Ρυθμιζόμενα τιμολόγια σε συνθήκες ενεργειακής ανεπάρκειας

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ Α.Ε. Ρυθμιζόμενα τιμολόγια σε συνθήκες ενεργειακής ανεπάρκειας Καθ. Νίκος Χατζηαργυρίου Αντιπρόεδρος και Αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος ΙΕΝΕ, 2 η Εβδομάδα Ενέργειας 13 Νοεμβρίου 2008 Κυρίες και κύριοι, Σας ευχαριστώ που μου δίνετε την ευκαιρία από αυτό το βήμα να μιλήσω ως αντιπρόεδρος της ΔΕΗ αλλά και ως ακαδημαϊκός, που χρόνια ασχολείται και παρακολουθεί τις εξελίξεις στον ενεργειακό χώρο. Στόχος μου είναι, υπηρετώντας και το σκοπό αυτού του Συνεδρίου να διερευνήσω μαζί σας κάποιες αδυναμίες της Ελληνικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, να εντοπίσουμε τα κρίσιμα σημεία και να προβληματιστούμε για το πώς θα μπορέσουμε να αποφύγουμε εξελίξεις πιο δυσάρεστες από αυτές που βιώνουμε σήμερα. 1

H απελευθέρωση της ηλεκτρικής αγοράς στην Καλιφόρνια: Προβλήματα πριν και μετά Η κατάσταση στο ηλεκτρικό σύστημα της Καλιφόρνια πριν το 1998: Εισαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας Ανάκαμψηαπόοικονομικήύφεσηπουείχεεπιφέρειμείωσητης ζήτησης ενέργειας Δεν είχε εγκριθεί κανένα μεγάλο έργο παραγωγής για 8 χρόνια Δεν είχε εγκριθεί κανένα σημαντικό έργο μεταφοράς για 5 χρόνια Όμως, και η απελευθερωμένη αγορά οδηγήθηκε σε κρίση το 2000 2001: Η μεγαλύτερη ηλεκτρική εταιρία PG&E πτώχευσε Εκατομμύρια καταναλωτές υπέστησαν μεγάλες διακοπές ρεύματος Τοτραπεζικόσύστημακαιολόκληρηηοικονομικήζωήτης«6 ης μεγαλύτερης οικονομίας στον κόσμο» κλονίστηκαν 2 Πριν κάποιες μέρες, με πρόσκληση της ΔΕΗ, έγινε ημερίδα στην οποία μίλησε ο γνωστός για την ενασχόλησή του με θέματα αγορών ηλεκτρικής ενέργειας, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρίας ΕCCΟ, Dr. Άλεξ Παπαλεξόπουλος. Το θέμα ήταν η κρίση στην Καλιφόρνια. Για να υπενθυμίσω σε όλους μας, το 2001 η απελευθερωμένη αγορά ηλεκτρικής ενέργειας της Καλιφόρνια κατέρρευσε, η μεγαλύτερη ηλεκτρική εταιρία PG&E πτώχευσε, συνεχείς διακοπές άφηναν εκατομμύρια καταναλωτές χωρίς ηλεκτρική ενέργεια και ολόκληρη η οικονομική ζωή της Καλιφόρνια μαζί και το τραπεζικό σύστημα, κλονίστηκαν σοβαρά. Αμέσως μετά την ημερίδα αυτή, δεχτήκαμε επικρίσεις από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, που έσπευσαν να κατηγορήσουν τη ΔΕΗ ότι κινδυνολογεί και ότι προετοιμάζει τους καταναλωτές για πιθανό black out και για προγραμματιζόμενες μεγάλες διακοπές. 2

Οι βασικές αιτίες της κρίσης της ηλεκτρικής αγοράς στην Καλιφόρνια 3 Και βέβαια μόνον αυτός δεν ήταν ο στόχος μας. Η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας της Καλιφόρνια πράγματι έχει πολλές σχεδιαστικές ομοιότητες με την Ελληνική αγορά και τις ίδιες δομικές αδυναμίες, όμως η εξέλιξη μιας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας είναι ένα φαινόμενο δυναμικό. Ποτέ οι συνθήκες και το περιβάλλον δεν είναι πανομοιότυπα, και όσο και αν οι κίνδυνοι είναι ίδιοι, όπως όλοι γνωρίζουμε, σε ένα δυναμικό σύστημα η εξέλιξη δεν είναι ποτέ προδιαγεγραμμένη. Αυτό σημαίνει ότι από τις όποιες παρατηρήσεις γίνονται για άλλα ηλεκτρικά συστήματα και αγορές, μόνο εμπειρία μπορούμε να αντλήσουμε, έτσι ώστε προβλέποντας πιθανές άσχημες εξελίξεις να πάρουμε εκείνες τις αποφάσεις και τα απαραίτητα μέτρα που θα διασφαλίσουν την καλύτερη έκβαση. 3

Σημαντικές σχεδιαστικές ομοιότητες με την ηλεκτρική αγορά της Ελλάδας και το πλαίσιο δραστηριοποίησης της ΔΕΗ 1. Υποχρεωτική ημερήσια αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, με ενιαία ωριαία τιμή (οριακή τιμή συστήματος). 2. Απελευθέρωση της λιανεμπορικής αγοράς με ρυθμιζόμενα όμως τιμολόγια για τις πρώην καθετοποιημένες ηλεκτρικές εταιρείες. Τα τιμολόγια αυτά ήταν ικανοποιητικά τη συγκεκριμένη περίοδο για τις εταιρείες αυτές. Όμως, ελάχιστοι πελάτες άλλαξαν προμηθευτή. 3. Πρόσθετο περιβαλλοντικό κόστος για τις νέες επενδύσεις και για την εξαγορά δικαιωμάτων ρύπων ΝΟx. 4. Υποχρεώσεις τελευταίου καταφυγίου για τις πρώην καθετοποιημένες επιχειρήσεις. 4 Συγκεκριμένα, στην Καλιφόρνια η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας απελευθερώθηκε το 1998, μετά από απαίτηση μεγάλων καταναλωτών για μείωση των τιμών. Το μοντέλο που υιοθετήθηκε μοιάζει αρκετά με αυτό που υιοθετήθηκε στην Ελλάδα: 1. Η χονδρεμπορική αγορά απελευθερώθηκε, δημιουργήθηκε δηλαδή υποχρεωτική ημερήσια αγορά ηλεκτρικής ενέργειας που λειτουργούσε με τον ίδιο τρόπο που λειτουργεί και στην Ελλάδα, με καθορισμό ενιαίας αμοιβής (οριακή τιμή συστήματος). 2. Παράλληλα απελευθερώθηκε η λιανεμπορική αγορά με ρυθμιζόμενα όμως τιμολόγια. Τα ρυθμιζόμενα τιμολόγια ήταν ικανοποιητικά για τις ηλεκτρικές εταιρείες τη συγκεκριμένη περίοδο, και οι προβλέψεις έλεγαν ότι οι νέες επενδύσεις που θα γίνονταν στην ενέργεια θα είχαν μικρό χρόνο απόσβεσης. 3. Τα περιβαλλοντικά κινήματα στην Καλιφόρνια ήταν ισχυρά και η Περιβαλλοντική Νομοθεσία ιδιαίτερα αυστηρή ως προς την έγκριση των ενεργειακών επενδύσεων, αλλά κυρίως ως προς το κόστος με το οποίο η εξαγορά των ρύπων επιβάρυνε την παραγόμενη ενέργεια. 4. Ένα σημείο στο οποίο θα πρέπει να σταθούμε ιδιαίτερα, είναι ότι οι πρώην μονοπωλιακές εταιρείας της Καλιφόρνια ( η Pacific Gas and Electric Company, η Southern California Edison και η San Diego Gas and Electric Company), είχαν την υποχρέωση παροχής τελευταίου καταφυγίου, του να δίνουν δηλαδή ηλεκτρική ενέργεια σε όποιον το ζητούσε. Βάρυνε δηλαδή αυτές τις τρεις εταιρίες η υποχρέωση που έχει αναθέσει και η Ελληνική Πολιτεία στη ΔΕΗ. Τα παραπάνω φαντάζομαι σας φέρνουν στο μυαλό την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας της Ελλάδας. 4

Τι οδήγησε στην κρίση: 1. Μεγάλη αύξηση του κόστους παραγωγής Ηεξέλιξητωντιμώντου φυσικού αερίου το 2000 (από 2,7 $/mbtu σε 25 $/mbtu μέση τιμή κατά την περίοδο της κρίσης) Ηεξέλιξητουσυνολικούκόστους ενέργειας και επικουρικών υπηρεσιών (1998: $ 5,6 δισ., 2000: $ 28,0 δισ.) 5 Δυστυχώς οι εξελίξεις στην Καλιφόρνια και η έκταση της κρίσης ήταν εντελώς απρόβλεπτες, και η αλλαγή των δεδομένων εντυπωσιακή. Ας δούμε ποια ήταν η αλληλουχία των γεγονότων και η δραματική τροποποίηση τωνσυνθηκώνπουοδήγησανστηνκρίσηαυτή. 1. Οι προβλέψεις που είχαν γίνει για την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας στη χονδρεμπορική αγορά, που στηριζόταν βέβαια σε προβλέψεις του κόστους παραγωγής, έδιναν μια προοπτική κερδοφορίας στις πρώην καθετοποιημένες εταιρίες ηλεκτρισμού που λειτουργούσαν και σαν προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας. Όμως: - αφενός μια ξαφνική αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου, σε βαθμό που δεν είχε προβλεφτεί σε κανένα σενάριο εξέλιξης της αγοράς, - και αφετέρου η τριετής ανομβρία, οδήγησαν σε μεγάλη αύξηση του κόστους παραγωγής της ενέργειας και κατά συνέπεια και την τιμή της στη χονδρεμπορική αγορά. Έγινε δηλαδή αυτό που βιώσαμε και εμείς με την πρόσφατη μεγάλη πετρελαϊκή κρίση και τη μικρή παραγωγή των υδροηλεκτρικών σταθμών. 5

Τι οδήγησε στην κρίση: 2. Μεγάλη αύξηση του φορτίου Η εξέλιξη στη ζήτηση ενέργειας: 4% το 1999, 5% το 2000 ειδικά το καλοκαίρι (Ιούνιος 2000): αύξηση 13,7% στην ενέργεια και 13% στην αιχμή Εκμηδενισμός των εφεδρειών ισχύος 6 2. Παράλληλα, η μεγάλη αύξηση στην ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας, αποτέλεσμα της σημαντικής ανάπτυξης των βιομηχανικών δραστηριοτήτων μετά από μία περίοδο ύφεσης και της μεγάλης αύξησης του πληθυσμού της Πολιτείας, οδήγησε σε έλλειψη επάρκειας σε ηλεκτρική ισχύ και ενέργεια. Αν και οι εταιρίες παραγωγής παρήγαγαν όσο το δυνατό περισσότερη ενέργεια, παραλείποντας ακόμα και τα προγράμματα συντήρησης των μονάδων παραγωγής, το Σύστημα άρχισε να στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό σε εισαγόμενη ενέργεια προκειμένου να καλύψει την ζήτηση. Είναι και αυτό, ένα ακόμη κρίσιμο σημείο ομοιότητας με την Ελληνική αγορά. 6

Τι οδήγησε στην κρίση: 3. Αναντιστοιχία μεταξύ τιμών στη χονδρεμπορία (ραγδαία αυξανόμενων) και στη λιανική (σταθερών) Κατά τη διάρκεια της κρίσης (μέσες τιμές): 150$/MWh στη χονδρεμπορική αγορά, κάτω από 70$/MWh στη λιανική αγορά 7 3. Τα ρυθμιζόμενα τιμολόγια που την εποχή της απελευθέρωσης της αγοράς υπερκάλυπταν την τιμή πώλησης της ηλεκτρικής ενέργειας στη χονδρεμπορική, σε αντίθεση με τη ραγδαία αύξηση αυτής της τιμής, παρέμεναν στα ίδια επίπεδα. Η Πολιτική ηγεσία της Καλιφόρνια παρά τις συνεχείς εκκλήσεις των μεγάλων εταιρειών που ασκούσαν δραστηριότητα προμήθειας, και υπολογίζοντας προφανώς λανθασμένα το πολιτικό κόστος, δεν αποφάσισε την αύξηση των τιμολογίων των καταναλωτών. Όπως και στην Ελλάδα δηλαδή, τα ρυθμιζόμενα τιμολόγια διατηρήθηκαν σε τιμές κάτω από τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας στην ημερήσια χονδρεμπορική αγορά. 7

Ενεργειακό ισοζύγιο ΔΕΗ α εξαμήνου 2004 & 2008 Εισαγωγές Ενέργειας Αγορές Ενέργειας από το Σύστημα Υγρά Καύσιμα Φυσικό Αέριο 1 Υδροηλεκτρικά 2.670 Σύνολο 27.461 GWh 1.470 787 3.134 3.786 % Σύνολο Δ% GWh 30.452 GWh % 10,9% 5,4 5,6 1.695 2,9 11,3 33,4% 3.710 12,1 12,7 3.870 13,8 9,7 5.802 19,1 Εισαγόμενα Καύσιμα και Ενέργεια 49,5% Λιγνίτης 15.614 56,9 Εγχώρια Καύσιμα 66,6% 1.540 13.835 5,1 45,4 Εγχώρια Καύσιμα 50,5% α εξάμηνο 2004 α εξάμηνο 2008 Το α εξάμηνο 2008, η λιγνιτική παραγωγή και η παραγωγή από υδροηλεκτρικά ήταν μειωμένες Η ΔΕΗ κάλυψε την μείωση της λιγνιτικής και υδροηλεκτρικής παραγωγής και την αύξηση της ζήτησης με ακριβότερα καύσιμα (πετρέλαιο και φυσικό αέριο) και αγορές/εισαγωγές ενέργειας 1. Συμπεριλαμβανομένης παραγωγής της ΔΕΗ από ανανεώσιμες πηγές 68GWh το α εξάμ. 2008 & 35 GWh το α εξάμ. 2004 8 Καταλαβαίνετε λοιπόν ότι ο λόγος που εξετάζουμε την εξέλιξη της αγοράς στην Καλιφόρνια είναι γιατί το μοντέλο της απελευθέρωσης της αγοράς της Καλιφόρνια, αλλά και το θεσμικό πλαίσιο δραστηριοποίησης των πρώην καθετοποιημένων εταιρειών είναι απολύτως αντίστοιχα με αυτά που υιοθετήθηκαν και για την απελευθέρωση της Ελληνικής αγοράς και τη ΔΕΗ. Επίσης, η Ελληνική αγορά, αντιμετωπίζει σήμερα τις ίδιες συνθήκες με αυτές που απρόβλεπτα αντιμετώπισε η Καλιφόρνια όταν ξέσπασε η κρίση το 2000. 1. Δηλαδή η έλλειψη επάρκειας και ασφάλειας εφοδιασμού, η εξάρτηση της κάλυψης της ζήτησης από εισαγόμενη ενέργεια και η έλλειψη νερών, που αντιμετώπισε η Καλιφόρνια είναι ακριβώς ό,τι αντιμετωπίζει και η Ελληνική αγορά σήμερα. Μπορείτε να δείτε την εξέλιξη του ενεργειακού ισοζυγίου της ΔΕΗ στη διαφάνεια αυτή. 8

Μεταβολή τιμών καυσίμων, Οριακής Τιμής Συστήματος, Τιμολογίων και Πληθωρισμού 2004 με 2008 350 Μαζούτ 300 Οριακή Τιμή Συστήματος 250 200 150 Τιμολόγια ΔΕΗ 100 02/01/2004 02/07/2004 02/01/2005 02/07/2005 02/01/2006 02/07/2006 02/01/2007 02/07/2007 02/01/2008 Φυσικό Αέριο ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΤΙΜΗΣ ΜΑΖΟΥΤ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΤΙΜΗΣ ΦΥΣ. ΑΕΡΙΟΥ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΤΙΜΟΛΟΓΙΩΝ ΔΕΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΟΤΣ Πληθωρισμός 9 2. Η μεγάλη αύξηση των τιμών καυσίμου, είναι επίσης κοινή και απρόβλεπτη εξέλιξη τόσο στην Καλιφόρνια όσο και στην Ελλάδα. Αξίζει στη διαφάνεια αυτή να δούμε όχι μόνο ότι τα τιμολόγια λιανικής της ΔΕΗ δεν ακολούθησαν την σημαντικότατη τα τελευταίαχρόνιααύξησητωντιμώνκαυσίμων, αλλά και ότι αυτό αντιθέτως έγινε για την αμοιβή των ανεξάρτητων παραγωγών και των εισαγωγέων, δηλαδή την Οριακή Τιμή του Συστήματος 9

Εξέλιξη μέσου εσόδου και μέσου κόστους* της ΔΕΗ (μεταξύ έτους 2004 και α εξαμήνου 2008 για το Σύστημα) ( /ΜWh) - 4,84 9,17 79,99 84,83 59,17 50,00 Μέσο Έσοδο Μέσο Κόστος Μέσο Έσοδο Μέσο Κόστος 2004 Α εξάμηνο 2008 *Δεν περιλαμβάνει χρεώσεις δικτύου 10 3. Τα ρυθμιζόμενα τιμολόγια που δεν αντανακλούσαν το κόστος της ενέργειας, είναι ακόμη μια ομοιότητα. 4. Τέλος η υποχρέωση του τελευταίου καταφυγίου ήταν δέσμευση τόσο για τις μεγάλες εταιρείες της Καλιφόρνια όσο και για τη ΔΕΗ. Όλαταπαραπάνω, δηλαδή η έλλειψη επάρκειας, η αύξηση των τιμών καυσίμων άρα και του κόστους παραγωγής, τα ρυθμιζόμενα τιμολόγια κάτω του κόστους και η υποχρέωση του τελευταίου καταφυγίου, δημιούργησαν εκείνο το εκρηκτικό μίγμα που οδήγησε αφενός μεν στην μεγάλη κρίση του ενεργειακού συστήματος της Καλιφόρνια, αφετέρου την PG&E σε πτώχευση και τις άλλες πρώην καθετοποιημένες στα πρόθυρα. 10

Εξέλιξη οικονομικών αποτελεσμάτων ΔΕΗ 2004-2008 (προ φόρων) 502,3 ( εκατ. ) 311,9-115 Κέρδη α εξαμήνου 2004 Ζημίες α εξαμήνου 2008 Κέρδη 2004 Σημαντικές ζημίες 2008 11 Αυτά που σας ανέφερα, είναι γεγονότα. Δεν είναι ούτε πιθανολογούμενες εξελίξεις, ούτε εκτιμήσεις κινδύνων. Δεν κινδυνολογούμε και γι αυτό σπεύδω να σας καθησυχάσω αναφέροντας τις επί τω βελτίω διαφορές του Ελληνικού συστήματος: 1. Το πρώτο θετικό στοιχείο του Ελληνικού ηλεκτρικού συστήματος σε σχέση με εκείνο της Καλιφόρνια, είναι το ότι το Ελληνικό δίκτυο μεταφοράς και διανομής της ΔΕΗ είναι σε πολύ καλύτερη κατάσταση από ότι το ιδιωτικό δίκτυο της Καλιφόρνια στο οποίο μειωμένες επενδύσεις είχαν δημιουργήσει μεγάλα προβλήματα υπερφόρτισης γραμμών και συνεχόμενων βλαβών. 2. Δεύτερο και σημαντικότερο είναι, ότι ήδη έχουμε την γνώση του ποιοι είναι οι κίνδυνοι, ποια θα μπορούσε να είναι η μοιραία εξέλιξη, και προσωπικά θεωρώ ότι έχουμε έστω και αυτή την τελευταία στιγμή την ευκαιρία να αλλάξουμε εντελώς τα πράγματα υπέρ μας. Εξάλλου και με αυτή τη γνώση η ΔΕΗ έχει καταρτίσει το Επιχειρησιακό της Σχέδιο, βοηθώντας στην υλοποίηση συνθηκών επάρκειας, πρόβλημα που είναι και η βασική γενεσιουργός αιτία της δυσλειτουργίας της αγοράς. Βέβαια η επίλυση του συνόλου των προβλημάτων της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας αποτελεί ευθύνη της Πολιτείας και των θεσμοθετημένων οργάνων της. Πέρα από τα αναγκαία άμεσα μέτρα αντιμετώπισης των βραχυπρόθεσμων κινδύνων τίθεται και ένα σημαντικό θέμα θεσμικών αλλαγών και επανασχεδιασμού της αγοράς. Η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να αντιδρά σωστά σε όποιες διαφορετικές συνθήκες προκύψουν. 11

ΗΕλλάδαεξακολουθείναδιαθέτειταχαμηλότερα τιμολόγια ηλεκτρισμού στην Ευρώπη Τιμολόγια Οικιακών Καταναλωτών ΕE15 ( /MWh α εξάμηνο 2008 (1) ) /ΜWh 200 150 126.6 100 90,0 91,4 91,5 108,5 115,2 120,3 127,0 127,1 129,9 141,0 141,1 142,1 150,0 155,9 167,4 50 0 Ελλάδα Γαλλία Φιλανδία Σουηδία Ισπανία Δανία Ολλανδία Ηνωμένο Βασίλειο Γερμανία Πορτογαλία Αγγλία Λουξεμβούργο Βέλγιο Ιρλανδία Ιταλία Ετήσια κατανάλωση μεταξύ 2500 kwh και 5000 kwh; Χωρίς φόρους (1) Τα στοιχεία για Ελλάδα, Γαλλία, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Ισπανία και Ηνωμένο Βασίλειο είναι του δευτέρου εξαμήνου 2007 Πηγή : Eurostat 12 Δεν θα ακούσετε από εμάς ότι η λύση είναι η απελευθέρωση των τιμολογίων. Αντίθετα. Θεωρούμε ότι στις δεδομένες συνθήκες έλλειψης επάρκειας, τα ρυθμιζόμενα τιμολόγια και μόνον αυτά, διασφαλίζουν ότι η ανεξέλεγκτη αύξηση στην τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας δεν θα δημιουργήσει ένα τεράστιο κοινωνικό πρόβλημα στους καταναλωτές και δεν θα λειτουργήσει ανασταλτικά στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Βέβαια μια απελευθερωμένη αγορά για να λειτουργήσει εξυπηρετώντας το στόχο της και για να αυτορυθμίζεται πρέπει να είναι απελευθερωμένη τόσο στη χονδρεμπορική όσοκαιστηλιανεμπορικήαγορά. Η σύνδεση ανάμεσα στο κόστος παραγωγής και στην τιμή κατανάλωσης θα λειτουργήσει εξισορροπητικά και ρυθμιστικά και προς τις δύο κατευθύνσεις. Όμωςγιαναγίνειαυτό, για να απελευθερωθούν δηλαδή τα τιμολόγια χωρίς να εμπλέξουμε σε περιπέτειες τους καταναλωτές θα πρέπει προηγουμένως να έχουμε διασφαλίσει τέτοιες συνθήκες ώστε η μετάβαση προς τα απελευθερωμένα τιμολόγια να είναι ομαλή. 12

Απελευθερωμένη Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας Τιμές Χονδρεμπορικής Αγοράς Τιμές Λιανεμπορικής Αγοράς Προϋποθέσεις: Επάρκεια σε ισχύ και ενέργεια Βέλτιστο ενεργειακό μίγμα 13 Βασικές παράμετροι για αυτό είναι η διασφάλιση επάρκειας σε ηλεκτρική ισχύ και ενέργεια και ο έλεγχος του κόστους της παραγωγής, ηκαλήδιαχείρισηδηλαδήόλωντων ελεγχόμενων παραγόντων που επηρεάζουν το κόστος. 1. Όσον αφορά την επάρκεια της ηλεκτρικής ισχύος και ενέργειας στο Ελληνικό σύστημα, είναι προφανές από τα προγράμματα επενδύσεων των εταιριών που εμπλέκονται στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ότι στα άμεσα επόμενα χρόνια θα υπάρχει η σημερινή στενότητα στην κάλυψη της ζήτησης. Όμως εφόσον υλοποιηθούν τα επενδυτικά σχέδια των αδειών που έχουν δοθεί από την Πολιτεία, το πρόβλημα αυτό θα λυθεί. Επομένως τότε θα έχει πληρωθεί ο ένας όρος για την ομαλή απελευθέρωση των τιμολογίων. 2. Ο δεύτερος όρος της οικονομικότητας, δηλαδή της μείωσης του κόστους παραγωγής της ηλεκτρικής ενέργειας, μπορεί να επηρεαστεί από έναν σωστά καταρτισμένο ενεργειακό σχεδιασμό εκ μέρους της Πολιτείας 13

Η επάρκεια και ο έλεγχος του κόστους παραγωγής είναι προϋποθέσεις για τη λειτουργία μίας σωστής αγοράς με απελευθερωμένα τιμολόγια Ηεκτίναξητων τιμών χονδρεμπορικής στην Καλιφόρνια, λόγω έλλειψης επάρκειας και αυξημένου κόστους παραγωγής 14 Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν ότι παρόλο που ο στόχος μιας υγιώς απελευθερωμένης αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να περιλαμβάνει και απελευθερωμένα τιμολόγια, στις συγκεκριμένες συνθήκες τόσων περιορισμών της Ελληνικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, και μέχρι την κάλυψη των προϋποθέσεων που αναφέρθηκαν, είναι απαραίτητο τα τελικά τιμολόγια της ηλεκτρικής ενέργειας να είναι ρυθμιζόμενα. Άλλως θα απαιτήσουμε από τους καταναλωτές να πληρώσουν όλο το τίμημα των λάθος επιλογών και των παραλείψεων μας. Χρειάζεται λοιπόν να θεσπιστούν μέτρα για αυτή τη μεταβατική περίοδο μέχρι τη λειτουργία του μοντέλου της ώριμης αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Τι πρέπει να κάνουμε μέχρις ότου η τιμή πώλησης της ηλεκτρικής ενέργειας στον τελικό χρήστη να αντανακλά το κόστος παραγωγής της, χωρίς να οδηγηθεί μοιραία η ΔΕΗ σε απαξίωση ή ακόμα και πτώχευση; Το να αποφεύγουμε να δούμε το πρόβλημα και να το αντιμετωπίσουμε, δεν είναι λύση. Σε αυτή την περίπτωση η εμπειρία της Καλιφόρνια είναι άκρως διαφωτιστική και ελπίζουμε άκρως πειστική. 14

Επιβληθείσα στη ΔΕΗ de facto και «επί ζημία» δεσπόζουσα θέση Ρυθμιζόμενα Τιμολόγια που δεν καλύπτουν το κόστος + Υποχρέωση «Τελευταίου Καταφυγίου» Επιπλέον ζημία για τη ΔΕΗ De facto «επί ζημία» δεσπόζουσα θέση Η ΔΕΗ είναι ο μοναδικός αγοραστής στη χονδρεμπορική αγορά σε υψηλές τιμές και ο μοναδικός προμηθευτής στη λιανική αγορά σε χαμηλές τιμές. Η ΔΕΗ υποχρεούται να παρέχει ρεύμα σε όποιον της το ζητήσει. Οι επιβληθείσες υποχρεώσεις δημιουργούν ένα πρόσθετο κόστος στη ΔΕΗ για το οποίο δεν αποζημιώνεται 15 Υπάρχουν άμεσα μέτρα που μπορούν να λειτουργήσουν αμβλύνοντας αφενός μεν τα οικονομικά προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί από τη στρεβλή λειτουργία της αγοράς, αφετέρου να κάνουν τη λειτουργία της Ελληνικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας πιο σωστή. Προτάσεις για τη λήψη τέτοιων άμεσων μέτρων έχουν κατατεθεί από τη ΔΕΗ και η Πολιτεία οφείλει να τις μελετήσει προκειμένου να διευκολύνει την ομαλότερη λειτουργία της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Θα σας αναφέρω το χαρακτηριστικό παράδειγμα της υποχρέωσης της ΔΕΗ να παρέχει τις υπηρεσίες του τελευταίου καταφυγίου. Συγκεκριμένα όπως πιθανά πολλοί από εσάς γνωρίζετε, η ΔΕΗ υποχρεώνεται να παρέχει ηλεκτρική ενέργεια σε οποιοδήποτε καταναλωτή το ζητήσει. ακόμα και σε καταναλωτές που είναι παράλληλα, αυτοί ή εταιρία του ομίλου τους, παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας. Δηλαδή, οι ανεξάρτητοι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας, μπορούν κάνοντας χρήση αυτής της υποχρέωσης της ΔΕΗ, να αποκομίσουν οφέλη εις βάρος της, μεταφέροντας σε αυτή ζημίες 15

Καλές υπηρεσίες προς τους καταναλωτές: Παροχή ηλεκτρικής ενέργειας με ασφάλεια σε χαμηλές τιμές Αλλά και: Ύπαρξη μιας ισχυρής εταιρίας φορέα υλοποίησης Εθνικής Ενεργειακής πολιτικής Λειτουργία μιας βιώσιμης αγοράς για διασφάλιση χαμηλών τιμών για τον μελλοντικό καταναλωτή 16 Συνοψίζοντας, νομίζω ότι είναι απόλυτα σαφές ότι η ελληνική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή, αφού οι επικίνδυνες συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί σήμερα έχουν αναδείξει πολλά προβλήματα που κυοφορούνταν χωρίς να έχουν εκδηλωθεί. Οι καλές υπηρεσίες για τους καταναλωτές δεν υπαγορεύουν μόνο την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας σε χαμηλές τιμές αλλά και την διασφάλιση του ενεργειακού μέλλοντος της χώρας με την ύπαρξη μιας ισχυρής εταιρίας ηλεκτρισμού που θα είναι φορέας για την υλοποίηση της εθνικής ενεργειακής πολιτικής και την λειτουργία μιας βιώσιμης αγοράς που θα εξασφαλίζει χαμηλές τιμές ρεύματος και για τους αυριανούς καταναλωτές. 16

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ Α.Ε. Η χαμηλή τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας σήμερα είναι επιδίωξή μας, μέχρι του σημείου που δεν θα υπονομεύει τη χαμηλή τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας αύριο. Ευχαριστώ για την προσοχή σας. 17 Η χαμηλή τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας σήμερα είναι επιδίωξή μας μέχρι του σημείου που δεν θα υπονομεύει τη χαμηλή τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας αύριο. Ευχαριστώ για την προσοχή σας. 17