Μονάδα Περιβάλλοντος. Περιβαλλοντική Δήλωση 2017

Μονάδα Περιβάλλοντος Περιβαλλοντική Δήλωση 2017

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΗΛΩΣΗ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ 2017 Υπεύθυνος Σύνταξης Υπεύθυνος Έγκρισης Προκόπης Γαβριήλ Δημήτριος Δημόπουλος Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης Ομίλου Διευθυντής Μονάδας Περιβάλλοντος Ημερομηνία Σύνταξης 9/07/2018 Ημερομηνία Έγκρισης: 12/07/2018

1 Εισαγωγή 4 2 Παρουσίαση Τράπεζας Πειραιώς: Δραστηριότητες, Προϊόντα, Υπηρεσίες 5 2.1 Δραστηριότητες του Ομίλου Τράπεζας Πειραιώς 5 2.2 Οργανωτικές Δομές της Τράπεζας σε σχέση με το Περιβάλλον 9 2.3 Εγκαταστάσεις της Τράπεζας Πειραιώς 10 3 Περιβαλλοντική Πολιτική της Τράπεζας Πειραιώς 11 3.1 Αρχές Περιβαλλοντικής Διαχείρισης 11 3.2 Περιβαλλοντική Πολιτική 12 3.3 Η Στρατηγική για την Κλιματική Αλλαγή 13 3.4 Δήλωση Αειφορίας 14 4 Σημεία Αναφοράς στην Πράσινη Πορεία της Τράπεζας 15 Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα «GREENbanking4Life» 15 Βάση Δεδομένων Υπολογισμού Περιβαλλοντικού Αποτυπώματος 15 Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα «climabiz» 15 Βάση Δεδομένων Περιβαλλοντικής Νομοθεσίας Νομολογίας 15 Προστασία της βιοποικιλότητας 15 Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα «LIFE Stymfalia» 16 Περιβαλλοντική Αξιολόγηση Εφαρμογών της Ηλεκτρονικής Τραπεζικής 18 5 Διαχείριση Κλιματικής Έκθεσης 19 5.1 Εφαρμογή Διαχείρισης Κλιματικού Κινδύνου 19 5.2 Ετήσιος Υπολογισμός της Κλιματικής Έκθεσης Επιχειρήσεων, Πιστούχων της Τράπεζας 20 5.3 Επιπτώσεις & Ευκαιρίες της Κλιματικής Αλλαγής 21 5.4 Περιβαλλοντικός Κίνδυνος / Κλιματική Έκθεση Άμεσα Μελλοντικά Βήματα 22 6 Το Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης της Τράπεζας Πειραιώς 23 7 Περιβαλλοντικές Πλευρές και Επιπτώσεις 26 7.1 Μεθοδολογία Αξιολόγησης Σημαντικότητας Περιβαλλοντικών Πλευρών και Επιπτώσεων 26 7.2 Αποτελέσματα Αξιολόγησης Σημαντικότητας Περιβαλλοντικών Πλευρών και Επιπτώσεων 27 8 Αναγνώριση και Αξιολόγηση Απειλών και Ευκαιριών 29 9 Εφαρμοστέες Νομικές Απαιτήσεις 30 10 Περιβαλλοντικοί Σκοποί και Στόχοι Περιβαλλοντικά Προγράμματα 34 11 Ανάλυση Περιβαλλοντικής Επίδοσης 36 11.1 Γενικά 36 11.2 Διαχείριση Πρώτων Υλών, Φυσικών & Ενεργειακών Πόρων 36 Ενέργεια 36 Ηλεκτρική ενέργεια 36 Πετρέλαιο θέρμανσης 42 Μετακινήσεις εργαζομένων 42 2

Νερό 45 Αναλώσιμα υλικά 45 11.3 Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 47 Εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και αερίων ρυπαντών 47 Υγρά απόβλητα 51 Στερεά απόβλητα 51 Επικίνδυνα απόβλητα 52 Θόρυβος 53 Βιοποικιλότητα 53 12 Περιβαλλοντική Τραπεζική 54 12.1 Πράσινα Προϊόντα και Υπηρεσίες 54 12.2 Οικονομοτεχνική Αξιολόγηση Πράσινων Έργων 55 12.3 Πράσινο Χαρτοφυλάκιο Αποτελέσματα 56 13 Επικοινωνία Εκπαίδευση 58 13.1 Εσωτερική Επικοινωνία 58 Περιβαλλοντική εκπαίδευση εργαζομένων 58 Πράσινες Ειδήσεις 58 Ετήσιος διαγωνισμός περιβαλλοντικής διαχείρισης 58 Eco Driving 58 Περιβαλλοντική εκπαίδευση παιδιών εργαζομένων 59 Καμπάνια ενημέρωσης για το Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης 59 Ερωτηματολόγιο Περιβαλλοντικής Συμπεριφοράς 59 13.2 Εξωτερική Επικοινωνία και Περιβαλλοντική Ενημέρωση 60 Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (Social Media) 60 Καταχωρήσεις στον τύπο και σε ιστότοπους Ενημερωτικά Δελτία 60 Περιβαλλοντική εκπαιδευτική βαλίτσα 60 Μονοπάτι περιβαλλοντικής και πολιτιστικής ερμηνείας 60 Τοποθέτηση stands (μπάρες στάθμευσης) ποδηλάτων 60 14 Συμμετοχές Διακρίσεις 61 Συμμετοχές σε Διεθνείς Πρωτοβουλίες & Δείκτες Αξιολόγησης Εταιρικής Αειφορίας 61 15 Συγκεντρωτικοί Δείκτες 66 16 Παράρτημα: Οργανωτικές Μονάδες Τράπεζας Πειραιώς 69 17 Λίστα Εικόνων και Πινάκων 81 Εικόνες 81 Πίνακες 82 18 Συντομογραφίες 83 19 Βεβαίωση Περιβαλλοντικού Επαληθευτή 84 3

1 Εισαγωγή Η έκθεση αποτελεί την 8 η Περιβαλλοντική Δήλωση της Τράπεζας Πειραιώς σύμφωνα με τις απαιτήσεις του Κανονισμού EMAS. Παρέχει προς κάθε ενδιαφερόμενο χρήσιμα στοιχεία για την εφαρμογή του Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ) στην Τράπεζα, τις περιβαλλοντικές της επιδόσεις και τη συμμόρφωσή της με την περιβαλλοντική νομοθεσία. Το ΣΠΔ οργανώνει, κατά τον πλέον συστηματικό τρόπο, την παρακολούθηση, τη διαχείριση και τελικά τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που συνδέονται με τις δραστηριότητες της Τράπεζας και εφαρμόζεται στα κτήρια διοίκησης και στα καταστήματά της στην Ελλάδα (το ΣΠΔ δεν καλύπτει τις θυγατρικές εταιρείες της Τράπεζας, καθώς και τις εγκαταστάσεις της εκτός Ελλάδας). Το 2011 η Τράπεζα Πειραιώς καταχωρήθηκε στο Μητρώο EMAS, σύμφωνα με τον Κανονισμό 1221/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με το Κοινοτικό Σύστημα Οικολογικής Διαχείρισης και Οικολογικού Ελέγχου (EMAS). Την ίδια χρονιά το Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισής της (ΣΠΔ) πιστοποιήθηκε κατά το Πρότυπο CYS ΕΝ ISO 14001:2004. Η καταχώρηση στο Μητρώο EMAS και η πιστοποίηση αποτελούν το επιστέγασμα της συστηματικής προετοιμασίας του οργανισμού, που ξεκίνησε με την υιοθέτηση από το Διοικητικό Συμβούλιο της Πολιτικής Διαχείρισης Περιβάλλοντος το 2004. Αντικατοπτρίζουν δε, τη δέσμευση της Τράπεζας για διαρκή βελτίωση της περιβαλλοντικής της επίδοσης, την πρόληψη της ρύπανσης και τη συμμόρφωσή της με τις εφαρμοστέες νομικές και άλλες απαιτήσεις που αφορούν στο περιβάλλον. Η επαλήθευση και η επικύρωση της συμμόρφωσης της Τράπεζας με τις απαιτήσεις του Κανονισμού EMAS πραγματοποιήθηκαν από την Κυπριακή Εταιρία Πιστοποίησης (ΚΕΠ). Η ίδια εταιρία, η οποία είναι μέλος του IQNet (the International Quality Certification Network), πιστοποίησε την Τράπεζα και κατά το διεθνές πρότυπο περιβαλλοντικής διαχείρισης ISO 14001:2015. Η εγγραφή στο EMAS έγινε με την απόφαση 35956/11.08.2011 του ΥΠΕΚΑ (νυν ΥΠΕΝ). Το 2017, το ΣΠΔ της Τράπεζας Πειραιώς αναθεωρήθηκε ως προς τη συνολική του τεκμηρίωση (διαδικασίες και έντυπα) ώστε να εναρμονιστεί με τις απαιτήσεις του νέου Προτύπου ISO 14001:2015 και του νέου Κανονισμού EMAS 2017. Ο τομέας οικονομικής δραστηριότητας στον οποίο εφαρμόζεται το παρόν Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης είναι οι «Δραστηριότητες Χρηματοπιστωτικών Υπηρεσιών, με Εξαίρεση τις Ασφαλιστικές Δραστηριότητες και τα Ασφαλιστικά Ταμεία/ ΕΑ 32 Ενδιάμεσοι Χρηματοπιστωτικοί Οργανισμοί. Ο Υποτομέας είναι «Οργανισμοί Νομισματικής Διαμεσολάβησης». Το πεδίο εφαρμογής του ΣΠΔ είναι η παροχή χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών (provision of financial services). Η Περιβαλλοντική Δήλωση περιλαμβάνει: α) σύντομη περιγραφή του Οργανισμού και των χώρων δραστηριοτήτων του, β) σύνοψη των κυριότερων δραστηριοτήτων, προϊόντων και υπηρεσιών του, γ) την ακολουθούμενη σήμερα Περιβαλλοντική Πολιτική, δ) σύντομη περιγραφή του ΣΠΔ που εφαρμόζεται, ε) παρουσίαση όλων των σημαντικών επιπτώσεων στο περιβάλλον που προκύπτουν από τη λειτουργία των εγκαταστάσεων και από τις δραστηριότητες της Τράπεζας, στ) τις εφαρμοστέες νομικές απαιτήσεις για το περιβάλλον, ζ) τους περιβαλλοντικούς στόχους που έχουν τεθεί, η) τα περιβαλλοντικά προγράμματα που έχουν υιοθετηθεί και εφαρμόζονται θ) επισκόπηση των περιβαλλοντικών επιδόσεων της Τράπεζας με χρήση κατάλληλων δεικτών για το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από την προηγούμενη Περιβαλλοντική Δήλωση και ι) την αναγνώριση και αξιολόγηση των απειλών και ευκαιριών. Η επαλήθευση της παρούσας επικαιροποιημένης Περιβαλλοντικής Δήλωσης πραγματοποιήθηκε από την Κυπριακή Εταιρία Πιστοποίησης (ΚΕΠ), με αρ. μητρώου περιβαλλοντικού επαληθευτή EMAS ELV 0009 (ΑΡ. 549), την 10 η Σεπτεμβρίου 2018. 4

2 Παρουσίαση Τράπεζας Πειραιώς: Δραστηριότητες, Προϊόντα, Υπηρεσίες 2.1 Δραστηριότητες του Ομίλου Τράπεζας Πειραιώς Με έδρα στην Αθήνα και περίπου 12,9 χιλ. εργαζόμενους, ο Όμιλος της Τράπεζας Πειραιώς παρέχει ένα ευρύ φάσμα χρηματοοικονομικών προϊόντων και υπηρεσιών σε περίπου 5,2 εκατ. πελάτες στην Ελλάδα. Το συνολικό ενεργητικό του Ομίλου στην Ελλάδα διαμορφώθηκε στα 58,4 δισ., τα δάνεια μετά από προβλέψεις στα 39,8 δισ. και οι καταθέσεις στα 41,4 δισ., στις 31 Μαρτίου. Πίνακας 1 Στοιχεία Ομίλου Τράπεζας Πειραιώς στην Ελλάδα Όμιλος Πειραιώς στην Ελλάδα Μάρτιος 2018 Ενεργητικό 58,4 δισ. Δάνεια μετά από προβλέψεις 39,8 δισ. Καταθέσεις 41.4 δισ. Καταστήματα 597 Εργαζόμενοι 12,9 χιλ Πελάτες 5,2 εκατ Η Τράπεζα Πειραιώς ιδρύθηκε το 1916. Από τότε έχει παρουσιάσει μεγάλη ανάπτυξη εργασιών, μεγεθών και δραστηριοτήτων, ενώ σήμερα κατέχει ηγετική θέση στην ελληνική αγορά με μερίδιο αγοράς 30% στα δάνεια και 29% στις καταθέσεις. Παράλληλα με την οργανική της ανάπτυξη, η Τράπεζα Πειραιώς υλοποίησε μία σειρά στρατηγικών κινήσεων, με σκοπό την εδραίωσή της στην εγχώρια αγορά. Έτσι, το 1998 προχώρησε στην απορρόφηση των εργασιών της Chase Manhattan στην Ελλάδα, στην εξαγορά της Τράπεζας Μακεδονίας Θράκης και της μικρής εξειδικευμένης Τράπεζας Credit Lyonnais Hellas, ενώ στις αρχές του 1999 στην απόκτηση του ελέγχου της Τράπεζας Χίου και στην απορρόφηση των εργασιών της National Westminster Bank PLC στην Ελλάδα. Τον Ιούνιο του 2000 πραγματοποίησε την ενοποίηση των τραπεζικών δραστηριοτήτων της στην Ελλάδα, μέσω της απορρόφησης των εμπορικών Τραπεζών Μακεδονίας Θράκης και Χίου. To 2002, η Τράπεζα Πειραιώς απέκτησε τον έλεγχο της ΕΤΒΑbank, ενώ η απορρόφησή της ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο του 2003. Το 2012, η Τράπεζα Πειραιώς απέκτησε το «υγιές» τμήμα της Αγροτικής Τράπεζας της Ελλάδος (επιλεγμένα στοιχεία ενεργητικού και παθητικού) και τη Γενική Τράπεζα, πρώην θυγατρική της Societe Generale. Τον Μάρτιο του 2013, η Τράπεζα Πειραιώς απέκτησε τις τραπεζικές δραστηριότητες στην Ελλάδα της Τράπεζας Κύπρου, της Cyprus Popular Bank και της Ελληνικής Τράπεζας. Τον Ιούνιο του 2013, η Τράπεζα Πειραιώς απέκτησε τη Millennium Bank Ελλάδας, θυγατρική της BCP. Τον Απρίλιο 2015, η Τράπεζα Πειραιώς απέκτησε το «υγιές» μέρος της Πανελλήνιας Τράπεζας. Οι συναλλαγές αυτές συνιστούν σημαντικά βήματα προς την κατεύθυνση της αναδιάρθρωσης του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, διαδικασία στην οποία η Τράπεζα Πειραιώς έχει συμμετάσχει από την πρώτη στιγμή ως βασικός πυλώνας. Το 2017 ήταν ένα κομβικό έτος για την Τράπεζα Πειραιώς. Σε χρηματοοικονομικό επίπεδο, η χρονιά σηματοδότησε τη σταθεροποίηση των επιδόσεων της Τράπεζας. Η βελτίωση της ρευστότητας και της ποιότητας του ενεργητικού επιταχύνθηκε και αυτό ήταν εμφανές σε όλο το εύρος των χρηματοοικονομικών δεικτών. Σε θεσμικό επίπεδο η χρονιά χαρακτηρίσθηκε από την ολοκλήρωση στην αλλαγή της σύνθεσης του Διοικητικού Συμβουλίου της Τράπεζας το οποίο περιλαμβάνει μέλη με διεθνή τραπεζική εμπειρία και ενισχύει την εταιρική της διακυβέρνηση, σε εφαρμογή των βέλτιστων διεθνών πρακτικών και των εποπτικών κανόνων. Παράλληλα, η Τράπεζα Πειραιώς έχει αναδιοργανώσει σε σημαντικό βαθμό την ανώτατη διοικητική της δομή, ενισχύοντας την ανώτατη 5

εκτελεστική της ομάδα. Η χρονιά 2017 επισφραγίσθηκε από την ανάληψη των καθηκόντων του νέου Διευθύνοντος Συμβούλου τον Απρίλιο 2017 κ. Χρήστου Μεγάλου. H θεσμική θωράκιση της Τράπεζας επιτρέπει την περαιτέρω ισχυροποίησή της και την αδιάλειπτη επιχειρηματική συνέχεια προς όφελος μετόχων, πελατών και εργαζομένων. Σήμερα η Τράπεζα διαθέτει την τεχνογνωσία, την εμπειρία και την αποφασιστικότητα να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις σημερινές προκλήσεις και να διασφαλίσει ότι θα ανταποκριθεί στις υψηλού επιπέδου απαιτήσεις λειτουργίας και εταιρικής διακυβέρνησης που υπαγορεύονται από τις βέλτιστες πρακτικές διεθνώς, αλλά και τις συστάσεις της ΕΚΤ. Στα τέλη Οκτωβρίου 2017, η Τράπεζα Πειραιώς εξέδωσε 5ετείς καλυμμένες ομολογίες ύψους 500 εκατ. μέσω ιδιωτικής τοποθέτησης η οποία καλύφθηκε κυρίως από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, το Ευρωπαϊκό Επενδυτικό Ταμείο και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης. Αυτή ήταν η πρώτη έκδοση καλυμμένων ομολογιών από την Τράπεζα η οποία διατέθηκε σε επενδυτές. Τα ίδια κεφάλαια του Ομίλου της Τράπεζας Πειραιώς στις 31.03.2018 διαμορφώθηκαν σε 7,8 δισ. ενώ τα εποπτικά κεφάλαια Common Equity Tier1 (CET 1) σε 7,0 δισ. Ο pro forma δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας Common Equity Tier 1 του Ομίλου, συμπεριλαμβανομένων των αποεπενδύσεων που βρίσκονται σε εξέλιξη, διαμορφώθηκε στο τέλος Μαρτίου 2018 σε 14,4% διατηρώντας με αυτόν τον τρόπο την ισχυρή κεφαλαιακή του βάση. Η Τράπεζα Πειραιώς ηγείται Ομίλου επιχειρήσεων, που καλύπτουν το σύνολο των εργασιών και δραστηριοτήτων του χρηματοοικονομικού τομέα στην Ελλάδα (universal bank). Η Τράπεζα Πειραιώς διαθέτει ιδιαίτερη τεχνογνωσία στο χώρο των μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεων, στον αγροτικό τομέα, στην καταναλωτική στεγαστική πίστη, στην Πράσινη Τραπεζική (green banking), στην παροχή υπηρεσιών κεφαλαιαγοράς και επενδυτικής τραπεζικής, καθώς και στην αγορά της χρηματοδοτικής μίσθωσης. Το σύνολο αυτών των υπηρεσιών προσφέρεται τόσο μέσα από το εκτεταμένο δίκτυο των 597 καταστημάτων και 2.005 ΑΤΜ του Ομίλου στην Ελλάδα όσο και από την καινοτόμο πλατφόρμα ψηφιακής τραπεζικής winbank. Η Τράπεζα Πειραιώς επιδιώκοντας τη διαφοροποίηση της μέσω της παροχής ανώτερου επιπέδου εξυπηρέτησης πελατών, υιοθετεί σύγχρονες τεχνολογικές λύσεις. Σε αυτό το πλαίσιο δημιουργήθηκε και λειτουργεί από το 2016 το ηλεκτρονικό κατάστημα e branch το οποίο αποτελεί μία εντελώς νέα αντίληψη για την ελληνική αγορά. Η Πειραιώς διαθέτει 4 e branches (Μάιος 2018) στα οποία πραγματοποιούνται συναλλαγές με ταχύτητα, ευκολία και ασφάλεια. Ο Όμιλος της Τράπεζας Πειραιώς απαρτίζεται από άρτια εκπαιδευμένο και έμπειρο προσωπικό. Όραμά του είναι η ανάπτυξη ενός ανθρώπινου και υπεύθυνου οργανισμού, όπου κάθε εργαζόμενος, με ικανότητες και προσωπική έμπνευση δουλεύει συλλογικά και με αφοσίωση, εκμεταλλευόμενος την ποικιλομορφία του ανθρώπινου δυναμικού και δημιουργώντας αξία σε κάθε δραστηριότητα. Στη διαδικασία επιλογής και αξιοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού, συμπεριλαμβάνονται αντικειμενικά κριτήρια και μεθοδολογία με ιδιαίτερη έμφαση στις ίσες ευκαιρίες και στον σεβασμό για τον άνθρωπο. Ο Όμιλος επενδύει στη διαρκή εκπαίδευση των ανθρώπων του με καινοτόμες μεθόδους. Έχει δημιουργήσει ένα περιβάλλον εργασίας όπου η καινοτομία, η ανταλλαγή ιδεών και η δημιουργικότητα υποστηρίζονται και το ομαδικό πνεύμα προωθείται. Με τη βοήθεια συγκεκριμένων συστημάτων αξιολόγησης, ο Όμιλος εξασφαλίζει ότι η απόδοση των ανθρώπων του είναι ευθυγραμμισμένη με τους στόχους του και έχει δημιουργήσει το αναγκαίο πλαίσιο για την αναγνώριση και επιβράβευση των εργαζομένων τόσο σε ατομικό όσο και σε ομαδικό επίπεδο. Η ανοιχτή επικοινωνία και η απαραίτητη υποστήριξη του ανθρώπινου δυναμικού ενισχύονται σε διάφορα πεδία και σε διαφορετικές πτυχές της ζωής, διασφαλίζοντας πως ο οργανισμός παραμένει «και ανθρώπινος και δυναμικός». 6

Συνδυάζοντας επιχειρηματική ανάπτυξη και κοινωνική ευθύνη, προάγει συστηματικά τις σχέσεις του με τους κοινωνικούς εταίρους του μέσω ειδικών δράσεων, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην προστασία του φυσικού, αλλά και του πολιτιστικού περιβάλλοντος. Η Τράπεζα Πειραιώς έχει αναπτύξει σημαντική παρουσία στον τομέα της Πράσινης Τραπεζικής, με εξειδικευμένα προϊόντα για ιδιώτες και επιχειρήσεις. Ταυτόχρονα, η Τράπεζα λειτουργεί μέσω του Πολιτιστικού της Ιδρύματος σειρά θεματικών μουσείων ανά την Ελλάδα, τα οποία έχουν τη δυνατότητα να μεταφέρουν στην ελληνική περιφέρεια, με ουσιαστικό και αποτελεσματικό τρόπο, πολιτιστικές δραστηριότητες υψηλών προδιαγραφών. Ως μια από τις συστημικές τράπεζες στην Ελλάδα, η Τράπεζα Πειραιώς παίρνει πρωτοβουλίες για την υποστήριξη υγιών επιχειρηματικών σχεδίων και τη μεταστροφή της ελληνικής οικονομίας σε ένα σύγχρονο μοντέλο διατηρήσιμης ανάπτυξης. Στην Εικόνα 1 παρουσιάζεται το συνοπτικό οργανόγραμμα της Τράπεζας. 7

Εικόνα 1 Οργανόγραμμα της Τράπεζας Πειραιώς

2.2 Οργανωτικές Δομές της Τράπεζας σε σχέση με το Περιβάλλον H Τράπεζα Πειραιώς ίδρυσε το 2004, το Γραφείο Περιβαλλοντικών Θεμάτων, που εξελίχθηκε το 2007 σε Υπηρεσία Περιβαλλοντικών Θεμάτων, με στόχο τη διαμόρφωση και υλοποίηση περιβαλλοντικών στρατηγικών και προγραμμάτων. Το 2009, για τον καλύτερο συντονισμό του περιβαλλοντικού έργου της Τράπεζας και ως εξέλιξη της Υπηρεσίας Περιβαλλοντικών Θεμάτων, δημιουργήθηκε η Μονάδα Περιβάλλοντος και επιπλέον ο Τομέας Πράσινης Επιχειρηματικότητας (από το 2015 Περιβαλλοντική & Αναπτυξιακή Τραπεζική), ο οποίος περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τις Εργασίες Green Banking (από το 2013 Εργασίες Περιβαλλοντικής Τραπεζικής). Αποστολή της Μονάδας Περιβάλλοντος είναι η εφαρμογή, στο πλαίσιο της Εταιρικής Υπευθυνότητας, της Περιβαλλοντικής Πολιτικής, με σκοπό την προώθηση της αειφορίας καθώς και η συμμετοχή σε δράσεις της κοινωνικής πολιτικής του Ομίλου. Επιπλέον, βασικά πεδία δραστηριότητας της Μονάδας συνιστούν: η μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος από τη λειτουργία της Τράπεζας και των θυγατρικών της, η υποστήριξη της εσωτερικής και εξωτερικής επικοινωνίας σε θέματα περιβάλλοντος και αειφορίας, η ενίσχυση της διαφάνειας του Ομίλου, η έρευνα και η προώθηση καινοτόμων λύσεων για την αντιμετώπιση περιβαλλοντικών ζητημάτων και η παροχή τεχνογνωσίας στις Οργανωτικές Μονάδες της Τράπεζας και στις Θυγατρικές του Ομίλου. Η Μονάδα Περιβάλλοντος στελεχώνεται από ανθρώπινο δυναμικό με εμπειρία στη διαχείριση περιβαλλοντικών και ενεργειακών θεμάτων, καθώς και στη νομική και οικονομική διάσταση του περιβάλλοντος. Συνεργάζεται με όλες τις αρμόδιες διοικητικές μονάδες, αλλά και το Δίκτυο καταστημάτων της Τράπεζας, εντός και εκτός Ελλάδας, για την εκπόνηση και υλοποίηση συγκεκριμένων προγραμμάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης. Η διπλή αποστολή της Περιβαλλοντικής & Αναπτυξιακής Τραπεζικής είναι αφενός η υποστήριξη της Τράπεζας, των θυγατρικών της και των πελατών τους σε θέματα πράσινης επιχειρηματικότητας και αξιοποίησης των ευκαιριών που παρουσιάζονται από το ισχύον εθνικό και ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο και τις αναδυόμενες πράσινες τεχνολογίες και αφετέρου η επιχειρησιακή διαχείριση, η ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών που σχετίζονται με πάσης φύσεως αναπτυξιακά προγράμματα, προγράμματα εγγυοδοσίας, επιδοτήσεις επιτοκίου και συγχρηματοδότησης καθώς και συναφείς επιχειρηματικές δραστηριότητες και υποστήριξη των λοιπών Μονάδων του Ομίλου, και του Δικτύου. Η Περιβαλλοντική & Αναπτυξιακή Τραπεζική εστιάζει στη δημιουργία και προώθηση εξειδικευμένων προϊόντων και υπηρεσιών που χρηματοδοτούν τεχνολογικές επιλογές και επενδύσεις ιδιωτών και επιχειρήσεων πελατών καθώς και επιχειρηματικές ευκαιρίες που βάση έχουν την μεγιστοποίηση περιβαλλοντικών και κοινωνικών οφελών. Επιπλέον, η Περιβαλλοντική & Αναπτυξιακή Τραπεζική, σε συνεργασία με την Οργανωσιακή Μάθηση Ομίλου, υποστηρίζουν και υλοποιούν εκπαιδευτικές δράσεις για το σύνολο του ανθρώπινου δυναμικού της Τράπεζας σε περιβαλλοντικά θέματα, πράσινες τεχνολογίες και αξιολογήσεις επενδύσεων σχετικών κλάδων. Η Περιβαλλοντική & Αναπτυξιακή Τραπεζική στελεχώνεται από το κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό που κατέχει την ανάλογη ειδίκευση μεταξύ άλλων και στους τομείς της πράσινης επιχειρηματικότητας. Σε συνδυασμό και με την εκτεταμένη εμπειρία σε τραπεζικές εργασίες, εξασφαλίζεται η τεχνοοικονομική ανάλυση υφιστάμενων και νέων φιλικών προς το περιβάλλον επενδύσεων, η ανάπτυξη πράσινων προϊόντων, η προώθησή τους μέσω του Δικτύου Καταστημάτων και των υπόλοιπων διαθέσιμων καναλιών καθώς και η παρακολούθηση του χαρτοφυλακίου χρηματοδοτήσεων της Τράπεζας και του Ομίλου (βλ. αναλυτικά κεφάλαιο 12). 9

2.3 Εγκαταστάσεις της Τράπεζας Πειραιώς Οι δραστηριότητες της Τράπεζας Πειραιώς στην Ελλάδα αναπτύσσονται σε 642 Καταστήματα (588 καταστήματα, 50 κινητά συνεργεία, 4 E Branches) και 60 κτήρια Διοίκησης (Μάιος 2018). Αναλυτικά, όλες οι Οργανωτικές Μονάδες της Τράπεζας στην Ελλάδα παρουσιάζονται στο Παράρτημα. Οργανωτικά, τα καταστήματα και τα κινητά συνεργεία της Τράπεζας υπάγονται στις 14 Περιφερειακές Διευθύνσεις Δικτύου της Τράπεζας. Το 2017 η συνολική επιφάνεια των υποδομών που εντάσσονται στο ΣΠΔ 1 ήταν 451.427 m 2, ενώ ο αριθμός των εργαζομένων στην Τράπεζα ήταν 13.384. Η Τράπεζα χρησιμοποιεί στόλο εταιρικών αυτοκινήτων, τα οποία διαθέτει στα στελέχη της για τις μετακινήσεις τους. Η Τράπεζα μισθώνει τα αυτοκίνητα αυτά μέσω συμβάσεων leasing και έτσι ο στόλος των οχημάτων που διαθέτει η Τράπεζα είναι σύγχρονος, με την πλειονότητα των οχημάτων να έχουν τεθεί σε κυκλοφορία την τελευταία πενταετία. Το 2017, το 77,5% των αυτοκινήτων ήταν μικρότερα της πενταετίας ενώ συνολικά το 7,9% ήταν υβριδικά, το 63,3% diesel και το 28,8% συμβατικά βενζινοκίνητα. 1 Στο Σύστημα περιβαλλοντικής Διαχείρισης έχει ενταχθεί το σύνολο των καταστημάτων και των κτηρίων Διοίκησης της Τράπεζας Πειραιώς, πλην των Κεντρικών Αποθηκών. 10

3 Περιβαλλοντική Πολιτική της Τράπεζας Πειραιώς Στο πλαίσιο της εταιρικής της υπευθυνότητας η Τράπεζα Πειραιώς έχει αναπτύξει ολοκληρωμένη περιβαλλοντική προσέγγιση. Με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της και σε συνέχεια της Πολιτικής Διαχείρισης Περιβάλλοντος που είχε θεσμοθετήσει ήδη από το 2004, προχώρησε το 2010 στην υιοθέτηση ανανεωμένης Περιβαλλοντικής Πολιτικής, η οποία ανταποκρίνεται στα σύγχρονα περιβαλλοντικά και κοινωνικά δεδομένα και αντανακλά πληρέστερα τις νέες επιχειρηματικές προτεραιότητες του Ομίλου. Επίσης, η περιβαλλοντική διάσταση περιλαμβάνεται με συγκεκριμένες αναφορές στους σκοπούς του τροποποιημένου (2008) Καταστατικού της Τράπεζας. Για περισσότερες πληροφορίες βλ. www.piraeusbankgroup.com >Εταιρική Υπευθυνότητα > Περιβάλλον > Αρχές Περιβαλλοντικής Πολιτικής 3.1 Αρχές Περιβαλλοντικής Διαχείρισης Οι αρχές της Περιβαλλοντικής Διαχείρισης, όπως έχουν εγκριθεί από το Διοικητικό Συμβούλιο της Τράπεζας τον Ιανουάριο του 2004, είναι οι εξής: «Η Τράπεζα Πειραιώς αναγνωρίζει ότι οι ενεργειακές πηγές δεν είναι ανεξάντλητες και για αυτό το λόγο πρέπει να χρησιμοποιούνται υπεύθυνα. Συνεπώς, η συμβολή της στην προστασία του περιβάλλοντος έχει δύο διαστάσεις, την εσωτερική και την εξωτερική. Η εσωτερική διάσταση αναφέρεται στην προσπάθειά της για μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τη δράση της. Η εξωτερική διάσταση αναφέρεται στην προσπάθεια αύξησης της περιβαλλοντικής αντίληψης των πελατών της, καθώς και στην ενίσχυση δράσεων εκτός της Τράπεζας Πειραιώς που έχουν να κάνουν με τη γενικότερη διαφύλαξη του περιβάλλοντος για τις επερχόμενες γενιές. Για την ικανοποίηση του στόχου αυτού έχει αρχίσει να εφαρμόζεται ένα Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης συμμορφούμενο με τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό EMAS. H Διοίκηση της Τράπεζας Πειραιώς δεσμεύεται για τη διαρκή εφαρμογή του Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης, καθώς και για τη συνεχή βελτίωσή του, τη συμμόρφωση με τους ισχύοντες διεθνείς και εθνικούς κανονισμούς και κώδικες δεοντολογίας που αφορούν τη λειτουργία της και τη λήψη προληπτικών και διορθωτικών μέτρων για την αποτροπή της υποβάθμισης του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος. Η συνεχής βελτίωση του Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης θα επιτυγχάνεται μέσω της επανεξέτασης και της αναθεώρησης τόσο αυτού, όσο και των τιθέμενων στόχων διαχείρισης. Όλο το προσωπικό που εργάζεται στην Τράπεζα Πειραιώς υποχρεούται να ακολουθεί τις σχετικές διαδικασίες και οδηγίες εργασίας, καθώς και τις αναθεωρήσεις τους, που προκύπτουν από την εφαρμογή του Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης. Στο πλαίσιο αυτό, ως γενικοί στόχοι διαχείρισης περιβάλλοντος της επιχείρησης καθορίζονται οι επόμενοι: η συνεχής διερεύνηση ανάληψης προληπτικών ή διορθωτικών πρωτοβουλιών για την πιο παραγωγική χρήση των πόρων που απαιτούνται για την αποτελεσματική λειτουργία της Τράπεζας, η συνεχής ευαισθητοποίηση του προσωπικού σε θέματα περιβάλλοντος, η διαρκής προσπάθεια μείωσης των πιθανών επιπτώσεων στο περιβάλλον μέσω της βελτίωσης των παρεχόμενων τραπεζικών υπηρεσιών και προϊόντων, η δημοσίευση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τη λειτουργία της Τράπεζας Πειραιώς, καθώς και τα μέτρα που λαμβάνονται για τη μείωση των επιπτώσεων αυτών, η διατήρηση και η ενίσχυση του κύρους της επιχείρησης ως προς την προστασία του περιβάλλοντος. 11

Η επίτευξη των γενικών αυτών στόχων γίνεται με την εφαρμογή μεθόδων ελέγχου, παρακολούθησης και μέτρησης όλων των διεργασιών που υπάγονται στις λειτουργίες του σχεδιασμού και της παραγωγής των προϊόντων / υπηρεσιών, των προμηθειών και των συνεργασιών, της τεχνικής υποστήριξης κλπ., καθώς και με τον ορισμό συγκεκριμένων μετρήσιμων στόχων διαχείρισης. Στο πλαίσιο εφαρμογής της περιβαλλοντικής πολιτικής και της επίτευξης των ισχυόντων ή των αναθεωρημένων περιβαλλοντικών σκοπών και στόχων, η Τράπεζα παρέχει όλα τα απαιτούμενα μέσα και υλοποιεί προγράμματα περιβαλλοντικής διαχείρισης, τα οποία κοινοποιεί κατάλληλα σε όλους τους εμπλεκόμενους.» 3.2 Περιβαλλοντική Πολιτική Η Τράπεζα Πειραιώς, αναγνωρίζοντας ότι οι αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης συνιστούν θεμελιώδη προϋπόθεση της υγιούς επιχειρηματικότητας, ενσωματώνει περιβαλλοντικά κριτήρια στις επιχειρηματικές της διαδικασίες και αναπτύσσει στρατηγικές για τη διαρκή βελτίωση των περιβαλλοντικών της επιδόσεων, τη μείωση του περιβαλλοντικού της αποτυπώματος, την ενίσχυση της πράσινης επιχειρηματικότητας, τη διαχείριση του περιβαλλοντικού κλιματικού κινδύνου, καθώς και για την προστασία της βιοποικιλότητας, ώστε να συμβάλλει στην αντιμετώπιση των μεγάλων κοινωνικών και περιβαλλοντικών προβλημάτων του πλανήτη. Στο πλαίσιο της δέσμευσής της για συνεχή μείωση των επιπτώσεων από τη λειτουργία της, παρακολουθεί και μετρά τις περιβαλλοντικές της επιδόσεις, θέτει στόχους βελτίωσης, εφαρμόζει και αξιολογεί δράσεις περιβαλλοντικής διαχείρισης, όπως προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας και νερού, διαχείρισης απορριμμάτων ανακύκλωσης, μείωσης μετακινήσεων και προώθησης πράσινων προμηθειών. Επιπλέον, με τις ευρείες υπηρεσίες ηλεκτρονικής τραπεζικής που προσφέρει συμβάλλει ακόμη περισσότερο στην προστασία του περιβάλλοντος. Η Διοίκηση της Τράπεζας Πειραιώς δεσμεύεται για τη διαρκή στήριξη της πράσινης επιχειρηματικότητας, χρηματοδοτώντας μέσω ειδικών «πράσινων» προϊόντων με ευνοϊκότερους από τους συνήθεις όρους επιχειρήσεις και ιδιώτες που επιθυμούν να πραγματοποιήσουν επενδύσεις φιλικές προς το περιβάλλον, όπως στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, της εξοικονόμησης ενέργειας, της βιολογικής γεωργίας, της προστασίας και ανάδειξης της βιοποικιλότητας, της πράσινης χημείας, των πράσινων μεταφορών, της διαχείρισης απορριμμάτων και νερού, της περιβαλλοντικής αποκατάστασης, του οικοτουρισμού και αγροτουρισμού, συμβάλλοντας έτσι ουσιαστικά στην προσπάθεια υπεύθυνης χρήσης των φυσικών πόρων και ενισχύοντας τη διασφάλιση θέσεων εργασίας ή και τη δημιουργία νέων. Η Τράπεζα Πειραιώς εφαρμόζει διαδικασίες διαχείρισης του περιβαλλοντικού και κλιματικού κινδύνου που ενδέχεται να προκύψει από το ευρύ φάσμα της επιχειρηματικής της δραστηριότητας (χρηματοδοτήσεις επενδύσεις) και παρέχει τραπεζικές υπηρεσίες για την έγκαιρη αντιμετώπιση περιβαλλοντικών προκλήσεων και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Δίνει ιδιαίτερη έμφαση στο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής, προωθώντας μέτρα για τη μείωση του αποτυπώματος διοξειδίου του άνθρακα (CO 2 ) και για την αναγνώριση και αξιοποίηση των ευκαιριών που προκύπτουν από αυτήν. Για την καλύτερη εφαρμογή της περιβαλλοντικής της πολιτικής και θεωρώντας ότι η ατομική και εταιρική κοινωνική ευθύνη αποτελούν τη βάση μιας βιώσιμης κοινωνίας, η Τράπεζα Πειραιώς δεσμεύεται και μεριμνά για τη διαρκή εκπαίδευση του προσωπικού της, για την ενημέρωση των πελατών της, των μετόχων της και του ευρύτερου κοινού σχετικά με τους στόχους και τα αποτελέσματα των περιβαλλοντικών της δράσεων που αποβλέπουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής, καθώς και για την ενίσχυση πρωτοβουλιών τρίτων μη κερδοσκοπικών φορέων, οργανισμών ή ιδρυμάτων που παρέχουν προστιθέμενη αξία ωφελώντας τον άνθρωπο και το περιβάλλον. 12

3.3 Η Στρατηγική για την Κλιματική Αλλαγή Η Τράπεζα Πειραιώς, αναγνωρίζοντας τις επιπτώσεις που επιφέρει η κλιματική αλλαγή στην οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον, έχει χαράξει ειδική στρατηγική που κινείται σε τέσσερις άξονες: (α) τη σταδιακή μείωση του αποτυπώματος άνθρακα του Ομίλου Πειραιώς, (β) τη στήριξη επενδύσεων σε έργα ΑΠΕ καθώς και σε έργα εξοικονόμησης ενέργειας, (γ) την αξιολόγηση του κινδύνου που προκύπτει από την κλιματική αλλαγή για τις ελληνικές επιχειρήσεις, (δ) την εύρεση λύσεων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή των επιχειρήσεων στο νέο κλιματικό περιβάλλον. Τα υφιστάμενα κύρια πεδία δράσης στο πλαίσιο της στρατηγικής της Τράπεζας Πειραιώς για την κλιματική αλλαγή είναι: Μείωση του αποτυπώματος άνθρακα που προέρχεται από τη λειτουργία του Ομίλου με τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας των κτηρίων, τη μείωση των επαγγελματικών και εκπαιδευτικών μετακινήσεων, την προμήθεια εξοπλισμού χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης. Προώθηση πράσινων τραπεζικών προϊόντων, με ευνοϊκότερους από τους συνήθεις όρους, με σκοπό τη στήριξη επιχειρήσεων και ιδιωτών που επιθυμούν να πραγματοποιήσουν επενδύσεις στους τομείς των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (φωτοβολταϊκά συστήματα, αιολικά πάρκα, μικροί υδροηλεκτρικοί σταθμοί, ηλιοθερμικά συστήματα, γεωθερμία και βιομάζα). Προώθηση πράσινων τραπεζικών προϊόντων, με ευνοϊκότερους από τους συνήθεις όρους, για επενδύσεις στην εξοικονόμηση ενέργειας, τις πράσινες μεταφορές και τη διαχείριση αποβλήτων. Ενδεικτικά: Χρηματοδότηση πράσινων παρεμβάσεων/επισκευών στο κέλυφος των κτηρίων, αγοράς και εγκατάστασης ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης, βιοκλιματικών κτηρίων κτηρίων υψηλής ενεργειακής απόδοσης, οικολογικής δόμησης, τεχνολογιών και υλικών εξοικονόμησης ενέργειας, καθώς και εταιρειών ενεργειακών επιθεωρητών και υπηρεσιών. Χρηματοδότηση εταιρειών που προμηθεύονται μεταφορικά μέσα χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Χρηματοδότηση εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον τομέα της διαχείρισης αποβλήτων (μείωσης, επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης, ανάκτησης αποβλήτων), συμβάλλοντας και στη μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Εφαρμογή διαδικασιών διαχείρισης θεσμικού και φυσικού κινδύνου από την κλιματική αλλαγή. Ανάπτυξη ειδικών ηλεκτρονικών εργαλείων για την αποτίμηση του κινδύνου που προκύπτει από την κλιματική αλλαγή, καθώς και του κόστους προσαρμογής σε αυτήν (π.χ. επαναπροσδιορισμός επιχειρηματικού σχεδιασμού, εκσυγχρονισμός εξοπλισμού, νέες επενδύσεις). Αποτίμηση, επίσης, των επιχειρηματικών ευκαιριών που προκύπτουν από την κλιματική αλλαγή και ενημέρωση σε σταθερή βάση των μετόχων και των πελατών. Τέλος, στήριξη των ιδιωτών και των επιχειρήσεων και ενίσχυση της αγοράς, έτσι ώστε να μπορεί να προσαρμοστεί καλύτερα στην κλιματική αλλαγή. Η Τράπεζα Πειραιώς απαντάει έμπρακτα στις παγκόσμιες προκλήσεις από την κλιματική αλλαγή, παρακολουθώντας διαρκώς και συμμετέχοντας ενεργά στις εξελίξεις, αναπτύσσοντας ανάλογα τη Στρατηγική της για την Κλιματική Αλλαγή. Η Τράπεζα παρακολουθεί το διεθνές ενδιαφέρον για την κλιματική αλλαγή και συμμετέχει σε διεθνείς πρωτοβουλίες, όπως η Διακήρυξη "Caring for Climate: 13

The business leadership platform" του Οικουμενικού Συμφώνου του ΟΗΕ, το «Μανιφέστο Θετικών Επιδράσεων (Positive Impact Manifesto) για τη μετάβαση στη χωρίς αποκλεισμούς πράσινη οικονομία», η πρωτοβουλία "Paris Pledge for Action", με αφορμή τη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή που έγινε στο Παρίσι. Μετά τις αποφάσεις που ελήφθησαν κατά τη Διάσκεψη του Παρισιού τον Δεκέμβριο του 2015, το διεθνές ενδιαφέρον για την κλιματική αλλαγή εντείνεται. Οι πρωτοβουλίες που αναπτύσσονται ραγδαία τόσο σε διεθνές όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής αναδεικνύουν περισσότερο από ποτέ τον στρατηγικό ρόλο των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την αειφόρο ανάπτυξη. Στις δημοσιευμένες συστάσεις της, η Task Force on Climate related Financial Disclosures (TCFD) του Financial Stability Board (FSB) αναλύει τους κινδύνους, τις ευκαιρίες αλλά και τις οικονομικές επιπτώσεις λόγω κλιματικής αλλαγής ενώ δίνει έμφαση και στις προσαρμογές που πρέπει να γίνουν στους πυλώνες της Εταιρικής Διακυβέρνησης, της Στρατηγικής, της Διαχείρισης Κινδύνων και των Στόχων. Η Τράπεζα Πειραιώς, έχει προχωρήσει τα τελευταία χρόνια σε μια αρχική καταγραφή, αξιολόγηση και εκτίμηση των κινδύνων και ευκαιριών. Το 2017 κατέγραψε τα κύρια σημεία του TCFD που ήδη εφαρμόζονται στην Τράπεζα και πραγματοποίησε μια ανάλυση των δυνατών σημείων, αδυναμιών, ευκαιριών και απειλών της Τράπεζας με στόχο τον εντοπισμό των ενεργειών που πρέπει να ακολουθηθούν στο μέλλον αναφορικά με τη διαχείριση του κλιματικού κινδύνου. 3.4 Δήλωση Αειφορίας Η Εκτελεστική Επιτροπή του Ομίλου εκδίδει στις 7 Ιουνίου του 2010 τη Δήλωση Αειφορίας, σύμφωνα µε την οποία: «Θα στηρίζουμε και θα χρηματοδοτούμε εταιρείες, ιδρύματα, οργανισμούς και έργα που παρέχουν προστιθέμενη αξία ωφελώντας τον άνθρωπο και το περιβάλλον, µε την υποστήριξη καταθετών και επενδυτών που επιθυμούν να προωθήσουν την ατομική και εταιρική κοινωνική ευθύνη σε μια βιώσιμη κοινωνία. Θέλουμε η ανάπτυξη να μεταφράζεται σε ποιότητα ζωής και να έχει στο κέντρο της την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, χωρίς να διακυβεύονται περιβαλλοντικοί και κοινωνικοί δείκτες στο μέλλον». 14

4 Σημεία Αναφοράς στην Πράσινη Πορεία της Τράπεζας Η Τράπεζα αναπτύσσει σημαντικές πρωτοβουλίες με στόχο την αναλυτική καταγραφή και τη συστηματική μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που σχετίζονται με τη λειτουργία και τις δραστηριότητές της. Αναλυτικότερα: Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα «GREENbanking4Life» Κομβικό σημείο στην εφαρμογή της Περιβαλλοντικής Πολιτικής της Τράπεζας αποτέλεσε η υλοποίηση του Προγράμματος GREENbanking4Life, στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το Πρόγραμμα, τριετούς διάρκειας (Οκτώβριος 2006 Οκτώβριος 2009), είχε ως κύριο στόχο τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της Τράπεζας, τόσο από την εσωτερική της λειτουργία όσο και από την επιχειρηματική της δραστηριότητα με τη δημιουργία πράσινων προϊόντων, την ευαισθητοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού και του ευρύτερου κοινού καθώς και τη μετάδοση της τεχνογνωσίας σε άλλες επιχειρήσεις ή υπηρεσίες που συνδέονται μαζί της. Βάση Δεδομένων Υπολογισμού Περιβαλλοντικού Αποτυπώματος Το 2007, και στο πλαίσιο του προγράμματος GREENbanking4Life, η Τράπεζα Πειραιώς ολοκλήρωσε το σχεδιασμό και την ανάπτυξη Βάσης Δεδομένων Υπολογισμού Περιβαλλοντικού Αποτυπώματος, η οποία επιτρέπει το λεπτομερή υπολογισμό των λειτουργικών της επιπτώσεων και τελικά του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της Τράπεζας, τόσο από την κατανάλωση ενέργειας, νερού και άλλων φυσικών πόρων, όσο και από τη χρήση αναλώσιμων ειδών αλλά και από τις επαγγελματικές μετακινήσεις του ανθρώπινου δυναμικού. Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα «climabiz» Η Τράπεζα Πειραιώς υλοποίησε κατά την περίοδο 2010 2012 ένα νέο καινοτόμο περιβαλλοντικό πρόγραμμα μέσω του χρηματοδοτικού εργαλείου «LIFE+Περιβαλλοντική Πολιτική και Διακυβέρνηση», το climabiz, για την οικονομική αποτίμηση της κλιματικής έκθεσης των επιχειρήσεων (βλ. αναλυτικά κεφάλαιο 5). Βάση Δεδομένων Περιβαλλοντικής Νομοθεσίας Νομολογίας Με την ειδική Βάση Δεδομένων Περιβαλλοντικής Νομοθεσίας Νομολογίας (ΒΔΠΝΝ) που έχει αναπτυχθεί και εμπλουτίζεται διαρκώς, υποστηρίζεται η υλοποίηση της Περιβαλλοντικής Πολιτικής της Τράπεζας Πειραιώς, καθώς και η συμμόρφωσή της με τις εφαρμοστέες νομικές απαιτήσεις και τις δεσμεύσεις εταιρικής υπευθυνότητας που σχετίζονται με το περιβάλλον. Παρέχεται έτσι η αναγκαία νομική πληροφορία και τεκμηρίωση σχετικά με: Τις γενικές δεσμεύσεις και κατευθύνσεις για το περιβάλλον και την αειφόρο ανάπτυξη όπως αυτές απορρέουν από το διεθνές, το ευρωενωσιακό και το εθνικό δίκαιο. Τις νομικές πτυχές του ΣΠΔ που εφαρμόζει η Τράπεζα. Τις ενέργειες για τη μείωση των επιχειρηματικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων της Τράπεζας. Προστασία της βιοποικιλότητας Η Τράπεζα Πειραιώς, αναγνωρίζει την προστασία της βιοποικιλότητας ως μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις του πλανήτη και την έχει ενσωματώσει στην Περιβαλλοντική της Πολιτική. Με όχημα το καινοτόμο ευρωπαϊκό συγχρηματοδοτούμενο πρόγραμμα LIFE Stymfalia, το οποίο ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2013 και ολοκληρώνεται τον Σεπτέμβριο του 2018, έγινε η πρώτη προσπάθεια διασύνδεσης επιχειρηματικότητας και βιοποικιλότητας. Στόχος του προγράμματος είναι αφενός η προστασία και αποκατάσταση της Λίμνης Στυμφαλίας και αφετέρου η δημιουργία επιχειρηματικών δραστηριοτήτων που θα υποστηρίξουν την αναχρηματοδότηση των δράσεων διαχείρισης της λίμνης στο μέλλον. 15

Με αφορμή το πρόγραμμα LIFE Stymfalia, η Τράπεζα Πειραιώς ένωσε τις δυνάμεις της με άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και οργανισμούς, συμμετέχοντας στην ευρωπαϊκή πλατφόρμα EU Business @Biodiveristy Platform. Στόχος της πλατφόρμας είναι να αναπτύξει μετρητικά εργαλεία, αρχές και προσεγγίσεις που ενσωματώνουν πτυχές της βιοποικιλότητας στην επιχειρηματική πρακτική, καθώς και να αναδείξει βέλτιστες επιχειρηματικές πρακτικές σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Στο πλαίσιο της Πλατφόρμας αυτής, η Τράπεζα συμμετέχει και στην ομάδα εργασίας ΕU CoP F@B, η οποία αφορά κυρίως χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς και προέκυψε από την ανάγκη εύρεσης νέων τρόπων χρηματοδότησης της βιοποικιλότητας και του φυσικού κεφαλαίου, καθώς και των προκλήσεων και ευκαιριών που προκύπτουν για τον χρηματοπιστωτικό τομέα. Επιπρόσθετα, η Τράπεζα Πειραιώς κλήθηκε να συμμετέχει σε ομάδα εμπειρογνώμων στο πλαίσιο παγκόσμιου προγράμματος της IUCN (Διεθνής Ένωση Προστασίας της Φύσης) με τίτλο «Incubator for Nature Conservation (Θερμοκοιτίδα για τη διατήρηση της φύσης), με στόχο την ανάδειξη επιχειρηματικών ευκαιριών για την ενίσχυση της χρηματοδότησης των προστατευόμενων περιοχών. Το πιλοτικό αυτό πρόγραμμα έχει επιλέξει 10 προστατευόμενες περιοχές από όλο τον κόσμο, μία εκ των οποίων είναι η Λίμνη Παμβώτιδα. Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα «LIFE Stymfalia» Στο πλαίσιο των πρακτικών βιώσιμης ανάπτυξης του Ομίλου, ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2013 και συνεχίζεται η υλοποίηση του ευρωπαϊκού συγχρηματοδοτούμενου προγράμματος LIFE Stymfalia. Η Τράπεζα Πειραιώς, σε συνεργασία με το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς, τον Δήμο Σικυωνίων, την ΟΙΚΟΜ Μελετητική Περιβάλλοντος, την Εταιρία Προστασίας Πρεσπών και το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ), αποσκοπεί μέσω του προγράμματος LIFE Stymfalia στην αποκατάσταση του υγροτόπου και στη μακροχρόνια προστασία και διαχείριση της Λίμνης Στυμφαλίας μέσω της δημιουργίας και της ενδυνάμωσης ήπιων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, εξασφαλίζοντας έτσι τη βιωσιμότητα της διαχείρισης της λίμνης και μετά τη λήξη του προγράμματος. Σε συνέχεια αποστολής αιτήματος προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για χρονική παράταση του προγράμματος κατά ένα έτος, εξαιτίας πολύμηνων καθυστερήσεων των αδειοδοτικών αρχών για την πραγματοποίηση των κύριων διαχειριστικών δράσεων, δόθηκε επίσημα η έγκριση της παράτασης με ημερομηνία λήξης τον Σεπτέμβριο του 2018. Κατά τη διάρκεια του έτους παράτασης, και με την άδεια του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, πραγματοποιήθηκε η τρίτη ερευνητική κοπή καλαμιώνα έκτασης 150 στρεμμάτων. Παράλληλα, συνεχίστηκαν οι διαδικασίες για την αδειοδότηση του σχεδίου κοπής για το χειμώνα του 2018, που θα είναι και η τελευταία πριν τη λήξη του προγράμματος. Με την έγκριση και της 4ης ερευνητικής κοπής, φιλοδοξείται να κοπούν τουλάχιστον 200 επιπλέον στρέμματα καλαμιώνα, σε συνέπεια των συμβατικών υποχρεώσεων του προγράμματος προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή που περιλάμβανε την κοπή συνολικά 340 440 στρεμμάτων καλαμιώνα. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι για τα είδη προτεραιότητας της Στυμφαλίας η κατάσταση το 2017 ήταν δυσμενέστερη από εκείνη του 2016, λόγω ξήρανσης της λίμνης. Βελτίωση αναμένεται να επέλθει στα είδη ορνιθοπανίδας της λίμνης όταν οι επιφάνειες που κόπηκαν από το παρόν πρόγραμμα κατακλυσθούν με νερό. Εφόσον όμως η κατάσταση ξηρασίας συνεχιστεί, δίχως παρεμβάσεις υδρολογικής διαχείρισης, θεωρείται ότι οι προοπτικές για τα προστατευόμενα είδη θα είναι δυσοίωνες. Για το λόγο αυτό, έχει προγραμματιστεί η κατασκευή μικρών τεχνικών έργων για τη ρύθμιση της στάθμης του νερού της λίμνης, καθώς και για τη δημιουργία μικρών λιμνών και τεχνητών νησίδων για τα είδη ψαριών και υδρόβιων πουλιών, των οποίων όμως η άδεια εκκρεμεί από τις αρμόδιες αρχές. Τα κομμένα καλάμια μεταφέρθηκαν σε υφιστάμενη μονάδα κομποστοποίησης, προκειμένου να λάβουν χώρα όλες οι απαραίτητες ενέργειες και εργασίες για την παραγωγή κατάλληλου 16

εδαφοβελτιωτικού προϊόντος. Το παραγόμενο κομπόστ, με πρώτη ύλη τα καλάμια της λίμνης Στυμφαλίας, θα διανεμηθεί στους δικαιούχους παραγωγούς του Δικτύου Αγροτών Στυμφαλίας. Σε συνέχεια ολοκλήρωσης των εκπαιδευτικών σεμιναρίων για το Δίκτυο Αγροτών Στυμφαλίας και σχεδιασμού του λογοτύπου «Στυμφαλία το Σπίτι μου», ήδη 8 μέλη του Δικτύου αποτελούν δικαιούχους χρήσης αυτού του σήματος, σύμφωνα με συγκεκριμένα κριτήρια που έχουν καθοριστεί. Οι πρώτες συσκευασίες με το λογότυπο έχουν ήδη αποδοθεί στους δικαιούχους και θα χρησιμοποιηθούν άμεσα, προσβλέποντας στην αύξηση της αναγνωρισιμότητας των τοπικών προϊόντων και υπηρεσιών της περιοχής. Επιπλέον, τον Απρίλιο του 2017 ολοκληρώθηκε το μονοπάτι ερμηνείας «Άνθρωπος και φύση στα μονοπάτια του χρόνου» το οποίο συνδέει το Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας με τον υγροβιότοπο και τον αρχαιολογικό χώρο. Το διάστημα από Απρίλιο έως Δεκέμβριο 2017 το μονοπάτι έχει προσελκύσει πάνω από 2.500 άτομα, συμπεριλαμβανομένων οργανωμένων ομάδων, όπως σχολεία, πρόσκοποι, ΜΚΟ, ορειβατικά κέντρα κ.α. H πρωτότυπη διττή ερμηνεία των οικολογικών και πολιτιστικών στοιχείων της περιοχής στη διαδρομή του μονοπατιού, αποτέλεσε το θέμα της υποψηφιότητας στα βραβεία Natura 2000 για το έτος 2018. Επίσης, ξεκίνησε η διανομή της εκπαιδευτικής βαλίτσας σε σχολεία της Κορίνθου, με αποτέλεσμα μέσα στο διάστημα Σεπτέμβριος Δεκέμβριος 2017 την ευαισθητοποίηση 300 περίπου παιδιών σε θέματα που αφορούν τα προβλήματα και τις απειλές των υγροτόπων. Για την αναχρηματοδότηση των δράσεων διαχείρισης της λίμνης εκπονείται Επιχειρηματικό Σχέδιο (Business Plan). Στόχος είναι να αναδειχθούν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της προστατευόμενης περιοχής και να ενισχυθεί η βιωσιμότητα της λίμνης, μέσω της ανάπτυξης δράσεων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) και ήπιων τουριστικών δραστηριοτήτων. Η συνεργασία και η εμπλοκή όλων των ενδιαφερόμενων μερών αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο στην επιτυχή λειτουργία αυτού του καινοτόμου επιχειρηματικού σχήματος. Τον Ιούνιο του 2017, πραγματοποιήθηκε διήμερο διεθνές συνέδριο με τίτλο «Βιοποικιλότητα και επιχειρηματικότητα σε περιοχές Natura 2000: Προχωρώντας μπροστά», στο Καστρί και στο Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας. Για πρώτη φορά στην Ελλάδα συζητήθηκαν από φορείς του ιδιωτικού και δημοσίου τομέα οι δυνατότητες ανάπτυξης ήπιας επιχειρηματικής δραστηριότητας σε περιοχές Natura 2000, ως εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης των απαραίτητων έργων προστασίας της φύσης. Στη λήξη του συνεδρίου οι συμμετέχοντες υιοθέτησαν τη «Δήλωση LIFE Stymfalia», η οποία καλεί τα ενδιαφερόμενα μέρη να κατανοήσουν ότι οι περιοχές Natura 2000 δεν αποτελούν εμπόδιο στην ανάπτυξη, αλλά παρέχουν ευκαιρίες για αειφόρο ανάπτυξη που ενισχύει την προστασία της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων. H πορεία του προγράμματος παρακολουθείται μέσω της υποβολής τακτικών αναφορών προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία διασφαλίζει την απρόσκοπτη και επιτυχή εξέλιξη του έργου, σύμφωνα με τον προγραμματισμό του. Ως εκ τούτου, το Μάιο του 2017 πραγματοποιήθηκε η 4η επίσκεψη της εξωτερικής ομάδας παρακολούθησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο πρόγραμμα LIFE Stymfalia, όπου έλαβε χώρα στο Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας. Μέσα στο 2018 θα πραγματοποιηθεί μία ακόμα επίσκεψη της εξωτερικής ομάδας παρακολούθησης και ο κύκλος των τακτικών αναφορών θα ολοκληρωθεί με την κατάθεση της τέταρτης έκθεσης (Progress Report No 2), καθώς και της τελικής έκθεσης (Final Report) προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η Τράπεζα Πειραιώς, πρωτοπόρος στην υποστήριξη της καινοτομίας και της πράσινης επιχειρηματικότητας και στο πλαίσιο της Περιβαλλοντικής της Πολιτικής, έχει ξεκινήσει δράσεις που αποσκοπούν στο να εντοπίσουν τις ευκαιρίες που προέρχονται από την προστασία της βιοποικιλότητας με σκοπό να αναπτυχθεί μια νέα αγορά. Το ευρωπαϊκό συγχρηματοδοτούμενο πρόγραμμα LIFE Stymfalia και η ενεργός συμμετοχή σε διεθνείς πρωτοβουλίες, δημιουργούν τεχνογνωσία στην Τράπεζα και θέτουν τις βάσεις για προώθηση επενδύσεων με γνώμονα την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. 17

Περιβαλλοντική Αξιολόγηση Εφαρμογών της Ηλεκτρονικής Τραπεζικής Το 2017 πραγματοποιήθηκε μελέτη για την εκτίμηση των οικονομικών και περιβαλλοντικών ωφελειών των υπηρεσιών της Ηλεκτρονικής Τραπεζικής της Τράπεζας Πειραιώς για το έτος 2016. Εκτιμήθηκε ότι το συνολικό οικονομικό όφελος για την Τράπεζα λόγω εξοικονόμησης πόρων (ηλεκτρική ενέργεια, χαρτί, μελάνια και τόνερ) από τη λειτουργία της Ηλεκτρονικής Τραπεζικής διαμορφώθηκε σε 777.000 για το 2016. Επίσης, η λειτουργία της Ηλεκτρονικής Τραπεζικής δημιούργησε σημαντικό ενεργειακό όφελος καθώς συνέβαλε στη μείωση των καταναλώσεων ηλεκτρικής ενέργειας κατά περίπου 1.500 MWh και σημαντικό περιβαλλοντικό όφελος, με τις έμμεσες εκπομπές CO 2 της Τράπεζας να περιορίζονται κατά 1,1 εκατ. τόνους. 18

5 Διαχείριση Κλιματικής Έκθεσης 5.1 Εφαρμογή Διαχείρισης Κλιματικού Κινδύνου Η Τράπεζα Πειραιώς, μέσω της Εφαρμογής Διαχείρισης Κλιματικού Κινδύνου, αποτιμά σε ετήσια βάση την κλιματική έκθεση των επιχειρηματικών πιστούχων της οι οποίοι δραστηριοποιούνται σε κλάδους που ενδέχεται να επηρεαστούν οικονομικά από την κλιματική αλλαγή. Η Εφαρμογή αναπτύχθηκε το 2012 σε συνεργασία με το WWF Ελλάς και τη FACETS 3 στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος «Χρηματοπιστωτικά Ιδρύματα: Προετοιμάζοντας την Αγορά για την Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή» (ακρωνύμιο climabiz) με τη συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέσω του χρηματοδοτικού εργαλείου «LIFE+ Περιβαλλοντική Πολιτική και Διακυβέρνηση». Στο πλαίσιο του εν λόγω προγράμματος δημοσιεύτηκαν οι ακόλουθες εκθέσεις με τίτλο «Κλιματική αλλαγή και ελληνικές επιχειρήσεις: κίνδυνοι και ευκαιρίες» και «Κλιματική Αλλαγή και Επιχειρηματικές Ευκαιρίες» ενώ η Εφαρμογή αναπτύχθηκε με σκοπό την οικονομική αποτίμηση της κλιματικής έκθεσης των ελληνικών επιχειρήσεων και την αξιολόγηση λύσεων για τη μείωση της έκθεσης αυτής. Το εν λόγω πρόγραμμα LIFE βραβεύτηκε στην κατηγορία Climate Action ως ένα από τα καλύτερα LIFE Προγράμματα των τελευταίων 25 χρόνων δηλαδή από τότε που ξεκίνησαν τα προγράμματα LIFE στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Εφαρμογή παρέχει τη δυνατότητα υπολογισμού: του κόστους του κινδύνου, που σχετίζεται με την κλιματική αλλαγή σε επίπεδο οικονομικού κλάδου, υποκλάδου και επιχείρησης, λαμβάνοντας υπόψη τόσο την μεταβολή των κλιματικών συνθηκών (φυσικός κίνδυνος) όσο και τις αλλαγές στο κανονιστικό πλαίσιο με στόχο την αντιμετώπιση του φαινομένου (θεσμικός κίνδυνος), του κόστους και του οφέλους των πρακτικών που μπορεί μία επιχείρηση να εφαρμόσει, έτσι ώστε να μειώσει τον κλιματικό της κίνδυνο, του περιβαλλοντικού αποτυπώματος (αέριοι ρύποι, αέρια του θερμοκηπίου, υγρά απόβλητα, στερεά απόβλητα) τόσο σε επίπεδο υποκλάδου, όσο και σε επίπεδο επιχείρησης. Η Τράπεζα συνεχίζει να υποστηρίζει τους στόχους του climabiz και να αναβαθμίζει την Εφαρμογή Διαχείρισης Κλιματικού Κινδύνου. Το 2016 δημοσιεύτηκε σχετικό επιστημονικό άρθρο 2 και σχετική επιστημονική μελέτη για τον κλάδο της Γεωργίας. Παράλληλα το πεδίο οικονομικών κλάδων που εξετάζει η Εφαρμογή Διαχείρισης Κλιματικού Κινδύνου επεκτάθηκε, ώστε να μοντελοποιηθούν σε λεπτομερέστερο βαθμό ανάλυσης οι οικονομικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής σε κλάδους οικονομικής δραστηριότητας οι οποίοι παρουσιάζουν πλέον ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το δανειοδοτικό χαρτοφυλάκιο της Τράπεζας (π.χ. κλάδος της γεωργίας, επιλεγμένοι υποκλάδοι της μεταποίησης). Σήμερα η Εφαρμογή περιέχει πλέον 324 Τυπικές Μονάδες (πρότυπες δηλαδή αναπαραστάσεις παραγωγικών μονάδων, αντιπροσωπευτικών των οικονομικών υποκλάδων που έχουν μοντελοποιηθεί στην Εφαρμογή) από 146 που περιείχε στην αρχική της έκδοση, στις οποίες κατηγοριοποιείται το επιχειρηματικό χαρτοφυλάκιο της Τράπεζας. Μέσω της εφαρμογής διαμορφώνεται ο δείκτης Κλιματικής Έκθεσης Οικονομικού Κλάδου (ΚΕΟΚ) ως ο λόγος της υπολογιζόμενης κλιματικής έκθεσης των χρηματοδοτούμενων επιχειρήσεων του κλάδου προς τον συνολικό κύκλο εργασιών τους. Έτσι, είναι εφικτή η διάκριση των οικονομικών κλάδων και κατ επέκταση των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται σε αυτούς σε κατηγορίες ως εξής : 2 Elena Georgopoulou, Sevastianos Mirasgedis, Yiannis Sarafidis, Maria Vitaliotou, Dimitris Lalas, Ioannis Theloudis, Kaliopi Despoina Giannoulaki, Dimitris Dimopoulos, Vrassidas Zavras (2016): Climate change impacts and adaptation options for the Greek agriculture in 2021 2050: A monetary assessment, Climate Risk Management Journal, DOI: 10.1016/j.crm.2017.02.002. 19

1. Αρνητικής κλιματικής έκθεσης: κλάδοι με ΚΕΟΚ< 0% (αφορά κλάδους για τους οποίους η κλιματική αλλαγή συνιστά επιχειρηματική ευκαιρία). 2. Μηδενικής κλιματικής έκθεσης: κλάδοι με ΚΕΟΚ= 0% (αφορά κυρίως κλάδους που δεν εκτίθενται στην κλιματική αλλαγή). 3. Χαμηλής κλιματικής έκθεσης: κλάδοι με ΚΕΟΚ >0% έως 1%. 4. Μέσης κλιματικής έκθεσης: κλάδοι με ΚΕΟΚ >1% έως 5%. 5. Υψηλής κλιματικής έκθεσης: κλάδοι με ΚΕΟΚ > 5%. 5.2 Ετήσιος Υπολογισμός της Κλιματικής Έκθεσης Επιχειρήσεων, Πιστούχων της Τράπεζας Η Τράπεζα Πειραιώς πραγματοποιεί ετησίως τον υπολογισμό της κλιματικής έκθεσης των επιχειρηματικών της πιστούχων που ανήκουν σε κλάδους οικονομικής δραστηριότητας που ενδέχεται να επηρεασθούν οικονομικά από την κλιματική αλλαγή. Το δείγμα των επιχειρήσεων αντλείται από συγκεκριμένους υποκλάδους της Πρωτογενούς Παραγωγής (Γεωργία), της Μεταποίησης, της Ναυτιλίας, του Τριτογενούς τομέα (ξενοδοχεία, γραφεία, νοσοκομεία) & της Παραγωγής Ενέργειας (συμβατικά καύσιμα και ΑΠΕ). Για το 2017 τα χαρακτηριστικά του εξεταζόμενου δείγματος, ήταν τα εξής (βλ. παρακάτω Πίνακα 2): Πίνακας 2 Χαρακτηριστικά δείγματος πιστούχων Συνολικός αριθμός πιστούχων δείγματος: 10.655 Συνολικός κύκλος εργασιών πιστούχων δείγματος: 44.413.535.577 Παρακάτω, απεικονίζεται η γενική διάρθρωση των επιχειρηματικών πιστούχων που συμπεριελήφθησαν στο τελικό δείγμα, ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας. 1.346 1.514 ΓΕΩΡΓΙΑ ΓΡΑΦΕΙΑ 1.247 94 64 1.345 5.045 ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Εικόνα 2 Διάρθρωση των εξεταζόμενων πιστούχων ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας Για τον υπολογισμό της κλιματικής έκθεσης του συγκεκριμένου τμήματος επιχειρηματικών πιστούχων, χρησιμοποιήθηκε ως μέση μοναδιαία τιμή αγοράς δικαιωμάτων εκπομπών αερίων φαινομένου θερμοκηπίου, η τιμή των 7/τόνο ισοδύναμου CO 2 [3]. Η κλιματική έκθεση των εξεταζόμενων επιχειρήσεων, υπολογίστηκε σε 541,5 εκατ., δηλαδή 1,3% επί του συνολικού κύκλου εργασιών τους. Η θεωρούμενη μεταβολή των κλιματικών συνθηκών συμβάλλει κατά 48,7% στην υπολογιζόμενη κλιματική έκθεση, ενώ το υπόλοπο 51,3% αποδίδεται στις προσαρμογές του θεσμικού πλαισίου. 3 Το ύψος αυτό, κρίθηκε ως αντιπροσωπευτικό της μέσης τάσης που παρουσίασε η τιμή του δικαιώματος κατά τη διάρκεια του 2015. 20

Περίπου το 12,4% του δανειακού χαρτοφυλακίου της Τράπεζας κατηγοριοποιείται στους κλάδους μέσης και υψηλής κλιματικής έκθεσης, όπως άλλωστε και το έτος 2016. Το 17,1% του δανειακού χαρτοφυλακίου εμφανίζεται να έχει χαμηλή κλιματική έκθεση. Το ποσοστό αυτό είναι αυξημένο σε σχέση με τα αποτελέσματα του προηγούμενου έτους, εντούτοις η μεταβολή αυτή δεν αποδίδεται σε δομική διαφοροποίηση του χαρτοφυλακίου δανείων της Τράπεζας, όσο σε μεθοδολογικές βελτιώσεις του μοντέλου και καλύτερη αποτύπωση των οικονομικών κλάδων. Σε κάθε περίπτωση, πάνω από 70% του δανειακού χαρτοφυλακίου της Τράπεζας παρουσιάζει μηδενική ή αρνητική κλιματική έκθεση. Πίνακας 3 Σύνθεση Δανειακού Χαρτοφυλακίου βάσει Κλιματικής Έκθεσης των δανειοδοτούμενων οικονομικών κλάδων Κλιματική Έκθεση Σύνθεση Δανειακού Χαρτοφυλακίου 2015 2016 2017 1. Κλάδοι αρνητικής κλιματικής έκθεσης (όφελος) 1,2% 1,1% 1,1% 2. Κλάδοι μηδενικής κλιματικής έκθεσης 63,6% 73,7% 69,4% 3. Κλάδοι χαμηλής κλιματικής έκθεσης 19,0% 12,8% 17,1% 4. Κλάδοι μέσης κλιματικής έκθεσης 7,3% 5,7% 5,7% 5. Κλάδοι υψηλής κλιματικής έκθεσης 8,9% 6,7% 6,7% 5.3 Επιπτώσεις & Ευκαιρίες της Κλιματικής Αλλαγής Η 1 η αξιολόγηση των επιπτώσεων και ευκαιριών της κλιματικής αλλαγής έγινε το 2012 και περιλαμβανόταν στο report Κλιματική Αλλαγή & Επιχειρηματικές Ευκαιρίες (climabiz project), όπου αναγνωρίστηκε ένα εύρος ευκαιριών της κλιματικής αλλαγής. Με αυτό τον τρόπο αναδείχτηκαν οι κλάδοι στους οποίους η Τράπεζα στοχεύει, όπως είναι οι ΑΠΕ, η βιομηχανία τροφίμων & ποτών, ο τουριστικός κλάδος κλπ και στους οποίους μπορεί μελλοντικά η Τράπεζα να διαθέτει σημαντικό μερίδιο αγοράς, όσον αφορά τα δάνεια και τα χρηματοοικονομικά προϊόντα της. Το 2016 δημοσιεύτηκε η «Μελέτη Αξιολόγησης Δράσεων Προσαρμογής στον Τομέα της Γεωργίας», η οποία παρουσίαζε τις επιπτώσεις αλλά και τις ευκαιρίες της κλιματικής αλλαγής στον αγροτικό τομέα. Οι μελλοντικές κλιματικές συνθήκες θα επηρεάσουν την απόδοση σε σημαντικές καλλιέργειες της Ελλάδας, με αποτέλεσμα την μεταβολή του γεωργικού εισοδήματος. Η χρήση κατάλληλων μέτρων προσαρμογής μπορεί να επιφέρει επιπλέον κόστη, αλλά και να οδηγήσει σε ένα ετήσιο όφελος. Το βαμβάκι έχει επιπλέον ετήσιο όφελος λόγω αύξησης της στρεμματικής απόδοσης στις μελλοντικές κλιματικές συνθήκες με τα λαχανικά, τις πατάτες και τον αραβόσιτο να έχουν τα μεγαλύτερα καθαρά οικονομικά οφέλη από την κλιματική αλλαγή. Η υποστήριξη της νησιωτικής γεωργίας, εξαιτίας του ότι τα νησιά είναι οι κύριοι τουριστικοί προορισμοί στην Ελλάδα και έχουν αυξημένη ζήτηση αγροτικών προϊόντων, αποτελεί μια ευκαιρία. Η έλλειψη, η κακή ποιότητα ή/και η υπεράντληση υδάτινων πόρων, η οποία θα ενταθεί τα επόμενα χρόνια, αποτελεί μια ακόμη μελλοντική ευκαιρία. Για αυτό τον λόγο είναι σημαντικές οι δράσεις που στοχεύουν στο να διατηρηθεί ή ακόμα και να ενταθεί η παραγωγή και η διαχείριση των υδάτινων πόρων. Μια αύξηση στο κόστος νερού ευνοεί την άρδευση υψηλής αποδοτικότητας που είναι το πιο αποδοτικό μέτρο προσαρμογής για πολλές καλλιεργήσιμες περιοχές και αυξάνει την ελκυστικότητα τέτοιων επεμβάσεων. Σε πολλές περιπτώσεις η αύξηση της αποδοτικής άρδευσης είναι το πιο ελκυστικό μέτρο. Η τιμή του νερού θα αποτελέσει ένα μέγεθος ιδιαίτερης σημασίας για τα επιχειρηματικά σχέδια, τον επιχειρηματικό κίνδυνο και τις μελέτες της επιχειρηματικής συνέχειας σε διάφορους τομείς δραστηριότητας. Οι ευκαιρίες της Τράπεζας Πειραιώς: Η δημιουργία νέων χρηματοοικονομικών προϊόντων που θα στοχεύουν στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και ιδιαίτερα στον αγροτικό τομέα, όπου η Τράπεζα κατέχει το μεγαλύτερο μερίδιο της αγοράς στην Ελλάδα, καθώς και σε άλλους τομείς μέσω αξιοποίησης 21

κεφαλαίων από Ευρωπαϊκά προγράμματα (CAP,LIFE+ και Διαρθρωτικά & Επενδυτικά Ταμεία). Η αλλαγή στην προσέγγιση των καλλιεργειών μπορεί να αναδείξει την ανάγκη για ασφάλιση ως ένα αυτόνομο προϊόν ή ως χρηματοοικονομική αντιστάθμιση. Καταλήγοντας, το αυξημένο ενδιαφέρον για κλιματική αλλαγή τόσο σε παγκόσμιο, όσο και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο θα δημιουργήσει ευκαιρίες για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Η εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Σχεδίου Δράσης για την Αειφόρο Χρηματοδότηση απαιτεί από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να προσαρμόσουν τις πολιτικές, τα προϊόντα και τις διαδικασίες τους, με στόχο την αποτελεσματική διαχείριση των κινδύνων αλλά και την αξιοποίηση των ευκαιριών που προκύπτουν από την κλιματική αλλαγή. Η Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων (EFSI) έχει καθορίσει το 40% των πόρων του να διατεθεί σε επενδύσεις προσαρμογής και αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής. Οι εξειδικευμένες μονάδες της Τράπεζας Πειραιώς, Green Banking και Μονάδα Περιβάλλοντος παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις και στοχεύουν στην αξιοποίηση των ευκαιριών που προκύπτουν από την κλιματική αλλαγή, έτσι ώστε η Τράπεζα Πειραιώς να είναι ηγέτης στην Ευρώπη προωθώντας την βιώσιμη χρηματοδότηση και ωθώντας την οικονομιία στην βιώσιμη ανάπτυξη. 5.4 Περιβαλλοντικός Κίνδυνος / Κλιματική Έκθεση Άμεσα Μελλοντικά Βήματα Το 2016, η Μονάδα Περιβάλλοντος προχώρησε στην ανάπτυξη μιας νέας πρωτοποριακής μεθοδολογίας για την περιβαλλοντική αξιολόγηση υφιστάμενων και δυνητικών επιχειρηματικών πιστούχων της Τράπεζας. Τα αποτελέσματα της νέας μεθοδολογίας, δύναται να χρησιμοποιηθούν, συνδυαστικά με τα κριτήρια αξιολόγησης περιβαλλοντικού και κοινωνικού κινδύνου που αποτελούν μέρος της Πολιτικής του ESMS (Environmental & Social Management System), στη συνολική πιστοληπτική αξιολόγηση επιχειρηματικών πιστούχων της Τράπεζας. Η αξιολόγηση βασίζεται σε ένα συνεκτικό μεθοδολογικό πλαίσιο και περιλαμβάνει μια προσέγγιση τεσσάρων (4) σταδίων: 1. Με βάση τον οικονομικό κλάδο που δραστηριοποιείται η επιχείρηση, πραγματοποιείται μια αρχική εκτίμηση των περιβαλλοντικών φορτίων που συνεπάγεται η λειτουργία της. 2. Στη συνέχεια, με βάση τα εκλυόμενα περιβαλλοντικά φορτία, η επιχείρηση βαθμολογείται ως προς τις περιβαλλοντικές/κλιματικές της επιδόσεις, σε μια 20βάθμια κλίμακα. 3. Συγκεντρώνοντας περισσότερα στοιχεία για την επιχείρηση (πχ. μέγεθος, κρισιμότητα φυσικού αποδέκτη, καλές πρακτικές που εφαρμόζει, όπως συστήματα περιβαλλοντικής και ενεργειακής διαχείρισης, ΑΠΕ κ.ά.), γίνεται επανεκτίμηση της περιβαλλοντικής της επίδοσης στην 20βάθμια κλίμακα. 4. Τέλος, ελέγχοντας την περιβαλλοντική συμμόρφωση της επιχείρησης γίνεται η τελική κατάταξή της στην 20βάθμια κλίμακα. Στο επόμενο χρονικό διάστημα θα επιδιωχθεί η ενσωμάτωση της παραπάνω μεθοδολογίας αξιολόγησης και βαθμολόγησης της περιβαλλοντικής επίδοσης στην συνολική πιστοληπτική αξιολόγηση των πιστούχων. 22

6 Το Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης της Τράπεζας Πειραιώς Το Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ) που αναπτύχθηκε στην Τράπεζα Πειραιώς είναι πλήρως τεκμηριωμένο σύμφωνα με τις απαιτήσεις του Κανονισμού 1221/2009 της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με το Κοινοτικό Σύστημα Οικολογικής Διαχείρισης και Οικολογικού Ελέγχου (EMAS) και του Προτύπου CYS ΕΝ ISO 14001:2015. Το Σύστημα παρέχει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για την καταγραφή, παρακολούθηση και τελικά μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που συνδέονται με τη λειτουργία των εγκαταστάσεων της Τράπεζας αλλά και των δραστηριοτήτων της. Το ΣΠΔ της Τράπεζας περιλαμβάνει: Εγχειρίδιο Περιβαλλοντικής Διαχείρισης Διαδικασίες Οδηγίες Εργασίας Λοιπά Έγγραφα Περιβαλλοντική Δήλωση Η οργανωτική δομή του ΣΠΔ της Τράπεζας αποτυπώνεται γραφικά στην Εικόνα 4 και παρουσιάζεται συνοπτικά στα επόμενα. Εικόνα 3 Οργανόγραμμα του ΣΠΔ της Τράπεζας Ο Γενικός Διευθυντής Περιβαλλοντικής & Αναπτυξιακής Τραπεζικής έχει τη γενική εποπτεία του ΣΠΔ, είναι ο εκπρόσωπος της Διοίκησης στο ΣΠΔ, εποπτεύει το σχεδιασμό και την εφαρμογή του ΣΠΔ έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η σωστή λειτουργία και συνεχής βελτίωσή του, εισηγείται προς έγκριση την Περιβαλλοντική Πολιτική της Τράπεζας και τις Θεματικές Περιβαλλοντικές Στρατηγικές. Επίσης, ενημερώνει τη Διοίκηση για τα αποτελέσματα εφαρμογής του ΣΠΔ στην Τράπεζα καθώς και πιθανές ευκαιρίες και απειλές για την Τράπεζα που σχετίζονται με περιβαλλοντικά θέματα, ανασκοπεί το ΣΠΔ, αποφασίζει για την αναγκαιότητα περαιτέρω βελτίωσής του και εγκρίνει τους Περιβαλλοντικούς Σκοπούς και Στόχους. Ο Διευθυντής της Μονάδας Περιβάλλοντος έχει τη συνολική ευθύνη για την εφαρμογή του ΣΠΔ. Είναι υπεύθυνος για: 23

Τη διαμόρφωση εισηγήσεων προς το Γενικό Διευθυντή της Περιβαλλοντικής & Αναπτυξιακής Τραπεζικής σε σχέση με την Περιβαλλοντική Πολιτική, τις Θεματικές Περιβαλλοντικές Στρατηγικές, τις κατευθύνσεις και δράσεις βελτίωσης του ΣΠΔ, τους Περιβαλλοντικούς Σκοπούς και Στόχους. Την αξιολόγηση των απειλών και ευκαιριών που αναδεικνύονται και πώς αυτές είναι δυνατόν να επηρεάσουν τις περιβαλλοντικές επιδόσεις και την αποτελεσματικότητα του ΣΠΔ. Την έγκριση των αντίστοιχων Περιβαλλοντικών Προγραμμάτων, βάσει των Περιβαλλοντικών Σκοπών και Στόχων που έχουν αποφασισθεί, καθώς και των εισηγήσεων της ΟΠΔ. Ο Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης Ομίλου Πειραιώς (ΥΠΔΟΠ) συντονίζει και εποπτεύει την εφαρμογή του ΣΠΔ στην Τράπεζα, αλλά και σε άλλες επιχειρήσεις του Ομίλου. Είναι υπεύθυνος για: Τη διαμόρφωση εισηγήσεων προς τον Διευθυντή της Μονάδας Περιβάλλοντος σε σχέση με την Περιβαλλοντική Πολιτική, τις Θεματικές Περιβαλλοντικές Στρατηγικές, τις κατευθύνσεις και δράσεις βελτίωσης του ΣΠΔ, τους Περιβαλλοντικούς Σκοπούς και Στόχους. Την αξιολόγηση των απειλών και ευκαιριών που αναδεικνύονται και πώς αυτές είναι δυνατόν να επηρεάσουν τις περιβαλλοντικές επιδόσεις και την αποτελεσματικότητα του ΣΠΔ. Την έγκριση των εγγράφων τεκμηρίωσης του ΣΠΔ, εφόσον αυτό προβλέπεται. Την έγκριση προγράμματος εσωτερικών επιθεωρήσεων δραστηριοτήτων ΣΠΔ Τον προσδιορισμό των εκπαιδευτικών αναγκών όσον αφορά στο ΣΠΔ και γενικότερα περιβαλλοντικά θέματα. Τον εντοπισμό των νομοθετικών διατάξεων που αφορούν στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της Τράπεζας. Για την εύρυθμη λειτουργία του ΣΠΔ στην Τράπεζα Πειραιώς έχει ορισθεί Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΥΠΔ) και έχει συσταθεί Ομάδα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΟΠΔ). Ο Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΥΠΔ): Έχει την ευθύνη σε καθημερινή βάση για την εφαρμογή και ορθή λειτουργία του ΣΠΔ. Είναι υπεύθυνος για την κατάρτιση προγράμματος εσωτερικών επιθεωρήσεων δραστηριοτήτων του ΣΠΔ. Συντονίζει την ΟΠΔ. Εισηγείται, ως επικεφαλής της ΟΠΔ, για την υιοθέτηση περιβαλλοντικών σκοπών και στόχων καθώς και την υλοποίηση περιβαλλοντικών προγραμμάτων για την επίτευξη αυτών. Η Ομάδα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης έχει ως αντικείμενο: Τον έλεγχο συμμόρφωσης της Τράπεζας με την περιβαλλοντική νομοθεσία και άλλες περιβαλλοντικές απαιτήσεις. Την αναγνώριση όλων των περιβαλλοντικών πλευρών των δραστηριοτήτων της Τράπεζας και τις αντίστοιχες περιβαλλοντικές επιπτώσεις που προκαλούν. Την αξιολόγηση και κατάταξη των περιβαλλοντικών πλευρών των δραστηριοτήτων της Τράπεζας. Τη διαμόρφωση εισήγησης για υιοθέτηση συγκεκριμένων περιβαλλοντικών αντικειμενικών σκοπών και στόχων. Τη σύνταξη των Εκθέσεων Ανασκοπήσεων του ΣΠΔ. Η ΟΠΔ απαρτίζεται από στελέχη της Μονάδας Περιβάλλοντος, των Τεχνικών Έργων & Διοικητικής Υποστήριξης, του Ανθρώπινου Δυναμικού & Οργανωσιακής Μάθησης Ομίλου, του Group IT Operations και του Marketing & Επικοινωνίας Ομίλου. Εντούτοις, στο ΣΠΔ εμπλέκονται αρκετοί ακόμη Τομείς Ευθύνης της Τράπεζας. Για την πληρέστερη συλλογή δεδομένων, την αποτελεσματικότερη εφαρμογή των διαδικασιών και των περιβαλλοντικών προγραμμάτων σε καθημερινή βάση καθώς και την υλοποίηση των εκάστοτε 24

περιβαλλοντικών στόχων, έχει οριστεί σε όλα τα Καταστήματα και τα Κτήρια Διοίκησης ένας ειδικά εκπαιδευμένος εργαζόμενος ως Συντονιστής Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣυΠΔ). Ο Γενικός Διευθυντής Περιβαλλοντικής και Αναπτυξιακής Τραπεζικής, ο Διευθυντής της Μονάδας Περιβάλλοντος και ο Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης Ομίλου Πειραιώς, συναντώνται τακτικά για το συντονισμό για την ορθή λειτουργία του ΣΠΔ, ενώ κατά περίπτωση μπορούν να προσκληθούν και άλλα στελέχη που συμμετέχουν στην εφαρμογή του ΣΠΔ. Τέλος, η εκτίμηση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της Τράπεζας και η γενική παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας εφαρμογής των προγραμμάτων ανακύκλωσης, εξοικονόμησης ενέργειας, κ.ά., γίνονται αντίστοιχα από τον Υπεύθυνο Εκτίμησης Περιβαλλοντικού Αποτυπώματος της Τράπεζας και τον Υπεύθυνο Παρακολούθησης Περιβαλλοντικών Προγραμμάτων, οι οποίοι είναι επίσης στελέχη της Μονάδας Περιβάλλοντος. Οι ευθύνες και αρμοδιότητες του προσωπικού της Τράπεζας που διαχειρίζεται, εκτελεί, ελέγχει και επιβεβαιώνει δραστηριότητες που έχουν σημαντική επίπτωση στο περιβάλλον, περιγράφονται στις σχετικές διαδικασίες του ΣΠΔ, καθώς και στην περιγραφή των θέσεων εργασίας του. Η Τράπεζα διασφαλίζει την αποτελεσματική εφαρμογή του ΣΠΔ μέσω: της διαρκούς υποστήριξης εκ μέρους της Διοίκησης, η οποία έχει δεσμευτεί στην ακριβή συμμόρφωση με την περιβαλλοντική πολιτική, της απόκτησης των μέσων και δεξιοτήτων (εξοπλισμός, έλεγχοι, ικανότητες προσωπικού κ.ά.) που χρειάζονται για την επίτευξη της περιβαλλοντικής επίδοσης που προδιαγράφει η πολιτική, της τήρησης και εφαρμογής όλων όσων προδιαγράφονται στην τεκμηρίωση του Συστήματος. 25

7 Περιβαλλοντικές Πλευρές και Επιπτώσεις Οι δραστηριότητες της Τράπεζας χαρακτηρίζονται από συγκεκριμένες περιβαλλοντικές πλευρές και επιπτώσεις οι οποίες αξιολογούνται ως προς τη σημαντικότητά τους και παρακολουθούνται καθ όλη τη διάρκεια του έτους. Ως περιβαλλοντικές πλευρές ορίζονται οι επί μέρους δραστηριότητες, τα προϊόντα ή οι υπηρεσίες της Τράπεζας (π.χ. η κατανάλωση ενέργειας και η έκλυση ρυπαντικών φορτίων, η χρήση χαρτιού, η κατανάλωση φυσικών πόρων, κ.ά.), που μπορούν να αλληλεπιδράσουν, άμεσα ή έμμεσα 4, με το φυσικό περιβάλλον προκαλώντας περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Ως περιβαλλοντική επίπτωση ορίζεται κάθε αλλαγή στο περιβάλλον (θετική ή αρνητική) που προέρχεται από τις περιβαλλοντικές πλευρές της Τράπεζας. Στον Πίνακα 4, γίνεται αναλυτική παρουσίαση των περιβαλλοντικών πλευρών και επιπτώσεων της Τράπεζας. 7.1 Μεθοδολογία Αξιολόγησης Σημαντικότητας Περιβαλλοντικών Πλευρών και Επιπτώσεων Η αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων πραγματοποιείται ετησίως βάσει συγκεκριμένης διαδικασίας ενώ λαμβάνονται υπόψη το κανονιστικό πλαίσιο, οι απόλυτες τιμές των μετρήσιμων περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών (αέριοι ρύποι, ενεργειακές καταναλώσεις, ποσότητες απορριπτόμενων υλικών, κ.ά.) και οι προτεραιότητες που έχουν τεθεί από την Περιβαλλοντική Πολιτική της Τράπεζας. Πιο συγκεκριμένα, τα βασικά κριτήρια που χρησιμοποιούνται είναι περιβαλλοντικά και επιχειρηματικά και περιλαμβάνουν τις ακόλουθες διαστάσεις: Νομοθετική συμμόρφωση (συμμόρφωση με ισχύουσα εθνική, ευρωπαϊκή και διεθνή νομοθεσία και τοπικές νομικές απαιτήσεις). Σοβαρότητα της επίπτωσης. Συχνότητα / πιθανότητα να συμβεί. Πεδίο αναφοράς (ποσοστό των Οργανωτικών Μονάδων της Τράπεζας που αφορά η συγκεκριμένη πλευρά). Δημόσια Εικόνα και Άποψη του Προσωπικού (επίπτωση στη δημόσια εικόνα, στα ενδιαφερόμενα μέρη, καθώς και περιβαλλοντική αξιολόγηση από την πλευρά του προσωπικού). Κάθε περιβαλλοντική πλευρά/επίπτωση του Οργανισμού αξιολογείται ως προς τα προαναφερθέντα κριτήρια σε 5 βάθμια κλίμακα βαθμολόγησης (από το 1 μέχρι το 5). Τα κριτήρια θεωρούνται ίσης σημαντικότητας και βάσει της συγκεκριμένης παραδοχής υπολογίζεται τελικά ο Συνολικός Βαθμός Σημαντικότητας (ΣΒΣ) κάθε περιβαλλοντικής πλευράς/επίπτωσης. Περιβαλλοντικές επιπτώσεις με ΣΒΣ μεγαλύτερο του 3 θεωρούνται σημαντικές και απαιτείται η υιοθέτηση άμεσων ενεργειών για τον περιορισμό και τον έλεγχό τους. Περιβαλλοντικές επιπτώσεις με ΣΒΣ μεγαλύτερο του 2 και μικρότερο ή ίσο του 3 θεωρούνται ως μέσης σημαντικότητας και θα πρέπει μεσοπρόθεσμα να σχεδιαστούν ενέργειες για τον έλεγχο και περιορισμό τους. Τέλος, περιβαλλοντικές επιπτώσεις με ΣΒΣ μικρότερο ή ίσο του 2, θεωρούνται μικρής σημαντικότητας, η υιοθέτηση ενεργειών περιορισμού τους ή/και ο έλεγχός τους είναι χρήσιμος, όμως δεν απαιτούνται να γίνουν άμεσα. 4 Οι περιβαλλοντικές πλευρές και επιπτώσεις της Τράπεζας διακρίνονται σε Άμεσες, που συνδέονται με αυτή καθ αυτήν τη λειτουργία της Τράπεζας (πχ. την κατανάλωση ενέργειας και νερού, τις εκπομπές αερίων ρυπαντών, την κατανάλωση φυσικών πόρων, κ.ά.), και σε Έμμεσες, οι οποίες σχετίζονται με το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των έργων και υπηρεσιών που χρηματοδοτεί η Τράπεζα, αλλά και των προϊόντων / υπηρεσιών που προμηθεύεται. 26

7.2 Αποτελέσματα Αξιολόγησης Σημαντικότητας Περιβαλλοντικών Πλευρών και Επιπτώσεων Οι περιβαλλοντικές πλευρές/επιπτώσεις από τις δραστηριότητες της Τράπεζας οι οποίες παρουσιάζουν το μεγαλύτερο συνολικό βαθμό σημαντικότητας (ΣΒΣ>3) και θεωρούνται ως οι πλέον σημαντικές περιβαλλοντικές πλευρές για την Τράπεζα, εξακολουθούν να είναι: η συνολική ετήσια ηλεκτρική κατανάλωση των κτηριακών υποδομών, οι συνεπαγόμενες εκπομπές αερίων από την ηλεκτρική κατανάλωση, η κατανάλωση συμβατικού χαρτιού, καθώς και τα στερεά απόβλητα που προκύπτουν από την κατανάλωση αναλωσίμων (χαρτί και μελανοδοχεία/toner). Ως μέσης σημαντικότητας, δηλαδή με συνολικό βαθμό σημαντικότητας (ΣΒΣ) μεταξύ 2 και 3, κατατάσσονται οι εξής περιβαλλοντικές πλευρές: η συντήρηση των κλιματιστικών (φθοριούχα αέρια και ουσίες που καταστρέφουν τη στιβάδα του όζοντος), η κατανάλωση καυσίμων για επαγγελματικές μετακινήσεις με οχήματα (βενζινοκίνητα και ντιζελοκίνητα), αλλά και με αεροπλάνο, οι συνεπαγόμενες εκπομπές αερίων από την κατανάλωση των παραπάνω καυσίμων, η κατανάλωση μελανιών/toner, ανακυκλωμένου και FSC χαρτιού, η προμήθεια/χρήση ηλεκτρικού εξοπλισμού, η συνολική κατανάλωση νερού στις Οργανωτικές Μονάδες και η χρηματοδότηση έργων ΑΠΕ και εξοικονόμησης ενέργειας. Πίνακας 4 Περιβαλλοντικές πλευρές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τις δραστηριότητες της Τράπεζας Περιβαλλοντική Πλευρά Περιβαλλοντική Επίπτωση ΣΒΣ Κατηγοριοποίηση Κατανάλωση ηλεκτρισμού στα κτήρια Ανάλωση φυσικών πόρων για την παραγωγή ηλεκτρισμού 3,8 Άμεσες Συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από έκλυση CO 2 3,4 Άμεσες/Έμμεσες Συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από έκλυση CΗ 4 3,4 Άμεσες/Έμμεσες Συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από έκλυση Ν 2 O 3,4 Άμεσες/Έμμεσες Εκπομπές αερίων ρύπων που συνδέονται με Ρύπανση της ατμόσφαιρας από έκλυση SO 2 3,4 Άμεσες/Έμμεσες την παραγωγή ηλεκτρισμού Ρύπανση της ατμόσφαιρας από έκλυση ΝΟx 3,4 Άμεσες/Έμμεσες Ρύπανση της ατμόσφαιρας από έκλυση PM 3,4 Άμεσες/Έμμεσες Ρύπανση υδατικών πόρων 3,0 Άμεσες/Έμμεσες Ρύπανση εδάφους 3,0 Άμεσες/Έμμεσες Κατανάλωση ντίζελ στα κτήρια Ανάλωση φυσικών πόρων 1,8 Άμεσες Εκπομπές αερίων ρύπων που συνδέονται με την κατανάλωση ντίζελ στα κτήρια Συντήρηση κλιματιστικών Κατανάλωση καυσίμων για επαγγελματικές μετακινήσεις με βενζινοκίνητα οχήματα Κατανάλωση καυσίμων για επαγγελματικές μετακινήσεις με ντιζελοκίνητα οχήματα Εκπομπές αερίων ρύπων που συνδέονται με τις επαγγελματικές μετακινήσεις με οχήματα Συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από έκλυση CO 2 1,6 Άμεσες Συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από έκλυση CΗ 4 1,8 Άμεσες Συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από έκλυση Ν 2 O 1,8 Άμεσες Ρύπανση της ατμόσφαιρας από έκλυση SO 2 1,6 Άμεσες Ρύπανση της ατμόσφαιρας από έκλυση ΝΟx 1,6 Άμεσες Ρύπανση της ατμόσφαιρας από έκλυση PM 1,6 Άμεσες Συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από την έκλυση εκπομπών f gases 2,8 Άμεσες Συμβολή στην καταστροφή της στιβάδας του όζοντος από την έκλυση εκπομπών CFCs 2,8 Άμεσες Ανάλωση φυσικών πόρων 2,8 Άμεσες Ανάλωση φυσικών πόρων 2,8 Άμεσες Συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από έκλυση CO 2 2,6 Άμεσες Συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από έκλυση CΗ 4 2,8 Άμεσες Συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από έκλυση Ν 2 O 2,8 Άμεσες Ρύπανση της ατμόσφαιρας από έκλυση SO 2 2,2 Άμεσες Ρύπανση της ατμόσφαιρας από έκλυση ΝΟx 2,4 Άμεσες 27

Περιβαλλοντική Πλευρά Περιβαλλοντική Επίπτωση ΣΒΣ Κατηγοριοποίηση Ρύπανση της ατμόσφαιρας από έκλυση PM 2,4 Άμεσες Κατανάλωση καυσίμων για επαγγελματικές μετακινήσεις με αεροπλάνα Ανάλωση φυσικών πόρων 2,4 Άμεσες/Έμμεσες Εκπομπές αερίων ρύπων που συνδέονται με τις επαγγελματικές μετακινήσεις με αεροπλάνα Κατανάλωση καυσίμων για επαγγελματικές μετακινήσεις με άλλα μέσα (τρένα, πλοία, λεωφορεία) Εκπομπές αερίων ρύπων που συνδέονται με επαγγελματικές μετακινήσεις με άλλα μέσα (τρένα, πλοία, λεωφορεία) Συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από έκλυση CO 2 2,2 Έμμεσες Συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από έκλυση CΗ 4 2,0 Έμμεσες Συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από έκλυση Ν 2 O 2,0 Έμμεσες Ρύπανση της ατμόσφαιρας από έκλυση SO 2 2,2 Έμμεσες Ρύπανση της ατμόσφαιρας από έκλυση ΝΟx 2,2 Έμμεσες Ρύπανση της ατμόσφαιρας από έκλυση PM 2,0 Έμμεσες Ανάλωση φυσικών πόρων 1,2 Άμεσες/Έμμεσες Συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από έκλυση CO 2 1,2 Έμμεσες Συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από έκλυση CΗ 4 1,2 Έμμεσες Συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από έκλυση Ν 2 O 1,2 Έμμεσες Ρύπανση της ατμόσφαιρας από έκλυση SO 2 1,2 Έμμεσες Ρύπανση της ατμόσφαιρας από έκλυση ΝΟx 1,2 Έμμεσες Ρύπανση της ατμόσφαιρας από έκλυση PM 1,2 Έμμεσες Ρύπανση υδατικών πόρων 1,2 Έμμεσες Κατανάλωση νερού στις Οργανωτικές Μονάδες Ανάλωση φυσικών πόρων 2,4 Άμεσες Αστικά υγρά απόβλητα από τις Οργανωτικές Ρύπανση του αποδέκτη σε περίπτωση μη ελεγχόμενης διαχείρισής Μονάδες της Τράπεζας τους 2,4 Άμεσες/Έμμεσες Χρήση καθαριστικών υλικών στα κτήρια Ρύπανση του αποδέκτη σε περίπτωση μη ελεγχόμενης διαχείρισής τους 2,0 Άμεσες Κατανάλωση συμβατικού χαρτιού Ανάλωση φυσικών πόρων 3,6 Άμεσες Κατανάλωση ανακυκλωμένου χαρτιού Ανάλωση φυσικών πόρων 2,8 Άμεσες Κατανάλωση FSC χαρτιού Ανάλωση φυσικών πόρων 2,8 Άμεσες Κατανάλωση μελανιών και τόνερ Ανάλωση φυσικών πόρων 2,8 Άμεσες Προμήθεια / χρήση ηλεκτρονικού εξοπλισμού Ανάλωση φυσικών πόρων 2,0 Άμεσες Προμήθεια / χρήση ηλεκτρικού εξοπλισμού Ανάλωση φυσικών πόρων 2,8 Άμεσες Προμήθεια / χρήση αναλωσίμων γραφείου Ανάλωση φυσικών πόρων 2,6 Άμεσες Προμήθεια / χρήση επίπλων γραφείου Ανάλωση φυσικών πόρων 1,4 Άμεσες Στερεά απόβλητα αστικού τύπου Ρύπανση του αποδέκτη σε περίπτωση μη ασφαλούς διαχείρισής τους 2,8 Άμεσες Στερεά απόβλητα χαρτί Ρύπανση του αποδέκτη σε περίπτωση μη ασφαλούς διαχείρισής τους 3,2 Άμεσες Στερεά απόβλητα τόνερ και μελάνια Ρύπανση του αποδέκτη σε περίπτωση μη ασφαλούς διαχείρισής τους 3,2 Άμεσες Στερεά απόβλητα ηλεκτρικός και Ρύπανση του αποδέκτη σε περίπτωση μη ασφαλούς διαχείρισής ηλεκτρονικός εξοπλισμός τους 1,6 Άμεσες Στερεά απόβλητα λαμπτήρες Ρύπανση του αποδέκτη σε περίπτωση μη ασφαλούς διαχείρισής τους 1,8 Άμεσες Στερεά απόβλητα φορητές μπαταρίες Ρύπανση του αποδέκτη σε περίπτωση μη ασφαλούς διαχείρισής τους 1,8 Άμεσες Στερεά απόβλητα μεγάλοι συσσωρευτές Ρύπανση του αποδέκτη σε περίπτωση μη ασφαλούς διαχείρισής τους 1,6 Άμεσες Στερεά απόβλητα πλαστικό Ρύπανση του αποδέκτη σε περίπτωση μη ασφαλούς διαχείρισής τους 1,2 Άμεσες Στερεά απόβλητα παλαιά έπιπλα Ρύπανση του αποδέκτη σε περίπτωση μη ασφαλούς διαχείρισής τους 1,2 Άμεσες Στερεά απόβλητα από ανακαινίσεις Ρύπανση του αποδέκτη σε περίπτωση μη ασφαλούς διαχείρισής κτηρίων τους 1,6 Άμεσες Πιστοδοτήσεις / Χρηματοδότηση έργων ΑΠΕ και Εξοικονόμησης Ενέργειας Μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων 3,0 Έμμεσες 28

8 Αναγνώριση και Αξιολόγηση Απειλών και Ευκαιριών Στο πλαίσιο της προσαρμογής στο νέο ISO 14001:2015, το 2017 δημιουργήθηκε και μια νέα διαδικασία η ΔΠΔ06 Αναγνώριση και αξιολόγηση απειλών 5 & ευκαιριών 6. Προσδιορίστηκαν οι παρακάτω πιθανές απειλές και ευκαιρίες, λαμβάνοντας υπόψη τις ασκούμενες δραστηριότητες της Τράπεζας, αλλά και τις μεταβολές των εξωτερικών συνθηκών (περιβαλλοντικών, οικονομικών, τεχνολογικών, κανονιστικών, κλπ.): 1. Η επίδραση της κλιματικής αλλαγής 2. Η επίδραση των αλλαγών στη νομοθεσία 3. Η αναδιοργάνωση του κτηριακού αποθέματος 4. Η βιοποικιλότητα και η επιχειρηματικότητα 5. Η κοινωνικοοικονομική κρίση Το 2018 επαναξιολογήθηκαν οι πιθανές απειλές και ευκαιρίες και λήφθηκε υπόψη η επίδραση των μέτρων εξορθολογισμού των δαπανών της Τράπεζας που ενδέχετε να οδηγήσει στις παρακάτω απειλές [ ]και ευκαιρίες [+]: [ ] Πιθανή αδυναμία υλοποίησης κάποιων περιβαλλοντικών προγραμμάτων. Πιθανή αρνητική επίπτωση στις ετήσιες περιβαλλοντικές επιδόσεις της Τράπεζας. [+] Πιθανή αξιολόγηση ορισμένων περιβαλλοντικών προγραμμάτων ως ιδιαίτερα οικονομικά αποδοτικά (βλ. προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας) και επίσπευση της υλοποίησής τους. 5 Ως Απειλές ορίζονται δυνητικές δυσμενείς καταστάσεις οι οποίες μπορούν να επηρεάσουν επί μέρους δραστηριότητες, προϊόντα, υπηρεσίες ή κτηριακές υποδομές της Τράπεζας με αρνητικές επιπτώσεις στις περιβαλλοντικές τους επιδόσεις ή/και στην περιβαλλοντική αποτελεσματικότητα του ΣΠΔ. Για παράδειγμα, η κλιματική αλλαγή είναι δυνατόν να αυξήσει τις ανάγκες ψύξης και επομένως κατανάλωσης ενέργειας κατά τη θερινή περίοδο στα Καταστήματα και Κτήρια Διοίκησης της Τράπεζας. 6 Ως Ευκαιρίες ορίζονται δυνητικές ευεργετικές καταστάσεις οι οποίες μπορούν να επηρεάσουν επί μέρους δραστηριότητες, προϊόντα, υπηρεσίες ή κτηριακές υποδομές της Τράπεζας, με θετικές επιπτώσεις στις περιβαλλοντικές τους επιδόσεις ή/και στην περιβαλλοντική αποτελεσματικότητα του ΣΠΔ. Για παράδειγμα, η υιοθέτηση από την Τράπεζα, από τον Όμιλο Πειραιώς, ή από την Πολιτεία, μιας φιλόδοξης συμφωνίας για την κλιματική αλλαγή είναι δυνατόν να δημιουργεί ευκαιρίες για ανάπτυξη των πράσινων χρηματοδοτήσεων. 29

9 Εφαρμοστέες Νομικές Απαιτήσεις Όπως ήδη αναφέρθηκε, οι δραστηριότητες που αναπτύσσουν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα δεν συνοδεύονται εν γένει από σημαντικές, άμεσες (λειτουργικές) περιβαλλοντικές επιπτώσεις, συγκρινόμενες για παράδειγμα με βιομηχανικές δραστηριότητες. Εντούτοις, από τη νομοθεσία επιβάλλονται συγκεκριμένες απαιτήσεις ως προς τις περιβαλλοντικές πλευρές που σχετίζονται με τη λειτουργία των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και καθορίζεται το πλαίσιο για τη διαχείριση των σημαντικότερων περιβαλλοντικών φορτίων. Ειδικότερα, προβλέπονται συγκεκριμένες απαιτήσεις για: Την επαναχρησιμοποίηση υλικών και εξοπλισμού και την ανακύκλωση αποβλήτων. Τη συντήρηση του εξοπλισμού. Τον έλεγχο και τη διαχείριση ουσιών που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και στην καταστροφή της στιβάδας του όζοντος. Την προώθηση της εξοικονόμησης ενέργειας και των ενεργειακών ελέγχων 7. Την αδειοδότηση συγκεκριμένων κατηγοριών εξοπλισμού. Την περιβαλλοντική διαχείριση της ακίνητης περιουσίας που διαθέτουν οι οργανισμοί (αποφυγή πρόκλησης ζημίας οφειλόμενης σε αυτήν). Την περιβαλλοντική αδειοδότηση κτηρίων γραφείων μεγάλης επιφάνειας. Την καταχώριση κτηρίων γραφείων με ΠΠΔ στο ΗΜΑ 8 Τη δημοσίευση περιβαλλοντικών πληροφοριών Στον παρακάτω Πίνακα παρουσιάζεται εν συντομία το εφαρμοστέο νομικό πλαίσιο για την προστασία του περιβάλλοντος, σε συνάρτηση με τις επιπτώσεις από τη λειτουργία της Τράπεζας (και από ειδική περιβαλλοντική δραστηριότητά της για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας) 9. Πίνακας 5 Εφαρμοστέο νομικό πλαίσιο για την προστασία του περιβάλλοντος, σε συνάρτηση με τις επιπτώσεις από τη λειτουργία της Τράπεζας (και από ειδική περιβαλλοντική δραστηριότητά της για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας). Θεματικό πεδίο Διαχείριση στερεών αποβλήτων: ανακύκλωση πλαστικού Διαχείριση στερεών αποβλήτων: ανακύκλωση φορητών μπαταριών Σχετικές Ρυθμίσεις ν.1650/1986 (ιδ. άρθρο 12 10 ), ν.2939/2001 ΚΥΑ 9268/2007 ν.3854/2010 ΚΥΑ 54461/2013 ν.4496/2017, ΥΑ 181504/2016 και τρ. ΚΥΑ 892/2017 και ΥΑ 175216/2018, ΚΥΑ 50910/2003, ν.4042/2012, ΠΥΣ 49/2015, οδηγίες 94/62 και τροποπ. 2004/12 2013/2 2015/720, οδηγία 2008/98, Απόφαση 2000/532/ΕΚ 2001/118/ΕΚ τροπ. 2014/955/ΕΕ ν.1650/1986 (ιδ. άρθρο 12), ν.2939/2001 ν.3854/2010 ν.4496/2017, ΚΥΑ 41624/2010 και ΚΥΑ 39200/2015, ΥΑ 181504/2016 και τρ. ΚΥΑ 892/2017 και ΥΑ 175216/2018, 7 Στη νομοθεσία προβλέπεται η εξαίρεση από την υποχρέωση υπαγωγής σε ενεργειακό έλεγχο, εφόσον το πιστοποιημένο από ανεξάρτητο φορέα κατά ευρωπαϊκό ή/και διεθνές πρότυπο ΣΠΔ περιλαμβάνει ενεργειακό έλεγχο που πληροί τα ελάχιστα κριτήρια του παραρτήματος VI του ν.4342/2015. 8 Σημειώνεται ότι ως προς συγκεκριμένες κατηγορίες υλικού (συσκευασίες, μπαταρίες συσσωρευτές, ΑΗΗΕ, απόβλητα έλαια), ο Οργανισμός λογίζεται βάσει νόμου ως τελικός χρήστης και όχι ως παραγωγός αποβλήτων. Στα κτήρια γραφείων με ΠΠΔ τηρείται χρονολογικό αρχείο αποβλήτων. 9 Η συμπερίληψη των σχετικών διατάξεων στον Πίνακα δεν συνεπάγεται κατά κανένα τρόπο οιουδήποτε είδους απόφανση ως προς την ουσιαστική και πλήρη εφαρμογή όλων των συναφών ρυθμίσεων στην πράξη. Βλ. ενδεικτικά την περίπτωση του ηλεκτρονικού περιβαλλοντικού μητρώου. 10 Η παρ. 1 του άρθρου 12 καταργήθηκε, βλ. άρθρο 59 παρ. 1 του ν. 4042/2012. Η παρατήρηση ισχύει για όλες τις αναφορές που γίνονται στον Πίνακα 1 στο άρθρο 12 του ν. 1650/1986. 30

Θεματικό πεδίο Διαχείριση στερεών αποβλήτων: επαναχρησιμοποίηση ανακύκλωση ηλ. στηλώνσυσσωρευτών επαγγελμ. χρήσης (γραφείου, Η/Μ εξοπλισμού) Διαχείριση στερεών αποβλήτων: επαναχρησιμοποίηση ανακύκλωση μελανιών και τόνερ Διαχείριση στερεών αποβλήτων: ανακύκλωση χαρτιού Διαχείριση στερεών αποβλήτων: εναλλακτική διαχείριση ανακύκλωση ΑΗΗΕ Σχετικές Ρυθμίσεις ΚΥΑ 50910/2003, ΚΥΑ 13588/2006, ΚΥΑ 24944/2006, ΚΥΑ 8668/2007 (κτργ.), ΚΥΑ 146163/2012, ν.4042/2012, ΠΥΣ 49/2015, ΚΥΑ 62952/2016, οδηγίες 2006/66 2008/103 2013/56, Απόφαση 2000/532/ΕΚ 2001/118/ΕΚ τροπ. 2014/955/ΕΕ ν.1650/1986 (ιδ. άρθρο 12), ν.2939/2001 ν.3854/2010 ν.4496/2017, ΚΥΑ 41624/2010 και ΚΥΑ 39200/2015, ΥΑ 181504/2016 και τρ. ΚΥΑ 892/2017 και ΥΑ 175216/2018, ΚΥΑ 50910/2003, ΚΥΑ 13588/2006, ΚΥΑ 24944/2006, ΚΥΑ 8668/2007 (κτργ.), ΚΥΑ 146163/2012, ν.4042/2012, ΠΥΣ 49/2015, ΚΥΑ 62952/2016, οδηγίες 2006/66 2008/103 2013/56, Απόφαση 2000/532/ΕΚ 2001/118/ΕΚ τροπ. 2014/955/ΕΕ ν.1650/1986 (ιδ. άρθρο 12), ΚΥΑ 50910/2003, ν.4042/2012, ΠΥΣ 49/2015, ΚΥΑ 62952/2016, οδηγία 2008/98, Απόφαση 2000/532/ΕΚ 2001/118/ΕΚ τροπ. 2014/955/ΕΕ ν.1650/1986 (ιδ. άρθρο 12), ν.2939/2001 ΚΥΑ 9268/2007 ν.3854/2010 ΚΥΑ 54461/2013 ν.4296/2014 (άρθρα 14 και 15) ν.4496/2017, ΥΑ 181504/2016 και τρ. ΚΥΑ 892/2017 και ΥΑ 175216/2018, ΚΥΑ 50910/2003, ν. 4042/2012, ΠΥΣ 49/2015, οδηγίες 94/62 και τροποπ. 2004/12 2013/2, οδηγία 2008/98, Απόφαση 2000/532/ΕΚ 2001/118/ΕΚτροπ. 2014/955/ΕΕ ΠΔ 117/2004 11, ΚΥΑ 12145/2004, ΠΔ 15/2006, ν.4042/2012, ΠΔ 114/2013, ΚΥΑ 23615/2014, ΚΥΑ 11532/2014, ΚΥΑ 5655/2015, ΥΑ 181504/2016 και τρ. ΚΥΑ 892/2017 και ΥΑ 175216/2018, ΠΥΣ 49/2015, ΚΥΑ 62952/2016, οδηγίες 2002/95 2002/96 2003/108 2011/65 2012/19, Απόφαση 2000/532/ΕΚ 2001/118/ΕΚ τροπ. 2014/955/ΕΕ Διαχείριση στερεών αποβλήτων: εναλλακτική διαχείριση ανακύκλωση φωτιστικών ειδών λαμπτήρων ΠΔ 117/2004 (Παράρτημα ΙΑ, Κατηγορία 5) 12, ΚΥΑ 12145/2004, ΠΔ 15/2006, ΥΑ 133480/2011, ν.4042/2012, ΠΔ 114/2013, ΚΥΑ 23615/2014 (Παραρτήματα Ι και ΙΙ, Κατηγορία 5, Παραρτήματα ΙΙΙ και IV, Κατηγορίες 3, 4, 5), οδηγίες 2002/95 2002/96 2003/108 2011/65 2012/19, Απόφαση 2000/532/ΕΚ 2001/118/ΕΚ τροπ. 2014/955/ΕΕ Διαχείριση στερεών αποβλήτων: εναλλακτική διαχείριση ειδών επίπλωσης/εξοπλισμού γραφείων Εναλλακτική διαχείριση αποβλήτων ελαίων (Η/Μ εξοπλισμού) ν.1650/1986 (ιδ. άρθρο 12), ν.2939/2001 ν.3854/2010 ν.4496/2017, ΚΥΑ 50910/2003, Κανονισμοί Καθαριότητας Δήμων, ν.4042/2012, ΠΥΣ 49/2015, οδηγία 2008/98, Απόφαση 2000/532/ΕΚ 2001/118/ΕΚ τροπ. 2014/955/ΕΕ ν.1650/1986 (ιδ. άρθρο 12), ν.2939/2001 ν.3854/2010 ν.4496/2017, ΠΔ 82/2004, ΥΑ 181504/2016 και τρ. ΚΥΑ 892/2017 και ΥΑ 175216/2018, ΚΥΑ 13588/2006, ΚΥΑ 24944/2006, ΚΥΑ 8668/2007 (κτργ.), ΚΥΑ 62952/2016, ΚΥΑ 146163/2012, ν.4042/2012, ΠΥΣ 49/2015, οδηγία 2008/98, Απόφαση 2000/532/ΕΚ 2001/118/ΕΚ τροπ. 2014/955/ΕΕ 11 Από 09.05.2014 καταργήθηκαν οι σχετικές ρυθμίσεις του ΠΔ 117/2004. Επίσης, από 03.01.2013 καταργήθηκε η οδηγία 2002/95 και από 15.02.2014 καταργήθηκαν οι οδηγίες 2002/96 και 2003/18, με καθορισμένες επιφυλάξεις. 12 Βλ. την ανωτέρω υποσημείωση για τις καταργηθείσες διατάξεις. Με την ΚΥΑ 23615/2014 καταργήθηκε από 09.05.2014 και η ΥΑ 133480/2011. 31

Θεματικό πεδίο Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων (ΗΜΑ) Χωριστή συλλογή υλικών συσκευασίας Έλεγχος ανάκτηση φθοριούχων αερίων θερμοκηπίου (από εξοπλισμό ψύξηςκλιματισμού πυροπροστασίας) Διαχείριση ελεγχόμενων ουσιών που καταστρέφουν τη στιβάδα του όζοντος, σε εγκαταστάσεις κλιματισμού ψύξης πυρόσβεσης Συντήρηση έλεγχοι εγκαταστάσεων θέρμανσης (λεβήτων), κλιματισμού Σχετικές Ρυθμίσεις ν.4042/2012 (άρθρο 42) (άρθρο 157 ν. 4389/2016), ΚΥΑ 43942/2016, τρ. ΚΥΑ 1/1/2017 (κτργ.), ΚΥΑ 26303/2017, οδηγία 2008/98 (ιδ. άρθρο 26) άρθρο 12 ν. 4496/2017 (νέο άρθρο 12 ν. 2939/2001), νέο άρθρο 7 παρ. 3 ν. 2939/2001 ν.1650/1986 (ιδ. άρθρο 8), ΚΥΑ 18694/2012, ΚΥΑ 51585/2016, Κανονισμός (ΕΚ) 842/2006 (κτργ.), Κανονισμοί (ΕΚ) 1497/2007 1516/2007, Κανονισμοί (ΕΚ) 303/2008 304/2008 308/2008 13, νέος Κανονισμός (ΕΕ) 517/2014, με εφαρμογή από 01.01.2015, κατάργηση Καν. 842/2006, Εκτ. Κανονισμοί (ΕΕ) 2015/2065 και 2015/2067, Εκτ. Καν. (ΕΕ) 2015/2068 ν.1650/1986 (ιδ. άρθρο 8), ΚΥΑ 37411/2007, Κανονισμός (ΕΚ) 1005/2009, Εκτ. Απόφαση (ΕΕ) 2015/2337, Εκτ. Απόφαση (ΕΕ) 2016/2114, Εκτ. Απόφαση (ΕΕ) 2017/2333 ν.1650/1986 (ιδ. άρθρο 8, παρ. δ), ΚΥΑ 5825/2010 (κτργ.), ΠΔ 100/2010 (κτργ.), ΥΑ 189533/2011, ΥΑ 1192/2012 (κτργ.), ν.4111/2013 (άρθρο 31), ν.4122/2013 (ιδ. άρθρα 2, 14 16, 19), ν.4178/2013 (άρθρο 52), ν.4280/2014 (άρθρο 54 κτργ. παρ. 1 και 2), ν.4315/2014 (άρθρο 10), ΥΑ 2618/2014 (κατήργησε την ΥΑ 1192/2012) (κτργ.), ν.4342/2015 (άρθρο 33), ν.4351/2015 (άρθρο 23), ν.4403/2016 (άρθρο 67) 14, ν.4409/2016 (άρθρα 52 59) και τρ. άρθρο 22 ν.4447/2016, ΚΥΑ 178581/2017 και ΚΥΑ 170472/2018, ΥΑ 182365/2017, ΚΥΑ 15418/2018, Κανονισμός (ΕΕ) 2015/1189 Χρήση εφεδρικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής (Η/Ζ) Εξοικονόμηση ενέργειας στα κτήρια/ενεργειακοί έλεγχοι (υπαγωγή στην εξαίρεση) ν.2244/1994, ΚΥΑ 95209/1994, ν.2773/1999 (ιδ. άρθρο 10), ΥΑ 17951/2000 (ιδ. άρθρο 22), ν.3468/2006 (ιδ. άρθρα 8 και 28), ΥΑ 25131/2009, ν.4001/2011(άρθρο 132), ΚΥΑ 45964/2013 (ιδ. άρθρο 2 παρ. γ iii και άρθρο 3 παρ. 5) ΚΥΑ 5825/2010 (κτργ.), ΥΑ 17178/2010 (κτργ.), ΠΔ 100/2010 (κτργ.) 15, Εγκ. ΥΠΕΚΑ 2279/22.12.2010, Εγκ. ΥΠΕΚΑ 382/12.01.2012, ΠΟΛ 1018/13.01.2012 (πρβλ. και ΠΟΛ 1013/2014), ΥΑ 1192/2012 (κτργ.), ν.4111/2013 (άρθρο 31), ν.4122/2013 ν.4156/2013 (άρθρο τρίτο, παρ.4), ν. 4178/2013 (άρθρο 52, τροπ. άρ. 9 ΠΔ 100/2010), ν.4280/2014 (άρθρο 54, κτργ. παρ. 1 και 2), ν.4315/2014 (άρθρο 10), ΥΑ 2618/2014 (κατήργησε την ΥΑ 1192/2012) (κτργ.), ΠΔ 100/2014, ν.4342/2015 (ιδ. άρθρα 10, 17, 33, 58), ν.4351/2015 (άρθρο 23), ΚΥΑ 18549/2015, Εγκ. 172335/2016, ν.4403/2016 (άρθρο 67), ν.4409/2016 (άρθρα 48 και 52 59) και τρ. άρθρο 22 ν.4447/2016, ΚΥΑ 178581/2017 και ΚΥΑ 170472/2018, ΥΑ 182365/2017, ΚΥΑ 188343/2016 (κτργ.), ΚΥΑ 178679/2017 (κτργ. από 30.05.2018), Εγκ. 181906/2017, ΚΥΑ 175275/2018, ΚΥΑ 15418/2018, οδηγίες 2010/31 2012/27, Έγγρ. Επιτροπής (ΕΕ) SWD(2013)447f. 13 Οι Κανονισμοί 303/2008 και 308/2008 καταργήθηκαν. 14 Το ΠΔ 100/2010, διατάξεις του οποίου τροποποιήθηκαν με άρθρα των αναφερόμενων νόμων (4111/2013, 4122/2013, 4178/2013, 4280/2014, 4315/2014, 4342/2015, 4351/2015, 4403/2016) καταργήθηκε. Βλ. πλέον άρθρα 52 59 του ν. 4409/2016, ως ισχύουν. 15 Ως προς το ΠΔ 100/2010 και τις διατάξεις για τους ενεργειακούς επιθεωρητές, βλ. υποσημ. 8. 32

Θεματικό πεδίο Περιορισμός πτητικών οργανικών ενώσεων (ΠΟΕ) από χρήση οργανικών διαλυτών σε χρώματα διακόσμησης Ανέγερση/ανακαίνιση κτηρίων: εναλλακτική διαχείριση αποβλήτων εκσκαφών κατασκευώνκατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ) Μέτρα ηχομόνωσης ηχοπροστασίας (ιδ. από κλιματιστικά και χρήση εξοπλισμού σε εξωτερικούς χώρους) Βραχυπρόθεσμα μέτρα για την ατμοσφαιρική ρύπανση Πρόληψη πρόκλησης ζημίας σε έδαφος/ύδατα/φυσικούς οικοτόπους και είδη Περιβαλλοντική αδειοδότηση κτηρίων (γραφείων) μεγάλης επιφάνειας ( 10.000 τ.μ. συνολικής δόμησης) Δραστηριότητες διατήρησης βιοποικιλότητας/έρευνα εντός περιοχής δικτύου Natura 2000 και ΚΑΖ Δημοσιοποίηση περιβαλλοντικών πληροφοριών Πληροφόρηση σχετικά με μέτρα για την προστασία του κλίματος Σχετικές Ρυθμίσεις ΚΥΑ 437/2006 ΚΥΑ 287/2010 ΚΥΑ 120/2012, (ειδ. περ.: ΚΥΑ 170078/2013, δέσμ. ΙΙΙ.2.4), οδηγίες 2004/42 2010/79 ν.1650/1986 (ιδ. άρθρο 12), ν.2939/2001 ν.3854/2010 ν.4496/2017, ΚΥΑ 50910/2003, ΚΥΑ 36259/2010, ν.4030/2011 (άρθρο 40), ν. 4067/2012 (άρθρο 17 παρ.1), ν.4280/2014 (άρθρο 51 παρ. 11), ΠΥΣ 49/2015, Έγγρ. ΥΠΕΝ 20272/2016, ΚΥΑ 62952/2016, οδηγία 2008/98 (ιδ. άρθρο 11), Απόφαση 2000/532/ΕΚ 2001/118/ΕΚ τροπ. 2014/955/ΕΕ, Απόφαση 2011/753/ΕΕ (ιδ. άρθρο 4) ΠΔ 1180/81, ν.1650/1986 (ιδ. άρθρο 14), ΠΔ 14/1999 ΚΥΑ 37393/2003 ΚΥΑ 9272/2007 και οδηγίες 2000/14 2005/88 ν.1650/1986 (άρθρο 8), 14122/2011 (ιδ. άρθρο 24), ΚΥΑ 70601/2013, (ενδ.: απόφαση 19619/03.02.2017 ΠερΔΜ), οδηγία 2008/50 (ιδ. άρθρο 24) ΠΔ 148/2009, ν.4409/2016 (άρθρο 33), οδηγία 2004/35 και 2013/30 (άρθρο 38) (ΚΥΑ 13588/2006, ΚΥΑ 24944/2006, ΚΥΑ 8668/2007 (κτργ.), ΚΥΑ 62952/2016, ΚΥΑ 146163/2012) ν.4014/2011 (άρθρο 26 ν. 4519/2018, ΚΥΑ 5688/2018), ΥΑ 1958/2012, ΥΑ 20741/2012, ΚΥΑ 48963/2012 (τρ. ΚΥΑ 1915/2018), ΚΥΑ 167563/2013 (τρ. ΚΥΑ 1915/2018), ΚΥΑ 170078/2013, ΥΑ 170225/2014 (τρ. ΚΥΑ 1915/2018), ΥΑ 173829/2014, ΥΑ 37674/2016 (τρ. ΥΑ 2307/2018), Εγκ.148352/2015, ΚΥΑ 30651/2014 (ιδ. άρθρο 4 παρ. 4), ΚΥΑ 1915/2018, οδηγία 2011/92 κ τρ. οδηγία 2014/52/ΕΕ ν.1650/1986 (ιδ. άρθρα 18 21), ΚΥΑ 33318/1998 ΚΥΑ 14849/2008, ΚΥΑ 37338/2010 ΚΥΑ 8353/2012, ν.3937/2011, ν.4014/2011 (ιδ. άρθρο 10), ΥΑ 52983/2013, ΥΑ 170225/2014 (ιδ. Παράρτημα 3.2) (τρ. ΚΥΑ 1915/2018), Εγκ.105067/2004 και 127557/2015, ΚΥΑ 50743/2017, Απ. Περ.Πελ. 1610/2003, ν.4519/2018, οδηγίες 79/409 2009/147 και 92/43, Απόφαση (ΕΕ) 2015/2374, Απόφαση (ΕΕ) 2016/2328 και Απόφαση (ΕΕ) 2018/37 ν.4403/2016, ιδ. άρθρο 1 (αντικ. άρθρου 43α του Κ.Ν. 2190/1920), άρθρο 3 (προσθ. άρθρου 107Α στον Κ.Ν. 2190/1920), άρθρο 4 (ιδ. παρ. 4 (άρθρο 131 Κ.Ν. 2190/1920)), οδηγία 2014/95 και οδηγία 2013/34, Κατευθυντήριες γραμμές ΕΕ C(2017)4234 f. ν.1650/1986 (άρθρο 8), ν.2205/1994, Paris Pledge for Action 2015 αυτοδέσμευση ΤρΠ 16, Απόφαση 1/CP.21 της 21ης Συνδιάσκεψης των Μερών της Σύμβασης Πλαισίου (12.12.2015) για την υιοθέτηση της Συμφωνίας των Παρισίων (ιδ. παρ. 43, 133 και 134), ν.4403/2016, ν.4426/2016 (ιδ. άρθρο 2 παρ. 1γ) της Συμφωνίας), Απόφαση 1/CM.1 της 1ης Συνόδου των Μερών της Συμφωνίας των Παρισίων για την εφαρμογή της Συμφωνίας (15 18.11.2016), Unfccc διαδικασίες Global Climate Action (2016 ) 16 Λόγω της αυτοδέσμευσης της ΤρΠ, δεν κρίνεται αναγκαία εν προκειμένω η εξέταση της ακριβούς νομικής φύσης της Απόφασης 1/CP.1 της 21ης Συνδιάσκεψης των Μερών. 33

10 Περιβαλλοντικοί Σκοποί και Στόχοι Περιβαλλοντικά Προγράμματα Σε ετήσια βάση η Τράπεζα θέτει περιβαλλοντικούς σκοπούς και στόχους μέσω συγκεκριμένης διαδικασίας. Επιδιώκεται η συστηματική παρακολούθηση και ο περιορισμός των σημαντικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τη λειτουργία και τις δραστηριότητες της Τράπεζας, αποσκοπώντας με τον τρόπο αυτό στη συνεχή βελτίωση της περιβαλλοντικής της επίδοσης. Η επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων γίνεται μέσω της υλοποίησης συγκεκριμένων περιβαλλοντικών προγραμμάτων, τα οποία ανατίθενται στους αρμόδιους υπαλλήλους και για τα οποία προϋπολογίζονται οι απαραίτητοι χρηματικοί πόροι. Στις πρωτοβουλίες αυτές συμπεριλαμβάνονται, μεταξύ άλλων: η υλοποίηση προγραμμάτων εξοικονόμησης ενέργειας και ενεργειακής αναβάθμισης όπως: o o o εγκατάσταση Η/Μ εξοπλισμού υψηλών ενεργειακών προδιαγραφών εγκατάσταση συστημάτων ενεργειακής διαχείρισης BΕMS και παρακολούθηση καταναλώσεων μέσω αυτών αντικατάσταση εσωτερικού φωτισμού o αντικατάσταση συμβατικών λαμπτήρων στις εξωτερικές πινακίδες των καταστημάτων με LED o εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων σε κτήρια της Τράπεζας για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργεια από ΑΠΕ, όπως η αυτοπαραγωγή με ενεργειακό συμψηφισμό (net metering), κ.ά. η εγκατάσταση συστημάτων εξοικονόμησης νερού στις ανακαινιζόμενες κτηριακές μονάδες όπως: διακόπτες παροχής νερού, λεκάνες σύστημα καταιονισμού ύδατος διπλής ροής, τοποθέτηση φίλτρων εξοικονόμησης νερού σε επιλεγμένα καταστήματα η υλοποίηση προγραμμάτων διαχείρισης στερεών αποβλήτων, όπως προγράμματα ανακύκλωση χαρτιού, μελανιών, τόνερ, μπαταριών, πλαστικού (PET), συσκευασιών, λαμπτήρων και ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού η υιοθέτηση πρακτικών πράσινων προμηθειών, όπως η προμήθεια περιβαλλοντικά πιστοποιημένων αναλωσίμων (100% ανακυκλωμένο χαρτί με περιβαλλοντική πιστοποίηση eco label, χαρτί πιστοποιημένο κατά FSC), καθαριστικών, η εξασφάλιση Εγγυήσεων Προέλευσης για ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας που προήλθαν από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) η υλοποίηση προγραμμάτων εξοικονόμησης αναλωσίμων (κυρίως χαρτιού και μελανοδοχείων/τόνερ), όπως: η χρήση των υπηρεσιών διαχείρισης εκτυπώσεων MPS (Managed Print Services), η χρήση καινοτόμων ηλεκτρονικών υπηρεσιών (e signature, Paperless cashier) η εφαρμογή προγραμμάτων για τη μείωση μετακινήσεων των εργαζομένων (εκπαίδευση μέσω e learning) η εφαρμογή προγραμμάτων ευαισθητοποίησης ανθρώπινου δυναμικού σε συνεργασία με εξωτερικούς συνεργάτες. Στον Πίνακα 6 συνοψίζονται οι βασικοί περιβαλλοντικοί στόχοι και τα αντίστοιχα περιβαλλοντικά προγράμματα της Τράπεζας για το 2018. 34

Πίνακας 6 Περιβαλλοντικοί στόχοι και περιβαλλοντικά προγράμματα της Τράπεζας Πειραιώς για το 2018 Περιβαλλοντική Πλευρά Περιβαλλοντικός Στόχος 2018 Διάρκεια Περιβαλλοντικά Προγράμματα Εμπλεκόμενη Μονάδα 2% μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας ανά τετραγωνικό μέτρο σε σχέση με το προηγούμενο έτος στο σύνολο των υποδομών της Τράπεζας που εντάσσονται στο ΣΠΔ Ετήσιος Ανακαινίσεις σε κτήρια, αντικατάσταση φωτισμού, παρακολούθηση καταναλώσεων μέσω BΕMS Τεχνικά Έργα Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας 8% μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας ανά τετραγωνικό μέτρο στο σύνολο των υποδομών της Τράπεζας που έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα ολοκληρωμένης ενεργειακής διαχείρισης Τριετής (υιοθετήθηκε το 2016) Ολοκληρωμένη Ενεργειακή Διαχείριση Τεχνικά Έργα Συνολικές εκπομπές αερίων ρύπων που συνδέονται με την παραγωγή ηλεκτρισμού, την κατανάλωση ντίζελ στα κτήρια και τις επαγγελματικές μετακινήσεις Κατανάλωση νερού Συνολική κατανάλωση χαρτιού Κατανάλωση Χαρτιού (ανακυκλωμένο και πιστοποιημένο κατά FSC) Στερεά απόβλητα χαρτί Στερεά απόβλητα μελανοδοχεία και toner 5% της συνολικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας στα καταστήματα της Τράπεζας θα προέρχεται από φωτοβολταϊκά συστήματα, μέσω ενεργειακού συμψηφισμού (net metering) 2% μείωση των συνολικών έμμεσων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, σχετιζόμενων με την ηλεκτρική ενέργεια (Scope 2 17 ), ανά τετραγωνικό μέτρο σε σχέση με το προηγούμενο έτος στο σύνολο των υποδομών της Τράπεζας που εντάσσονται στο ΣΠΔ 30 18 % μείωση των συνολικών εκπομπών 19 αερίων του θερμοκηπίου (σε απόλυτα μεγέθη) στο σύνολο των υποδομών της Τράπεζας που εντάσσονται στο ΣΠΔ 3% μείωση της κατανάλωσης νερού ανά εργαζόμενο σε σχέση με το προηγούμενο έτος στο σύνολο των υποδομών της Τράπεζας που εντάσσονται στο ΣΠΔ 3% μείωση της συνολικής κατανάλωσης χαρτιού ανά εργαζόμενο σε σχέση με το προηγούμενο έτος στο σύνολο των υποδομών της Τράπεζας που εντάσσονται στο ΣΠΔ 10 18 % αύξηση ποσοστού χρήσης περιβαλλοντικά πιστοποιημένων χάρτινων αναλωσίμων σε σχέση με τη συνολική ποσότητα χαρτιού που καταναλώνεται στο σύνολο των υποδομών της Τράπεζας που εντάσσονται στο ΣΠΔ 3% αύξηση του ποσοστού ανακύκλωσης χαρτιού σε σχέση με τη συνολική ποσότητα χαρτιού που καταναλώθηκε στο σύνολο των υποδομών της Τράπεζας που εντάσσονται στο ΣΠΔ 2% αύξηση του ποσοστού ανακύκλωσης μελανοδοχείων σε σχέση με τη συνολική ποσότητα μελανοδοχείων που καταναλώθηκε στο σύνολο των υποδομών της Τράπεζας που εντάσσονται στο ΣΠΔ Διετής (υιοθετήθηκε το 2016) Ετήσιος Πενταετής (υιοθετήθηκε το 2014) Πρόγραμμα εγκατάστασης συστημάτων αυτοπαραγωγής με ενεργειακό συμψηφισμό (net metering) Ανακαινίσεις σε κτήρια, αντικατάσταση φωτισμού, παρακολούθηση καταναλώσεων μέσω BΕMS Ανακαινίσεις σε κτήρια, αντικατάσταση φωτισμού, παρακολούθηση καταναλώσεων μέσω BΕMS Τεχνικά Έργα Τεχνικά Έργα Τεχνικά Έργα Ετήσιος Ανακαινίσεις στα κτήρια Τεχνικά Έργα Ετήσιος Διετής (υιοθετήθηκε το 2016) Ετήσιος Ετήσιος Πρόγραμμα μείωσης κατανάλωσης χαρτιού Πρόγραμμα πράσινων προμηθειών Πρόγραμμα ανακύκλωσης χαρτιού Πρόγραμμα ανακύκλωσης μελανοδοχείων/toner Μονάδα Περιβάλλοντος Διοικητική Μέριμνα Μονάδα Περιβάλλοντος Μονάδα Περιβάλλοντος 17 location based 18 Αναθεώρηση του στόχου δεδομένου ότι έχει ήδη υπερκαλυφθεί. 19 Scope 1 + Scope 2 (location based) + Scope 3 35

11 Ανάλυση Περιβαλλοντικής Επίδοσης 11.1 Γενικά Οι δραστηριότητες της Τράπεζας χαρακτηρίζονται από συγκεκριμένες περιβαλλοντικές πλευρές κι επιπτώσεις οι οποίες παρακολουθούνται καθ όλη τη διάρκεια του έτους βάσει συγκεκριμένων διαδικασιών. Η μεθοδολογία που ακολουθείται για τους υπολογισμούς βασίζεται στις απαιτήσεις του πρωτοκόλλου «GHG Protocol Corporate Accounting and Reporting Standard» του Ινστιτούτου Παγκόσμιων Πόρων (WRI) και του Παγκόσμιου Συμβουλίου Επιχειρήσεων για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (WBCSD). Με στόχο την ολοκληρωμένη διαχείριση του συνόλου των περιβαλλοντικών δεδομένων (τα οποία ξεπερνούν τις 350.000 ετησίως) έχουν δημιουργηθεί δύο εφαρμογές: η «Βάση Δεδομένων Υπολογισμού Περιβαλλοντικού Αποτυπώματος», ένα καινοτόμο εργαλείο που αναπτύχθηκε σύμφωνα με το Greenhouse Gas Protocol Initiative, και η αυτοματοποιημένη διαδικασία «Περιβαλλοντική Διαχείριση» στην εφαρμογή workflow ΑPPIAN. Παρακάτω καταγράφονται οι περιβαλλοντικές επιδόσεις για το 2017 των κτηριακών υποδομών της Τράπεζας Πειραιώς που είναι ενταγμένες στο Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης 20. 11.2 Διαχείριση Πρώτων Υλών, Φυσικών & Ενεργειακών Πόρων Ενέργεια Οι ενεργειακοί πόροι που χρησιμοποιούνται στις διάφορες δραστηριότητες της Τράπεζας είναι: ηλεκτρική ενέργεια, πετρέλαιο για τη θέρμανση χώρων και για τη λειτουργία γεννητριών (εφεδρικά Η/Ζ) σε έκτακτες περιπτώσεις και πετρελαιοειδή (κυρίως βενζίνη και diesel κίνησης) για τη μετακίνηση του προσωπικού σε διάφορες επαγγελματικές και εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Ηλεκτρική ενέργεια Η ηλεκτρική ενέργεια καταναλώνεται στο σύνολο των κτηριακών υποδομών για φωτισμό, τη λειτουργία ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, κλιματισμό, ενώ στην πλειονότητα των κτηρίων χρησιμοποιείται και για λόγους θέρμανσης. Η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας έχει αξιολογηθεί ως η περιβαλλοντική πλευρά της Τράπεζας με την μεγαλύτερη περιβαλλοντική επίπτωση (βλ. Ενότητα «Περιβαλλοντικές Πλευρές και Επιπτώσεις»). Συνεπώς, σε ετήσια βάση υλοποιούνται προγράμματα με στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας και την ενεργειακή αναβάθμιση του κτηριακού αποθέματος, ενώ επιδιώκεται η συνεχής ενεργειακή παρακολούθηση των υφιστάμενων και ανακαινιζόμενων κτηρίων. Κατά το 2017 σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν έργα ενεργειακής αναβάθμισης σε 80 καταστήματα και κτήρια της Τράπεζας από τα Τεχνικά Έργα & Διοικητική Υποστήριξη. Ειδικότερα, για τα καταστήματα οι παρεμβάσεις που υλοποιήθηκαν συνοψίζονται στον παρακάτω πίνακα. Πίνακας 7 Σύνολο ενεργειακών παρεμβάσεων που πραγματοποιήθηκαν σε καταστήματα εντός του 2017 Ενεργειακές Παρεμβάσεις Αριθμός καταστημάτων Αντικατάσταση μονών υαλοπινάκων με διπλούς, χαμηλής εκπεμψιμότητας 15 Τοποθέτηση αισθητήρων παρουσίας απουσίας στους χώρους των WC 31 Εγκατάσταση BΕMS 70 Eναλλάκτης αντλίας θερμότητας νυκτερινού δροσισμού VAM 16 Αντικατάσταση φωτιστικών σωμάτων και εγκατάσταση λαμπτήρων LED 102 20 Στο Σύστημα περιβαλλοντικής Διαχείρισης έχει ενταχθεί το σύνολο των καταστημάτων και των κτηρίων Διοίκησης της Τράπεζας Πειραιώς, πλην των Κεντρικών Αποθηκών. 36

Εξοικονόμηση ενέργειας σε φωτισμό σε κτηριακές εγκαταστάσεις Κατά τις ανακαινίσεις των κτηριακών υποδομών, εγκαθίστανται, όπου είναι εφικτό, επιλεγμένα φωτιστικά τεχνολογίας LED. Η υλοποίηση πραγματοποιείται μετά από εκπόνηση φωτομετρικών μελετών με βασικά κριτήρια την επίτευξη υψηλών επιπέδων φωτισμού και την εξοικονόμηση ενέργειας. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του 2017, ο δείκτης εγκατεστημένης ισχύος φωτισμού έφτασε τα 7,10 W/m 2. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η ο Δείκτης Εγκατεστημένης Ισχύος Φωτισμού μέχρι το 2013 ήταν 20,06 W/m 2 η μείωση αγγίζει το 65%. Συνολικά το ετήσιο οικονομικό όφελος του συγκεκριμένου προγράμματος εκτιμάται σε 202.660. (Πηγή: Ενεργειακή Διαχείριση του κτιριακού αποθέματος της Τράπεζας Πειραιώς 2017, Thelcon ΕΠΕ) Πίνακας 8 Αποτελέσματα εξοικονόμησης φωτισμού 2017 Αριθμός καταστημάτων 102 Μείωση Ισχύος φωτισμού: 65% Μείωση αριθμού φωτιστικών: 20% Μείωση της εγκατεστημένης ισχύος: 53% Ενεργειακή εξοικονόμηση στο Μηχανογραφικό Κέντρο της Τράπεζας Το 2017 πραγματοποιήθηκαν συγκεκριμένες παρεμβάσεις στο Μηχανογραφικό Κέντρο με στόχο τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας του κτηρίου. Πιο συγκεκριμένα: απεγκαταστάθηκε ηλεκτρικός εξοπλισμός μειώνοντας τον αριθμό των racks από 80 σε 2, ενώ παράλληλα απενεργοποιήθηκαν ορισμένα συστήματα ψύξης στο χώρο του Server Room. Συγκριτικά με το 2016, η συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στο κτήριο της Μηχανογράφησης μειώθηκε κατά 16% (βλ.εικόνα 5), δηλαδή περίπου 1,3 GWh, ποσό που ισοδυναμεί με τις ετήσιες ενεργειακές ανάγκες 26 καταστημάτων. Κατανάλωση Η.Ε. (MWh) 800 750 700 650 600 550 500 450 400 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Μήνας 2016 2017 Εικόνα 4 Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας Μηχανογραφικού Κέντρου (MWh) 37

Αντικατάσταση Κεντρικών Ψυκτών σε σύστημα κλιματισμού Στα μέσα του 2016, στο κτήριο επί της οδού Λ. Συγγρού 87, αντικαταστάθηκαν οι υδρόψυκτοι ψύκτες με 2 καινούριους των οποίων τα τεχνικά χαρακτηριστικά ήταν υψηλών ενεργειακών προδιαγραφών. Μετά από ένα χρόνο πλήρους λειτουργίας, η ενεργειακή συμπεριφορά του κτηρίου έχει βελτιωθεί σημαντικά, καθώς η εξοικονόμηση ενέργειας για κλιματισμό αγγίζει το 43% (βλ. Εικόνα 6), με αντίστοιχη μείωση λειτουργικών εξόδων 33.400 ετησίως. (Πηγή: Ενεργειακή Διαχείριση του κτιριακού αποθέματος της Τράπεζας Πειραιώς 2017, Thelcon ΕΠΕ) 1000 Κλιματισμός (MWh) 800 600 400 200 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Έτος Εικόνα 5 Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας για κλιματισμό στο κτήριο Λ. Συγγρού 87 (MWh) Εξοικονόμηση Ενέργειας στον Φωτισμό Πινακίδων Εγκατάσταση λαμπτήρων LED Στο τέλος του 2017, ξεκίνησε η αντικατάσταση των υφιστάμενων λαμπτήρων φωτισμού στις εξωτερικές πινακίδες των καταστημάτων με λαμπτήρες LED, καθώς μετά από μελέτη που πραγματοποιήθηκε με συνεργαζόμενη εταιρία, αποδείχτηκε ότι υπάρχουν σημαντικά περιθώρια εξοικονόμησης ενέργειας. Πιο συγκεκριμένα: Η εξοικονόμηση ενέργειας κυμαίνεται στο 50% (αφορά τη λειτουργία της εξωτερικής πινακίδας). Το οικονομικό όφελος αγγίζει τα 510 ευρώ ετησίως για κάθε κατάστημα. Ο χρόνος ζωής των νέων λαμπτήρων είναι υπερδιπλάσιος. Η συνολική κατανάλωση ενέργειας των καταστημάτων εμφανίζεται μειωμένη κατά 5%. Στις αρχές του 2018 ο αριθμός των καταστημάτων στα οποία αντικαταστάθηκαν οι λαμπτήρες των εξωτερικών πινακίδων, ανήλθε στα 169. Αυτοπαραγωγή με ενεργειακό συμψηφισμό (net metering) Εντός του 2017 ολοκληρώθηκε η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών (Φ/Β) συστημάτων, συνολικής ισχύος 173,47 kwp, σε 6 καταστήματα της Τράπεζας και η σύνδεσή αυτών με το δίκτυο ηλεκτροδότησης. Αξίζει να σημειωθεί ότι βάσει των λογαριασμών που έχουν εκδοθεί μέχρι σήμερα έχει υπολογιστεί ότι το 30% των αναγκών σε ηλεκτρική ενέργεια των 6 καταστημάτων προέρχεται από τα Φ/Β. Εντός του 2018 αναμένεται να συνδεθούν επιπλέον 19 φωτοβολταϊκά συστήματα, συνολικής ισχύος 453,23 kwp. Με την ολοκλήρωση του έργου (εκτιμάται μέχρι το 2019) θα υπάρχουν φωτοβολταϊκά συστήματα σε 31 καταστήματα της Τράπεζας με συνολική εγκατεστημένη ισχύς 768,78 kwp. 38

Ενεργειακό Γραφείο Mε σκοπό τη συνεχή μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, η Τράπεζα επιδιώκει τη βέλτιστη λειτουργία και συνεχή ενεργειακή παρακολούθηση των υφιστάμενων και ανακαινιζόμενων κτηρίων, με την υιοθέτηση ενεργειακά αποδοτικών τεχνολογιών. Γι αυτό το λόγο προχώρησε στο σχεδιασμό του Ενεργειακού Γραφείου, ένα καινοτόμο περιβαλλοντικό πρόγραμμα υποδομής με σκοπό την εξοικονόμηση ενέργειας και νερού. Μέσω αυτού παρακολουθούνται περισσότερες από 300 κτηριακές υποδομές. Μέσα στο 2018, το ειδικό λογισμικό θα έχει την δυνατότητα να παρακολουθεί 600 κτηριακές μονάδες της Τράπεζας. Με τη χρήση αλγορίθμων και λαμβάνοντας υπόψη το ενεργειακό προφίλ του κάθε καταστήματος ξεχωριστά, αναμένεται να είναι δυνατή η βελτίωση της περιβαλλοντικής επίδοσης. Ενδεικτικά προσφέρονται οι παρακάτω κύριες δυνατότητες: Σύγκριση ενεργειακών δεδομένων με τη χρήση γραφημάτων μεταξύ καταστημάτων. Παρέμβαση εξ αποστάσεως σε περίπτωση σφαλμάτων και βλαβών. Αξιολόγηση σεναρίων κατανάλωσης ενέργειας και δυνατότητα λήψης αποφάσεων για την υλοποίηση επενδύσεων σε έργα εξοικονόμησης ενέργειας (π.χ. αλλαγή συστήματος κλιματισμού με αντίστοιχο σύγχρονης τεχνολογίας). Με την πλήρη λειτουργία του Ενεργειακού Γραφείου αναμένονται τα παρακάτω οφέλη: Σημαντική μείωση του Περιβαλλοντικού Αποτυπώματος της Τράπεζας. Δημιουργία και κατανόηση ενεργειακού προφίλ κτηριακών μονάδων και περαιτέρω βελτιώσεις εξοπλισμού. Πρόβλεψη και μείωση του λειτουργικού κόστους. Βελτίωση των συνθηκών θερμικής άνεσης των εργαζομένων. Ευαισθητοποίηση/Ενημέρωση των εργαζομένων και των πελατών της Τράπεζας μέσω της απεικόνισης γραφημάτων και δεδομένων σε οθόνες προβολής στα καταστήματα και τα κτήρια διοίκησης. 39

Η παρακολούθηση της κατανάλωσης της ηλεκτρικής ενέργειας γίνεται απευθείας μέσω των εκκαθαριστικών λογαριασμών που εκδίδονται από τους παρόχους (ΔΕΗ Α.Ε., ΗΡΩΝ ΘΕΡΜΟΗΛΕΚΤΡΙΚΗ Α.Ε.), αλλά και μέσω κοινοχρήστων (αφορούν τα κτήρια Διοίκησης επί των οδών Αμερικής και Μεσογείων). Εξαίρεση αποτελούν ορισμένα μικρά καταστήματα τα οποία στεγάζονται κυρίως μέσα σε νοσοκομεία και για τα οποία δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία ηλεκτρικής κατανάλωσης. Για τα συγκεκριμένα γίνεται εκτίμηση της κατανάλωσής τους, λαμβάνοντας υπόψη τη μέση κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας ανά μονάδα επιφάνειας ενός δείγματος καταστημάτων με πλήρη στοιχεία κατανάλωσης. Το 2017 η συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας ξεπέρασε τις 61,7 GWh (Πίνακας 9), εκ των οποίων οι 77.000 kwh προήλθαν από φωτοβολταϊκά συστήματα εγκατεστημένα σε 6 καταστήματα. Οι δείκτες ηλεκτρικής κατανάλωσης ανά εργαζόμενο και ανά μονάδα επιφάνειας μειώθηκαν κατά 2% και 3%, αντίστοιχα. Πίνακας 9 Δείκτες κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας Κατανάλωση Ηλεκτρικής Ενέργειας 2016 2017 Συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (GWh) Συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας ανά μονάδα επιφάνειας (kwh/m 2 ) Συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας ανά εργαζόμενο (kwh/εργαζ.) 66,02 61,74 141 138 4.719 4.613 Οι επιδόσεις αυτές της Τράπεζας επηρεάστηκαν και από τις μετεωρολογικές συνθήκες που επικράτησαν το 2017 σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται οι εκτιμώμενες βαθμοημέρες θέρμανσης και ψύξης 21 (HDD και CDD αντίστοιχα) για 16 πόλεις της Ελλάδας 22 συγκριτικά για τα έτη 2016 και 2017. 4 στην κλιματική ζώνη Α 5 στην κλιματική ζώνη Β 3 στην κλιματική ζώνη Γ 4 στην κλιματική ζώνη Δ Με βάση τα στοιχεία αυτά, οι ανάγκες για θέρμανση παρουσιάζονται αυξημένες κατά 8% σε σχέση με το 2016, γεγονός που συνέβαλε σε αυξημένες ενεργειακές καταναλώσεις για θέρμανση κυρίως το Γενάρη του 2017 (βλ. Εικόνα 7 και Εικόνα 8). Πίνακας 10 Εκτιμώμενες βαθμοημέρες θέρμανσης και ψύξης για 16 πόλεις της Ελλάδας Δείγμα HDD CDD Πόλη Κλ. Ζώνη 2016 2017 Μεταβολή 2016 2017 Μεταβολή Ηράκλειο Α 735,60 861,00 17% 1.218,30 1.078,40 11% Κυκλάδων (Τήνος) Α 808,80 882,60 9% 1.041,10 970,20 7% Μολάοι Λακωνίας Α 911,10 1.019,30 12% 1.247,80 1.251,70 0% Σπάρτη Α 1.445,20 1.577,40 9% 1.181,40 1.140,50 3% Αθήνα Β 926,80 1.022,10 10% 1.401,30 1.356,60 3% Λαμία Β 1.237,40 1.379,20 11% 1.127,50 1.162,20 3% Λέσβος (Πέτρα) Β 1.163,80 1.261,40 8% 934,60 778,10 17% 21 Η μέθοδος των βαθμοημερών είναι μια από τις πιο διαδεδομένες μεθόδους εκτίμησης της ενεργειακής κατανάλωσης τόσο για την θέρμανση όσο και για την ψύξη των κτηρίων. 22 Πηγή δεδομένων: www.meteo.gr. 40

Δείγμα HDD CDD Πόλη Κλ. Ζώνη 2016 2017 Μεταβολή 2016 2017 Μεταβολή Νεμέα Κορινθίας Β 1.733,90 1.942,70 12% 973,80 945,80 3% Πάτρα Β 754,40 850,60 13% 1.070,90 1.072,90 0% Βόλος Γ 1.332,40 1.574,50 18% 1.031,20 953,40 8% Ιωάννινα Γ 2.520,80 2.542,40 1% 580,40 640,30 10% Μεταξάδες Έβρου Γ 2.039,70 2.188,80 7% 912,00 851,70 7% Δράμα Δ 2.108,00 2.280,00 8% 879,10 802,80 9% Καστοριά Δ 2.373,90 2.486,20 5% 552,00 617,00 12% Τρίπολη Δ 2.416,10 2.577,10 7% 607,80 672,10 11% Φλώρινα Δ 2.753,70 2.851,40 4% 472,20 594,90 26% Συνολικά από το 2008, ο δείκτης ηλεκτρικής κατανάλωσης ανά μονάδα επιφάνειας έχει μειωθεί περισσότερο από 22% επιβεβαιώνοντας τη σημαντικότητα όλων των έργων εξοικονόμησης ενέργειας και ενεργειακής αναβάθμισης που έχουν υλοποιηθεί μέχρι σήμερα. Ενεργειακή Ανάλυση Κτηριακού Αποθέματος Τράπεζας Πειραιώς Στα παρακάτω διαγράμματα παρουσιάζονται οι μηνιαίες καταναλώσεις ηλεκτρικής ενέργειας στο σύνολο των κτηρίων Διοίκησης και στο Δίκτυο Καταστημάτων. Οι αυξημένες καταναλώσεις τους καλοκαιρινούς μήνες (κυρίως Ιουλίου Αυγούστου) οφείλονται στη χρήση κλιματιστικών μονάδων. Ειδικά για τα καταστήματα παρατηρείται σχετική μείωση στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας που οφείλεται κυρίως στις παύσεις εργασιών καταστημάτων. 4,50 4,50 2016 2016 4,00 2017 4,00 3,69 3,62 3,41 2017 3,35 3,50 3,50 3,17 3,14 2,90 2,86 3,72 2,93 2,86 2,72 2,82 2,78 3,00 2,57 3,00 2,57 3,35 2,65 3,27 2,27 2,14 2,25 2,19 2,32 2,29 2,34 2,50 2,18 2,77 2,50 2,88 2,94 2,55 2,11 2,21 2,31 2,52 2,74 2,72 2,80 2,00 2,46 2,51 2,00 2,41 2,38 2,55 2,17 2,25 2,08 2,06 1,50 1,91 1,50 Κατανάλωση Η.Ε. Κτηρίων Διοίκησης (GWh) 1,00 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Μήνες Κατανάλωση Η.Ε. Δικτύου Καταστημάτων (GWh) 1,00 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Μήνες Εικόνα 6 Κατανάλωση Ηλεκτρικής Ενέργειας στα κτήρια Διοίκησης (2016 2017) Εικόνα 7 Κατανάλωση Ηλεκτρικής Ενέργειας στο Δίκτυο Καταστημάτων (2016 2017) Βάσει πραγματικών μετρήσεων/καταναλώσεων από δείγμα 160 καταστημάτων και 5 κτηρίων Διοίκησης με εγκατεστημένο σύστημα ενεργειακής διαχείρισης (BEMS) 23 υπολογίστηκε ότι: για τα μεν καταστήματα περίπου το 14% της συνολικής κατανάλωσης οφείλεται στον κλιματισμό θέρμανση, το 18% στον κλιματισμό ψύξη, το 22% στο φωτισμό και το υπόλοιπο 46% σε λοιπές καταναλώσεις (συσκευές κ.ά.), για τα μεν κτήρια διοίκησης το 32% της συνολικής κατανάλωσης οφείλεται στον κλιματισμό (θέρμανση/ψύξη), και το υπόλοιπο 68% σε φωτισμό και σε ηλεκτρικές συσκευές γραφείου. 23 Ενεργειακή Διαχείριση Κτιριακού Αποθέματος της Τράπεζας Πειραιώς 2017, Thelcon ΕΠΕ. 41

Παρακάτω παρουσιάζονται οι ηλεκτρικές καταναλώσεις ανά ενεργειακή χρήση για τα κτήρια Διοίκησης και για το Δίκτυο καταστημάτων. Κτήρια Διοίκησης Δίκτυο Καταστημάτων 22% 32% 27,89 GWh 68% Κλιματισμός (θέρμανση/ψύξη) Λοιπά (συμπεριλαμβάνεται ο φωτισμός) 18% 14% 33,77 GWh 46% Κλιματισμός Θέρμανση Κλιματισμός Ψύξη Φωτισμός Λοιπά Εικόνα 6 Κατανομή ηλεκτρικής ενέργειας για το 2017 Κτήρια Διοίκησης Πετρέλαιο θέρμανσης Εικόνα 7 Κατανομή ηλεκτρικής ενέργειας για το 2017 Δίκτυο Καταστημάτων Το 2017, 96 κτηριακές υποδομές προμηθεύτηκαν περίπου 317.000 λίτρα πετρελαίου (Πίνακας 11). Συγκριτικά με το 2016, ο αριθμός των καταστημάτων εμφανίστηκε σημαντικά μειωμένος χωρίς ωστόσο να παρουσιάζεται αντίστοιχη μείωση και στην κατανάλωση. Το συγκεκριμένο οφείλεται στις αυξημένες ανάγκες για λόγους θέρμανσης το 2017 εν αντιθέσει με το 2016 (βλ. Πίνακα 11). Πίνακας 11 Δείκτες κατανάλωσης πετρελαίου θέρμανσης Κατανάλωση Πετρελαίου Θέρμανσης 2016 2017 Συνολική κατανάλωση πετρελαίου θέρμανσης (lt) Συνολική κατανάλωση πετρελαίου θέρμανσης ανά μονάδα επιφάνειας (lt/m 2 ) Συνολική κατανάλωση πετρελαίου θέρμανσης ανά εργαζόμενο (lt/εργαζ.) 324.315 317.800 0,69 0,70 23,18 23,75 99 81 2016 2017 230 klt 214 klt 2016 2017 94 klt 104 klt 14 15 Καταστήματα Κτήρια Διοίκησης Καταστήματα Κτήρια Διοίκησης Εικόνα 8 Αριθμός κτηριακών υποδομών που προμηθεύτηκε πετρέλαιο Εικόνα 9 Κατανομή προμήθειας πετρελαίου (Καταστήματα και Κτήρια Διοίκησης) Μετακινήσεις εργαζομένων Για τον υπολογισμό των μετακινήσεων συνυπολογίζονται τόσο οι οδικές όσο και οι αεροπορικές μετακινήσεις των εργαζομένων. Ειδικότερα στις οδικές μετακινήσεις συμπεριλαμβάνεται και η διακίνηση της εσωτερικής αλληλογραφίας με τη χρήση δίκυκλων στα κτήρια διοίκησης στην Αθήνα. 42

Οι συνολικές καταναλώσεις καυσίμων από τις οδικές επαγγελματικές μετακινήσεις των εργαζομένων εκτιμώνται κατά προσέγγιση βάσει στατιστικών στοιχείων που συγκεντρώνονται από την Τράπεζα για τις μετακινήσεις του προσωπικού 24 και λαμβάνοντας υπόψη τις μέσες μηνιαίες τιμές της αμόλυβδης βενζίνης και του diesel κίνησης 25. Ειδικότερα για τις εκπαιδευτικές μετακινήσεις λαμβάνεται υπόψη η απόσταση που διανύει ο κάθε εργαζόμενος από το χώρο εργασίας του προς το εκπαιδευτικό κέντρο και αντίστροφα. Έτσι, για το 2017 υπολογίστηκε ότι η κατανάλωση βενζίνης για τις επαγγελματικές μετακινήσεις του προσωπικού έφτασε τα 1.753.713 lt. Αν σε αυτά συνυπολογιστούν και περίπου 136.686 26 lt βενζίνης τα οποία καταναλώθηκαν για τις εκπαιδευτικές μετακινήσεις του προσωπικού, η συνολική κατανάλωση βενζίνης για τη μετακίνηση των στελεχών της Τράπεζας το 2017 ανήλθε σε περίπου 1.890.399 lt. Ταυτόχρονα, για την ίδια χρονιά η κατανάλωση diesel κίνησης ξεπέρασε τα 191.612 lt 27. Οι διαφορές που εμφανίζονται μεταξύ diesel κίνησης και βενζίνης οφείλονται στην αλλαγή της μεθοδολογίας για το 2017 λόγω μη διαθέσιμων στοιχείων που αφορούσαν την κατηγοριοποίηση των εξόδων σε ιδιόκτητα/leased αυτοκίνητα και σε I.X. αυτοκίνητα. Οδικές Μετακινήσεις εργαζομένων Πίνακας 12 Συνολικές οδικές μετακινήσεις εργαζομένων Βενζίνη Diesel κίνησης 28 2016 2017 2016 2017 Συνολική κατανάλωση για επαγγελματικές μετακινήσεις (klt) 1.370 1.754 583 192 Συνολική κατανάλωση για εκπαιδευτικές μετακινήσεις (klt) 99 137 Συνολική κατανάλωση για οδικές μετακινήσεις (klt) 1.469 1.890 583 192 Συνολική κατανάλωση για οδικές μετακινήσεις (lt/εργαζ.) 105 141 42 14 Συνολικά το 2017 διανύθηκαν περισσότερα από 26,9 εκατ. χιλιόμετρα οδικώς για επαγγελματικούς και εκπαιδευτικούς λόγους. Τέλος, χάρη στην υλοποίηση περισσότερων από 96.200 αναθέσεων προγραμμάτων e Learning από το σύνολο των εργαζομένων αποφεύχθηκαν περισσότερα από 13,3 εκατ. χιλιόμετρα οδικών μετακινήσεων (Εικόνα 13), συμβάλλοντας σημαντικά στην αποφυγή των οδικών μετακινήσεων. Υπολογίστηκε ότι το ένα τρίτο του συνόλου των οδικών μετακινήσεων δε χρειάστηκε να πραγματοποιηθεί. 96.233 82.851 2016 2017 13.272 11.628 9.398 13.342 Σύνολο αναθέσεων μαθημάτων e learning Σύνολο εργαζομένων που εκπαιδεύτηκαν Αποφυγή μετακινήσεων λόγω e learning (x1.000 χλμ) Εικόνα 10 Εκπαιδεύσεις μέσω e Learning 24 Στην Τράπεζα χρησιμοποιείται ειδική εφαρμογή στην οποία καταγράφεται το σύνολο των εξόδων για καύσιμα που πραγματοποιούν οι εργαζόμενοι για τις μετακινήσεις τους. 25 www.fuelprices.gr 26 Έγινε η παραδοχή ότι η μέση κατανάλωση ενός βενζινοκίνητου οχήματος είναι 7,9 λίτρα/100 χλμ. 27 Έγινε η παραδοχή ότι η μέση κατανάλωση ενός ντιζελοκίνητου οχήματος είναι 6,4 λίτρα/100 χλμ. 28 Το σύνολο της κατανάλωσης αφορά σε μετακινήσεις με ιδιόκτητα/leased ντιζελοκίνητα οχήματα. 43

Σχετικά με τις αεροπορικές μετακινήσεις, αντλούνται αναλυτικά στοιχεία από συνεργαζόμενο ταξιδιωτικό γραφείο στα οποία καταγράφεται το σύνολο των αεροπορικών διαδρομών που πραγματοποιούνται καθ όλη τη διάρκεια του έτους. Έτσι, συνολικά το 2017 διανύθηκαν από στελέχη της Τράπεζας περίπου 5,6 εκατ. χιλιόμετρα αεροπορικώς. Πραγματοποιώντας συγκεκριμένες παραδοχές για τον τύπο του χρησιμοποιούμενου αεροσκάφους 29 υπολογίσθηκε ότι η κατανάλωση καυσίμου που αντιστοιχεί στις μετακινήσεις των στελεχών της Τράπεζας αντιστοιχεί σε 221 t καυσίμου αεροπορίας (jet fuel) για το 2017 (Πίνακας 13). Πίνακας 13 Αεροπορικές μετακινήσεις εργαζομένων Αεροπορικές μετακινήσεις 2016 2017 Συνολικά χιλιόμετρα που διανύθηκαν (km) 5.096.539 5.579.679 Χιλιόμετρα ανά εργαζόμενο (km/εργαζ.) 364 417 Συνολική κατανάλωση jet fuel (t) 202 221 Στο παρακάτω διάγραμμα απεικονίζεται σχηματικά το σύνολο των επαγγελματικών μετακινήσεων από τα στελέχη της Τράπεζας, αλλά και αυτό που αποφεύγεται μέσω της υλοποίησης εκπαιδεύσεων e learning. Το 2017, τα συνολικά διανυθέντα χιλιόμετρα άγγιξαν τα 32.512.597 χιλιόμετρα. 63% 2016 22% 3% 12% 55% 42.231.731 km 45.854.554 km 2017 Οδικές επαγγελματικές μετακινήσεις 29% 4% 12% Οδικές εκπαιδευτικές μετακινήσεις Αεροπορικές μετακινήσεις Μετακινήσεις που αποφεύχθηκαν λόγω e learning Εικόνα 11 Σύνολο μετακινήσεων και η συμβολή των εκπαιδεύσεων μέσω e learning Με στόχο τον περιορισμό των μετακινήσεων, το 2017 ολοκληρώθηκε η αντικατάσταση παλαιών και η τοποθέτηση νέων μηχανημάτων ώστε να είναι δυνατή η πραγματοποίηση τηλεδιασκέψεων (videoconferences) σε αίθουσες συνεδριάσεων κεντρικών κτηρίων και καταστημάτων. Συνολικά, το σύνολο των κλήσεων για το έτος 2017 ήταν 7.138. Πρόσθετες ποσότητες καυσίμων και ενεργειακών πόρων καταναλώνονται κατά την μετακίνηση των στελεχών και εργαζομένων της Τράπεζας από το σπίτι προς την εργασία τους και αντίστροφα (ΜΜΜ, ΙΧ αυτοκίνητα). Εντούτοις, δεν υπήρχαν διαθέσιμα στοιχεία για το 2017 για τον υπολογισμό των ποσοτήτων των καυσίμων της κατηγορίας αυτής. Αναφορικά με το 2018, σχεδιάζεται να γίνει για πρώτη φορά η αποτύπωση των ενεργειακών πόρων και των συνεπαγόμενων εκπομπών που προκύπτουν από τις καθημερινές μετακινήσεις των εργαζομένων προς/από το χώρο εργασίας τους. 29 Θεωρήθηκε ως τύπος το Β737 400 που χρησιμοποιείται τόσο σε πτήσεις εσωτερικού, όσο και σε πτήσεις προς την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή, που είναι και οι προορισμοί της πλειονότητας των ταξιδιών που πραγματοποιούν τα στελέχη της Τράπεζας. 44

Νερό Το νερό που καταναλώνεται σε όλες τις κτηριακές υποδομές της Τράπεζας προέρχεται από τα δίκτυα ύδρευσης των πόλεων και χρησιμοποιείται κυρίως για τον καθαρισμό των χώρων και για την ατομική υγιεινή. Ως εκ τούτου η κατανάλωση νερού έχει αξιολογηθεί ως μέσης σημαντικότητας περιβαλλοντική πλευρά. Η Τράπεζα προκειμένου να πετύχει τους στόχους που σχετίζονται με την εξοικονόμηση νερού, υλοποιεί παρεμβάσεις στα κτήρια κατά τη διάρκεια ανακαινίσεων. Το 2017 συνεχίστηκε η τοποθέτηση λεκάνης με σύστημα καταιονισμού διπλής ροής και διακοπτών παροχής νερού με έλεγχο ροής στις βρύσες των WC σε 31 Καταστήματα. Παράλληλα, στο τέλος του 2017 ξεκίνησε πιλοτικό πρόγραμμα τοποθέτησης φίλτρων εξοικονόμησης νερού στις βρύσες 10 καταστημάτων της Τράπεζας. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα πρόκειται να επεκταθεί το 2018. Συγκριτικά με το 2016, η συνολική κατανάλωση νερού μειώθηκε κατά 6%, κυρίως λόγω της μείωσης του προσωπικού (περίπου 4%). Αντίστοιχα, ο δείκτης συνολικής κατανάλωσης νερού ανά εργαζόμενο μειώθηκε κατά 2%. Πίνακας 14 Δείκτες κατανάλωσης νερού Κατανάλωση νερού 2016 2017 Συνολική κατανάλωση νερού (m 3 ) 125.061 117.258 Κατανάλωση νερού ανά εργαζόμενο (m 3 /εργαζ.) Κατανάλωση νερού ανά μονάδα επιφάνειας (m 3 /m 2 ) 8,94 8,76 0,25 0,25 Αναλώσιμα υλικά Στην Τράπεζα Πειραιώς καταναλώνονται σημαντικές ποσότητες χαρτιού και ως εκ τούτου έχει αξιολογηθεί ως η δεύτερη πιο σημαντική περιβαλλοντική πλευρά/επίπτωση από τη λειτουργία της Τράπεζας. Για τον υπολογισμό λαμβάνονται υπόψη: οι προμήθειες χάρτινων αναλωσίμων, οι συνδρομές εφημερίδων, καθώς και οι συνολικές ποσότητες χαρτιού που χρησιμοποιούνται για λόγους επικοινωνίας και προβολής. Το 2017, χρησιμοποιήθηκε σχεδόν αποκλειστικά (99,99%), ως χαρτί γραφής (μέγεθος Α3, Α4 και Α5), χαρτί 100% ανακυκλωμένο και με περιβαλλοντική πιστοποίηση eco label. Επιπλέον, όλες οι ποσότητες χαρτιού που χρησιμοποιήθηκαν για λόγους εξωτερικής προβολής κι επικοινωνίας ήταν χαρτί πιστοποιημένο κατά FSC. Όσον αφορά τα αναλώσιμα είδη, για το 2017, εκτός των δεδομένων από την εφαρμογή BOSS, συνυπολογίστηκαν και δεδομένα από προμήθειες χαρτιού και μελανιών/τόνερ που έγιναν από ορισμένες οργανωτικές μονάδες εκτός της εφαρμογής προμηθειών 30, αλλά και από συγκεντρωτικά στοιχεία των προμηθευτριών εταιριών οι οποίες παρέχουν την υπηρεσία MPS. Συγκριτικά με το 2016, παρατηρήθηκε μείωση στη συνολική κατανάλωση χαρτιού κατά 7%. Παράλληλα, ο δείκτης συνολικής κατανάλωσης χαρτιού ανά εργαζόμενο μειώθηκε κατά 3% περίπου σε σύγκριση με το 2016, επιτυγχάνοντας το στόχο που είχε τεθεί. Συνολικά, το 2017 καταναλώθηκαν 30 Για τα συγκεκριμένα, έγιναν εκτιμήσεις βάσει των αντίστοιχων ειδών που υπάρχουν στο σύστημα προμηθειών BOSS της Τράπεζας Πειραιώς. 45

1.306 τόνοι χαρτιού, εκ των οποίων οι 922 τόνοι ήταν χαρτί 100% ανακυκλωμένο και πιστοποιημένο με eco label και 41 τόνοι χαρτί πιστοποιημένο κατά FSC. 2016 2017 58% Οικολογικό χαρτί πιστοποιημένο με eco label 10% 32% 26% 3% 71% Συμβατικό χαρτί Χαρτί πιστοποιημένο κατά fsc Εικόνα 12 Κατανομή κατανάλωσης χαρτιού 2015 2016 Αξίζει να σημειωθεί ότι την τελευταία δεκαετία η κατανάλωση χαρτιού ανά εργαζόμενο έχει μειωθεί κατά 31%. Ειδικότερα, η χαμηλή τιμή του δείκτη για το έτος 2013 31 οφείλεται στο γεγονός ότι κατά την ενοποίηση των Τραπεζών υπήρχε αρκετό απόθεμα χαρτιού από προηγούμενα έτη το οποίο καταναλώθηκε εντός του 2013. 150 141 31% 100 101 98 50 0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Εικόνα 13 Κατανάλωση χαρτιού ανά εργαζόμενο (κιλά/εργαζ.) Σχετικά με την προμήθεια αναλωσίμων εκτύπωσης (τόνερ, μελανοδοχεία κ.ά.), παρατηρήθηκε μεγάλη μείωση της τάξης του 37%. Συνολικά, έγινε προμήθεια περισσότερων από 38.000 τεμαχίων, εκ των οποίων το 30% προήλθε από διαδικασία αναγόμωσης, υποστηρίζοντας τη διαδικασία της επαναχρησιμοποίησης ενός αναλωσίμου. 31 Το 2013 ολοκληρώθηκε η ενοποίηση και των έξι τραπεζών (δηλαδή της Τράπεζας Πειραιώς με την ATEbank, την Ελληνική Τράπεζα, την Τράπεζα Κύπρου, την Cyprus Popular Bank και τη Millennium Bank) υπό ενιαίο νομικό και λειτουργικό σχήμα. 46

Πίνακας 15 Δείκτες κατανάλωσης χαρτιού Δείκτες Κατανάλωσης Χαρτιού 2016 2017 Συνολική κατανάλωση χαρτιού (kg/εργαζ.) Κατανάλωση ανακυκλωμένου χαρτιού (kg/εργαζ.) 101 98 58,1 68,9 Πίνακας 16 Δείκτες κατανάλωσης μελανιών Δείκτες Κατανάλωσης 2016 2017 Μελανιών Σύνολο Τεμαχίων 60.047 38.111 Τεμάχια ανά εργαζόμενο 4,3 2,9 Οι παρακάτω δράσεις συνέβαλαν θετικά στη μείωση της κατανάλωσης χαρτιού και μελανιών στην Τράπεζα για το 2017: Η χρήση των υπηρεσιών διαχείρισης εκτυπώσεων και εγγράφων MPS (Managed Print Services) εφαρμόζεται σε 31 κτήρια Διοίκησης. Το 2017, περισσότερες από 3.500.000 σελίδες δεν εκτυπώθηκαν (περίπου 7% των συνολικών εκτυπώσεων που ζητήθηκε). Η καινοτόμος υπηρεσία Paperless Cashier η οποία περιλαμβάνει το συνδυασμό ηλεκτρονικής υπογραφής (e Signature) και ψηφιακής αρχειοθέτησης. Το 2017, πραγματοποιήθηκαν περίπου 23.000.000 συναλλαγές μέσω Paperless Cashier, οι οποίες από πλευράς εκτυπώσεων κατανέμονται σύμφωνα με τον παρακάτω πίνακα: Πίνακας 17 Στοιχεία Συναλλαγών μέσω Paperless Cashier Συναλλαγές με ηλεκτρονική υπογραφή Συναλλαγές με φυσική υπογραφή Με εκτύπωση 1 αντιγράφου για τον πελάτη (Α4) Χωρίς εκτύπωση αντιγράφου Εκτύπωση 2 αντιγράφων (Α4) 15.320.743 6.145.107 1.819.829 Από το 2015 σε όλα τα ΑΤΜ προβάλλεται εικαστικό προκειμένου να ενημερώνεται το πελατειακό κοινό και να επιλέγει την εκτύπωση ή μη απόδειξης για τη συναλλαγή του. Το 2017 ο αριθμός των συναλλαγών χωρίς την εκτύπωση απόδειξης ξεπέρασε τις 49.000.000. 11.3 Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και αερίων ρυπαντών Βασικές πηγές εκπομπών αερίων από τις δραστηριότητες της Τράπεζας είναι οι ακόλουθες: Κατανάλωση ντίζελ στα κτήρια για θέρμανση χώρων ή σε γεννήτριες (H/Z). Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας σε όλα τα κτήρια της Τράπεζας (εμμέσως). Κατανάλωση καυσίμων (βενζίνης, πετρελαίου κίνησης, αεροπορικών καυσίμων κ.ά.) για τις μετακινήσεις των εργαζομένων σε επαγγελματικά και εκπαιδευτικά ταξίδια. Κατανάλωση καυσίμων (βενζίνης, πετρελαίου κίνησης κ.ά.) από τις μετακινήσεις των εργαζομένων από το σπίτι στην εργασία τους και αντίστροφα. Το σύνολο των ψυκτικών μέσων που περιέχουν φθοριούχα αέρια και προστέθηκαν στις εγκαταστάσεις σταθερού εξοπλισμού κλιματισμού, ψύξης και αντλιών θερμότητας. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται οι συνολικές εκπομπές αερίων από την καύση του ντίζελ για λόγους θέρμανσης. Ο υπολογισμός των εκπομπών από την κατανάλωση πετρελαίου βασίζεται στις Κατευθυντήριες Οδηγίες του IPCC και του EMEP/EEA για τις εθνικές απογραφές εκπομπών. 47

Πίνακας 18 Εκπομπές αερίων λόγω κατανάλωσης ντίζελ Εκπομπές αερίων από την κατανάλωση ντίζελ 2016 2017 CO 2 (t/έτος) 872,05 854,53 CH 4 (t/έτος) 0,12 0,12 N 2 O (t/έτος) 0,01 0,01 CO 2,eq (t/έτος) 877,10 859,48 SO 2 (t/έτος) 0,55 0,54 NO x (t/έτος) 6,04 5,92 PM (t/έτος) 0,24 0,23 Υπολογισμός ισοδύναμων εκπομπών CO 2 Για τον υπολογισμό των συνολικών ισοδύναμων εκπομπών CO 2 της Τράπεζας λήφθηκαν υπόψη οι εκπομπές οι οποίες προήλθαν από: Άμεσες εκπομπές αερίων (Scope 1) την κατανάλωση πετρελαίου για λόγους θέρμανσης, την κατανάλωση βενζίνης και diesel από τα αυτοκίνητα/ δίκυκλα που αποτελούν τον εταιρικό στόλο, και το σύνολο των ψυκτικών μέσων που προστέθηκαν στο σύνολο των εγκαταστάσεων σταθερού εξοπλισμού κλιματισμού, ψύξης και αντλιών θερμότητας. Έμμεσες εκπομπές αερίων σχετιζόμενες με την ηλεκτρική ενέργεια που καταναλώνεται στα κτήρια της Τράπεζας (Scope 2) την ηλεκτρική κατανάλωση στο σύνολο των κτηρίων και καταστημάτων. Λοιπές έμμεσες εκπομπές αερίων (Scope 3) τις οδικές μετακινήσεις των εργαζομένων για επαγγελματικούς και εκπαιδευτικούς λόγους με ενοικιαζόμενα ή ΙΧ αυτοκίνητα, και τις αεροπορικές μετακινήσεις των εργαζομένων. Έχουν χρησιμοποιηθεί οι εξής συντελεστές: 1 για το CO 2, 25 για το CH 4 και 298 για το N 2 O. Πιο αναλυτικά βλ.: IPCC, Fourth Assessment Report (AR4), Working Group 1, Chapter 2, Changes in Atmospheric Constituents and in Radiative Forcing, Table 2.14, p. 212. Η ηλεκτρική ενέργεια αποτελεί τη βασική ενεργειακή πηγή για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της Τράπεζας Πειραιώς. Παρόλο που στους χώρους κατανάλωσής της η ηλεκτρική ενέργεια δεν συνδέεται με την έκλυση αερίων ρυπαντών, εντούτοις ο τομέας της ηλεκτροπαραγωγής θεωρείται ως μία από τις σημαντικότερες πηγές αερίων ρυπαντών, ιδιαίτερα όταν η παραγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας βασίζεται στη χρήση ορυκτών καυσίμων (λιγνίτης, πετρέλαιο κ.ά.). Στην Ελλάδα η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας συνεπάγεται σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, δεδομένου ότι: 1) στο διασυνδεδεμένο ηπειρωτικό σύστημα της χώρας η παραγωγή ηλεκτρισμού βασίζεται κυρίως στη χρήση λιγνίτη και φυσικού αερίου και δευτερευόντως στη χρήση πετρελαίου, υδροηλεκτρικών και άλλων ΑΠΕ, 2) στα αυτόνομα ηλεκτρικά συστήματα των νησιών η ηλεκτροπαραγωγή γίνεται κυρίως μέσω πετρελαϊκών μονάδων και κάποιων αιολικών και φωτοβολταϊκών πάρκων. 48

Έτσι, η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στα κτήρια της Τράπεζας συνεπάγεται έκλυση αερίων στους συμβατικούς σταθμούς παραγωγής ηλεκτρισμού του ελληνικού ηλεκτρικού συστήματος. Για τις συνεπαγόμενες εκπομπές από την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας λαμβάνονται υπόψη τα στοιχεία του εθνικού ενεργειακού ισοζυγίου και των εκπομπών που καταγράφονται στην πλέον πρόσφατη ετήσια Εθνική Έκθεση Απογραφής Εκπομπών Αερίων Φαινομένου του Θερμοκηπίου και άλλων αερίων για το έτος 2016 32. Η Τράπεζα Πειραιώς εξασφάλισε, για δεύτερη συνεχή χρονιά, Εγγυήσεις Προέλευσης (Ε.Π.) από την ΗΡΩΝ ΘΕΡΜΟΗΛΕΚΤΡΙΚΗ Α.Ε. Πιο συγκεκριμένα, έγινε ανάκληση Ε.Π. για 53.665 MWh, βεβαιώνοντας κατ αυτό τον τρόπο ότι οι συγκεκριμένες ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας που προμηθεύτηκε η Τράπεζα προήλθαν από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Πίνακας 19 Εκπομπές αερίων λόγω κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας Εκπομπές αερίων από την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας 2016 33 2017 CO 2 (t/έτος) 36.765,11 34.337,98 CH 4 (t/έτος) 0,50 0,46 N 2 O (t/έτος) 0,36 0,34 CO 2,eq (t/έτος) 36.885,69 34.450,60 SO 2 (t/έτος) 57,40 53,61 NO x (t/έτος) 91,10 85,09 PM (t/έτος) 18,93 17,68 Όσον αφορά στις επαγγελματικές μετακινήσεις των εργαζομένων (οδικές και αεροπορικές), οι υπολογιζόμενες εκπομπές είναι χαμηλότερες σε σχέση με αυτές που συνδέονται με την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, με την εξαίρεση του CH 4 (καθώς οι μετακινήσεις με οχήματα συνιστούν τη σημαντικότερη πηγή έκλυσης του ρύπου αυτού) και του N 2 O. Οι συνεπαγόμενες εκπομπές από την καύση βενζίνης και πετρελαίου κίνησης υπολογίζονται με βάση τις ποσότητες καυσίμων που καταναλώθηκαν και κατάλληλους συντελεστές εκπομπής που αντλούνται από τις Κατευθυντήριες Οδηγίες του IPCC και του EMEP/EEA για τις εθνικές απογραφές εκπομπών. Πίνακας 20 Εκπομπές αερίων λόγω επαγγελματικών μετακινήσεων Εκπομπές Αέριων Ρύπων λόγω Οδικές Αεροπορικές επαγγελματικών μετακινήσεων 2016 2017 2016 2017 CO 2 (t/έτος) 4.907,20 4.813,89 636,20 696,51 CH 4 (t/έτος) 1,29 1,58 N 2 O (t/έτος) 0,47 0,52 CO 2,eq (t/έτος) 5.068,42 5.006,56 636,20 696,51 SO 2 (t/έτος) 0,03 0,03 0,20 0,22 NO x (t/έτος) 13,60 11,76 2,09 2,29 PM (t/έτος) 0,49 0,19 32 μεθοδολογία location based 33 Έγινε αναθεώρηση των εκπομπών αέριων ρυπαντών για το 2016. Οι αλλαγές οφείλονται στην επικαιροποίηση των συντελεστών εκπομπής αέριων ρυπαντών για την ηλεκτρική ενέργεια βασιζόμενοι πλέον πρόσφατα στοιχεία σχετικά με τη σύνθεση του ενεργειακού μείγματος του ηλεκτρικού τομέα της χώρας. (Δημοσιευμένα στοιχεία για το έτος 2016) 49

Τέλος, το 2017 κατά τη συντήρηση του συνόλου των σταθερών εγκαταστάσεων κλιματισμού, ψύξης ή αντλιών θερμότητας στα κτήρια της Τράπεζας Πειραιώς προστέθηκαν τα παρακάτω ψυκτικά μέσα τα οποία περιέχουν φθοριούχα αέρια θερμοκηπίου: R 407C (υδροφθοράνθρακες HFCs) R 410A (υδροφθοράνθρακες HFCs) R 417A (υδροφθοράνθρακες HFCs) R 422D (υδροφθοράνθρακες HFCs) R 438A (υδροφθοράνθρακες HFCs) Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται οι συνολικές ποσότητες αυτών που προστέθηκαν το 2016 και το 2017. Θα πρέπει να τονιστεί πως η συντήρηση των κλιματιστικών γίνεται από εξειδικευμένες εταιρείες βάσει ετήσιας σύμβασης. Πίνακας 21 Προσθήκη HFCs και ισοδύναμες εκπομπές CO 2 Προσθήκη HFCs (kg) CO 2,eq (tn) 34 Ψυκτικό Μέσο 2016 2017 2016 2017 R 407C 332,50 438,40 549,46 724,46 R 410A 95,20 141,30 188,02 279,07 R 417A 1,70 1,70 3,80 3,80 R 422D 47,70 88,00 125,12 230,82 R 438A 42,00 50,00 90,36 107,57 956,75 1.345,72 Για το 2017, οι συνολικές εκπομπές CO 2 μειώθηκαν κατά 6%, αγγίζοντας τους 41.000 τόνους CO 2. Παράλληλα ο δείκτης CO 2 ανά εργαζόμενο μειώθηκε κατά 1% περίπου. Την τελευταία δεκαετία, οι εκπομπές CO 2 ανά εργαζόμενο έχουν μειωθεί κατά 51% (Εικόνα 17), το οποίο οφείλεται σε δύο παράγοντες: στη σημαντική μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας λόγω των έργων εξοικονόμησης και ενεργειακής αναβάθμισης. στη μεταβολή του ενεργειακού μείγματος του ηλεκτρικού τομέα της Ελλάδας τα τελευταία χρόνια. 7000 6000 5000 6209 51% 4000 3000 3041 2000 1000 0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Εικόνα 14 Συνολικές Εκπομπές CO 2 (kg/εργαζ.) 34 Οι υπολογισμοί για τις ισοδύναμες εκπομπές CO2 έγιναν βάσει των Παραρτημάτων ΙΙ και IV της ΚΥΑ 18694/2012. 50

Με στόχο την επέκταση της μεθοδολογίας υπολογισμού των έμμεσων (scope 3) εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της Τράπεζας, το 2017 ανατέθηκε μελέτη σε εξωτερικό σύμβουλο, σύμφωνα με την οποία θα αξιολογηθούν και θα αποτυπωθούν επιπρόσθετες κατηγορίες έμμεσων (scope 3) εκπομπών, εκτός των επαγγελματικών ταξιδίων που ήδη υπολογίζονται, οι οποίες περιλαμβάνονται στο «GHG Protocol Corporate Value Chain Standard» και οι οποίες είναι σημαντικές για την Τράπεζα. Στα τέλη του 2017, ολοκληρώθηκε η αξιολόγηση των κατηγοριών και κρίθηκαν οι παρακάτω 5 κατηγορίες ως οι πιο σημαντικές για την Τράπεζα: οι επενδύσεις (πχ. χρηματοδοτήσεις έργων, μετοχές κ.ά.) η αγορά αγαθών και υπηρεσιών (πχ. αγορά εξοπλισμού, υπηρεσίες συντήρησης, κ.ά.) οι μεταφορές υλικών από/προς την Τράπεζα (πχ επίπλων, ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, αρχείου κ.ά.) η παραγωγή αποβλήτων (συμπεριλαμβανομένης και της διαχείρισης/μεταφοράς τους) οι μετακινήσεις όλων των εργαζομένων από/προς την εργασία τους. Η μελέτη αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2018. Υγρά απόβλητα Τα υγρά απόβλητα από τις δραστηριότητες της Τράπεζας περιορίζονται σε αστικά υγρά απόβλητα, από τους χώρους υγιεινής, την καθαριότητα και το νερό που χρησιμοποιείται στα συστήματα θέρμανσης και ψύξης των κτηρίων. Το σύνολο των υγρών αποβλήτων από τα κτήρια της Τράπεζας διοχετεύεται στα αντίστοιχα δημοτικά δίκτυα αποχέτευσης προς περαιτέρω επεξεργασία και τελική διάθεση σύμφωνα με τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας, καθώς όλα τα κτήρια είναι συνδεδεμένα με δίκτυα αποχέτευσης. Η συνολική ποσότητα των υγρών αποβλήτων υπολογίζεται με βάση τη συνολική κατανάλωση νερού στην Τράπεζα εκτιμώντας απώλειες (πχ. λόγω εξάτμισης κ.ά.) της τάξης του 5%. Έτσι, το 2017 εκτιμάται πως η συνολική ποσότητα υγρών αποβλήτων ανήλθε σε 111.395 m 3 και ο δείκτης ανά εργαζόμενο σε 8,32 m 3 /εργαζ. Σε κάθε περίπτωση η διαχείριση των υγρών αποβλήτων θεωρείται ότι δεν αποτελεί πηγή σημαντικής περιβαλλοντικής όχλησης από τις δραστηριότητες της Τράπεζας. Στερεά απόβλητα Τα στερεά απόβλητα από τις δραστηριότητες της Τράπεζας Πειραιώς, περιλαμβάνουν κυρίως: Χαρτί Τόνερ και μελανοδοχεία Υλικά που περιέχονται σε ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές όπου γίνεται εναλλακτική διαχείριση με περιβαλλοντικά ενδεδειγμένο τρόπο, ήτοι: Πλαστικό Αλουμίνιο Βαρέα και λοιπά μέταλλα Γυαλί Απόβλητα οικιακού τύπου Σε όλες τις κτηριακές υποδομές εφαρμόζονται τα προγράμματα συλλογής των υλικών προς ανακύκλωση και υπάρχουν παντού τοποθετημένοι κάδοι ανακύκλωσης χαρτιού, μελανιών, μπαταριών και λαμπτήρων. Επιπλέον, σε 15 μεγάλα κτήρια διοίκησης πραγματοποιείται ανακύκλωση 51

συσκευασιών στους χώρους των κυλικείων. Συνολικά το 2017 πραγματοποιήθηκαν περισσότερες από 5.700 συλλογές υλικών από το σύνολο των καταστημάτων και των κτηρίων διοίκησης. Η Τράπεζα συνεργάζεται με αδειοδοτημένες εταιρείες για τη συλλογή του χαρτιού, των μελανοδοχείων / τόνερ και του πλαστικού προς ανακύκλωση. Παράλληλα, για τη συλλογή μικρών μπαταριών, μεγάλων συσσωρευτών και αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (συμπεριλαμβανομένων και των λαμπτήρων και φωτιστικών ειδών) η Τράπεζα συνεργάζεται με τα αντίστοιχα αδειοδοτημένα συλλογικά συστήματα. Από τη συνολική ποσότητα χαρτιού που προμηθεύεται η Τράπεζα ένα μέρος καταναλώνεται για τη διεκπεραίωση συναλλαγών, διαφόρων τραπεζικών εργασιών και λοιπών ενεργειών (ενημέρωση, διαφήμιση κλπ.) και δίδεται στους πελάτες και το υπόλοιπο αρχειοθετείται/αποθηκεύεται στους χώρους της Τράπεζας. Το τμήμα του αρχείου που δεν αξιοποιείται περαιτέρω δρομολογούνται οι ενέργειες για ανακύκλωση. Περισσότεροι από 578 τόνοι χαρτιού ανακυκλώθηκαν, ενώ περισσότερα από 22.000 τεμάχια αναλωσίμων εκτύπωσης εστάλησαν για επαναχρησιμοποίηση / ανακύκλωση. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ποσότητες χαρτιού που ανακυκλώθηκαν από τα κτήρια Διοίκησης αυξήθηκαν κατά 15% σε σύγκριση με το 2016, ενώ το ποσοστό ανακύκλωσης μελανοδοχείων προς τη συνολική κατανάλωση αυξήθηκε κατά 26% συγκριτικά με πέρσι. Αναφορικά με τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ), 393,49 τόνοι εστάλησαν προς εναλλακτική διαχείριση, εκ των οποίων οι 369,62 τόνοι αφορούσαν σε εκκαθαρίσεις αποθηκευτικών χώρων. Στο παρακάτω διάγραμμα φαίνεται το σύνολο των ποσοτήτων ανά υλικό που εστάλησαν το 2017 προς εναλλακτική διαχείριση. Χαρτί 578 Τόνερ 17 Μέταλλο 72 Μπαταρίες και Μεγάλοι Συσσωρευτές 9 Πλαστικό 5 Ηλεκτρικός και Ηλεκτρονικός Εξοπλισμός 393 Εικόνα 15 Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων 2017 (tn) Τέλος, τα απόβλητα οικιακού τύπου τοποθετούνται σε κάδους των Δήμων στους οποίους υπάγονται τα κτήρια της Τράπεζας και η αποκομιδή τους γίνεται με απορριμματοφόρα των εν λόγων Δήμων. Επικίνδυνα απόβλητα Τα επικίνδυνα υλικά στους χώρους της Τράπεζας περιορίζονται σε προϊόντα που χρησιμοποιούνται στην καθαριότητα και στην απολύμανση των χώρων από τα αντίστοιχα εξωτερικά συνεργεία που έχουν επιφορτιστεί με τις δραστηριότητες αυτές. Οι ποσότητες των υλικών αυτών είναι μικρές και το προσωπικό των συνεργείων καθαρισμού που τα χρησιμοποιούν, τα διαχειρίζεται κατάλληλα. Συνεπώς, η χρήση καθαριστικών υλικών στα κτήρια έχει αξιολογηθεί ως χαμηλής σημαντικότητας περιβαλλοντική πλευρά. 52

Από το 2015, υλοποιείται πρόγραμμα το οποίο στοχεύει στην περαιτέρω μείωση των επιπτώσεων από τη χρήση των καθαριστικών προϊόντων, καθώς και στην ευαισθητοποίηση των εργαζομένων. Πιο συγκεκριμένα, σε 5 κεντρικά κτήρια Διοίκησης της Τράπεζας Πειραιώς γίνεται χρήση οικολογικών καθαριστικών προϊόντων, με την περιβαλλοντική πιστοποίηση Eco Label 35. Το 2017, περισσότεροι από 2.000 εργαζόμενοι χρησιμοποίησαν περιβαλλοντικά πιστοποιημένα καθαριστικά προϊόντα. Τέλος, επισημαίνεται πως στα κτήρια που ασκούνται οι δραστηριότητες της Τράπεζας δεν υπάρχει αμίαντος. Θόρυβος Ο εξοπλισμός που είναι εγκατεστημένος σε κτήρια της Τράπεζας δεν παράγει σημαντικά επίπεδα θορύβου, εσωτερικά ή εξωτερικά. Ο εξοπλισμός, άλλωστε, (κλιματιστικά, ηλεκτρονικές συσκευές κ.ά.) συντηρείται τακτικά στη βάση σχετικών συμβάσεων που έχει υπογράψει η Τράπεζα με εξειδικευμένες εταιρείες, αντιπροσωπείες του εξοπλισμού, κ.ά. Σε σχέση με τον εξωτερικό θόρυβο, οι πύργοι ψύξης των κλιματιστικών μηχανημάτων παράγουν χαμηλά επίπεδα θορύβου, υπό κανονικές συνθήκες λειτουργίας. Δεδομένου δε, ότι όλα τα κτήρια της Τράπεζας λειτουργούν σε αστικές περιοχές, είναι φανερό ότι η επίδραση των συσκευών αυτών, στα συνήθη επίπεδα θορύβου του εξωτερικού περιβάλλοντος, είναι αμελητέα. Συμπερασματικά, ο θόρυβος είναι ένα περιβαλλοντικό ζήτημα μη σημαντικό σε σχέση με τις δραστηριότητες της Τράπεζας, ενώ τα επίπεδα θορύβου στους χώρους δραστηριοτήτων βρίσκονται εντός των σχετικών ορίων της νομοθεσίας. Σε κάθε περίπτωση όμως, λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα ηχομόνωσης. Βιοποικιλότητα Οι δραστηριότητες της Τράπεζας αναπτύσσονται σε κτηριακές εγκαταστάσεις, οι οποίες βρίσκονται εντός του αστικού ιστού και επομένως δεν προκαλούν άμεσες επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα. Η Τράπεζα δεν διαθέτει κτηριακές υποδομές οι οποίες να βρίσκονται εντός του Δικτύου NATURA 2000. 35 Το Eco Label είναι το επίσημο οικολογικό σήμα τη Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η τοποθέτηση του λογοτύπου του σε ένα προϊόν πιστοποιεί τη φιλικότητά του στο περιβάλλον καθ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής του, αρχίζοντας από την πρώτη ύλη, συνεχίζοντας µε τη διαδικασία παραγωγής, τη διανομή, τη χρήση και καταλήγοντας στην τελική διάθεση. 53

12 Περιβαλλοντική Τραπεζική Το 2017 ήταν ένα ακόμα απαιτητικό έτος για την ελληνική οικονομία, με σημαντικές πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις, οι οποίες οδήγησαν σε περιορισμένες επενδυτικές πρωτοβουλίες σε όλους τους κλάδους της οικονομίας. Παρόλα αυτά παραμένει ισχυρή η δέσμευση της Τράπεζας για έμπρακτη υποστήριξη σε εκείνες τις επενδυτικές και επιχειρηματικές προτάσεις που εντάσσονται στους κλάδους των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), της εξοικονόμησης ενέργειας, της εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων και νερού, της βιολογικής και υπεύθυνης γεωργίας και του οικοτουρισμούαγροτουρισμού. Η Τράπεζα Πειραιώς με τη Μονάδα Green Banking & Αναπτυξιακά Προγράμματα, παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και το θεσμικό πλαίσιο τόσο στον τομέα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, που αποτελεί το σημαντικότερο μέρος του πράσινου χαρτοφυλακίου, όσο και σε όλους τους τομείς που συμβάλλουν στην προώθηση του βιώσιμου μοντέλου ανάπτυξης. Βασική προτεραιότητα του Green Banking & Αναπτυξιακά Προγράμματα είναι η δημιουργία και ο εκσυγχρονισμός δανειακών προϊόντων καθώς και η παροχή υποστήριξης των εσωτερικών και εξωτερικών πελατών της Τράπεζας. Στην προσπάθειά τους αυτή τα στελέχη της Μονάδας υποστηρίζονται από τους εξειδικευμένους Συνεργάτες των Κέντρων Επιχειρηματικότητας στο Δίκτυο. Ο ρόλος έχει ξεκινήσει από το 2010 και αποτελεί μέχρι και σήμερα τον άμεσο σύνδεσμο του πελατολογίου της Τράπεζας με τις ευκαιρίες που προκύπτουν και τις δυνατότητες που παρέχονται στους τομείς της πράσινης οικονομίας, ενώ χρέος του είναι να ενημερώνεται για τις εξελίξεις στους σχετικούς τομείς. Οι Συνεργάτες συμμετέχουν σε εκδηλώσεις και workshops που οργανώνονται από θεσμικούς φορείς αλλά και από τον τοπικό επιχειρηματικό κόσμο, με σκοπό την άμεση πληροφόρηση τους σε ζητήματα που άπτονται της πράσινης επιχειρηματικότητας και κυρίως τη στήριξη της τοπικής αγοράς στην προσέγγιση αυτή. Ο στόχος για το 2018 είναι η αναβάθμιση της εξυπηρέτησης που παρέχει στους πελάτες το Δίκτυο της Τράπεζας Πειραιώς, με την περαιτέρω ενεργοποίηση των Συνεργατών Κέντρων Επιχειρηματικότητας καθώς και η εστίαση στην προώθηση των περιβαλλοντικών υπηρεσιών σε κλάδους προτεραιότητας για την ελληνική οικονομία όπως ο τουρισμός. Επίσης, οι συνέργειες με ευρωπαϊκούς φορείς τίθενται σε πρώτο πλάνο με στόχο την ανάπτυξη νέων προϊόντων. Με γνώμονα την αποτελεσματική διαχείριση των περιβαλλοντικών και κοινωνικών κινδύνων στο επιχειρηματικό δανειακό χαρτοφυλάκιο, ο Όμιλος της Τράπεζας Πειραιώς ολοκλήρωσε το 2017 την εφαρμογή του Συστήματος Περιβαλλοντικής και Κοινωνικής Διαχείρισης Κινδύνων επιχειρηματικών χρηματοδοτήσεων (Environmental and Social Management System, ESMS). Η Τράπεζα Πειραιώς, με την εφαρμογή του ESMS, ενισχύει τις διαδικασίες χρηματοδότησης επιχειρήσεων, υιοθετώντας περιβαλλοντικά και κοινωνικά κριτήρια, σύμφωνα με τα εθνικά, ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα, ενώ ενισχύεται η διαφάνεια, η ποιότητα του χαρτοφυλακίου και η έγκαιρη ενημέρωση και υποστήριξη των πελατών στην διαχείριση τυχόν κινδύνων. 12.1 Πράσινα Προϊόντα και Υπηρεσίες Σε συνέχεια των αλλαγών που προηγήθηκαν στο θεσμικό πλαίσιο που αφορούσε την ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ και την ουσιαστική επανεκκίνηση της αγοράς, ύστερα από την περίοδο 2012 2014 και την αναστολή αδειοδότησης νέων φωτοβολταϊκών έργων, το Green Banking & Αναπτυξιακά Προγράμματα προχώρησε στη δημιουργία και τον εκσυγχρονισμό υφιστάμενων και νέων δανειακών προϊόντων. Κάτω από την ομπρέλα της ομάδας «Πειραιώς Green Επιχειρείν», όπου με ευνοϊκούς όρους και ευέλικτες διαδικασίες χρηματοδοτούνται μικρομεσαίες επιχειρήσεις και ελεύθεροι επαγγελματίες, υπάρχει ένα ακόμη εξειδικευμένο πράσινο προϊόν ο «Ενεργειακός Συμψηφισμός». Το προϊόν αυτό έρχεται να τονίσει τα οφέλη της ενεργειακής αυτονομίας και να ενισχύσει την κατεύθυνση των επιχειρήσεων σε επιλογές φιλικές προς το περιβάλλον όπως αυτή των φωτοβολταϊκών, με στόχο τον συμψηφισμό της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγουν με αυτή που καταναλώνουν. Στην ομπρέλα του «Πειραιώς Green Επιχειρείν» υπάρχει επίσης και το δανειακό 54

προϊόν «Ενεργειακή Αναβάθμιση», το οποίο δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες για την ενεργειακή αναβάθμιση των επιχειρηματικών εγκαταστάσεων. Παράλληλα με την ανανέωση του εκάστοτε εξοπλισμού, οι επιχειρήσεις κερδίζουν μείωση των λειτουργικών τους εξόδων, συνθήκες δημιουργίας άνεσης στο χώρο τους ενώ εφαρμόζουν φιλοπεριβαλλοντικές πρακτικές. Έτσι, παρόλο το δύσκολο οικονομικό κλίμα που επικρατεί στην Ελλάδα, η Τράπεζα παρέμεινε σε τροχιά στήριξης της πράσινης επιχειρηματικότητας και ειδικότερα των έργων ΑΠΕ. Επιπλέον των πράσινων προϊόντων για μικρομεσαίες επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες, το 2017 χρηματοδοτήθηκαν επίσης έργα υψηλής ισχύος και εντάσεως κεφαλαίων με έμφαση στον τομέα της αιολικής ενέργειας. Τα εν λόγω έργα αξιολογήθηκαν ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε επενδυτικού σχεδίου προκειμένου να παρασχεθούν από τη Τράπεζα τα κατάλληλα χρηματοδοτικά εργαλεία. Όσον αφορά τον τομέα της εξοικονόμησης ενέργειας, το 2017 το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας δημοσίευσε συμπληρωματικές αποφάσεις υπαγωγής του προγράμματος «Εξοικονόμηση κατ Οίκον». Σύμφωνα με τις νέες αποφάσεις υπαγωγής, η Τράπεζα διεκπεραίωσε περίπου 2.950 αιτήσεις πελατών της. Έτσι δόθηκε η δυνατότητα υλοποίησης επιπλέον έργων εξοικονόμησης ενέργειας σε κατοικίες. Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι η Τράπεζα εξακολουθεί να παρέχει τα Green Δάνεια Ιδιωτών με ευνοϊκό τιμολόγιο, ώστε να καλύπτει, ανεξάρτητα από τα εκάστοτε επιδοτούμενα προγράμματα, τις ανάγκες ενεργειακής αναβάθμισης των κατοικιών (για την κατασκευή ή/και εγκατάσταση εξοπλισμού) με ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους. Το 2017, η Τράπεζα Πειραιώς, σε συνεργασία με τις θυγατρικές της στην Ελλάδα (Εξέλιξη Κέντρο Βιώσιμης Επιχειρηματικότητας ΑΕ και ΕΤΒΑ ΒΙΠΕ ΑΕ) έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στις πράσινες υπηρεσίες. Συμβουλευτικές υπηρεσίες σχετικές με συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης, πιστοποιήσεις κατά EMAS, ISO 14001 & Green Key αλλά και παροχή μελετών ενεργειακής απόδοσης, ανθρακικού αποτυπώματος, διαχείρισης αποβλήτων και νερού, αποτέλεσαν αντικείμενο προώθησης από το Green Banking & Αναπτυξιακά Προγράμματα, με τη συμμετοχή του Δικτύου των Καταστημάτων και των θυγατρικών του Ομίλου. Οι πράσινες υπηρεσίες παρέχουν στις επιχειρήσεις τη δυνατότητα παρακολούθησης και καταγραφής των περιβαλλοντικών επιπτώσεών τους, ως αποτέλεσμα της δραστηριότητας τους. Αναδεικνύουν τρόπους βελτίωσης της λειτουργίας των επιχειρήσεων, προσφέροντας παράλληλα πολλαπλά οφέλη όπως την προστασία του περιβάλλοντος με τη μείωση του ανθρακικού τους αποτυπώματος, τη μείωση των λειτουργικών τους εξόδων με την ανανέωση του εξοπλισμού ή την καλύτερη διαχείριση της λειτουργίας τους, την ενίσχυση της φήμης κ.ά. Οι επιχειρήσεις που φέρουν τις συγκεκριμένες πιστοποιήσεις έχουν ένα επιπλέον πλεονέκτημα έναντι του ανταγωνισμού καθώς το ευρωπαϊκό μοντέλο ολοένα και περισσότερο επιβάλει την πιστοποίηση των προϊόντων και υπηρεσιών. 12.2 Οικονομοτεχνική Αξιολόγηση Πράσινων Έργων Έναν από τους βασικούς πυλώνες της μονάδας Green Banking & Αναπτυξιακά Προγράμματα αποτελεί η Τεχνοοικονομική Αξιολόγηση Αειφορίας έργων. Η Ομάδα των Green Experts αξιολογεί τα νέα projects, ελέγχοντας ενδελεχώς μεταξύ άλλων την εφαρμοζόμενη τεχνολογία, την διαστασιολόγηση του εξοπλισμού, την εκτιμώμενη παραγωγικότητα του έργου και την εμπειρία του εγκαταστάτη κα. Επιπλέον, εξετάζεται η βιωσιμότητα των έργων, λαμβάνοντας υπόψη ποικίλες παραμέτρους, ενώ η αδειοδοτική διαδικασία αυτών παρακολουθείται σε κάθε βήμα ωρίμανσης της επένδυσης, σύμφωνα με την οριζόμενη Εθνική & Ευρωπαϊκή νομοθεσία. Η Τεχνοοικονομική Αξιολόγηση Αειφορίας διενεργείται και κατά τον επανέλεγχο των ήδη χρηματοδοτημένων έργων, κατά την ετήσια αναθεώρηση των ορίων. Συγκεκριμένα, το Green Banking επανελέγχει τα έργα προκειμένου να διασφαλίζονται, η συνεχής και απρόσκοπτη λειτουργία του εγκατεστημένου εξοπλισμού, η αναμενόμενη παραγωγικότητά και γενικά οι σχετικές προϋποθέσεις και εκτιμήσεις κατά το χρόνο της αρχικής έγκρισης. Απώτερος στόχος της Τεχνοοικονομικής Αξιολόγησης Αειφορίας στη φάση αυτή είναι να προλαμβάνονται τυχόν λειτουργικές αστοχίες, προς όφελος τόσο του πελάτη/επενδυτή όσο και της Τράπεζας. Το σύνολο των πράσινων έργων που έχουν 55

αξιολογηθεί από το Green Banking & Αναπτυξιακά Προγράμματα σε οποιοδήποτε στάδιο υλοποίησης τους αγγίζει τα 4.000. Η πολύχρονη εμπειρία στη χρηματοδότηση έργων με θετικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο και η άρτια στελέχωση της Μονάδας Green Banking & Αναπτυξιακά Προγράμματα, αποτέλεσε το συγκριτικό πλεονέκτημα για τον ομαλό σχεδιασμό, την υιοθέτηση και την εφαρμογή του Συστήματος Περιβαλλοντικής και Κοινωνικής Διαχείρισης (Environmental and Social Management System ESMS). Το ESMS περιλαμβάνει, α) το υφιστάμενο Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ) που σχετίζεται με τους εν δυνάμει κινδύνους από την εσωτερική λειτουργία της Τράπεζας, το οποίο είναι ήδη από το 2011 πιστοποιημένο κατά EMAS & ISO 14001, και β) το Σύστημα Περιβαλλοντικής και Κοινωνικής Διαχείρισης των πιθανών κινδύνων από τις επιχειρηματικές δραστηριότητες των χρηματοδοτούμενων πελατών της, ως αναπόσπαστο μέρος του πιστωτικού τους κινδύνου. Κατά αντιστοιχία με την «Πολιτική του ESMS», η οποία εγκρίθηκε από την Εκτελεστική Επιτροπή της Τράπεζας, η Πιστωτική Πολιτική του Ομίλου και τα κριτήρια επιχειρηματικών πιστοδοτήσεων εμπλουτίστηκαν με νέα περιβαλλοντικά και κοινωνικά κριτήρια, ενώ έχουν εκσυγχρονιστεί τελευταία το 2017. Ακολούθως της επικαιροποίησης της Πιστωτικής Πολιτικής του Ομίλου, ενσωματώθηκαν στις υφιστάμενες εγκριτικές διαδικασίες των επιχειρηματικών δανείων οι συγκεκριμένες παράμετροι, όπου πλέον συνεκτιμώνται κατά την εξέταση νέων επιχειρηματικών χρηματοδοτήσεων. Εντός του 2017 ολοκληρώθηκαν οι διαδικασίες εφαρμογής του ESMS καθώς και οι απαραίτητες τροποποιήσεις των μηχανογραφικών συστημάτων της Τράπεζας με στόχο την αυτοματοποίηση των ελέγχων. Η εφαρμογή του ESMS περιλαμβάνει την υιοθέτηση από την Τράπεζα λίστας αποκλειόμενων δραστηριοτήτων (Exclusion list), τη διεξαγωγή ελέγχου δέουσας επιμέλειας (due diligence assessment) που αφορά την εκτίμηση των κινδύνων στο περιβάλλον, στην υγεία, στην ασφάλεια και γενικότερα στην κοινωνία σύμφωνα με το εθνικό θεσμικό πλαίσιο και τα Διεθνή Πρότυπα (όπου αυτό χρειάζεται). Τέλος, συντάσσεται Πλάνο Διορθωτικών Ενεργειών (CAP) όπου απαιτείται, με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα υλοποίησης. Η Τράπεζα παρακολουθεί και αξιολογεί, σε τακτική βάση, την περιβαλλοντική και κοινωνική επίδοση των πιστούχων της. Σύμφωνα με τις γενικές προδιαγραφές ορθής λειτουργίας και διακυβέρνησης ενός συστήματος διαχείρισης, η Τράπεζα έχει ορίσει Group ESMS Officer και Group ESMS Coordinator, ως συντονιστές της εφαρμογής του συστήματος. Για την παρακολούθηση του Π&ΚΚ στο επιχειρηματικό χαρτοφυλάκιο αλλά και την ορθή, αποτελεσματική και βέλτιστη λειτουργία του συστήματος, θα παρακολουθούνται σε τακτικά χρονικά διαστήματα τα σχετικά αποτελέσματα (ποιοτικά και ποσοτικά). 12.3 Πράσινο Χαρτοφυλάκιο Αποτελέσματα Η Τράπεζα Πειραιώς μέσω αναλυτικών διαδικασιών παρακολούθησης του πράσινου χαρτοφυλακίου της, αποτυπώνει ανά τακτά χρονικά διαστήματα τη θετική συμβολή των πράσινων χρηματοδοτήσεων στην αειφόρο ανάπτυξη. Στόχος της Μονάδας είναι η συνεχής ενημέρωση όλων των ενδιαφερόμενων μερών σχετικά με τα ποσοτικά και ποιοτικά δεδομένα του χαρτοφυλακίου. Παράλληλα η ορθότητα των δεδομένων διασφαλίζεται και μέσω των ελέγχων ανεξάρτητων πιστοποιημένων φορέων. Στο τέλος του 2017, ο Όμιλος είχε περισσότερα από 1,79 δισ. πράσινα πιστοδοτικά όρια καταδεικνύοντας την ισχυρή δέσμευσή του στη χρηματοδότηση έργων πράσινης επιχειρηματικότητας, με έμφαση στις ΑΠΕ, χρηματοδοτώντας από τα πρώτα στάδια του επενδυτικού σχεδίου μέχρι και την ολοκλήρωση και συντήρησή του. Το σύνολο των πράσινων πελατών (ιδιώτες και επιχειρήσεις) που έχουν χρηματοδοτηθεί μέχρι και το τέλος του 2017 αυξήθηκε σε 24,8 χιλιάδες αναδεικνύοντας την προσπάθεια ενίσχυσης πληθώρας επιχειρήσεων και ιδιωτών. Συνολικά, στο τέλος του 2017, τα ενεργά δανειακά υπόλοιπα του πράσινου χαρτοφυλακίου ξεπέρασαν τα 976 εκατ. διατηρώντας για ακόμα μια χρονιά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του. Αναλυτικότερα, μέχρι το τέλος του 2017 περισσότεροι από 22,2 χιλιάδες ιδιώτες έχουν χρηματοδοτηθεί προκειμένου να υλοποιήσουν την επένδυσή τους. Στο τέλος του έτους τα ενεργά 56

υπόλοιπα των ιδιωτών ξεπέρασαν τα 66,8 εκατ. Το μεγαλύτερο μέρος των ενεργών υπολοίπων αποτελούν δάνεια που χορηγήθηκαν για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων σε στέγες ( 46 εκατ.), συμβάλλοντας κατ αυτό το τρόπο στην συνολική υλοποίηση περισσότερων από 4.300 συστημάτων. Η πλειοψηφία των ιδιωτών πελατών προέρχεται από το πρόγραμμα «Εξοικονόμηση κατ Οίκον» το οποίο είχε λήξει το 2015. Ωστόσο το 2017, όπως και το 2016, και σε συνέχεια ένταξης στο πρόγραμμα επιπλέον ωφελούμενων από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, περίπου 1.500 επιπλέον ιδιώτες προχώρησαν στην υλοποίηση κτηριακών παρεμβάσεων στις κατοικίες τους προκειμένου να μειώσουν τις ενεργειακές τους ανάγκες. Όσον αφορά τις επιπλέον υπαγωγές του 2017 ως αρχικά επιλέξιμες για την Τράπεζα Πειραιώς κρίθηκαν 2.950 αιτήσεις με συνολικό εγκεκριμένο προϋπολογισμό έργων προς υλοποίηση 34,8 εκατ. Σύμφωνα με τις επιπλέον αποφάσεις υπαγωγής του ενδιάμεσου προγράμματος που έχουν δημοσιευθεί για το 2017, η Τράπεζα ξεπέρασε το 50% επί των υπαγωγών, τις περισσότερες από κάθε άλλη χρονιά. Μέσα σε μία δύσκολη οικονομική περίοδο (2011 2017), η Τράπεζα στήριξε έμπρακτα, μέσω τραπεζικού δανεισμού άνω των 70 εκατ., περισσότερους από 17.000 πελάτες της στην προσπάθεια ολοκλήρωσης έργων για την εξοικονόμηση ενέργειας και κατά συνέπεια μείωσης των οικογενειακών δαπανών τους. Η πλειοψηφία των πολιτών που χρηματοδοτήθηκαν ανήκε στην κατώτερη εισοδηματική κλίμακα με ατομικό εισόδημα μικρότερο των 12.000 ή οικογενειακό εισόδημα μικρότερο των 20.000. Στο τέλος του 2017, περίπου 2.500 επιχειρήσεις είχαν ενεργές χρηματοδοτήσεις από τον Όμιλο για την υλοποίηση των έργων τους που εντάσσονται στην πράσινη επιχειρηματικότητα. Οι πράσινες χρηματοδοτήσεις σε επιχειρήσεις, από τις μονάδες Μικρών Επιχειρήσεων, Επιχειρηματικών Κέντρων, Μεγάλων Επιχειρήσεων και την Πειραιώς Leasing, ξεπέρασαν τα 874 εκατ., αποτελώντας το 89% του πράσινου χαρτοφυλακίου. Το μεγαλύτερο μέρος των χορηγήσεων καταλαμβάνουν τα έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η συνολική ισχύς αυτών που έχουν χρηματοδοτηθεί από τον Όμιλο (συμπεριλαμβανομένων όσων έχουν αποπληρώσει τη χρηματοδότησή τους), στο τέλος του 2017, ανήλθε σε 1,134 GW, κατέχοντας το 20,5% επί της συνολικής εγκατεστημένης ισχύος από ΑΠΕ που λειτουργούν στην Ελλάδα. Ειδικότερα, τα φωτοβολταϊκά συστήματα είχαν ενεργά υπόλοιπα μέχρι το τέλος του 2017, 491 εκατ.. Η πλειοψηφία αυτών είναι συστήματα έως και 100 kw, ενώ η συνολική ισχύς όλων των χρηματοδοτημένων φωτοβολταϊκών πάρκων φτάνει τα 534 MW. Σημαντικές χρηματοδοτήσεις έχουν λάβει τα έργα για αιολικά πάρκα καθώς στο τέλος 2017 παρουσίασαν ενεργά υπόλοιπα που αγγίζουν τα 306 εκατ. (+20% σε σχέση με το 2016). Στο τέλος του 2017, το σύνολο των πάρκων που χρηματοδοτήθηκαν έφθασε σε συνολική ισχύ τα 523 MW, καταλαμβάνοντας το 19,9% της συνολικής εγκατεστημένης ισχύος αιολικών πάρκων σε λειτουργία στην Ελλάδα. Τέλος, η Τράπεζα έχει ενεργές χρηματοδοτήσεις σε 16 μικρούς υδροηλεκτρικούς σταθμούς με 63 εκατ. υπόλοιπα ενώ είναι χρηματοδοτημένα από την Τράπεζα και 15 έργα βιομάζας/βιοαερίου. Με τη λειτουργία των συγκεκριμένων επενδύσεων αποτρέπεται, σε ετήσια βάση, η έκλυση 2,350 εκατ. τόνων CO 2 στην ατμόσφαιρα. Πίνακας 22 Συνοπτικά μεγέθη 2017 ΜΕΓΕΘΗ ΕΡΓΩΝ ΑΠΕ Όμιλος Πειραιώς Τράπεζα Πειραιώς Ισχύς από χρηματοδοτημένες ΑΠΕ (MW) 1.134 36 1.115 Αποφυγή έκλυσης CO 2 (χιλ. τόνοι) 37 2.350 2.318 Ενεργά όρια πιστοδοτήσεων σε ΑΠΕ (δισ. ) 1,38 1,34 Ενεργά δανειακά υπόλοιπα σε ΑΠΕ (δισ. ) 0,89 0,86 36 Η διαφορά των 19MW οφείλεται σε χρηματοδοτήσεις της Πειραιώς Leasing. 37 Οι υπολογισμοί για την ποσότητα CO2, της οποίας η έκλυση στην ατμόσφαιρα αποτρέπεται εξαιτίας των χρηματοδοτήσεων του Ομίλου της Τράπεζας Πειραιώς, γίνονται με βάση τον τελευταίο διαθέσιμο μέσο συντελεστή εκπομπής CO2 της συμβατικής ελληνικής ηλεκτροπαραγωγής και τη μέση ετήσια παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ανά τεχνολογία ΑΠΕ σύμφωνα με τα τελευταία δημοσιευμένα στοιχεία του ΛΑΓΗΕ. 57

13 Επικοινωνία Εκπαίδευση 13.1 Εσωτερική Επικοινωνία Περιβαλλοντική εκπαίδευση εργαζομένων Ιδιαίτερα σημαντικός τομέας της περιβαλλοντικής πολιτικής του Ομίλου είναι η περιβαλλοντική εκπαίδευση, τόσο του ανθρώπινου δυναμικού όσο και της ευρύτερης κοινωνίας, η οποία πραγματοποιείται σε δύο κατευθύνσεις. Η πρώτη κατεύθυνση περιλαμβάνει όλους τους εργαζομένους και υλοποιείται μέσω e learning σχετικά με τις βασικές περιβαλλοντικές έννοιες και το περιβαλλοντικό έργο της Τράπεζας. Η δεύτερη κατεύθυνση αφορά συγκεκριμένες ομάδες στόχευσης και συγκεκριμένες θεματικές όπως η πράσινη επιχειρηματικότητα, τα πράσινα προϊόντα της Τράπεζας και οι διαδικασίες του Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης της Τράπεζας κατά EMAS. Το 2017 εκπαιδεύτηκαν 147 Συντονιστές Περιβαλλοντικής Διαχείρισης με ειδικά σχεδιασμένο e Learning για το EMAS και την Περιβαλλοντική Διαχείριση της Τράπεζας. Συγχρόνως, 470 άτομα ολοκλήρωσαν περιβαλλοντικά e Learning σε θέματα εξοικονόμησης ενέργειας, ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, οικολογικής οδήγησης, καθώς και διαχείρισης αποβλήτων και νερού και χρηματοδότησης αυτών. Με στόχο την ενδυνάμωση των γνώσεων σε θέματα Πράσινης Επιχειρηματικότητας και Περιβαλλοντικής Τραπεζικής, εκπαιδεύτηκαν με e Learning στελέχη των Κέντρων Επιχειρηματικότητας, Διευθυντές και υπεύθυνοι του δικτύου των καταστημάτων και Στελέχη θυγατρικών. Συνολικά για το έτος 2017, οι ανθρωποώρες εκπαίδευσης σε περιβαλλοντικά e Learning ανήλθαν στις 2.232. Με στόχο την ευαισθητοποίηση των εργαζομένων, ολοκληρώθηκε από το Ανθρώπινο Δυναμικό σε συνεργασία με τη Μονάδα Περιβάλλοντος, το μάθημα «Περιβαλλοντικός και Κοινωνικός Κίνδυνος» σε μορφή e Learning. Το μάθημα έχει ήδη ανατεθεί σε 78 επιλεγμένα στελέχη της Τράπεζας, με σκοπό να διανεμηθεί σε περισσότερους εργαζομένους εντός του 2018. Πράσινες Ειδήσεις Οι «Πράσινες Ειδήσεις» που αναρτώνται στο εσωτερικό διαδίκτυο (intranet) συνέχισαν και φέτος να ενημερώνουν τους εργαζομένους. Κατά μέσο όρο οι εργαζόμενοι που τις παρακολουθούν είναι περίπου 550 το μήνα. Ετήσιος διαγωνισμός περιβαλλοντικής διαχείρισης Η Τράπεζα Πειραιώς σε ετήσια βάση διοργανώνει το Διαγωνισμό Ανακύκλωσης Υλικών και Εξοικονόμησης Ενέργειας: «Η Πράσινη Συμπεριφορά κερδίζει!». Στο διαγωνισμό ανακύκλωσης συμμετέχουν Κτήρια Διοίκησης και καταστήματα, τα οποία είναι ενταγμένα στο Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης, τα οποία επιβραβεύονται με βάση: τις ποσότητες των υλικών που ανακυκλώθηκαν για χαρτί, μπαταρίες και μελανοδοχεία/τόνερ και τη μεγαλύτερη μείωση στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας. Εκτός από την ευαισθητοποίηση των εργαζομένων, ο διαγωνισμός ανακύκλωσης στοχεύει στη διαρκή βελτίωση της περιβαλλοντικής επίδοσης της Τράπεζας Πειραιώς και τη μείωση του περιβαλλοντικού της αποτυπώματος. Για 7η συνεχόμενη χρονιά, οι εργαζόμενοι των καταστημάτων και κτηρίων που διακρίθηκαν στο διαγωνισμό, παρέλαβαν συμβολικά δώρα με περιβαλλοντικό όφελος, επιβραβεύοντας με αυτό τον τρόπο την υπεύθυνη περιβαλλοντική συμπεριφορά στην καθημερινή λειτουργία τους. Eco Driving Tο Ανθρώπινο Δυναμικό και η Μονάδα Περιβάλλοντος σε συνεργασία με το ΚΑΠΕ (Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας) υλοποίησαν το 2017 σεμινάρια οικολογικής και ασφαλούς 58

οδήγησης. Συνολικά 10 σεμινάρια πραγματοποιήθηκαν στο εκπαιδευτικό κέντρο της Τράπεζας στο Καστρί, στο περιθώριο του μαθήματος που διοργάνωνε η Περιβαλλοντική και Αναπτυξιακή Τραπεζική Green Banking για το ESMS, τα οποία παρακολούθησαν 126 στελέχη. Η εκπαίδευση των εργαζομένων έγινε σε τρία μέρη. Στο πρώτο μέρος πραγματοποιήθηκε μια μικρή διαδρομή με τα οχήματα των εργαζομένων στην ευρύτερη περιοχή. Στο δεύτερο μέρος έγινε 15λεπτη θεωρητική εκπαίδευση με θέμα τις Αρχές της Ασφαλούς, Οικολογικής και Οικονομικής Οδήγησης. Το τρίτο μέρος περιλάμβανε την πραγματοποίηση της ίδιας διαδρομής εφαρμόζοντας τα τις Αρχές του Eco driving. Συγκρίνοντας τα δεδομένα της οδήγησης των εργαζομένων πριν και μετά με χρήση υπολογιστών ταξιδιού (trip computer) των οχημάτων, παρατηρήθηκε ότι σχεδόν όλοι οι οδηγοί πέτυχαν μέση εξοικονόμηση καυσίμου ίση με 11,5% εφαρμόζοντας τις Αρχές Eco driving. Περιβαλλοντική εκπαίδευση παιδιών εργαζομένων Η Τράπεζα, στο πλαίσιο της συνεργασίας με την Αμερικανική Γεωργική Σχολή Θεσσαλονίκης, διοργάνωσε για το 2017 ένα κύκλο περιβαλλοντικών εκπαιδευτικών προγράμματα για τους εργαζομένους του Ομίλου από τη Θεσσαλονίκη και τα μέλη των οικογενειών τους. Τον Μάρτιο του 2017, ο ολοκληρώθηκε κύκλος Περιηγήσεων «Γνωρίζουμε την Αθήνα περπατώντας» με μία επίσκεψη στον Κήπο της Αμαλίας, ενώ με μεγάλη θετική ανταπόκριση διεξήχθη η δράση πολιτιστικού και περιβαλλοντικού περιεχομένου Κυνήγι Παιχνιδιού «Ξέρω την Πλάκα για πλάκα!», τον Απρίλιο. Στο Ιστορικό Αρχείο του Ομίλου Πειραιώς εργαζόμενοι με τα παιδιά τους συμμετείχαν στο παιχνίδι «Επιχείρηση Στυμφαλία» που εντάσσεται στην εκπαιδευτική βαλίτσα του προγράμματος LIFE Stymfalia. Μέσα από παιγνιώδη τρόπο, γονείς και παιδιά γνώρισαν τα προβλήματα των υγροτόπων και συνεργάστηκαν αναλαμβάνοντας ρόλους για τη διάσωση της λίμνης Στυμφαλίας. Συνολικά στις παραπάνω δράσεις συμμετείχαν περισσότερα από 300 άτομα, ενήλικοι και παιδιά. Καμπάνια ενημέρωσης για το Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης Με στόχο την ενημέρωση, τόσο των εργαζομένων όσο και του ευρύτερου κοινού για την περιβαλλοντική διαχείριση στην Τράπεζα Πειραιώς, σχεδιάστηκε το 2016 σχετική καμπάνια που αναμένεται να συνεχιστεί έως το τέλος του 2018. Η καμπάνια περιλαμβάνει αφίσες και καρτολίνες που τοποθετήθηκαν σε κτήρια και καταστήματα, καθώς και μπλοκ, σελιδοδείκτες και ενημερωτικό έντυπο που διανέμονται στους εργαζομένους κατά τη διάρκεια των εκπαιδεύσεών τους. Ερωτηματολόγιο Περιβαλλοντικής Συμπεριφοράς Στο πλαίσιο έρευνας που διεξάγεται κάθε δύο χρόνια από το 2007 και αφορά την περιβαλλοντική επίδοση των εργαζομένων της Τράπεζας, συμπληρώθηκε εθελοντικά στο Intranet από 1.923 εργαζομένους το ερωτηματολόγιο «Καθημερινές μας συνήθειες και περιβάλλον». Τα αποτελέσματα του ερωτηματολογίου αναλύονται από την Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης. Ο μέσος όρος της περιβαλλοντικής επίδοσης των εργαζομένων, σε δεκαβάθμια κλίμακα, διαμορφώθηκε το 2007 σε 5,8, το 2009 αυξήθηκε σε 6,3 και το 2011 σε 6,8. Το 2013 η επίδοση των εργαζομένων κυμάνθηκε στο 6,4, όπως ακριβώς διατηρήθηκε και το 2015. Tο 2017, η περιβαλλοντική επίδοση των εργαζομένων παρέμεινε σταθερή στο 6,4. 59

13.2 Εξωτερική Επικοινωνία και Περιβαλλοντική Ενημέρωση Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (Social Media) Από το 2011, λειτουργεί η πλατφόρμα «Σκέψου Πράσινα», η οποία έχει δημιουργήσει μια διαδικτυακή κοινότητα με παρουσία στα πιο δημοφιλή μέσα κοινωνικής δικτύωσης (Facebook, twitter, YouTube, Flickr). Η πλατφόρμα στο facebook μετρά πάνω από 33.000 φίλους στα 7 χρόνια λειτουργίας της και αποτελεί πολύτιμη πηγή πληροφορίας, με καθημερινή ανάρτηση άρθρων για την ευαισθητοποίηση των αναγνωστών. Επιπλέον στην ιστοσελίδα του Ομίλου www.piraeusbankgroup.com παρουσιάζεται διεξοδικά το περιβαλλοντικό έργο της Τράπεζας, ενώ στις ιστοσελίδες του climabiz και LIFE Stymfalia η πρόοδος και τα παραδοτέα των αντίστοιχων προγραμμάτων LIFE. Καταχωρήσεις στον τύπο και σε ιστότοπους Ενημερωτικά Δελτία Tο περιβαλλοντικό έργο του Ομίλου προβάλλεται σε τακτά χρονικά διαστήματα στον έντυπο τύπο, καθώς και σε διάφορες ιστοσελίδες. Μέσα στο 2017, 20 ξεχωριστά άρθρα και δελτία τύπου με θέματα όπως τα επιτεύγματα του Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης της Τράπεζας, το πρόγραμμα LIFE Stymfalia, καθώς και την έμπρακτη δέσμευση της Τράπεζας στις αρχές της Εταιρικής Υπευθυνότητας κυκλοφόρησαν σε εφημερίδες μεγάλης εμβέλειας. Περιβαλλοντική εκπαιδευτική βαλίτσα Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος LIFE Stymfalia δημιουργήθηκε η εκπαιδευτική βαλίτσα «Επιχείρηση Στυμφαλία», η οποία δανείστηκε στο διάστημα Σεπτεμβρίου Δεκεμβρίου 2017, από τρία σχολεία της Κορίνθου (1ο και 2ο Γυμνάσιο Κιάτου, 1ο Γυμνάσιο Ξυλοκάστρου) και ευαισθητοποίησε σύνολο 90 παιδιά για τα προβλήματα και τις απειλές των υγροτόπων. Μονοπάτι περιβαλλοντικής και πολιτιστικής ερμηνείας Λαμβάνοντας υπόψη την περιβαλλοντική και πολιτιστική ταυτότητα της λίμνης Στυμφαλίας και στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE Stymfalia, κατασκευάστηκε τον Απρίλιο του 2017 το περιβαλλοντικό ερμηνευτικό μονοπάτι «Άνθρωπος και φύση στα μονοπάτια του χρόνου». Το μονοπάτι συνδέει το Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας με τον υγροβιότοπο και τον αρχαιολογικό χώρο. Το διάστημα από Απρίλιο έως Δεκέμβριο 2017, το μονοπάτι έχει προσελκύσει πάνω από 2.500 άτομα, συμπεριλαμβανομένων οργανωμένων ομάδων, όπως σχολεία, πρόσκοποι, ΜΚΟ, ορειβατικά κέντρα κ.ά. Τοποθέτηση stands (μπάρες στάθμευσης) ποδηλάτων Με γνώμονα την ευαισθητοποίηση του Ανθρώπινου Δυναμικού αλλά και του ευρύτερου κοινού σε θέματα φιλικών προς το περιβάλλον μετακινήσεων, ολοκληρώθηκε το 2017 το σχετικό Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα. Έπειτα από τη διενέργεια μελέτης και τη λήψη απαιτούμενων αδειοδοτήσεων, τοποθετήθηκαν μπάρες στάθμευσης ποδηλάτων σε δύο κτήρια Διοίκησης της Τράπεζας καθώς και σε ένα Κατάστημα στην Επαρχία. 60

14 Συμμετοχές Διακρίσεις Συμμετοχές σε Διεθνείς Πρωτοβουλίες & Δείκτες Αξιολόγησης Εταιρικής Αειφορίας Η Τράπεζα Πειραιώς συμμετέχει ενεργά σε διεθνείς πρωτοβουλίες και δείκτες αξιολόγησης εταιρικής αειφορίας. Μέσω των πρωτοβουλιών αυτών και με βάση διεθνή πρότυπα και πρακτικές, η Τράπεζα αξιολογείται και εξελίσσει διαρκώς την εταιρική της υπευθυνότητα. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ ΑΕΙΦΟΡΙΑΣ United Nations Global Compact (Οικουμενικό Σύμφωνο ΟΗΕ) Από το 2004, η Τράπεζα Πειραιώς συμμετέχει εθελοντικά στο Οικουμενικό Σύμφωνο του ΟΗΕ. Υποστηρίζει και προωθεί εμπράκτως τις αρχές του, οι οποίες αφορούν τον σεβασμό των ανθρώπινων και εργασιακών δικαιωμάτων, την προστασία του περιβάλλοντος και την καταπολέμηση της διαφθοράς. Οικονομική Πρωτοβουλία του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον United Nations Environment Programme Finance Initiative (UNEP FI) Από το 2007, η Τράπεζα συμμετέχει στην Οικονομική Πρωτοβουλία του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον, έχοντας υπογράψει τη Διακήρυξη Δέσμευσης των Χρηματοπιστωτικών Ιδρυμάτων για την Αειφόρο Ανάπτυξη. Σύμφωνα με τη Διακήρυξη, η Τράπεζα αναγνωρίζει ότι η οικονομική ανάπτυξη οφείλει να συμβαδίζει με την ανθρώπινη ευημερία και με ένα υγιές περιβάλλον, και έχει δεσμευτεί να συνυπολογίζει την προστασία του περιβάλλοντος, την κοινωνική ευθύνη και την αειφόρο ανάπτυξη στις επιχειρησιακές της αποφάσεις. Διακήρυξη Caring for Climate: The business leadership platform Η Τράπεζα έχει υπογράψει τη Διακήρυξη του Οικουμενικού Συμφώνου του ΟΗΕ, το οποίο παρέχει ένα πεδίο όπου οι επιχειρήσεις μπορούν να προωθούν λύσεις και να βοηθούν στη δημιουργία κοινωνικής συνείδησης σχετικά με την Κλιματική Αλλαγή. 61

Πρωτοβουλία Paris Pledge for Action Η Τράπεζα Πειραιώς συμμετέχει στην πρωτοβουλία Paris Pledge for Action, με αφορμή τη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή που έγινε στο Παρίσι, το Δεκέμβριο 2015 (COP21). Με την υπογραφή της η Τράπεζα δηλώνει τη δέσμευσή της να συνδράμει στην επίτευξη των στόχων της συμφωνίας. «Δήλωση Προθέσεων για την Ενεργειακή Απόδοση (Declaration of Intent on Energy Efficiency)» του UNEP FI Το Σεπτέμβριο του 2015 η Τράπεζα Πειραιώς συνυπέγραψε τη «Δήλωση Προθέσεων για την Ενεργειακή Απόδοση (Declaration of Intent on Energy Efficiency)» του UNEP FI, αναγνωρίζοντας ότι ο χρηματοπιστωτικός τομέας έχει τη δυνατότητα να κατευθύνει ροές κεφαλαίου προς δραστηριότητες και επενδύσεις που προωθούν την ενεργειακή απόδοση. Η Τράπεζα προτίθεται να συμβάλλει ενεργά και να εργαστεί για την ανάπτυξη της χρηματοδότησης αυτής και την καθοδήγηση των πελατών προς την υιοθέτηση βέλτιστων πρακτικών στις αποφάσεις τους. Τέλος, η Τράπεζα είναι πρόθυμη να συνεργαστεί με θεσμικούς και δημόσιους φορείς που επιδιώκουν να αναπτύξουν εργαλεία χρηματοδότησης για το κλίμα. «Μανιφέστο Θετικών Επιδράσεων (Positive Impact Manifesto) για τη μετάβαση στη χωρίς αποκλεισμούς πράσινη οικονομία» του UNEP FI Τον Οκτώβριο του 2015, η Τράπεζα Πειραιώς συνυπέγραψε μαζί με άλλες τράπεζες το «Μανιφέστο Θετικών Επιδράσεων (Positive Impact Manifesto) για τη μετάβαση στη χωρίς αποκλεισμούς πράσινη οικονομία». Το Μανιφέστο βασίζεται στις θετικές επιδράσεις του τραπεζικού τομέα και στις χρηματοδοτήσεις έργων με θετικό αντίκτυπο στην κοινωνία. EU Community of Practice Finance and Biodiversity ΕU CoP F@Β Από το 2016 η Τράπεζα Πειραιώς συμμετέχει στην πρωτοβουλία EU Community of Practice Finance and Biodiversity (ΕU CoP F@Β) για τη χρηματοδότηση της βιοποικιλότητας και στο Advisory Board του EU Business and Biodiversity Platform. 62

Declaration of Antwerp Η Τράπεζα Πειραιώς συνυπέγραψε τη Διακήρυξη της Αμβέρσας, επαναπροσδιορίζοντας τα θεμέλια των οικοσυστημικών υπηρεσιών στις αρχές της αειφορίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης, στο πλαίσιο του συνεδρίου Ecosystem Services 2016. Ελληνικό Δίκτυο για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (CSR Hellas) Από το 2007 η Τράπεζα Πειραιώς είναι πλήρες μέλος του CSRHellas, συμμετέχοντας ενεργά σε πρωτοβουλίες που αφορούν την προώθηση της εταιρικής υπευθυνότητας και των καλών πρακτικών που αναπτύσσονται στις ελληνικές επιχειρήσεις. Διεθνές Πρότυπο για την Κοινωνική Ευθύνη ISO 26000 Social Responsibility Η Τράπεζα Πειραιώς εφαρμόζει από το 2013 το πρότυπο ISO 26000 με σκοπό την ενίσχυση και τη βέλτιστη ενσωμάτωση της κοινωνικής υπευθυνότητας στις αρχές και τις αξίες του Οργανισμού. ΔΕΙΚΤΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΑΕΙΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ Οι δείκτες αξιολόγησης εταιρικής αειφορίας παρακολουθούν την απόδοση των μετοχών των κορυφαίων εταιρειών παγκοσμίως με οικονομικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά κριτήρια, και εντάσσουν στις λίστες τους τις εταιρείες με τις υψηλότερες αποδόσεις στον τομέα της Εταιρικής Αειφορίας. Η Τράπεζα Πειραιώς συμμετέχει στις σημαντικότερες αξιολογήσεις από το 2008 και βελτιώνει συνεχώς τις πρακτικές αειφορίας και παράλληλα προβάλλεται στην παγκόσμια επενδυτική κοινότητα ως μία Τράπεζα που εναρμονίζεται με τις αρχές της Βιώσιμης Ανάπτυξης. FTSE4Good Emerging Index Η Τράπεζα Πειραιώς εντάσσεται στο δείκτη εταιρικής αειφορίας «FTSE4Good Emerging Index», από το Δεκέμβριο του 2016, οπότε και εγκαινιάστηκε ο δείκτης από τη FTSE Russel Group. Ο χρηματιστηριακός δείκτης FTSE4Good αναλύει τις αποδόσεις των εταιρειών με τις καλύτερες πρακτικές αειφορίας, που πληρούν διεθνώς αναγνωρισμένα πρότυπα Εταιρικής Υπευθυνότητας. 63

CDP (Carbon Disclosure Project) Από το 2010 η Τράπεζα υποβάλλει στο CDP στοιχεία σχετικά με την περιβαλλοντική της επίδοση και τις περιβαλλοντικές δράσεις και πρωτοβουλίες της. Η βαθμολογία της Τράπεζας στο CDP είναι και το 2017 στο επίπεδο Management B. Η Τράπεζα Πειραιώς είναι η μόνη ελληνική τράπεζα στο επίπεδο αυτό, γεγονός που επιβεβαιώνει τις συνεχείς ενέργειες ενσωμάτωσης των κινδύνων και των ευκαιριών που προκύπτουν από την κλιματική αλλαγή στον πυρήνα της επιχειρηματικής της δραστηριότητας. Εθνικός Δείκτης Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης Corporate Responsibility Index (CRI) Η Τράπεζα Πειραιώς είναι η μόνη τράπεζα στην Ελλάδα που έλαβε τη διάκριση «DIAMOND» (2016 2017) για την Εταιρική της Υπευθυνότητα. Η Τράπεζα συμμετείχε στην αξιολόγηση που πραγματοποιείται από το Ινστιτούτο Εταιρικής Ευθύνης (Corporate Responsibility Institute) για 10 η συνεχή χρονιά. oekom Research O οργανισμός oekom Research ένας από τους μεγαλύτερους οίκους αξιολόγησης παγκοσμίως στον τομέα των βιώσιμων επενδύσεων, αναβάθμισε τον Ιανουάριο του 2018 την απόδοση της Τράπεζας Πειραιώς σε θέματα Εταιρικής Υπευθυνότητας στο επίπεδο C medium (η κλίμακα κυμαίνεται από A+ έως και D ). Η απόδοση της Τράπεζας Πειραιώς βρίσκεται άνω του μέσου όρου, σε σχέση με τις 253 αξιολογημένες εταιρείες από το χρηματοπιστωτικό κλάδο, εκ των οποίων καμία δε βαθμολογήθηκε άνω του C+. MSCI ESG Research Η MSCI ESG Research αναβάθμισε την Τράπεζα Πειραιώς στο επίπεδο «ΒΒ» από «Β», αξιολογώντας θετικά τις πρακτικές της Τράπεζας για τη διαχείριση των συστημικών κινδύνων και τα μέτρα που λαμβάνει για τον περιορισμό των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τις χρηματοδοτήσεις, μέσω του Συστήματος Περιβαλλοντικής και Κοινωνικής Διαχείρισης (ESMS). ISS Corporate Solutions Environmental & Social Quality Score Η Τράπεζα Πειραιώς έλαβε άριστη βαθμολογία «1 HIGHER DISCLOSURE» από την ISS Corporate Solutions, τόσο στον πυλώνα του περιβάλλοντος όσο και στον κοινωνικό πυλώνα («Environmental & 64

Social Quality Score»). Η βαθμολογία υποδηλώνει αφενός τη διαφάνεια στις πρακτικές δημοσιοποίησης και αφετέρου την αναγνώριση και άριστη διαχείριση των σχετικών περιβαλλοντικών και κοινωνικών κινδύνων. Άλλες Αξιολoγήσεις Η Τράπεζα Πειραιώς αξιολογείται συστηματικά από παγκόσμιους οργανισμούς έρευνας (Vigeo EIRIS, Sustainalytics, κ.ά.) σε συγκεκριμένες ενότητες βιώσιμης ανάπτυξης (Εταιρική Διακυβέρνηση, Ανθρώπινο Δυναμικό, Ανθρώπινα Δικαιώματα, Επιχειρηματική Συμπεριφορά και Υπευθυνότητα, Περιβάλλον). Οι οργανισμοί αναγνωρίζουν την ολοκληρωμένη προσέγγιση της Τράπεζας στην αειφορία, υπογραμμίζοντας παράλληλα τα σημεία προς βελτίωση. Αξιοσημείωτη είναι η ιδιαιτέρως υψηλές βαθμολογήσεις στην ενότητα του Περιβάλλοντος. Ethibel EXCELLENCE Investment Register Η Τράπεζα Πειραιώς είναι για μια ακόμη χρονιά ενταγμένη στο Μητρώο Ethibel EXCELLENCE Investment, του οργανισμού Forum Ethibel. Η επιλογή αυτή αναδεικνύει τη συνεχή αφοσίωση της Τράπεζας σε θέματα Εταιρικής Υπευθυνότητας, με βαθμολογία που είναι πάνω από τον μέσο όρο του τραπεζικού κλάδου. 65

15 Συγκεντρωτικοί Δείκτες Οι παρακάτω υπολογισμοί αφορούν το 100% των δραστηριοτήτων της Τράπεζας Πειραιώς στην Ελλάδα εξαιρουμένων των Κεντρικών Αποθηκών. Πίνακας 23 Συγκεντρωτικοί πίνακες περιβαλλοντικής επίδοσης 2016 2017 Στόχος 2017 Μεταβολή 2016 2017 Παράμετροι αναφοράς Αριθμός εργαζομένων 13.989 13.384 4% Συνολική επιφάνεια (m 2 ) 468.451 451.427 4% Κατανάλωση ενέργειας Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (GWh) από το δίκτυο ηλεκτροδότησης 38 66,02 61,66 39 7% Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (kwh) από τα φωτοβολταϊκά συστήματα 38 0 76.649 Συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (GWh) 66,02 61,74 6% Κατανάλωση Η.Ε. ανά εργαζόμενο (kwh/εργαζ.) 4.719 4.613 2% Κατανάλωση Η.Ε. ανά μονάδα επιφάνειας (kwh/m 2 ) 141 137 2% 3% 2% Κατανάλωση diesel θέρμανσης (lt) 324.315 317.800 2% Κατανάλωση diesel θέρμανσης ανά εργαζόμενο (lt/εργαζ.) 23 24 2% Κατανάλωση diesel θέρμανσης ανά μονάδα επιφάνειας (lt/m 2 ) 0,69 0,70 2% Συνολική κατανάλωση βενζίνης για οδικές μετακινήσεις (lt) 1.468.921 1.890.399 29% Κατανάλωση βενζίνης ανά εργαζόμενο (lt/εργαζ.) 105 141 34% Συνολική κατανάλωση diesel κίνησης για οδικές μετακινήσεις (lt) 40 582.763 191.613 67% Κατανάλωση diesel κίνησης ανά εργαζόμενο (lt/εργαζ.) 42 14 67% Συνολική κατανάλωση καυσίμου jetfuel (tn) 202 221 9% Προσθήκη Ψυκτικών Μέσων R 407C (kg) 332,5 438,4 32% R 410A (kg) 95,2 141,3 48% R 417A (kg) 1,7 1,7 0% R 422D (kg) 47,7 88,0 84% R 438Α (kg) 42,0 50,0 19% Μετακινήσεις Προσωπικού Επαγγελματικά ταξίδια με αεροπλάνο (χλμ) 5.096.539 5.579.679 9% Επαγγελματικά ταξίδια με ιδιόκτητο/leased αυτοκίνητο καύσιμο diesel (lt) 582.763 191.613 67% Επαγγελματικά ταξίδια με ιδιόκτητο/leased αυτοκίνητο καύσιμο βενζίνη (lt) 413.140 92.976 78% Επαγγελματικά ταξίδια με ιδιόκτητο/leased δίκυκλο καύσιμο βενζίνη (lt) 4.400 1.145 74% Επαγγελματικά ταξίδια με ενοικιαζόμενο/i.x αυτοκίνητο καύσιμο βενζίνη (lt) 952.809 1.659.592 74% Επαγγελματικά ταξίδια με αυτοκίνητο (χλμ) 41 26.489.795 25.202.720 5% Εκπαιδευτικά ταξίδια με αυτοκίνητο (lt) 98.572 136.686 39% Εκπαιδευτικά ταξίδια με αυτοκίνητο (χλμ) 1.247.743 1.730.199 39% Συνολικά χιλιόμετρα οδικών μετακινήσεων (χλμ) 27.737.538 26.932.919 3% Αποφυγή μετακινήσεων λόγω εκπαίδευσης με e learning (χλμ) 9.397.654 13.341.956 42% Συνολικός αριθμός αναθέσεων e learning 82.851 96.233 16% Συνολικά Διανυθέντα χιλιόμετρα (χλμ) 32.834.077 32.512.597 1% Στόχος 2018 38 Έχουν συμπεριληφθεί και λογαριασμοί που έχουν παραληφθεί μέχρι και το πρώτο δεκαήμερο Μαΐου 2018. 39 Η Τράπεζα Πειραιώς έχει εξασφαλίσει εγγυήσεις προέλευσης από την εταιρία ΗΡΩΝ ΘΕΡΜΟΗΛΕΚΤΡΙΚΗ Α.Ε. για τις 53.665 MWh. 40 Κατανάλωση που αφορά μέρος του εταιρικού στόλου που είναι ντηζελοκίνητα. 41 Έγινε η παραδοχή ότι η μέση κατανάλωση ενός βενζινοκίνητου οχήματος είναι 7,9 λίτρα/100 χλμ και ντηζελοκίνητου είναι 6,4 λίτρα/100 χλμ., ενώ η μέση κατανάλωση ενός δικύκλου είναι 4,7 λίτρα/100 χλμ. 66

Συνολικές εκπομπές από τη λειτουργία της Τράπεζας Αέριοι Ρυπαντές 2016 42 2017 Στόχος 2017 Μεταβολή 2016 2017 Εκπομπές CO 2 (tn) 43.180,57 40.702,91 6% Εκπομπές CH 4 (tn) 1,90 2,16 13% Εκπομπές N 2 O (tn) 0,84 0,87 4% CO 2,eq (tn) από φθοριούχα αέρια 956,75 1.345,72 41% Εκπομπές CO 2,eq (tn) 43 Scope 1 4.407,74 2.949,79 33% Εκπομπές CO 2,eq (tn) 43 Scope 2 (location based) 36.885,69 34.450,60 7% Εκπομπές CO 2,eq (tn) 43 Scope 3 3.130,74 4.958,48 58% Συνολικές ισοδύναμες εκπομπές CO 2,eq (tn) Scope 1,2 (location based),3 44.424,17 42.358,87 5% Εκπομπές NO x (tn) 112,83 105,05 7% Εκπομπές SO 2 (tn) 58,18 54,40 7% Εκπομπές CO (tn) 94,55 112,63 19% Εκπομπές ΝΜVOC (tn) 14,36 16,98 18% Εκπομπές PM 10 (tn) 19,66 18,11 8% Εκπομπές από τη λειτουργία της Τράπεζας ανά εργαζόμενο Εκπομπές CO 2 (kg/εργαζ.) 3.086,70 3.041,28 1% Εκπομπές CH 4 (kg/εργαζ.) 0,14 0,16 19% Εκπομπές N 2 O (gr/εργαζ.) 59,92 64,96 8% Εκπομπές NO x (kg/εργαζ.) 8,07 7,85 3% Εκπομπές SO 2 (kg/εργαζ.) 4,16 4,06 2% Εκπομπές CO (kg/εργαζ.) 6,76 8,42 25% Εκπομπές ΝΜVOC (kg/εργαζ.) 1,03 1,27 24% Εκπομπές PM 10 (kg/εργαζ.) 1,41 1,35 4% Εκπομπές από τη λειτουργία της Τράπεζας ανά μονάδα επιφάνειας Εκπομπές CO 2 (kg/m 2 ) 92,18 90,16 2% 2% Εκπομπές CO 2,eq (kg/m 2 ) Scope 2 (location based) 78,74 76,31 3% 2% Εκπομπές CH 4 (gr/m 2 ) 4,06 4,78 18% Εκπομπές N 2 O (gr/m 2 ) 1,79 1,93 8% Εκπομπές NO x (kg/m 2 ) 0,24 0,23 3% Εκπομπές SO 2 (gr/m 2 ) 124,21 120,51 3% Εκπομπές CO (kg/m 2 ) 0,20 0,25 24% Εκπομπές ΝΜVOC (gr/m 2 ) 30,66 37,62 24% Εκπομπές PM 10 (gr/m 2 ) 41,97 40,11 4% CO 2 = διοξείδιο του άνθρακα, CH 4 = μεθάνιο, N 2 O = υποξείδιο του αζώτου, NO Χ = οξείδια του αζώτου, SO 2 = διοξείδιο του θείου, CO = μονοξείδιο του άνθρακα, NMVOC= πτητικές οργανικές ενώσεις πλην μεθανίου, PM10 = μικροσωματίδια Στόχος 2018 42 Έγινε αναθεώρηση των εκπομπών αέριων ρυπαντών για το 2016. Οι αλλαγές οφείλονται στην επικαιροποίηση των συντελεστών εκπομπής αέριων ρυπαντών για την ηλεκτρική ενέργεια βασιζόμενοι πλέον πρόσφατα στοιχεία σχετικά με τη σύνθεση του ενεργειακού μείγματος του ηλεκτρικού τομέα της χώρας. (Δημοσιευμένα στοιχεία για το 2016) 43 Για τον υπολογισμό των ισοδύναμων εκπομπών CO2 έχουν χρησιμοποιηθεί οι εξής συντελεστές: 1 για το CO2, 25 για το CH4 και 298 για το N2O. Πιο αναλυτικά βλ.: IPCC, Fourth Assessment Report (AR4), Working Group 1, Chapter 2, Changes in Atmospheric Constituents and in Radiative Forcing, Table 2.14, p. 212. 67

Λοιποί Περιβαλλοντικοί Δείκτες 2016 2017 Αναλώσιμα Στόχος 2017 Μεταβολή 2016 2017 Κατανάλωση συμβατικού χαρτιού εφημερίδες (tn) [I] 37 27 26% Κατανάλωση συμβατικού χαρτιού χάρτινα αναλώσιμα (tn) [IΙ] 424 316 26% Κατανάλωση συμβατικού χαρτιού marketing (tn) [IΙΙ] 1 0 100% Συνολική κατανάλωση συμβατικού χαρτιού (tn) [I]+[II]+[IIΙ] 462 343 26% Συνολική κατανάλωση συμβατικού χαρτιού (kg/εργαζ.) 33 26 22% Κατανάλωση οικολογικού χαρτιού Α3,Α4 και Α5 (tn) [IV] 812 922 13% Κατανάλωση οικολογικού χαρτιού Α3,Α4 και Α5 (kg/εργαζ.) 58 69 19% Κατανάλωση FSC χαρτιού marketing (tn) [V] 135 41 70% Συνολική κατανάλωση χαρτιού (tn) [I]+[II]+[III]+[IV]+[IV] 1.409 1.306 7% Συνολική κατανάλωση χαρτιού (kg/εργαζ.) 101 98 3% 3% 3% Ποσοστό χρήσης περιβαλλοντικά πιστοποιημένου (eco label ή FSC) χαρτιού προς συνολική κατανάλωση χαρτιού (%) 68% 74% 10% Συνολική κατανάλωση μελανιών/toner (τεμάχια) 60.047 38.111 37% Κατανάλωση μελανιών και τόνερ (τεμάχια/εργαζ.) 4,3 2,9 34% Ποσοστό χρήσης αναγομωμέμων μελανιών/toner έναντι αυθεντικών (%) 19% 28% 48% Διαχείριση στερεών αποβλήτων Ποσότητα χαρτιού που ανακυκλώθηκε (tn) 44 858 578 33% Ποσότητα χαρτιού που ανακυκλώθηκε ανά εργαζόμενο 45 (kg/εργαζ.) 31,4 30,5 3% 3% Ποσότητα χαρτιού που ανακυκλώθηκε ανά εργαζόμενο 44 (kg/εργαζ.) 61,3 43,2 30% Ποσοστό χαρτιού που ανακυκλώθηκε (ανακύκλωση/κατανάλωση) (%) 31,2% 31,3% 0% 3% Ποσότητα μελανιών και τόνερ που ανακυκλώθηκαν (τεμάχια) 27.495 22.070 20% Ποσότητα μελανιών και τόνερ που ανακυκλώθηκαν (τεμάχια/εργαζ.) 2,0 1,7 3% 16% Ποσότητα μελανιών και τόνερ που επαναχρησιμοποιήθηκαν/ανακυκλώθηκαν 46 (τόνοι) 20,62 16,55 20% Ποσότητα πλαστικού που ανακυκλώθηκε (kg) 6.405 5.106 20% Ποσότητα μπαταριών που ανακυκλώθηκε (kg) 8.961 7.156 20% Ποσότητα μεγάλων συσσωρευτών που ανακυκλώθηκε (kg) 1.027 2.076 102% Ποσότητα ΑΗΗΕ που ανακυκλώθηκε (tn) (πλην λαμπτήρων/φωτιστικών ειδών) 514,31 380,84 10% 26% Ποσότητα λαμπτήρων και φωτιστικών ειδών που ανακυκλώθηκαν (kg) 15.140 12.644 16% Κατανάλωση νερού και Αστικά υγρά απόβλητα Κατανάλωση νερού (m 3 ) 47 125.061 117.258 6% Κατανάλωση νερού ανά εργαζόμενο (m 3 /εργαζ.) 8,94 8,76 2% 2% 3% Κατανάλωση νερού ανά μονάδα επιφάνειας (m 3 / m 2 ) 0,254 0,247 3% Συνολική ποσότητα υγρών αποβλήτων (m 3 ) 118.808 111.395 6% Ποσότητα υγρών αποβλήτων ανά εργαζόμενο (m 3 /εργαζ.) 8,49 8,32 2% Ποσότητα υγρών αποβλήτων ανά μονάδα επιφάνειας (m 3 / m 2 ) 0,241 0,234 3% Πιστοδοτήσεις Έργα ΑΠΕ που έχουν χρηματοδοτηθεί από την Τράπεζα Ισχύς από χρηματοδοτήσεις ΑΠΕ (MW) 998 1.115 12% Αποφυγή έκλυσης CO 2 (ktn) 1.967 2.138 9% Στόχος 2018 44 Συμπεριλαμβανομένων και των ποσοτήτων που απεστάλησαν από τις αποθήκες. 45 Συμπεριλαμβάνονται μόνο οι υποδομές που εντάσσονται στο ΣΠΔ. 46 Έγινε η παραδοχή ότι ένα μελανοδοχείο/τόνερ ζυγίζει κατά μ.ό. 750 γραμ. 47 Έχουν συμπεριληφθεί και λογαριασμοί που έχουν παραληφθεί μέχρι και το πρώτο δεκαήμερο Μαΐου 2018. 68

16 Παράρτημα: Οργανωτικές Μονάδες Τράπεζας Πειραιώς Κωδικός Περιγραφή Κτηρίου Πόλη/Περιοχή Διεύθυνση T.K. 1008 Ιλισίων Αθήνα Ιλισίων 3 5 115 28 1009 Κολιάτσου Αθήνα Πατησίων 229 112 54 1012 Αγίου Μελετίου Αθήνα Αγίου Μελετίου 84 112 52 1013 Γουδή Ζωγράφου Παπαδιαμαντοπούλου 146 157 73 1014 Κυψέλης Αθήνα Κέρκυρας 51 113 62 1016 Καλλιθέας Καλλιθέα Δαβάκη 50 & Ανδρομάχης 176 72 1019 Νέας Ιωνίας Νέα Ιωνία Λεωφ. Ηρακλείου 201 142 31 1024 Βύρωνα Βύρωνας Χρυσοστόμου Σμύρνης 102 & Ηλιουπόλεως 162 32 1030 Ερυθρού Σταυρού Αθήνα Σεβαστουπόλεως 129 & Δαβάκη 115 26 1034 Γαλατσίου Γαλάτσι Βεΐκου 2 111 47 1038 Αγ. Δημητρίου Άγιος Δημήτριος Θ. Κολοκοτρώνη 1 3 173 43 1039 Αργυρούπολης Αργυρούπολη Λεωφόρου Κύπρου 54 & Ηλεκτρουπόλεως 45 164 52 1040 Ηλιούπολης Αττικής Ηλιούπολη Λεωφ. Ειρήνης 30 163 45 1041 Αμαρουσίου Μαρούσι Λεωφ. Βασιλίσσης Σοφίας 30 151 24 1042 Νέου Ηρακλείου Νέο Ηράκλειο Μ. Αντύπα & Καραγιώργη 2 141 21 1046 Νέας Χαλκηδόνας Αττικής Νέα Χαλκηδόνα Δεκελείας 24 143 43 1048 Σπατών Σπάτα Βασ. Παύλου 207 190 04 1050 Αβδήρων Άβδηρα Κεντρική Πλατεία 670 61 1051 Αγ. Βασιλείου Πειραιάς Α. Θεοχάρη 1 & Σαχτούρη 57 185 37 1053 Νίκαιας Νίκαια Πέτρου Ράλλη 232 184 53 1054 Ευαγγελιστρίας Πειρ. Πειραιάς Γρ. Λαμπράκη 106 108 185 32 1056 Χατζηκυριάκειου Πειραιάς Λεωφ. Χατζηκυριακού 27 31 185 38 1058 Νέας Περάμου Νέα Πέραμος Νίκης 79 640 07 1059 Κρηνιδών Κρηνίδες Φιλίππου 45 640 03 1062 Λιμεναρίων Λιμενάρια Ηρώων Πολυτεχνείου 2 640 02 1063 Ροδολίβους Ροδολίβος Παύλου Μελά 9 620 41 1065 Κινητό Συνεργείο Τυχερού Τυχερό Νίκης 20 680 03 1067 Δοξάτου Δοξάτο Ελ. Βενιζέλου 39 663 00 1068 Κινητό Συνεργείο Αλιστράτης Αλιστράτη Εγνατίας & Ιερουσαλήμ 620 45 1069 Καλαμαριάς Θεσσαλονίκης Καλαμαριά Αιγαίου & Χαλδιάς 2 551 33 1071 Κινητό Συνεργείο Ζαγκλιβερίου Ζαγκλιβέρι Παύλου Μελά 17 570 12 1075 Κάτω Τούμπας Θεσσαλονίκης Θεσσαλονίκη Παπαφή 197 199 544 53 1077 Χαριλάου Θεσσαλονίκης Θεσσαλονίκη 25ης Μαρτίου 117 542 49 1080 Γουμένισσας Γουμένισσα Καπετάν Γκόνου 13 613 00 1081 Επανωμής Θεσσαλονίκης Επανωμής 25ης Μαρτίου 10 575 00 1085 Λαχαναγοράς Θεσσαλονίκης Θεσσαλονίκη Κεντρική Λαχαναγορά 546 28 1086 Πολύκαστρου Πολύκαστρο Μεγ. Αλεξάνδρου 60 612 00 1092 Βελβεντού Βελβεντός Στ. Κλεάνθη 6 504 00 1094 Φιλιππούπολης Λάρισα Χατζημιχάλη 81 413 34 1096 Κινητό Συνεργείο Πυργετού Λάρισας Πυργετός Κεντρική Πλατεία 400 07 1099 Κινητό Συνεργείο Ζαγοράς Ζαγορά Ζαγορά 370 01 1100 Σκοπέλου Σκόπελος Σκόπελος 370 03 1102 Οιχαλίας Τρικάλων Οιχαλία Δημοκρατίας 6 423 00 1106 Αλιάρτου Αλίαρτος Αθηνών 56 320 01 1107 Κινητό Συνεργείο Δίστομου Βοιωτίας Δίστομο Πλατεία Ηρώων 2 320 05 1108 Κινητό Συνεργείο Λουτρών Αιδηψού Λουτρά Αιδηψού Ερμού & Εθνικής Αντιστάσεως 343 00 1109 Αλιβερίου Αλιβέρι Κωνσταντίνου Μπακόλα 26 345 00 1110 Ψαχνών Ευβοίας Ψαχνά Αβάντων 7 344 00 1111 Μαντουδίου Μαντούδι Κεντρική Πλατεία 340 04 1112 Λίμνης Ευβοίας Λίμνη Αγγ. Γοβίου 12 340 05 1113 Κάτω Τιθορέας Κάτω Τιθορέα Παλαιά Εθνική Οδός Λαμίας Αθηνών 59 350 15 1115 Μαλεσίνας Φθιώτιδας Μαλεσίνα Αγίου Κωνσταντίνου 33 350 01 1116 Κινητό Συνεργείο Σπερχειάδας Σπερχειάδα Κεντρική Πλατεία 350 03 1117 Στυλίδας Στυλίδα Φαλάρων 8 353 00 1119 Ιτέας Ιτέα Μεταμόρφωσης 17 332 00 1121 Παρακαλάμου Δολιανά Κεντρική Πλατεία Παρακαλάμου 440 04 1123 Θεσπρωτικού Θεσπρωτικό Διαδόχου Κωνσταντίνου 113 483 00 1124 Κινητό Συνεργείο Ερμιόνης Ερμιόνη Παραλία Ερμιόνης 210 51 1125 Κινητό Συνεργείο Λυγουριού Ναυπλίου Λυγουριό Λεωφ. Ασκληπίου 58 210 52 69

Κωδικός Περιγραφή Κτηρίου Πόλη/Περιοχή Διεύθυνση T.K. 1126 Κινητό Συνεργείο Λεβιδίου Λεβίδι Κεντρική Πλατεία 220 02 1128 Κάτω Κλειτορίας Κλειτορία Σπηλιωτοπούλου 4 250 07 1134 Κινητό Συνεργείο Ανδραβίδας Ανδραβίδα Ν. Γκουντζούρη 67 270 51 1136 Κινητό Συνεργείο Βαρθολομιού Βαρθολομιό Πλατεία Ιατρού Σπεντζάρη 270 50 1137 Αρχαίας Ολυμπίας Αρχαία Ολυμπία Δουμά 12 270 65 1140 Κινητό Συνεργείο Ζευγολατιού Ζευγολατιό Δημητρίου Ζιούβα 12 200 01 1143 Νεάπολης Λακωνίας Νεάπολη Λακωνίας Ακτή Βοιών 172 230 53 1146 Κινητό Συνεργείο Πεταλιδίου Πεταλίδι Κεντρική Πλατεία 240 05 1147 Κινητό Συνεργείο Μεθώνης Μεθώνη Μαιζώνος 6 240 06 1148 Κινητό Συνεργείο Πλωμαρίου Πλωμάρι Ναυάρχου Κουντουριώτη 812 00 1149 Παπαδού Παππάδος Παπάδος Γέρας 811 06 1150 Αγ. Κηρύκου Ικαρίας Άγιος Κήρυκος Άγιος Κήρυκος 833 00 1151 Πυργίου Χίου Πυργί Δημοκρατίας 821 02 1152 Κινητό Συνεργείο Φιλοτίου Φιλότι Κεντρική Πλατεία 843 02 1153 Αμοργού Αμοργός Κατάπολα Αμοργού 840 08 1154 Κινητό Συνεργείο Γαυρίου Άνδρου Γαύριο Βασ. Ι. Γουλανδρή 845 01 1156 Πόρου Ηρακλείου Ηράκλειο Βίτσι & Λυκτού 1 713 07 1158 Πύργου Ηρακλείου Πύργος Ηρακλείου Πύργος Ηρακλείου 700 10 1159 Άνω Βιάννου Άνω Βιάννος Άνω Βιάννος 700 04 1160 Κινητό Συνεργείο Κρουσώνα Ηράκλειο Πλατεία Αγίας Τριάδος 700 01 1162 Ασημίου Ασήμι Ασήμι Μονοφατσίου 700 16 1163 Ανωγείων Ανώγεια Λεωφ. 13ης Αυγούστου 740 51 1164 Λιμένα Χερσονήσου Λιμένας Χερσονήσου Ελ. Βενιζέλου 145 700 14 1165 Τζερμιάδων Τζερμιάδο Τζερμιάδες 720 52 1166 Νεάπολης Λασιθίου Νεάπολη Κρήτης Εθνικής Αντιστάσεως 4 724 00 1167 Κινητό Συνεργείο Σπήλιου Σπήλι Σπήλι Ρεθύμνου 740 53 1168 Καλυβών Καλύβες Καλύβες 730 03 1169 Παλαιόχωρας Παλαιοχώρα Ελ. Βενιζέλου 42 730 01 1171 Βουκολίων Χανίων Βουκολιές Κεντρική Πλατεία 730 02 1174 Λευκίμμης Λευκίμμη Πλατεία Αγίων Θεόδωρων 490 80 1175 Λέρου Λέρος Βασ. Παύλου & Πλατεία Ρούσσου 854 00 1178 Καρπάθου Κάρπαθος Πηγάδια 857 00 1183 Αλεξανδρούπολης Αλεξανδρούπολη Ελ. Βενιζέλου 38 681 00 1185 Ορεστιάδας Ορεστιάδα Κωνσταντινουπόλεως 220 682 00 1186 Σαμοθράκης Σαμοθράκη Ανώνυμη Παραλιακή οδός Καμαριώτισσας 680 02 1188 Δικαίων Δίκαια 28ης Οκτωβρίου 126 680 07 1189 Φερών Φέρες Δημοκρίτου 22 685 00 1190 Ξάνθης Ξάνθη Μ. Καραολή 74 671 00 1192 Κομοτηνής Κομοτηνή Λεωφ. Ηρώων 9 & Χαρ. Τρικούπη 691 00 1194 Ιάσμου Ίασμος Κωνσταντινουπόλεως 76 692 00 1195 Ξυλαγανής Ξυλαγανή Πλατεία Ελευθερίας 14 694 00 1196 Δράμας Δράμα Ελ. Βενιζέλου 131 661 00 1197 Κάτω Νευροκοπίου Κάτω Νευροκόπι Ελ. Βενιζέλου 21 660 33 1199 Προσοτσάνης Προσοτσάνη Ελ. Βενιζέλου 50 662 00 1201 Καβάλας Καβάλα Ερυθρού Σταυρού 66 654 03 1203 Θάσου λιμένος Θάσος 18ης Οκτωβρίου 640 04 1204 Ν. Ζίχνης Νέα Ζίχνη Πλατεία Στέφου 156 620 42 1206 Μαυροθάλασσας Μαυροθάλασσα Κεντρική Οδός Νιγρίτας Μαυροθάλασσας 620 49 1208 Σιδηρόκαστρου Σιδηρόκαστρο Ελ. Βενιζέλου 6 623 00 1210 Βέροιας Βέροια Παύλου Μελά 15 591 31 1213 Μελίκης Μελίκη Κεντρική Πλατεία 590 31 1214 Πλατέος Σ. Σ. Πλατέος Ελ. Βενιζέλου 35 590 32 1215 Αριστοτέλους, Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Αριστοτέλους 13 546 24 1217 Σοχού Σοχός Καρακόλη 14 570 02 1218 Χαλκηδόνας Χαλκηδόνα Εθν. Αντιστάσεως 2 570 07 1219 Χαλάστρας Πύργου Χαλάστρα Ελ. Βενιζέλου 4 573 00 1221 Αξιούπολης Αξιούπολη Πλατεία Παύλου Μελά 21 614 00 1224 Αριδαίας Αριδαία Κύπρου 59 584 00 1229 Κατερίνης Κατερίνη Ίωνος Δραγούμη 9 601 00 1230 Αιγινίου Αιγίνιο Λεωφ. Δημοκρατίας 115 603 00 1231 Αρναίας Αρναία Αριστοτέλους 49 630 74 1232 Νέων Μουδανιών Νέα Μουδανιά Αγίου Γεωργίου & Λαζάρου Φωτιάδη (Εμπορικό Κέντρο) 632 00 1234 Κασσανδρείας Κασσάνδρεια Κεντρικός πεζόδρομος Κασσανδρείας 630 77 70

Κωδικός Περιγραφή Κτηρίου Πόλη/Περιοχή Διεύθυνση T.K. 1236 Καστοριάς Καστοριά Δαβάκη & 3ης Σεπτεμβρίου 18 521 00 1238 Κοζάνης Κοζάνη 11ης Οκτωβρίου & Πατρ. Φωτίου 16Β 501 00 1239 Πτολεμαίδας Πτολεμαΐδα Φιλίππου 2 502 00 1240 Νεάπολης Βοΐου Νεάπολη Κοζάνης Ελ. Βενιζέλου 11 500 01 1241 Σερβιών Σέρβια Βαλαωρίτου 4 & Μακρυγιάννη 505 00 1242 Αμυνταίου Αμύνταιο Πλατεία Αγίων Κωνσταντίνου & Ελένης 8 532 00 1243 Φλώρινας Φλώρινα Ταγματάρχου Σωτηρίου 6 531 00 1244 Καρδίτσας Καρδίτσα Αθαν. Μπλατσούκα 14 431 00 1245 Σοφάδων Σοφάδες Αγίου Γεωργίου 26 433 00 1247 Παλαμά Παλαμάς Γρηγ. Γουλιάνου Πατρ. Γρηγορίου 52Α 432 00 1249 Αγιάς Αγιά 25ης Μαρτίου 33 400 03 1253 Φαρσάλων Φάρσαλα 28ης Οκτωβρίου 3 403 00 1254 Συκουριού Συκούρι Αγίου Κωνσταντίνου 1 400 06 1255 Λάρισας Β' Λάρισα Ίωνος Δραγούμη 3 412 22 1256 Δεσκάτης Γρεβενών Δεσκάτη Κεντρική Πλατεία 512 00 1258 Βόλου Βόλος Ιάσονος 41 383 33 1259 Βελεστινού Βελεστίνο Ρήγα Φεραίου 40 375 00 1261 Τρικάλων Τρίκαλα Ασκληπιού 16 421 00 1263 Φαρκαδόνας Φαρκαδώνα Δαβάκη 4 & Βασ. Όλγας 420 31 1264 Αγρινίου Αγρίνιο Παπαϊωάννου 21 & Παλαμά 301 31 1265 Αστακού Αστακός Εθν. Αντίστασης & Έλλης 300 06 1266 Αμφιλοχίας Αμφιλοχία Βασ. Κωνσταντίνου 305 00 1267 Θέρμου Θέρμο Κωνσταντίνου Διαλέτη 1 300 08 1270 Βόνιτσας Βόνιτσα Ελ. Βενιζέλου 2 300 02 1272 Κατοχής Κατοχή Αρχ. Οινειάδων 1 300 07 1273 Ματαράγκας Ματαράγκα Χαρ. Τρικούπη 127 300 11 1276 Πειραιά Πειραιάς Ηρώων Πολυτεχνείου 37 185 32 1281 Ορχομενού Ορχομενός Κηφισού 36 323 00 1282 Βαγίων Βάγια 25ης Μαρτίου 320 02 1284 Καρύστου Κάρυστος Πλατεία Αμαλίας 4 340 01 1285 Κύμης Κύμη Πλατεία Παπανικολάου 340 03 1288 Αμφίκλειας Αμφίκλεια Αθαν. Ευταξία 27 350 02 1290 Δομοκού Δομοκός Θαυμακών 17 350 10 1291 Λαμίας Λαμία Καποδιστρίου 36 351 00 1292 Μακρακώμης Μακρακώμη Παύλου Μπακογιάννη 23 350 11 1293 Μώλου Μώλος Πλατεία Ελευθερίας 2 350 09 1295 Λιδωρικίου Λιδωρίκι Λοχαγού Γάσπαρη 157 330 53 1296 Άρτας Άρτα Βασ. Πύρρου 15 471 00 1298 Παραμυθιάς Παραμυθιά Κωνσταντίνου Καραμανλή 462 00 1299 Φιλιατών Φιλιάτες Πλατεία Παντελή Κουφαλά 463 00 1301 Ιωαννίνων Ιωάννινα Δαγκλή 9 & Κοραή 454 44 1302 Κόνιτσας Κόνιτσα Πλατεία Πολυτεχνείου 1 441 00 1303 Μετσόβου Μέτσοβο Κεντρική Πλατεία 442 00 1306 Φιλιππιάδας Φιλιππιάδα Μπιζανίου 214 482 00 1307 Καναλακίου Καναλάκι Αγίου Παντελεήμονα 67 480 62 1311 Δημητσάνας Δημητσάνα Δημητσάνα 220 07 1312 Μεγαλόπολης Μεγαλόπολη Παπαϊωάννου & Λ. Ζέρβα 5 222 00 1313 Τρίπολης Τρίπολη Ναυπλίου 20 & Αλ. Σούτσου 221 32 1314 Τρόπαιων Τρόπαια Τρόπαια 220 08 1316 Λεωνίδιου Λεωνίδιο 21ης Ιανουαρίου 223 00 1318 Καλαβρύτων Καλάβρυτα Εθν. Αντιστάσεως 14 15 250 01 1319 Αγ. Ανδρέου, Πάτρα Πάτρα Αγίου Ανδρέου 123 262 21 1320 Κάτω Αχαΐας Κάτω Αχαΐα Αράξου 5 & Οιβώτα 252 00 1321 Κινητό Συνεργείο Ερυμανθείας Ερυμάνθεια Ευριπίδου 5 250 15 1323 Κινητό Συνεργείο Ανδρίτσαινας Ανδρίτσαινα Επικούρειου Απόλλωνα 270 61 1325 Ζαχάρως Ζαχάρω Εθν. Οδός Πύργου Κυπαρισσίας 270 54 1327 Λεχαινών Λεχαινά Χρ. Πραντούνα 7 270 53 1328 Βάρδας Σ. Σ. Βάρδας Συμβολή οδών Πατρών Πύργου & Βασ. Κωνσταντίνου 270 52 1329 Πύργου Πύργος Πλατεία Αυγερινού 271 31 1331 Κινητό Συνεργείο Πελοπίου Πελόπιο Παλ. Εθνική Οδός Πύργου Ολυμπίας 270 60 1332 Βραχατίου Βραχάτι Ελ. Βενιζέλου 77 200 06 1333 Κινητό Συνεργείο Δερβενίου Δερβένι Γ. Μπαλή 290 200 09 1335 Κορίνθου Κόρινθος Δαμασκηνού 53 201 31 71

Κωδικός Περιγραφή Κτηρίου Πόλη/Περιοχή Διεύθυνση T.K. 1336 Νεμέας Νεμέα Πλατεία Ηρώων 5α 205 00 1337 Ξυλόκαστρου Ξυλόκαστρο Αδαμοπούλου 11 & Κολοκοτρώνη 204 00 1340 Σπάρτης Σπάρτη Κωνσταντίνου Παλαιολόγου 45 231 00 1341 Μολάων Μολάοι 25ης Μαρτίου 1 & Εμμανουήλ Μυλωνάκου 230 52 1342 Γαργαλιάνων Γαργαλιάνοι Βασ. Γεωργίου Β' 22Α 244 00 1343 Καλαμάτας Καλαμάτα Λεωφ. Σιδηροδρομικού Σταθμού 3 & Μητροπέτροβα 241 00 1345 Μελιγαλά Μελιγαλάς Βασ. Κωνσταντίνου & Σκλήρη 240 02 1347 Πύλου Πύλος Πλατεία Τριών Ναυάρχων 240 01 1348 Φιλιατρών Φιλιατρά Κεντρική Πλατεία 243 00 1349 Δώριου Δώριο Καλατζάκου 240 11 1350 Χώρας Τριφυλίας Χώρα Π. Στρατηγοπούλου 246 00 1351 Κορώνης Κορώνη Πέτρου Ράλλη 240 04 1352 Κυθήρων Κύθηρα Κεντρική Πλατεία 801 00 1353 Πόρου Τροιζηνίας Πόρος Τροιζηνίας Γ. Κωστελένου 39 180 20 1355 Μυτιλήνης Μυτιλήνη Παύλου Κουντουριώτη 13 811 00 1360 Θήρας Θήρα Θήρα 847 00 1362 Νάουσας Πάρου Νάουσα Πάρου Οδός Παροικίας Νάουσας 844 01 1365 Άνδρου Άνδρος Γ. Εμπειρίκου 845 00 1366 Ηρακλείου Α' Ηράκλειο Λεωφ. Εθνικής Αντιστάσεως 147 713 06 1369 Καστελλιού Καστέλλι Λεωφ. Ηρακλείου 700 06 1370 Ηρακλείου Β' Ηράκλειο Αρχ. Μακαρίου 22 & Σκουλάδων 712 02 1372 Ιεράπετρας Ιεράπετρα Κόρακα & Ομηρείας 1 722 00 1375 Περάματος Πέραμα Ρεθύμνης Πέραμα Μυλοποτάμου 740 52 1376 Βάμου Βάμος Ι. Φραντζεσκάκη 19 730 08 1379 Ζακύνθου Ζάκυνθος Ελευθερίου Βενιζέλου 10 & Δεσύλλα 291 00 1380 Κέρκυρας Κέρκυρα Κ. Ζαβιτσιανού 15 491 31 1381 Παξών Γάιος Παραλία Γαΐου Παξών 490 82 1383 Ληξουρίου Ληξούρι Λεωφ. Ριζοσπαστών & Αντιόχου Ευαγγελάτου 282 00 1384 Ιθάκης Ιθάκη Βαθύ 283 00 1387 Κω Κως Ελ. Βενιζέλου 1 & Κοραή 6 853 00 1388 Ρόδου Ρόδος Γ. Χαρίτου 9 11 851 00 1389 Αιγάλεω Αιγάλεω Δημαρχείου 1 122 42 1392 Κινητό Συνεργείο Αγ. Τριάδας Άργους Αγία Τριάδα Αργολίδας Πλατεία Αγίας Τριάδος 4 210 55 1393 Αμπελώνα Τυρνάβου Αμπελώνας Γκολτσίου 1 & Θερμοπυλών 5 404 00 1394 Ροδόπολης Σερρών Κάτω Πορόια Νικολάου Τόσκα 247Α 620 55 1395 Πλ. Φλέμινγκ Αγρινίου Αγρίνιο Καραπαππά Γ. & Ευρυτανίας 301 32 1396 Φιλώτα Φλώρινας Φιλώτας Μεγ. Αλεξάνδρου 87 530 70 1399 Σχηματαρίου Θηβών Σχηματάρι Κεντρική Πλατεία 320 09 1401 Ν. Μηχανιώνας Θεσσαλονίκης Νέα Μηχανιώνα Πολυτεχνείου 43 570 04 1405 Αρχάγγελου Ρόδου Αρχάγγελος Κεντρική Πλατεία 851 02 1406 Νικήτη Πολυγ. Χαλκιδικής Νικήτη Μεγ. Αλεξάνδρου 13 630 88 1407 Κινητό Συνεργείο Νέου Μοναστηρίου Δομοκός Στράτου 14 350 10 1409 Βριλησσίων Βριλήσσια Πεντέλης 34 152 35 1410 Άνω Ιλισίων Ζωγράφου Χαραλ. Μούσκου 12 157 71 1411 Αβάτου Ξάνθης Εύλαλο Άβατο 672 00 1412 Κινητό Συνεργείο Αμάρυνθου Χαλκίδας Αμάρυνθος Βασ. Κωνσταντίνου 93 340 06 1413 Ζαρουχλέικων Αχαΐας Πάτρα Ανθείας 233 263 32 1415 Νέα Καλλικράτεια Χαλκιδικής Νέα Καλλικράτεια Οσίας Παρασκευής & Αυγερίδου 8 630 80 1420 Χαϊδαρίου Χαϊδάρι Στρ. Καραϊσκάκη & Κερασούντος 3 124 61 1422 Πολίχνη Θεσσαλονίκης Πολίχνη Αγίου Παντελεήμονα 7 565 33 1423 Κινητό Συνεργείο Μεταξάδων Έβρου Μεταξάδες Κωνσταντινουπόλεως 70 680 10 1424 Ωρωπού Ωρωπός Γεωργίου Δροσίνη 7 & 25ης Μαρτίου 1 190 15 1428 Βασιλικών Βασιλικά Φ. Πατίκα 12 570 06 1430 Μαραθώνα Μαραθώνας Πλατεία Ηρώων 3 190 07 1432 Ελληνικού Ελληνικό Ιασωνίδου 45 167 77 1433 Γαζίου Ηρ. Κρήτης Γάζι Ελ. Βενιζέλου 193 714 14 1435 Νοσοκομείου Κατ Κηφισιά Νίκης 2 145 61 1436 Μαιευτηρίου Μητέρα Μαρούσι Ερυθρού Σταυρού 6 151 23 1437 Κινητό Συνεργείο Λεοντάρι Σοφάδων Καρδίτσας Λεοντάρι Λεοντάρι 430 63 1439 Αγίου Όρους Καρυές Αγίου Όρους Κεντρική Πλατεία 630 86 1446 Αγίας Βαρβάρας Αγία Βαρβάρα Ελ. Βενιζέλου 116 & Μπουμπουλίνας 123 51 72

Κωδικός Περιγραφή Κτηρίου Πόλη/Περιοχή Διεύθυνση T.K. 1453 Καλλιθέας Ρεθύμνου Ρέθυμνο Μάρκου Πορταλίου 5 7 741 33 1468 Βούλας Βούλα Βασ. Παύλου 79 166 73 1511 Κινητό Συνεργείο Νοσοκομείου Ερρίκος Ντυνάν Αθήνα Λεωφ. Μεσογείων 107 115 26 1512 Κινητό Συνεργείο Αράχωβας Αράχωβα Οδός Δελφών 320 04 1515 Αμερικανικής Ναυτικής Ευκολίας Σούδας Μουζουράς Αμερικανική Ναυτική Ευκολία Σούδας 731 00 1519 Κινητό Συνεργείο Αγίας Βαρβάρας Αγία Βαρβάρα Αγία Βαρβάρα Μονοφατσίου 700 03 1522 Κινητό Συνεργείο ΝΙΜΙΤΣ Αθήνα Μονής Πετράκη 10 12 115 21 1523 Κινητό Συνεργείο Νοσοκομείου Γ. Γεννηματά Αθήνα Μεσογείων 154 115 27 1524 Κινητό Συνεργείο Νοσοκομείου Σωτηρία Αθήνα Μεσογείων 152 115 27 1525 Κινητό Συνεργείο Αττικού Νοσοκομείο Χαϊδάρι Ρίμινι 1 124 62 1529 Κινητό Συνεργείο Νοσοκομείου Θριάσιου Πεδίου Μάνδρα Λεωφόρος Γεννηματά, Θριάσιο Νοσοκομείο 196 00 1530 Κινητό Συνεργείο Γκούρας Γκούρα Γκούρα Κορινθίας 200 14 1531 Κινητό Συνεργείο Κροκεών Κροκεές Κεντρική Πλ. Κροκεών 230 57 1532 Κινητό Συνεργείο Καρδαμύλης Καρδαμύλη Εθνική Οδός Καλαμάτας Αρεοπόλεως 240 22 1533 Ρίου Πάτρα Πανεπιστημιούπολη 265 04 1534 Νοσοκομείου Πάτρας Πάτρα Ρίο 265 04 1535 Κινητό Συνεργείο Δεσφίνας Δεσφίνα Κεντρική Πλατεία Δεσφίνας 330 50 1537 Κινητό Συνεργείο Νίκαιας Λάρισας Λάρισα Αγροτικός Συνεταιριστικός Οργανισμός Νίκαιας Λάρισας 415 00 1539 Κινητό Συνεργείο Μεσοποταμίας Μεσοποταμία 4ης Αυγούστου 520 50 1540 Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας Θεσσαλονίκη 26ης Οκτωβρίου 64 και Κωλέττη 546 27 1543 Κινητό Συνεργείο Σταυρούπολης Ξάνθης Σταυρούπολη Ξάνθης Κεντρική Πλατεία Σταυρούπολης 670 62 1544 Κινητό Συνεργείο Νοσοκομείου Αλεξανδρούπολης Αλεξανδρούπολη Δραγάνα 681 00 1546 Κινητό Συνεργείο Νοσοκομείου ΠΑΓΝΗ Ηράκλειο Διασταύρωση Βουτών Σταυρακίων 711 10 1548 Κινητό Συνεργείο Καντάνου Κάνδανος Ελ. Βενιζέλου 101 730 04 1555 Αγ. Δημητρίου Άγιος Δημήτριος Λεωφ. Βουλιαγμένης 266 173 43 1558 Λ. Αλεξάνδρας Αθήνα Λεωφ. Αλεξάνδρας 170 115 21 1559 Βυζαντίου Θεσσαλονίκη Λεωφ. Βασ. Όλγας 283 546 55 1561 Αγ. Παρασκευής Αγία Παρασκευή Λεωφ. Μεσογείων 507 153 43 1562 Χανίων Χανιά Στρ. Τζανακάκη 94 96 731 34 1578 Βάρκιζας Βάρη Βασ. Κωνσταντίνου 96 166 72 1579 Χαϊνά, Χαλκίδα Χαλκίδα Λεωφ. Χαϊνά 102 341 00 1582 Κέρκυρας Κέρκυρα Σπ. Σαμάρα 3 491 32 1585 Ευόσμου Εύοσμος 28ης Οκτωβρίου 31 562 24 1587 Τρικάλων Τρίκαλα Διονυσίου Σκυλοσόφου 5 421 00 1589 Βριλησσίων Βριλήσσια Λεωφ. Πεντέλης 84 152 35 1590 Ν. Σμύρνης Νέα Σμύρνη Ελ. Βενιζέλου 77 171 23 1591 Κινητό Συνεργείο Αγ. Κυριακής Μυκόνου Μύκονος Πλατεία Αγ. Κυριακής 846 00 1599 Κηφισιάς Κηφισιά Λ. Κηφισίας 269 145 61 1601 Ιωαννίνων Ιωάννινα Αβέρωφ 20 452 21 1604 Βούλας Βούλα Βασ. Παύλου 67 & Διγενή 166 73 1608 Δράμας Δράμα Περικλέους Κάβδα 6Α 661 00 1609 Χαλανδρίου Χαλάνδρι Ανδ. Παπανδρέου 87 152 32 1611 Άργους Άργος Πλατεία Αγίου Πέτρου 212 00 1614 Κοζάνης Κοζάνη Ελ. Βενιζέλου2 & Λιούφη 501 00 1616 Κατερίνης Κατερίνη 25ης Μαρτίου 8 601 00 1619 Νεάπολης Βόλου Βόλος Λαρίσης 150 383 34 1621 Κιλκίς Κιλκίς 21ης Ιουνίου 69 & Καυκάσου 611 00 1622 Άρτας Άρτα Κρυστάλλη 49 471 00 1631 Κερατσινίου Κερατσίνι Λ. Δημοκρατίας 17 187 56 1632 Λ. Θηβών Περιστέρι Λ. Θηβών 201 & Αγ. Βασιλείου 121 34 1634 Ιλίου Ίλιον Ιδομενέως 66 & Δαναών 131 22 1635 Αγίας Μαρίνας Χανίων Αγία Μαρίνα 9ο χλμ. Εθν. Οδού Χανίων Κισσάμου 730 14 1639 Παγκρατίου Αθήνα Υμηττού 72 116 34 1655 Ελευσίνας Ελευσίνα Ιεράς Οδού 17 192 00 1658 Πετρούπολης Πετρούπολη 25ης Μαρτίου 67 132 31 73

Κωδικός Περιγραφή Κτηρίου Πόλη/Περιοχή Διεύθυνση T.K. 1666 Βενιζέλου Σερρών Σέρρες Βενιζέλου 86 & Ιθάκης 621 21 1667 Τούμπας Πυλαία 17ης Νοεμβρίου & Τερψιθέας 555 35 1679 Κολωνακίου Αθήνα Σόλωνος 14 106 73 1712 Ν. Ευκαρπίας Ευκαρπία 25ης Μαρτίου 19 564 29 1722 Ν. Εγνατίας Θεσσαλονίκη Κ. Καραμανλή 97 & Μπότσαρη 546 44 1725 Περιστερίου Περιστέρι Λεωφ. Παν. Τσαλδάρη 16 20 121 34 1727 Συγγρού Νέα Σμύρνη Λεωφ. Συγγρού 167 171 21 1729 Κορωπίου Κορωπί Βασ. Κωνσταντίνου 156 194 00 1730 Γέρακα Γέρακας Λεωφ. Μαραθώνος 133 & Θεσσαλονίκης 153 44 1733 Γαλατσίου Γαλάτσι Βεϊκου 46 111 47 1737 Ψυχικού Νέο Ψυχικό Ολυμπιονικών 208 154 51 1739 Ζωγράφου Ζωγράφου Λεωφ. Παπάγου 19 157 73 1743 Μητροπόλεως Αθήνα Μητροπόλεως 53 105 56 1748 ΥΓΕΙΑ Μαρούσι Κηφισίας & Ερθυρού Σταυρού 4 151 23 1749 Πανεπιστημίου Αθήνα Πανεπιστημίου 16 106 72 1752 Αγ. Τριάδας Αμπελοκήπων Αθήνα Λ. Κηφισίας 64 66 115 26 1753 Πεύκης Πεύκη Λεωφ. Ειρήνης 43 151 21 1755 Αλίμου Άλιμος Λεωφ. Καλαμακίου 18 174 55 1760 Παλ. Φαλήρου Παλαιό Φάληρο Αγ. Αλεξάνδρου 21 175 61 1763 Κορυδαλλού Κορυδαλλός Παύλου Μελά 48 181 20 1777 Καλαμάτας Καλαμάτα Πλατεία 23ης Μαρτίου & Γερμανού 241 00 1826 Γαλατσίου Γαλάτσι Αγίας Γλυκερίας 8 10 & Ιπποκράτους 111 46 1832 Πλ. Αμερικής Αθήνα Πατησίων 171 & Λ. Καραγιάννη 112 52 1850 Δροσιάς Δροσιά Λεωφ. Μαραθώνος 3 145 72 1856 Ν. Κόσμου Αθήνα Καφαντάρη 5 7 116 31 1861 Λάρισας Λάρισα Κύπρου 72 412 23 1864 Βασ. Γεωργίου Θεσσαλονίκη Βασ. Γεωργίου 38 546 40 1873 Πυλαία Πυλαία Προφήτη Ηλία 67 & Μακεδονίας 555 35 1901 Μεσογείων 109 Αθήνα Λεωφ. Μεσογείων 109 111 115 26 1903 Παπάγου Παπάγος Πλατεία Ιωαν. Μεταξά 156 69 1904 Πειραιά Πειραιάς Δ. Γούναρη 21 23 185 31 1908 Ν. Ερυθραίας Νέα Ερυθραία Ελ. Βενιζέλου 113 146 71 1909 Νίκαιας Νίκαια Πλ. Δαβάκη 13 & Π. Ράλλη 184 54 1910 Φάρκαινας, Χίος Χίος Αεροπόρου Ροδοκανάκη 37 821 32 1911 Ν. Ιωνίας Νέα Ιωνία Ελ. Βενιζέλου 56 62 142 31 1912 Αγίου Μηνά Ηρακλείου Ηράκλειο Αγίου Μηνά 34 712 01 1913 Αλεξανδρούπολης Αλεξανδρούπολη Λ. Δημοκρατίας 325 681 00 1915 Στρατ. Παπάγου Χολαργός Στρατ. Παπάγου Πεντάγωνο 155 61 1916 Γλυφάδας Γλυφάδα Βουλιαγμένης 85 166 74 1918 Ναυστ. Σαλαμίνας Σαλαμίνα Ναύσταθμος Σαλαμίνας 189 00 1951 e Branch Αμπελοκήπων Αθήνα Λεωφ. Αλεξάνδρας 227 & Λεωφ. Κηφισίας 115 23 1952 e Branch Χαλανδρίου Χαλάνδρι Πλάτωνος 1 & Πλ. Ελευθερίου Βενιζέλου 152 34 1953 e Branch McArthurGlen Σπάτα Θέση Γυαλού, Εκπτωτικό Χωριό McArthurGlen 190 04 1954 e Branch Γλυφάδας Γλυφάδας Ανδρέα Λαζαράκη 6 Γλυφάδα 166 74 2009 Αγίας Παρασκευής Αγία Παρασκευή Μεσογείων 406 & Ηρώων Πολυτεχνείου 2 153 42 2010 Αγ. Ιωάννου, Αγία Παρασκευή Αγία Παρασκευή Αγ. Ιωάννου 40 153 42 2011 Σταδίου & Αμερικής Αθήνα Σταδίου 4 105 64 2013 Παραδείσου Μαρούσι Λεωφ. Κηφισίας 26 & Παραδείσου 2 151 25 2014 Αμαρουσίου Μαρούσι Λεωφ. Κηφισίας 221 151 24 2018 Πλ. Αττικής Αθήνα Πλατεία Αττικής 4 104 40 2019 Γλυφάδας Γλυφάδα Λεωφ. Ποσειδώνος 67 166 75 2021 Φοίβης, Γλυφάδα Γλυφάδα Φοίβης 17 166 74 2022 Δάφνης Δάφνη Μ. Αλεξάνδρου 3 & Μ. Καραολή & Δημητρίου 2 172 35 2023 Πλατείας Κοτζιά Αθήνα Αθηνάς 61 105 52 2024 Εθνικής Οδού Αθηνών Λαμίας Κηφισιά 17ο χλμ Εθνικής οδού Αθηνών Λαμίας & Ρούπελ 4 145 64 2025 Ελευσίνας Ελευσίνα Ηρώων Πολυτεχνείου 9 & Νικολαϊδου 86 192 00 2026 Λεωφόρου Αλεξάνδρας Αθήνα Λεωφ. Αλεξάνδρας 32 & Σπ. Τρικούπη 60, Πεδίον Άρεως 114 73 2027 Ιλίου Ίλιον Πρωτεσιλάου 65 & Ιδομενέως 30 32 131 22 2028 Καλαμακίου Άλιμος Λεωφ. Ποσειδώνος 26 & Ρήγα Φεραίου 174 55 2029 Πανεπιστημίου Αθήνα Πανεπιστημίου 31 105 64 2030 Κηφισιάς Κηφισιά Λεωφ. Κηφισίας 242 & Παναγίτσας 2 145 62 2031 Ηροδότου, Κολωνάκι Αθήνα Ηροδότου 14 106 75 2032 Κοραή Αθήνα Κοραή 5 105 64 74

Κωδικός Περιγραφή Κτηρίου Πόλη/Περιοχή Διεύθυνση T.K. 2034 Λαχαναγοράς Ρέντη Μοσχάτο Δαβάκη 2 4 & Πύργου 183 44 2035 Νέας Ιωνίας Νέα Ιωνία Λ. Ηρακλείου 303 & Ιφιγενείας 1 142 31 2036 Ομήρου, Νέα Σμύρνη Νέα Σμύρνη Ομήρου 70 171 21 2037 Καλλιθέας Καλλιθέα Ελ. Βενιζέλου 167, Πλατεία Δαβάκη 176 72 2038 Πλατείας Νέας Σμύρνης Νέα Σμύρνη 25ης Μαρτίου 21 171 21 2039 Γ' Σεπτεμβρίου, Ομόνοια Αθήνα Γ' Σεπτεμβρίου 28 & Καποδιστρίου 104 32 2040 Παγκρατίου Αθήνα Πλατεία Παγκρατίου & Φρύνης 1 116 34 2041 Παιανίας Παιανία Λεωφ. Λαυρίου 146 190 02 2042 Παλαιού Φαλήρου Παλαιό Φάληρο Αμφιτρίτης 8 10 & Πρωτέως 7 175 61 2043 Πανόρμου Αθήνα Πανόρμου 70 72 115 23 2044 Πατησίων Αθήνα Πατησίων 70 & Κότσικα 104 34 2045 Άνω Πατησίων Αθήνα Πατησίων 380 111 41 2046 Τσαλδάρη, Περιστέρι Περιστέρι Παν. Τσαλδάρη 73 & Ηροδότου 121 34 2047 Αιγάλεω Αιγάλεω Ιερά Οδός 245 & Καποδιστρίου 122 41 2048 Αγίου Αντωνίου, Περιστέρι Περιστέρι Εθνάρχου Μακαρίου 33 121 31 2049 Πλ. Συντάγματος Αθήνα Μητροπόλεως 9 105 57 2050 Πλατείας Κολωνακίου Αθήνα Πλατεία Φιλικής Εταιρίας 2 106 73 2052 Μακρυγιάννη Αθήνα Λεωφ. Συγγρού 46 & Πετμεζά 7 117 42 2053 Φιλοθέης Χαλάνδρι Λεωφ. Κηφισίας 274 152 32 2054 Χαλανδρίου Χαλάνδρι Λεωφ. Πεντέλης & Παπάγου 3 152 33 2055 Ψυχικού Νέο Ψυχικό Λεωφ. Κηφισίας 334 & Ελ. Βενιζέλου 1 154 51 2057 Ιλισίων Ζωγράφου Γρ. Αυξεντίου 30 & Ούλωφ Πάλμε 157 71 2058 Αχαρνών Αθήνα Αχαρνών 421 111 43 2060 Λυκόβρυσης Λυκόβρυση Λεωφ. Σοφοκλή Βενιζέλου 72 & Δημοκρατίας 141 23 2065 Πετραλώνων Αθήνα Τριών Ιεραρχών 110 & Ιώνων & Επακρέων 118 51 2066 Ηλιούπολης Ηλιούπολη Πλατεία Καναρίων 2 & Σκρα 163 45 2067 Φωκίωνος Νέγρη Αθήνα Φωκίωνος Νέγρη 29 113 61 2068 Νοσοκομείου Μετροπόλιταν Νέο Φάληρο Εθν. Μακαρίου 9 & Ελ. Βενιζέλου 1 185 47 2069 Λ. Αθηνών 80 Αθήνα Λεωφ. Αθηνών 80 & Μηριόνου 2 4, Ακαδημία Πλάτωνος 104 41 2070 Χαροκόπου Καλλιθέα Χαροκόπου 72 & Ρήγα Φεραίου 176 71 2071 Νέας Φιλαδέλφειας Νέα Φιλαδέλφεια Λεωφ.Δεκελείας 81 143 41 2072 Βριλησσίων Βριλήσσια Λεωφ. Πεντέλης 94 & Π. Μπακογιάννη 2 152 35 2073 Ζωγράφου Ζωγράφου Παπάγου 116 157 72 2074 Μενιδίου Αχαρνές Δεκελείας 15 136 71 2075 Αργυρούπολης Αργυρούπολη Αλεξιουπόλεως 48 164 52 2076 Χολαργού Χολαργός Λεωφ. Μεσογείων 246 155 61 2078 Παλλήνης Παλλήνη Λεωφ.Μαραθώνος 120 153 51 2079 Μιχαλακοπούλου Αθήνα Μιχαλακοπούλου 157 115 27 2080 Ιπποκράτους Αθήνα Ιπποκράτους 80 & Μεθώνης 4 106 80 2081 Ελληνικού Ελληνικό Λεωφ. Ιασωνίδου 81 & Πλάτωνος 1α 167 77 2082 Συγγρού 87 Αθήνα Λεωφ. Συγγρού 87 117 45 2083 Αγίου Στεφάνου Άγιος Στέφανος Χελμού 27 145 65 2084 Μεταμόρφωσης Μεταμόρφωση Λεωφ. Γεωργ. Παπανδρέου 44 & Νίκης 144 52 2085 Αγίου Δημητρίου Άγιος Δημήτριος Λεωφ. Αγίου Δημητρίου 173 173 43 2087 Ταύρου Ταύρος Λεωφ. Πειραιώς 205 & Παναγή Τσαλδάρη 177 78 2088 Σεπολίων Αθήνα Δυρραχίου 65 & Δράμας 169 104 43 2089 Λόφου Αξιωματικών Περιστέρι Κέννεντυ 129 & Κρυονερίου 1, Λόφος Αξιωματικών 121 36 2091 Γύζη Αθήνα Λεωφ. Αλεξάνδρας 91 & Δρόση 114 74 2093 Νέου Κόσμου Αθήνα Λεωφ. Ηλία Ηλιού 64 66 117 44 2094 Καισαριανής Καισαριανή Λεωφ. Εθνικής Αντιστάσεως 49 55 & Πανιωνίου 26 161 21 2096 Νέας Ερυθραίας Νέα Ερυθραία Χαριλάου Τρικούπη 121 & Λ. Κηφισίας 175 146 71 2097 Άνω Λιοσίων Άνω Λιόσια Λεωφ. Φυλής 87 133 41 2098 Αγίου Νικολάου, Αχαρνών Αθήνα Αχαρνών 276, Κάτω Πατήσια 112 53 2099 Ιφιγενείας, Ν. Ηράκλειο Μεταμόρφωση Ιφιγενείας 5 144 51 2102 Εθν. Αντιστάσεως, Πειραιάς Πειραιάς Λεωφ. Εθν. Αντιστάσεως 21 23 185 31 2103 Ακτής Μιαούλη Πειραιάς Ακτή Μιαούλη 23 185 35 2104 Ναυτιλιακό Κατάστημα Πειραιάς Φίλωνος 137 & Φιλελλήνων 185 36 2105 Κορυδαλλού Κορυδαλλός Λεωφ. Γρηγορίου Λαμπράκη 142 & Δημητρακοπούλου 181 21 2106 Περιβολακίου, Νίκαια Νίκαια Πέτρου Ράλλη 207 & Πλατεία Δαβάκη 14 184 54 2107 Παπαστράτου, Πειραιάς Πειραιάς Αντιπλοιάρχου Παν. Βλαχάκου 7 & Πολυδεύκους 185 45 2108 Πασαλιμανίου Πειραιάς Γρ. Λαμπράκη 95 97 & Βασιλέως Γεωργίου Α' 185 34 2115 Ασπροπύργου Ασπρόπυργος Λεωφ. Δημοκρατίας 76 193 00 2116 Κερατσινίου Κερατσίνι Σαλαμίνος 62 187 57 75

Κωδικός Περιγραφή Κτηρίου Πόλη/Περιοχή Διεύθυνση T.K. 2117 Μεγάρων Μέγαρα Γ. Μαυρουκάκη 26 191 00 2118 Αρτέμιδος Αρτέμιδα Λεωφ. Αρτέμιδος 3 190 16 2119 Βάρης Βάρη Λεωφ. Αναγυρούντος 35 166 72 2120 Νέας Μάκρης Νέα Μάκρη Λεωφ. Μαραθώνος 137 & Καφετζή 190 05 2121 Καμινίων Πειραιάς Δωδεκανήσου 39 & Βαλτετσίου, Καμίνια 185 40 2124 Αίγινας Αίγινα Παραλιακή Λεωφ. Δημοκρατίας & Λεονάρδου Λαδά 180 10 2125 Καματερού Καματερό Λεωφ. Φυλής 163 & Βασιλέως Γεωργίου 134 51 2126 Πλατείας Κάνιγγος Αθήνα Τζωρτζ 4, Πλατεία Κάνιγγος 106 77 2130 Περάματος Πέραμα Λεωφ. Ειρήνης 121 188 63 2131 Μαρκόπουλου Μαρκόπουλο Παπακωνσταντίνου 3 190 03 2135 Πεύκης Πεύκη Λεωφ. Ειρήνης 11 & Χρυσοστόμου Σμύρνης 1 151 21 2136 Πλατείας Αγίου Ιωάννη Ρέντη Άγ. Ι. Ρέντης Κων. Παλαιολόγου 4 & Πλατείας Αγ. Ι. Ρέντη 182 33 2139 Μοσχάτου Μοσχάτο Λεωφ. Μακρυγιάννη 105 183 45 2140 Σπετσών Σπέτσες Πλατεία Αγοράς (Ρολογιού) 180 50 2141 Βασ. Σοφίας Αθήνα Λεωφ. Βασ. Σοφίας 94 & Κερασούντος 1α 115 28 2143 Αγίων Αναργύρων Άγιοι Ανάργυροι Αγίων Αναργύρων 31 & Κεφαλληνίας 135 61 2144 Λαυρίου Λαύριο Κουντουριώτη, Λιμάνι Λαυρίου 195 00 2145 Καλλίπολης Πειραιάς Φιλικής Εταιρείας 48 185 39 2146 Πετρούπολης Πετρούπολη 25ης Μαρτίου 85 132 31 2147 Λαμπρινής Γαλάτσι Ιωάννου Φωκά 92 & Έρσης 2 111 46 2148 Χαϊδαρίου Χαϊδάρι Αγωνιστών Στρατοπέδου Χαϊδαρίου 76 & Παύλου Μελά 49 124 61 2149 Καραμανλή, Αχαρνές Αχαρνές Κωνσταντίνου Καραμανλή 94, θέση Λαθέα 136 78 2150 Αγρινίου Αγρίνιο Ιωάννη Στάικου 14 & Κύπρου 68 301 32 2152 Λιβαδειάς Λιβαδειά Φίλωνος 26 321 31 2153 Βενιζέλου, Χαλκίδα Χαλκίδα Ελ. Βενιζέλου 40 341 00 2155 Θήβας Θήβα Πινδάρου 90 322 00 2156 Ερέτριας Ερέτρια Φιλοσόφου Μενεδήμου 58 340 08 2157 Ναυπάκτου Ναύπακτος Ψαρού & Αποκαύκου 303 00 2158 Άμφισσας Άμφισσα Καραϊσκάκη 20 & Σαλώνων 331 00 2159 Καρπενησίου Καρπενήσι Τσιτσάρα 2 361 00 2160 Οινοφύτων Οινόφυτα Λεωφ. Αθηνών 3 320 11 2161 Μεσολογγίου Μεσσολόγγι Ελευθέρων Πολιορκημένων 53 302 00 2162 Αταλάντης Αταλάντη Οιλέως & Αβραάμ 352 00 2163 Λαμίας Λαμία Καποδιστρίου 11 & Αγίου Νικολάου 351 00 2165 Ιστιαίας Ιστιαία Ιωαν. Στριμμένου 6Α 342 00 2166 Νέας Αρτάκης Νέα Αρτάκη Λεωφ. Εθνικής Αντιστάσεως 66 346 00 2167 Αναβύσσου Ανάβυσσος Λεωφ. Κωνσταντίνου Καραμανλή & Βασιλέως Κωνσταντίνου 190 13 2169 Καμένων Βούρλων Καμένα Βούρλα Γερασίμου Βασιλειάδη 27 350 08 2176 Άνω Γλυφάδας Γλυφάδα Γούναρη 199 201 & Ιλίου 23 166 74 2178 Νοσοκομείου Ρέα Παλαιό Φάληρο Λεωφ. Συγγρού 383 175 64 2179 Νοσοκομείου Λητώ Αθήνα Μουσών 7 13 115 24 2180 Αμφιθέας Παλαιό Φάληρο Λεωφ. Αμφιθέας 99 & Άρεως 101 175 62 2181 Δραπετσώνας Δραπετσώνα Ιδρυτών Δήμου Δραπετσώνας 7 & Χατζοπούλου 2 186 48 2183 Μελισσίων Μελίσσια Λεωφ. Δημοκρατίας 71 & Αλεξάνδρου Παναγούλη 151 27 2185 Λένορμαν Αθήνα Λένορμαν 180 & Ινούς 1 104 44 2186 Ραφήνας Ραφήνα Αραφηνιδών Αλών 6 190 09 2187 Αγίας Ελεούσας Καλλιθέα Ελ. Βενιζέλου 228 230 176 75 2188 Σαλαμίνας Σαλαμίνα Λεωφ. Ιπποκράτους 198 & Χίου 189 00 2193 Λεωφ. Βουλιαγμένης 380 & Σπύρου Μήλιου 2 & Λ. Βουλιαγμένης 380 Άγιος Δημήτριος Δωδεκανήσου 173 42 2200 Αγ. Σοφίας, Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Εγνατίας 63 546 31 2202 Αγγελάκη, Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Αγγελάκη 18 546 36 2203 Αγ. Δημητρίου, Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Αγίου Δημητρίου 77 546 33 2208 Αλεξάνδρειας, Ημαθίας Αλεξάνδρεια Δ. Βετσοπούλου 30 593 00 2209 Αντιγονιδών, Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Αντιγονιδών 17 546 30 2210 Βασ. Όλγας, Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Βασ. Όλγας 201 546 46 2211 Βασ. Ηρακλείου,Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Βασ. Ηρακλείου 1 546 25 2212 Εθν. Αντιστάσεως, Θεσσαλονίκη Καλαμαριά Εθνικής Αντιστάσεως 101 103 551 34 2213 Πλ. Επταλόφου, Θεσσαλονίκη Αμπελόκηποι Ελ. Βενιζέλου 73 561 21 2215 Ι. Δραγούμη, Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Ίωνος Δραγούμη 5 546 25 2216 Θέρμης Θέρμη Πλατεία Αν. Παραμάνα 1 570 01 2218 Ιωνίας, Θεσσαλονίκη Ιωνία Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνου Καραμανλή 30 570 08 2220 Καλαμαριάς Καλαμαριά Μεταμορφώσεως 1 & Πόντου 551 32 76

Κωδικός Περιγραφή Κτηρίου Πόλη/Περιοχή Διεύθυνση T.K. 2222 Τσιμισκή Θεσσαλονίκη Τσιμισκή 6 & Ίωνος Δραγούμη 546 24 2223 Μοναστηρίου, Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Μοναστηρίου 225, Μενεμένη 546 28 2224 Νεάπολης Νεάπολη Α. Παπανδρέου 92 94 567 28 2225 Συκεών, Θεσσαλονίκη Συκιές Νικολάου Παρασκευά 2 566 25 2226 Βούλγαρη, Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Λεωφ. Κωνσταντίνου Καραμανλή 170 542 49 2227 Πανοράματος Πανόραμα Κομνηνών 33 552 36 2228 Παπαναστασίου, Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Παπαναστασίου 20 22 546 39 2229 Σ. Σταθμού, Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Μοναστηρίου 15 546 27 2230 Σαλαμίνας, Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Βασ. Όλγας 82 546 43 2231 Σταυρούπολης Σταυρούπολη Λαγκαδά 188 & Γρ. Λαμπράκη 1 564 36 2232 Τούμπας Θεσσαλονίκη Ισιδώρου 2 & Γρ. Λαμπράκη 71 543 51 2233 Εθνικής Αμύνης, Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Τσιμισκή 132 & Εθν. Αμύνης 546 21 2238 Διαγωνίου, Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Τσιμισκή 80 546 22 2239 Χαριλάου Θεσσαλονίκη Αλ. Παπαναστασίου 117 & Στρ. Γενναδίου 50 542 50 2240 Γρεβενών Γρεβενά Κ. Ταλιαδούρη 11 511 00 2241 Βεργίνας, Δράμα Δράμα Βεργίνας 22 661 00 2242 Πιερίων, Βέροια Βέροια Πιερίων 202 & Αναγνωστοπούλου 1 591 32 2243 Αγ. Σπυρίδωνος, Βέροια Βέροια Ελ. Βενιζέλου 5 & Τσουπέλη 591 32 2244 Νάουσας Νάουσα Χρήστου Πετρίδη 4 592 00 2245 Ομόνοιας, Καβάλα Καβάλα Ομόνοιας & Παύλου Μελά 653 02 2246 Παραλίας, Καβάλα Καβάλα Ελ. Βενιζέλου 39 654 03 2247 Χρυσούπολης Χρυσούπολη Ελ. Βενιζέλου 134 642 00 2248 Καστοριάς Καστοριά Μεγ. Αλεξάνδρου & Γράμμου 1 521 00 2249 Κιλκίς Κιλκίς Αγίου Γεωργίου 10 611 00 2250 Καραμανλή, Κοζάνη Κοζάνη Κωνσταντίνου Καραμανλή 28 501 00 2251 Πτολεμαΐδας Πτολεμαΐδα 25ης Μαρτίου 54 & Στ. Γονατά 502 00 2252 Γιαννιτσών Γιαννιτσά Δημ. & Μαξ. Παπαδοπούλου 6 581 00 2253 Έδεσσας Έδεσσα Ευστρατίου Στουγιαννάκη 5 582 00 2255 Μεγ. Αλεξάνδρου, Κατερίνη Κατερίνη Μεγ. Αλεξάνδρου 10 601 00 2256 Σερρών Σέρρες Νικολάου Πλαστήρα 12 621 21 2257 Δημαρχείου, Σέρρες Σέρρες Διον. Σολωμού & Τσαλοπούλου 2 621 22 2258 Φλώρινας Φλώρινα Ν. Χάσου 26 531 00 2259 Νέων Μουδανιών Νέα Μουδανιά Τζαβούρα & Κύπρου (Πλατεία Ομονοίας) 632 00 2260 Ηράκλειας Σερρών Ηράκλεια Ελ. Βενιζέλου & Ιωάννη Μανασή 624 00 2261 Σίνδου Σίνδος Βιομηχανική Περιοχή Θεσσαλονίκης 574 22 2262 Ευόσμου, Θεσσαλονίκη Εύοσμος Μεγ. Αλεξάνδρου 81 & Μακεδονομάχων 562 24 2263 Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Παπαγεωργίου, Νοσ. Παπαγεωργίου Ευκαρπία Περιφερειακή Οδός Νέα Ευκαρπία 564 29 2264 Νέας Πολιτείας Εύοσμος Αντώνη Τρίτση & Ιθάκης 85 562 24 2265 Ωραιοκάστρου Ωραιόκαστρο Λεωφ. Δημοκρατίας & Ποσειδώνος 570 13 2266 Νέας Κρήνης Καλαμαριά Σμύρνης 31 & Πλατεία Ύδρας 3, Νέα Κρήνη 551 32 2267 Περαίας Περαία Αμπελοκήπων 34 & Κρήτης 570 19 2268 Λαγκαδά Λαγκαδάς Λουτρών 27 572 00 2270 Ελευθερούπολης, Καβάλα Ελευθερούπολη Φρ. Παπαχρηστίδη 103 641 00 2271 Κουφαλίων Κουφάλια Εθν. Αντιστάσεως 37 571 00 2273 Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ Θεσσαλονίκη Στίλπωνος Κυριακίδη 1, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ 546 36 2274 Σιάτιστας Σιάτιστα Μητροπόλεως 22 503 00 2276 Πολυγύρου Πολύγυρος Δημάρχου Καραγκάνη 1 631 00 2278 Σκύδρας Σκύδρα Εθνικής Αντιστάσεως 25 & Πέτρου Σαχίνη 12 585 00 2279 Νιγρίτας Νιγρίτα Σταυριανοπούλου 4 6 622 00 2280 Α. Παπανδρέου 16 20 & Μ. Αλεξάνδρου 1 & Ελευθερίου Κορδελιού Ελευθέριο Κορδελιό Μπουμπουλίνας 2 563 34 2281 Λιτοχώρου Λιτόχωρο Πλατεία Ελευθερίας & Ενιππέως 602 00 2282 Άργους Ορεστικού Άργος Ορεστικό Β. Σανταλίδη 2 4 522 00 2284 Πεύκων Πεύκα Λεωφ. Τρίτης Γ. Παπανικολάου 66 570 10 2285 Ιερισσού Ιερισσός Ακάνθου 4 630 75 2286 Δημαρχείου Θεσσαλονίκης Θεσσαλονίκη Βασιλέως Γεωργίου 1Α 546 40 2350 Αλεξανδρούπολης Αλεξανδρούπολη Αρκαδιουπόλεως & Λεωφ. Δημοκρατίας 681 00 2352 Θερμοπυλών, Ξάνθη Ξάνθη Μ. Καραολή & Θερμοπυλών 2 671 00 2353 Κομοτηνής Κομοτηνή Βασιλέως Γεωργίου 4 691 00 2354 Διδυμοτείχου Διδυμότειχο Βενιζέλου 2 683 00 2356 Σαπών Ροδόπης Σάπες Χρ. Τσιτσώνη 1 693 00 2357 Δημοτικής Αγοράς, Κομοτηνή Κομοτηνή Φιλικής Εταιρείας & Φιλίππου 691 00 77

Κωδικός Περιγραφή Κτηρίου Πόλη/Περιοχή Διεύθυνση T.K. 2359 Σουφλίου Σουφλί Ερμού 8 684 00 2400 Άρτας Άρτα Ελ. Βενιζέλου & Βασ. Πύρρου, Πλατεία Κιλκίς 471 00 2403 Ηγουμενίτσας Ηγουμενίτσα Αγ. Αποστόλων 19 461 00 2405 Πλ. Δημοκρατίας, Ιωάννινα Ιωάννινα Πλατεία Δημοκρατίας & Αβέρωφ 1 454 44 2406 Δωδώνης Ιωάννινα Λεωφ. Δωδώνης 173 452 21 2407 Πυρσινέλλα, Ιωάννινα Ιωάννινα Πυρσινέλλα 16 & Γ. Σακκά 453 32 2408 Πρέβεζας Πρέβεζα Θέση Φόρος 481 00 2410 Γράμμου, Ιωάννινα Ιωάννινα Λεωφ. Γράμμου 16 454 45 2411 Πάργας Πάργα Σουλίου 4 & Κωνσταντινουπόλεως 480 60 2450 Εθν. Παλαιοκαστρίτσας, Κέρκυρα Κέρκυρα Εθνική Οδός Παλαιοκαστρίτσας 30 (συνοικία Καπουκίνοι) 491 32 2452 Ζακύνθου Ζάκυνθος Κωνστ. Λομβάρδου 16 & Διον. Στεφάνου 291 00 2453 Αργοστολίου Αργοστόλι Πλατεία Ρωμάνου 281 00 2454 Υποσμηναγού Αθ. Κατωπόδη & Στράτου Τσέγιου, Πλατεία Λευκάδας Λευκάδα Λάκη Σάντα 311 00 2500 Άργους Άργος Βασ. Σοφίας 17 212 00 2503 Τρίπολης Τρίπολη Πλατεία Βασ. Γεωργίου Β' 8 10 221 31 2504 Οδού Κορίνθου, Πάτρα Πάτρα Κορίνθου 224 262 21 2505 Μαιζώνος, Πάτρα Πάτρα Μαιζώνος 173 & Κανάρη 262 22 2507 Πάτρας Πάτρα Μαιζώνος 104 262 21 2508 Πύργου Πύργος Μεγ. Αλεξάνδρου 3 & Θεμιστοκλέους 271 31 2509 Κορίνθου Κόρινθος Κολοκοτρώνη 6 201 31 2510 Κινητό Συνεργείο Λουτρακίου Λουτράκι Λεωφ. Ποσειδώνος 48 203 00 2511 Σπάρτης Σπάρτη Κων. Παλαιολόγου 124 & Θερμοπυλών 231 00 2512 Καλαμάτας Καλαμάτα Πολυχάρους 1 & Αριστομένους 43Β 241 00 2513 Αιγίου Αίγιο Μητροπόλεως 28 251 00 2514 Σκάλας Λακωνίας Σκάλα Λακωνίας Γεωργίου Γρυπιώτη 230 51 2515 Έλληνος Στρατιώτου, Πάτρα Πάτρα Έλληνος Στρατιώτου 85 & Λευκωσίας 21 264 41 2516 Αμαλιάδας Αμαλιάδα Λεωφ. Όθωνος Αμαλίας & 25ης Μαρτίου 272 00 2517 Διυλιστηρίων Κορίνθου Άγιοι Θεόδωροι 71ο χλμ Παλαιάς Εθνικής Αθηνών Κορίνθου 200 03 2518 Ναυπλίου Ναύπλιο Μπουμπουλίνας & Πολυζωίδου 16 211 00 2519 Γ. Παπανδρέου, Πάτρα Πάτρα Γεωργίου Παπανδρέου 104 & Ιωνίας 263 32 2522 Μεσσήνης Μεσσήνη Κεντρική Πλατεία 242 00 2523 Ελ. Βενιζέλου, Λουτράκι Λουτράκι Ελ. Βενιζέλου 57 & Μεγ. Αλεξάνδρου 203 00 2525 Άστρους Άστρος Κεντρική Πλατεία Δημοτικής Κοινότητας Άστρους 220 01 2526 Κιάτου Κιάτο Εθν. Αντιστάσεως & Αράτου 202 00 2527 Κυπαρισσίας Κυπαρισσία Ελ. Βενιζέλου 47 245 00 2528 Κρανιδίου Κρανίδι Πλατεία Κύπρου & Αγ. Αναργύρων 213 00 2529 Ακράτας Ακράτα Παλαιά Εθνική Οδός Κορίνθου Πατρών, Συνοικία Κράθιον 250 06 2530 Γαστούνης Γαστούνη Χριστ. Αγγέλου & Αναστ. Κουρβισιανού 6 273 00 2531 Κρεστένων Κρέστενα Ξενοφώντος 52 270 55 2532 Γυθείου Γύθειο Αρχ. Θεάτρου & Γερ. Καψάλη 232 00 2533 Νομαρχιακού Μεγάρου Λακωνίας Σπάρτη 2ο χλμ Εθνικής Οδού Σπάρτης Γυθείου 231 00 2600 Σκιάθου Σκιάθος Παπαδιαμάντη 59 370 02 2605 Καρδίτσας Καρδίτσα Ν. Πλαστήρα 21 431 00 2606 Μεγ. Αλεξάνδρου, Λάρισα Λάρισα Μεγ. Αλεξάνδρου 4 412 22 2609 Λάρισας Α' Λάρισα Νικηφ. Μανδηλαρά 25 412 22 2610 Βόλου Βόλος Ιάσονος 66 70 & Κ. Καρτάλη 382 21 2612 Ν. Ιωνίας, Βόλος Ν. Ιωνία Βόλου Λεωφ. Ειρήνης 22 384 46 2614 Αγίου Γεωργίου, Λάρισα Λάρισα 1ο χλμ Παλαιάς Εθνικής Οδού Λάρισας Αθήνας 413 35 2615 Καλαμπάκας Καλαμπάκα Τρικάλων 18 422 00 2616 Αλμυρού Αλμυρός Ιάσωνος 9 & Βασ. Γεωργίου 371 00 2617 Μουζακίου Μουζάκι Αντώνη Βασιλείου 86 430 60 2620 Τυρνάβου Τύρναβος Κεντρική Πλατεία 401 00 2622 Ελασσόνας Ελασσόνα 6ης Οκτωβρίου 54 402 00 2701 Εθνικής Αντιστάσεως, Ρόδος Ρόδος Εθνικής Αντιστάσεως 28 851 00 2702 Χίου Χίος Αλ. Πάχνου 9 821 31 2703 Κέας Κέα Κορρησία 840 02 2704 Μήλου Μήλος Αδάμαντας 848 00 2705 Νάξου Νάξος Επαρχιακή Οδός Νάξου Χαλκείου 843 00 2706 Σαντορίνης Θήρα Καρτεράδος 847 00 2707 Κω Κως Μαρμαρωτό 853 00 2708 Σάμου Σάμος Θεμιστοκλή Σοφούλη 37 831 00 2709 Μυτιλήνης Μυτιλήνη Κουντουριώτη 17 811 00 78

Κωδικός Περιγραφή Κτηρίου Πόλη/Περιοχή Διεύθυνση T.K. 2710 Σύρου Σύρος Ακτή Εθνικής Αντιστάσεως 12, Ερμούπολη 841 00 2711 Λήμνου Λήμνος Π. Κυδά 122, Μύρινα 814 00 2712 Πάρου Πάρος Πλατεία Μαντώς Μαυρογένους 844 00 2713 Σίφνου Σίφνος Απολλωνία, Κεντρική Πλατεία Απολλωνίας 840 03 2714 Νέα Περιφερειακή Οδός Λιμένος Χώρας Μυκόνου, Συνοικία Μυκόνου Μύκονος Δραφάκι, Χώρα 846 00 2715 Καρλοβασίου Σάμου Καρλόβασι Ιπποκράτη Ζαΐμη 832 00 2716 Καλλονής Λέσβου Καλλονή Π. Κουντουριώτου 58 811 07 2717 Τήνου Τήνος Παραλιακός δρόμος Τήνου, Ακτή Βασιλέως Κωνσταντίνου 842 00 2718 Νοσοκομείου Ρόδου Ρόδος Γενικό Νοσοκομείο Ρόδου, Περιοχή Αγίων Αποστόλων 851 00 2719 Καλύμνου Κάλυμνος Πατριάρχου Μαξίμου 19 852 00 2720 Ύδρας Ύδρα Παραλιακή Οδός Ύδρας 180 40 2750 Αλικαρνασσού Νέα Αλικαρνασός Λεωφ. Ικάρου & Ηροδότου 140 716 01 2751 25ης Αυγούστου, Ηράκλειο Ηράκλειο 25ης Αυγούστου 62 & Κορωναίου 712 02 2753 Έβανς, Ηράκλειο Ηράκλειο Έβανς 7 712 01 2754 Κνωσού Κνωσσός Λεωφ. Κνωσού 255 259 & Νάθενα 714 09 2755 Τεχνολογικού Πάρκου Ηρακλείου Ηράκλειο Βασιλικά Βουτών 711 10 2756 Αγ. Νικολάου, Κρήτη Άγιος Νικόλαος Μιχ. Σφακιανάκη 18 721 00 2757 Ρεθύμνου Ρέθυμνο Ηγουμένου Γαβριήλ 22 741 32 2758 Πλ. 1866, Χανιά Χανιά Χατζημιχάλη Γιάνναρη 70 731 35 2761 62 Μαρτύρων Ηρακλείου Ηράκλειο Λεωφ. 62 Μαρτύρων 97 & Διον. Φραγκιαδάκη 1 713 04 2765 Εμμ. Τζανακάκη, Χανιά Χανιά Στρατηγού Τζανακάκη 82 731 34 2766 ΒΙ.ΠΕ. Ηρακλείου Νέα Αλικαρνασός Βιομηχανική Περιοχή Ηρακλείου Κρήτης 716 01 2767 Ιεράπετρας Ιεράπετρα Δημοκρατίας 79 722 00 2768 Τυμπακίου Τυμπάκι Λεωφ. Κόκκινου Πύργου 702 00 2769 Κισσάμου Κίσσαμος Ηρώων Πολυτεχνείου 134 734 00 2770 Σητείας Σητεία Κωνσταντίνου Καραμανλή 16 723 00 2771 Μοιρών Μοίρες 25ης Μαρτίου 56 704 00 2772 Αρκαλοχωρίου Αρκαλοχώρι Λεωφ. Εθνικής Αντίστασης 4 703 00 2773 Μαλίων Μάλια Ελ. Βενιζέλου 135 700 07 8000 Διοίκηση Αθήνας ΑΘΗΝΑ Κρήτης 37 104 38 8004 Διοίκηση Πανεπιστημίου 25 ΑΘΗΝΑ Πανεπιστημίου 25 29 105 64 8005 Διοίκηση Πανεπιστημίου 31 ΑΘΗΝΑ Πανεπιστημίου 31 105 64 8008 Διοίκηση Χαριλάου Τρικούπη ΑΘΗΝΑ Χαριλάου Τρικούπη 6 10 106 78 8009 Διοίκηση Αμαρουσίου & Χειμάρας ΜΑΡΟΥΣΙ Λεωφ. Αμαρουσίου Χαλανδρίου & Χειμάρας 11 151 25 8010 Διοίκηση Συγγρού 163 ΑΘΗΝΑ Λεωφ. Συγγρού 163 171 21 8014 Διοίκηση Ερυθρού Σταυρού Καβάλα ΚΑΒΑΛΑ Ερυθρού Σταυρού 66Α 654 03 8015 Διοίκηση Κουντουριώτου Θεσσαλονικη Ναυάρχου Παύλου Κουντουριώτου 11 & Ναυμαχίας Έλλης 546 25 8016 Διοίκηση Δαγκλή & Κοραή Ιωάννινα Δαγκλή 9 & Κοραή 454 44 8017 Διοίκηση Μελά Λάρισα Π. Μελά 3 412 22 8019 Διοίκηση Αγ. Ανδρέου Πάτρα ΠΑΤΡΑ Αγίου Ανδρέου 123 & Πατρέως 6 262 21 8021 Διοίκηση Αντιστάσεως Ηράκλειο Κρήτης Ηράκλειο Λεωφ. Εθνικής Αντιστάσεως 147 713 06 8022 Διοίκηση Κομοτηνή Κομοτηνή Φιλικής Εταιρίας 59 & Ειρήνης 691 00 8199 Διοίκηση Κοζάνης ΚΟΖΑΝΗ 11ης Οκτωβρίου & Πατρ. Φωτίου 16Β 501 00 8200 Διοίκηση Συγγρού 167 Νέα Σμύρνη Λεωφ. Συγγρού 167 171 21 8228 Διοίκηση Ολυμπιονικών Νέο Ψυχικό Ολυμπιονικών 208 154 51 8330 Διοίκηση Τζανακάκη 82, Χανιά ΧΑΝΙΑ Στρατηγού Τζανακάκη 82 731 00 8401 Διοίκηση Τζανακάκη 94 96, Χανιά ΧΑΝΙΑ Στρ. Τζανακάκη 94 96 731 34 8442 Διοίκηση Ν. Ευκαρπίας Ευκαρπία 25ης Μαρτίου 19 564 29 8509 Διοίκηση Παπαδά Αθήνα Παπαδά 4 115 25 8511 Διοίκηση Φειδιππίδου Αθήνα Φειδιππίδου 26 & Χαλκηδόνος 63 65 67 115 27 8522 Διοίκηση Πλατεία Ελευθερίας, Ηράκλειο Κρήτης Ηράκλειο Πλ. Ελευθερίας 40 & Αβέρωφ 1 712 01 8523 Διοίκηση Φίλωνος Πειραιάς Φίλωνος 137 139 & Φιλελλήνων 185 36 8524 Διοίκηση Αλεξάνδρας 170 Αθήνα Λεωφ. Αλεξάνδρας 170 115 21 8525 Διοίκηση Μητροπόλεως Αθήνα Μητροπόλεως 9 105 57 8651 Διοίκηση Ίωνος Δραγούμη 5, Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Ίωνος Δραγούμη 5 546 25 9000 Διοίκηση Αμερικής Αθήνα Αμερικής 4 105 64 9003 Διοίκηση Κοραή 5 Αθήνα Κοραή 5 105 64 9010 Διοίκηση Συγγρού 87 Αθήνα Λεωφ. Συγγρού 87 117 45 9014 Διοίκηση Πανεπιστημίου 18 Αθήνα Πανεπιστημίου 18 105 64 79

Κωδικός Περιγραφή Κτηρίου Πόλη/Περιοχή Διεύθυνση T.K. 9025 Διοίκηση Μιχαλακοπούλου Αθήνα Μιχαλακοπούλου 184 & Ραψάνης 115 27 9029 Διοίκηση Σταδίου Αθήνα Σταδίου 10 105 64 9031 Διοίκηση Μεσογείων 109 Αθήνα Λεωφ. Μεσογείων 109 111 115 26 9040 Διοίκηση Τσιμισκή Θεσσαλονίκη Τσιμισκή 6 & Ίωνος Δραγούμη 546 24 9041 Διοίκηση Κρυστάλλη Ιωάννινα Κρυστάλλη 7Α 454 44 9042 Διοίκηση Κεφαλάρι Private ΚΗΦΙΣΙΑ Κολοκοτρώνη 23 & Μυκόνου 145 62 9045 Λεωφ. Βουλιαγμένης 380 & Σπύρου Μήλιου 2 & Διοίκηση Άγιος Δημήτριος Άγιος Δημήτριος Δωδεκανήσου 173 42 9046 Διοίκηση Πατρέως ΠΑΤΡΑ Μαιζώνος 104 & Πατρέως 262 21 9049 Διοίκηση Χρηματικό Κέντρο Πάτρας Πάτρα Γεωργίου Παπανδρέου 104 & Ιωνίας & Ελ. Βενιζέλου 263 32 9054 Διοίκηση Βενιζέλου Καλλιθέα Καλλιθέα Ελευθερίου Βενιζέλου 167 & Πλατείας Δαβάκη 176 72 9055 Διοίκηση Ρέθυμνο Ρέθυμνο Μάρκου Πορτάλιου 5 7 741 33 9056 Διοίκηση Χαρίτου Ρόδος Ρόδος Γ. Χαρίτου 9 11 851 00 9057 Διοίκηση Μοναστηρίου Θεσ/κη ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Μοναστηρίου 185 546 27 9058 Διοίκηση Μαρίνα Φλοίσβου Private Αθήνα Μαρίνα Φλοίσβου 175 61 9070 Διοίκηση Βασ. Σοφίας 94 Αθήνα Λεωφ. Βασ. Σοφίας 94 & Κερασούντος 1α 115 28 9075 Διοίκηση Έλληνος Στρατιώτου Πάτρα Πάτρα Έλληνος Στρατιώτου 5 & Σαρανταπόρου 262 23 9078 Διοίκηση Ναύπακτος Ναύπακτος Ψαρρού & Μαυρομάτη 3 303 00 9079 Διοίκηση Γούναρη, Πάτρα Πάτρα Γούναρη 61 262 25 9080 Διοίκηση Όθωνος Αθήνα Όθωνος 8 105 63 9081 Διοίκηση Τρίπολη Τρίπολη Ναυπλίου & Λεωφόρος Ο.Η.Ε. 221 00 9082 Διοίκηση Κόρινθος Κόρινθος Κολοκοτρώνη 6 201 31 9083 Διοίκηση Κηφισίας Μαρούσι Λεωφ. Κηφισίας 44 151 25 9200 Διοίκηση Εθν. Αμύνης ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εθνικής Αμύνης 5 7 546 21 9207 Διοίκηση Αριστοτέλους ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Αριστοτέλους 13 546 24 9208 Διοίκηση Porto Center Θεσσαλονίκη 26ης Οκτωβρίου 90 546 27 9209 Διοίκηση Παύλου Μελά ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τσιμισκή 106 & Παύλου Μελά 13 546 22 9300 Διοίκηση Ρήγα Φερραίου Πάτρα ΠΑΤΡΑ Ρήγα Φερραίου & Κολοκοτρώνη 13Α 262 21 9310 Διοίκηση Παύλου Μελά Καβάλα ΚΑΒΑΛΑ Ομόνοιας & Παύλου Μελά 15 653 02 1950 Central e Branch Αθήνα Γαμβέτα 6 8 10 & Θεμιστοκλέους 106 78 9084 Διοίκηση Μανουσογιαννάκηδων, Χανιά Χανιά Μανουσογιαννάκηδων 1 731 36 9085 Διοίκηση Χαλκίδα Χαλκίδα Ελευθερίου Βενιζέλου 32 341 00 80

17 Λίστα Εικόνων και Πινάκων Εικόνες Εικόνα 1 Οργανόγραμμα της Τράπεζας Πειραιώς... 8 Εικόνα 2 Διάρθρωση των εξεταζόμενων πιστούχων ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας... 20 Εικόνα 3 Οργανόγραμμα του ΣΠΔ της Τράπεζας... 23 Εικόνα 4 Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας Μηχανογραφικού Κέντρου (MWh)... 37 Εικόνα 5 Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας για κλιματισμό στο κτήριο Λ. Συγγρού 87 (MWh)... 38 Εικόνα 6 Κατανομή ηλεκτρικής ενέργειας για το 2017 Κτήρια Διοίκησης... 42 Εικόνα 7 Κατανομή ηλεκτρικής ενέργειας για το 2017 Δίκτυο Καταστημάτων... 42 Εικόνα 8 Αριθμός κτηριακών υποδομών που προμηθεύτηκε πετρέλαιο... 42 Εικόνα 9 Κατανομή προμήθειας πετρελαίου (Καταστήματα και Κτήρια Διοίκησης)... 42 Εικόνα 10 Εκπαιδεύσεις μέσω e Learning... 43 Εικόνα 11 Σύνολο μετακινήσεων και η συμβολή των εκπαιδεύσεων μέσω e learning... 44 Εικόνα 12 Κατανομή κατανάλωσης χαρτιού 2015 2016... 46 Εικόνα 13 Κατανάλωση χαρτιού ανά εργαζόμενο (κιλά/εργαζ.)... 46 Εικόνα 14 Συνολικές Εκπομπές CO 2 (kg/εργαζ.)... 50 Εικόνα 15 Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων 2017 (tn)... 52 81

Πίνακες Πίνακας 1 Στοιχεία Ομίλου Τράπεζας Πειραιώς στην Ελλάδα... 5 Πίνακας 2 Χαρακτηριστικά δείγματος πιστούχων... 20 Πίνακας 3 Σύνθεση Δανειακού Χαρτοφυλακίου βάσει Κλιματικής Έκθεσης των δανειοδοτούμενων οικονομικών κλάδων... 21 Πίνακας 4 Περιβαλλοντικές πλευρές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τις δραστηριότητες της Τράπεζας... 27 Πίνακας 5 Εφαρμοστέο νομικό πλαίσιο για την προστασία του περιβάλλοντος, σε συνάρτηση με τις επιπτώσεις από τη λειτουργία της Τράπεζας (και από ειδική περιβαλλοντική δραστηριότητά της για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας).... 30 Πίνακας 6 Περιβαλλοντικοί στόχοι και περιβαλλοντικά προγράμματα της Τράπεζας Πειραιώς για το 2018... 35 Πίνακας 7 Σύνολο ενεργειακών παρεμβάσεων που πραγματοποιήθηκαν σε καταστήματα εντός του 2017... 36 Πίνακας 8 Αποτελέσματα εξοικονόμησης φωτισμού 2017... 37 Πίνακας 9 Δείκτες κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας... 40 Πίνακας 10 Εκτιμώμενες βαθμοημέρες θέρμανσης και ψύξης για 16 πόλεις της Ελλάδας... 40 Πίνακας 11 Δείκτες κατανάλωσης πετρελαίου θέρμανσης... 42 Πίνακας 12 Συνολικές οδικές μετακινήσεις εργαζομένων... 43 Πίνακας 13 Αεροπορικές μετακινήσεις εργαζομένων... 44 Πίνακας 14 Δείκτες κατανάλωσης νερού... 45 Πίνακας 15 Δείκτες κατανάλωσης χαρτιού... 47 Πίνακας 16 Δείκτες κατανάλωσης μελανιών... 47 Πίνακας 17 Στοιχεία Συναλλαγών μέσω Paperless Cashier... 47 Πίνακας 18 Εκπομπές αερίων λόγω κατανάλωσης ντίζελ... 48 Πίνακας 19 Εκπομπές αερίων λόγω κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας... 49 Πίνακας 20 Εκπομπές αερίων λόγω επαγγελματικών μετακινήσεων... 49 Πίνακας 21 Προσθήκη HFCs και ισοδύναμες εκπομπές CO 2... 50 Πίνακας 22 Συνοπτικά μεγέθη 2017... 57 Πίνακας 23 Συγκεντρωτικοί πίνακες περιβαλλοντικής επίδοσης... 66 82

18 Συντομογραφίες BΕMS CDD CDP CFCs CRI CYS EEA EMAS FSC HDD HFCs IPCC IQNet ISO LED MPS PET ΑΕΚΚ ΑΕΠΟ ΑΗΗΕ ΑΠΕ ΑΦΗΣ Η/Μ ΗΖ (Η/Ζ) ΚΑΖ ΚΕΠ ΜΠΕ ΟΠΔ ΠΟΕ ΠΠΔ ΣΒΣ ΣΕΔ ΣΠΔ ΣυΠΔ ΥΠΔ ΥΠΕΝ ΥΠΕΚΑ Building Energy Management System (Σύστημα Ενεργειακής Διαχείρισης Κτηρίου) Cooling degree day (βαθμοημέρες ψύξης) Carbon Disclosure Project Χλωροφθοράνθρακες Corporate Responsibility Index (Εθνικός Δείκτης Εταιρικής Ευθύνης) Κυπριακός Οργανισμός Τυποποίησης European Environment Agency (Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος) Eco Management and Audit Scheme (Κοινοτικό Σύστημα Οικολογικής Διαχείρισης και Οικολογικού Ελέγχου) Forest Stewardship Council (Αειφορική Διαχείριση Δασών) Heating degree day (βαθμοημέρες θέρμανσης) Υδροφθοράνθρακες Intergovernmental Panel on Climate Change (Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών) International Quality Certification Network International Organization for Standardization (Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης) Light emitting diode (Δίοδος εκπομπής φωτός) Managed Print Services Polyethylene terephthalate (πλαστικό) Απόβλητα εκσκαφών κατασκευών κατεδαφίσεων Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων Ανακύκλωση ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Ανακύκλωση Φορητών Ηλεκτρικών Στηλών Ηλεκτρομηχανολογικός Ηλεκτροπαραγωγό Ζεύγος Καταφύγιο Άγριας Ζωής Κυπριακή Εταιρία Πιστοποίησης Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Ομάδα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης Πτητικές Οργανικές Ενώσεις Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις Συνολικός Βαθμός Σημαντικότητας Σύστημα Ενεργειακής Διαχείρισης Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης Συντονιστής Περιβαλλοντικής Διαχείρισης Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης Υπουργείο Περιβάλλοντος & ΕνέργειαςΑΠΕ Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής 83

19 Βεβαίωση Περιβαλλοντικού Επαληθευτή 84