων χωριστά ήταν: Αγόρια: Ναι (29,2 %), Όχι (70,8% ) Κορίτσια: Ναι (14,8%), Όχι (83,3%), Ξ/ Α (1,9%) Το ένα στα τέσσερα παιδιά έχει δεχθεί ή έχει ασκήσει ρατσιστική επίθεση ενώ τα µισά από αυτά είναι αγόρια που έχουν δεχθεί και έχουν ασκήσει.
4. Πόσο θα δεχόσασταν έναν µετανάστη σε: Ο βαθµός αποδοχής των µεταναστών σε διάφορες σχέσεις όπως την κοινωνική, φιλική, εργασιακή αλλά και πιο στενές όπως οικογενειακή και σχέση γάµου ποικίλει. Στον παρακάτω πίνακα φαίνεται πως κατανέµονται οι απαντήσεις των ερωτηθέντων µαθητών σε ποσοστά για κάθε σχέση. Καθόλου Λίγο Αρκετά Πολύ Πάρα Πολύ Οικογενειακή σχέση 31,4 26,5 27,5 7,8 6,9 Κοινωνική σχέση 13,6 24,3 30,1 21,4 10,7 Φιλική σχέση 10,8 23,5 23,5 26,6 15,7 Εργασία 7 18 34 27 14 Σχέση γάµου 38,5 28,7 22,8 4 5,9 Όσο η σχέση είναι πιο χαλαρή η αποδοχή είναι πιο µεγάλη, ενώ όσο η σχέση γίνεται πιο στενή η αποδοχή γίνεται πιο µικρή. 5. Θα αποδεχόσασταν τους παρακάτω µετανάστες ως: Οι ερωτηθέντες µαθητές καλούνταν να απαντήσουν ποιον από τους Βαλκάνιο, Αφρικανό, Ασιάτη, Βορειοευρωπαίο ή Αµερικανό θα αποδεχόταν στις περιπτώσεις επίσκεψης στη χώρα µας, πολίτη της χώρας µας, γείτονα, συνάδελφο, συγκάτοικο, φίλο και ερωτικό σύντροφο. Για κάθε περίσταση τα ποσοστά των απαντήσεων που δόθηκαν παρατίθενται στον παρακάτω πίνακα: Βαλκάνιο Αφρικανό Ασιάτη Βορειοευρωπαίο Αµερικάνο επισκέπτη της χώρας σας 18 3 6 25 48 πολίτη της χώρας σας 19,4 11,2 3,1 38,8 27,6 γείτονα 27 5 9 26 33 συνάδελφο 22,4 6,1 4,1 35,7 31,6 συγκάτοικο 25,3 4,2 3,2 25,3 42,1 φίλο 22,1 10,5 7,4 22,1 37,9
ερωτικό σύντροφο 24 1 3,1 22,9 49 µέλος σε µια στενή σχέση γάµου 26,1 7,6 1,1 28,3 37 Πιο µεγάλη είναι η αποδοχή των Αµερικάνων και των Βορειοευρωπαίων, µικρότερη των Βαλκάνιων γειτόνων µας, ενώ των Αφρικανών και των Ασιατών είναι πολύ µικρή. 6. Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν τη στάση σας απέναντι στους ξένους µαθητές; Τη στάση των ανηλίκων µαθητών απέναντι στους ξένους µαθητές φαίνεται από τις απαντήσεις τους να επηρεάζουν τα ΜΜΕ σε ποσοστό 16,5%, η Οικογένεια στο 12,6%, οι Φίλοι στο 5,9%, η Θρησκεία στο 1,9%, Άλλος (3,9%), Κανένας (20,4%). Σηµαντικό ποσοστό παρουσιάζεται στον συνδυασµό ΜΜΕ Οικογένεια-φίλοι και συγκεκριµένα έχουµε το 23,3%. Οι άλλοι παράγοντες που αναφέρθηκαν ότι επηρεάζουν τη στάση των µαθητών είναι το σχολείο, η ατοµική συµπεριφορά, η πολιτική τους προσέγγιση 7. Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν τη στάση σας απέναντι στους µετανάστες; Την στάση των µαθητών απέναντι στους µετανάστες φαίνεται να επηρεάζουν σε ποσοστό 21,4% τα ΜΜΕ, στο 10,7% η Οικογένεια, οι Φίλοι στο 6,8%, η Θρησκεία στο 2,9%, Άλλος (3,9%), ενώ το 13,6% δήλωσε πως κανένας παράγοντας δεν το επηρεάζει. Ο συνδυασµός των ΜΜΕ και Οικογένεια (κ. ά) επηρεάζει σε ποσοστό 24,3%. Από τον συνδυασµό των παραπάνω παραγόντων προκύπτει ότι µεγαλύτερη επίδραση στα νέα παιδιά έχουν κυρίως τα ΜΜΕ και η οικογένεια, λιγότερο οι φίλοι και ελάχιστα η θρησκεία.. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ Ζητήθηκε από τους µαθητές να αξιολογήσουν τη συµβολή της µετανάστευσης σε διάφορους τοµείς της καθηµερινότητάς µας και ως τελικό συµπέρασµα να αναφέρουν αν η ύπαρξη µεταναστών είναι ωφέλιµη ή βλαβερή. Εδώ υπήρχε δυνατότητα επιλογής µιας απάντησης. 1. Πως αξιολογείτε τη συµβολή της µετανάστευσης στον ή στην: Οι µαθητές αξιολόγησαν τη συµβολή της µετανάστευσης στα θέµατα ασφάλειας, καθηµερινότητας, πολιτισµού, εγκληµατικότητας, βίας, οικονοµίας, αλλοίωση της εθνικής ταυτότητας από πολύ αρνητικά έως πολύ θετικά. Για κάθε θέµα παρουσιάζονται τα ποσοστά των απαντήσεών τους στον παρακάτω πίνακα: Πολύ αρνητικά Αρνητικά Ουδέτερα Θετικά Πολύ θετικά Ασφάλεια 14,6 34 43,7 2,9 4,9 Καθηµερινότητα 10,8 21,6 51 13,7 2,9 Πολιτισµό 7,8 17,6 40,2 26,5 7,8
Εγκληµατικότητα 23,8 43,6 22,8 7,9 2 Βία 24,5 41,2 25,5 6,9 2 Οικονοµία 10,7 26,2 41,7 18,4 2,9 Αλλοίωση εθνικής ταυτότητας 19,4 29,1 39,8 8,7 2,9 2. Η ύπαρξη µεταναστών ωφελεί ή βλάπτει τη χώρα που διαµένετε; Στην γενική ερώτηση αν η ύπαρξη µεταναστών βλάπτει ή ωφελεί τη χώρα οι απαντήσεις που δόθηκαν ήταν πως Ωφελεί σε ποσοστό 18,4% ενώ Βλάπτει σε ποσοστό 40,8%. Ένα µεγάλο ποσοστό, 40,8%, των ερωτηθέντων δήλωσαν δεν ξέρω δεν απαντώ. Το συµπέρασµα που προκύπτει από τα τελευταία αποτελέσµατα είναι πως οι ανήλικοι µαθητές πιστεύουν ότι η ύπαρξη µεταναστών βλάπτει την Ελλάδα και αξιολογούν αρνητικά την συµβολή τους στους πιο πολλούς τοµείς της καθηµερινής ζωής. ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Το δείγµα µας περιελάµβανε άντρες και γυναίκες στο ίδιο περίπου ποσοστό. Η πλειοψηφία όµως του δείγµατος ήταν µαθητές και µάλιστα λιγότερο από 10% ήταν αλλοδαποί, οι οποίοι κατά κύριο λόγο έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα. ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΤΑΣΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΚΑΙ ΤΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ Οι ανήλικοι µαθητές φάνηκε ότι δεν έχουν ξεκάθαρη άποψη για την ακολουθούµενη ελληνική και ευρωπαϊκή µεταναστευτική πολιτική και την ενσωµάτωση των µεταναστών στην ελληνική κοινωνία, γιατί δεν είναι ενηµερωµένοι σε τέτοια ζητήµατα και δεν τα γνωρίζουν. εν τρέφουν αισθήµατα ξενοφοβίας και δεν πιστεύουν ότι οι ξένοι είναι η αιτία για την ανεργία και για την αλλοίωση της εθνικής µας ταυτότητας. Αντίθετα, το µεγαλύτερο ποσοστό των ενηλίκων, που έχει τη δυνατότητα και τις εµπειρίες να κρίνει πιο σύνθετα ζητήµατα, κρίνει αρνητικά την ακολουθούµενη ελληνική και ευρωπαϊκή µεταναστευτική πολιτική, καθώς και την πολίτικη εκπαίδευσης των µεταναστών. Ωστόσο δεν είναι ξενοφοβικό και δεν θεωρεί ότι οι µετανάστες είναι υπεύθυνοι για την ανεργία και τον κίνδυνο αλλοίωσης της εθνικής ταυτότητας. Η µεγάλη πλειοψηφία των µαθητών αλλά και των ενηλίκων είναι θετική στη νοµιµοποίηση των οικογενειαρχών και των εργαζόµενων µεταναστών. Ο συνδυασµός των απαντήσεων δείχνει πως οι περισσότεροι µαθητές αλλά και οι ενήλικες πιστεύουν πως οι µετανάστες πρέπει να έχουν κυρίως εργασιακά και εκπαιδευτικά δικαιώµατα, ενώ και οι δυο κατηγορίες ερωτηθέντων πιστεύουν ότι οι µετανάστες δεν πρέπει να έχουν εκλογικά δικαιώµατα και δύναµη µε την ψήφο τους.
Κυρίαρχοι παράγοντες διαχωρισµού των µεταναστών είναι η χώρα προέλευσης και η εθνικότητα (οι πιο πολλοί θεωρούν ότι είναι το ίδιο), ενώ δεν είναι σηµαντικοί παράγοντες το χρώµα δέρµατος και η θρησκεία. Η ΣΧΕΣΗ ΜΟΥ ΜΕ ΤΟ ΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ Οι ανήλικοι µαθητές αλλά και οι ενήλικες δηλώνουν ότι έχουν θετικά συναισθήµατα σε ποσοστό 61,2%. Τα θετικά συναισθήµατα είναι: συµπόνια, λύπη, κατανόηση, συµπάθεια, αγάπη, ενδιαφέρον. Τα αρνητικά συναισθήµατα είναι: φόβος, µίσος, απέχθεια - αντιπάθεια, επιφύλαξη Ένα στα τέσσερα παιδιά έχει δεχθεί ή έχει ασκήσει ρατσιστική επίθεση ενώ τα µισά από αυτά που έχουν δεχθεί και έχουν ασκήσει ρατσιστική επίθεση είναι αγόρια. Αντίθετα οι ενήλικες δηλώνουν ότι δεν έχουν δεχθεί ή έχουν ασκήσει ρατσιστική επίθεση. Στο ερώτηµα «Πόσο θα δεχόσασταν έναν µετανάστη σε διάφορες σχέσεις» οι απαντήσεις έδειξαν ότι και στους µαθητές και στους ενήλικες ο βαθµός αποδοχής των µεταναστών ποικίλει ανάλογα µε το είδος της σχέσης. Όσο η σχέση είναι πιο χαλαρή, η αποδοχή είναι πιο µεγάλη, ενώ όσο η σχέση γίνεται πιο στενή, η αποδοχή γίνεται πιο µικρή. Η µόνη διαφορά είναι ότι οι ενήλικες δέχονται τους µετανάστες στο εργασιακό περιβάλλον. Αξιοσηµείωτη ήταν η διαφορά που παρουσιάστηκε στις απαντήσεις µαθητών και ενηλίκων ως προς την αποδοχή Βαλκάνιων, Αφρικανών, Ασιατών, Βορειοευρωπαίων ή Αµερικάνων.Οι ερωτηθέντες µαθητές αποδέχονται πολύ περισσότερο τους Αµερικάνους και έπειτα τους Βορειοευρωπαίους,λιγότερο τους Βαλκάνιους γείτονές µας, και ελάχιστα τους Αφρικανούς και τους Ασιάτες. Αντίθετα στους ενήλικες µεγάλη είναι η αποδοχή των Βορειοευρωπαίων και στη συνέχεια των Βαλκάνιων γειτόνων µας, ενώ ελάχιστοι αποδέχονται τους Αφρικανούς και τους Ασιάτες. Στο ερώτηµα «Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν τη στάση σας απέναντι στους ξένους µαθητές και στους µετανάστες» οι απαντήσεις έδειξαν ότι µεγαλύτερη επίδραση στα νέα παιδιά έχουν κυρίως τα ΜΜΕ και η οικογένεια, λιγότερο οι φίλοι και ελάχιστα η θρησκεία. Από τον συνδυασµό των παραπάνω παραγόντων προκύπτει ότι τα ΜΜΕ επηρεάζουν τη στάση των ενηλίκων στο γενικότερο ζήτηµα των µεταναστών όχι όµως σε ζητήµατα που αφορούν στους ξένους µαθητές. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ Το συµπέρασµα που προέκυψε από τα τελευταία αποτελέσµατα είναι πως οι ανήλικοι µαθητές πιστεύουν ότι η ύπαρξη µεταναστών βλάπτει την Ελλάδα και αξιολογούν αρνητικά την συµβολή τους στους πιο πολλούς τοµείς της καθηµερινής ζωής. Αντίθετα οι ενήλικες πιστεύουν ότι η ύπαρξη µεταναστών πιο πολύ ωφελεί την Ελλάδα και αξιολογούν αρνητικά την συµβολή των µεταναστών στους τοµείς της βίας, της ασφάλειας και της εγκληµατικότητας
ΣΤΑΣΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ Β. ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΤΑΣΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΚΑΙ ΤΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ Αρχικά ζητήθηκε η άποψη των ενηλίκων, εκπαιδευτικών και µαθητών, για διάφορα κοινωνικά θέµατα και πολιτικές επιλογές που σχετίζονται µε την ύπαρξη µεταναστών. Είχαν τη δυνατότητα να επιλέξουν µια απάντηση. Η ερώτηση και τα ποσοστά των απαντήσεων αναφέρονται στον παρακάτω πίνακα. 1. Ερώτηση: Ποια η άποψή σας για τα παρακάτω κοινωνικά θέµατα: Απόλυτα Αρνητική Αρνητική Ούτε θετική ούτε αρνητική Θετική Πολύ Θετική Εθνική πολιτική µεταναστευτική 23,5 32,4 26,5 17,6 0 Ευρωπαϊκή µεταναστευτική πολιτική 8,8 35,3 35,3 17,6 2,9 Ξενοφοβία 23,5 29,4 26,5 17,6 2,9 Η ανεργία οφείλεται στους µετανάστες 38,2 17,6 29,4 14,7 0 Υπάρχει αλλοίωση της εθνικής ταυτότητας λόγω µεταναστών 20,6 35,3 11,8 32,4 0 Πολιτική για την εκπαίδευση των µεταναστών 23,5 26,5 20,6 14,7 14,7
Ενσωµάτωση µεταναστών των 14,7 23,5 14,7 38,2 8,8 Το µεγαλύτερο ποσοστό των ενηλίκων, που έχει τη δυνατότητα και τις εµπειρίες να κρίνει πιο σύνθετα ζητήµατα, κρίνει αρνητικά την ακολουθούµενη ελληνική και ευρωπαϊκή µεταναστευτική πολιτική, καθώς και την πολίτικη εκπαίδευσής τους, δεν είναι ξενοφοβικό και δεν θεωρεί ότι οι µετανάστες είναι υπεύθυνοι για την ανεργία και τον κίνδυνο αλλοίωσης της εθνικής ταυτότητας. Στη συνέχεια οι ενήλικες ερωτήθηκαν για τις κατηγορίες των µεταναστών που πρέπει να νοµιµοποιούνται, τα δικαιώµατα που πρέπει να έχουν και τους παράγοντες που επηρεάζουν τον διαχωρισµό των µεταναστών. Οι ερωτώµενοι είχαν την δυνατότητα να επιλέξουν περισσότερες από µια απαντήσεις. 2. Ποιες κατηγορίες µεταναστών πιστεύεις ότι πρέπει να νοµιµοποιούνται; Οι ενήλικες ερωτηθέντες δήλωσαν σε ποσοστό 20,6% πως οι Εργαζόµενοι είναι αυτοί που πρέπει να νοµιµοποιηθούν, σε ένα ποσοστό 14,7% οι Οικογένειες, σε ποσοστό 23,5% οι Εργαζόµενοι & Οικογένεια, σε ποσοστό 20,6% δήλωσαν Όλοι, ενώ εµφανίζεται και ένα ποσοστό αυτό του 11,7% που δήλωσε Κανείς. Η µεγάλη πλειοψηφία είναι θετική στη νοµιµοποίηση των οικογενειαρχών και εργαζόµενων µεταναστών. 3. Ποια δικαιώµατα πιστεύεις ότι πρέπει να έχουν οι µετανάστες; Όσον αφορά στα δικαιώµατα που πρέπει να έχουν οι µετανάστες, οι απαντήσεις έδωσαν: Εργασιακά σε ποσοστό 5,9%, Θρησκευτικά σε ποσοστό 2,9%, όλα σε ένα ποσοστό 26,5%, Κανένα στο 14,7%, Εργασιακά- εκπαιδευτικά σε ποσοστό 20,6%, Εργασιακά- εκπαιδευτικά-θρησκευτικά στο 20,6% και τέλος Εργασιακά-εκλογικά- εκπαιδευτικά σε ποσοστό 8,8%. Ο συνδυασµός των απαντήσεων δείχνει πως οι περισσότεροι πιστεύουν πως οι µετανάστες πρέπει να έχουν κυρίως εργασιακά και εκπαιδευτικά δικαιώµατα, γιατί έχουν συνηθίσει την ύπαρξη µεταναστών ως εργαζόµενους µε δικαίωµα µόρφωσης των παιδιών τους, ενώ η µεγάλη πλειοψηφία δεν είναι θετική στην απόδοση εκλογικών δικαιωµάτων. 4. Πιστεύεις ότι στη χώρα σου υπάρχει διαχωρισµός των µεταναστών ανάλογα µε: Οι ερωτηθέντες ενήλικες δηλώνουν ότι η Χώρα προέλευσης αποτελεί κριτήριο για τον διαχωρισµό των µεταναστών σε ποσοστό 26,5%, η Εθνικότητα σε ένα µικρό ποσοστό 5,9%, το έρµα σε ένα ακόµη µικρότερο ποσοστό 3,9%, το Θρήσκευµα στο ποσοστό του 5,9%, ενώ Όλα στο 14,7%. Χώρα προέλευσης - Εθνικότητα (8,8%), Χώρα προέλευσης Εθνικότητα έρµα (5,9%) Κυρίαρχοι παράγοντες διαχωρισµού των µεταναστών είναι η χώρα προέλευσης και η εθνικότητα (οι πιο πολλοί θεωρούν ότι είναι το ίδιο), επηρεάζει λίγο το χρώµα του δέρµατος ενώ δεν είναι σηµαντική το θρήσκευµα
5. Αισθάνεστε Έλληνας πολίτης: Το 94,1% των ενηλίκων απάντησαν πως αισθάνονται Έλληνες πολίτες ενώ το 5,9% ότι δεν αισθάνονται έτσι. Αρνητικά απάντησαν και Έλληνες εκτός από τους αλλοδαπούς. 6. Θεωρείτε ότι η θρησκεία είναι σηµαντικός παράγοντας στις σχέσεις σας µε τους άλλους ανθρώπους; Για τους περισσότερους ενήλικες, σε ποσοστό 91,2% η θρησκεία δεν είναι σηµαντικός παράγοντας στις σχέσεις µε τους άλλους ανθρώπους, ενώ για το υπόλοιπο 8,8% είναι. Στις µεγαλύτερες ηλικίες η θρησκεία έχει µικρή επίδραση στις ανθρώπινες σχέσεις. Γ. Η ΣΧΕΣΗ ΜΟΥ ΜΕ ΤΟ ΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ Αρχικά ζητήθηκε η άποψη των ενηλίκων να εκφράσουν τα συναισθήµατά τους απέναντι στους µετανάστες, να αναφέρουν αν έχουν δεχθεί ή έχουν ασκήσει ρατσιστική επίθεση, να δηλώσουν τον βαθµό αποδοχής και την εθνικότητα των µεταναστών σε διάφορα είδη σχέσεων και τους παράγοντες που επηρεάζουν τη στάση τους Είχαν τη δυνατότητα να δώσουν µια απάντηση στα πέντε πρώτα ερωτήµατα και να εκφράσουν συναισθήµατα, ενώ στις δυο τελευταίες ερωτήσεις είχαν τη δυνατότητα να επιλέξουν περισσότερες από µια απαντήσεις. 1. Τι είδους συναισθήµατα έχετε απέναντι στους µετανάστες; Τα συναισθήµατα που τρέφουν οι ενήλικοι ερωτηθέντες για τους µετανάστες είναι Θετικά σε ένα ποσοστό 67,6% ενώ Αρνητικά στο υπόλοιπο ποσοστό 33,4%. 2. Έχετε δεχθεί ρατσιστική επίθεση (σωµατική ή λεκτική) στο σχολείο ή στο χώρο εργασίας σας; Το 14,7% των ενηλίκων ερωτηθέντων δηλώνει πως έχει δεχθεί σωµατική ή λεκτική ρατσιστική επίθεση ενώ στην πλειονότητά τους σε ποσοστό 85,3% όχι. 3. Έχετε ασκήσει ρατσιστική επίθεση (σωµατική ή λεκτική) στο σχολείο ή στο χώρο εργασίας σας; Μόνο το 2,4% των ενηλίκων ερωτηθέντων δηλώνει πως έχει ασκήσει ρατσιστική επίθεση στο σχολείο ή στο χώρο εργασίας των, ενώ όλοι οι υπόλοιποι σε ποσοστό 97,6% πως όχι. Τα αισθήµατα των περισσοτέρων απέναντι στους µετανάστες είναι θετικά και δεν έχουν δεχθεί ή έχουν ασκήσει ρατσιστική επίθεση. 4. Πόσο θα δεχόσασταν έναν µετανάστη σε: Ο βαθµός αποδοχής των µεταναστών σε διάφορες σχέσεις όπως τις κοινωνικές, φιλικές, εργασιακές αλλά και πιο στενές, όπως οικογενειακές και σχέσεις γάµου, ποικίλει και στην περίπτωση των ενηλίκων ερωτηθέντων. Στον παρακάτω πίνακα φαίνεται πως κατανέµονται οι απαντήσεις σε ποσοστά για κάθε σχέση.
Καθόλου Λίγο Αρκετά Πολύ Πάρα Πολύ Οικογενειακή σχέση 24,2 36,4 18,2 12,1 9,1 Κοινωνική σχέση 9,1 18,2 30,3 21,2 21,2 Φιλική σχέση 12,1 15,2 24,2 27,3 21,2 Εργασία 6,1 21,2 12,1 33,3 27,3 Σχέση γάµου 36,4 24,2 9,1 18,2 12,1 Όσο η σχέση είναι πιο µακρινή η αποδοχή είναι πιο µεγάλη, ενώ όσο η σχέση γίνεται πιο στενή η αποδοχή γίνεται πιο µικρή. Κυρίως οι ενήλικοι δέχονται τους µετανάστες στο εργασιακό περιβάλλον. 5. Θα αποδεχόσασταν τους παρακάτω µετανάστες ως: Οι ερωτηθέντες ενήλικες καλούνταν να απαντήσουν ποιον από τους: Βαλκάνιο, Αφρικανό, Ασιάτη, Βορειοευρωπαίο ή Αµερικανό θα αποδεχόταν στις περιπτώσεις επίσκεψης στη χώρα µας, πολίτη της χώρας µας, γείτονα, συνάδελφο, συγκάτοικο, φίλο και ερωτικό σύντροφο. Για κάθε περίσταση τα ποσοστά των απαντήσεων που δόθηκαν παρατίθενται στον παρακάτω πίνακα: Βαλκάνιο Αφρικανό Ασιάτη Βορειοευρωπαίο Αµερικάνο επισκέπτη της χώρας σας 24,2 6,1 12,1 39,4 18,2 πολίτη της χώρας σας 19,4 0 3,2 64,5 12,9 γείτονα 25,1 9,4 3,1 50 12,5 συνάδελφο 12,5 3,1 6,3 65,6 12,5 συγκάτοικο 23,3 0 0 60 16,7 φίλο 29 9,7 0 54,8 6,5
ερωτικό σύντροφο 26,7 3,3 6,7 56,7 6,7 µέλος σε µια στενή σχέση γάµου 29 0 3,2 58,1 9,7 Μεγάλη είναι η αποδοχή των Βορειοευρωπαίων και στη συνέχεα των Βαλκάνιων γειτόνων µας, ενώ ελάχιστοι αποδέχονται τους Αφρικανούς και τους Ασιάτες. 6. Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν τη στάση σας απέναντι στους ξένους µαθητές; Το 50% των ερωτηθέντων ενηλίκων δήλωσε πως δεν επηρεάζεται από κανένας όσον αφορά στη στάση του απέναντι στους µετανάστες. Φαίνεται να επηρεάζεται από τα ΜΜΕ το 11,8%, από την Οικογένεια το 2,9%, τους Φίλους το 2,9%, τη Θρησκεία το 5,9%, ενώ Άλλος δήλωσε το 2,9%. Ο συνδυασµός ΜΜΕ Οικογένεια-Φίλοι ήταν σε ποσοστό 14,7%. 7. Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν τη στάση σας απέναντι στους µετανάστες; Και στην περίπτωση αυτή το 44,1% των ερωτηθέντων ενηλίκων δήλωσε πως κανένας παράγοντας δεν επηρεάζει την στάση του απέναντι στους µετανάστες, Από τα ΜΜΕ επηρεάζεται το 29,4 %, τη Θρησκεία το 2,9%, Άλλος το 2,9%. Τον συνδυασµό ΜΜΕ Θρησκεία (κ.α) δηλώνει το 14,7% των ερωτηθέντων. Από τον συνδυασµό των παραπάνω παραγόντων προκύπτει ότι µεγαλύτερη επίδραση στα ενήλικες έχουν τα ΜΜΕ για το γενικότερο ζήτηµα των µεταναστών και λιγότερο για τους ξένους µαθητές... ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ Ζητήθηκε από τους ενήλικες να αξιολογήσουν τη συµβολή της µετανάστευσης σε διάφορους τοµείς της καθηµερινότητάς µας και ως τελικό συµπέρασµα να αναφέρουν αν η ύπαρξη µεταναστών είναι ωφέλιµη ή βλαβερή. Εδώ υπήρχε δυνατότητα επιλογής µιας απάντησης. 1. Πως αξιολογείτε τη συµβολή της µετανάστευσης στον ή στην: Οι ερωτηθέντες αξιολόγησαν τη συµβολή της µετανάστευσης στα θέµατα: ασφάλειας, καθηµερινότητας, πολιτισµού, εγκληµατικότητας, βίας, οικονοµίας, αλλοίωση της εθνικής ταυτότητας από πολύ αρνητικά έως πολύ θετικά. Για κάθε θέµα παρουσιάζονται τα ποσοστά των απαντήσεών τους στον παρακάτω πίνακα: Πολύ αρνητικά Αρνητικά Ουδέτερα Θετικά Πολύ θετικά Ασφάλεια 26,5 50 20,6 2,9 0 Καθηµερινότητα 6,3 31,3 46,9 15,6 0
Πολιτισµό 9,4 18,8 31,3 37,5 3,1 Εγκληµατικότητα 23,5 44,1 17,6 14,7 0 Βία 17,6 44,1 26,5 11,8 0 Οικονοµία 11,8 26,5 23,5 35,3 2,9 Αλλοίωση εθνικής ταυτότητας 22,6 12,9 41,9 19,4 3,2 2. Η ύπαρξη µεταναστών ωφελεί ή βλάπτει τη χώρα που διαµένετε; Για το 44,1% των ερωτηθέντων ενηλίκων η ύπαρξη των µεταναστών ωφελεί τη χώρα που διαµένουν, για το 29,4% τη βλάπτει, ενώ σηµαντικό ποσοστό 26,5% δήλωσε δεν ξέρω/δεν απαντώ. Το συµπέρασµα που προκύπτει από τα τελευταία αποτελέσµατα είναι πως οι ενήλικες πιστεύουν ότι η ύπαρξη µεταναστών πιο πολύ ωφελεί την Ελλάδα και αξιολογούν αρνητικά την συµβολή τους στους τοµείς της βίας, της ασφάλειας και της εγκληµατικότητας. ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Το δείγµα µας περιελάµβανε άντρες και γυναίκες στο ίδιο περίπου ποσοστό. Η πλειοψηφία όµως του δείγµατος ήταν µαθητές και µάλιστα λιγότερο από 10% ήταν αλλοδαποί, οι οποίοι κατά κύριο λόγο έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα. ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΤΑΣΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΚΑΙ ΤΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ Οι ανήλικοι φάνηκε ότι δεν έχουν ξεκάθαρη άποψη για την ακολουθούµενη ελληνική και ευρωπαϊκή µεταναστευτική πολιτική και την ενσωµάτωση των µεταναστών στην ελληνική κοινωνία, γιατί δεν είναι ενηµερωµένοι σε τέτοια ζητήµατα και δεν τα γνωρίζουν. εν τρέφουν αισθήµατα ξενοφοβίας και δεν πιστεύουν ότι οι ξένοι είναι η αιτία για την ανεργία και για την αλλοίωση της εθνικής µας ταυτότητας. Αντίθετα, το µεγαλύτερο ποσοστό των ενηλίκων, που έχει τη δυνατότητα και τις εµπειρίες να κρίνει πιο σύνθετα ζητήµατα, κρίνει αρνητικά την ακολουθούµενη ελληνική και ευρωπαϊκή µεταναστευτική πολιτική, καθώς και την πολιτική εκπαίδευσης των µεταναστών. Ωστόσο δεν είναι ξενοφοβικό και δεν θεωρεί ότι οι µετανάστες είναι υπεύθυνοι για την ανεργία και τον κίνδυνο αλλοίωσης της εθνικής ταυτότητας. Η µεγάλη πλειοψηφία µαθητών και ενηλίκων είναι θετική στη νοµιµοποίηση των οικογενειαρχών και των εργαζόµενων µεταναστών. Ο συνδυασµός των απαντήσεων δείχνει πως οι περισσότεροι µαθητές αλλά και οι ενήλικες πιστεύουν πως οι µετανάστες πρέπει να έχουν κυρίως εργασιακά και εκπαιδευτικά δικαιώµατα, ενώ η µεγάλη πλειοψηφία πιστεύει ότι οι µετανάστες δεν πρέπει να έχουν εκλογικά δικαιώµατα και δύναµη µε την ψήφο τους.
Κυρίαρχοι παράγοντες διαχωρισµού των µεταναστών είναι η χώρα προέλευσης και η εθνικότητα (οι πιο πολλοί θεωρούν ότι είναι το ίδιο), ενώ δεν είναι σηµαντικοί παράγοντες το χρώµα δέρµατος και η θρησκεία. Η ΣΧΕΣΗ ΜΟΥ ΜΕ ΤΟ ΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ Οι ανήλικοι µαθητές αλλά και οι ενήλικες δηλώνουν ότι έχουν θετικά συναισθήµατα σε ποσοστό 61,2%. Τα θετικά συναισθήµατα είναι: συµπόνια, λύπη, κατανόηση, συµπάθεια, αγάπη, ενδιαφέρον. Τα αρνητικά συναισθήµατα είναι: φόβος, µίσος, απέχθεια - αντιπάθεια, επιφύλαξη Ένα στα τέσσερα παιδιά έχει δεχθεί ή έχει ασκήσει ρατσιστική επίθεση ενώ τα µισά από αυτά είναι αγόρια που έχουν δεχθεί και έχουν ασκήσει ρατσιστική επίθεση. Αντίθετα οι ενήλικες δηλώνουν ότι δεν έχουν δεχθεί ή έχουν ασκήσει ρατσιστική επίθεση. Στο ερώτηµα «Πόσο θα δεχόσασταν έναν µετανάστη σε διάφορες σχέσεις» οι απαντήσεις έδειξαν ότι και στους µαθητές και στους ενήλικες ο βαθµός αποδοχής των µεταναστών ποικίλει ανάλογα µε το είδος της σχέσης. Όσο η σχέση είναι πιο χαλαρή, η αποδοχή είναι πιο µεγάλη, ενώ όσο η σχέση γίνεται πιο στενή, η αποδοχή γίνεται πιο µικρή. Η µόνη διαφορά είναι ότι οι ενήλικες δέχονται τους µετανάστες στο εργασιακό περιβάλλον. Αξιοσηµείωτη ήταν η διαφορά που παρουσιάστηκε στις απαντήσεις µαθητών και ενηλίκων ως προς την αποδοχή Βαλκάνιων, Αφρικανών, Ασιατών, Βορειοευρωπαίων ή Αµερικάνων.Οι ερωτηθέντες µαθητές αποδέχονται πολύ περισσότερο τους Αµερικάνους και έπειτα τους Βορειοευρωπαίους,λιγότερο τους Βαλκάνιους γείτονές µας, και ελάχιστα τους Αφρικανούς και τους Ασιάτες. Αντίθετα στους ενήλικες µεγάλη είναι η αποδοχή των Βορειοευρωπαίων και στη συνέχεια των Βαλκάνιων γειτόνων µας, ενώ ελάχιστοι αποδέχονται τους Αφρικανούς και τους Ασιάτες. Στο ερώτηµα «Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν τη στάση σας απέναντι στους ξένους µαθητές και στους µετανάστες» οι απαντήσεις έδειξαν ότι µεγαλύτερη επίδραση στα νέα παιδιά έχουν κυρίως τα ΜΜΕ και η οικογένεια, λιγότερο οι φίλοι και ελάχιστα η θρησκεία. Από τον συνδυασµό των παραπάνω παραγόντων προκύπτει ότι τα ΜΜΕ επηρεάζουν τη στάση των ενηλίκων στο γενικότερο ζήτηµα των µεταναστών όχι όµως σε ζητήµατα που αφορούν στους ξένους µαθητές. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ Το συµπέρασµα που προέκυψε από τα τελευταία αποτελέσµατα είναι πως οι ανήλικοι µαθητές πιστεύουν ότι η ύπαρξη µεταναστών βλάπτει την Ελλάδα και αξιολογούν αρνητικά την συµβολή τους στους πιο πολλούς τοµείς της καθηµερινής ζωής. Αντίθετα οι ενήλικες πιστεύουν ότι η ύπαρξη µεταναστών πιο πολύ ωφελεί την Ελλάδα και αξιολογούν αρνητικά την συµβολή των µεταναστών στους τοµείς της βίας, της ασφάλειας και της εγκληµατικότητας