ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ (ΕΛ.ΣΤΑΤ.) Ενότητα : ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Στοιχεία : βάση δεδομένων για την εκπαίδευση 2001 έως και 2014 (Στοιχεία Έναρξης και Λήξης)

Έργο: ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ 2017-2018 Η ελληνική πρωτοβάθμια & δευτεροβάθμια ειδική αγωγή & εκπαίδευση Μέρος Β : το εθνικό πλαίσιο αναφοράς Διεθνείς & εθνικές βάσεις δεδομένων: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ (ΕΛ.ΣΤΑΤ.) Ενότητα : ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Στοιχεία : βάση δεδομένων για την εκπαίδευση 2001 έως και 2014 (Στοιχεία Έναρξης και Λήξης) EUROPEAN AGENCY for SPECIAL NEEDS and INCLUSIVE EDUCATION, EASIE Στοιχεία : dataset 2008, 2010, 2012, 2014, 2016, 2018 Επεξεργασία ερευνητικών δεδομένων: ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ της ΓΣΕΕ (ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ) Ερευνητική ομάδα: Επιστημονικός υπεύθυνος Νίκος Παϊζης, Μαθηματικός Ερευνητής, Επιστημονικός Σύμβουλος ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ Ερευνητικός σχεδιασμός Νίκος Παϊζης, Μαθηματικός Ερευνητής, Επιστημονικός Σύμβουλος ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ σε συνεργασία με την Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) Φανή Προβή, Κοινωνιολόγος, MA στην Κοινωνική Έρευνα, Επιστημονικά Υπεύθυνη «Παρατηρητηρίου Θεμάτων Αναπηρίας» της Ε.Σ.Α.μεΑ. Δημήτρης Λογαράς, Κοινωνικός Ανθρωπολόγος, Επιστημονικό Στέλεχος Ε.Σ.Α.μεΑ. και μέλος της επιστημονικής ομάδας του «Παρατηρητήριου Θεμάτων Αναπηρίας» της Ε.Σ.Α.μεΑ. Σχηματισμός και στατιστική επεξεργασία βάσεων δεδομένων Πωλίνα Φατούρου, Οικονομολόγος, MSc Κοινωνικών Ερευνών UoE UK, στέλεχος ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ Επεξεργασία ανάπτυξη δεδομένων και επιμέλεια κειμένων Νίκος Παϊζης, Μαθηματικός Ερευνητής, Επιστημονικός Σύμβουλος ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ Ιωάννα Μαμούχα, Οικονομολόγος, MSc Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού ΟΠΑ, στέλεχος ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ Χριστίνα Κουλού, αποφ. ΤΕΕ Ειδ. «Οικονομίας- Διοίκησης», στέλεχος ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ Αναζήτηση & επεξεργασία διεθνών ευρωπαϊκών και εθνικών πηγών αναφοράς Νίκος Παϊζης, Μαθηματικός Ερευνητής, Επιστημονικός Σύμβουλος ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ Ιωάννα Μαμούχα, Οικονομολόγος, MSc Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού ΟΠΑ, στέλεχος ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ Παναγιώτα Καραθανάση, Πολιτικός Επιστήμων, MSc Διεθνών Σχέσεων ΠΑ.ΠΕΙ, στέλεχος ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ Χρυσοβαλάντω- Στυλιανή Ζαμπέκου, μεταπτυχιακή φοτήτρια του τμήματος «Θεωρία πράξη & αξιολόγηση εκπαιδευτικού έργου» του ΕΚΠΑ Μετάφραση κειμένων Ιωάννα Μαμούχα, Οικονομολόγος, MSc Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού ΟΠΑ, στέλεχος ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ Δημοσιοποίηση : ΑΘΗΝΑ, ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2018 ISBN (set) e-book... : 978 618 5006 30 3 ISBN (μερ. Α) e-book : 978 618 5006 31 0 ISBN (μερ. Β) e-book : 978 618 5006 32 7 Copyright : Κέντρο Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής της Γ.Σ.Ε.Ε. (ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ) Διεύθυνση: 3 ης Σεπτεμβρίου 36, 10432 Αθήνα Τηλ.: 210 5218700, Fax: 210 5218754 Email: info@kanep-gsee.gr, Ιστότοπος: www.kanep-gsee.gr Παραγωγή Εκτύπωση: ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ Ηλεκτρονική έκδοση (σε μορφή PDF) 2

Ετήσια Έκθεση για την Εκπαίδευση 2017-2018 Τα βασικά μεγέθη της ειδικής αγωγής & εκπαίδευσης 2017-2018 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ... 13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ & ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ... 15 3.1 Το διεθνές & ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο αναφοράς της ειδικής αγωγής & εκπαίδευσης... 17 3.1.1 Βασικοί σταθμοί στο θεσμικό πλαίσιο αναφοράς για την εκπαίδευση των ατόμων με αναπηρία... 17 3.1.2 Περιγραφή των βασικών νομοθετικών κειμένων... 18 3.1.2.2 Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα δικαιώματα- UN (1948). 18 3.1.2.3 Σύμβαση κατά των διακρίσεων στην εκπαίδευση UNESCO (1960) 19 3.1.2.4 Ευρωπαϊκός κοινωνικός χάρτης - Council of Europe (1961)... 20 3.1.2.5 Διεθνές σύμφωνο για τα οικονομικά, κοινωνικά και μορφωτικά δικαιώματα UN (1966)... 20 3.1.2.6 Διακήρυξη των δικαιωμάτων των ατόμων με νοητική υστέρηση UN (1971)... 20 3.1.2.7 Διακήρυξη των δικαιωμάτων των Ατόμων με Αναπηρία UN (1975) 21 3.1.2.8 Διακήρυξη Sundbreg για τα δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία UNESCO (1981)... 21 3.1.2.9 Σχέδιο συμπερασμάτων συμβουλίου υπουργών ένταξη των μειονεκτούντων παιδιών στα κανονικά σχολεία EU (1986)... 22 3.1.2.10 Σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού UN (1989)... 22 3.1.2.11 Ψήφισμα συμβουλίου και των υπουργών παιδείας EU (1990)... 23 3.1.2.12 Συνθήκη του Μάαστριχ - EU (1992)... 23 3.1.2.13 Διακήρυξη της Salamanga- UNESCO (1994)... 24 3.1.2.14 Συνθήκη του Άμστερνταμ EU (1997)... 25 3.1.2.15 Παγκόσμιο φόρουμ για την εκπαίδευση Dakar UNESCO (2000)... 25 3.1.2.16 Χάρτης θεμελιωδών δικαιωμάτων EU (2000)... 25 3.1.2.17 Απόφαση συμβουλίου EU (2001)... 25 3.1.2.18 Ψήφισμα συμβουλίου EU (2003)... 25 3.1.2.19 Σύμβαση για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία- UN (2007) 26 3.1.2.20 Συνθήκη της Λισσαβόνας (2007)... 26 3.1.2.21 Ανακοίνωση της επιτροπής για την ευρωπαϊκή στρατηγική για την αναπηρία (EU 2010-2020)... 26 3.1.2.22 Συνθήκη λειτουργίας ΕΕ - EU (2012)... 27 3.1.2.23 Διακήρυξη συμβουλίου υπουργών στο Παρίσι EU (2015)... 27 3.1.2.24 Συμπεράσματα του συμβουλίου και των αντιπροσώπων του συμβουλίου EU (2017)... 28 3.2 Η έκθεση του ανεξάρτητου δικτύου εμπειρογνωμόνων NESSE... 29 3.2.1 Άτομα με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες Συστήματα ταξινόμησης & πρότυπα ένταξης... 29 3.2.1.1 Εισαγωγή... 29 3.2.1.2 Κατηγοριοποίηση & διλήμματα της διαφορετικότητας... 29 3

ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ της ΓΣΕΕ 3.2.1.3 Διεθνείς προσεγγίσεις στα συστήματα ταξινόμησης στην ειδική αγωγή... 30 3.2.1.4 Ποσοστό των παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στην Ευρώπη... 30 3.2.1.5 Ευρύτερες διεθνείς συγκρίσεις χρησιμοποιώντας δεδομένα του ΟΟΣΑ... 31 3.2.1.6 Παράγοντες που διαμορφώνουν τα εθνικά συστήματα εκπαίδευσης των ατόμων με αναπηρία... 31 3.2.1.7 Το καθεστώς χρηματοδότησης... 32 3.2.1.8 Ο αντίκτυπος στην αγορά... 32 3.2.1.9 Η δύναμη των γονιών... 32 3.2.2 Βασικά θέματα, μηνύματα και συστάσεις για πολιτική στο πεδίο... 33 3.2.2.1 Η ανάπτυξη της ευρωπαϊκής πολιτικής &πρακτικής για τις ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και την αναπηρία... 33 3.2.2.2 Συστήματα ταξινόμησης & συλλογής στατιστικών στοιχείων... 33 3.2.2.3 Τα άτομα με αναπηρία και η οικονομική κρίση... 34 3.2.2.4 Βασικά μηνύματα και συνέπειες πολιτικής... 34 3.3 Η έκθεση του ανεξάρτητου δικτύου εμπειρογνωμόνων NESΕΤ... 37 3.4 Ευρωπαϊκή στρατηγική για την αναπηρία 2010-2020 (πλήρες κείμενο)... 39 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ο ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ... 45 4.1 Το ισχύον θεσμικό πλαίσιο αναφοράς λειτουργίας της ειδικής αγωγής & εκπαίδευσης... 47 4.1.1 Νόμος 1566/1985 (απόσπασμα)... 47 4.1.2 Νόμος 2817/2000... 47 4.1.3 Νόμος 3194/2003 (απόσπασμα)... 49 4.1.4 Νόμος 3699/2008... 50 4.1.5 Νόμος 3966/2011 (απόσπασμα)... 55 4.1.6 Νόμος 4186/2013 (απόσπασμα)... 55 4.1.7 Νόμος 4415/2016 (απόσπασμα)... 57 4.2 Παρεμβάσεις της Εθνικής Επιτροπής Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για την ειδική αγωγή & εκπαίδευση... 61 4.2.1 Προτάσεις επιτροπής (2009)... 61 4.2.2 Συστάσεις επιτροπής (2014)... 65 4.2.3 Δήλωση επιτροπής (2016)... 76 4.2.4 Δήλωση επιτροπής (2017)... 80 4.3 Ειδική Αγωγή & Εκπαίδευση στην Ελλάδα (ερευνητικά συμπεράσματα)... 85 4.3.1 Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (2004)... 85 4.3.2 Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου - ΕΣΑΜΕΑ (2014)... 88 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Ο ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ... 91 5.1 Θεσμικές και μεθοδολογικές σημειώσεις... 93 5.2 Μαθητικός πληθυσμός της Ειδικής Αγωγής & Εκπαίδευσης... 95 5.2.1 Ανά βαθμίδα και τύπο μονάδας... 95 5.2.2 Ανά φύλο... 99 5.2.3 Ανά διοικητική περιφέρεια... 103 5.2.3.1 Σε Γενικά Σχολεία (τμήματα ένταξης)... 103 5.2.3.2 Σε Ειδικά Σχολεία... 114 5.2.4 Ανά περιφερειακή ενότητα... 124 5.2.4.1 Σε Γενικά Σχολεία (τμήματα ένταξης)... 124 5.2.4.2 Σε Ειδικά Σχολεία... 136 5.3 Μαθηματικός πληθυσμός μονάδων Ειδικής Αγωγής & Εκπαίδευσης... 148 5.3.1 Ανά βαθμίδα και τύπο μονάδας... 148 5.3.2 Ανά φύλο... 149 5.3.3 Ανά ηλικιακή ομάδα... 151 5.3.4 Ανά εποπτεύον υπουργείο... 153 4

Ετήσια Έκθεση για την Εκπαίδευση 2017-2018 5.3.5 Ανά τομέα εκπαίδευσης (δημόσιο - ιδιωτικό)... 156 5.3.6 Ανά ειδική εκπαιδευτική ανάγκη... 158 5.3.6.1 Ανά βαθμίδα & τύπο σχολείου... 160 5.3.6.2 Ανά φύλο... 169 5.3.6.3 Ανά ηλικιακή ομάδα... 170 5.3.7 Οικότροφοι μαθητές/-τριες... 178 5.3.7.1 Ανά βαθμίδα και τύπο μονάδας... 178 5.3.7.2 Ανά φύλο... 179 5.3.8 Αλλοδαποί μαθητές/-τριες... 181 5.3.8.1 Ανά βαθμίδα και τύπο μονάδας... 182 5.3.8.2 Ανά φύλο... 183 5.3.8.3 Ανά υπηκοότητα... 184 5.3.8.4 Ανά διοικητική περιφέρεια... 187 5.3.8.5 Ανά περιφερειακή ενότητα... 191 5.3.9 Νεοεισαχθέντες μαθητές/-τριες... 196 5.3.9.1 Ανά φύλο... 196 5.3.9.2 Ανά ηλικιακή ομάδα... 197 5.3.9.3 Ανά διοικητική περιφέρεια... 198 5.3.9.4 Ανά περιφερειακή ενότητα... 200 5.3.10 Αποφοιτήσαντες μαθητές/-τριες... 203 5.3.10.1 Ανά φύλο... 205 5.3.10.2 Ανά διοικητική περιφέρεια... 205 5.3.10.3 Ανά περιφερειακή ενότητα... 209 5.3.10.4 Ανά ειδική εκπαιδευτική ανάγκη... 215 5.3.11 Δείκτης ανανέωσης μαθητικού πληθυσμού... 224 5.3.11.1 Ανά φύλο... 225 5.3.11.2 Ανά διοικητική περιφέρεια... 225 5.3.11.3 Ανά περιφερειακή ενότητα... 228 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Ο ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ... 231 6.1 Υποδομές της ειδικής αγωγής & εκπαίδευσης... 235 6.1.1 Τμήματα ένταξης στα γενικά σχολεία... 235 6.1.1.1 Ανά βαθμίδα & τύπο μονάδας... 236 6.1.1.2 Ανά διοικητική περιφέρεια... 237 6.1.1.3 Ανά περιφερειακή ενότητα... 246 6.1.2 Μέγεθος τμήματος ένταξης... 257 6.1.2.1 Ανά βαθμίδα & τύπο μονάδας... 259 6.1.2.2 Ανά διοικητική περιφέρεια... 260 6.1.2.3 Ανά περιφερειακή ενότητα... 267 6.1.3 Σχολικές μονάδες της ΕΑΕ... 270 6.1.3.1 Ανά βαθμίδα & τύπο μονάδας... 270 6.1.3.2 Ανά τομέα εκπαίδευσης (δημόσιος - ιδιωτικός)... 272 6.1.3.3 Ανά εποπτεύον υπουργείο... 273 6.1.3.4 Ανά τρόπο λειτουργίας... 275 6.1.3.5 Ανά διοικητική περιφέρεια... 277 6.1.3.6 Ανά περιφερειακή ενότητα... 286 6.1.4 Μέγεθος σχολικής μονάδας... 296 6.1.4.1 Ανά βαθμίδα & τύπο μονάδας... 298 6.1.4.2 Ανά τομέα εκπαίδευσης (δημόσιος - ιδιωτικός)... 299 6.1.4.3 Ανά εποπτεύον υπουργείο... 301 6.1.4.4 Ανά διοικητική περιφέρεια... 302 6.1.4.5 Ανά περιφερειακή ενότητα... 310 6.2 Υποδομές των σχολικών μονάδων της ΕΑΕ... 314 6.2.1 Αίθουσες διδασκαλίας ανά σχολική μονάδα... 314 6.2.1.1 Ανά βαθμίδα & τύπο μονάδας... 315 6.2.1.2 Ανά τομέα εκπαίδευσης (δημόσιος - ιδιωτικός)... 316 6.2.1.3 Ανά εποπτεύον υπουργείο... 318 6.2.2 Μαθητές ανά αίθουσα διδασκαλίας... 319 5

ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ της ΓΣΕΕ 6.2.2.1 Ανά βαθμίδα & τύπο μονάδας... 321 6.2.2.2 Ανά τομέα εκπαίδευσης (δημόσιος - ιδιωτικός)... 322 6.2.2.3 Ανά εποπτεύον υπουργείο... 323 6.2.3 Εργαστήρια λογοθεραπείας... 325 6.2.3.1 Ανά τομέα εκπαίδευσης (δημόσιος - ιδιωτικός)... 327 6.2.3.2 Ανά εποπτεύον υπουργείο... 328 6.2.4 Εργαστήρια φυσικοθεραπείας... 330 6.2.4.1 Ανά τομέα εκπαίδευσης (δημόσιος - ιδιωτικός)... 331 6.2.4.2 Ανά εποπτεύον υπουργείο... 332 6.2.5 Εργαστήρια εργοθεραπείας... 334 6.2.5.1 Ανά τομέα εκπαίδευσης (δημόσιος - ιδιωτικός)... 335 6.2.5.2 Ανά εποπτεύον υπουργείο... 336 6.2.6 Εργαστήρια κοινωνικού λειτουργού... 338 6.2.6.1 Ανά τομέα εκπαίδευσης (δημόσιος - ιδιωτικός)... 339 6.2.6.2 Ανά εποπτεύον υπουργείο... 341 6.2.7 Εργαστήρια ψυχολόγου... 342 6.2.7.1 Ανά τομέα εκπαίδευσης (δημόσιος - ιδιωτικός)... 343 6.2.7.2 Ανά εποπτεύον υπουργείο... 345 6.2.8 Εργαστήρια κηπουρικής... 346 6.2.8.1 Ανά τομέα εκπαίδευσης (δημόσιος - ιδιωτικός)... 348 6.2.8.2 Ανά εποπτεύον υπουργείο... 349 6.2.9 Εργαστήρια υφαντικής... 350 6.2.9.1 Ανά τομέα εκπαίδευσης (δημόσιος - ιδιωτικός)... 352 6.2.9.2 Ανά εποπτεύον υπουργείο... 353 6.2.10 Εργαστήρια πηλοπλαστικής - κηροπλαστικής... 354 6.2.10.1 Ανά τομέα εκπαίδευσης (δημόσιος - ιδιωτικός)... 355 6.2.10.2 Ανά εποπτεύον υπουργείο... 356 6.2.11 Εργαστήρια φυσικών επιστημών... 358 6.2.11.1 Ανά τομέα εκπαίδευσης (δημόσιος - ιδιωτικός)... 359 6.2.11.2 Ανά εποπτεύον υπουργείο... 360 6.2.12 Εργαστήρια πληροφορικής... 361 6.2.12.1 Ανά τομέα εκπαίδευσης (δημόσιος - ιδιωτικός)... 362 6.2.12.2 Ανά εποπτεύον υπουργείο... 364 6.2.13 Εργαστήρια τεχνολογίας... 365 6.2.13.1 Ανά τομέα εκπαίδευσης (δημόσιος - ιδιωτικός)... 367 6.2.13.2 Ανά εποπτεύον υπουργείο... 368 6.2.14 Εργαστήρια ξένων γλωσσών... 369 6.2.14.1 Ανά τομέα εκπαίδευσης (δημόσιος - ιδιωτικός)... 370 6.2.14.2 Ανά εποπτεύον υπουργείο... 371 6.2.15 Άλλα εργαστήρια... 373 6.2.15.1 Ανά τομέα εκπαίδευσης (δημόσιος - ιδιωτικός)... 374 6.2.15.2 Ανά εποπτεύον υπουργείο... 375 6.2.16 Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων... 377 6.2.16.1 Ανά τομέα εκπαίδευσης (δημόσιος - ιδιωτικός)... 378 6.2.16.2 Ανά εποπτεύον υπουργείο... 380 6.2.17 Βιβλιοθήκη... 381 6.2.17.1 Ανά τομέα εκπαίδευσης (δημόσιος - ιδιωτικός)... 382 6.2.17.2 Ανά εποπτεύον υπουργείο... 384 6.2.18 Χώρος «παιδική χαρά»... 385 6.2.18.1 Ανά τομέα εκπαίδευσης (δημόσιος - ιδιωτικός)... 386 6.2.18.2 Ανά εποπτεύον υπουργείο... 388 6.2.19 Κήπος για καλλιέργεια... 389 6.2.19.1 Ανά τομέα εκπαίδευσης (δημόσιος - ιδιωτικός)... 390 6.2.19.2 Ανά εποπτεύον υπουργείο... 392 6.2.20 Γήπεδο γυμναστικής... 393 6.2.20.1 Ανά τομέα εκπαίδευσης (δημόσιος - ιδιωτικός)... 394 6.2.20.2 Ανά εποπτεύον υπουργείο... 396 6.2.21 Πισίνα... 397 6

Ετήσια Έκθεση για την Εκπαίδευση 2017-2018 6.2.21.1 Ανά τομέα εκπαίδευσης (δημόσιος - ιδιωτικός)... 399 6.2.21.2 Ανά εποπτεύον υπουργείο... 400 6.2.22 Υδροθεραπεία... 401 6.2.22.1 Ανά τομέα εκπαίδευσης (δημόσιος - ιδιωτικός)... 403 6.2.22.2 Ανά εποπτεύον υπουργείο... 404 6.2.23 Εργαστήρια αυτόνομης διαβίωσης... 405 6.2.23.1 Ανά τομέα εκπαίδευσης (δημόσιος - ιδιωτικός)... 406 6.2.23.2 Ανά εποπτεύον υπουργείο... 408 6.3 Συνθετικοί δείκτες υποδομών των σχολικών μονάδων της ΕΑΕ... 410 6.3.1 1 ος δείκτης διαθέσιμων εργαστηρίων (υποστήριξης της ειδικής εκπαιδευτικής ανάγκης)... 410 6.3.1.1 Ανά βαθμίδα & τύπο μονάδας... 411 6.3.2 2 ος δείκτης διαθέσιμων εργαστηρίων (υποστήριξης των μαθησιακών αντικειμένων)... 413 6.3.2.1 Ανά βαθμίδα & τύπο μονάδας... 414 6.3.3 3 ος δείκτης διαθέσιμων εργαστηρίων (δημιουργικών δραστηριοτήτων)... 415 6.3.3.1 Ανά βαθμίδα & τύπο μονάδας... 416 6.3.4 Συνολικός δείκτης διαθέσιμων εργαστηριακών υποδομών... 417 6.3.4.1 Ανά βαθμίδα & τύπο μονάδας... 420 6.3.4.2 Ανά διοικητική περιφέρεια... 421 6.3.5 Συνολικός δείκτης διαθέσιμων λοιπών υποδομών... 427 6.3.5.1 Ανά βαθμίδα & τύπο μονάδας... 429 6.3.5.2 Ανά διοικητική περιφέρεια... 431 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Ο ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΠΟΥ ΥΠΗΡΕΤΕΙ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ... 439 7.1 Συνολικό προσωπικό που υπηρετεί στην Ειδική Αγωγή & Εκπαίδευση... 441 7.1.1 Ανά βαθμίδα και τύπο μονάδας... 441 7.1.2 Ανά αντικείμενο απασχόλησης... 445 7.2 Εκπαιδευτικό προσωπικό στις σχολικές μονάδες της ΕΑΕ... 447 7.2.1 Ανά βαθμίδα & τύπο μονάδας... 447 7.2.2 Ανά τομέα εκπαίδευσης (δημόσιος - ιδιωτικός)... 449 7.2.3 Ανά εποπτεύον υπουργείο... 451 7.2.4 Ανά διοικητική περιφέρεια... 453 7.2.4.1 Ανά βαθμίδα εκπαίδευσης... 454 7.2.4.2 Ανά βαθμίδα και τύπο μονάδας... 457 7.2.5 Ανά περιφερειακή ενότητα... 463 7.2.5.1 Ανά βαθμίδα εκπαίδευσης... 464 7.2.5.2 Ανά βαθμίδα και τύπο μονάδας... 468 7.2.6 Ισορροπία των φύλων στο εκπαιδευτικό προσωπικό... 475 7.2.6.1 Ανά βαθμίδα και τύπο μονάδας... 476 7.2.7 Μέση ηλικία εκπαιδευτικού προσωπικού... 477 7.2.7.1 Ανά βαθμίδα και τύπο μονάδας... 478 7.2.7.2 Ανά φύλο... 480 7.3 Υπηρεσιακοί δείκτες εκπαιδευτικού προσωπικού... 483 7.3.1 Βασικοί δείκτες εκπαιδευτικού προσωπικού... 483 7.3.2 Παρόν εκπαιδευτικό προσωπικό... 484 7.3.2.1 Ανά βαθμίδα και τύπο μονάδας... 486 7.3.3 Μαθητές ανά (παρόντα) εκπαιδευτικό... 488 7.3.3.1 Ανά βαθμίδα και τύπο μονάδας... 489 7.3.4 Διευθυντές & προϊστάμενοι σχολικών μονάδων... 490 7.3.4.1 Ανά βαθμίδα και τύπο μονάδας... 491 7.3.5 Υποδιευθυντές σχολικών μονάδων... 492 7.3.5.1 Ανά βαθμίδα και τύπο μονάδας... 493 7.3.6 Ισορροπία των φύλων σε διευθυντική θέση... 494 7.3.6.1 Ανά βαθμίδα και τύπο μονάδας... 497 7.3.7 Εκπαιδευτικό προσωπικό με πλήρες ωράριο... 499 7

ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ της ΓΣΕΕ 7.3.7.1 Ανά βαθμίδα και τύπο μονάδας... 501 7.3.8 Εκπαιδευτικό προσωπικό με μη-πλήρες ωράριο... 503 7.3.8.1 Ανά βαθμίδα και τύπο μονάδας... 505 7.3.9 Απόντες εκπαιδευτικοί... 507 7.3.9.1 Ανά βαθμίδα και τύπο μονάδας... 509 7.3.10 Οργανική θέση εκπαιδευτικών στις μονάδες... 510 7.3.11 Μόνιμοι εκπαιδευτικοί... 511 7.3.11.1 Ανά βαθμίδα και τύπο μονάδας... 512 7.3.12 Αποσπασμένοι εκπαιδευτικοί... 514 7.3.12.1 Ανά βαθμίδα και τύπο μονάδας... 515 7.3.13 Αναπληρωτές εκπαιδευτικοί... 517 7.3.13.1 Ανά βαθμίδα και τύπο μονάδας... 518 7.3.14 Αναπληρωτές πλήρους ωραρίου... 519 7.3.14.1 Ανά βαθμίδα & τύπο μονάδας... 521 7.3.15 Εκπαιδευτικοί με πρόσθετα ακαδημαϊκά προσόντα... 522 7.3.15.1 Ανά βαθμίδα & τύπο μονάδας... 524 7.3.16 Με μετεκπαίδευση (εσωτερικό & εξωτερικό)... 527 7.3.16.1 Ανά βαθμίδα & τύπο μονάδας... 528 7.3.16.2 Ανά φορέα μετεκπαίδευσης... 531 7.3.17 Με άλλο πτυχίο ανώτατης εκπαίδευσης... 532 7.3.17.1 Ανά βαθμίδα & τύπο μονάδας... 534 7.3.18 Με μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης... 536 7.3.18.1 Ανά βαθμίδα & τύπο μονάδας... 538 7.3.19 Με διδακτορικό δίπλωμα... 540 7.3.19.1 Ανά βαθμίδα & τύπο μονάδας... 542 7.3.20 Βασικές ειδικότητες εκπαιδευτικών... 544 7.3.20.1 Ανά βαθμίδα & τύπο μονάδας... 546 7.3.21 Εκπαιδευτικοί ανά σχολική μονάδα... 553 7.4 Ειδικό εκπαιδευτικό προσωπικό στις σχολικές μονάδες της ΕΑΕ... 555 7.4.1 Ανά βαθμίδα & τύπο μονάδας... 555 7.4.2 Ανά τομέα εκπαίδευσης (δημόσιος - ιδιωτικός)... 557 7.4.3 Ανά εποπτεύον υπουργείο... 559 7.4.4 Ειδικότητα ειδικού εκπαιδευτικού προσωπικού... 561 7.4.4.1 Ανά βαθμίδα & τύπο μονάδας... 563 7.4.5 Ειδικό εκπαιδευτικό προσωπικό ανά μονάδα... 571 7.4.6 Ισορροπία των φύλων στο ειδικό εκπαιδευτικό προσωπικό... 572 7.4.6.1 Ανά βαθμίδα και τύπο μονάδας... 573 7.4.7 Μέση ηλικία ειδικού εκπαιδευτικού προσωπικού... 574 7.4.7.1 Ανά βαθμίδα και τύπο μονάδας... 575 7.4.7.2 Ανά φύλο... 577 7.4.8 Ανά διοικητική περιφέρεια... 579 7.4.8.1 Ανά βαθμίδα εκπαίδευσης... 580 7.4.8.2 Ανά βαθμίδα και τύπο μονάδας... 582 7.4.9 Ανά περιφερειακή ενότητα... 588 7.4.9.1 Ανά βαθμίδα εκπαίδευσης... 589 7.4.9.2 Ανά βαθμίδα και τύπο μονάδας... 592 7.5 Λοιπό διοικητικό & βοηθητικό προσωπικό στις μονάδες της ΕΑΕ... 599 7.5.1 Ανά βαθμίδα & τύπο μονάδας... 599 7.5.2 Ανά τομέα εκπαίδευσης (δημόσιος - ιδιωτικός)... 600 7.5.3 Ανά εποπτεύον υπουργείο... 603 7.5.4 Ανά αντικείμενο απασχόλησης... 606 7.5.4.1 Ανά βαθμίδα & τύπο μονάδας... 606 7.5.5 Λοιπό προσωπικό ανά μονάδα... 609 7.5.6 Ισορροπία των φύλων στο λοιπό προσωπικό... 610 7.5.6.1 Ανά βαθμίδα και τύπο μονάδας... 611 8

Ετήσια Έκθεση για την Εκπαίδευση 2017-2018 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 Ο ΒΑΣΙΚΟΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ. 613 8.1 Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ειδική Αγωγή & Συνεκπαίδευση (EASIE)... 615 8.1.1 EASIE Η θέση για τα ενταξιακά εκπαιδευτικά συστήματα... 615 8.1.2 EASIE Χαρτογράφηση εφαρμογής πολιτικών για την ενταξιακή εκπαίδευση... 616 8.2 Βασικοί δείκτες της Ειδικής Αγωγής & Συνεκπαίδευσης στην Ευρώπη... 619 8.2.1 EASIE δείκτης 1.1... 619 8.2.2 EASIE δείκτης 1.2... 620 8.2.3 EASIE δείκτης 2.1... 621 8.2.4 EASIE δείκτης 2.2... 622 8.2.5 EASIE δείκτης 3a.1... 623 8.2.5.1 Ανά φύλο... 624 8.2.5.2 Ανά βαθμίδα (isced1 & isced2)... 626 8.2.6 EASIE δείκτης 3b.1... 627 8.2.6.1 Ανά φύλο... 628 8.2.6.2 Ανά βαθμίδα (isced1 & isced2)... 630 8.2.7 EASIE δείκτης 3b.2... 631 8.2.7.1 Ανά φύλο... 633 8.2.7.2 Ανά βαθμίδα (isced1 & isced2)... 634 8.2.8 EASIE δείκτης 3b.3... 636 8.2.8.1 Ανά φύλο... 637 8.2.8.2 Ανά βαθμίδα (isced1 & isced2)... 638 8.2.9 EASIE δείκτης 3b.5... 639 8.2.9.1 Ανά φύλο... 641 8.2.9.2 Ανά βαθμίδα (isced1 & isced2)... 642 8.2.10 EASIE δείκτης 3c.1... 644 8.2.10.1 Ανά φύλο... 645 8.2.10.2 Ανά βαθμίδα (isced1 & isced2)... 646 8.2.11 EASIE δείκτης 3c.2... 648 8.2.11.1 Ανά φύλο... 649 8.2.11.2 Ανά βαθμίδα (isced1 & isced2)... 650 8.2.12 EASIE δείκτης 3c.3... 652 8.2.12.1 Ανά φύλο... 653 8.2.12.2 Ανά βαθμίδα (isced1 & isced2)... 654 8.2.13 EASIE δείκτης 3c.5... 656 8.2.13.1 Ανά φύλο... 657 8.2.13.2 Ανά βαθμίδα (isced1 & isced2)... 659 8.3 Συσχέτιση βασικών δεικτών για την ειδική αγωγή & συνεκπαίδευση... 661 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ... 665 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ/ΧΑΡΤΩΝ... 680 9

10 ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ της ΓΣΕΕ

Ετήσια Έκθεση για την Εκπαίδευση 2017-2018 Το ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ της ΓΣΕΕ ολοκλήρωσε τον Νοέμβριο του 2018 τη σύνταξη της Ετήσιας Έκθεσης για την Εκπαίδευση 2017-2018 (Μέρος Β) με θέμα: Τα βασικά μεγέθη της εκπαίδευσης: η ελληνική πρωτοβάθμια & δευτεροβάθμια ειδική αγωγή & εκπαίδευση Μέρος Β: το εθνικό πλαίσιο αναφοράς Στην Ετήσια Έκθεση για την εκπαίδευση 2017-2018 (Μέρος Α) του ΚΑΝΕΠ/ ΓΣΕΕ αναλύεται το ευρωπαϊκό πλαίσιο αναφοράς για την πρόσβαση στην εκπαίδευση, στην εργασία, και στο εισόδημα των ατόμων με αναπηρία ηλικίας από 15 έως και 65 ετών στην ΕΕ-28 σε συγκεκριμένα έτη αναφοράς 1. Η συγκεκριμένη έκθεση δημοσιοποιήθηκε στις 15 Μαΐου 2018. Στο 1ο κεφάλαιο του Μέρους Α της Ετήσιας έκθεσης για την εκπαίδευση 2017-2018 γίνεται επισκόπηση όλων των διαθέσιμων βασικών οικονομικών και μη- οικονομικών μεγεθών της ελληνικής γενικής Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας και Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης καθώς και η εξέλιξη των βασικών δεικτών της ελληνικής εκπαίδευσης στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής στρατηγικής EU-2020. Πιο συγκεκριμένα, στις ενότητες 1.1 & 1.2 του κεφαλαίου αποτυπώνονται συνοπτικά τα διαθέσιμα βασικά μη οικονομικά μεγέθη της Προσχολικής εκπαίδευσης - Νηπιαγωγεία (ISCED 0), της Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης - Δημοτικά (ISCED 1), της Κατώτερης Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης - Γυμνάσια (ISCED 2) της Ανώτατης Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (ISCED 3), που αναλύεται σε Γενική (ISCED 3A) και Ε- παγγελματική εκπαίδευση (ISCED 3Β), της Μεταδευτεροβάθμιας μη- τριτοβάθμιου επίπεδου εκπαίδευσης (ISCED 4), και της Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (ISCED 5-6), με παρουσίαση (ανά επιμέρους βαθμίδα) χρονοσειρών για την περίοδο 2002-2014 και των επιμέρους δεικτών σε Πίνακες τετραετίας (2011-2014). Στη ενότητα 1.3 του κεφαλαίου αποτυπώνονται τα διαθέσιμα βασικά οικονομικά μεγέθη (δημόσιες και ιδιωτικές δαπάνες) της ελληνικής Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας γενικής εκπαίδευσης την περίοδο 2005-2015 σύμφωνα με τους δημοσιοποιημένους Οικονομικούς Απολογισμούς του κράτους. Στην ενότητα 1.4 του κεφαλαίου αποτυπώνονται σε χρονοσειρές οι δείκτες και οι στόχοι της χώρας στο ευρωπαϊκό πλαίσιο αναφοράς στο πλαίσιο του προγράμματος ΕΕ- 2020, ενώ στην ενότητα 1.5 αποτυπώνονται με χρονοσειρές δείκτες για την εκπαίδευση και την αγορά εργασίας των νέων στην Ελλάδα και στην ΕΕ. Τα στοιχεία για τα μεγέθη που παρουσιάζονται στο 1ο κεφάλαιο έχουν αντληθεί από την ΕΛΣΤΑΤ και από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους όπως ετήσια δημοσιοποιούνται στη διαδικτυακή της πλατφόρμα και έχουν αναπτυχθεί σε πλήρεις χρονοσειρές ανά μεταβλητή. 1 ΕΕ-28, Eurostat ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ (Disability) Στοιχεία : EU- SILK 2005-2016, EU-LFS (ad hoc study) 2011, EU-EHSIS (ad hoc study) 2012 Στο 2ο κεφάλαιο του Μέρους Α της Ετήσιας έκθεσης για την εκπαίδευση 2017-2018 γίνεται επισκόπηση όλων των διαθέσιμων βάσεων δεδομένων για την πρόσβαση στην εκπαίδευση, στην εργασία, και στο εισόδημα των ατόμων με αναπηρία ηλικίας από 15 έως και 65 ετών στην ΕΕ-28. Πιο συγκεκριμένα, στις ενότητες 2.1 2.2 & 2.3 του κεφαλαίου περιλαμβάνεται το αξιακό, εννοιολογικό και μεθοδολογικό πλαίσιο της μελέτης. Στην ενότητα 2.4 αποτυπώνονται με βάση το δείκτη GALI οι δείκτες του μορφωτικού επιπέδου και της απασχόλησης των ατόμων με αναπηρία στα κράτη μέλη της ΕΕ-28. Στην ενότητα 2.5 αποτυπώνονται οι δείκτες κατανομής εισοδήματος, του κινδύνου φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού (πριν & μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις), των ατόμων σε υλική αποστέρηση και εκείνων που διαβιούν σε νοικοκυριά με χαμηλή ένταση εργασίας στα άτομα με αναπηρία στα κράτη μέλη της ΕΕ-28. Στην ενότητα 2.6 αποτυπώνονται 2 οι δείκτες διαφοροποίησης της συμμετοχής στην εκπαίδευση (τυπική και μη-τυπική), του μορφωτικού επιπέδου, του δείκτη πρόωρης εγκατάλειψης από την εκπαίδευση & την κατάρτιση, του δείκτη τριτοβάθμιου μορφωτικού επιπέδου (στους νέους ηλικίας 30-34 ετών), και του δείκτη των ΝΕΕΤS συγκριτικά μεταξύ των ατόμων με & χωρίς αναπηρία στα κράτη μέλη της ΕΕ-28. Στην ενότητα 2.5 αποτυπώνονται 3 οι δείκτες διαφοροποίησης της απασχόλησης συγκριτικά μεταξύ των ατόμων με & χωρίς αναπηρία στα κράτη μέλη της ΕΕ-28. Στις ενότητες 2.8 2.9 & 2.10 αποτυπώνονται 4 οι δείκτες πρόσβασης στην εκπαίδευση και στην απασχόληση και του επιπέδου εισοδήματος των ατόμων με αναπηρία, καθώς και οι δείκτες διαφοροποίησης των ατόμων με αναπηρία ως προς το αίτιο της αναπηρίας και τους τομείς ζωής στους οποίους περιορίζονται. Τέλος, στην ενότητα 2.10 καταγράφεται η θέση της Ελλάδας μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ-28 ως προς τους βασικούς δείκτες πρόσβασης στην εκπαίδευση, την απασχόληση και ως προς το επίπεδο εισοδήματος. Στο Μέρος Β της δημοσιοποιούμενης σήμερα Ετήσιας Έκθεσης για την εκπαίδευση 2017-2018 αναλύεται το 2 Βάση δεδομένων: Έρευνα Εργατικού Δυναμικού της EE (EU-LFS) se επικεντρωμένη μελέτη (adhoc module) για τα άτομα με αναπηρία 3 Βάση δεδομένων: Έρευνα Εργατικού Δυναμικού της EE (EU-LFS) se επικεντρωμένη μελέτη (adhoc module) για τα άτομα με αναπηρία 4 Βάση δεδομένων: Ευρωπαϊκή έρευνα για την υγεία & την κοινωνική ενσωμάτωση (European Health and Social Integration Survey, EHSIS) με έτος αναφοράς το 2012 11

ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ της ΓΣΕΕ εθνικό πλαίσιο αναφοράς της ελληνικής Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας Ειδικής Αγωγής & Εκπαίδευσης με συγκριτική αποτύπωση όλων των διαθέσιμων μεγεθών για την περίοδο 2007-2016 5, με διάκριση των εισροών (επένδυση σε υποδομές και ανθρώπινο δυναμικό) σε περιφερειακό (διοικητικές περιφέρειες) και τοπικό επίπεδο (περιφερειακές ενότητες ) και αναλύεται ανά βαθμίδα εκπαίδευσης και τύπο μονάδας (Γενικό/ Τεχνικό - Επαγγελματικό και Ειδικό), τομέα ευθύνης (δημόσιο - ιδιωτικό 6 ) και εποπτεύον Υπουργείο (Παιδείας Υγείας/Εργασίας). Το Μέρος Β της ετήσιας έκθεσης αναπτύσσεται σε 6 Κεφάλαια (που αριθμούνται σε συνέχεια των κεφαλαίων του Μέρους Α της ετήσιας έκθεσης που προηγήθηκε). Πιο συγκεκριμένα: στο 3ο κεφάλαιο της μελέτης αποτυπώνονται βασικά θεσμικά και ερευνητικά κείμενα που διαμόρφωσαν ιστορικά το διεθνές (ΟΗΕ και ΟΥΝΕΣΚΟ) και ευρωπαϊκό (Συμβούλιο της Ευρώπης) πλαίσιο αναφοράς για την Ειδική Αγωγή και Συνεκπαίδευση (Inclusive education) στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. στο 4ο κεφάλαιο της μελέτης αποτυπώνονται βασικά θεσμικά και ερευνητικά κείμενα που διαμόρφωσαν ιστορικά το εθνικό πλαίσιο αναφοράς για την Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση (ΕΑΕ) στην Ελλάδα. στο 5ο κεφάλαιο της μελέτης αποτυπώνονται τα βασικά μεγέθη του μαθητικού πληθυσμού της ΕΑΕ 5 Βάση δεδομένων: ΕΛΣΤΑΤ Εκπαίδευση (Γενική & Ειδική) 6 Με τη μορφή ΝΠΙΔ είτε φοιτούν στην Πρωτοβάθμια & Δευτεροβάθμια γενική εκπαίδευση, είτε σε σχολικές μονάδες της Ειδικής Αγωγής & Εκπαίδευσης (ΣΜΕΑΕ) των αντίστοιχων βαθμίδων. στο 6ο κεφάλαιο της μελέτης αποτυπώνονται τα βασικά μεγέθη των υποδομών των ΣΜΕΑΕ. στο 7ο κεφάλαιο της μελέτης αποτυπώνονται τα βασικά μεγέθη του προσωπικού που υπηρετεί στις ΣΜΕΑΕ, ενώ στο 8ο κεφάλαιο της μελέτης αποτυπώνονται για την Ελλάδα οι βασικοί ευρωπαϊκοί δείκτες για την Ειδική Αγωγή & Συνεκπαίδευση που έχουν υιοθετηθεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ειδική & Συμπεριληπτική Εκπαίδευσης (European Agency for Special Needs and Inclusive Education στο εξής EASIE) Με τη δημοσιοποίηση της Ετήσιας Έκθεσης για την εκπαίδευση 2017-2018 (Μέρη Α & Β) το ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ, ως ανεξάρτητος ερευνητικός φορέας στηριγμένος α- ποκλειστικά σε ίδιους πόρους, έχει αποτυπώσει τις διαθέσιμες βασικές παραμέτρους του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος (Πρωτοβάθμια & Δευτεροβάθμια γενική & ειδική εκπαίδευση καθώς και την Τριτοβάθμια εκπαίδευση) όπως αυτές έχουν δημοσιοποιηθεί από τις διεθνείς, ευρωπαϊκές και εθνικές βάσεις δεδομένων σε βάθος τουλάχιστον 15-ετίας, συμβάλλοντας με το έργο του στην τεκμηρίωση ενός νέου εθνικού στρατηγικού σχεδιασμού για την αναβάθμιση της ποιότητας του εκπαιδευτικού συστήματος και την ουσιαστική αντιμετώπιση των παθογενειών του, που διαχρονικά εντείνουν ιδιαίτερα σημαντικές εκπαιδευτικές και κοινωνικές ανισότητες στη χώρα Η ταυτότητα της ελληνικής Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας ειδικής Αγωγής & εκπαίδευσης Στα ακόλουθα γραφήματα αποτυπώνονται οι βασικές μεταβλητές της ελληνικής Ειδικής Αγωγής και εκπαίδευσης (ΕΑΕ) την περίοδο αναφοράς 2007-2016 (έτη Λήξης) που συνθέτουν και την ταυτότητα της συγκεκριμένης εκπαίδευσης στο εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας. Πιο αναλυτικά στις συγκεκριμένες μεταβλητές περιλαμβάνονται μεταβλητές: (Α) που αφορούν στο μαθητικό πληθυσμό που φοιτά υποστηριζόμενο τόσο σε μονάδες της γενικής εκπαίδευσης (ανά βαθμίδα και τύπο μονάδα), όσο και σε σχολικές μονάδες της ΕΑΕ (ΣΜΕΑΕ), (Β) στις δομές & υποδομές (τμήματα ένταξης στη γενική εκπαίδευση, μονάδες, αίθουσες διδασκαλίας και εργαστήρια που ετησίως δηλώνονται ότι λειτουργούν στις ΣΜΕΑΕ), και (Γ) στο προσωπικό (εκπαιδευτικό ειδικό εκπαιδευτικό λοιπό διοικητικό & βοηθητικό προσωπικό) που υπηρετεί στις ΣΜΕΑΕ. 1. Μαθητικός πληθυσμός Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας Ειδικής Αγωγής & Εκπαίδευσης (ISCED 0-1-2-3) 7 ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ μαθητικός πληθυσμός της ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ & ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ γενικής & ειδικής εκπαίδευσης 1.497.827 1.502.171 1.504.007 1.503.299 1.497.316 1.480.759 1.487.203 1.459.196 1.456.725 1.454.796 μείωση κατά 49.211 μαθητές/-τριες (εκτ.) 7 Το ISCED 0 αφορά στο Νηπιαγωγείο. Ο συνολικός μαθητικός πληθυσμός αφορά στο σύνολο γενικής & ειδικής εκπαίδευσης (την περίοδο 2007-2014 περιλαμβάνονται και οι άλλες ή αδιαβάθμητες μονάδες εκτός ΥΠΠΕΘ 12

Ετήσια Έκθεση για την Εκπαίδευση 2017-2018 ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ μαθητικός πληθυσμός ΕΑΕ % στο συνολικό μαθητικό πληθυσμό της χώρας 26.362 26.182 29.333 31.326 33.578 39.613 38.098 41.932 30.780 31.071 1,8 1,8 2,0 2,1 2,2 2,6 2,5 2,9 2,1 2,1 Μαθητές ΕΑΕ στη ΓΕΝΙΚΗ εκπαίδευση 29.208 31.666 27.738 23.930 17.175 16.544 19.016 20.393 20.898 21.034 % μαθητών της κατηγορίας στο σύνολο των μαθητών ΕΑΕ 73,7 75,5 71,3 72,8 67,9 67,7 65,2 63,2 64,8 65,1 Μαθητές ΕΑΕ σε τμήματα ένταξης 26.898 29.110 25.489 21.981 15.838 15.243 17.522 18.766 19.158 19.262 % μαθητών της κατηγορίας στο σύνολο των μαθητών ΕΑΕ 67,9 69,4 65,5 66,9 62,2 62,0 60,1 58,2 59,7 59,9 Μαθητές ΕΑΕ με παράλληλη στήριξη (αναγωγή στο 2013) 2.556 2.310 2.249 1.949 1.337 1.494 1.627 1.740 1.772 1.301 % μαθητών της κατηγορίας στο σύνολο των μαθητών ΕΑΕ 5,8 5,8 5,9 6,1 5,7 5,7 5,1 5,0 5,1 5,2 Μαθητές ΕΑΕ σε ΣΜΕΑΕ 9.882 10.037 7.974 8.539 8.966 6.258 6.729 6.586 7.188 6.830 % μαθητών της κατηγορίας στο σύνολο των μαθητών ΕΑΕ 32,1 32,3 25,7 23,7 22,5 22,9 22,4 20,3 20,1 21,4 Μαθητές ΕΑΕ σε άλλη ή αδιαβάθμητη μονάδα εκτός ΥΠΠΕΘ % μαθητών της κατηγορίας στο σύνολο των μαθητών ΕΑΕ 2.929 2.909 3.731 3.745 2.818 2.431 1.821 1.300 11,1 11,1 12,7 12,0 8,4 6,1 4,8 3,1 2. Μαθητικός πληθυσμός Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας ΕΑΕ που υποστηρίζεται σε τμήματα ένταξης (Γενικό) Νηπιαγωγείο % μαθητών της κατηγορίας στο σύνολο των μαθητών ΕΑΕ 541 592 671 864 998 1.038 1.071 1.216 1.084 1.084 2,1 2,3 2,3 2,8 3,0 2,6 2,8 2,9 3,5 3,5 (Γενικό) Δημοτικό 21.999 22.930 20.516 20.188 17.902 16.851 15.297 14.651 13.987 13.987 % μαθητών της κατηγορίας στο σύνολο των μαθητών ΕΑΕ 61,1 58,0 56,0 57,4 57,1 55,5 53,0 54,7 45,4 45,0 (Γενικό) Γυμνάσιο % μαθητών της κατηγορίας στο σύνολο των μαθητών ΕΑΕ 3.708 3.891 4.625 3.823 3.823 9,4 10,2 11,0 12,4 12,3 263 0,8 13

ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ της ΓΣΕΕ ΓΕΝ & ΕΠΑΓ Λύκειο % μαθητών της κατηγορίας στο σύνολο των μαθητών ΕΑΕ 204 153 339 339 264 368 0,6 0,4 0,9 0,8 0,9 1,2 3. Μαθητικός πληθυσμός Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας ΕΑΕ που υποστηρίζεται με παράλληλη στήριξη (Γενικό) Νηπιαγωγείο % μαθητών της κατηγορίας στο σύνολο των μαθητών ΕΑΕ 144 158 179 230 266 276 285 324 288 288 0,5 0,6 0,6 0,7 0,8 0,7 0,7 0,8 0,9 0,9 (Γενικό) Δημοτικό 1.601 1.716 1.789 1.575 1.193 1.315 1.397 1.143 1.091 1.091 % μαθητών της κατηγορίας στο σύνολο των μαθητών ΕΑΕ 4,8 4,5 4,4 4,5 4,5 4,3 4,1 4,3 3,5 3,5 (Γενικό) Γυμνάσιο 271 284 338 279 279 19 % μαθητών της κατηγορίας στο σύνολο των μαθητών ΕΑΕ 0,7 0,7 0,8 0,9 0,9 0,1 ΓΕΝ & ΕΠΑΓ Λύκειο 114 105 105 82 63 47 % μαθητών της κατηγορίας στο σύνολο των μαθητών ΕΑΕ 0,4 0,3 0,3 0,3 0,2 0,1 4. Μαθητικός πληθυσμός Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας ΕΑΕ σε ΣΜΕΑΕ Ειδικό Νηπιαγωγείο % μαθητών της κατηγορίας στο σύνολο των μαθητών ΕΑΕ 277 306 350 405 382 437 497 467 633 594 1,1 1,2 1,2 1,3 1,1 1,1 1,3 1,1 2,1 1,9 Ειδικό Δημοτικό 3.870 3.761 3477 3491 3588 3036 3068 3159 3176 3009 % μαθητών της κατηγορίας στο σύνολο των μαθητών ΕΑΕ 11,5 11,7 12,2 12,5 10,8 10,1 9,0 8,8 9,2 8,6 Ειδικό ΓΕΝ-ΕΠΑΓΓυμνάσιο 1.724 1.878 1.119 1.216 267 296 279 295 247 342 % μαθητών της κατηγορίας στο σύνολο των μαθητών ΕΑΕ 5,6 6,0 2,9 2,9 1,0 1,1 1,0 0,9 0,7 0,9 14

Ετήσια Έκθεση για την Εκπαίδευση 2017-2018 Ειδικό ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Λύκειο % μαθητών της κατηγορίας στο σύνολο των μαθητών ΕΑΕ 460 619 705 830 940 1.217 771 785 654 630 1,7 2,4 2,4 2,6 2,8 3,1 2,0 1,9 2,1 2,0 Εργαστήριο ΕΕΕΚ % μαθητών της κατηγορίας στο σύνολο των μαθητών ΕΑΕ 2.218 2.440 2.093 2.482 2.252 2.501 2.661 2.910 3.110 3.065 8,4 9,3 7,1 7,9 6,7 6,3 7,0 6,9 10,1 9,9 5. Μέση ηλικία του μαθητικού πληθυσμού των ΣΜΕΑΕ Στο ακόλουθο γράφημα αποτυπώνεται η μέση ηλικία (σε έτη) των μαθητών/-τριών που φοιτούν σε ΣΜΕΑΕ και η ποσοστιαία κατανομή τους ανά κατηγορία εύρους ηλικιακών ομάδων (εντός του προβλεπόμενου 24,9 21,9 15,1 17,8 6,9 6,8 6,4 6,5 Ειδικό ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ 27,5 7,8 8,9 11,5 4,1 2,7 1,5 6,3 6,5 6,2 6,2 6,3 από τον τύπο μονάδας εύρους ηλικιών, και αντίστοιχα μικρότερης και μεγαλύτερης του προβλεπόμενου εύρους ηλικίας) ανά τύπο μονάδας την περίοδο αναφοράς 2007-2016. 11,5 10,2 8,2 8,3 11,2 7,7 6,7 10,1 8,2 7,8 11,3 11,2 11,1 11,1 Ειδικό ΔΗΜΟΤΙΚΟ 11,4 11,0 11,1 11,3 11,3 11,2 75,1 78,1 84,9 82,2 72,5 91,1 88,5 95,9 97,3 98,5 μικρότερη ηλικία εντός του προβλεπομενου εύρους μεγαλύτερη ηλικία Μέση ηλικία Ειδικό ΓΕΝ-ΕΠΑΓ ΓΥΜΝΑΣΙΟ 81,1 82,6 84,8 84,7 82,7 86,3 88,9 86,7 89,1 89,5 7,4 7,1 7,0 7,0 6,1 5,9 4,3 3,2 2,7 2,7 μικρότερη ηλικία εντός του προβλεπομενου εύρους μεγαλύτερη ηλικία Μέση ηλικία Ειδικό ΓΕΝ-ΕΠΑΓ ΛΥΚΕΙΟ 8,2 7,4 6,1 5,8 6,9 8,2 10,1 11,3 9,9 10,1 15,8 15,7 15,7 15,6 15,7 16,0 15,9 15,9 15,9 16,1 65,9 68,2 69,9 64,4 67,6 72,8 63,6 60,8 63,8 69,0 22,2 19,4 17,3 12,8 9,4 9,5 14,1 11,5 27,5 27,7 26,2 25,0 25,2 26,1 40,6 35,5 18,5 18,4 18,3 18,0 17,8 17,7 18,8 18,4 22,0 21,9 51,5 56,0 20,1 20,2 25,8 24,3 24,0 29,8 25,5 19,0 26,3 28,0 26,3 20,9 52,8 55,4 56,6 59,8 63,0 64,3 45,3 53,0 26,5 22,1 μικρότερη ηλικία εντός του προβλεπομενου εύρους μεγαλύτερη ηλικία Μέση ηλικία Εργαστήριο ΕΕΕΚ 26,1 23,7 18,4 16,1 13,9 11,5 11,4 11,8 12,2 10,6 68,3 76,7 76,5 79,3 81,6 82,1 82,9 81,6 83,4 72,3 19,0 19,2 18,8 18,6 18,3 18,2 18,3 18,5 18,5 18,3 5,6 4,0 4,9 7,4 6,9 6,9 6,5 5,3 6,1 6,1 μικρότερη ηλικία εντός του προβλεπομενου εύρους μεγαλύτερη ηλικία Μέση ηλικία μικρότερη ηλικία εντός του προβλεπομενου εύρους μεγαλύτερη ηλικία Μέση ηλικία άλλη ή αδιαβάθμητη μονάδα (εκτός ΥΠΠΕΘ 59,8 62,7 58,8 63,1 63,8 66,2 68,5 71,0 20,0 19,8 19,5 19,9 19,6 20,6 20,7 20,9 25,8 20,5 23,1 20,7 18,2 23,8 19,8 18,1 14,4 16,8 18,1 16,1 18,0 10,0 11,6 10,9 μικρότερη ηλικία εντός του προβλεπομενου εύρους μεγαλύτερη ηλικία Μέση ηλικία 6. Κατανομή ως προς το φύλο του μαθητικού πληθυσμού των ΣΜΕΑΕ Στο ακόλουθο γράφημα αποτυπώνεται η ποσοστιαία κατανομή του μαθητικού πληθυσμού των ΣΜΕΑΕ στο 60,6 62,1 Ειδικό ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ 66,6 65,9 66,2 67,0 66,6 69,2 66,8 67,8 σύνολο της χώρας ως προς το φύλο ανά τύπο μονάδας την περίοδο 2007-2016. Ειδικό ΔΗΜΟΤΙΚΟ 64,1 63,2 64,3 64,7 64,5 65,5 65,9 65,0 67,0 67,3 39,4 37,9 33,4 34,1 33,8 33,0 33,4 30,8 33,2 32,2 35,9 36,8 35,7 35,3 35,5 34,5 34,1 35,0 33,0 32,7 15

ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ της ΓΣΕΕ Ειδικό ΓΕΝ-ΕΠΑΓΓ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Ειδικό ΓΕΝ-ΕΠΑΓΓ ΛΥΚΕΙΟ 61,8 58,8 58,8 64,4 61,9 59,9 66,2 67,1 66,6 65,7 61,7 61,4 61,1 63,4 63,1 64,3 60,6 63,3 61,5 62,1 38,2 41,2 41,2 35,6 38,1 40,1 33,8 32,9 33,4 34,3 38,3 38,6 38,9 36,6 36,9 35,7 39,4 36,7 38,5 37,9 Εργαστήριο ΕΕΕΚ 61,7 62,6 65,0 65,2 66,7 64,3 65,0 64,5 64,0 65,2 άλλη ή αδιαβάθμητη μονάδα (εκτός ΥΠΠΕΘ) 57,1 57,2 57,1 56,6 57,2 57,5 55,8 59,2 38,3 37,4 35,0 34,8 33,3 35,7 35,0 35,5 36,0 34,8 Αγόρια 42,9 42,8 42,9 43,4 42,8 42,5 44,2 40,8 Κορίτσια 7. Κατανομή του μαθητικού πληθυσμού των ΣΜΕΑΕ ως προς την ειδική εκπαιδευτική ανάγκη Στο ακόλουθο γράφημα αποτυπώνεται το πλήθος και η ποσοστιαία κατανομή του μαθητικού πληθυσμού που φοιτά κατά τη λήξη του σχολικού έτους στις ΣΜΕ- 4.447 5.082 5.061 5.338 με νοητική υστέρηση 4.467 4.357 4.292 4.566 3.749 3.727 ΑΕ της χώρας ανά κατηγορία ειδικής εκπαιδευτικής ανάγκης των μαθητών/-τριών την περίοδο αναφοράς 2007-2016. 48,4 52,7 49,1 48,8 με νοητική υστέρηση (%) 46,3 41,9 41,4 44,5 37,9 37,1 στο φάσμα αυτισμού 2.900 2.661 2.145 2.304 2.330 1.749 1.206 1.345 1.524 1.727 στο φάσμα αυτισμού (%) 26,9 28,9 20,6 22,2 22,7 13,1 14,0 14,8 16,0 17,9 με πολλαπλές αναπηρίες με πολλαπλές αναπηρίες (%) 999 1.121 1.368 1.468 1.480 1.462 1.619 1.425 1.351 1.416 10,9 11,6 13,3 13,4 15,3 14,1 15,6 13,9 13,7 14,1 με συναισθηματικά κοινωνικά & ψυχικά προβλήματα με συναισθηματικά κοινωνικά & ψυχικά προβλήματα (%) 388 442 471 508 503 446 539 525 553 569 4,2 4,6 4,6 4,6 5,2 4,3 5,2 5,1 5,6 5,7 με μαθησιακές δυσκολίες με μαθησιακές δυσκολίες (%) 646 472 592 637 498 619 577 555 530 492 7,0 4,9 5,7 5,8 5,2 5,9 5,6 5,4 5,4 4,9 με κινητικά προβλήματα 935 871 635 580 622 483 491 458 493 415 με κινητικά προβλήματα (%) 10,2 8,4 6,6 5,6 5,7 5,0 4,7 4,5 5,0 4,1 κωφοί ή βαρήκοοι κωφοί ή βαρήκοοι (%) 481 418 568 484 349 409 375 278 321 320 5,2 4,3 5,5 4,4 3,6 3,9 3,6 2,7 3,2 3,2 16

Ετήσια Έκθεση για την Εκπαίδευση 2017-2018 τυφλοί ή αμβλύωπες τυφλοί ή αμβλύωπες (%) 85 123 153 127 141 96 163 129 128 103 0,9 1,3 1,5 1,2 1,5 0,9 1,6 1,3 1,3 1,0 Με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής & υπερκινητικότητας Με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής & υπερκινητικότητας (%) 96 95 1,0 0,9 8. Δείκτες δομών & υποδομών της Ειδικής Αγωγής & Εκπαίδευσης (ISCED 0-1-2-3) Στο ακόλουθο γράφημα αποτυπώνεται η σταθμισμένη 8 μέση αναλογία μαθητές/-τριες της ΕΑΕ ανά τμήμα 8 Η στάθμιση του μέσου (όρου) γίνεται ως προς το μαθητικό πληθυσμό των τμημάτων ένταξης ανά βαθμίδα και τύπο σχολικής μονάδας στις περιφερειακές ενότητες της χώρας (weight) 2,9 2,9 2,7 5,2 Νηπιαγωγεία 3,1 3,1 3,6 4,3 4,0 4,0 ένταξης στις σχολικές μονάδες της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας γενικής εκπαίδευσης της χώρας, ανά επιμέρους βαθμίδα και τύπο μονάδας την περίοδο αναφοράς 2007-2016. 9,9 10,0 10,0 9,8 Δημοτικά 10,2 10,7 10,7 10,9 9,4 9,4 Γυμνάσια 14,9 14,9 15,0 13,7 12,4 12,4 Γενικά Λύκεια 9,2 10,7 10,7 5,2 6,3 2,0 Επαγγελματικά Λύκεια 11,0 8,5 6,2 14,3 10,4 11,5 Επικεντρώνοντας τη σταθμισμένη μέση αναλογία μαθητές/-τριες της ΕΑΕ ανά τμήμα ένταξης στις σχολικές μονάδες της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας γενικής εκπαίδευσης της χώρας ανά βαθμίδα και τύπο μονάδας), αξίζει να σημειωθεί ότι το 2016 η μέση α- ναλογία στα Νηπιαγωγεία είναι 4,0 μαθητές/-τριες ανά ΤΕ, που αποτελεί και τη μικρότερη τιμή της μέσης αναλογίας μεταξύ των 5 διαφορετικών τύπων μονάδας στην Πρωτοβάθμια & Δευτεροβάθμια γενική εκπαίδευση της χώρας τη συγκεκριμένη χρονιά, στα Δημοτικά σχολεία η μέση αναλογία είναι 9,4 μαθητές/-τριες ανά ΤΕ, στα Γυμνάσια η μέση αναλογία είναι 15,0 μαθητές/-τριες ανά ΤΕ, που αποτελεί και τη μεγαλύτερη 4,9 4,7 4,9 Ειδικό Νηπιαγωγείο 5,1 5,2 4,9 5,2 4,7 5,2 5,1 τιμή της μέσης αναλογίας μεταξύ των 5 διαφορετικών τύπων μονάδας στην Πρωτοβάθμια & Δευτεροβάθμια γενική εκπαίδευση της χώρας τη συγκεκριμένη χρονιά, στα Γενικά Λύκεια η μέση αναλογία είναι 10,7 μαθητές/-τριες ανά ΤΕ, και στα Επαγγελματικά Λύκεια/ΤΕΕ η μέση αναλογία είναι 11,5 μαθητές/-τριες ανά ΤΕ. Στο ακόλουθο γράφημα αποτυπώνεται η σταθμισμένη μέση αναλογία μαθητές/-τριες ανά σχολική μονάδα της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας ΕΑΕ της χώρας, ανά επιμέρους βαθμίδα και τύπο μονάδας την περίοδο αναφοράς 2007-2016. 19,2 19,3 19,7 20,1 Ειδικό Δημοτικό 20,8 21,5 20,9 21,7 21,2 21,9 17

ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ της ΓΣΕΕ 33,4 37,0 34,9 Ειδικό ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Γυμνάσιο 40,0 36,9 38,0 35,3 45,0 45,4 48,2 25,6 31,0 33,6 Ειδικό ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Λύκειο 39,5 42,7 45,1 48,2 56,1 36,3 35,0 Εργαστήριο ΕΕΕΚ 42,1 38,2 37,6 37,9 36,1 36,9 33,1 34,3 34,6 35,1 άλλη αδιαβάθμητη μονάδα (εκτός ΥΠΠΕΘ) 60,7 56,5 57,9 52,3 52,7 54,2 50,2 52,0 Επικεντρώνοντας τη σταθμισμένη μέση αναλογία μαθητές/-τριες ανά σχολική μονάδα της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας ΕΑΕ της χώρας ανά βαθμίδα και τύπο μονάδας), αξίζει να σημειωθεί ότι το 2016 η μέση αναλογία στα Ειδικά Νηπιαγωγεία είναι 5,1 μαθητές/-τριες ανά μονάδα, που αποτελεί και τη μικρότερη τιμή της μέσης αναλογίας μεταξύ των 5 διαφορετικών τύπων μονάδας της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας ΕΑΕ της χώρας τη συγκεκριμένη χρονιά, στα Ειδικά Δημοτικά η μέση αναλογία είναι 21,9 μαθητές/-τριες ανά μονάδα, στα Ειδικά ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Γυμνάσια η μέση αναλογία είναι 48,2 μαθητές/-τριες ανά μονάδα, που αποτελεί και τη μεγαλύτερη τιμή της μέσης αναλογίας μεταξύ των 5 διαφορετικών τύπων μονάδας της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας ΕΑΕ της χώρας τη συγκεκριμένη χρονιά, στα Ειδικά ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Λύκεια η μέση αναλογία είναι 35,0 μαθητές/-τριες ανά μονάδα, και στα Εργαστήρια ΕΕΕΚ η μέση αναλογία είναι 36,9 μαθητές/-τριες ανά μονάδα. Σημειώνεται ότι το 2014 η κατηγορία άλλη ή αδιαβάθμητη μονάδα (εκτός ΥΠ- ΠΕΘ) καταγράφει υψηλή μέση αναλογία 52,0 μαθητές/-τριες ανά μονάδα. 9. Αίθουσες διδασκαλίας ανά σχολική μονάδα (ΣΜΕΑΕ) Με το δείκτη αίθουσες διδασκαλίας ανά σχολική μονάδα αποδίδεται ο σταθμισμένος μέσος 9 της αναλογίας του πλήθους των αιθουσών διδασκαλίας ως προς το 9 Η στάθμιση (weight) του μέσου (όρου) γίνεται ως προς το πλήθος των σχολικών μονάδων ανά βαθμίδα και τύπο σχολικής μονάδας στις περιφερειακές ενότητες της χώρας Ειδικό Νηπιαγωγείο πλήθος των σχολικών μονάδων της Ειδικής Αγωγής & Εκπαίδευσης την περίοδο 2007-2016. Στο ακόλουθο γράφημα αποτυπώνεται η σταθμισμένη μέση αναλογία αίθουσες ανά σχολική μονάδα στην Πρωτοβάθμια & Δευτεροβάθμια ΕΑΕ της χώρας, ανά επιμέρους βαθμίδα και τύπο μονάδας την περίοδο αναφοράς 2007-2016. Ειδικό Δημοτικό 1,6 1,3 1,3 1,4 1,4 1,3 1,4 1,3 1,4 1,3 4,5 4,8 5,1 5,2 4,9 4,7 5,0 5,1 5,4 5,4 Ειδικό ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Γυμνάσιο 8,9 8,5 8,6 7,9 7,9 8,4 7,1 6,6 7,0 5,8 Ειδικό ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Λύκειο 10,6 11,3 8,0 4,9 6,0 6,5 7,4 7,6 7,8 7,8 Εργαστήριο ΕΕΕΚ άλλη αδιαβάθμητη μονάδα (εκτός ΥΠΠΕΘ) 5,9 6,8 7,1 7,4 8,0 8,1 7,9 8,3 9,0 8,9 5,2 5,5 5,3 5,4 6,4 7,5 7,7 7,5 Επικεντρώνοντας τη σταθμισμένη μέση αναλογία αίθουσες ανά σχολική μονάδα της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας ΕΑΕ της χώρας ανά βαθμίδα και τύπο μονάδας), αξίζει να σημειωθεί ότι το 2016: η μέση αναλογία στα Ειδικά Νηπιαγωγεία είναι 1,3 αίθουσες ανά μονάδα, που αποτελεί και τη μικρότερη τιμή της μέσης αναλογίας μεταξύ των 5 διαφορετικών τύπων μονάδας της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας ΕΑΕ της χώρας τη συγκεκριμένη χρονιά, 18

Ετήσια Έκθεση για την Εκπαίδευση 2017-2018 στα Ειδικά Δημοτικά η μέση αναλογία είναι 5,4 αίθουσες ανά μονάδα, τιμή που υποδηλώνει ότι στη χώρα υπάρχουν και μη-πλήρη ως προς τις λειτουργούσες τάξεις 10 Ειδικά Δημοτικά, στα Ειδικά ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Γυμνάσια η μέση αναλογία είναι 8,4 αίθουσες ανά μονάδα, τιμή που υποδηλώνει ότι στα Ειδικά ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Γυμνάσια λειτουργούν και περισσότερα του ενός τμήματα ανά τάξη 11, στα Ειδικά ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Λύκεια η μέση αναλογία είναι 7,8 αίθουσες ανά μονάδα, τιμή που επίσης υποδη- 10 Στα Ειδικά Δημοτικά με πλήρη λειτουργία προβλέπονται 6 τάξεις και μία προπαρασκευαστική επομένως απαιτούνται τουλάχιστον 7 αίθουσες διδασκαλίας 11 Στα Ειδικά ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Γυμνάσια προβλέπονται 3 τάξεις και μία προπαρασκευαστική επομένως απαιτούνται τουλάχιστον 4 αίθουσες διδασκαλίας λώνει ότι στα Ειδικά ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Γυμνάσια λειτουργούν και περισσότερα του ενός τμήματα ανά τάξη 12, και στα Εργαστήρια ΕΕΕΚ η μέση αναλογία είναι 8,9 αίθουσες ανά μονάδα, που αποτελεί και τη μεγαλύτερη τιμή της μέσης αναλογίας μεταξύ των 5 διαφορετικών τύπων μονάδας της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας ΕΑΕ της χώρας τη συγκεκριμένη χρονιά τιμή. Σημειώνεται ότι το 2014 η κατηγορία άλλη ή αδιαβάθμητη μονάδα (εκτός ΥΠΠΕΘ) καταγράφει υψηλή μέση αναλογία (7,5 αίθουσες ανά μονάδα). 12 Στα Ειδικά ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Λύκεια προβλέπονται 3 τάξεις και μία προπαρασκευαστική επομένως απαιτούνται τουλάχιστον 4 αίθουσες διδασκαλίας 10. 1ος δείκτης διαθέσιμων εργαστηρίων ΣΜΕΑΕ (υποστήριξης της ειδικής εκπαιδευτικής ανάγκης) Με τον όρο δείκτης διαθέσιμων εργαστηρίων υποστήριξης της ειδικής εκπαιδευτικής ανάγκης των μαθητών/-τριών αποδίδεται η σταθμισμένη 13 μέγιστη τιμή του ποσοστού των 6 εργαστηρίων (λογοθεραπείας, φυσικοθεραπείας, εργοθεραπείας, κοινωνικού 13 Η στάθμιση (weight) του μέσου (όρου) γίνεται ως προς το πλήθος των σχολικών μονάδων ανά βαθμίδα και τύπο σχολικής μονάδας στις περιφερειακές ενότητες της χώρας Ειδικό Νηπιαγωγείο λειτουργού, ψυχολόγου και υδροθεραπείας) αναγομένων επί του συνόλου των σχολικών μονάδων της Ειδικής Αγωγής & Εκπαίδευσης την περίοδο αναφοράς 2007-2016. Στο ακόλουθο γράφημα αποτυπώνεται ο δείκτης διαθέσιμων εργαστηρίων υποστήριξης της ειδικής εκπαιδευτικής ανάγκης των μαθητών/-τριών στην Πρωτοβάθμια & Δευτεροβάθμια ΕΑΕ της χώρας, ανά επιμέρους βαθμίδα και τύπο μονάδας την περίοδο αναφοράς 2007-2016. Ειδικό Δημοτικό 33,9 29,7 31,0 41,8 36,5 35,6 32,6 33,0 37,3 38,0 59,5 59,1 60,0 65,8 69,7 68,5 64,7 60,0 61,6 61,6 Ειδικό ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Γυμνάσιο 100,0 100,0 75,0 71,4 77,8 62,5 68,4 66,7 46,4 48,1 Ειδικό ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Λύκειο 75,0 78,6 66,7 68,2 66,7 72,2 72,2 44,4 45,0 47,6 Εργαστήριο ΕΕΕΚ 77,6 81,0 86,2 81,8 83,8 80,5 76,7 75,9 79,3 79,5 άλλη αδιαβάθμητη μονάδα (εκτός ΥΠΠΕΘ) 94,2 95,2 96,7 100,0 85,7 86,2 89,4 88,7 Επικεντρώνοντας στο δείκτη διαθέσιμων εργαστηρίων υποστήριξης της ειδικής εκπαιδευτικής ανάγκης των μαθητών/-τριών της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας ΕΑΕ της χώρας ανά βαθμίδα και τύπο μονάδας), αξίζει να σημειωθεί ότι το 2016 ο δείκτης στα Ειδικά Νηπιαγωγεία είναι 38,0% των μονάδων, που αποτελεί και τη μικρότερη τιμή του δείκτη μεταξύ των 5 διαφορετικών τύπων μονάδας της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας ΕΑΕ της χώρας τη συγκεκριμένη χρονιά, στα Ειδικά Δημοτικά ο δείκτης είναι 61,6% των μονάδων, στα Ειδικά ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Γυμνάσια είναι 66,7% των μονάδων, στα Ειδικά ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Λύκεια είναι 72,2% των μονάδων, και στα Εργαστήρια ΕΕΕΚ είναι 79,5% των μονάδων, που αποτελεί και τη μεγαλύτερη τιμή του δείκτη μεταξύ των 5 διαφορετικών τύπων μονάδας της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας ΕΑΕ της χώρας τη συγκεκριμένη χρονιά. Σημειώνεται ότι το 2014 η κατηγορία άλλη ή αδιαβάθμητη μονάδα (εκτός ΥΠΠΕΘ) καταγράφει υψηλή τιμή του δείκτη (100,0% των μονάδων). 19

ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ της ΓΣΕΕ 11. 2ος δείκτης διαθέσιμων εργαστηρίων ΣΜΕΑΕ (υποστήριξης των μαθησιακών αντικειμένων) Με τον όρο δείκτης διαθέσιμων εργαστηρίων υποστήριξης των μαθησιακών αντικειμένων αποδίδεται η σταθμισμένη 14 μέγιστη τιμή του ποσοστού των 4 εργαστηρίων (φυσικών επιστημών, πληροφορικής, τε- 14 Η στάθμιση (weight) του μέσου (όρου) γίνεται ως προς το πλήθος των σχολικών μονάδων ανά βαθμίδα και τύπο σχολικής μονάδας στις περιφερειακές ενότητες της χώρας Ειδικό Νηπιαγωγείο χνολογίας και ξένων γλωσσών) αναγομένων επί του συνόλου των σχολικών μονάδων της Ειδικής Αγωγής & Εκπαίδευσης την περίοδο αναφοράς 2007-2016. Στο ακόλουθο γράφημα αποτυπώνεται ο δείκτης διαθέσιμων εργαστηρίων υποστήριξης των μαθησιακών αντικειμένων στην Πρωτοβάθμια & Δευτεροβάθμια ΕΑΕ της χώρας, ανά επιμέρους βαθμίδα και τύπο μονάδας την περίοδο αναφοράς 2007-2016. Ειδικό Δημοτικό 8,9 14,1 14,1 12,7 12,2 11,1 13,7 9,0 7,3 7,0 53,8 54,1 53,1 55,1 49,0 48,8 46,1 44,2 40,1 40,1 Ειδικό ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Γυμνάσιο Ειδικό ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Λύκειο 75,0 100,0 100,0 100,0 100,0 77,8 75,0 85,2 86,8 84,6 72,2 75,0 95,2 90,5 77,3 92,6 100,0 100,0 88,9 88,9 Εργαστήριο ΕΕΕΚ 75,8 77,9 75,9 70,7 72,1 69,9 72,0 71,1 63,8 60,3 άλλη αδιαβάθμητη μονάδα (εκτός ΥΠΠΕΘ) 64,0 41,4 42,4 40,8 44,2 40,5 43,3 26,8 Επικεντρώνοντας στο δείκτη διαθέσιμων εργαστηρίων υποστήριξης των μαθησιακών αντικειμένων της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας ΕΑΕ της χώρας ανά βαθμίδα και τύπο μονάδας), αξίζει να σημειωθεί ότι το 2016 ο δείκτης στα Ειδικά Νηπιαγωγεία είναι 7,0% των μονάδων, που αποτελεί και τη μικρότερη τιμή του δείκτη μεταξύ των 5 διαφορετικών τύπων μονάδας της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας ΕΑΕ της χώρας τη συγκεκριμένη χρονιά, στα Ειδικά Δημοτικά ο δείκτης είναι 40,1% των μονάδων, στα Ειδικά ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Γυμνάσια είναι 84,6% των μονάδων, στα Ειδικά ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Λύκεια είναι 88,9% των μονάδων, που αποτελεί και τη μεγαλύτερη τιμή του δείκτη μεταξύ των 5 διαφορετικών τύπων μονάδας της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας ΕΑΕ της χώρας τη συγκεκριμένη χρονιά, και στα Εργαστήρια ΕΕΕΚ είναι 71,1% των μονάδων. Σημειώνεται ότι το 2014 η κατηγορία άλλη ή αδιαβάθμητη μονάδα (εκτός ΥΠΠΕΘ) καταγράφει χαμηλότερη τιμή του δείκτη (64,0% των μονάδων). 12. Συνολικό προσωπικό στην Πρωτοβάθμια & Δευτεροβάθμια Ειδική Αγωγή & Εκπαίδευση (ISCED 0-1-2-3) 7.523 7.746 8.639 9.480 9.507 10.605 9.847 10.626 8.925 9.824 Το συνολικό προσωπικό που υπηρετεί στην Ειδική Α- γωγή & Εκπαίδευση της χώρας επιμερίζεται ανά αντικείμενο απασχόλησης σε 3 βασικές κατηγορίες: σε εκπαιδευτικό προσωπικό (με διαφοροποίηση ανά ειδικότητα ως προς το μαθησιακό αντικείμενο), σε ειδικό εκπαιδευτικό προσωπικό (με διαφοροποίηση ανά ειδικότητα ως προς την υποστήριξη της ειδικής εκπαιδευτικής ανάγκης των μαθητών/-τριών), και σε λοιπό διοικητικό & βοηθητικό προσωπικό (γραμματειακή υποστήριξη, λογιστήριο κλπ, επιστάτες, οδηγοί, συνοδοί, μάγειρες, καθαρίστριες, κηπουροί κλπ). Σημειώνεται ότι στο συνολικό εκπαιδευτικό προσωπικό που υπηρετεί στην Ειδική Αγωγή & Εκπαίδευση περιλαμβάνεται το εκπαιδευτικό προσωπικό που υπηρετεί στις σχολικές μονάδες της Ειδικής Αγωγής & Εκπαίδευσης (ΣΜΕΑΕ), αλλά και το εκπαιδευτικό προσωπικό της ΕΑΕ που υπηρετεί στα τμήματα ένταξης και παράλληλης στήριξης των μαθητών/-τριών της ΕΑΕ σε 20

Ετήσια Έκθεση για την Εκπαίδευση 2017-2018 σχολικές μονάδες της γενικής (& επαγγελματικής) εκπαίδευσης. Στο ακόλουθο γράφημα αποτυπώνεται το πλήθος του συνολικού προσωπικού που υπηρετεί κατά τη λήξη Εκπαιδευτικό προσωπικό στην ΕΑΕ του σχολικού έτους στην Ειδική Αγωγή & Εκπαίδευση στη χώρα συνολικά και ανά αντικείμενο απασχόλησης την περίοδο αναφοράς 2007-2016. % της κατηγορίας στο συνολικό προσωπικό της ΕΑΕ 5.322 5.421 6.153 6.813 7.239 8.401 8.031 8.545 7.135 7.433 70,7 70,0 71,2 71,9 76,1 79,2 81,6 80,4 79,9 75,7 Ειδικό εκπαιδευτικό προσωπικό στην ΕΑΕ 2.149 1.684 1.285 1.414 1.521 1.506 1.541 1.421 1.261 1.372 % της κατηγορίας στο συνολικό προσωπικό της ΕΑΕ 21,9 17,1 18,3 17,6 17,8 15,8 14,5 15,4 12,8 13,4 Λοιπό διοικητικό & βοηθητικό προσωπικό της ΕΑΕ 916 911 965 983 762 663 555 660 418 242 % της κατηγορίας στο συνολικό προσωπικό της ΕΑΕ 12,2 11,8 11,2 10,4 8,0 6,3 5,6 6,2 4,7 2,5 13. Εκπαιδευτικό προσωπικό στην Πρωτοβάθμια & Δευτεροβάθμια Ειδική Αγωγή & Εκπαίδευση (ISCED 0-1-2-3) 5.322 5.421 Σύνολο εκπαιδευτικού προσωπικού που υπηρετεί στην ΕΑΕ 8.401 8.031 8.545 6.813 7.239 7.135 7.433 6.153 Εκπαιδευτικό προσωπικό της ΕΑΕ στη ΓΕΝΙΚΗ εκπαίδευση % της κατηγορίας στο εκπαιδευτικό προσωπικό της ΕΑΕ 2.712 2.656 3.234 3.500 4.110 4.890 4.698 5.213 3.891 3.896 51,0 49,0 52,6 51,4 56,8 58,2 58,5 61,0 54,5 52,4 Εκπαιδευτικό προσωπικό της ΕΑΕ σε τμήματα ένταξης 2.559 2.722 2.449 2.123 2.040 2.042 1.670 1.808 1.401 1.372 % της κατηγορίας στο εκπαιδευτικό προσωπικό της ΕΑΕ 31,9 29,3 30,5 30,5 28,6 26,3 27,1 25,3 26,5 27,5 Εκπαιδ. προσωπικό της ΕΑΕ στην παράλληλη στήριξη (αναγ 2013) 2.331 2.491 2.249 1.987 1.564 1.692 1.851 1.854 1.311 1.284 % της κατηγορίας στο εκπαιδευτικό προσωπικό της Ε 29,2 27,5 27,7 28,0 24,6 25,4 24,8 25,9 24,9 23,7 Εκπαιδευτικό προσωπικό σε ΣΜΕΑΕ 3.313 3.511 3.537 3.333 3.332 3.129 3.244 2.610 2.765 2.919 % της κατηγορίας στο εκπαιδευτικό προσωπικό της ΕΑΕ 51,0 49,0 47,4 48,6 47,6 45,5 43,2 41,8 41,5 39,0 Εκπαιδευτικό προσωπικό σε άλλη ή αδιαβάθμητη μονάδα 1.731 1.732 1.457 1.487 1.357 1.145 717 597 % της κατηγορίας στο εκπαιδευτικό προσωπικό της ΕΑΕ 27,4 27,4 28,1 25,4 18,7 13,6 8,9 7,0 21

ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ της ΓΣΕΕ 14. Εκπαιδευτικό προσωπικό σε ΣΜΕΑΕ της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας ΕΑΕ Ειδικό Νηπιαγωγείο % στο σύνολο του εκπαιδευτικού προσωπικού σε ΣΜΕΑΕ 99 104 116 149 145 170 173 182 201 205 3,8 3,8 4,0 4,5 4,6 4,8 5,2 5,5 6,2 5,8 Ειδικό Δημοτικό 1.337 1250 1.277 1222 1069 1094 1121 1151 1178 1119 % στο σύνολο του εκπαιδευτικού προσωπικού σε ΣΜΕΑΕ 41,0 39,6 38,4 39,4 34,7 35,8 35,6 36,7 37,8 35,3 Ειδικό ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Γυμνάσιο 603 647 372 362 122 137 130 147 126 169 % στο σύνολο του εκπαιδευτικού προσωπικού σε ΣΜΕΑΕ 18,6 18,3 11,2 10,9 4,7 5,0 4,5 4,4 4,0 4,8 Ειδικό ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Λύκειο 478 409 377 247 283 330 311 191 106 154 % στο σύνολο του εκπαιδευτικού προσωπικού σε ΣΜΕΑΕ 12,3 13,6 12,0 8,9 9,7 9,9 9,3 7,3 3,3 4,4 Εργαστήριο ΕΕΕΚ 1.194 981 1.016 1.000 1.056 1.057 901 826 739 803 % στο σύνολο εκπαιδευτικού προσωπικού σε ΣΜΕΑΕ 33,8 31,7 32,6 29,9 29,6 28,3 28,8 28,9 30,0 27,5 15. Κατανομή ως προς το φύλο του εκπαιδευτικού προσωπικού των ΣΜΕΑΕ Στο ακόλουθο γράφημα αποτυπώνεται η ποσοστιαία κατανομή του εκπαιδευτικού προσωπικού των ΣΜΕ- Ειδικό ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ 97,0 97,1 98,3 96,0 95,9 94,1 94,8 96,2 95,5 95,6 ΑΕ στο σύνολο της χώρας ως προς το φύλο ανά τύπο μονάδας την περίοδο 2007-2016. 62,7 63,7 63,5 Ειδικό ΔΗΜΟΤΙΚΟ 66,4 67,6 70,0 69,2 69,9 71,7 72,3 3,0 2,9 1,7 4,0 4,1 5,9 5,2 3,8 4,5 4,4 37,3 36,3 36,5 33,6 32,4 30,0 30,8 30,1 28,3 27,7 Ειδικό ΓΕΝ-ΕΠΑΓΓ ΓΥΜΝΑΣΙΟ 74,6 75,2 70,0 77,6 81,0 69,2 67,7 65,7 64,2 67,4 Ειδικό ΓΕΝ-ΕΠΑΓΓ ΛΥΚΕΙΟ 66,3 62,3 61,9 62,5 65,3 64,0 61,2 60,8 62,3 59,7 25,4 24,8 30,0 22,4 19,0 30,8 32,3 34,3 35,8 32,6 37,7 38,1 37,5 33,7 34,7 36,0 38,8 39,2 37,7 40,3 Εργαστήριο ΕΕΕΚ 65,0 63,2 65,0 65,0 67,8 64,3 65,6 65,4 64,6 66,8 άλλη ή αδιαβάθμητη μονάδα (εκτός ΥΠΠΕΘ) 65,4 69,7 67,0 67,4 66,6 66,6 66,4 66,8 35,0 36,8 35,0 35,0 35,7 32,2 34,4 34,6 35,4 33,2 34,6 30,3 33,0 32,6 33,4 33,4 33,6 33,2 Άνδρες Γυναίκες 22

Ετήσια Έκθεση για την Εκπαίδευση 2017-2018 Επικεντρώνοντας στη διαφοροποίηση του φύλου των εκπαιδευτικών που υπηρετούν σε σχολικές μονάδες της ΕΑΕ θα πρέπει να σημειωθεί η ιδιαίτερα σημαντική υποεκπροσώπηση των ανδρών εκπαιδευτικών έ- ναντι των γυναικών στις επιμέρους μονάδες της (τυπικής & αδιαβάθμητης) Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας ΕΑΕ σε όλη την περίοδο αναφοράς (2007-2016). 16. Εκπαιδευτικό προσωπικό των ΣΜΕΑΕ με πρόσθετα ακαδημαϊκά προσόντα Στο ακόλουθο γράφημα αποτυπώνεται το πλήθος και η ποσοστιαία αναλογία του εκπαιδευτικού προσωπικού με πρόσθετα ακαδημαϊκά προσόντα που υπηρετεί κατά τη λήξη του σχολικού έτους στις ΣΜΕΑΕ της Ειδικό Νηπιαγωγείο χώρας, επί του συνολικού εκπαιδευτικού προσωπικού που υπηρετεί στις ΣΜΕΑΕ της χώρας, ανά επιμέρους βαθμίδα και τύπο μονάδας την περίοδο αναφοράς 2007-2016. % στο σύνολο του εκπαιδευτικού προσωπικού σε ΣΜΕΑΕ 89 86 97 105 101 117 134 127 161 152 89,9 82,7 83,6 70,5 69,7 68,8 77,5 69,8 80,1 74,1 Ειδικό Δημοτικό % στο σύνολο του εκπαιδευτικού προσωπικού σε ΣΜΕΑΕ 724 739 761 770 786 878 783 829 811 615 67,7 67,6 67,9 66,9 70,2 70,2 66,5 67,8 63,5 46,0 Ειδικό ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Γυμνάσιο % στο σύνολο του εκπαιδευτικού προσωπικού σε ΣΜΕΑΕ 54 62 63 80 57 79 225 243 493 403 44,3 45,3 48,5 54,4 45,2 46,7 60,5 67,1 81,8 62,3 Ειδικό ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Λύκειο % στο σύνολο του εκπαιδευτικού προσωπικού σε ΣΜΕΑΕ 54 83 110 145 172 252 289 201 59 94 28,3 33,6 38,9 35,5 45,6 52,7 87,6 64,6 55,7 61,0 Εργαστήριο ΕΕΕΚ % στο σύνολο του εκπαιδευτικού προσωπικού σε ΣΜΕΑΕ 207 239 294 349 407 488 557 679 816 803 28,0 28,9 36,6 35,6 45,2 48,0 55,7 64,3 77,2 67,3 Επικεντρώνοντας στη δυναμική των επιμέρους δικτύων σχολικών μονάδων της ΕΑΕ (ανά βαθμίδα εκπαίδευσης και τύπο μονάδας) αξίζει να σημειωθεί ότι το 2016 από τους 2.067 εκπαιδευτικούς με πρόσθετα ακαδημαϊκά προσόντα που υπηρετούν σε σχολικές μονάδες της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας ΕΑΕ της χώρας: στο Ειδικό Νηπιαγωγείο υπηρετούν 152 εκπαιδευτικοί με πρόσθετα ακαδημαϊκά προσόντα που αντιστοιχούν στο 7,4% του συνολικού εκπαιδευτικού προσωπικού με πρόσθετα ακαδημαϊκά προσόντα που υπηρετεί στις σχολικές μονάδες της ΕΑΕ, στο Ειδικό Δημοτικό υπηρετούν 615 εκπαιδευτικοί με πρόσθετα ακαδημαϊκά προσόντα που αντιστοιχεί στο 29,8% του συνολικού εκπαιδευτικού προσωπικού με πρόσθετα ακαδημαϊκά προσόντα που υπηρετεί στις σχολικές μονάδες της ΕΑΕ, στο Ειδικό ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Γυμνάσιο υπηρετούν 403 εκπαιδευτικοί με πρόσθετα ακαδημαϊκά προσόντα που αντιστοιχεί στο 19,5% του συνολικού εκπαιδευτικού προσωπικού με πρόσθετα ακαδημαϊκά προσόντα που υπηρετεί στις σχολικές μονάδες της ΕΑΕ, στο Ειδικό ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Λύκειο υπηρετούν 94 εκπαιδευτικοί με πρόσθετα ακαδημαϊκά προσόντα που αντιστοιχούν στο 4,5% του συνολικού εκπαιδευτικού προσωπικού με πρόσθετα ακαδημαϊκά προσόντα που υπηρετεί στις σχολικές μονάδες της ΕΑΕ, και στο Εργαστήριο ΕΕΕΚ υπηρετούν 803 εκπαιδευτικοί με πρόσθετα ακαδημαϊκά προσόντα που αντιστοιχούν στο 38,8% του συνολικού εκπαιδευτικού προσωπικού με πρόσθετα ακαδημαϊκά προσόντα που υπηρετεί στις σχολικές μονάδες της ΕΑΕ. 23

ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ της ΓΣΕΕ 17. Βασικές ειδικότητες των εκπαιδευτικών στις ΣΜΕΑΕ 142 146 145 165 Νηπιαγωγοί 232 178 183 193 201 211 873 891 936 963 Δάσκαλοι/-ες 901 1.026 1.018 1.051 1.190 1.224 Θεολόγοι 38 24 23 26 28 31 22 24 18 15 Φιλόλογοι 352 347 293 308 320 296 259 231 236 186 Μαθηματικοί 184 138 144 156 162 173 180 105 108 89 Φυσικών Επιστημών 79 75 80 85 61 64 65 54 53 45 Ξένων γλωσσών 38 37 33 26 28 26 28 26 26 27 Μαθημάτων τέχνης 212 201 193 194 179 179 161 165 175 134 Οικονομολόγοι-Κοινωνιολόγοι 92 97 83 89 89 77 61 42 45 51 Φυσικής αγωγής 351 354 340 323 322 322 301 286 276 252 Πληροφορικής 177 176 160 145 124 128 93 94 108 69 Λοιπών ειδικοτήτων 912 899 849 734 765 710 739 729 597 492 18. Δείκτης εκπαιδευτικοί ανα μονάδα στις ΣΜΕΑΕ Στο ακόλουθο γράφημα αποτυπώνεται η μέση αναλογία εκπαιδευτικοί ανά σχολική μονάδα στην Πρωτοβάθμια & Δευτεροβάθμια ΕΑΕ στο σύνολο της χώρας ανά 1,8 1,6 1,6 Ειδικά Νηπιαγωγεία 1,9 2,0 1,9 1,8 1,8 1,8 1,8 τύπο σχολικής μονάδας την περίοδο αναφοράς 2007-2016. 6,8 6,9 7,0 7,3 Ειδικά Δημοτικά 7,7 7,7 7,1 7,4 7,2 7,6 Ειδικά ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Γυμνάσια 18,4 18,0 18,8 17,1 16,3 15,3 15,9 16,6 13,3 13,4 Ειδιά ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Λύκεια 19,5 20,6 22,2 17,1 17,7 10,6 12,4 13,5 8,6 5,9 Εργαστήρια ΕΕΕΚ 14,9 14,2 14,4 13,8 13,9 13,3 12,7 13,0 12,7 12,9 άλλη αδιαβάθμητη μονάδα (εκτός ΥΠΠΕΘ) 10,2 8,9 9,3 8,0 7,0 7,1 6,2 6,7 24

Ετήσια Έκθεση για την Εκπαίδευση 2017-2018 Επικεντρώνοντας στη σταθμισμένη μέση αναλογία εκπαιδευτικοί ανά σχολική μονάδα στην Πρωτοβάθμια & Δευτεροβάθμια ΕΑΕ της χώρας ανά τύπο σχολικής μονάδας, αξίζει να σημειωθεί ότι το 2016 η μέση αναλογία καταγράφει χαμηλότερες τιμές στις σχολικές μονάδες της Πρωτοβάθμιας ΕΑΕ της χώρας (σταθμισμένη 15 μέση αναλογία βαθμίδας 5,3 εκπαιδευτικοί 15 Η στάθμιση (weight) του μέσου (όρου) γίνεται ως προς το πλήθος των σχολικών μονάδων ανά βαθμίδα και τύπο σχολικής μονάδας στο σύνολο της χώρας ανά μονάδα), ενώ καταγράφει υψηλότερες τιμές στις σχολικές μονάδες της Δευτεροβάθμιας ΕΑΕ της χώρας (σταθμισμένη μέση αναλογία βαθμίδας 14,3 εκπαιδευτικοί ανά μονάδα). Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2014 στην κατηγορία άλλη ή αδιαβάθμητη μονάδα (εκτός ΥΠΠΕΘ) η σταθμισμένη μέση αναλογία εκπαιδευτικοί ανά σχολική μονάδα είναι 8,2 εκπαιδευτικοί ανά μονάδα. Οργανική θέση του εκπαιδευτικό προσωπικού σε ΣΜΕΑΕ της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας ΕΑΕ Το παρόν εκπαιδευτικό προσωπικό που υπηρετεί σε θέση διδάσκοντος στις σχολικές μονάδες του δημόσιου τομέα της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας ΕΑΕ (συνολικά 2.910 εκπαιδευτικοί) διακρίνεται ως προς την οργανική θέση του στη σχολική μονάδα: (α) σε μόνιμους εκπαιδευτικούς 16, (β) σε αποσπασμένους στη συγκεκριμένη μονάδα εκπαιδευτικούς 17, και (γ) σε α- ναπληρωτές εκπαιδευτικούς 18. Στο ακόλουθο γράφημα αποτυπώνεται το πλήθος του παρόντος εκπαιδευτικού προσωπικού που υπηρετεί σε θέση διδάσκοντος στις σχολικές μονάδες του δημόσιου τομέα της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας ΕΑΕ στο σύνολο της χώρας επιμερισμένο ως προς την οργανική θέση του στη μονάδα που υπηρετεί το σχολικό έτος 2015-2016. Γράφημα 7.1U: Πλήθος παρόντος εκπαιδευτικού προσωπικού που υπηρετεί σε θέση διδάσκοντος στις σχολικές μονάδες του δημόσιου τομέα της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας ΕΑΕ στο σύνολο της χώρας ως προς την οργανική θέση του στη μονάδα το σχολικό έτος 2015-2016 ΑΠΟΣΠΑΣΜΕ ΝΟΙ 422 ή 14,5% εκπαιδευτικοί Συνολικά 2.910 εκπαιδευτικοί ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΕΣ 1.628 ή 55,9% εκπαιδευτικοί ΜΟΝΙΜΟΙ 860 ή 29,6% εκπαιδευτικοί 16 Στην κατηγορία δεν περιλαμβάνονται οι διευθυντές/ προϊστάμενοι και υποδιευθυντές των σχολικών μονάδων 17 Αποσπασμένοι στη μονάδα είναι οι εκπαιδευτικοί που έχουν οργανική θέση σε άλλη μονάδα, αλλά έχουν αποσπαστεί και υπηρετούν στη συγκεκριμένη, καλύπτοντας το οργανικό κενό απόντος εκπαιδευτικού 18 Αναπληρωτές εκπαιδευτικοί είναι οι εκπαιδευτικοί που υπηρετούν στη μονάδα αναπληρώνοντας απόντα μόνιμο εκπαιδευτικό της μονάδας και υπηρετεί για το χρονικό διάστημα αναπλήρωσης Το 2016, από το σύνολο των 2.910 παρόντων εκπαιδευτικών που υπηρετούν σε θέση διδάσκοντος στις σχολικές μονάδες του δημόσιου τομέα της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στο σύνολο της χώρας, το 55,9% (ή 1.628 εκπαιδευτικοί) είναι α- ναπληρωτές εκπαιδευτικοί, το 29,6% (ή 860 εκπαιδευτικοί) είναι μόνιμοι εκπαιδευτικοί, και το 14,5% (ή 422 εκπαιδευτικοί) είναι αποσπασμένοι εκπαιδευτικοί. 19. Ειδικό εκπαιδευτικό προσωπικό σε ΣΜΕΑΕ της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας ΕΑΕ 1.285 Σύνολο ειδικού εκπαιδευτικού προσωπικού που υπηρετεί στην ΕΑΕ 1.684 1.414 1.521 1.506 1.541 1.421 1.261 1.372 2.149 Ειδικό Νηπιαγωγείο % στο σύνολο του ειδ. εκπαιδ. προσωπικού σε ΣΜΕΑΕ 28 49 42 76 69 52 46 68 89 149 2,2 3,5 2,8 4,5 4,6 3,4 3,6 4,8 6,5 6,9 Ειδικό Δημοτικό 1.055 434 461 505 559 594 663 584 635 694 % στο σύνολο του ειδ. εκπαιδ. προσωπικού σε ΣΜΕΑΕ 50,6 46,3 49,1 43,0 44,7 39,4 33,8 32,6 33,2 33,2 25

ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ της ΓΣΕΕ Ειδικό ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Γυμνάσιο % στο σύνολο του ειδ. εκπαιδ. προσωπικού σε ΣΜΕΑΕ 41 42 37 38 28 39 60 80 116 221 3,2 3,0 2,4 2,3 1,9 2,5 4,8 5,6 8,5 10,3 Ειδικό ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Λύκειο % στο σύνολο του ειδ. εκπαιδ. προσωπικού σε ΣΜΕΑΕ 41 52 63 69 74 92 58 62 36 60 3,2 3,7 4,1 4,1 4,9 6,0 4,6 4,4 2,6 2,8 Εργαστήριο ΕΕΕΚ % στο σύνολο του ειδ. εκπαιδ. προσωπικού σε ΣΜΕΑΕ 215 250 244 297 321 342 308 383 437 664 16,7 17,7 16,0 17,6 21,3 22,2 24,4 27,0 31,9 30,9 20. Ειδικό εκπαιδευτικό προσωπικό σε ΣΜΕΑΕ ανά ειδικότητα Ψυχολόγοι Κοινωνικοί λειτουργοί 402 403 205 228 260 282 270 247 205 277 234 221 246 252 285 245 259 210 243 222 Εργοθεραπευτές 135 149 187 171 168 149 118 117 113 137 Λογοθεραπευτές 242 167 168 150 165 140 141 154 123 98 Φυσικοθεραπευτές 164 137 98 107 116 107 109 75 89 92 Σχολικοί νοσηλευτές 183 95 106 82 101 98 109 110 101 83 Ειδικό βοηθητικό προσωπικό 600 460 450 383 403 395 405 405 425 439 Εξειδικευμένο προσωπικό 76 71 65 50 45 53 25 19 3 3 Επαγγελματικοί σύμβουλοι Παιδοψυχίατροι 5 7 Το 2016, από το σύνολο των 2.146 ειδικών εκπαιδευτικών που αποτελούν το συνολικό ειδικό εκπαιδευτικό προσωπικό πλήρους απασχόλησης της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας ΕΑΕ της χώρας και ως προς την βασική κατηγορία ειδικότητας των ειδικών εκπαιδευτικών υπηρετούν: 402 ψυχολόγοι, που αντιστοιχούν στο 18,7% του συνολικού ειδικού εκπαιδευτικού προσωπικού, 403 κοινωνικοί λειτουργοί, που αντιστοιχούν στο 18,8% του συνολικού ειδικού εκπαιδευτικού προσωπικού, 137 εργοθεραπευτές, που αντιστοιχούν στο 6,4% του συνολικού ειδικού εκπαιδευτικού προσωπικού, 26

Ετήσια Έκθεση για την Εκπαίδευση 2017-2018 242 λογοθεραπευτές, που αντιστοιχούν στο 11,3% του συνολικού ειδικού εκπαιδευτικού προσωπικού, 164 φυσικοθεραπευτές, που αντιστοιχούν στο 7,6% του συνολικού ειδικού εκπαιδευτικού προσωπικού, 183 σχολικοί νοσηλευτές, που αντιστοιχούν στο 8,5% του συνολικού ειδικού εκπαιδευτικού προσωπικού, 600 εκπαιδευτικοί που υπηρετούν ως ειδικό βοηθητικό προσωπικό, που αντιστοιχούν στο 28,0% του συνολικού ειδικού εκπαιδευτικού προσωπικού, 3 εκπαιδευτικοί που υπηρετούν ως εξειδικευμένο προσωπικό, που αντιστοιχούν στο 0,1% του συνολικού ειδικού εκπαιδευτικού προσωπικού, 5 επαγγελματικοί σύμβουλοι, που αντιστοιχούν στο 0,2% του συνολικού ειδικού εκπαιδευτικού προσωπικού, και 7 παιδοψυχίατροι, που αντιστοιχούν στο 0,3% του συνολικού ειδικού εκπαιδευτικού προσωπικού. 21. Δείκτης ειδικό εκπαιδευτικό προσωπικό ανα μονάδα στις ΣΜΕΑΕ Στο ακόλουθο γράφημα αποτυπώνεται η μέση αναλογία ειδικοί εκπαιδευτικοί πλήρους απασχόλησης ανά σχολική μονάδα στην Πρωτοβάθμια & Δευτεροβάθμια 0,5 0,8 0,6 Ειδικά Νηπιαγωγεία 1,0 0,9 0,6 0,5 0,7 0,8 1,3 ΕΑΕ στο σύνολο της χώρας ανά τύπο σχολικής μονάδας την περίοδο αναφοράς 2007-2016. 2,7 2,9 3,2 3,5 Ειδικά Δημοτικά 4,1 4,1 3,5 3,8 3,9 6,0 Ειδικά ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Γυμνάσια 5,7 5,1 5,3 4,6 4,8 4,0 4,3 3,0 3,1 2,1 Ειδιά ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Λύκεια 4,4 3,0 3,3 3,4 3,4 3,6 3,3 2,6 2,3 1,8 Εργαστήρια ΕΕΕΚ 8,0 5,3 4,3 3,7 4,2 4,5 4,7 4,7 4,6 4,0 άλλη αδιαβάθμητη μονάδα (εκτός ΥΠΠΕΘ) 9,4 9,7 9,5 9,1 8,1 8,4 7,7 6,8 Επικεντρώνοντας στη μέση αναλογία ειδικοί εκπαιδευτικοί ανά σχολική μονάδα στην Πρωτοβάθμια & Δευτεροβάθμια ΕΑΕ στο σύνολο της χώρας ανά τύπο σχολικής μονάδας, αξίζει να σημειωθεί ότι το 2016 η μέση αναλογία καταγράφει τιμές χαμηλότερες στις σχολικές μονάδες της Πρωτοβάθμιας ΕΑΕ της χώρας (σταθμισμένη μέση αναλογία βαθμίδας 4,1 ειδικοί εκπαιδευτικοί ανά μονάδα), ενώ καταγράφει υψηλότερες τιμές στις σχολικές μονάδες της Δευτεροβάθμιας ΕΑΕ της χώρας (σταθμισμένη 19 μέση αναλογία βαθμίδας 6,7 ειδικοί εκπαιδευτικοί ανά μονάδα). Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2014 στην κατηγορία άλλη ή αδιαβάθμητη μονάδα (εκτός ΥΠΠΕΘ) η σταθμισμένη μέση αναλογία ειδικοί εκπαιδευτικοί ανά σχολική μονάδα είναι 7,7 ειδικοί εκπαιδευτικοί ανά μονάδα. 19 Η στάθμιση (weight) του μέσου (όρου) γίνεται ως προς το πλήθος των σχολικών μονάδων ανά βαθμίδα και τύπο σχολικής μονάδας στο σύνολο της χώρας 22. Λοιπό διοικητικό & βοηθητικό προσωπικό σε ΣΜΕΑΕ της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας ΕΑΕ Σύνολο ειδικού εκπαιδευτικού προσωπικού που υπηρετεί στην ΕΑΕ 916 911 965 983 762 663 555 660 418 242 Ειδικό Νηπιαγωγείο % στο σύνολο του ειδ. εκπαιδ. προσωπικού σε ΣΜΕΑΕ 25 33 39 53 38 29 29 40 63 34 2,7 3,6 4,0 5,4 5,0 4,4 5,2 6,1 15,1 14,0 27

ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ της ΓΣΕΕ Ειδικό Δημοτικό % στο σύνολο του ειδ. εκπαιδ. προσωπικού σε ΣΜΕΑΕ 168 164 163 164 130 145 153 217 202 121 18,3 18,0 16,9 16,7 17,1 21,9 27,6 32,9 48,3 50,0 Ειδικό ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Γυμνάσιο 33 35 23 20 11 11 14 9 8 4 % στο σύνολο του ειδ. εκπαιδ. προσωπικού σε ΣΜΕΑΕ 8,4 8,3 5,0 0,4 1,2 1,1 2,3 1,2 1,2 2,5 Ειδικό ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Λύκειο 52 47 37 34 35 26 25 13 13 12 % στο σύνολο του ειδ. εκπαιδ. προσωπικού σε ΣΜΕΑΕ 8,5 5,3 2,9 3,8 4,5 5,3 5,0 3,8 3,1 1,4 Εργαστήριο ΕΕΕΚ 165 140 107 105 80 80 75 82 80 55 % στο σύνολο του ειδ. εκπαιδ. προσωπικού σε ΣΜΕΑΕ 25,1 21,2 18,0 11,7 12,4 14,4 8,3 8,1 9,8 23. Δείκτης λοιπό διοικητικό & βοηθητικό προσωπικό ανα μονάδα στις ΣΜΕΑΕ Στο ακόλουθο γράφημα αποτυπώνεται η σταθμισμένη μέση αναλογία λοιπό διοικητικό & βοηθητικό προσωπικό ανά σχολική μονάδα στην Πρωτοβάθμια & 0,4 0,5 0,5 0,7 Ειδικά Νηπιαγωγεία 0,5 0,3 0,3 0,4 0,6 0,3 Δευτεροβάθμια ΕΑΕ ανά τύπο σχολικής μονάδας στο σύνολο της χώρας την περίοδο αναφοράς 2007-2016. 1,1 1,0 1,0 1,0 Ειδικά Δημοτικά 0,9 0,9 0,9 1,3 1,1 0,7 Ειδικά ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Γυμνάσια 2,9 1,4 1,4 1,3 1,2 0,9 0,9 0,5 0,5 0,5 Ειδιά ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Λύκεια 2,9 2,5 1,8 1,3 1,5 1,8 1,3 0,7 0,7 0,7 Εργαστήρια ΕΕΕΚ άλλη αδιαβάθμητη μονάδα (εκτός ΥΠΠΕΘ) 0,2 0,4 0,6 0,8 0,5 0,5 0,6 0,3 0,2 0,1 9,7 9,8 9,6 8,6 9,2 8,7 7,7 8,2 Επικεντρώνοντας στη μέση αναλογία λοιπό διοικητικό & βοηθητικό προσωπικό ανά σχολική μονάδα στην Πρωτοβάθμια & Δευτεροβάθμια ΕΑΕ ανά τύπο σχολικής μονάδας στο σύνολο της χώρας, αξίζει να σημειωθεί ότι το 2016 η μέση αναλογία καταγράφει τιμές οριακά υψηλότερες στις σχολικές μονάδες της Πρωτοβάθμιας ΕΑΕ της χώρας (σταθμισμένη 20 μέση αναλογία βαθμίδας 0,5 άτομα ανά μονάδα), έναντι της οριακά χαμηλότερης τιμής στις σχολικές μονάδες της Δευτεροβάθμιας ΕΑΕ της χώρας (σταθμισμένη μέση αναλογία βαθμίδας 0,3 άτομα ανά μονάδα). Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2014 στην κατηγορία άλλη ή αδιαβάθμητη μονάδα 20 Η στάθμιση (weight) του μέσου (όρου) γίνεται ως προς το πλήθος των σχολικών μονάδων ανά βαθμίδα και τύπο σχολικής μονάδας στο σύνολο της χώρας 28

ΣΥΝΟΛΟ χώρας Αθηνών Θεσσαλονίκης Πειραιώς Ανατ. Αττικής Ηρακλείου Δωδεκανήσου Χανίων Αχαΐας Ευβοίας Αιτωλ/νίας Λέσβου Μαγνησίας Δυτ. Αττικής Πέλλης Καβάλας Σερρών Λαρίσης Ιωαννίνων Κοζάνης Ηλείας Ημαθίας Ξάνθης Έβρου Κυκλάδων Ρεθύμνης Χίου Χαλκιδικής Κορινθίας Φθιώτιδος Δράμας Κιλκίς Κερκύρας Καρδίτσης Μεσσηνίας Βοιωτίας Αργολίδος Τρικάλων Λασιθίου Πιερίας Άρτης Ροδόπης Λακωνίας Πρεβέζης Σάμου Φλωρίνης Καστοριάς Λευκάδος Αρκαδίας Κεφαλληνίας Γρεβενών Θεσπρωτίας Ζακύνθου Φωκίδος Ευρυτανίας 28.984 6.566 3.061 1.486 1.277 1.125 811 777 715 630 588 588 561 510 499 455 407 401 389 386 372 366 355 341 328 324 321 307 305 302 299 294 288 282 275 261 257 249 240 238 230 226 218 185 151 126 115 108 98 95 82 81 81 70 58 Ετήσια Έκθεση για την Εκπαίδευση 2017-2018 (εκτός ΥΠΠΕΘ) η σταθμισμένη μέση αναλογία λοιπό διοικητικό & βοηθητικό προσωπικό ανά σχολική μονάδα είναι 8,2 άτομα ανά μονάδα. 24. Γεωγραφική διάσταση της διαφοροποίηση των δεικτών της ΕΑΕ στην Ελλάδα Στο ακόλουθο γράφημα αποτυπώνεται το πλήθος των μαθητών/-τριών της ΕΑΕ που φοιτούν σε σχολικές μονάδες της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ISCED 0-1-2-3 (Γενικής και Ειδικής), και αναλογία τους ως προς το συνολικό μαθητικό πληθυσμό των συγκεκριμένων βαθμίδων στις 54 περιφερειακές ενότητες (NUTS3) της χώρας το 2015, για τις ο- ποίες διατίθενται σχετικά στοιχεία. Σημειώνεται ότι στον πληθυσμό των μαθητών/-τριών που φοιτούν σε σχολικές μονάδες της γενικής Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης καταγράφονται μόνο όσοι υποστηρίζονται σε τμήματα ένταξης, αφού δεν δημοσιοποιούνται στοιχεία για τους μαθητές/-τριες της ΕΑΕ που φοιτούν σε σχολικές μονάδες της γενικής Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με παράλληλη στήριξη. Τέλος, και ως προς το έτος αναφοράς θα πρέπει να σημειωθεί ότι κατά τη συγγραφή της παρούσας ετήσιας έκθεσης δεν είχαν δημοσιοποιηθεί από την ΕΛΣΤΑΤ στοιχεία λήξης του σχολικού έ- τους 2015-2016 για τη γενική Πρωτοβάθμια & Δευτεροβάθμια εκπαίδευση Γράφημα 5.1: Πλήθος των μαθητών/-τριών της ΕΑΕ που φοιτούν σε σχολικές μονάδες της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας ISCED 0-1-2-3 (Γενικής και Ειδικής) εκπαίδευσης, και αναλογία τους ως προς το συνολικό μαθητικό πληθυσμό των συγκεκριμένων βαθμίδων στις 54 περιφερειακές ενότητες (NUTS3) της χώρας το 2015 4,0 4,2 2,0 2,1 2,2 2,0 1,5 2,6 2,3 3,2 1,6 2,1 2,0 2,5 2,4 2,4 2,0 2,0 1,9 1,9 1,9 1,9 1,7 1,7 1,8 1,8 1,0 2,0 1,5 1,6 2,3 2,8 2,0 2,0 2,1 1,9 1,7 1,5 1,4 1,2 2,8 2,3 2,0 1,7 2,9 1,6 1,8 3,1 1,0 1,8 2,4 1,4 1,2 1,8 3,2 μαθητικός πληθυσμός ΕΑΕ συνολικός μαθητικός πληθυσμός Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Το 2015, 28.984 μαθητές/-τριες της ΕΑΕ φοιτούν σε σχολικές μονάδες της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας (Γενικής & Ειδικής) εκπαίδευσης, που αντιστοιχούν στο 2,0% του συνολικού μαθητικού πληθυσμού της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας (Γενικής & Ειδικής) εκπαίδευσης της χώρας (1.456.725 μαθητές/- τριες). Τη συγκεκριμένη χρονιά και λαμβάνοντας υπόψη την περιφερειακή ενότητα της έδρας των μονάδων και συνακόλουθα της κατοικίας των συγκεκριμένων μαθητών/-τριών, θα πρέπει να σημειωθεί ότι το 22,5% εξ αυτών (ή 6.566 μαθητές/-τριες) ανήκουν στην περιφερειακή ενότητα Αθηνών και κατά φθίνουσα σειρά ποσοστού ακολουθούν οι 16 περιφερειακές ενότητες με μαθητικό πληθυσμό της ΕΑΕ που φοιτούν σε σχολικές μονάδες της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας (Γενικής & Ειδικής) εκπαίδευσης με πλήθος μεγαλύτερο των 400 μαθητών/-τριών της ΕΑΕ: Θεσσαλονίκης (το 10,5% ή 3.061 μαθητές/-τριες), Πειραιώς (το 5,1% ή 1.486 μαθητές/-τριες), Ανατ. Αττικής (το 4,4% ή 1.277 μαθητές/-τριες), Ηρακλείου (το 3,9% ή 1.125 μαθητές/-τριες), Δωδεκανήσου (το 2,8% ή 811 μαθητές/- τριες), Χανίων (το 2,7% ή 777μαθητές/-τριες), Αχαΐας (το 2,5% ή 715 μαθητές/-τριες), Ευβοίας (το 2,2% ή 630 μαθητές/-τριες), Λέσβου και Αιτωλοακαρνανίας (το 2,0% ή 588 μαθητές/-τριες), Μαγνησίας (το 1,9% ή 561 μαθητές/-τριες), Δυτ. Αττικής (το 1,7% ή 510 μαθητές/- τριες), Μαγνησίας (το 1,7% ή 499 μαθητές/-τριες), Καβάλας (το 1,6% ή 455 μαθητές/-τριες), Σερρών (το 1,4% ή 407 μαθητές/-τριες), και Λαρίσης (το 1,4% ή 401μαθητές/-τριες). Στις υπόλοιπες 37 περιφερειακές ενότητες ανήκει το 29,8% του συγκεκριμένου μαθητικού πληθυσμού (ή 8.703 μαθητές/-τριες) με μέσο ποσοστό επί του συνολικού μαθητικού πληθυσμού της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ανά περιφερειακή ενότητα να είναι 0,8%. Την ίδια χρονιά, το πλήθος των μαθητών/-τριών της ΕΑΕ που φοιτούν σε σχολικές μονάδες του δημόσιου τομέα της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας (Γενικής & Ειδικής) εκπαίδευσης (29.160 μαθητές/-τριες) αντιστοιχεί στο 2,0% του συνολικού μαθητικού πληθυσμού των συγκεκριμένων βαθμίδων. Οι 5 περιφερειακές ενότητες με τις υψηλότερες τιμές του δείκτη (top 5) με μέση τιμή 3,6% είναι: Χίου (4,2%), Λέσβου (4,2%), Ευρυτανίας (3,2%), Χανίων (3,2%), και Σάμου (2,9). Στον αντίποδα καταγράφονται οι 5 περιφερειακές ενότητες με τις χαμηλότερες τιμές του δείκτη (bot- 29

ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ Μαθητικός πληθυσμός στη ΓΕΝΙΚΗ εκπαίδευση Μαθητικός πληθυσμός με παράλληλη στήριξη Μαθητικός πληθυσμός σε τμήματα ένταξης Νηπιαγωγεία Δημοτικά Γυμνάσια Γενικά Λύκεια Επαγγελματικά Λύκεια Μαθητικός πληθυσμός σε ΣΜΕΑΕ Ειδ. Νηπιαγωγεία Ειδ. Δημοτικά Ειδ. Γ ΕΝ-ΕΠΑΓ Γυμνάσια Ειδ. ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Λύκεια Εργαστήρια ΕΕΕΚ Πλήθος μονάδων (ΣΜΕΑΕ) Ειδ. Νηπιαγωγεία Ειδ. Δημοτικά Ειδ. ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Γυμνάσια Ειδ. ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Λύκεια Εργαστήρια ΕΕΕΚ ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ της ΓΣΕΕ tom 5) με μέση τιμή 1,2% είναι: Αρκαδίας (1,0%), Λαρίσης (1,0%), Πιερίας (1,2%), Ζακύνθου (1,2%) και Μεσσηνίας (1,4%). Η τιμή του λόγου top5/ bottom59f9f9f9 είναι ιδιαίτερα υψηλή (3,1 φορές), γεγονός που υποδηλώνει την ύπαρξη σημαντικών διαφοροποιήσεων των ακραίων τιμών του συγκεκριμένου δείκτη μεταξύ των διοικητικών περιφερειών. Στον ακόλουθο πίνακα αποτυπώνεται το πλήθος των μαθητών/-τριών της ΕΑΕ που φοιτούν σε σχολικές μονάδες της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ISCED 0-1-2-3 (Γενικής και Ειδικής) και υ- ποστηρίζονται σε τμήματα ένταξης και το πλήθος των ΣΜΕΑΕ ανά τύπο μονάδας στις 54 περιφερειακές ενότητες (NUTS3) της χώρας για τις οποίες διατίθενται σχετικά στοιχεία το 2015. Πρωτοβάθμια & Δευτεροβάθμια (ΓΕΝΙΚΗ & ΕΙΔΙΚΗ) εκπαίδευση ISCED 0-1-2-3 σχολικό έτος 2014-2015 ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ 30.780 20.898 1.740 19.158 1.084 13.987 3.823 67 197 9.882 633 3.761 1.724 654 3.110 429 114 177 38 18 82 Δράμας 311 159 159 20 139 152 7 27 54 26 38 5 1 1 1 1 1 Καβάλας 449 365 365 25 214 100 9 17 84 10 45 29 3 1 1 1 Έβρου 345 211 211 5 79 112 15 134 8 51 15 60 6 1 2 1 2 Ξάνθης 358 266 266 8 204 54 92 9 43 40 6 1 4 1 Ροδόπης 218 153 153 12 76 65 65 4 20 41 3 1 1 1 Ημαθίας 332 183 183 5 105 73 149 12 68 69 9 3 3 3 Θεσσαλονίκης 3.082 2.140 2.140 190 1.473 475 2 942 37 328 175 115 287 44 13 17 5 3 6 Κιλκίς 294 227 227 10 166 51 67 5 22 40 3 1 1 1 Πέλλης 504 386 386 19 290 36 41 118 7 37 74 7 2 3 2 Πιερίας 220 95 95 20 75 125 5 30 31 24 35 5 1 1 1 1 1 Σερρών 403 178 178 6 114 58 225 9 64 40 52 60 5 1 1 1 1 1 Χαλκιδικής 304 226 226 4 222 78 5 33 40 6 2 2 2 Γρεβενών 84 67 67 2 22 40 3 17 4 5 8 3 1 1 1 Καστοριάς 112 84 84 69 15 28 3 11 14 3 1 1 1 Κοζάνης 370 274 274 14 170 90 96 7 27 23 39 8 2 3 1 2 Φλωρίνης 125 83 83 2 61 20 42 3 10 29 5 2 2 1 Καρδίτσης 280 205 205 7 146 52 75 6 23 28 18 4 1 1 1 1 Λαρίσης 389 155 155 22 120 13 234 19 73 51 44 47 11 3 4 2 1 1 Μαγνησίας 572 299 299 2 245 52 273 13 113 31 46 70 15 4 7 1 1 2 Τρικάλων 249 169 169 17 121 31 80 3 33 44 4 1 2 1 Άρτης 228 178 178 5 88 71 14 50 2 32 16 3 1 1 1 Θεσπρωτίας 76 53 53 38 14 1 23 3 6 14 3 1 1 1 Ιωαννίνων 374 259 259 10 210 33 6 115 1 55 18 7 34 9 1 5 1 1 1 Πρεβέζης 186 159 159 4 129 26 27 11 16 2 1 1 Ζακύνθου 85 38 38 38 47 6 27 14 3 1 1 1 Κερκύρας 284 175 175 4 85 76 10 109 5 33 48 23 4 1 1 1 1 Κεφαλληνίας 97 59 59 59 38 3 13 22 3 1 1 1 Λευκάδος 103 75 75 4 59 12 28 2 8 18 3 1 1 1 Αιτωλοακαρνανίας 585 346 346 24 207 115 239 13 96 44 86 13 4 6 1 2 Αχαΐας 698 309 309 27 150 132 389 26 155 69 47 92 15 4 8 1 1 1 Ηλείας 372 247 247 138 109 125 6 43 31 45 7 1 4 1 1 Βοιωτίας 247 157 157 27 130 90 10 31 49 5 2 2 1 Ευβοίας 631 402 402 16 230 156 229 10 78 59 36 46 7 1 3 1 1 1 Ευρυτανίας 66 46 46 2 37 7 20 3 3 14 3 1 1 1 Φθιώτιδος 288 171 171 9 92 70 117 8 53 15 41 5 1 2 1 1 Φωκίδος 69 43 43 43 26 10 16 2 1 1 Αργολίδος 246 127 127 79 48 119 7 37 44 31 4 1 1 1 1 Αρκαδίας 95 48 48 48 47 4 14 29 3 1 1 1 Κορινθίας 309 193 193 13 110 69 1 116 10 45 61 4 1 2 1 Λακωνίας 221 152 152 5 147 69 1 32 36 4 1 2 1 Μεσσηνίας 280 138 138 10 98 30 142 12 52 78 5 1 2 2 Αθηνών 6.556 4.423 4.423 214 3.834 358 17 2.133 125 878 416 171 543 56 14 24 7 6 5 Ανατ. Αττικής 1.262 772 772 86 666 20 490 25 178 213 74 14 4 6 2 2 Δυτ. Αττικής 493 255 255 255 238 16 89 71 62 6 2 2 1 1 Πειραιώς 1.439 886 886 43 730 102 11 553 30 290 71 162 17 4 9 1 3 Λέσβου 589 503 503 25 266 212 86 11 34 41 7 2 3 2 Σάμου 152 118 118 10 47 61 34 17 17 3 2 1 Χίου 326 266 266 16 159 91 60 7 19 34 3 1 1 1 Δωδεκανήσου 810 644 644 32 350 262 166 9 84 38 35 12 2 7 1 2 Κυκλάδων 330 251 251 7 184 60 79 4 22 37 16 9 2 3 2 2 Ηρακλείου 1.122 724 724 53 403 188 80 398 10 134 75 86 93 14 3 7 1 1 2 30

ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ Μαθητικός πληθυσμός στη ΓΕΝΙΚΗ εκπαίδευση Μαθητικός πληθυσμός με παράλληλη στήριξη Μαθητικός πληθυσμός σε τμήματα ένταξης Νηπιαγωγεία Δημοτικά Γυμνάσια Γενικά Λύκεια Επαγγελματικά Λύκεια Μαθητικός πληθυσμός σε ΣΜΕΑΕ Ειδ. Νηπιαγωγεία Ειδ. Δημοτικά Ειδ. Γ ΕΝ-ΕΠΑΓ Γυμνάσια Ειδ. ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Λύκεια Εργαστήρια ΕΕΕΚ Πλήθος μονάδων (ΣΜΕΑΕ) Ειδ. Νηπιαγωγεία Ειδ. Δημοτικά Ειδ. ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Γυμνάσια Ειδ. ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Λύκεια Εργαστήρια ΕΕΕΚ Ετήσια Έκθεση για την Εκπαίδευση 2017-2018 Πρωτοβάθμια & Δευτεροβάθμια (ΓΕΝΙΚΗ & ΕΙΔΙΚΗ) εκπαίδευση ISCED 0-1-2-3 σχολικό έτος 2014-2015 Λασιθίου 243 153 153 10 143 90 5 19 66 8 2 3 3 Ρεθύμνης 331 251 251 9 104 118 20 80 7 25 48 3 1 1 1 Χανίων 790 612 612 29 520 46 1 16 178 20 75 27 56 11 4 4 1 2 αριθμός περιφερειακών ενοτήτων με μηδενικό πλήθος 0 0 54 0 9 0 11 45 46 0 3 0 29 43 0 0 3 0 29 43 0 Το 2015, και επικεντρώνοντας στη γεωγραφική διάσταση της διαφοροποίησης των δεικτών της ΕΑΕ στην Ελλάδα θα πρέπει να σημειωθεί ότι: ο μαθητικός πληθυσμός της ΕΑΕ που υποστηρίζεται σε τμήματα ένταξης είναι μηδενικός στα Νηπιαγωγεία της γενικής εκπαίδευσης σε 9 από τις 54 (στο 16,7%) περιφερειακές ενότητες της χώρας, στα Γυμνάσια σε 11 από τις 54 (στο 20,4%) περιφερειακές ενότητες της χώρας, στα Γενικά Λύκεια σε 45 από τις 54 (στο 83,3%) περιφερειακές ενότητες της χώρας, και στα Επαγγελματικά Λύκεια σε 46 από τις 54 (στο 85,2%) περιφερειακές ενότητες της χώρας. το πλήθος των Ειδικών Νηπιαγωγείων είναι μηδενικό σε 3 από τις 54 (στο 5,5%) περιφερειακές ενότητες της χώρας (Σάμου, Φωκίδος, και Πρεβέζης) με την Φωκίδα να καταγράφει μηδενικό πλήθος μαθητών/-τριών ΕΑΕ σε τμήματα ένταξης των Νηπιαγωγείων της γενικής εκπαίδευσης, ενώ το πλήθος των Ειδικών ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Γυμνασίων είναι μηδενικό σε 29 από τις 54 (στο 53,7%) περιφερειακές ενότητες της χώρας, και των Ειδικών ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Λυκείων σε 43 από τις 54 (στο 79,6%) περιφερειακές ενότητες της χώρας. Λαμβάνοντας υπόψη ότι το πλήθος των μαθητών/-τριών ΕΑΕ σε τμήματα ένταξης στα Γενικά & Επαγγελματικά Λύκεια της γενικής εκπαίδευσης είναι μηδενικό στην πλειονότητα των περιφερειακών ενοτήτων η πρόσβαση στην ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση για τους μαθητές της ΕΑΕ με ήπια ειδική εκπαιδευτική ανάγκη φαίνεται να γίνεται σε σχολικές μονάδες της γενικής εκπαίδευσης χωρίς υποστήριξη. 25. Συσχέτιση βασικών δεικτών για την ειδική αγωγή & συνεκπαίδευση στην Ευρώπη Στον ακόλουθο χάρτη αποδίδεται με χρωματική διαβάθμιση η τιμή του δείκτη EASIE 3a.1 που αφορά στο ποσοστό των μαθητών/-τριών της Πρωτοβάθμιας & Κατώτερης Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με επίσημη διάγνωση ως μαθητών/-τριών με αναπηρία ή/και ειδικές μαθησιακές ανάγκες ως προς το σύνολο των μαθητών/-τριών που φοιτούν σε όλους τους τύπους σχολικών μονάδων της τυπικής Πρωτοβάθμιας & Κατώτερης Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στα κράτημέλη του EASIE το 2015. Σημειώνεται ότι η διάκριση έχει υπολογιστεί με βάση τη μέση τιμή του δείκτη (6,6%) στα 33 κράτη-μέλη του οργανισμού EASIE τη συγκεκριμένη χρονιά (*) και την αντίστοιχη τυπική α- πόκλιση (stv) του δείκτη (4,1 ποσοστιαίες μονάδες). Στην 1η ομάδα κρατών-μελών εντάσσονται 2 από τα 33 κράτη-μέλη του EASIE (το Λουξεμβούργο, και η Σουηδία) και χαρακτηρίζεται από κράτη-μέλη με ιδιαίτερα χαμηλό ποσοστό μαθητών/-τριών της Πρωτοβάθμιας & Κατώτερης Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με επίσημη διάγνωση ως μαθητών/-τριών με αναπηρία ή/και ειδικές μαθησιακές ανάγκες ως προς το σύνολο των μαθητών/-τριών που φοιτούν σε όλους τους τύπους σχολικών μονάδων της τυπικής Πρωτοβάθμιας & Κατώτερης Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (τιμή μικρότερη από τη διαφορά μιας τυπικής απόκλισης από τη μέση τιμή του δείκτη). Στη συγκεκριμένη ομάδα κρατών-μελών ο σταθμισμένος μέσος 21 του ποσοστού των μαθητών/-τριών με επίσημη διάγνωση ως μαθητών/-τριών με αναπηρία ή/και ειδικές μαθησιακές ανάγκες που φοιτούν: (α) σε ειδικό σχολείο είναι ι- διαίτερα υψηλό (85,5%), (β) σε διακριτό ειδικό τμήμα σε σχολικές μονάδες της γενικής εκπαίδευσης είναι ιδιαίτερα χαμηλό (1,3%), και (γ) σε σχολικές μονάδες της γενικής εκπαίδευσης τουλάχιστον κατά 80,0% του σχολικού χρόνου χωρίς συμμαθητές με επίσημη διάγνωση ΕΑΕ είναι σχετικά χαμηλό (13,1%). Στη 2η ομάδα κρατών-μελών εντάσσονται 16 από τα 33 κράτη-μέλη του EASIE (Ην. Βασίλειο Σκωτία, Λετονία, Κροατία, Ην. Βασίλειο Βορ. Ιρλανδία, Δανία, Ελβετία, Ελλάδα, Αυστρία, Ιρλανδία, Ολλανδία, Πολωνία, Ισπανία, Ιταλία, Ην. Βασίλειο Αγγλία, Γαλλία και Γερμανία) και χαρακτηρίζεται από κράτη-μέλη με ελαφρά χαμηλό ποσοστό μαθητών/-τριών της Πρωτοβάθμιας & Κατώτερης Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με επίσημη διάγνωση ως μαθητών/-τριών με αναπηρία ή/και ειδικές μαθησιακές ανάγκες ως προς το σύνολο 21 Η στάθμιση (weight) του μέσου (όρου) γίνεται ως προς το πλήθος των μαθητικού πληθυσμού με επίσημη διάγνωση ως μαθητών/-τριών με αναπηρία ή/και ειδικές μαθησιακές ανάγκες στα κράτη 31

ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ της ΓΣΕΕ των μαθητών/-τριών που φοιτούν σε όλους τους τύπους σχολικών μονάδων της τυπικής Πρωτοβάθμιας & Κατώτερης Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (τιμή ενδιάμεση της μέσης τιμής του δείκτη και της διαφοράς της τυπικής απόκλισης από τη μέση τιμή του δείκτη). Στη συγκεκριμένη ομάδα κρατών-μελών ο σταθμισμένος μέσος του ποσοστού των μαθητών/-τριών με επίσημη διάγνωση ως μαθητών/-τριών με αναπηρία ή/ και ειδικές μαθησιακές ανάγκες που φοιτούν: (α) σε ειδικό σχολείο είναι υψηλό (39,5%), (β) σε διακριτό ειδικό τμήμα σε σχολικές μονάδες της γενικής εκπαίδευσης είναι σχετικά χαμηλό (8,6%), και (γ) σε σχολικές μονάδες της γενικής εκπαίδευσης τουλάχιστον κατά 80,0% του σχολικού χρόνου χωρίς συμμαθητές με επίσημη διάγνωση ΕΑΕ είναι σημαντικά υψηλό (51,8%). ΙΣΛΑΝΔΙΑ κάτω από 2,5% από 2,5% έως & 6,6% από 6,6% έως & 10,7% πάνω από 10,7% ΝΟΡΒΗΓΙΑ ΣΟΥΗΔΙΑ ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ ΕΣΘΟΝΙΑ HB- ΣΚΩΤΙΑ ΛΕΤΟΝΙΑ HB- ΒΟΡ. ΙΡΛΑΝΔΙΑ ΔΑΝΙΑ ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ ΙΡΛΑΝΔΙΑ HB- ΟΥΑΛΙΑ HB- ΑΓΓΛΙΑ ΟΛΛΑΝΔΙΑ ΒΕΛΓΙΟ (φλαμ.) ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΒΕΛΓΙΟ (γαλλ.) ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ ΤΣΕΧΙΑ ΠΟΛΩΝΙΑ ΣΛΟΒΑΚΙΑ ΓΑΛΛΙΑ ΕΛΒΕΤΙΑ ΑΥΣΤΡΙΑ ΟΥΓΓΑΡΙΑ ΣΛΟΒΕΝΙΑ ΚΡΟΑΤΙΑ ΡΟΥΜΑΝΙΑ ΙΤΑΛΙΑ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ ΙΣΠΑΝΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΚΥΠΡΟΣ ΜΑΛΤΑ (*) Τη συγκεκριμένη χρονιά δεν διατίθενται σχετικά στοιχεία για τη Βουλγαρία Πηγή: EASIE 2018 Στην 3η ομάδα κρατών-μελών εντάσσονται 11 από τα 33 κράτη-μέλη του EASIE (Βέλγιο γαλλ. κοιν., Βέλγιο φλαμ. κοιν., Κύπρος, Τσεχία, Εσθονία, Φινλανδία, Ουγγαρία, Μάλτα, Νορβηγία, Πορτογαλία, και Σλοβενία), και χαρακτηρίζεται από κράτη-μέλη με ελαφρά υψηλό ποσοστό μαθητών/-τριών της Πρωτοβάθμιας & Κατώτερης Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με επίσημη διάγνωση ως μαθητών/-τριών με αναπηρία ή/και ειδικές μαθησιακές ανάγκες ως προς το σύνολο των μαθητών/-τριών που φοιτούν σε όλους τους τύπους σχολικών μονάδων της τυπικής Πρωτοβάθμιας & Κατώτερης Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (τιμή ενδιάμεση της μέσης τιμής του δείκτη και του αθροίσματος της τυπικής απόκλισης με τη μέση τιμή του δείκτη). Στη συγκεκριμένη ομάδα κρατών-μελών ο σταθμισμένος μέσος του ποσοστού των μαθητών/-τριών με επίσημη διάγνωση ως μαθητών/-τριών με αναπηρία ή/ και ειδικές μαθησιακές ανάγκες που φοιτούν: (α) σε ειδικό σχολείο είναι υψηλό (32,9%), (β) σε διακριτό ειδικό τμήμα σε σχολικές μονάδες της γενικής εκπαίδευσης είναι σχετικά χαμηλό (9,2%), και (γ) σε σχολικές μονάδες της γενικής εκπαίδευσης τουλάχιστον κατά 80,0% του σχολικού χρόνου χωρίς συμμαθητές με επίσημη διάγνωση ΕΑΕ είναι σημαντικά υψηλό (57,9%). Τέλος, στην 4η ομάδα κρατών-μελών εντάσσονται 4 από τα 33 κράτη-μέλη του EASIE (Σλοβακία, Λιθουανία, Ισλανδία, και Ην. Βασίλειο Ουαλία), και χαρακτηρίζεται από κράτη-μέλη με ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό μαθητών/-τριών της Πρωτοβάθμιας & Κατώτερης Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με επίσημη διάγνωση ως μαθητών/-τριών με αναπηρία ή/και ειδικές μαθησιακές ανάγκες ως προς το σύνολο των μαθητών/-τριών που φοιτούν σε όλους τους τύπους σχολικών μονάδων της τυπικής Πρωτοβάθμιας & Κατώτερης Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (τιμή μεγαλύτερη του αθροίσμα- 32

Δείκτης EASIE 3c.1: Ποσοστό των μαθητών με επίσημη διάγνωση ως μαθητών/-τριών με αναπηρία ή/και ειδικές μαθησιακές ανάγκες που φοιτούν τουλάχιστον κατά 80,0% του σχολικού χρόνου στα γενικά σχολεία ως προς το συνολικό μαθητικό πληθυσμό με επίσημη διάγνωση Ετήσια Έκθεση για την Εκπαίδευση 2017-2018 τος της τυπικής απόκλισης με τη μέση τιμή του δείκτη). Στη συγκεκριμένη ομάδα κρατών-μελών ο σταθμισμένος μέσος του ποσοστού των μαθητών/-τριών με επίσημη διάγνωση ως μαθητών/-τριών με αναπηρία ή/ και ειδικές μαθησιακές ανάγκες που φοιτούν: (α) σε ειδικό σχολείο είναι σχετικά χαμηλό (12,0%), (β) σε διακριτό ειδικό τμήμα σε σχολικές μονάδες της γενικής εκπαίδευσης είναι χαμηλό (6,6%), και (γ) σε σχολικές μονάδες της γενικής εκπαίδευσης τουλάχιστον κατά 80,0% του σχολικού χρόνου χωρίς συμμαθητές με επίσημη διάγνωση ΕΑΕ είναι ιδιαίτερα υψηλό (81,5%). Από την κατανομή των 33 κρατών-μελών του οργανισμού EASIE αξίζει να σημειωθεί: η ομόρροπη σχέση της αύξησης από την 1 η ομάδα στην 4 η ομάδα κρατών-μελών του δείκτη EASIE 3a.1 που αφορά στο ποσοστό των μαθητών/-τριών της Πρωτοβάθμιας & Κατώτερης Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με επίσημη διάγνωση ως μαθητών/-τριών με αναπηρία ή/και ειδικές μαθησιακές ανάγκες ως προς το σύνολο των μαθητών/-τριών που φοιτούν σε όλους τους τύπους σχολικών μονάδων της τυπικής Πρωτοβάθμιας & Κατώτερης Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, με την αύξηση του δείκτη EASIE 3c.1 που αφορά στο ποσοστό των μαθητών/-τριών με επίσημη διάγνωση ως μαθητών/-τριών με αναπηρία ή/ και ειδικές μαθησιακές ανάγκες που φοιτούν σε σχολικές μονάδες της γενικής εκπαίδευσης τουλάχιστον κατά 80,0% του σχολικού χρόνου χωρίς συμμαθητές με επίσημη διάγνωση ΕΑΕ, αλλά και η αντίρροπη σχέση της αύξησης από την 1 η ομάδα στην 4 η ομάδα κρατών-μελών του δείκτη EASIE 3a.1 που αφορά στο ποσοστό των μαθητών/- τριών της Πρωτοβάθμιας & Κατώτερης Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με επίσημη διάγνωση ως μαθητών/-τριών με αναπηρία ή/και ειδικές μαθησιακές ανάγκες ως προς το σύνολο των μαθητών/-τριών που φοιτούν σε όλους τους τύπους σχολικών μονάδων της τυπικής Πρωτοβάθμιας & Κατώτερης Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, με την αύξηση του δείκτη EASIE 3c.3 που αφορά στο ποσοστό των μαθητών/-τριών με επίσημη διάγνωση ως μαθητών/- τριών με αναπηρία ή/ και ειδικές μαθησιακές ανάγκες που φοιτούν σε ειδικό σχολείο. Στο ακόλουθο γράφημα αποδίδεται ο συσχετισμός του δείκτη EASIE 3a.1 που αφορά στο ποσοστό των μαθητών/-τριών της Πρωτοβάθμιας & Κατώτερης Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με επίσημη διάγνωση ως μαθητών/-τριών με αναπηρία ή/και ειδικές μαθησιακές ανάγκες ως προς το σύνολο των μαθητών/-τριών που φοιτούν σε όλους τους τύπους σχολικών μονάδων της τυπικής Πρωτοβάθμιας & Κατώτερης Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, με το δείκτη EASIE 3c.1 που αφορά στο ποσοστό των μαθητών/-τριών με επίσημη διάγνωση ως μαθητών/-τριών με αναπηρία ή/ και ειδικές μαθησιακές ανάγκες που φοιτούν σε σχολικές μονάδες της γενικής εκπαίδευσης τουλάχιστον κατά 80,0% του σχολικού χρόνου χωρίς συμμαθητές με επίσημη διάγνωση ΕΑΕ, στα 33 κράτη-μέλη του οργανισμού EASIE το 2015. 100,0 90,0 80,0 2η Ομάδα Ιταλία Ισπανία Μάλτα Νορβηγία Κροατία Κύπρος Πορτογαλία Ιρλανδία Σλοβενία Λιθουανία Ισλανδία 3η Ομάδα Ην.Βασ.-Ουαλία 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 Αυστρία Ουγγαρία Τσεχία Γαλλία Ην.Βασ.-Β.Ιρλανδία Φινλανδία Ην.Βασ.-Αγγλία Πολωνία Εσθονία Γερμανία Λετονία Ην.Βασ.-Σκωτία Λουξεμβούργο Σλοβακία (*) Τη συγκεκριμένη χρονιά δεν διατίθενται σχετικά στοιχεία για τη Βουλγαρία Πηγή: EASIE 2018 20,0 Βέλγιο φλαμ. κοιν Σουηδία 10,0 Ελλάδα Δανία Βέλγιο γαλλ. κοιν Ελβετία 1η Ομάδα 4η Ομάδα 0,0 Ολλανδία 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0 8,0 9,0 10,0 11,0 12,0 13,0 14,0 15,0 16,0 17,0 18,0 19,0 20,0 21,0 22,0 Δείκτης EASIE 3a.1: Ποσοστό των μαθητών με επίσημη διάγνωση ως μαθητών/-τριών με αναπηρία ή/και ειδικές μαθησιακές ανάγκες ως προς το συνολικό μαθητικό πληθυσμό στην τυπική Πρωτοβάθμια & κατώτερη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση ) Το γράφημα χωρίζεται σε τέσσερα επιμέρους πεδία από δύο διασταυρούμενες γραμμές, εκ των οποίων η κάθετη αντιπροσωπεύει τη μέση τιμή (6,6%) του δείκτη EASIE 3a.1 (ποσοστό μαθητών/τριών ΕΑΕ στο συνολικό μαθητικό πληθυσμό της Πρωτοβάθμιας & Κατώτερης Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης), και η οριζόντια αντιπροσωπεύει τη μέση τιμή (53,9%) του δείκτη EASIE 3c.1 (ποσοστό μαθητών/τριών ΕΑΕ που φοιτούν σε τάξεις της γενικής εκπαίδευσης τουλάχιστον κατά 80,0% του σχολικού χρόνου) στα 33 κράτη-μέλη του οργανισμού EASIE. Αριστερά της κάθετης γραμμής περιλαμβάνονται κράτη-μέλη που καταγράφουν τιμές του δείκτη EASIE 3a.1 χαμηλότερες από την αντίστοιχη μέση τιμή του δείκτη, ενώ δεξιά της κάθετης γραμμής περιλαμβάνονται κράτη-μέλη που καταγράφουν τιμές του δείκτη υψηλότερες από την μέση τιμή του 33

ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ της ΓΣΕΕ δείκτη. Κάτω από την οριζόντια γραμμή περιλαμβάνονται κράτη-μέλη που καταγράφουν τιμές του δείκτη EASIE 3c.1 χαμηλότερες από την αντίστοιχη μέση τιμή του δείκτη, ενώ πάνω από την οριζόντια γραμμή περιλαμβάνονται κράτη-μέλη που καταγράφουν τιμές του δείκτη υψηλότερες από την αντίστοιχη μέση τιμή του δείκτη. Το γράφημα χωρίζεται σε τέσσερα επιμέρους πεδία από δύο διασταυρούμενες γραμμές, εκ των οποίων η κάθετη αντιπροσωπεύει τη μέση τιμή (6,6%) του δείκτη EASIE 3a.1 (ποσοστό μαθητών/τριών ΕΑΕ στο συνολικό μαθητικό πληθυσμό της Πρωτοβάθμιας & Κατώτερης Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης), και η οριζόντια αντιπροσωπεύει τη μέση τιμή (53,9%) του δείκτη EASIE 3c.1 (ποσοστό μαθητών/τριών ΕΑΕ που φοιτούν σε τάξεις της γενικής εκπαίδευσης τουλάχιστον κατά 80,0% του σχολικού χρόνου) στα 33 κράτη-μέλη του οργανισμού EASIE. Αριστερά της κάθετης γραμμής περιλαμβάνονται κράτη-μέλη που καταγράφουν τιμές του δείκτη EASIE 3a.1 χαμηλότερες από την αντίστοιχη μέση τιμή του δείκτη, ενώ δεξιά της κάθετης γραμμής περιλαμβάνονται κράτη-μέλη που καταγράφουν τιμές του δείκτη υψηλότερες από την μέση τιμή του δείκτη. Κάτω από την οριζόντια γραμμή περιλαμβάνονται κράτη-μέλη που καταγράφουν τιμές του δείκτη EASIE 3c.1 χαμηλότερες από την αντίστοιχη μέση τιμή του δείκτη, ενώ πάνω από την οριζόντια γραμμή περιλαμβάνονται κράτη-μέλη που καταγράφουν τιμές του δείκτη υψηλότερες από την αντίστοιχη μέση τιμή του δείκτη. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ Στο ανωτέρω γράφημα δεν καταγράφεται ισχυρή γραμμική συσχέτιση μεταξύ των συγκεκριμένων δεικτών (κυρίως λόγο ακραίων τιμών του δείκτη EASIE 3a.1 στην 3 η ομάδα κρατών-μελών). Ωστόσο, με βάση την κάθετη και την οριζόντια γραμμή που ορίζονται από τις αντίστοιχες μέσες τιμές των δύο δεικτών τα 33 κράτη-μέλη του οργανισμού EASIE διακρίνονται στις ακόλουθες 4 ομάδες κρατών-μελών: Στην 1η ομάδα (κάτω και αριστερά) περιλαμβάνονται 11 κράτη-μέλη του EASIE με χαμηλό (ως προς τη μέση τιμή) ποσοστό μαθητών/τριών ΕΑΕ στο συνολικό μαθητικό πληθυσμό της Πρωτοβάθμιας & Κατώτερης Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ταυτόχρονα χαμηλό (ως προς τη μέση τιμή) ποσοστό μαθητών/τριών ΕΑΕ που φοιτούν σε τάξεις της γενικής εκπαίδευσης τουλάχιστον κατά 80,0% του σχολικού χρόνου και συγκεκριμένα: η Ολλανδία, η Ελβετία, η Ελλάδα, η Δανία, η Σουηδία, το Λουξεμβούργο, η Λετονία, η Γερμανία, το Ην. Βασ. - Σκωτία, το Ην. Βασ. - Αγγλία, και η Πολωνία. Στη 2η ομάδα (πάνω και αριστερά) περιλαμβάνονται 7 κράτη-μέλη του EASIE με χαμηλό (ως προς τη μέση τιμή) ποσοστό μαθητών/τριών ΕΑΕ στο συνολικό μαθητικό πληθυσμό της Πρωτοβάθμιας & Κατώτερης Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ταυτόχρονα υψηλό (ως προς τη μέση τιμή) ποσοστό μαθητών/τριών ΕΑΕ που φοιτούν σε τάξεις της γενικής εκπαίδευσης τουλάχιστον κατά 80,0% του σχολικού χρόνου και συγκεκριμένα: η Γαλλία, το Ην. Βασ. Βορ. Ιρλανδία, η Αυστρία, η Ιρλανδία, η Ισπανία, η Κροατία, και η Ιταλία. Στην 3η ομάδα (πάνω και δεξιά) περιλαμβάνονται 11 κράτη-μέλη του EASIE με υψηλό (ως προς τη μέση τιμή) ποσοστό μαθητών/τριών ΕΑΕ στο συνολικό μαθητικό πληθυσμό της Πρωτοβάθμιας & Κατώτερης Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ταυτόχρονα υψηλό (ως προς τη μέση τιμή) ποσοστό μαθητών/τριών ΕΑΕ που φοιτούν σε τάξεις της γενικής εκπαίδευσης τουλάχιστον κατά 80,0% του σχολικού χρόνου και συγκεκριμένα: το Ην. Βασ. - Ουαλία, η Ισλανδία, η Λιθουανία, η Μάλτα, η Νορβηγία, η Κύπρος, η Πορτογαλία, η Σλοβενία, η Ουγγαρία, η Τσεχία, και η Φινλανδία. Στην 4η ομάδα (κάτω και δεξιά) περιλαμβάνονται 4κράτη-μέλη του EASIE με υψηλό (ως προς τη μέση τιμή) ποσοστό μαθητών/τριών ΕΑΕ στο συνολικό μαθητικό πληθυσμό της Πρωτοβάθμιας & Κατώτερης Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ταυτόχρονα υψηλό (ως προς τη μέση τιμή) ποσοστό μαθητών/τριών ΕΑΕ που φοιτούν σε τάξεις της γενικής εκπαίδευσης τουλάχιστον κατά 80,0% του σχολικού χρόνου και συγκεκριμένα: το Βέλγιο (φλαμ. κοιν), το Βέλγιο (γαλλ. κοιν), η Εσθονία, και η Σλοβακία. Σε όλες τις χώρες η Ειδική Αγωγή & Εκπαίδευση ή ακόμα πιο συγκεκριμένα η εκπαίδευση/αγωγή των μαθητών/-τριών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες αποτελεί το μικρό μέγεθος του εκπαιδευτικού συστήματος, αλλά ως μέρος του επηρεάζεται άμεσα από το αξιακό σύστημα, τη στοχοθεσία, το γενικό παιδαγωγικό πλαίσιο αναφοράς, και την ποιότητα και αποτελεσματικότητα του εκπαιδευτικού συστήματος. Αφομοιώνει κάθε θετικό και κάθε αρνητικό χαρακτηριστικό του. Ένα εξετασιοκεντρικό, δασκαλοκεντρικό, γραφειοκρατικό και χωρίς διασφαλισμένους πόρους (ανθρώπινο δυναμικό & οικονομικούς πόρους) εκπαιδευτικό σύστημα, δεν επιζητά την παιδαγωγική καινοτομία (κοιτώντας μπροστά), αλλά εγκλωβίζεται στην όποια αναπαραγωγή του (κοιτώντας πίσω). Κι αυτό επηρεάζει όλα τα μεγέθη του συστήματος μικρά & μεγάλα, όλες τις βαθμίδες και τα μέρη του συστήματος και όλους τους τύπους των μονάδων του. Πάνω από όλα ένα δυσκίνητο και φοβικό εκπαιδευτικό σύστημα γεννά παθογένειες, και κοινωνικά στερεότυπα που τροφοδοτούν τις κοινωνικές ανισότητες. Στη Ελλάδα, η Ειδική Αγωγή & Εκπαίδευση, η εκπαίδευση των Ελληνοπαίδων Εξωτερικού, η εκπαίδευση των παλιννοστούντων, των αλλοδαπών και των μεταναστών, αλλά και ο τεχνολογικός & επαγγελματικός τομέας των μονάδων και των τμημάτων/ιδρυμάτων 34

Ετήσια Έκθεση για την Εκπαίδευση 2017-2018 του εκπαιδευτικού συστήματος δεν έχουν ακόμα επιτύχει να θεσμοθετήσουν ένα συμπληρωματικό, αλλά ισότιμο & αυτόνομο, στρατηγικό σχεδιασμό για την ανάπτυξή τους. Κι αυτό γιατί το σύστημα σχεδιάζει την κυριαρχούσα απλουστευμένη δομή του χωρίς τεκμηρίωση, χωρίς ο σχεδιασμός του να είναι δομημένος, α- πλός, με συνοχή και ευέλικτος, που ενημερώνεται και επικαιροποιείται συχνά, ώστε να μην βρίσκεται πίσω από τις διευρυνόμενες εξελίξεις σε όλους τους τομείς της πολιτικής. Το γεγονός ότι η χώρα τα τελευταία δέκα χρόνια από τη Σύμβαση για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες βιώνει καθεστώς ισχυρής οικονομικής κοινωνικής και πολιτικής κρίσης, καθιστά αδύνατο το στρατηγικό σχεδιασμό της εκπαίδευσης, αφού το κράτος αδυνατεί να τον υποστηρίξει οικονομικά. Την ίδια περίοδο ωστόσο (2017-σημ.) καταγράφεται σημαντική αύξηση των σχολικών μονάδων και του προσωπικού που υπηρετεί στις ΣΜΕΑΕ, και κυρίως των μαθητών/-τριών της ΕΑΕ που υποστηρίζονται σε τμήματα ένταξης ή με παράλληλη στήριξη στη γενική εκπαίδευση. Το ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ σε συνεργασία με την ΕΣΑμεΑ με τη δίτομη Ετήσια Έκθεση για την Εκπαίδευση 2017-2018 αφιερωμένη στα άτομα με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες αποτυπώνει όλα τα διαθέσιμα από τις διεθνείς, ευρωπαϊκές βάσεις δεδομένων στοιχεία, για την πρόσβασή τους στην εκπαίδευση (τυπική και μη-τυπική), στην απασχόληση, αλλά και τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν στο επίπεδο της καθημερινότητάς τους, προκειμένου η ερευνητική και εκπαιδευτική κοινότητα να διαμορφώσει τις προτεραιότητες και τις προτάσεις της για ένα αποτελεσματικό και ποιοτικό στρατηγικό σχεδιασμό για την Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση στην Ελλάδα. Στα συμπεράσματα του 2ου τόμου της ετήσιας έκθεσης επισημαίνονται ζητήματα/θέματα/ προβλήματα και ερωτήματα σχετικά με τη λειτουργία της Ειδικής Αγωγής & Εκπαίδευσης και αφορούν: στη στατιστική αποτύπωση των μεγεθών της, στα χαρακτηριστικά, στην πρόσβασή τους στην εκπαίδευση και στο μορφωτικό επίπεδο των αποφοίτων της ΕΑΕ, στο προσωπικό που υπηρετεί στις ΣΜΕΑΕ (στη διασφάλιση της επάρκειάς του και στην ανάγκη διαρκούς επιμόρφωσης και αποφόρτισης του), στις δομές και στις υποδομές της ΕΑΕ, στα προγράμματα σπουδών και στα εκπαιδευτικά υλικά που αξιοποιούνται, στο ρόλο των γονέων των μαθητών/-τριών της ΕΑΕ, στη διακριτή χρηματοδότησή της ΕΑΕ, και στις μορφές υποστήριξης των μαθητών/-τριών της ΕΑΕ (πρώιμη παρέμβαση, τμήματα ένταξης, παράλληλη στήριξη). ΕΠΑΡΚΕΙΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ Τα διαθέσιμα στατιστικά δεδομένα για την Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση σε ευρωπαϊκό επίπεδο δεν καλύπτονται από Eurostat αλλά αποτελούν πρωτοβουλία ανεξάρτητου φορέα (EASIE). Σε εθνικό επίπεδο η ΕΛ- ΣΤΑΤ 22 καταγράφει τα τελευταία χρόνια σημαντικά στοιχεία για τις ΣΜΕΑΕ, υποτυπώδη για τα τμήματα ένταξης και δεν δημοσιοποιεί στοιχεία για την παράλληλη στήριξη των μαθητών/-τριών της ΕΑΕ στη γενική εκπαίδευση. Επίσης δεν καταγράφει στοιχεία για το εκπαιδευτικό προσωπικό της ΕΑΕ στις σχολικές μονάδες της γενικής εκπαίδευσης (τμήματα ένταξης και παράλληλης στήριξης) που στο σύνολό τους δεν είναι μόνιμοι αλλά ως επί το πλείστον αναπληρωτές. Σημαντική έλλειψη το γεγονός ότι δεν καταγράφεται ο χρόνος (διάστημα και ώρες) που παρέχονται οι συγκεκριμένες υπηρεσίες. Το ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ δεν αξιοποίησε επαρκώς τη μεταβλητή αριθμός τμημάτων ένταξης αφού στις απαντήσεις των διευθυντών δεν καταγράφεται ενιαία αντιμετώπιση 23. ΠΡΟΣΒΑΣΗ & ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΤΩΝ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ Από τους βασικούς δείκτες του μαθητικού πληθυσμού της ΕΑΕ 24 τεκμηριώνεται ότι ο μαθητικός πληθυσμός της ΕΑΕ που φοιτά (υποστηριζόμενος) σε μονάδες της γενικής εκπαίδευσης μειώνεται θεαματικά κατά το πέρασμα από την Πρωτοβάθμια εκπαίδευση στην Κατώτερη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση και ακόμη περισσότερο στην Ανώτερη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Ας σημειωθεί ότι το 2016 στη βαθμίδα της Μεταδευτεροβάθμιας μη-τριτοβάθμιου επιπέδου εκπαίδευσης δεν λειτουργεί μονάδα της ΕΑΕ. ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΠΟΥ ΥΠΗΡΕΤΕΙ ΣΤΙΣ ΣΜΕΑΕ Η κατηγορία των αναπληρωτών εκπαιδευτικών αποτελεί την πλειονότητα (το 55,9%) στο σύνολο του εκπαιδευτικού προσωπικού που υπηρετεί στις ΣΜΕΑΕ, και πιθανόν το σύνολο των εκπαιδευτικών που στελεχώνουν τις δομές υποστήριξης των μαθητών/-τριών της ΕΑΕ που φοιτούν στη γενική εκπαίδευση. Ας σημειωθεί ότι στο εκπαιδευτικό προσωπικό που υπηρετεί στις ΣΜΕΑΕ με πρόσθετα ακαδημαϊκά προσόντα (και κυρίως με μεταπτυχιακό τίτλο) είναι το υψηλότερο στην Πρωτοβάθμια & Δευτεροβάθμια εκπαίδευση της χώρας 25. Αυτό το προσωπικό συλλειτουργεί στη ΣΜΕΑΕ και με το ειδικό εκπαιδευτικό προσωπικό σε εξίσου σημαντικό και συμπληρωματικό ρόλο με μια αναγνώριση που συχνά δεν καταγράφεται στις βαθμίδες της γενικής εκπαίδευσης μεταξύ εκπαιδευτικών και εκπαιδευτικών ειδικότητας. Το λοιπό διοικητικό & βοηθητικό 22 Η συγκεκριμένη ενότητα αφορά πλέον και στη συνεργασία της ΕΛΣΤΑΤ με τη βάση δεδομένων myschool του ΥΠΠΕΘ. 23 Πρέπει να δοθούν σαφέστερες οδηγίες στο ερωτηματολόγιο 24 Το 2016 σε τμήματα ένταξης της Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (ISCED 0-1) υποστηρίζεται το 48,5% του μαθητικού πληθυσμού της ΕΑΕ, ενώ στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση υποστηρίζεται το 13,5% αντίστοιχα. Με παράλληλη στήριξη στην Πρωτοβάθμια εκπαίδευση (ISCED 0-1) υποστηρίζεται το 4,4% του μαθητικού πληθυσμού της ΕΑΕ, ενώ στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση το 1,3% αντίστοιχα. Τέλος, σε ΣΜΕΑΕ της Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (ISCED 0-1) φοιτά το 14,4% του μαθητικού πληθυσμού της ΕΑΕ, ενώ σε ΣΜΕΑΕ της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης φοιτά το 17,9% του μαθητικού πληθυσμού της ΕΑΕ αντίστοιχα. 25 Το 2016 στη συγκεκριμένη κατηγορία ανήκει το 74,1% του εκπαιδευτικού προσωπικού στα Ειδικά Νηπιαγωγεία, το 46,0% του εκπαιδευτικού προσωπικού στα Ειδικά Δημοτικά, το 62,3% του εκπαιδευτικού προσωπικού στα Ειδικά ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Γυμνάσια, το 61,0% του εκπαιδευτικού προσωπικού στα Ειδικά ΓΕΝ-ΕΠΑΓ Λύκεια, και το 67,3% του εκπαιδευτικού προσωπικού στα Εργαστήρια ΕΕΕΚ. 35

ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ της ΓΣΕΕ προσωπικό επί της ουσίας βαίνει σημαντικά μειούμενο, επιβεβαιώνοντας το γεγονός πώς η παροχή διοικητικών υπηρεσιών προς τους εκπαιδευτικούς, τους μαθητές/- τριες, και τους γονείς & κηδεμόνες στις σχολικές μονάδες έχει συστηματικά υποτιμηθεί σε όλο το εύρος του εκπαιδευτικού συστήματος. Το συνολικό προσωπικό που υπηρετεί στις μονάδες, αποτελεί ενιαία κοινότητα με διαφοροποιημένο έργο αλλά κοινό αξιακό σύστημα που συνάδει με το στόχο της μονάδας. Η συνεχής και ποιοτική επιμόρφωση αλλά και η διαδικασία υποστήριξης & αποφόρτισης του προσωπικού της μονάδας πρέπει να αποτελεί ένα βασικό χαρακτηριστικό του στρατηγικού σχεδιασμού για την Ειδική Αγωγή & Εκπαίδευση. ΜΟΝΑΔΕΣ & ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΣΤΙΣ ΣΜΕΑΕ Σε αρκετές περιφερειακές ενότητες της χώρας η επάρκεια σε τμήματα υποστήριξης αλλά και σε σχολικές μονάδες της Ειδικής Αγωγής & Εκπαίδευσης κυρίως στη Δευτεροβάθμια ΕΑΕ είναι σχετική ή και πολύ μικρή. Η έλλειψη δομών φοίτησης & υποστήριξης ΕΑΕ σε τοπικό επίπεδο, συχνά υποχρεώνουν τα νοικοκυριά σε εσωτερική μετανάστευση, και επηρεάζουν τη συνοχή των μικρών τοπικών κοινωνιών. Το πρόβλημα είναι γνωστό στην εκπαίδευση με τα γεωγραφικά του χαρακτηριστικά (νησιωτικότητα & δυσπρόσιτες περιοχές) αλλά δεν έχουν προταθεί ουσιαστικές λύσεις για το ζήτημα. ΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ Τα εγχειρίδια και το εκπαιδευτικό υλικό για την Ειδική Αγωγή & Εκπαίδευση δεν είναι αυτονόητα το ίδιο με εκείνο της γενικής εκπαίδευσης. Τα προγράμματα σπουδών της ΕΑΕ 26 πρέπει να ανταποκρίνονται στη στοχοθεσία της συγκεκριμένης βαθμίδας και οι εκπαιδευτικοί να έχουν τους βαθμούς ελευθερίας προκειμένου με τη δικιά τους ευαισθησία και τεχνογνωσία να μεταθέσουν στην τάξη τους το βάρος από την ακαδημαϊκή ύλη στην προστιθέμενη αξία της στη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα. Στην ΕΑΕ υπάρχει το κίνητρο και το διεπιστημονικά διαφοροποιημένο επιστημονικό προσωπικό προκειμένου να ξεκινήσει μια καινοτομία που την έχει απόλυτη ανάγκη εδώ και δεκαετίες η γενική εκπαίδευση στη χώρα μας. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΚΑΙ ΚΗΔΕΜΟΝΩΝ Ο ρόλος, οι στάσεις και αντιστάσεις, αλλά και τα κοινωνικά στερεότυπα, η κοινωνική εξωστρέφεια και η διαδι- κασία αποφόρτισης αποτελούν μερικές μόνο από τις κοινές πρωτοβουλίες ενδυνάμωσης των σχολικών κοινοτήτων της ΕΑΕ σε αρκετά από τα κράτη-μέλη της ΕΕ με εμπειρία στο ζήτημα. Ίσως και να αποτελεί και την πιο δύσκολη πρόκληση για την ΕΑΕ, αφού εξαρτάται από το μορφωτικό επίπεδο των γονέων, αλλά και από το βαθμό που έχουν αποδεχθεί την ειδική εκπαιδευτική ανάγκη του παιδιού τους. ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΑΕ Τα διαθέσιμα στοιχεία για τη χρηματοδότηση της Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης στην Ελλάδα είναι ελάχιστα, αφού χωρίς διάκριση συνυπολογίζονται στις κοινές δαπάνες για τη γενική εκπαίδευση. Εξαίρεση αποτελούν τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα, που υποχρεωτικά καταγράφουν ποσά και δείκτες ανά αντικείμενο. Η επάρκεια σε υποδομές και λειτουργικές δαπάνες των ΣΜΕΑΕ είναι πολύ διαφορετικά σε σχέση με τις αντίστοιχες μονάδες της γενικής εκπαίδευσης. ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ Κάθε μορφή υποστήριξης της αναπηρίας ή/και της ειδικής εκπαιδευτικής ανάγκης θα πρέπει να εντάσσεται (ως προς τους χρόνους, τη θεματολογία, τη διδακτική προσέγγιση) σε διαφοροποιημένους ως προς την κατηγορία, αλλά και το βαθμό σοβαρότητας της ειδικής εκπαιδευτικής ανάγκης. ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ & ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Πολλά από τα παραπάνω φαίνονται (και είναι) σύνθετα, πολύπλοκα και διαφοροποιημένα, αλλά είναι ε- νταγμένα στη συνήθη λογική του εκπαιδευτικού μας συστήματος για την ενσωμάτωση (integration) του διαφορετικού σε ένα ήδη δομημένο σύστημα (καλό ή κακό). Αν όμως στη συνείδηση της εκπαιδευτικής κοινότητας αρχίσει να λειτουργεί και η κοινωνική διάσταση της συνεκπαίδευσης/ συμπερίληψης (inclusion) στη μαθησιακή διαδικασία στη γενική εκπαίδευση οι ωφελούμενοι θα είναι πολλοί περισσότεροι από τους μαθητές/-τριες της ΕΑΕ 27. Ένα εκπαιδευτικό σύστημα συνεκπαίδευσης (inclusive) δεν αρκείται στο να εντάξει τους μαθητές/-τριες του, αλλά είναι έτσι σχεδιασμένο που μπορεί να διαφοροποιηθεί προκειμένου να απευθυνθεί σε καθένα μας. 27 Στην εκπαιδευτική βιβλιογραφία όροι όπως εξατομικευμένη εκπαίδευση, αντισταθμιστική εκπαίδευση, αλλά και εκπαίδευση για όλους κ.α. επί της ουσίας επιχειρούν να εκφράσουν την ίδια δικαιωματική ανάγκη του πολίτη για εκπαίδευση. 26 Όπως και εκείνα τις Επαγγελματικής εκπαίδευσης 36

Διεύθυνση: 3 ης Σεπτεμβρίου 36-10432 ΑΘΗΝΑ Τηλέφωνο: 210 52 18 700, Φαξ: 210 52 18 754 email: info@kanep-gsee.gr, ιστοσελίδα: www.kanep-gsee.gr 37