Εκπαιδευτικός Οργανισµός Ν. Ξυδάς 1

Εκπαιδευτικός Οργανισµός Ν. Ξυδάς 1

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1: ΜΕΛΕΤΑΜΕ ΤΑ ΜΕΙΓΜΑΤΑ Εισαγωγή Τα περισσότερα υλικά γύρω µας δεν είναι καθαρές ουσίες αλλά µείγµατα. Ο χρυσός και τα άλλα µέταλλα που παίρνουµε από το εσωτερικό της γης βρίσκονται αναµεµειγµένα µε διάφορα άλλα πετρώµατα. Ο ατµοσφαιρικός αέρας είναι κι αυτός ένα µείγµα που αποτελείται από άζωτο, οξυγόνο, διοξείδιο του άνθρακα και άλλα αέρια. Το νερό της θάλασσας και το νερό που πίνουµε δεν είναι καθαρό νερό αλλά περιέχει και διάφορες άλλες ουσίες, κυρίως άλατα. Μείγµατα ονοµάζουµε τα υλικά που αποτελούνται από δύο ή και περισσότερες καθαρές ουσίες. Οι καθαρές ουσίες από τις οποίες είναι φτιαγµένο ένα µείγµα ονοµάζονται συστατικά του µίγµατος. Οι καθαρές ουσίες είναι χηµικά στοιχεία (π.χ. οξυγόνο) ή χηµικές ενώσεις (π.χ. νερό). Ένα µείγµα διατηρεί τις ιδιότητες που έχουν τα συστατικά του. π.χ. Το αλάτι είναι αλµυρό. To µείγµα που φτιάχνουµε αναµειγνύοντας αλάτι µε νερό, το αλατόνερο, είναι κι αυτό αλµυρό. Μείγµατα από την καθηµερινή ζωή Μείγµα Αλκοολούχα ποτά (π.χ. µπύρα, κρασί) Αναψυκτικά Χώµα Συστατικά του µείγµατος νερό, οινόπνευµα (αλκοόλη), αρωµατικές ουσίες νερό, ζάχαρη, διοξείδιο του άνθρακα άµµος, άργιλος, φυτικά υπολείµµατα 2 Εκπαιδευτικός Οργανισµός Ν. Ξυδάς

1 ο πείραµα Σκοπός: Να διαπιστώσεις ότι τα συστατικά ενός µείγµατος, αλλά και το µείγµα που προκύπτει από αυτά µπορεί να βρίσκονται σε στερεή, υγρή ή αέρια φυσική κατάσταση. Πειραµατική διαδικασία: Ανακάτεψε σε ένα ποτήρι λίγα φασόλια, φακές και ρύζι. Σηµείωσε τη φυσική κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα υλικά που ανακάτεψες και τη φυσική κατάσταση του µείγµατος που έφτιαξες. φασόλια: στερεή φυσική κατάσταση φακές: στερεή φυσική κατάσταση ρύζι: στερεή φυσική κατάσταση µείγµα: στερεή φυσική κατάσταση Τόσο το µείγµα όσο και τα συστατικά του βρίσκονται στην ίδια φυσική κατάσταση. Ανακάτεψε σε ένα ποτήρι νερό και αλάτι. Σηµείωσε τη φυσική κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα υλικά που ανακάτεψες και τη φυσική κατάσταση του µείγµατος που έφτιαξες. νερό: υγρή φυσική κατάσταση αλάτι: στερεή φυσική κατάσταση µείγµα: υγρή φυσική κατάσταση Παρατηρείς ότι µπορεί κάποιο από τα συστατικά του µείγµατος να βρίσκεται στη στερεή κατάσταση αλλά το µείγµα να βρίσκεται στην υγρή κατάσταση. Εκπαιδευτικός Οργανισµός Ν. Ξυδάς 3

Ανακάτεψε σε ένα ποτήρι νερό και λάδι. Σηµείωσε τη φυσική κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα υλικά που ανακάτεψες και τη φυσική κατάσταση του µείγµατος που έφτιαξες. νερό: υγρή φυσική κατάσταση λάδι: υγρή φυσική κατάσταση µείγµα: υγρή φυσική κατάσταση Τόσο το µείγµα όσο και τα συστατικά του βρίσκονται στην ίδια φυσική κατάσταση. 2 ο πείραµα Σκοπός: Να διαπιστώσεις ότι σε κάποια µείγµατα µπορούµε να διακρίνουµε τα συστατικά τους, ενώ σε άλλα όχι. Πειραµατική διαδικασία: Ανακάτεψε σε διαφορετικά ποτήρια τα υλικά που βλέπεις σηµειωµένα στον παρακάτω πίνακα, ώστε να φτιάξεις τα µείγµατα που αναγράφονται στην πρώτη στήλη του πίνακα. Παρατήρησε σε κάθε µείγµα αν µπορείς να διακρίνεις τα συστατικά του ή όχι. 4 Εκπαιδευτικός Οργανισµός Ν. Ξυδάς

π.χ. ανακάτεψε µέσα σε ένα ποτήρι νερό και λίγο πιπέρι και παρατήρησε το µείγµα που έφτιαξες. Σ αυτό το µείγµα µπορείς να διακρίνεις το πιπέρι από το νερό, δηλαδή µπορείς να διακρίνεις τα συστατικά του. Ανακάτεψε µέσα σε ένα άλλο ποτήρι νερό και λίγο αλάτι. Σ αυτό το µείγµα το αλάτι δε διακρίνεται, γιατί έχει διαλυθεί στο νερό. ηλαδή δεν µπορείς να διακρίνεις τα συστατικά του µίγµατος. Παρατήρηση Μείγµα Νερό µε πιπέρι Νερό µε αλάτι Νερό µε ζάχαρη Οινόπνευµα µε χώµα Νερό µε λάδι Νερό µε οινόπνευµα Οινόπνευµα µε λάδι Νέφτι µε λάδι Μπορώ να διακρίνω τα συστατικά του µείγµατος εν µπορώ να διακρίνω τα συστατικά του µείγµατος Χρήσιµες πληροφορίες: Μείγµατα σαν το νερό µε πιπέρι, τα οποία δεν έχουν την ίδια σύσταση σε όλη τη µάζα τους λέγονται ετερογενή µείγµατα. Τα συστατικά των ετερογενών µειγµάτων µπορούµε να τα διακρίνουµε είτε µε το µάτι είτε µε το µικροσκόπιο. Αντίθετα στο αλατόνερο δεν µπορούµε να δούµε ξεχωριστά το αλάτι και το νερό ούτε µε το µάτι ούτε µε το µικροσκόπιο. Μείγµατα σαν κι αυτό, τα οποία έχουν την ίδια σύσταση σε όλη τη µάζα τους ονοµάζονται οµογενή µείγµατα ή διαλύµατα. Ορισµένα µείγµατα µπορεί να φαίνονται µε το µάτι σαν οµογενή. Κοιτώντας τα όµως µε ένα µικροσκόπιο διαπιστώνουµε ότι µπορούµε να διακρίνουµε τα διαφορετικά συστατικά τους. Το αίµα, για παράδειγµα, µόνο µε το µικροσκόπιο µπορούµε να καταλάβουµε ότι είναι ετερογενές µείγµα. Τα αιµοπετάλια, τα ερυθρά και τα λευκά αιµοσφαίρια, το πλάσµα δε διακρίνονται µόνο µε το µάτι. Εκπαιδευτικός Οργανισµός Ν. Ξυδάς 5

Στην καθηµερινή µας ζωή έχουµε συνδέσει τη λέξη «διάλυµα» µε την υγρή φυσική κατάσταση. εν είναι όµως όλα τα διαλύµατα υγρά. Υπάρχουν και αέρια διαλύµατα, όπως ο αέρας που αναπνέουµε, αλλά και στερεά διαλύµατα, όπως τα µίγµατα των µετάλλων (κράµατα). Γενικά κάθε οµογενές µείγµα σε οποιαδήποτε φυσική κατάσταση είναι ένα διάλυµα. Συµπέρασµα Ένα µείγµα µπορεί να είναι ετερογενές ή οµογενές. Ετερογενές είναι το µείγµα του οποίου τα συστατικά µπορούµε να τα διακρίνουµε. Οµογενές µείγµα ή διάλυµα είναι το µείγµα του οποίου τα συστατικά δεν µπορούµε να τα διακρίνουµε. Εργασίες 1. Ποια από τα µείγµατα του πίνακα είναι οµογενή και ποια ετερογενή; Μπορείς να απαντήσεις στην ερώτηση σηµειώνοντας στην αντίστοιχη στήλη; ΜΕΙΓΜΑ ΟΜΟΓΕΝΕΣ ΕΤΕΡΟΓΕΝΕΣ σόδα σαλάτα λαδόξιδο µπύρα χυµός πορτοκαλιού τσάι Ετερογενές είναι το µείγµα του οποίου τα συστατικά µπορούµε να τα διακρίνουµε µε το µάτι ή µε µικροσκόπιο. π.χ. ο χυµός πορτοκαλιού είναι ετερογενές µείγµα γιατί µπορούµε να διακρίνουµε κοµµατάκια πορτοκαλιού και άλλα στερεά σώµατα αν τον αφήσουµε σε ένα ποτήρι. Το λαδόξιδο είναι ετερογενές µείγµα, γιατί όσο κι αν το ανακατέψουµε µπορούµε να διακρίνουµε το λάδι και το ξίδι. Οµογενές µείγµα ή διάλυµα είναι το µείγµα του οποίου τα συστατικά δεν µπορούµε να τα διακρίνουµε. 6 Εκπαιδευτικός Οργανισµός Ν. Ξυδάς

2. Στην εικόνα βλέπεις τη φράση «ανακινήστε πριν ανοίξετε» γραµµένη στην ετικέτα από ένα σοκολατούχο γάλα. Γιατί είναι απαραίτητη η υπόδειξη αυτή; Το σοκολατούχο γάλα είναι ένα ετερογενές µείγµα. Περιέχει περισσότερη σοκολάτα στο κάτω µέρος του δοχείου και περισσότερο γάλα στο επάνω. Όταν το ανακινήσουµε αναµειγνύονται καλύτερα τα συστατικά του και γίνεται πιο γευστικό. Αν αφήσεις για λίγη ώρα σοκολατούχο γάλα µέσα σε ένα διαφανές δοχείο, θα παρατηρήσεις το σχηµατισµό στερεού σώµατος στο κάτω µέρος του δοχείου. Επιπλέον Εργασίες 1. Συµπλήρωσε τα κενά µε τις κατάλληλες λέξεις. Η σόδα είναι ένα.. µείγµα µε συστατικά το νερό και το διοξείδιο του άνθρακα. Φυσική κατάσταση των συστατικών της σόδας: Νερό: ιοξείδιο του άνθρακα: Φυσική κατάσταση µείγµατος: Σόδα:.. Η σόδα είναι ένα οµογενές µείγµα µε συστατικά το νερό και το διοξείδιο του άνθρακα. Φυσική κατάσταση των συστατικών της σόδας: Νερό: υγρό ιοξείδιο του άνθρακα: αέριο Φυσική κατάσταση µείγµατος: Σόδα: υγρό Εκπαιδευτικός Οργανισµός Ν. Ξυδάς 7

2. Ποια από τα παρακάτω µείγµατα είναι οµογενή και ποια ετερογενή; Κρασί, βενζίνη, λαδολέµονο, µπετόν, coca cola. Οµογενή µείγµατα: κρασί, βενζίνη, coca cola Ετερογενή µείγµατα: λαδολέµονο, µπετόν 8 Εκπαιδευτικός Οργανισµός Ν. Ξυδάς

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2: ΜΕΛΕΤΑΜΕ ΤΑ ΙΑΛΥΜΑΤΑ Εισαγωγή Το τσάι που περιέχεται σε ένα ποτήρι είναι ένα διάλυµα, δηλαδή ένα οµογενές µείγµα. Μέσα στο τσάι µπορούµε να προσθέσουµε ζάχαρη, η οποία θα διαλυθεί µέσα σε αυτό και έτσι θα δηµιουργήσουµε ένα καινούργιο διάλυµα. Όµως δε µπορούµε να διαλύσουµε όση ποσότητα ζάχαρης θέλουµε. Αφού προσθέσουµε µερικές κουταλιές, αν συνεχίσουµε να ρίχνουµε ζάχαρη θα παρατηρήσουµε ότι αυτή δε διαλύεται. Όσο και αν ανακατέψουµε το τσάι, µια ποσότητα ζάχαρης παραµένει στον πάτο του ποτηριού. Λέµε τότε ότι το διάλυµα είναι κορεσµένο. Σε ένα κορεσµένο διάλυµα περιέχεται η µεγαλύτερη ποσότητα ουσίας που µπορεί να διαλυθεί. Αν προσθέσουµε και άλλη, η παραπανίσια ποσότητα θα µένει στον πυθµένα του ποτηριού. Ένα διάλυµα περιέχει δύο ή περισσότερες ουσίες. Συνήθως στα υγρά διαλύµατα, η ουσία που βρίσκεται σε µεγαλύτερη ποσότητα ονοµάζεται διαλύτης. π.χ. σε ένα ποτήρι τσάι διαλύτης είναι το νερό. Οι υπόλοιπες ουσίες, που βρίσκονται σε µικρότερες ποσότητες, ονοµάζονται διαλυµένες ουσίες. π.χ. στο τσάι η ζάχαρη είναι διαλυµένη ουσία. Η ποσότητα µιας ουσίας που µπορεί να διαλυθεί σε ένα διαλύτη, πριν το διάλυµα γίνει κορεσµένο, εξαρτάται από το είδος της ουσίας. Κάποιες ουσίες διαλύονται εύκολα στο νερό, ενώ κάποιες άλλες διαλύονται ελάχιστα. Το αλάτι διαλύεται εύκολα στο νερό. Αντίθετα το λάδι δε διαλύεται σχεδόν καθόλου, µένει στην επιφάνεια του νερού. Γι αυτό ένα µείγµα λαδιού και νερού είναι ετερογενές. Το πόσο εύκολα διαλύεται µια ουσία σε έναν διαλύτη εξαρτάται και από τη θερµοκρασία. Συνήθως τα στερεά, όπως η ζάχαρη, διαλύονται πιο πολύ στο ζεστό απ' ότι στο κρύο νερό. Εκπαιδευτικός Οργανισµός Ν. Ξυδάς 9

1 ο πείραµα Σκοπός: Να διαπιστώσεις ότι η ποσότητα µιας ουσίας που µπορεί να διαλυθεί σε ένα διαλύτη είναι περιορισµένη. Πειραµατική διαδικασία: Γέµισε ένα µικρό ποτήρι µέχρι τη µέση περίπου µε νερό. Άρχισε να ρίχνεις στο ποτήρι κοφτές κουταλιές ζάχαρη. Προσοχή: πρέπει µετά από κάθε κουταλιά να ανακατεύεις πολύ καλά µε το κουτάλι. Τι παρατηρείς; Παρατήρηση Στην αρχή η ζάχαρη διαλύεται στο νερό. Μετά από µερικές κουταλιές όµως, η ζάχαρη δε µπορεί να διαλυθεί όλη στο νερό, όσο και αν ανακατεύουµε. Ένα µέρος της παραµένει στον πάτο του ποτηριού. Το πλήθος των κουταλιών της ζάχαρης εξαρτάται από την ποσότητα και τη θερµοκρασία του νερού που έβαλες στο ποτήρι. π.χ. µπορεί να είναι 6 κουταλιές, ή αν έβαλες περισσότερο νερό 10 κουταλιές. Τα νούµερα είναι ενδεικτικά. 2 ο πείραµα Σκοπός: Να διαπιστώσεις ότι η ποσότητα µιας ουσίας που µπορούµε να διαλύσουµε σε ένα διαλύτη εξαρτάται από τη θερµοκρασία του διαλύτη. Πειραµατική διαδικασία: Πάρε δύο µικρά ίδια ποτήρια και βάλε στο ένα κρύο νερό περίπου µέχρι τη µέση και στο άλλο ζεστό νερό. Πρόσεξε να είναι ίδια η ποσότητα του νερού και στα δύο ποτήρια. Ρίξε στο ποτήρι µε το κρύο νερό κοφτές κουταλιές ζάχαρη, µέχρι να δεις ότι η ζάχαρη δε διαλύεται πια και µένει στον πυθµένα του ποτηριού. Προσοχή: πρέπει να ανακατεύεις καλά µετά από κάθε κουταλιά και να φροντίζεις µε κάθε κουταλιά να βάζεις περίπου την ίδια ποσότητα ζάχαρης. Παρατηρείς ότι στο κρύο νερό µπορεί να διαλυθεί ορισµένη ποσότητα ζάχαρης, π.χ. 5 κουταλιές ζάχαρη. 10 Εκπαιδευτικός Οργανισµός Ν. Ξυδάς

Ρίξε στο ποτήρι µε το ζεστό νερό κοφτές κουταλιές ζάχαρη, µέχρι να δεις ότι η ζάχαρη δε διαλύεται πια και µένει στον πυθµένα του ποτηριού. Προσοχή: πρέπει να ανακατεύεις καλά µετά από κάθε κουταλιά και να φροντίζεις µε κάθε κουταλιά να βάζεις περίπου την ίδια ποσότητα ζάχαρης. Παρατηρείς ότι και στο ζεστό νερό µπορεί να διαλυθεί ορισµένη ποσότητα ζάχαρης, όµως περισσότερη απ ότι στο κρύο νερό, π.χ. 10 κουταλιές ζάχαρη. Παρατήρηση ΣΤΟ ζεστό νερό διαλύονται περισσότερες κουταλιές ζάχαρης απ' ότι στο κρύο. 3 ο πείραµα Σκοπός: Να διαπιστώσεις ότι η ποσότητα µιας ουσίας που διαλύεται σε ένα διαλύτη εξαρτάται από την ποσότητα του διαλύτη. Πειραµατική διαδικασία: Γέµισε ένα µικρό ποτήρι µέχρι τη µέση µε νερό. Ρίξε στο ποτήρι κοφτές κουταλιές αλάτι, µέχρι να δεις ότι το αλάτι δε διαλύεται πια και µένει στον πυθµένα του ποτηριού. Προσοχή: πρέπει να ανακατεύεις καλά µετά από κάθε κουταλιά και να φροντίζεις µε κάθε κουταλιά να βάζεις περίπου την ίδια ποσότητα αλατιού. Παρατηρείς ότι µπορεί να διαλυθεί ορισµένη ποσότητα αλατιού, π.χ. 6 κουταλιές αλάτι. Γέµισε ένα άλλο ποτήρι µέχρι επάνω µε νερό. Ρίξε στο ποτήρι κοφτές κουταλιές αλάτι, µέχρι να δεις ότι το αλάτι δε διαλύεται πια και µένει στον πυθµένα του ποτηριού. Προσοχή: πρέπει να ανακατεύεις καλά µετά από κάθε κουταλιά και να φροντίζεις µε κάθε κουταλιά να βάζεις περίπου την ίδια ποσότητα αλατιού. Παρατηρείς ότι µπορεί να διαλυθεί περισσότερη ποσότητα αλατιού, π.χ. 12 κουταλιές αλάτι. Εκπαιδευτικός Οργανισµός Ν. Ξυδάς 11

Παρατήρηση ΣΤΟ ποτήρι που είναι γεµάτο µέχρι επάνω µε νερό διαλύεται µεγαλύτερη ποσότητα αλατιού. Πρότεινε ένα πείραµα Σκοπός: Να διαπιστώσεις ποια ουσία διαλύεται περισσότερο στο νερό, το αλάτι ή η ζάχαρη; Όργανα υλικά 2 µικρά όµοια ποτήρια κουτάλια αλάτι ζάχαρη νερό Περιγραφή Γεµίζουµε δύο ποτήρια µε την ίδια ποσότητα νερού στην ίδια θερµοκρασία. Στο ένα ποτήρι ρίχνουµε κοφτές κουταλιές ζάχαρη, µέχρι το διάλυµα να γίνει κορεσµένο (η ζάχαρη δεν διαλύεται πια και παραµένει στον πάτο του ποτηριού). Μετράµε πόσες κουταλιές ρίξαµε. Στο άλλο ποτήρι ρίχνουµε µε τον ίδιο τρόπο αλάτι, µέχρι το διάλυµα να γίνει κορεσµένο. Μετράµε πόσες κουταλιές ρίξαµε. Παρατήρηση Στο νερό διαλύθηκε µεγαλύτερη ποσότητα ζάχαρης απ' ότι αλατιού. Συµπέρασµα Η ποσότητα µιας ουσίας που µπορούµε να διαλύσουµε σε ένα διαλύτη (π.χ. στο νερό) είναι περιορισµένη και διαφορετική για κάθε ουσία. Όσο µεγαλύτερη είναι η ποσότητα του διαλύτη τόσο µεγαλύτερη είναι η ποσότητα της ουσίας που µπορεί να διαλυθεί σε αυτόν. Περισσότερη ποσότητα µιας στερεής ουσίας διαλύεται σε ζεστό νερό απ ότι σε κρύο νερό. 12 Εκπαιδευτικός Οργανισµός Ν. Ξυδάς

Εργασίες 1. Και τα δύο ποτήρια περιέχουν αλατόνερο, το οποίο έχουµε ανακατέψει για αρκετή ώρα χρησιµοποιώντας ένα κουταλάκι. Ποια διαφορά παρατηρείς; Πώς ονοµάζουµε το διάλυµα στο δεξί ποτήρι; Στο δεξί ποτήρι βλέπουµε ότι µια ποσότητα αλατιού δεν έχει διαλυθεί αλλά βρίσκεται αδιάλυτη στον πυθµένα του ποτηριού. Το διάλυµα αυτό λέγεται κορεσµένο. Σε ένα κορεσµένο διάλυµα περιέχεται η µεγαλύτερη ποσότητα ουσίας που µπορεί να διαλυθεί. Αν προσθέσουµε και άλλη, η παραπανίσια ποσότητα θα µένει στον πυθµένα του ποτηριού. 2. Το νερό στα δύο ποτήρια έχει την ίδια θερµοκρασία. Σε ποιο από τα δύο ποτήρια µπορούµε να διαλύσουµε περισσότερο αλάτι; Μπορείς να εξηγήσεις την απάντηση σου; Το αριστερό ποτήρι περιέχει µεγαλύτερη ποσότητα νερού. Εποµένως στο αριστερό ποτήρι µπορούµε να διαλύσουµε µεγαλύτερη ποσότητα αλατιού. Όσο µεγαλύτερη είναι η ποσότητα του διαλύτη τόσο µεγαλύτερη είναι η ποσότητα της ουσίας που µπορεί να διαλυθεί σε αυτόν. Εκπαιδευτικός Οργανισµός Ν. Ξυδάς 13

3. Πού µπορούµε να διαλύσουµε περισσότερη ζάχαρη, στο κρύο ή στο ζεστό τσάι; Περισσότερη ζάχαρη µπορούµε να διαλύσουµε στο ζεστό τσάι. Το πόσο εύκολα διαλύεται µια ουσία σε έναν διαλύτη εξαρτάται και από τη θερµοκρασία. Συνήθως τα στερεά, όπως η ζάχαρη, διαλύονται πιο πολύ στο ζεστό απ' ότι στο κρύο νερό (για την ίδια ποσότητα νερού). Επιπλέον Εργασίες 1. Σε ποιο από τα παρακάτω ποτήρια µε νερό µπορούµε να διαλύσουµε περισσότερη ζάχαρη; Α. Σε ένα µικρό ποτήρι γεµάτο µε δροσερό νερό Β. Σε ένα µικρό ποτήρι γεµάτο µε ζεστό νερό Γ. Σε ένα µεγάλο ποτήρι γεµάτο µε ζεστό νερό Η σωστή απάντηση είναι η Γ. Σε ένα µεγάλο ποτήρι γεµάτο µε ζεστό νερό. Εξήγηση: Όσο πιο µεγάλη είναι η ποσότητα του νερού και η θερµοκρασία του τόσο πιο µεγάλη ποσότητα ζάχαρης µπορεί να διαλυθεί σ αυτό. 2. Από ποιους παράγοντες εξαρτάται η ποσότητα της ουσίας που διαλύεται σε ένα διαλύτη; Από τη φύση της ουσίας. Από την ποσότητα και τη θερµοκρασία του διαλύτη. 14 Εκπαιδευτικός Οργανισµός Ν. Ξυδάς

Η ποσότητα µιας ουσίας που µπορούµε να διαλύσουµε σε ένα διαλύτη δεν είναι ίδια για όλες τις ουσίες, π.χ. στην ίδια ποσότητα νερού µπορούµε να διαλύσουµε περισσότερη ζάχαρη παρά αλάτι. Όσο µεγαλύτερη είναι η ποσότητα του διαλύτη τόσο µεγαλύτερη είναι η ποσότητα της ουσίας που µπορεί να διαλυθεί σε αυτόν. Περισσότερη ποσότητα µιας στερεής ουσίας διαλύεται σε ζεστό νερό απ ότι σε κρύο νερό. Μια µατιά από το βιβλίο του µαθητή Τι είναι τα µείγµατα Μείγµατα ονοµάζονται οι ουσίες που προκύπτουν από την ανάµειξη δύο ή περισσότερων καθαρών ουσιών (χηµικών στοιχείων ή χηµικών ενώσεων). π.χ. το νερό και το αλάτι είναι δύο χηµικές ενώσεις (καθαρές ουσίες). Αν τα αναµείξουµε, το αλατόνερο που θα προκύψει θα είναι ένα µείγµα. Ένα µείγµα µπορεί να βρίσκεται σε στερεή, υγρή ή αέρια φυσική κατάσταση. π.χ. νοµίσµατα (στερεά µείγµατα), αλκοολούχα ποτά (υγρά µείγµατα), ατµοσφαιρικός αέρας (αέριο µείγµα) Συστατικά του µείγµατος Οι καθαρές ουσίες από τις οποίες αποτελείται ένα µείγµα ονοµάζονται συστατικά του µείγµατος. Τα συστατικά ενός µείγµατος µπορεί να είναι στερεά (π.χ. αλάτι), υγρά (π.χ. νερό) ή αέρια (π.χ. οξυγόνο) Εκπαιδευτικός Οργανισµός Ν. Ξυδάς 15

ιάκριση µειγµάτων Τα µείγµατα διακρίνονται σε ετερογενή και οµογενή (διαλύµατα). Ετερογενή ονοµάζονται τα µείγµατα στα οποία µπορούµε να διακρίνουµε τα συστατικά τους είτε µε το µάτι είτε µε το µικροσκόπιο. π.χ. νερό µε άµµο, λαδόξιδο Οµογενή µείγµατα ή διαλύµατα ονοµάζονται τα µείγµατα στα οποία δεν µπορούµε να διακρίνουµε τα συστατικά τους ούτε µε το µάτι ούτε µε το µικροσκόπιο. π.χ. αλατόνερο, κρασί Στα υγρά διαλύµατα το συστατικό που περιέχεται σε µεγαλύτερη ποσότητα λέγεται διαλύτης, ενώ τα υπόλοιπα συστατικά λέγονται διαλυµένες ουσίες. Από ποιους παράγοντες εξαρτάται η ποσότητα της ουσίας που διαλύεται σε ένα διαλύτη Από το είδος της ουσίας, π.χ. αν διαλύουµε αλάτι ή ζάχαρη. Από το είδος του διαλύτη, την ποσότητά του και τη θερµοκρασία του. Όσο µεγαλύτερη είναι η ποσότητα του διαλύτη τόσο µεγαλύτερη είναι η ποσότητα της ουσίας που µπορεί να διαλυθεί σε αυτόν. Περισσότερη ποσότητα µιας στερεής ουσίας διαλύεται σε ζεστό νερό απ ότι σε κρύο νερό. Μέθοδοι διαχωρισµού µειγµάτων στα συστατικά τους διαλογή, διήθηση ή φιλτράρισµα, φυγοκέντριση, απόσταξη, χρωµατογραφία κ.ά. 16 Εκπαιδευτικός Οργανισµός Ν. Ξυδάς