Κριτική αποτίμηση των ταινιών τού 39 ου Φεστιβάλ ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας 2016

Κριτική αποτίμηση των ταινιών τού 39 ου Φεστιβάλ ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας 2016 Ιωάννα Αθανασάτου, Δρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιστορικός Κινηματογράφου Ο Κινηματογράφος, παρά το γεγονός ότι πολλοί προφήτεψαν κατά καιρούς το τέλος του, συνεχίζει να αναζητά νέους τρόπους όρασης τού κόσμου, νέους τρόπους να αφηγούμαστε ιστορίες. Ανιχνεύει νέους τρόπους έκφρασης, εξελίσσεται ως γλώσσα και εξακολουθεί πάντα να διαθέτει την πολύτιμη δυνατότητα απελευθέρωσης τής φαντασίας. Από την εποχή των αδελφών Λυμιέρ και τού Μελιές το στοίχημα ήταν διπλό και εμπεριείχε μια αντίφαση τού μέσου: «αναρπαγή τής ζωής» και ταυτόχρονα ταξίδι στο όνειρο και στη φαντασία. Πώς θα μπορούσαν να λειτουργήσουν τα παραπάνω στην κινηματογραφική παραγωγή μίας χώρας όπου το Ακαθάριστο Εθνικό προιόν της μειώθηκε εν καιρώ ειρήνης όσο σε περιπτώσεις χωρών μετά από μεγάλο πόλεμο; Ποιο θα ήταν το κινηματογραφικό πρόσωπό της; Μια απάντηση δόθηκε φέτος στο Φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους τής Δράμας. 2016, η Ελλάδα διανύει τον όγδοο χρόνο τής κρίσης, νέοι και νέες δημιουργοί πού παρά τίς αντιξοότητες επιμένουν στη χώρα τους, αλλά και πολλά νέα παιδιά με αξιόλογη παιδεία πού σπουδάζουν, ζούν, εργάζονται στο εξωτερικό καταθέτουν τη δική τους κινηματογραφική μαρτυρία ερχόμενοι από πολλές διαφορετικές χώρες. Κι αυτό είναι μια μεγάλη επιτυχία τού Φεστιβάλ πού αποτέλεσε πόλο έλξης για τούς Ελληνες δημιουργούς τής διασποράς. Ας τούς αφουγκρασθούμε, παρακολουθώντας την προσπάθειά τους σε δύο βασικούς άξονες : τη θεματολογία και τίς μορφικές αναζητήσεις/την έρευνα τής κινηματογραφικής γλώσσας. Α. Θεματολογία Θα μπορούσα να ονομάσω τίς ταινίες πού παρακολουθήσαμε αυτές τίς ημέρες στη Δράμα με βάση το περιεχόμενό τους αλλά και την κίνηση τής κάμερας με την έκφραση «Το πάσχον σώμα τού Κινηματογράφου» Ι. Ειδικότερα, η κρίση ως συνολική και όχι μόνο οικονομική- διεργασία, η οποία κλόνισε θεμελιώδεις αξίες και βεβαιότητες, είναι παρούσα σε ένα 1

μεγάλο αριθμό από τίς εξήντα δύο (62) ταινίες πού προβλήθηκαν στα πλαίσια τού Ελληνικού διαγωνιστικού προγράμματος. Ενδιαφέρον όμως παρουσιάζουν οι τρόποι με τούς οποίους όψεις τής κρίσης δηλώνονται η υποδηλώνονται στις ταινίες Η κρίση ως άμεση παρουσία Εντοπίζουμε κατ αρχήν ταινίες όπου η κρίση εμφανίζεται με άμεσο τρόπο στις υποθέσεις και το περιεχόμενο τής αφήγησης, όπως συμβαίνει στις ταινίες «Ο αγρότης» τού Στάθη Αποστόλου, «Ευρυπίδου 14» ντοκυμαντέρ τού Μιχάλη Δημητρίου, «Ταξί» τού Συνοδινού Μοσχίδη, «Γενέθλια» τού Δημήτρη Κατσιμίρη, «A job interview» τού Αντώνη Γλαρού, «3000» τού Α. Τσώνη, «Μάγδα» τού Δημήτρη Ζούρα, «Η άλλη» τής Αναστασίας Ρίζου, «Βύθισμα» τής Πολύμνιας Παπαδοπούλου -Σαρδέλη. Με ένα ιδιαίτερο παιγνιώδη και ειρωνικό τρόπο αναφέρεται στην κρίση και η ταινία «Τοίχος» των Μάγια Τσαμπρού, Μάρκ Σάρτζεντ και Χάρη Τσάμπα. Η ασθένεια ως παραβολή τής κρίσης Μία ιδιαίτερη κατηγορία στα πλαίσια των ταινιών κρίσης θεωρώ ότι αποτελούν οι ταινίες οι οποίες περιστρέφονται γύρω από την έννοια τής ασθένειας, νοσηρότητας και αναπηρίας. Η νοσηρότητα, η ανίατη ασθένεια υποθέτω-είναι μία υπόθεση εργασίας πού κάνω για να ερμηνεύσω τη συχνότητα με την οποία εμφανίζονται τα στοιχεία αυτά συνιστά μία παραβολή, μία μετωνυμία τής κρίσης και μάλιστα στο βαθύτερο επίπεδο, εκείνο τής βιοπολιτικής, τής καταστροφής τού ανθρώπινου σώματος και τής σωματοποίησης τής κρίσης. Ανακαλώντας στη μνήμη μας ταινίες πού είδαμε εδώ, όπως το συνταρακτικό «3000», τα «Γενέθλια», τη «Γάτα», τη «Helga ar I Lund» τής Θάλειας Πετράκη, αλλά και τίς «Phantom Limb» τού Μιχάλη Φεράνη, «Whale 52» τού Θάνου Τρουμπούκη, «Λούση» τού Σταμάτη Γιαννούλη, διαπιστώνουμε ότι η φθορά και σε αρκετές περιπτώσεις ο θάνατος, γίνονται το σημαίνον τής παρακμής και εν τέλει τής απώλειας. Το αγέννητο παιδί Μία ακόμη κατηγορία ταινιών τής κρίσης -εντόπισα τουλάχιστον τέσσεριςείναι εκείνη όπου πυρήνας τής αφήγησης είναι το αγέννητο παιδί: το παιδί πού απειλείται με έκτρωση, το παιδί πού πεθαίνει στη μήτρα, το παιδί πού κυοφορείται και κινδυνεύει. Αν και κάποιες από τίς ταινίες όπου πρωταγωνιστεί η εγκυμονούσα γυναίκα μετέχουν και μίας άλλης ενότητας 2

πού αναφέρεται στη διάσταση τού φύλου και τούς έμφυλους ρόλους, θεωρώ και προτείνω την υπόθεση ότι το παιδί πού δεν γεννιέται είναι η φιλμική αναπαράσταση τού κατεστραμμένου μέλλοντος, τού μέλλοντος πού βρίσκεται σε διακινδύνευση. Οι ταινίες «21/2» τού Χρίστου Νταμπακάκη, «Odette» τού Ευθύμη Σιανίδη, «Sternenkind» τού Δανιήλ Μίχαλου, το «Νανούρισμα τής Μαρίας» τού Ντίνου Παναγόκου συγκλίνουν σε αυτό το πολύ ανησυχητικό σημείο, το οποίο παραπέμπει και στην επαναθεώρηση των έμφυλων ρόλων. ΙΙ. Μία δεύτερη σημαντική κατηγορία ταινιών αναφέρεται στο τραύμα τής παιδικής ηλικίας, στη συγκρουσιακή σχέση γονιών-παιδιών και ευρύτερα γενεών, και σε μία ειδικότερη πτυχή τα παιδιά πού ενηλικιώνονται, είτε «σκοτώνοντας» τούς γονείς τους, είτε, καθώς γίνονται τα ίδια «γονείς των γονιών τους», αναλαμβάνοντας την ευθύνη τής φροντίδας τους η ακόμα και συγχωρώντας τους. Εδώ νομίζω ότι πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή καθώς διαφαίνεται μια ιδιαίτερα τραυματική εμπειρία τής γονεικής απουσίας η αδιαφορίας η οποία μάλιστα συνδέεται και με συνέπειες στη διαμόρφωση της ταυτότητας και στη συμπεριφορά τού παιδιού ως ενήλικα. Ταινίες όπως ο «Θεατής» τού Θοδωρή Βουρνά, «Pet τού Χρήστου Μωραίτη, «Felicita τού Γιώργου Ζαφείρη,, «The fly I swatted της Εσμεράλδας Μομφεράτου, «Οπου γής και πατρίς» τού Αλέξανδρου Κοσμάκη, «Αλεπού» τής Ζακλίν Λέντζου, «Η γάτα» τής Αναστασίας Αναγνωστοπούλου, «Βύθισμα» τής Πολύμνιας Παπαδοπούλου- Σαρδέλη αναφέρονται στην παραπάνω θεματική. Η ταινία Twist τού Μιχάλη Παπαντονόπουλου, βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα, πραγματεύεται την ιστορία τής απρόβλεπτης ενέργειας μιάς «άριστης» μαθήτριας πού αντιμετωπίζει από τον Σύλλογο Καθηγητών τού σχολείου της την ποινή αποβολής της λίγο πρίν τίς Πανελλήνιες, σε μία ευρύτερη προσέγγιση τής σύγκρουσης των γενεών σε συνδυασμό με την κριτική τού εκπαιδευτικού συστήματος. «Δεν ξέρω γιατί το έκανα» λέει στους καθηγητές της, αναλαμβάνοντας με γενναιότητα την ευθύνη τής πράξης της προκειμένου να μην τιμωρηθεί άδικα ένας συμμαθητής της. Η κρίση λοιπόν πού έχει γίνει κρίση αξιών, οικογενειακών δεσμών και σωμάτων και απειλεί τον πυρήνα ύπαρξης των ατόμων στα πιο αρχέγονα και θεμελιώδη στοιχεία. Στην ταινία «Ο αγρότης» τού Στάθη Αποστόλου ακούμε συγκλονισμένη σε λόγο off τον πρωταγωνιστή να αφηγείται ότι σκότωσε τη γυναίκα του και τα παιδιά του και επιστρέφει στη Γερμανία. 3

Στα «Γενέθλια» τού Δημήτρη Κατσιμίρη ο ψεύτικος και ψιμιθιωμένος τρόπος ζωής πού εκπροσωπούν ο θείος και η φοιτήτρια φιλενάδα του κατακεραυνώνεται από τη νιότη, πού έστω και άρρωστη, λειτουργεί σάν τιμωρός ο Μάριος, νεαρός με εγκεφαλική παράλυση (εξαιρετική η ερμηνεία τού νεαρού ηθοποιού Θωμά Χαβιανίδη) ορμάει πάνω στον αδελφό τής μητέρας του (συγκινητική η ερμηνεία τής Αμαλίας Μουτούση) όταν εκείνος την προσβάλει την ημέρα των γενεθλίων του.τελευταία στιγμή εκείνη τον συγκρατεί από το να αρπάξει το ψαλίδι πού βρίσκεται πάνω στο τραπέζι τού σαλονιού. Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για «σύγχρονες τραγωδίες χωρίς κάθαρση», γεγονός πού τίς καθιστά ακόμη περισσότερο δυσβάστακτες. ΙΙΙ. Η διάσταση του φύλου. Πρόκειται για μια διακριτή παράμετρο, η οποία αν και συνδέεται με την οικογένεια και το πλαίσιο τής κρίσης, αναδείχθηκε με κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά σε ταινίες αυτού του Φεστιβάλ. Θα πρέπει εδώ να τονίσω ότι η διάσταση τού φύλου αναδεικνύεται όχι με μονοσήμαντο τρόπο και χωρίς να προσδιορίζεται από το βιολογικό φύλο, δηλαδή χωρίς να εξαρτάται το βλέμμα και η οπτική τής ταινίας από το φύλο τού/της σκηνοθέτη. Απεναντίας μάλιστα διέκρινα ιδιαίτερη ευαισθησία, ανησυχία και ειλικρίνεια στην αμφισβήτηση των στερεοτύπων τής ανδρικής ταυτότητας μέσω των ανδρικών χαρακτήρων των ταινιών τους από άνδρες σκηνοθέτες σε ταινίες όπως ο «Θεατής» του Θοδωρή Βουρνά, «Αόρατος» του Κώστα Γεραμπίνη, «Dove τού Κωνσταντίνου Χαλιάσα. Παράλληλα, στο επίκεντρο των αφηγήσεων περνούν σε πρώτο πλάνο γυναικείοι χαρακτήρες με στοιχεία δύναμης, ηρωισμού, φροντίδας για τούς άλλους, στήριξης τής ζωής. Τα φώτα έχουν στραφεί στη γυναίκα πού εγκυμονεί, στη γυναίκα πού μένει μόνη στο σπίτι μετά την αποχώρηση των παιδιών, πού φροντίζει τούς αρρώστους, πού παλεύει για το μεροκάματο για τη στήριξη τής οικογένειας, πού αντιδρά στην ανδρική βία, πού γίνεται θύμα διεθνικής σωματεμπορίας. Σε αυτό το πεδίο αναφέρονται οι ταινίες «Μάγδα» τού Δημήτρη Ζούρα ( ο κεντρικός γυναικείος χαρακτήρας υποστηρίζεται από την εξαιρετική ερμηνεία τής Ιωάννας Τρικενέ), «21/2» τού Χρήστου Νταμπακάκη, «Γάτα» τής Αναστασίας Αναγνωστοπούλου, «Dove» τού Κωνσταντίνου Χαλιάσα, «Γενέθλια» τού Δημήτρη Κατσιμίρη, «Smoke in the water» τού Σπύρου Παπασπύρου, «Veritas τού Γιώργου Ζιώγα, «Η άλλη» τής Αναστασίας Ρίζου. Η ταινία «Μόνικα» τού Δημήτρη Αργυρίου αφηγείται γεγονότα πού έχουν αντληθεί από πραγματική 4

συνέντευξη, γυρισμένη με ηθοποιό, αγγίζει με λιτό και ελλειπτικό τρόπο το μεγάλο θέμα τού trafficking, για το οποίο η μαρτυρία τής ινηματογραφικής εικόνας έχει δώσει πολύ ενδιαφέρουσες ταινίες στον ελληνικό και παγκόσμιο κινηματογράφο. IV. Προσφυγικό-Μετανάστευση-Μετακινήσεις ανθρώπων/εννοια τού Ξένου/Ετερότητα Η διαπραγμάτευση τού ζητήματος περνά μέσα από ταινίες όπως «Ummi» τού Νίκου Αυγουστίδη, «Η άλλη» (Αναστασία Ρίζου), «Ξένος»(XENOS) της Βούλας Γερμανάκου Κοψίνη, «Φιλοκτήτης- Ο μύθος ενός ξένου» τής Κατερίνας Καλκετενίδη, «Ευρυπίδου 14» τού Μιχάλη Δημητρίου, «Ταξί» τού Συνοδινού Μοσχίδη. Στις ταινίες αυτές διαφαίνεται ότι ωριμάζει η συνείδηση ότι είναι κοινή μοίρα των αυτόχθονων θυμάτων τής κρίσης και των μεταναστών πού βρέθηκαν στη χώρα κυνηγημένοι από τούς πολέμους και τη φτώχεια στις πατρίδες τους, καθώς και το γεγονός ότι τίθεται με νέους όρους το θέμα τής ετερότητας και η έννοια τού «ξένου», τού «Αλλου». Κινδυνεύουμε όλοι πλέον, ντόπιοι και «ξένοι» να γίνουν (με) ανά πάσα στιγμή «γυμνές ζωές», «μη αξιοβίωτες» κατά την ορολογία τού Agamben και τής Butler, «ξένοι μέσα στον εαυτό μας» κατά την Julia Kristeva. Η περίπτωση τής ταινίας «Φιλοκτήτης» τής Κατερίνας Καλκετενίδη παρουσιάζει και πρόσθετο ενδιαφέρον καθώς προβάλλει το πολιτικό δυναμικό τής αρχαίας ελληνικής τραγωδίας στη σύγχρονη καθημερινότητα τής Αθήνας με κεντρικό ήρωα ένα νεαρό μετανάστη από τη Σιέρα Λεόνε. Εικόνες τού υποβαθμισμένου κέντρου τής πόλης, σκηνές από το Κέντρο Αλλοδαπών στην Πέτρου Ράλλη όπου συνωστίζονται καθημερινά εκατοντάδες πρόσφυγες και μετανάστες για την απόκτηση των απαραίτητων πολύτιμων εγγράφων τους συνιστούν το σκηνικό τής σύγχρονης τραγωδίας πού παίζεται στους δρόμους τής πόλης με τον καθηλωμένο και εγκαταλελειμμένο ήρωα. Όπως είναι γνωστό, η αρχαία ελληνική τραγωδία, από τίς «Ικέτιδες» τού Αισχύλου αποτέλεσε την πρώτη καταγραφή στην ιστορία του παγκόσμιου πολιτισμού τής έννοιας τού ασύλου, τού ξένου και των δικαιωμάτων του, και ο διάλογος τού Κινηματογράφου με αυτήν θα μπορούσε να αποβεί πολύ γόνιμος. 5

Β. Μορφολογία ταινιών-τρόποι αφήγησης-κινηματογραφική γλώσσα. Επιστροφή στο ρεαλισμό Ως προς τη φόρμα, η επεξεργασία των θεμάτων τής «ζώσας πραγματικότητας» προκαλεί μία σύνθεση στοιχείων μυθοπλασίας με ισχυρά στοιχεία ντοκυμαντέρ (doc), παραπέμποντας στη φόρμα τού docudrama. Η σύνθεση γίνεται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μη διακρίνεται σε πολλές περιπτώσεις τί είναι σκηνοθετημένη και τί «γυμνή» πραγματικότητα. Διέκρινα στις ταινίες, όσο και στις τοποθετήσεις των δημιουργών στις συζητήσεις στο «Αίθριο» τού Φεστιβάλ μία σαφή τάση «επιστροφής στο ρεαλισμό» και μάλιστα στην «ακατέργαστη» μορφή του, σ αυτήν πού μάς παραπέμπει στον Bazin (σύλληψη τής ζωής σε πραγματικό χρόνο), Βερτώφ(σύλληψη τού γεγονότος εν τη γενέσει του), στον Παζολίνι (το σινεμά ώς γραπτή γλώσσα τής πραγματικότητας).οι λήψεις των δράσεων γίνονται σε πραγματικό χρόνο και δεν κόβονται στο μοντάζ (ενδεικτική αναφορά «Γάτα» ), η κάμερα κινείται στο χέρι παρακολουθώντας σχεδόν «εξ επαφής» τη δράση και τίς ψυχικές καταστάσεις των ηρώων, η κάμερα συμπάσχει με τούς ήρωες(ενδεικτική αναφορά «Αλεπού»). Στοιχείο ρεαλιστικής καταγραφής αποτελεί και η αμεσότητα καταγραφής των χώρων τής Αθήνας, ως ασφυκτικού, αρνητικού σκηνικού τής νοσηρότητας, τής κρίσης των ανθρώπινων σχέσεων και αξιών, τής ανεργίας και τής απόγνωσης. Αναφέρω ως χαρακτηριστικά παραδείγματα τίς ταινίες «3000», «Η άλλη», «Φιλοκτήτης», «Whale 52», «Ρήξη Τυμπάνου» συλλογικό έργο τού Κινηματογραφικού Εργαστηρίου τής Κινηματογραφικής Λέσχης Ηλιούπολης. Η καταγραφή αυτή η οποία παραπέμπει σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη και σε νεορεαλιστικές αναφορές και επιρροές, συνδυάζεται κάποτε με πειραματισμούς σε σχέση με την αναζήτηση εναλλακτικής κινηματογραφικής γλώσσας, όπως στο συλλογικό «Ρήξη τυμπάνου» η στο «Whale 52. Με αναφορές στο ύφος τής nouvelle vague εξερευνά το τοπίο των δύσκολων ερωτικών σχέσεων μεταξύ των νέων ανθρώπων στην πόλη η γοητευτική ασπρόμαυρη «Αλίκη στο καφέ» τού Δημήτρη Νάκου. Στα θετικά στοιχεία τής φετινής χρονιάς ως προς την αφήγηση θα πρέπει οπωσδήποτε να καταγράψουμε, μαζί με την εμφάνιση νέων ελπιδοφόρων ηθοποιών, και την έντονη παρουσία γνωστών και καταξιωμένων Ελλήνων 6

ηθοποιών στις ταινίες τού φετινού Ελληνικού Προγράμματος. Με κίνδυνο να ξεχάσω κάποιους αναφέρω την Αμαλία Μουτούση στα «Γενέθλια», την Αλεξάνδρα Αιδίνη στο «Χρήστος και Δήμητρα», τίς Νένα Μεντή και Θεοδώρα Τζήμου στο «Η άλλη», τον Μάκη Παπαδημητρίου και την Σοφία Σειρλή στον «Κύβο», τη Ράνια Οικονομίδου στη «Λούση», τον Μανώλη Μαυροματάκη και τη Γιούλικα Σκαφιδά στο «Twist, τίς Λένα Παπαληγούρα και Ελένη Γερασιμίδου στο «Η Αλίκη στο καφέ». Γεγονός πού δείχνει και τη δυναμική τής ταινίας μικρού μήκους ως αυτοτελούς κινηματογραφικού είδους. --------- Και βέβαια υπάρχει μία ευρύτητα και ευρηματικότητα στην αναζήτηση διαφορετικών δρόμων φιλμικής έκφρασης-μη ρεαλιστικών κατ ανάγκην- σε μία σειρά από ταινίες πού είδαμε εδώ. Παρά την «υποχώρηση» τής αντίληψης σχετικά με τη σημασία τής καινοτομίας τής φόρμας, είδαμε ταινίες με ποιητικό τρόπο γραφής και θαυμάσιες εικόνες, όπως το «Χρήστος και Δήμητρα» τής Αμέρισσας Μπάστα. Η ταινία «Τοίχος» προτείνει μία ενδιαφέρουσα ανάμειξη στοιχείων από το σινεμά τού Godard, τίς κωμωδίες τού Τατί και κλείνει με μία ευφυή σινεφιλική αναφορά στο Bollywood. Θα ήθελα να κάνω μια ιδιαίτερη αναφορά στη ταινία «Αίνιγμα» των Αρη Φατούρου και Αντώνη Ντούσια, γυρισμένη σε τεχνολογία 3D Animation, η οποία προτείνει ένα πολύ ενδιαφέροντα όσο και πρωτότυπο διάλογο μεταξύ Κινηματογράφου και Ζωγραφικής, με αναφορά στο έργο τού ζωγράφου Θεόδωρου Πανταλέων. Η απόδοση τής διαχρονικής καταπίεσης τής γυναικείας φωνής (τα ραμμένα χείλη τής γυναικείας μορφής και κατόπιν το στόμα/το σώμα πού διαπερνάται από το βέλος, καθώς αρθρώνεται η ομιλία και ελευθερώνεται πετώντας το σώμα) γίνεται με ένα ευρηματικό και δυνατό τρόπο πού προδίδει έρευνα και ιδιαίτερη εμβάθυνση στις δυνατότητες τού μέσου, καθώς και ευαισθησία στην προσέγγιση των αρχέτυπων μύθων. Με ιδιαίτερη ευαισθησία και μίξη τεχνών (Κινηματογράφουχορού)διαπραγματεύεται το μείζον ζήτημα τής μόλυνσης τού πλανήτη από την παραγωγή και την κατανάλωση πλαστικού το ντοκυμαντέρ «Aurora τής Δέσποινας Οικονομοπούλου, με ποιητική αισθητική προσέγγιση, και ταυτόχρονα κριτική ριζοσπαστική περιβαλλοντική οπτική. Και ταινίες πού συνιστούν ιδιαίτερες προτάσεις. 7

Η καλλιτεχνική δημιουργία ανθίσταται ιδιαίτερα στις απόπειρες κατηγοριοποίησης,αφού είναι εγγενώς συνδεδεμένη με την υποκειμενικότητα τού/τής δημιουργού. Αν για τίς ανάγκες θεώρησης των εξήντα δύο ταινιών πού είδαμε αυτήν την εβδομάδα προτείναμε κάποιες δυνατότητες για την ερμηνεία τάσεων και συγκλίσεων δεν σημαίνει πώς δεν προβλήθηκαν πολύ ενδιαφέρουσες ταινίες πού αποκκλίνουν από τίς παραπάνω κατατάξεις και κινούνται προς διαφορετικές θεματικές και αισθητικές αναζητήσεις. Ταινίες όπως «Το μάτι και το φρύδι» τού Κωνσταντίνου Χαραμουντάνη, «Κορίτσια τής θάλασσας» του Σήφη Μάινα, «Μινώταυρος» τού Παναγιώτη Σκορδίλη εξερευνούν τη φιλμική γλώσσα ενίοτε παραπέμποντας απευθείας στον φανταστικό κινηματογράφο και προδίδουν τίς σινεφίλ αναφορές τους. Κλείνοντας θα ήθελα να αναφερθώ και στο ντοκυμαντέρ φόρο τιμής στο σινεμά και στους διεκδικητικούς λαικούς αγώνες τής δεκαετίας τού 50 στη μετεμφυλιακή Ελλάδα «Εγώ, ο Χλεμπόνας και ο Σκούληκας τού Νίκου Θεοδοσίου. Φόρο τιμής στο «Σινεμά ο Παράδεισος», πού ρεαλιστικό η ποιητικό, πολιτικό η υπαρξιακό, μοντέρνο η πειραματικό, έχει τη δυνατότητα να μάς βοηθά να επαναπροσδιορίσουμε την οπτική μας για το κόσμο και τη θέση μας σε αυτόν, διαφυλάσσοντας τη μνήμη και τά όνειρά μας. Δράμα, 24 Σεπτεμβρίου 2016 8