Μονάδα Περιβάλλοντος. Περιβαλλοντική ήλωση 2016

Transcript

1 Μονάδα Περιβάλλοντος Περιβαλλοντική ήλωση 2016

2 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΗΛΩΣΗ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ 2016 Υπεύθυνος Σύνταξης Υπεύθυνος Έγκρισης Προκόπης Γαβριήλ Δημήτριος Δημόπουλος Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης Ομίλου Διευθυντής Μονάδας Περιβάλλοντος Ημερομηνία Σύνταξης: Ημερομηνία Έγκρισης:

3 1 Εισαγωγή 4 2 Παρουσίαση Τράπεζας Πειραιώς: Δραστηριότητες, Προϊόντα, Υπηρεσίες Δραστηριότητες του Ομίλου Τράπεζας Πειραιώς Οργανωτικές Δομές της Τράπεζας σε σχέση με το Περιβάλλον Εγκαταστάσεις της Τράπεζας Πειραιώς 10 3 Περιβαλλοντική Πολιτική της Τράπεζας Πειραιώς Αρχές Περιβαλλοντικής Διαχείρισης Περιβαλλοντική Πολιτική Η Στρατηγική για την Κλιματική Αλλαγή Δήλωση Αειφορίας 14 4 Σημεία Αναφοράς στην Πράσινη Πορεία της Τράπεζας 16 Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα «GREENbanking4Life» 16 Βάση Δεδομένων Υπολογισμού Περιβαλλοντικού Αποτυπώματος 16 Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα «climabiz» 16 Βάση Δεδομένων Περιβαλλοντικής Νομοθεσίας Νομολογίας 16 Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα «LIFE-Stymfalia» 16 Περιβαλλοντική Αξιολόγηση Εφαρμογών της Ηλεκτρονικής Τραπεζικής 19 5 Διαχείριση Κλιματικής Έκθεσης Εφαρμογή Διαχείρισης Κλιματικού Κινδύνου Προκαταρκτική Αξιολόγηση της Κλιματικής Έκθεσης Επιχειρηματικών Πιστούχων της Τράπεζας Επιδράσεις της Κλιματικής Αλλαγής στον Τομέα της Γεωργίας Ετήσιος Υπολογισμός της Κλιματικής Έκθεσης Επιχειρήσεων, Πιστούχων της Τράπεζας Περιβαλλοντικός Κίνδυνος / Κλιματική Έκθεση Άμεσα Μελλοντικά Βήματα 22 6 Το Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης της Τράπεζας Πειραιώς 23 7 Περιβαλλοντικές Πλευρές και Επιπτώσεις Μεθοδολογία Αξιολόγησης Σημαντικότητας Περιβαλλοντικών Πλευρών και Επιπτώσεων Αποτελέσματα Αξιολόγησης Σημαντικότητας Περιβαλλοντικών Πλευρών και Επιπτώσεων 28 8 Αναγνώριση και Αξιολόγηση Απειλών και Ευκαιριών 31 9 Εφαρμοστέες Νομικές Απαιτήσεις Περιβαλλοντικοί Σκοποί και Στόχοι Περιβαλλοντικά Προγράμματα Ανάλυση Περιβαλλοντικής Επίδοσης Γενικά Διαχείριση Πρώτων Υλών, Φυσικών & Ενεργειακών Πόρων 40 Ενέργεια 40 Ηλεκτρική ενέργεια 40 Πετρέλαιο θέρμανσης 45 Μετακινήσεις εργαζομένων 45 2

4 Νερό 47 Αναλώσιμα υλικά Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 49 Εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και αερίων ρυπαντών 49 Υγρά απόβλητα 52 Στερεά απόβλητα 52 Επικίνδυνα απόβλητα 54 Θόρυβος 54 Βιοποικιλότητα Περιβαλλοντική Τραπεζική Πράσινα Προϊόντα και Υπηρεσίες Οικονομοτεχνική Αξιολόγηση Πράσινων Έργων Πράσινο Χαρτοφυλάκιο - Αποτελέσματα Επικοινωνία Εκπαίδευση 60 Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Εργαζομένων 60 Καμπάνια EMAS 60 Eco Driving 60 Περιβαλλοντική Ενημέρωση 61 Ετήσιος Διαγωνισμός Περιβαλλοντικής Διαχείρισης 61 Εθελοντισμός και Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Παιδιών 61 Εξωτερική Επικοινωνία 61 Ειδικά websites Κοινωνικά Δίκτυα Συμμετοχές Διακρίσεις 63 Συμμετοχές σε Διεθνείς Πρωτοβουλίες & Δείκτες Αξιολόγησης Εταιρικής Αειφορίας 63 Διακρίσεις Συγκεντρωτικοί Δείκτες Παράρτημα: Οργανωτικές Μονάδες Τράπεζας Πειραιώς Λίστα Εικόνων και Πινάκων 82 Εικόνες 82 Πίνακες Συντομογραφίες Βεβαίωση Περιβαλλοντικού Επαληθευτή 85 3

5 1 Εισαγωγή Η έκθεση αποτελεί την 7 η Περιβαλλοντική Δήλωση της Τράπεζας Πειραιώς σύμφωνα με τις απαιτήσεις του Κανονισμού EMAS. Παρέχει προς κάθε ενδιαφερόμενο χρήσιμα στοιχεία για την εφαρμογή του Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ) στην Τράπεζα, τις περιβαλλοντικές της επιδόσεις και τη συμμόρφωσή της με την περιβαλλοντική νομοθεσία. Το ΣΠΔ οργανώνει, κατά τον πλέον συστηματικό τρόπο, την παρακολούθηση, τη διαχείριση και τελικά τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που συνδέονται με τις δραστηριότητες της Τράπεζας και εφαρμόζεται στα κτήρια διοίκησης και στα καταστήματά της στην Ελλάδα (το ΣΠΔ δεν καλύπτει τις θυγατρικές εταιρείες της Τράπεζας, καθώς και τις εγκαταστάσεις της εκτός Ελλάδας). Το 2011 η Τράπεζα Πειραιώς καταχωρήθηκε στο Μητρώο EMAS, σύμφωνα με τον Κανονισμό 1221/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με το Κοινοτικό Σύστημα Οικολογικής Διαχείρισης και Οικολογικού Ελέγχου (EMAS). Την ίδια χρονιά το Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισής της (ΣΠΔ) πιστοποιήθηκε κατά το Πρότυπο CYS ΕΝ ISO 14001:2004. Η καταχώρηση στο Μητρώο EMAS και η πιστοποίηση αποτελούν το επιστέγασμα της συστηματικής προετοιμασίας του οργανισμού, που ξεκίνησε με την υιοθέτηση από το Διοικητικό Συμβούλιο της Πολιτικής Διαχείρισης Περιβάλλοντος το Αντικατοπτρίζουν δε, τη δέσμευση της Τράπεζας για διαρκή βελτίωση της περιβαλλοντικής της επίδοσης, την πρόληψη της ρύπανσης και τη συμμόρφωσή της με τις εφαρμοστέες νομικές και άλλες απαιτήσεις που αφορούν στο περιβάλλον. Η επαλήθευση και η επικύρωση της συμμόρφωσης της Τράπεζας με τις απαιτήσεις του Κανονισμού EMAS πραγματοποιήθηκαν από την Κυπριακή Εταιρία Πιστοποίησης (ΚΕΠ). Η ίδια εταιρία, η οποία είναι μέλος του IQNet (the International Quality Certification Network), πιστοποίησε την Τράπεζα και κατά το διεθνές πρότυπο περιβαλλοντικής διαχείρισης ISO 14001:2015. Η εγγραφή στο EMAS έγινε με την απόφαση 35956/ του ΥΠΕΚΑ (νυν ΥΠΕΝ). Το 2016 δόθηκε έμφαση στην ενίσχυση της περιβαλλοντικής ενημέρωσης και εκπαίδευσης των εργαζομένων, στην υλοποίηση παρεμβάσεων στα ανακαινιζόμενα κτήρια για την εξοικονόμηση ενέργειας και νερού, στη βελτίωση της ενεργειακής παρακολούθησης των κτηρίων, στην υιοθέτηση ενεργειακά αποδοτικών τεχνολογιών, στην εντατικοποίηση των ανακυκλώσεων υλικών στο Δίκτυο, στην τοποθέτηση stands ποδηλάτων σε καταστήματα και Κτήρια Διοίκησης καθώς και στην αυτοματοποιημένη διαχείριση των δεδομένων για τις πολυάριθμες συλλογές ανακυκλώσεων υλικών που πραγματοποιούνται ετησίως. Το 2017, το ΣΠΔ της Τράπεζας Πειραιώς αναθεωρήθηκε ως προς τη συνολική του τεκμηρίωση (διαδικασίες και έντυπα) ώστε να εναρμονιστεί με τις απαιτήσεις του νέου Προτύπου ISO 14001:2015. Με την υιοθέτηση του νέου Προτύπου εισάγονται μια σειρά καινοτόμων στοιχείων στο ΣΠΔ που μεταξύ άλλων- αυξάνουν την εμπλοκή της ανώτατης διοίκησης, εντάσσουν την έννοια της διαχείρισης κινδύνων και ευκαιριών που σχετίζονται με τις περιβαλλοντικές πλευρές στη στρατηγική της Τράπεζας, χαρτογραφούν τις απαιτήσεις συμμόρφωσης και τις δεσμεύσεις για την αειφορία και την κοινωνική υπευθυνότητα που αναλαμβάνει η Τράπεζα. Παράλληλα, με την ευκαιρία της αναθεώρησης, πραγματοποιήθηκε απλοποίηση των διαδικασιών του ΣΠΔ. Η εμπειρία από την 7χρονη εφαρμογή του ΣΠΔ στην Τράπεζα έχει δείξει ότι πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό εργαλείο που βοήθησε στη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τις δραστηριότητες της Τράπεζας, στην έγκαιρη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, στην ανάπτυξη της περιβαλλοντικής συνείδησης των εργαζομένων και στην προώθηση της Περιβαλλοντικής Τραπεζικής. Εντούτοις, ορισμένες πρακτικές που υιοθετήθηκαν στο πλαίσιο του ΣΠΔ θεωρούνται πλέον γραφειοκρατικές, δεσμεύοντας σημαντικούς οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους, χωρίς να συμβάλλουν ουσιαστικά στη βελτίωση εφαρμογής του ΣΠΔ. Με την αναθεώρηση του ΣΠΔ επιδιώκεται η αποτελεσματικότερη εφαρμογή του, τόσο με περιβαλλοντικά, όσο και με οικονομικά κριτήρια. Ο τομέας οικονομικής δραστηριότητας στον οποίο εφαρμόζεται το παρόν Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης είναι οι «Δραστηριότητες Χρηματοπιστωτικών Υπηρεσιών, με Εξαίρεση τις Ασφαλιστικές 4

6 Δραστηριότητες και τα Ασφαλιστικά Ταμεία Οργανισμοί Νομισματικής Διαμεσολάβησης». Το πεδίο εφαρμογής του ΣΠΔ είναι η παροχή χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών (provision of financial services). Η Περιβαλλοντική Δήλωση περιλαμβάνει: α) σύντομη περιγραφή του Οργανισμού και των χώρων δραστηριοτήτων του, β) σύνοψη των κυριοτέρων δραστηριοτήτων, προϊόντων και υπηρεσιών του, γ) την ακολουθούμενη σήμερα Περιβαλλοντική Πολιτική, δ) σύντομη περιγραφή του ΣΠΔ που εφαρμόζεται, ε) παρουσίαση όλων των σημαντικών επιπτώσεων στο περιβάλλον που προκύπτουν από τη λειτουργία των εγκαταστάσεων και από τις δραστηριότητες της Τράπεζας, στ) τις εφαρμοστέες νομικές απαιτήσεις για το περιβάλλον, ζ) τους περιβαλλοντικούς στόχους που έχουν τεθεί, η) τα περιβαλλοντικά προγράμματα που έχουν υιοθετηθεί και εφαρμόζονται θ) επισκόπηση των περιβαλλοντικών επιδόσεων της Τράπεζας -με χρήση κατάλληλων δεικτών- για το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από την προηγούμενη Περιβαλλοντική Δήλωση και ι) την αναγνώριση και αξιολόγηση των απειλών και ευκαιριών. Η επαλήθευση της παρούσας επικαιροποιημένης Περιβαλλοντικής Δήλωσης πραγματοποιήθηκε από την Κυπριακή Εταιρία Πιστοποίησης (ΚΕΠ), με αρ. μητρώου περιβαλλοντικού επαληθευτή EMAS ELV (ΑΡ. 549), την 28 η Αυγούστου

7 2 Παρουσίαση Τράπεζας Πειραιώς: Δραστηριότητες, Προϊόντα, Υπηρεσίες 2.1 Δραστηριότητες του Ομίλου Τράπεζας Πειραιώς Η Τράπεζα Πειραιώς ιδρύθηκε το Για πολλές δεκαετίες λειτούργησε ως ιδιωτική Τράπεζα, ενώ το διάστημα πέρασε υπό κρατικό έλεγχο. Από τον Δεκέμβριο του 1991 που ιδιωτικοποιήθηκε έχει παρουσιάσει μεγάλη ανάπτυξη εργασιών, μεγεθών και δραστηριοτήτων, ενώ σήμερα κατέχει ηγετική θέση στην ελληνική αγορά με μερίδιο αγοράς 30% στα δάνεια και 27% στις καταθέσεις. Με έδρα την Αθήνα, παρουσία σε 8 χώρες και περίπου 17,6 χιλιάδες εργαζομένους, ο Όμιλος της Τράπεζας Πειραιώς παρέχει ένα ευρύ φάσμα χρηματοοικονομικών προϊόντων και υπηρεσιών σε περίπου 5,7 εκατ. πελάτες. Το συνολικό ενεργητικό του Ομίλου φτάνει τα 76,6 δισ., τα δάνεια μετά από προβλέψεις τα 47,4 δισ., και οι καταθέσεις τα 41 δισ. (στοιχεία στις 31 Μαρτίου 2017). Πίνακας 1 - Στοιχεία Ομίλου Τράπεζας Πειραιώς Όμιλος Πειραιώς Μάρτιος 2017 Ενεργητικό 76,6 δισ. Δάνεια μετά από προβλέψεις 47,4 δισ. Καταθέσεις 41 δισ. Δείκτης CET ,8% Καταστήματα 911 Εργαζόμενοι 17,6 χιλ Πελάτες 5,7 εκατ Παράλληλα με την οργανική της ανάπτυξη κατά τις δεκαετίες του 1990 και 2000, η Τράπεζα Πειραιώς υλοποίησε μία σειρά στρατηγικών κινήσεων, με σκοπό την εδραίωσή της στην εγχώρια αγορά. Έτσι, το 1998 προχώρησε στην απορρόφηση των εργασιών της Chase Manhattan στην Ελλάδα, στην εξαγορά της Τράπεζας Μακεδονίας-Θράκης και της μικρής εξειδικευμένης Τράπεζας Credit Lyonnais Hellas, ενώ στις αρχές του 1999 στην απόκτηση του ελέγχου της Τράπεζας Χίου και στην απορρόφηση των εργασιών της National Westminster Bank PLC στην Ελλάδα. Τον Ιούνιο του 2000 πραγματοποίησε την ενοποίηση των τραπεζικών δραστηριοτήτων της στην Ελλάδα, μέσω της απορρόφησης των εμπορικών Τραπεζών Μακεδονίας-Θράκης και Χίου. To 2002, η Τράπεζα Πειραιώς απέκτησε τον έλεγχο της ΕΤΒΑbank, ενώ η απορρόφησή της ολοκληρώθηκε το Δεκέμβριο του O Όμιλος Τράπεζας Πειραιώς υλοποιώντας τη στρατηγική επέκτασής του στις αγορές της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και Ανατολικής Μεσογείου, εξαγόρασε αρχικά την Pater Credit Bank στη Ρουμανία, η οποία μετονομάσθηκε σε Piraeus Bank Romania. To 2005 προχώρησε στην εξαγορά της βουλγαρικής Τράπεζας Eurobank (μετονομάσθηκε σε Piraeus Bank Bulgaria), ενισχύοντας την εκεί 12χρονη παρουσία του Ομίλου, ενώ τον Μάρτιο του 2006 ολοκληρώθηκε η συγχώνευση των καταστημάτων της Τράπεζας Πειραιώς στη Βουλγαρία με την Eurobank. Επίσης, το 2005, εισήλθε στη σερβική αγορά με την εξαγορά της Atlas Bank (μετονομάσθηκε σε Piraeus Bank Beograd). Τέλος, εντός του 2007, ο Όμιλος της Τράπεζας Πειραιώς διεύρυνε τη διεθνή παρουσία του στην Ουκρανία με την εξαγορά της International Commerce Bank (μετονομάσθηκε σε Piraeus Bank ICB), και στην Κύπρο με την ίδρυση της Τράπεζας Πειραιώς Κύπρου και τη συμφωνία εξαγοράς του δικτύου της Arab Bank Κύπρου. Το 2012, η Τράπεζα Πειραιώς απέκτησε το «υγιές» τμήμα της Αγροτικής Τράπεζας της Ελλάδος (επιλεγμένα στοιχεία ενεργητικού και παθητικού) και τη Γενική Τράπεζα. Τον Μάρτιο του 2013, η Τράπεζα Πειραιώς απέκτησε τις τραπεζικές δραστηριότητες στην Ελλάδα της Τράπεζας Κύπρου, της 1 Basel III 6

8 Cyprus Popular Bank και της Ελληνικής Τράπεζας. Τον Ιούνιο του 2013, η Τράπεζα Πειραιώς απέκτησε τη Millennium Bank Ελλάδας. Τον Απρίλιο 2015 η Τράπεζα Πειραιώς απέκτησε το «υγιές» μέρος της Πανελλήνιας Τράπεζας. Οι συναλλαγές αυτές συνιστούν σημαντικά βήματα προς την κατεύθυνση της αναδιάρθρωσης του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, διαδικασία στην οποία η Τράπεζα Πειραιώς έχει συμμετάσχει από την πρώτη στιγμή ως βασικός πυλώνας. Εικόνα 1 - Ιστορική διαδρομή Ομίλου Τράπεζας Πειραιώς H Τράπεζα έχει ήδη ενσωματώσει πλήρως στα συστήματά της όλες τις παραπάνω εξαγορές της περιόδου , παρέχοντας στους πελάτες ολοκληρωμένη τραπεζική εξυπηρέτηση. Στις αρχές Δεκέμβριου 2015, η Τράπεζα Πειραιώς ανακοίνωσε την πλήρη κάλυψη της αύξησης του μετοχικού της κεφαλαίου κατά ποσό 2.6 δισ. Επιπλέον, η Τράπεζα εξέδωσε Υπό Αίρεση Μετατρέψιμες Ομολογίες σύμφωνα με τις διατάξεις του Νόμου για το ΤΧΣ και την υπ αρ. 36/ ΠΥΣ για ποσό ύψους 2.0 δισ. Τα ίδια κεφάλαια του Ομίλου στις διαμορφώθηκαν σε 9,8 δισ. Ο δείκτης κεφαλαίου κοινών μετοχών Κατηγορίας Ι (Common Equity Tier-1) του Ομίλου διαμορφώθηκε στο τέλος της ίδιας περιόδου στο 16,8% (pro-forma για τις διακοπτόμενες δραστηριότητες της Τράπεζας Πειραιώς Κύπρου και της ΑΤΕ Ασφαλιστικής). Ο δείκτης Common Equity Tier-1, με βάση την πλήρη εφαρμογή των κανόνων της Βασιλείας ΙΙΙ, διαμορφώθηκε στο 16,3%. Ως αποτέλεσμα, οι παρόντες δείκτες επάρκειας κεφαλαίων καθιστούν την Τράπεζα Πειραιώς μια από τις ισχυρότερες κεφαλαιακά σε ευρωπαϊκό επίπεδο. H Τράπεζα Πειραιώς ηγείται ενός Ομίλου επιχειρήσεων, που καλύπτουν το σύνολο των εργασιών και δραστηριοτήτων του χρηματοοικονομικού τομέα στην Ελλάδα (universal bank). Η Τράπεζα Πειραιώς διαθέτει ιδιαίτερη τεχνογνωσία στο χώρο των μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεων, στον αγροτικό τομέα μετά την εξαγορά της ATEbank, στην καταναλωτική-στεγαστική πίστη, στην Πράσινη Τραπεζική (greenbanking), στην παροχή υπηρεσιών κεφαλαιαγοράς και επενδυτικής τραπεζικής, καθώς και στην αγορά της χρηματοδοτικής μίσθωσης. Η παρουσία του Ομίλου της Τράπεζας Πειραιώς στο εξωτερικό εστιάζεται στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και Ανατολική Μεσόγειο, διαθέτοντας ένα δίκτυο 262 καταστημάτων. Συγκεκριμένα, ο Όμιλος δραστηριοποιείται στη Ρουμανία με 101 καταστήματα της Piraeus Bank Romania, στη Βουλγαρία με 76 καταστήματα της Piraeus Bank Bulgaria, στην Αλβανία με την Tirana Bank με 39 καταστήματα, στη Σερβία με 26 καταστήματα της Piraeus Bank Beograd, στην Ουκρανία με 18 καταστήματα της Piraeus Bank ICB και από ένα κατάστημα σε Λονδίνο και Φρανκφούρτη. 7

9 Εικόνα 2 - Γεωγραφική παρουσία Ομίλου Τράπεζας Πειραιώς Ο Όμιλος της Τράπεζας Πειραιώς απαρτίζεται από άρτια εκπαιδευμένο και έμπειρο προσωπικό. Όραμά του είναι η ανάπτυξη ενός ανθρώπινου και υπεύθυνου οργανισμού, όπου κάθε εργαζόμενος, με ικανότητες και προσωπική έμπνευση δουλεύει συλλογικά και με αφοσίωση, εκμεταλλευόμενος την ποικιλομορφία του ανθρώπινου δυναμικού και δημιουργώντας αξία σε κάθε δραστηριότητα. Στη διαδικασία επιλογής και αξιοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού, συμπεριλαμβάνονται αντικειμενικά κριτήρια και μεθοδολογία με ιδιαίτερη έμφαση στις ίσες ευκαιρίες και στον σεβασμό για τον άνθρωπο. Ο Όμιλος επενδύει στη διαρκή εκπαίδευση των ανθρώπων του με καινοτόμες μεθόδους. Έχει δημιουργήσει ένα περιβάλλον εργασίας όπου η καινοτομία, η ανταλλαγή ιδεών και η δημιουργικότητα υποστηρίζονται και το ομαδικό πνεύμα προωθείται. Με τη βοήθεια συγκεκριμένων συστημάτων αξιολόγησης, ο Όμιλος εξασφαλίζει ότι η απόδοση των ανθρώπων του είναι ευθυγραμμισμένη με τους στόχους του και έχει δημιουργήσει το αναγκαίο πλαίσιο για την αναγνώριση και επιβράβευση των εργαζομένων τόσο σε ατομικό όσο και σε ομαδικό επίπεδο. Η ανοιχτή επικοινωνία και η απαραίτητη υποστήριξη του ανθρώπινου δυναμικού ενισχύονται σε διάφορα πεδία και σε διαφορετικές πτυχές της ζωής, διασφαλίζοντας πως ο οργανισμός παραμένει «και ανθρώπινος και δυναμικός». Συνδυάζοντας επιχειρηματική ανάπτυξη και κοινωνική ευθύνη, προάγει συστηματικά τις σχέσεις του με τους κοινωνικούς εταίρους του μέσω ειδικών δράσεων, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην προστασία του φυσικού, αλλά και του πολιτιστικού περιβάλλοντος. Η Τράπεζα Πειραιώς έχει αναπτύξει σημαντική παρουσία στον τομέα της Πράσινης Τραπεζικής, με εξειδικευμένα προϊόντα για ιδιώτες και επιχειρήσεις. Ταυτόχρονα, η Τράπεζα λειτουργεί μέσω του Πολιτιστικού της Ιδρύματος σειρά θεματικών μουσείων ανά την Ελλάδα, τα οποία έχουν τη δυνατότητα να μεταφέρουν στην ελληνική περιφέρεια, με ουσιαστικό και αποτελεσματικό τρόπο, πολιτιστικές δραστηριότητες υψηλών προδιαγραφών. Ως μια από τις συστημικές τράπεζες στην Ελλάδα, η Τράπεζα Πειραιώς παίρνει πρωτοβουλίες για την υποστήριξη υγιών επιχειρηματικών σχεδίων και τη μεταστροφή της ελληνικής οικονομίας σε ένα σύγχρονο μοντέλο διατηρήσιμης ανάπτυξης. Στην Εικόνα 3 παρουσιάζεται το συνοπτικό οργανόγραμμα της Τράπεζας. 8

10 Εικόνα 3 - Οργανόγραμμα της Τράπεζας Πειραιώς

11 2.2 Οργανωτικές Δομές της Τράπεζας σε σχέση με το Περιβάλλον H Τράπεζα Πειραιώς ίδρυσε το 2004, το Γραφείο Περιβαλλοντικών Θεμάτων, που εξελίχθηκε το 2007 σε Υπηρεσία Περιβαλλοντικών Θεμάτων, με στόχο τη διαμόρφωση και υλοποίηση περιβαλλοντικών στρατηγικών και προγραμμάτων. Το 2009, για τον καλύτερο συντονισμό του περιβαλλοντικού έργου της Τράπεζας και ως εξέλιξη της Υπηρεσίας Περιβαλλοντικών Θεμάτων, δημιουργήθηκε η Μονάδα Περιβάλλοντος και επιπλέον ο Τομέας Πράσινης Επιχειρηματικότητας (από το 2015 Περιβαλλοντική & Αναπτυξιακή Τραπεζική), ο οποίος περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τις Εργασίες Green Banking (από το 2013 Εργασίες Περιβαλλοντικής Τραπεζικής). Το 2016, το Green Banking ενοποίησε τις εργασίες του με τα Αναπτυξιακά Προγράμματα (Green Banking & Αναπτυξιακά Προγράμματα). Αποστολή της Μονάδας Περιβάλλοντος είναι η εφαρμογή, στο πλαίσιο της Εταιρικής Υπευθυνότητας, της Περιβαλλοντικής Πολιτικής, με σκοπό την προώθηση της αειφορίας καθώς και η συμμετοχή σε δράσεις της κοινωνικής πολιτικής του Ομίλου. Επιπλέον, βασικά πεδία δραστηριότητας της Μονάδας συνιστούν: η μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος από τη λειτουργία της Τράπεζας και των θυγατρικών της, η υποστήριξη της εσωτερικής και εξωτερικής επικοινωνίας σε θέματα περιβάλλοντος και αειφορίας, η ενίσχυση της διαφάνειας του Ομίλου, η έρευνα και η προώθηση καινοτόμων λύσεων για την αντιμετώπιση περιβαλλοντικών ζητημάτων και η παροχή τεχνογνωσίας στις Οργανωτικές Μονάδες της Τράπεζας και στις Θυγατρικές του Ομίλου. Η Μονάδα Περιβάλλοντος στελεχώνεται από ανθρώπινο δυναμικό με εμπειρία στη διαχείριση περιβαλλοντικών και ενεργειακών θεμάτων, καθώς και στη νομική και οικονομική διάσταση του περιβάλλοντος. Συνεργάζεται με όλες τις αρμόδιες διοικητικές μονάδες, αλλά και το Δίκτυο καταστημάτων της Τράπεζας, εντός και εκτός Ελλάδας, για την εκπόνηση και υλοποίηση συγκεκριμένων προγραμμάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης. Η διπλή αποστολή του Green Banking & Αναπτυξιακά Προγράμματα, είναι αφενός η υποστήριξη της Τράπεζας, των θυγατρικών της και των πελατών τους σε θέματα πράσινης επιχειρηματικότητας και αξιοποίησης των ευκαιριών που παρουσιάζονται από το ισχύον εθνικό και ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο και τις αναδυόμενες πράσινες τεχνολογίες και αφετέρου η επιχειρησιακή διαχείριση, η ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών που σχετίζονται με πάσης φύσεως αναπτυξιακά προγράμματα, προγράμματα εγγυοδοσίας, επιδοτήσεις επιτοκίου και συγχρηματοδότησης καθώς και συναφείς επιχειρηματικές δραστηριότητες και υποστήριξη των λοιπών Μονάδων του Ομίλου, και του Δικτύου. Το Green Banking & Αναπτυξιακά Προγράμματα εστιάζει στη δημιουργία και προώθηση εξειδικευμένων προϊόντων και υπηρεσιών που χρηματοδοτούν τεχνολογικές επιλογές και επενδύσεις ιδιωτών και επιχειρήσεων πελατών καθώς και επιχειρηματικές ευκαιρίες που βάση έχουν την μεγιστοποίηση περιβαλλοντικών και κοινωνικών οφελών. Επιπλέον, το Green Banking & Αναπτυξιακά Προγράμματα, σε συνεργασία με την Οργανωσιακή Μάθηση Ομίλου, υποστηρίζουν και υλοποιούν εκπαιδευτικές δράσεις για το σύνολο του ανθρώπινου δυναμικού της Τράπεζας σε περιβαλλοντικά θέματα, πράσινες τεχνολογίες και αξιολογήσεις επενδύσεων σχετικών κλάδων. Το Green Banking & Αναπτυξιακά Προγράμματα στελεχώνεται από το κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό που κατέχει την ανάλογη ειδίκευση μεταξύ άλλων και στους τομείς της πράσινης επιχειρηματικότητας. Σε συνδυασμό και με την εκτεταμένη εμπειρία σε τραπεζικές εργασίες, εξασφαλίζεται η τεχνοοικονομική ανάλυση υφιστάμενων και νέων φιλικών προς το περιβάλλον επενδύσεων, η ανάπτυξη πράσινων προϊόντων, η προώθησή τους μέσω του Δικτύου Καταστημάτων και των υπόλοιπων διαθέσιμων καναλιών καθώς και η παρακολούθηση του χαρτοφυλακίου χρηματοδοτήσεων της Τράπεζας και του Ομίλου (βλ. αναλυτικά κεφάλαιο 12). 2.3 Εγκαταστάσεις της Τράπεζας Πειραιώς Οι δραστηριότητες της Τράπεζας Πειραιώς στην Ελλάδα αναπτύσσονται σε 698 καταστήματα (συμπεριλαμβάνονται και τα κινητά συνεργεία) και σε 56 κτήρια διοίκησης (στοιχεία 22/06/2017). 10

12 Αναλυτικά, όλες οι Οργανωτικές Μονάδες της Τράπεζας στην Ελλάδα παρουσιάζονται στο Παράρτημα. Οργανωτικά, τα καταστήματα και τα κινητά συνεργεία της Τράπεζας υπάγονται στις 18 Περιφερειακές Διευθύνσεις Δικτύου της Τράπεζας. Το 2016 η συνολική επιφάνεια των υποδομών που περιλαμβάνονταν στο ΣΠΔ ήταν m 2, ενώ ο αριθμός των εργαζομένων στην Τράπεζα ήταν Η Τράπεζα χρησιμοποιεί στόλο εταιρικών αυτοκινήτων, τα οποία διαθέτει στα στελέχη της για τις μετακινήσεις τους. Η Τράπεζα μισθώνει τα αυτοκίνητα αυτά μέσω συμβάσεων leasing και έτσι ο στόλος των οχημάτων που διαθέτει η Τράπεζα είναι σύγχρονος, με την πλειονότητα των οχημάτων να έχουν τεθεί σε κυκλοφορία την τελευταία πενταετία. Το Δεκέμβριο του 2016, το 69% των αυτοκινήτων ήταν μικρότερα της πενταετίας ενώ συνολικά το 10% ήταν υβριδικά, το 61% diesel και το 29% συμβατικά βενζινοκίνητα. 11

13 3 Περιβαλλοντική Πολιτική της Τράπεζας Πειραιώς Στο πλαίσιο της εταιρικής της υπευθυνότητας η Τράπεζα Πειραιώς έχει αναπτύξει ολοκληρωμένη περιβαλλοντική προσέγγιση. Με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της και σε συνέχεια της Πολιτικής Διαχείρισης Περιβάλλοντος που είχε θεσμοθετήσει ήδη από το 2004, προχώρησε το 2010 στην υιοθέτηση ανανεωμένης Περιβαλλοντικής Πολιτικής, η οποία ανταποκρίνεται στα σύγχρονα περιβαλλοντικά και κοινωνικά δεδομένα και αντανακλά πληρέστερα τις νέες επιχειρηματικές προτεραιότητες του Ομίλου. Επίσης, η περιβαλλοντική διάσταση περιλαμβάνεται με συγκεκριμένες αναφορές στους σκοπούς του τροποποιημένου (2008) Καταστατικού της Τράπεζας. Για περισσότερες πληροφορίες βλ. Εταιρική Υπευθυνότητα > Περιβάλλον > Αρχές Περιβαλλοντικής Πολιτικής 3.1 Αρχές Περιβαλλοντικής Διαχείρισης Οι αρχές της Περιβαλλοντικής Διαχείρισης, όπως έχουν εγκριθεί από το Διοικητικό Συμβούλιο της Τράπεζας τον Ιανουάριο του 2004, είναι οι εξής: «Η Τράπεζα Πειραιώς αναγνωρίζει ότι οι ενεργειακές πηγές δεν είναι ανεξάντλητες και για αυτό το λόγο πρέπει να χρησιμοποιούνται υπεύθυνα. Συνεπώς, η συμβολή της στην προστασία του περιβάλλοντος έχει δύο διαστάσεις, την εσωτερική και την εξωτερική. Η εσωτερική διάσταση αναφέρεται στην προσπάθειά της για μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τη δράση της. Η εξωτερική διάσταση αναφέρεται στην προσπάθεια αύξησης της περιβαλλοντικής αντίληψης των πελατών της, καθώς και στην ενίσχυση δράσεων εκτός της Τράπεζας Πειραιώς που έχουν να κάνουν με τη γενικότερη διαφύλαξη του περιβάλλοντος για τις επερχόμενες γενιές. Για την ικανοποίηση του στόχου αυτού έχει αρχίσει να εφαρμόζεται ένα Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης συμμορφούμενο με τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό EMAS. H Διοίκηση της Τράπεζας Πειραιώς δεσμεύεται για τη διαρκή εφαρμογή του Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης, καθώς και για τη συνεχή βελτίωσή του, τη συμμόρφωση με τους ισχύοντες διεθνείς και εθνικούς κανονισμούς και κώδικες δεοντολογίας που αφορούν τη λειτουργία της και τη λήψη προληπτικών και διορθωτικών μέτρων για την αποτροπή της υποβάθμισης του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος. Η συνεχής βελτίωση του Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης θα επιτυγχάνεται μέσω της επανεξέτασης και της αναθεώρησης τόσο αυτού, όσο και των τιθέμενων στόχων διαχείρισης. Όλο το προσωπικό που εργάζεται στην Τράπεζα Πειραιώς υποχρεούται να ακολουθεί τις σχετικές διαδικασίες και οδηγίες εργασίας, καθώς και τις αναθεωρήσεις τους, που προκύπτουν από την εφαρμογή του Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης. Στο πλαίσιο αυτό, ως γενικοί στόχοι διαχείρισης περιβάλλοντος της επιχείρησης καθορίζονται οι επόμενοι: η συνεχής διερεύνηση ανάληψης προληπτικών ή διορθωτικών πρωτοβουλιών για την πιο παραγωγική χρήση των πόρων που απαιτούνται για την αποτελεσματική λειτουργία της Τράπεζας, η συνεχής ευαισθητοποίηση του προσωπικού σε θέματα περιβάλλοντος, η διαρκής προσπάθεια μείωσης των πιθανών επιπτώσεων στο περιβάλλον μέσω της βελτίωσης των παρεχόμενων τραπεζικών υπηρεσιών και προϊόντων, η δημοσίευση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τη λειτουργία της Τράπεζας Πειραιώς, καθώς και τα μέτρα που λαμβάνονται για τη μείωση των επιπτώσεων αυτών, η διατήρηση και η ενίσχυση του κύρους της επιχείρησης ως προς την προστασία του περιβάλλοντος. 12

14 Η επίτευξη των γενικών αυτών στόχων γίνεται με την εφαρμογή μεθόδων ελέγχου, παρακολούθησης και μέτρησης όλων των διεργασιών που υπάγονται στις λειτουργίες του σχεδιασμού και της παραγωγής των προϊόντων / υπηρεσιών, των προμηθειών και των συνεργασιών, της τεχνικής υποστήριξης κλπ, καθώς και με τον ορισμό συγκεκριμένων μετρήσιμων στόχων διαχείρισης. Στο πλαίσιο εφαρμογής της περιβαλλοντικής πολιτικής και της επίτευξης των ισχυόντων ή των αναθεωρημένων περιβαλλοντικών σκοπών και στόχων, η Τράπεζα παρέχει όλα τα απαιτούμενα μέσα και υλοποιεί προγράμματα περιβαλλοντικής διαχείρισης, τα οποία κοινοποιεί κατάλληλα σε όλους τους εμπλεκόμενους.» 3.2 Περιβαλλοντική Πολιτική Η Τράπεζα Πειραιώς, αναγνωρίζοντας ότι οι αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης συνιστούν θεμελιώδη προϋπόθεση της υγιούς επιχειρηματικότητας, ενσωματώνει περιβαλλοντικά κριτήρια στις επιχειρηματικές της διαδικασίες και αναπτύσσει στρατηγικές για τη διαρκή βελτίωση των περιβαλλοντικών της επιδόσεων, τη μείωση του περιβαλλοντικού της αποτυπώματος, την ενίσχυση της πράσινης επιχειρηματικότητας, τη διαχείριση του περιβαλλοντικού-κλιματικού κινδύνου, καθώς και για την προστασία της βιοποικιλότητας, ώστε να συμβάλλει στην αντιμετώπιση των μεγάλων κοινωνικών και περιβαλλοντικών προβλημάτων του πλανήτη. Στο πλαίσιο της δέσμευσής της για συνεχή μείωση των επιπτώσεων από τη λειτουργία της, παρακολουθεί και μετρά τις περιβαλλοντικές της επιδόσεις, θέτει στόχους βελτίωσης, εφαρμόζει και αξιολογεί δράσεις περιβαλλοντικής διαχείρισης, όπως προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας και νερού, διαχείρισης απορριμμάτων-ανακύκλωσης, μείωσης μετακινήσεων και προώθησης πράσινων προμηθειών. Επιπλέον, με τις ευρείες υπηρεσίες ηλεκτρονικής τραπεζικής που προσφέρει συμβάλλει ακόμη περισσότερο στην προστασία του περιβάλλοντος. Η Διοίκηση της Τράπεζας Πειραιώς δεσμεύεται για τη διαρκή στήριξη της πράσινης επιχειρηματικότητας, χρηματοδοτώντας μέσω ειδικών «πράσινων» προϊόντων -με ευνοϊκότερους από τους συνήθεις όρους- επιχειρήσεις και ιδιώτες που επιθυμούν να πραγματοποιήσουν επενδύσεις φιλικές προς το περιβάλλον, όπως στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, της εξοικονόμησης ενέργειας, της βιολογικής γεωργίας, της προστασίας και ανάδειξης της βιοποικιλότητας, της πράσινης χημείας, των πράσινων μεταφορών, της διαχείρισης απορριμμάτων και νερού, της περιβαλλοντικής αποκατάστασης, του οικοτουρισμού και αγροτουρισμού, συμβάλλοντας έτσι ουσιαστικά στην προσπάθεια υπεύθυνης χρήσης των φυσικών πόρων και ενισχύοντας τη διασφάλιση θέσεων εργασίας ή και τη δημιουργία νέων. Η Τράπεζα Πειραιώς εφαρμόζει διαδικασίες διαχείρισης του περιβαλλοντικού και κλιματικού κινδύνου που ενδέχεται να προκύψει από το ευρύ φάσμα της επιχειρηματικής της δραστηριότητας (χρηματοδοτήσεις-επενδύσεις) και παρέχει τραπεζικές υπηρεσίες για την έγκαιρη αντιμετώπιση περιβαλλοντικών προκλήσεων και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Δίνει ιδιαίτερη έμφαση στο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής, προωθώντας μέτρα για τη μείωση του αποτυπώματος διοξειδίου του άνθρακα (CO2) και για την αναγνώριση και αξιοποίηση των ευκαιριών που προκύπτουν από αυτήν. Για την καλύτερη εφαρμογή της περιβαλλοντικής της πολιτικής και θεωρώντας ότι η ατομική και εταιρική κοινωνική ευθύνη αποτελούν τη βάση μιας βιώσιμης κοινωνίας, η Τράπεζα Πειραιώς δεσμεύεται και μεριμνά για τη διαρκή εκπαίδευση του προσωπικού της, για την ενημέρωση των πελατών της, των μετόχων της και του ευρύτερου κοινού σχετικά με τους στόχους και τα αποτελέσματα των περιβαλλοντικών της δράσεων που αποβλέπουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής, καθώς και για την ενίσχυση πρωτοβουλιών τρίτων μη κερδοσκοπικών φορέων, οργανισμών ή ιδρυμάτων που παρέχουν προστιθέμενη αξία ωφελώντας τον άνθρωπο και το περιβάλλον. 13

15 3.3 Η Στρατηγική για την Κλιματική Αλλαγή Η Τράπεζα Πειραιώς, αναγνωρίζοντας τις επιπτώσεις που επιφέρει η κλιματική αλλαγή στην οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον, έχει χαράξει ειδική στρατηγική που κινείται σε τέσσερεις άξονες: (α) τη σταδιακή μείωση του αποτυπώματος άνθρακα του Ομίλου Πειραιώς, (β) τη στήριξη επενδύσεων σε έργα ΑΠΕ καθώς και σε έργα εξοικονόμησης ενέργειας, (γ) την αξιολόγηση του κινδύνου που προκύπτει από την κλιματική αλλαγή για τις ελληνικές επιχειρήσεις, (δ) την εύρεση λύσεων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή των επιχειρήσεων στο νέο κλιματικό περιβάλλον. Τα κύρια πεδία δράσης στο πλαίσιο της στρατηγικής της Τράπεζας Πειραιώς για την κλιματική αλλαγή είναι: Μείωση του αποτυπώματος άνθρακα που προέρχεται από τη λειτουργία του Ομίλου με τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας των κτηρίων, τη μείωση των επαγγελματικών και εκπαιδευτικών μετακινήσεων, την προμήθεια εξοπλισμού χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης. Προώθηση πράσινων τραπεζικών προϊόντων, με ευνοϊκότερους από τους συνήθεις όρους, με σκοπό τη στήριξη επιχειρήσεων και ιδιωτών που επιθυμούν να πραγματοποιήσουν επενδύσεις στους τομείς των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (φωτοβολταϊκά συστήματα, αιολικά πάρκα, μικροί υδροηλεκτρικοί σταθμοί, ηλιοθερμικά συστήματα, γεωθερμία και βιομάζα). Προώθηση πράσινων τραπεζικών προϊόντων, με ευνοϊκότερους από τους συνήθεις όρους, για επενδύσεις στην εξοικονόμηση ενέργειας, τις πράσινες μεταφορές και τη διαχείριση αποβλήτων. Ενδεικτικά: Χρηματοδότηση πράσινων παρεμβάσεων/επισκευών στο κέλυφος των κτηρίων, αγοράς και εγκατάστασης ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης, βιοκλιματικών κτηρίων-κτηρίων υψηλής ενεργειακής απόδοσης, οικολογικής δόμησης, τεχνολογιών και υλικών εξοικονόμησης ενέργειας, καθώς και εταιρειών ενεργειακών επιθεωρητών και υπηρεσιών. Χρηματοδότηση εταιρειών που προμηθεύονται μεταφορικά μέσα χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Χρηματοδότηση εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον τομέα της διαχείρισης αποβλήτων (μείωσης, επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης, ανάκτησης αποβλήτων), συμβάλλοντας και στη μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Εφαρμογή διαδικασιών διαχείρισης θεσμικού και φυσικού κινδύνου από την κλιματική αλλαγή. Ανάπτυξη ειδικών ηλεκτρονικών εργαλείων για την αποτίμηση του κινδύνου που προκύπτει από την κλιματική αλλαγή, καθώς και του κόστους προσαρμογής σε αυτήν (π.χ. επαναπροσδιορισμός επιχειρηματικού σχεδιασμού, εκσυγχρονισμός εξοπλισμού, νέες επενδύσεις). Αποτίμηση, επίσης, των επιχειρηματικών ευκαιριών που προκύπτουν από την κλιματική αλλαγή και ενημέρωση σε σταθερή βάση των μετόχων και των πελατών. Τέλος, στήριξη των ιδιωτών και των επιχειρήσεων και ενίσχυση της αγοράς, έτσι ώστε να μπορεί να προσαρμοστεί καλύτερα στην κλιματική αλλαγή. 3.4 Δήλωση Αειφορίας Η Εκτελεστική Επιτροπή του Ομίλου εκδίδει στις 7 Ιουνίου του 2010 τη Δήλωση Αειφορίας, σύμφωνα µε την οποία: 14

16 «Θα στηρίζουμε και θα χρηματοδοτούμε εταιρείες, ιδρύματα, οργανισμούς και έργα που παρέχουν προστιθέμενη αξία ωφελώντας τον άνθρωπο και το περιβάλλον, µε την υποστήριξη καταθετών και επενδυτών που επιθυμούν να προωθήσουν την ατομική και εταιρική κοινωνική ευθύνη σε μια βιώσιμη κοινωνία. Θέλουμε η ανάπτυξη να μεταφράζεται σε ποιότητα ζωής και να έχει στο κέντρο της την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, χωρίς να διακυβεύονται περιβαλλοντικοί και κοινωνικοί δείκτες στο μέλλον». 15

17 4 Σημεία Αναφοράς στην Πράσινη Πορεία της Τράπεζας Η Τράπεζα αναπτύσσει σημαντικές πρωτοβουλίες με στόχο την αναλυτική καταγραφή και τη συστηματική μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που σχετίζονται με τη λειτουργία και τις δραστηριότητές της. Αναλυτικότερα: Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα «GREENbanking4Life» Κομβικό σημείο στην εφαρμογή της Περιβαλλοντικής Πολιτικής της Τράπεζας αποτέλεσε η υλοποίηση του Προγράμματος GREENbanking4Life, στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το Πρόγραμμα, τριετούς διάρκειας (Οκτώβριος Οκτώβριος 2009), είχε ως κύριο στόχο τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της Τράπεζας, τόσο από την εσωτερική της λειτουργία όσο και από την επιχειρηματική της δραστηριότητα με τη δημιουργία πράσινων προϊόντων, την ευαισθητοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού και του ευρύτερου κοινού καθώς και τη μετάδοση της τεχνογνωσίας σε άλλες επιχειρήσεις ή υπηρεσίες που συνδέονται μαζί της. Βάση Δεδομένων Υπολογισμού Περιβαλλοντικού Αποτυπώματος Το 2007, και στο πλαίσιο του προγράμματος GREENbanking4Life, η Τράπεζα Πειραιώς ολοκλήρωσε το σχεδιασμό και την ανάπτυξη Βάσης Δεδομένων Υπολογισμού Περιβαλλοντικού Αποτυπώματος, η οποία επιτρέπει το λεπτομερή υπολογισμό των λειτουργικών της επιπτώσεων και τελικά του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της Τράπεζας, τόσο από την κατανάλωση ενέργειας, νερού και άλλων φυσικών πόρων, όσο και από τη χρήση αναλώσιμων ειδών αλλά και από τις επαγγελματικές μετακινήσεις του ανθρώπινου δυναμικού. Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα «climabiz» Η Τράπεζα Πειραιώς υλοποίησε κατά την περίοδο ένα νέο καινοτόμο περιβαλλοντικό πρόγραμμα μέσω του χρηματοδοτικού εργαλείου «LIFE+Περιβαλλοντική Πολιτική και Διακυβέρνηση», το climabiz, για την οικονομική αποτίμηση της κλιματικής έκθεσης των επιχειρήσεων (βλ. αναλυτικά κεφάλαιο 5). Βάση Δεδομένων Περιβαλλοντικής Νομοθεσίας Νομολογίας Με την ειδική Βάση Δεδομένων Περιβαλλοντικής Νομοθεσίας Νομολογίας (ΒΔΠΝΝ) που έχει αναπτυχθεί και εμπλουτίζεται διαρκώς, υποστηρίζεται η υλοποίηση της Περιβαλλοντικής Πολιτικής της Τράπεζας Πειραιώς, καθώς και η συμμόρφωσή της με τις εφαρμοστέες νομικές απαιτήσεις και τις δεσμεύσεις εταιρικής υπευθυνότητας που σχετίζονται με το περιβάλλον. Παρέχεται έτσι η αναγκαία νομική πληροφορία και τεκμηρίωση σχετικά με: Τις γενικές δεσμεύσεις και κατευθύνσεις για το περιβάλλον και την αειφόρο ανάπτυξη όπως αυτές απορρέουν από το διεθνές, το ευρωενωσιακό και το εθνικό δίκαιο. Τις νομικές πτυχές του ΣΠΔ που εφαρμόζει η Τράπεζα. Τις ενέργειες για τη μείωση των επιχειρηματικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων της Τράπεζας. Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα «LIFE-Stymfalia» Στο πλαίσιο της εταιρικής υπευθυνότητας του Ομίλου, ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2013 και συνεχίζεται με επιτυχία η υλοποίηση του ευρωπαϊκού συγχρηματοδοτούμενου προγράμματος LIFE- Stymfalia (LIFE12 NAT/GR/00275) που αφορά στην προστασία της βιοποικιλότητας στη λίμνη Στυμφαλία. Η ομάδα του προγράμματος, μία πρωτοποριακή σύμπραξη της Τράπεζας Πειραιώς με το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ), τον Δήμο Σικυωνίων, την ΟΙΚΟΜ Μελετητική Περιβάλλοντος ΕΠΕ, την Εταιρία Προστασίας Πρεσπών και το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ), αποσκοπεί στην αποκατάσταση του υγροτόπου της Στυμφαλίας και 16

18 τη δημιουργία προϋποθέσεων για την αναχρηματοδότηση των δράσεων διαχείρισης της λίμνης στο μέλλον. Η λίμνη Στυμφαλία είναι από τις λιγοστές ορεινές λίμνες στην Ελλάδα και μία από τις προστατευόμενες περιοχές του Δικτύου Natura 2000 (κωδικός GR ). Σκοπός του προγράμματος LIFE-Stymfalia είναι από τη μία η αποκατάσταση τη λίμνης και η επαναφορά της δυναμικής του οικοσυστήματος και από την άλλη η δημιουργία ενός πρωτοπόρου και αειφόρου σχήματος, βάσει του οποίου θα αξιοποιείται οικονομικά η βιομάζα και άλλοι ανανεώσιμοι φυσικοί πόροι της περιοχής, που σε συνδυασμό με χαμηλής έντασης επιχειρηματικές δραστηριότητες, θα εξασφαλίζεται η βιωσιμότητα της διαχείρισης της λίμνης Στυμφαλίας. Διανύοντας τον τέταρτο και τελευταίο χρόνο υλοποίησης του προγράμματος έχουν επιτευχθεί σημαντικά έργα. Πραγματοποιήθηκε η δεύτερη ερευνητική κοπή καλαμιών της λίμνης Στυμφαλίας έκτασης 70 στρεμμάτων για τον καθαρισμό υφιστάμενων καναλιών, με τη χρήση σύγχρονων αμφίβιων και χερσαίων μηχανημάτων που αποκτήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος. Η κοπή έγινε με βάση το ολοκληρωμένο Σχέδιο Διαχείρισης του καλαμιώνα, υπό την επίβλεψη ειδικών επιστημόνων του προγράμματος και του Δασάρχη Κορινθίας, ενώ τα υπολείμματα κοπής απομακρύνθηκαν σε προεπιλεγμένο χώρο, όπου θα μεταφερθούν σε κατάλληλες μονάδες για την παραγωγή κομπόστ και πέλλετ. Ταυτόχρονα, συνεχίστηκαν όλες οι απαραίτητες διαδικασίες για την αδειοδότηση του σχεδίου κοπής για το τρέχον και το επόμενο έτος, καθώς και για τα τεχνικά έργα για τη ρύθμιση της στάθμης του νερού της λίμνης. Στο πλαίσιο αυτό, εγκαταστάθηκε υδρολογική σταδία στο βαθύτερο σημείο της λίμνης για την καταγραφή του ύψους της στάθμης του νερού. Παράλληλα, τοποθετήθηκαν, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, ως μέτρο αποκατάστασης 26 «καταφύγια» (bat boxes) για νυχτερίδες σε συστάδες δέντρων γύρω από τη λίμνη. Να σημειωθεί ότι οι νυχτερίδες είναι είδος προτεραιότητας στην περιοχή, ενώ όλα τα είδη νυχτερίδων της Ελλάδας προστατεύονται αυστηρά από την εθνική και τη διεθνή νομοθεσία. Η στελέχωση της Τοπικής Μονάδας Διαχείρισης ολοκληρώθηκε, με την ενίσχυση ενός ακόμα ατόμου που κατάγεται από την περιοχή, συνεχίζοντας την επιτήρηση της προστατευόμενης περιοχής. Η Τοπική Μονάδα Διαχείρισης, με έδρα το Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας, αποτελεί το κομβικό σημείο για την επαφή με την τοπική κοινωνία και τους αγρότες και τη διεξαγωγή όλων των δράσεων στην περιοχή. Μία από τις κύριες δράσεις του προγράμματος που ολοκληρώθηκε είναι η δημιουργία του Δικτύου Αγροτών Στυμφαλίας, αποτελούμενο από περίπου 160 αγρότες της περιοχής που έχουν υπογράψει το Σύμφωνο Συνεργασίας για την Προστασία της λίμνης Στυμφαλίας. Στόχος του Δικτύου είναι η ενημέρωση των αγροτών, ως προς την κατεύθυνση της υιοθέτησης ορθών γεωργικών πρακτικών και ορθής διαχείρισης του νερού, η ενίσχυση των τοπικών συνεργιών για την προβολή των προϊόντων τους και η συμμετοχή στην αναβάθμιση του υγροτόπου της Στυμφαλίας. Στο πλαίσιο αυτό πραγματοποιήθηκε ένας κύκλος 8 σεμιναρίων από εξιδεικευμένα στελέχη της Τράπεζας στον τομέα της βιολογικής και ολοκληρωμένης γεωργίας και δημιουργήθηκε ειδικό λογότυπο για τη σήμανση των προϊόντων και υπηρεσιών των μελών του Δικτύου, με στόχο να προσδώσει αναγνωρισιμότητα και να αναδείξει την αξία των προϊόντων/υπηρεσιών Στυμφαλίας. Επιπλέον, η θεματική έκθεση «Ο έκτος άθλος», μία διαφορετική εικαστική και βιωματική «ανάγνωση» του άθλου του Ηρακλή που φιλοξενείται στο Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας, εμπλουτίστηκε αμέσως μετά τη δεύτερη ερευνητική κοπή με τα τελευταία της εκθέματα. Με την εγκατάσταση της τελευταίας ενότητας, η έκθεση στοχεύει να οδηγήσει τον επισκέπτη έξω από το Μουσείο, ώστε αυτός να απολαύσει δια ζώσης το πολιτιστικό τοπίο της προστατευμένης περιοχής. Στην τουριστική ανάδειξη της περιοχής αναμένεται να συμβάλλει η δημιουργία του μονοπατιού «Άνθρωπος και φύση στα μονοπάτια του χρόνου», αποτελώντας ένα ανοιχτό, υπαίθριο σύστημα περιβαλλοντικής ερμηνείας. Το μονοπάτι κατασκευάστηκε από το Δήμο Σικυωνίων, αποτελούμενο από πινακίδες ερμηνείας, ενημέρωσης, κατεύθυνσης και διαδρομής, ενώ τοποθετήθηκε στη λίμνη και 17

19 παρατηρητήριο ορνιθοπανίδας, όπου ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να απολαύσει το παραλίμνιο ηχοτοπίο και να ενημερωθεί για τα προστατευόμενα είδη πουλιών της περιοχής. Στις δράσεις περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης εντάσσεται και η εκπαιδευτική βαλίτσα που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος και προτρέπει τους μαθητές Δημοτικού και Γυμνασίου, μέσα από δημιουργικές δραστηριότητες και παιχνίδι, να κατανοήσουν την έννοια και τη σημασία της διαχείρισης της λίμνης Στυμφαλίας. Στο Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας διοργανώθηκε το δεύτερο workshop με θέμα «Επιχειρηματικές δραστηριότητες σε περιοχές Natura 2000 και δυνατότητες ανάπτυξης στη νέα Προγραμματική Περίοδο », ενώ πρόσφατα πραγματοποιήθηκε διήμερο Διεθνές Συνέδριο σε Αθήνα και Στυμφαλία με τίτλο «Βιοποικιλότητα και επιχειρηματικότητα σε περιοχές Natura 2000: Προχωρώντας μπροστά». Στο Συνέδριο παρευρέθηκαν και έκαναν σχετικές εισηγήσεις στελέχη από την Μονάδα Βιοποικιλότητας της Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και την «Πλατφόρμα της Επιχειρηματικότητας και Βιοποικιλότητας» της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Για πρώτη φορά στην Ελλάδα συζητήθηκαν από φορείς του ιδιωτικού και του δημοσίου τομέα οι δυνατότητες ανάπτυξης ήπιας επιχειρηματικής δραστηριότητας σε περιοχές του Δικτύου Natura 2000, ως εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης των απαραίτητων έργων προστασίας της φύσης και της βιοποικιλότητας. Τα καταληκτικά συμπεράσματα του συνεδρίου αποτέλεσαν τη Δήλωση LIFE-Stymfalia μέσω της οποίας καλούνται τα ενδιαφερόμενα μέρη να κατανοήσουν ότι οι περιοχές Natura 2000 δεν αποτελούν εμπόδιο στην αειφόρο ανάπτυξη. H πορεία του προγράμματος παρακολουθείται μέσω της υποβολής τακτικών αναφορών προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το Μάιο του 2016 πραγματοποιήθηκε η τρίτη επίσκεψη της εξωτερικής ομάδας παρακολούθησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο πρόγραμμα LIFE-Stymfalia, κατά την οποία παρουσιάστηκε η εξέλιξη των δράσεων του έργου. Στη συνέχεια, συντάχθηκε η τρίτη έκθεση (Progress Report) προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, παραθέτοντας αναλυτικά στοιχεία σχετικά με την εξέλιξη του έργου για την αντίστοιχη περίοδο αναφοράς και η οποία απέσπασε θετικά σχόλια για την επίτευξη των στόχων και την εκπλήρωση του οράματος του έργου. Τον Μάιο του 2017 πραγματοποιήθηκε και η τέταρτη επίσκεψη της εξωτερικής ομάδας παρακολούθησης, παρουσία και εκπροσώπων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την τεχνική και οικονομική αξιολόγηση του προγράμματος, όπου κρίθηκε αναγκαία η χρονική επέκταση του προγράμματος λόγω καθυστερήσεων στον τομέα αδειοδότησης για τη διαχείριση του καλαμιώνα, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι του προγράμματος και συγκεκριμένα η βελτίωση της κατάστασης της λίμνης. Στις προσεχείς δράσεις του έργου εντάσσεται η καλοκαιρινή κοπή καλαμιών του 2017 και η χειμερινή κοπή του 2018, προκειμένου να ξεκινήσουν οι φάσεις υλοποίησης του Σχεδίου Διαχείρισης, και η παραγωγή προϊόντος κομπόστ και pellet από τα κομμένα καλάμια της λίμνης και τα γεωργικά υπολείμματα της περιοχής. Στο διάστημα αυτό, θα ολοκληρωθεί η εφαρμογή προτεινόμενων έργων και παρεμβάσεων για τη ρύθμιση της στάθμης του νερού της λίμνης Στυμφαλίας. Επιπλέον, αναμένεται να οριστικοποιηθεί το επιχειρηματικό σχήμα για την αναχρηματοδότηση της διαχείρισης της λίμνης με βάση την ολοκληρωμένη Μελέτη Σκοπιμότητας. Τέλος, θα ξεκινήσει η διαδικασία χρήσης σήματος/λογοτύπου από τα μέλη του Δικτύου Αγροτών που πληρούν τις προϋποθέσεις στα προϊόντα/ υπηρεσίες τους, ενώ θα αρχίσει να διακινείται σε σχολεία της κοντινής αλλά και της ευρύτερης περιοχής η εκπαιδευτική βαλίτσα. Η καινοτομία που εισάγει το πρόγραμμα, διασυνδέοντας τη βιοποικιλότητα με την επιχειρηματικότητα προωθώντας συνέργειες ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, καθιστά την Τράπεζα Πειραιώς πρωτοπόρο στον τομέα αυτό, ενώ ταυτόχρονα συνάδει με τους στόχους και τις δεσμεύσεις που θέτει η Τράπεζα στην Περιβαλλοντική της Πολιτική σχετικά με την προστασία και την ανάδειξη της βιοποικιλότητας. Ήδη η Τράπεζα έχει αποσπάσει δύο διακρίσεις σε εθνικό επίπεδο για το LIFE- Stymfalia, στα Ευρωπαϊκά βραβεία για το Περιβάλλον και στα Bravo Sustainability Awards. 18

20 Περιβαλλοντική Αξιολόγηση Εφαρμογών της Ηλεκτρονικής Τραπεζικής Η αξιολόγηση των Περιβαλλοντικών Προγραμμάτων της Τράπεζας που πραγματοποιείται σε τακτική ετήσια βάση, συμπληρώνεται ανά διετία με την οικονομική αποτίμησή τους, κατά την οποία αναδεικνύονται σε χρηματικούς όρους τα κόστη και οφέλη από την εφαρμογή τους. Το έτος 2016, εξαιτίας της ραγδαίας αύξησης του αριθμού των ηλεκτρονικών συναλλαγών -λόγω επιβολής των capital controls-, η Τράπεζα επικεντρώθηκε στα πολλαπλά οφέλη από τις υπηρεσίες της Ηλεκτρονικής Τραπεζικής. Ο αριθμός συναλλαγών που πραγματοποιείται μέσω των υπηρεσιών της Ηλεκτρονικής Τραπεζικής αυξήθηκε σημαντικά μετά το καλοκαίρι του Οι συναλλαγές εκτοξεύθηκαν από τα 83.7 εκατ. το 2014 στα 203 εκατ. το Μέσω των εφαρμογών της Ηλεκτρονικής Τραπεζικής επιτυγχάνονται: Εξοικονόμηση πόρων για την Τράπεζα (ηλεκτρική ενέργεια στα καταστήματα και αναλώσιμα). Ενεργειακά/περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη για τους πελάτες της Τράπεζας, λόγω αποφυγής δαπανών μετακίνησης και λόγω μείωσης του χρόνου αναμονής. Σε συνεργασία με την εταιρεία FACE 3 TS εκπονήθηκε η επιστημονική μελέτη «Περιβαλλοντική αξιολόγηση των εφαρμογών της Ηλεκτρονικής Τραπεζικής» για το 2016, στην οποία αποτιμήθηκε το ενεργειακό, περιβαλλοντικό και οικονομικό όφελος που προκύπτει από τη χρήση των υπηρεσιών της Ηλεκτρονικής Τραπεζικής. Σύμφωνα με τη μελέτη, για το 2016: Οικονομικό όφελος για την Τράπεζα Το συνολικό οικονομικό όφελος για την Τράπεζα λόγω εξοικονόμησης πόρων από τη λειτουργία της Ηλεκτρονικής Τραπεζικής, ανήλθε σε 777 χιλ. Ενεργειακό όφελος για την Τράπεζα Η χρήση των υπηρεσιών της Ηλεκτρονικής Τραπεζικής από τους πελάτες συνέβαλε στη μείωση των καταναλώσεων ηλεκτρικής ενέργειας κατά ~1.500 MWh. Κατά συνέπεια, οι έμμεσες εκπομπές CO2 της Τράπεζας περιορίστηκαν κατά τόνους. Οικονομικό όφελος για τους πελάτες Το συνολικό όφελος για τους πελάτες εκτιμήθηκε από ~ 123 εκατ. έως ~ 174 εκατ., λαμβάνοντας υπόψη την αποφυγή ενεργειακού κόστους μετακινήσεων και την αξία του εξοικονομούμενου χρόνου. Πίνακας 2 - Στοιχεία Οικονομικού Ενεργειακού και Περιβαλλοντικού Οφέλους από την Περιβαλλοντική αξιολόγηση της ηλεκτρονικής τραπεζικής Οικονομικό όφελος ( ) 1.Εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας Εξοικονόμηση χρησιμοποιούμενου χαρτιού Εξοικονόμηση εκτυπωμένων σελίδων Σύνολο (1-3) Ενεργειακό όφελος (kwh) Εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας Περιβαλλοντικό όφελος (μείωση έμμεσων εκπομπών) (t CO 2) Εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας

21 5 Διαχείριση Κλιματικής Έκθεσης 5.1 Εφαρμογή Διαχείρισης Κλιματικού Κινδύνου Το 2012, η Τράπεζα Πειραιώς σε συνεργασία με το WWF Ελλάς και τη FACE 3 TS ολοκλήρωσε το ευρωπαϊκό πρόγραμμα «Χρηματοπιστωτικά Ιδρύματα: Προετοιμάζοντας την Αγορά για την Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή» (ακρωνύμιο climabiz) με τη συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέσω του χρηματοδοτικού εργαλείου «LIFE+ Περιβαλλοντική Πολιτική και Διακυβέρνηση». Στο πλαίσιο του προγράμματος αυτού, η Τράπεζα Πειραιώς ανέπτυξε -μεταξύ άλλων- την Εφαρμογή Διαχείρισης Κλιματικού Κινδύνου, με σκοπό την οικονομική αποτίμηση της κλιματικής έκθεσης των ελληνικών επιχειρήσεων και την αξιολόγηση λύσεων για τη μείωση της έκθεσης αυτής. Η Εφαρμογή παρέχει τη δυνατότητα υπολογισμού: του κόστους τόσο του κλιματικού κινδύνου, όσο και του φυσικού και θεσμικού κινδύνου που σχετίζεται με την κλιματική αλλαγή σε επίπεδο οικονομικού κλάδου, υποκλάδου και επιχείρησης, του κόστους και του οφέλους των πρακτικών που μπορεί μία επιχείρηση να εφαρμόσει, έτσι ώστε να μειώσει τον κλιματικό της κίνδυνο, του περιβαλλοντικού αποτυπώματος (αέριοι ρύποι, αέρια του θερμοκηπίου, υγρά απόβλητα, στερεά απόβλητα) τόσο σε επίπεδο υποκλάδου, όσο και σε επίπεδο επιχείρησης. Στο πλαίσιο του εν λόγω προγράμματος δημοσιεύτηκαν οι ακόλουθες εκθέσεις με τίτλο «Κλιματική αλλαγή και ελληνικές επιχειρήσεις: κίνδυνοι και ευκαιρίες» και «Κλιματική Αλλαγή και Επιχειρηματικές Ευκαιρίες». Η Τράπεζα συνεχίζει να υποστηρίζει τους στόχους του climabiz και να αναβαθμίζει την Εφαρμογή Διαχείρισης Κλιματικού Κινδύνου. Το 2016 δημοσιεύτηκε σχετικό επιστημονικό άρθρο 2 και σχετική επιστημονική μελέτη για τον κλάδο της Γεωργίας. Το εν λόγω πρόγραμμα LIFE βραβεύτηκε στην κατηγορία Climate Action ως ένα από τα καλύτερα LIFE Προγράμματα των τελευταίων 25 χρόνων δηλαδή από τότε που ξεκίνησαν τα προγράμματα LIFE στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αξίζει να σημειωθεί ότι το πεδίο οικονομικών κλάδων που εξετάζει η Εφαρμογή Διαχείρισης Κλιματικού Κινδύνου έχει επεκταθεί, καθώς έχουν μοντελοποιηθεί σε λεπτομερέστερο βαθμό ανάλυσης οι οικονομικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής σε κλάδους οικονομικής δραστηριότητας οι οποίοι παρουσιάζουν πλέον ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το δανειοδοτικό χαρτοφυλάκιο της Τράπεζας (π.χ. κλάδος της γεωργίας, επιλεγμένοι υποκλάδοι της μεταποίησης). Συνεπώς, η Εφαρμογή περιέχει πλέον 324 Τυπικές Μονάδες (πρότυπες δηλαδή αναπαραστάσεις παραγωγικών μονάδων, αντιπροσωπευτικών των οικονομικών υποκλάδων που έχουν μοντελοποιηθεί μέσα στην Εφαρμογή) από 146 που περιείχε στην αρχική της έκδοση. 5.2 Προκαταρκτική Αξιολόγηση της Κλιματικής Έκθεσης Επιχειρηματικών Πιστούχων της Τράπεζας Κατά τη διάρκεια του προγράμματος climabiz ( ), η Τράπεζα Πειραιώς με τη χρήση της Εφαρμογής Διαχείρισης Κλιματικού Κινδύνου, εξέτασε συγκεκριμένο δείγμα επιχειρήσεων, τμήμα του επιχειρηματικού πιστοδοτικού της πελατολογίου, το οποίο ανήκε σε κλάδους οικονομικής δραστηριότητας που κρίθηκε ότι μπορεί να επηρεασθούν αρνητικά από το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής. Η εκτίμηση των οικονομικών επιπτώσεων πραγματοποιήθηκε λαμβάνοντας υπόψη τόσο την αλλαγή των κλιματικών συνθηκών και των ενδεχόμενων επιπτώσεων στην οικονομία, όσο και τη διακύμανση της τιμής του δικαιώματος εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Η παραπάνω δράση είχε 2 Elena Georgopoulou, Sevastianos Mirasgedis, Yiannis Sarafidis, Maria Vitaliotou, Dimitris Lalas, Ioannis Theloudis, Kaliopi- Despoina Giannoulaki, Dimitris Dimopoulos, Vrassidas Zavras (2016): Climate change impacts and adaptation options for the Greek agriculture in : A monetary assessment, Climate Risk Management Journal, DOI: /j.crm

22 αποτελέσει την πρώτη συντονισμένη προσπάθεια οικονομικής αποτίμησης της κλιματικής έκθεσης επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα. 5.3 Επιδράσεις της Κλιματικής Αλλαγής στον Τομέα της Γεωργίας Το 2016 πραγματοποιήθηκε μελέτη από την Τράπεζα Πειραιώς και από την εταιρεία FACE 3 TS σχετικά με τις επιδράσεις της κλιματικής αλλαγής και τις μεθόδους προσαρμογής σε αυτή για τον κλάδο της Γεωργίας. Η Μελέτη Αξιολόγησης Δράσεων Προσαρμογής στον Τομέα της Γεωργίας είχε ως στόχο την αξιολόγηση των επιπτώσεων σε πολλές σημαντικές καλλιέργειες της Ελλάδας. Πέρα από τις επιπτώσεις εξετάστηκαν και αξιολογήθηκαν πολλές μέθοδοι προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, τόσο ως προς την αναμενόμενη επίδραση στην απόδοση των καλλιεργειών, όσο ως προς τα κόστη και τα οφέλη τους. Εικόνα 4 - Μεταβολή Γεωργικού Εισοδήματος με Προσαρμογή Σύμφωνα με τη μελέτη, οι εκτιμήσεις απωλειών γεωργικού εισοδήματος λόγω της κλιματικής αλλαγής επηρεάζουν 18 καλλιέργειες καλύπτοντας το 60% της καλλιεργούμενης γης στην Ελλάδα και κυμαίνονται κατά μέσο όρο από 153 εκατ. έως 365 εκατ. ετησίως στο δυσμενές σενάριο, συγκριτικά με το συνολικό παραγόμενο κεφάλαιο των εν λόγω καλλιεργειών το 2015 που ήταν 6,7 δισ. (EUSTAT 2016). Ως παρατηρήσεις και συμπεράσματα την εν λόγω μελέτης αναφέρονται τα ακόλουθα: Αναγκαιότητα αξιολόγησης ρίσκου (due diligence) από την κλιματική αλλαγή στον αγροτικό τομέα. Οι δράσεις προσαρμογής πρέπει να είναι σχεδιασμένες λαμβάνοντας υπόψη τη διαφοροποίηση των φυσικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, τόσο σε γεωγραφικό επίπεδο, όσο και μεταξύ των καλλιεργειών. Για κάποιες καλλιέργειες/περιφέρειες δεν υπάρχουν δράσεις προσαρμογής που να αντισταθμίζουν πλήρως τις αρνητικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Επίσης, μπορεί να μην υπάρχουν δράσεις προσαρμογής που να είναι οικονομικά ελκυστικές για τους αγρότες. Τραπεζικά προϊόντα για τον αγροτικό τομέα που θα εστιάζουν στο θέμα του νερού έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, εξαιτίας του ότι οι διαφαινόμενες αυξητικές τάσεις στην τιμή του νερού ευνοούν τις αποδοτικές τεχνολογίες άρδευσης. 5.4 Ετήσιος Υπολογισμός της Κλιματικής Έκθεσης Επιχειρήσεων, Πιστούχων της Τράπεζας Η Τράπεζα Πειραιώς πραγματοποιεί πλέον ετησίως τον υπολογισμό της κλιματικής έκθεσης των επιχειρηματικών της πιστούχων που ανήκουν σε κλάδους οικονομικής δραστηριότητας που ενδέχεται να επηρεασθούν οικονομικά από την κλιματική αλλαγή. 21

23 Το δείγμα των επιχειρήσεων αντλείται από συγκεκριμένους υποκλάδους της Πρωτογενούς Παραγωγής (Γεωργία), της Μεταποίησης, της Ναυτιλίας, του Τριτογενούς τομέα (ξενοδοχεία, γραφεία, νοσοκομεία) & της Παραγωγής Ενέργειας (συμβατικά καύσιμα και ΑΠΕ). Για το 2016 τα χαρακτηριστικά του εξεταζόμενου δείγματος, ήταν τα εξής (βλ. παρακάτω Πίνακα): Πίνακας 3 - Χαρακτηριστικά δείγματος πιστούχων Συνολικός αριθμός πιστούχων δείγματος: Συνολικός κύκλος εργασιών πιστούχων δείγματος: Παρακάτω, απεικονίζεται η γενική διάρθρωση των επιχειρηματικών πιστούχων που συμπεριελήφθησαν στο τελικό δείγμα, ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας Κλάδος Υπηρεσιών Κλάδος Μεταποίησης Κλάδος Ηλεκτροπαραγωγής Κλάδος Γεωργίας Εικόνα 5 - Διάρθρωση των εξεταζόμενων πιστούχων ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας Για τον υπολογισμό της κλιματικής έκθεσης του συγκεκριμένου τμήματος επιχειρηματικών πιστούχων, χρησιμοποιήθηκε ως μέση μοναδιαία τιμή αγοράς δικαιωμάτων εκπομπών αερίων φαινομένου θερμοκηπίου, η τιμή των 7/τόνο ισοδύναμου CO2 [3]. Η κλιματική έκθεση των εξεταζόμενων επιχειρήσεων, υπολογίστηκε σε 591,7 εκατ., δηλαδή 1,3% επί του συνολικού κύκλου εργασιών τους. Ολοκληρώνοντας η φυσική έκθεση αποτελεί το 47,5% και η θεσμική έκθεση αποτελεί το 52,5% του συνόλου της κλιματικής έκθεσης. Η σύνθεση του χαρτοφυλακίου βάσει κλιματικής έκθεσης των δανειοδοτούμενων οικονομικών κλάδων έχει βελτιωθεί το 2016 σε σχέση με το 2015, καθώς οι πιστούχοι των κλάδων χαμηλής, μέσης και υψηλής κλιματικής έκθεσης έχουν μειωθεί δραστικά (βλ. παρακάτω Πίνακα). Πίνακας 4 - Σύνθεση Δανειακού Χαρτοφυλακίου βάσει Κλιματικής Έκθεσης των δανειοδοτοτούμενων οικονομικών κλάδων Κλιματική Έκθεση - Σύνθεση Δανειακού Χαρτοφυλακίου Κλάδοι αρνητικής κλιματικής έκθεσης (όφελος) 1,2% 1,1% 2. Κλάδοι μηδενικής κλιματικής έκθεσης 63,6% 73,7% 3. Κλάδοι χαμηλής κλιματικής έκθεσης 19,0% 12,8% 4. Κλάδοι μέσης κλιματικής έκθεσης 7,3% 5,7% 5. Κλάδοι υψηλής κλιματικής έκθεσης 8,9% 6,7% 5.5 Περιβαλλοντικός Κίνδυνος / Κλιματική Έκθεση Άμεσα Μελλοντικά Βήματα Το 2016, η Μονάδα Περιβάλλοντος προχώρησε στην ανάπτυξη μιας νέας πρωτοποριακής μεθοδολογίας για την περιβαλλοντική αξιολόγηση υφιστάμενων και δυνητικών επιχειρηματικών πιστούχων της Τράπεζας. Τα αποτελέσματα της νέας μεθοδολογίας, δύναται να χρησιμοποιηθούν, συνδυαστικά με τα κριτήρια αξιολόγησης περιβαλλοντικού και κοινωνικού κινδύνου που αποτελούν 3 Το ύψος αυτό, κρίθηκε ως αντιπροσωπευτικό της μέσης τάσης που παρουσίασε η τιμή του δικαιώματος κατά τη διάρκεια του

24 μέρος της Πολιτικής του ESMS (Environmental & Social Management System), στη συνολική πιστοληπτική αξιολόγηση επιχειρηματικών πιστούχων της Τράπεζας. Η αξιολόγηση βασίζεται σε ένα συνεκτικό μεθοδολογικό πλαίσιο και περιλαμβάνει μια προσέγγιση τεσσάρων (4) σταδίων: 1. Με βάση τον οικονομικό κλάδο που δραστηριοποιείται η επιχείρηση, πραγματοποιείται μια αρχική εκτίμηση των περιβαλλοντικών φορτίων που συνεπάγεται η λειτουργία της. 2. Στη συνέχεια, με βάση τα εκλυόμενα περιβαλλοντικά φορτία, η επιχείρηση βαθμολογείται ως προς τις περιβαλλοντικές/κλιματικές της επιδόσεις, σε μια 20βάθμια κλίμακα. 3. Συγκεντρώνοντας περισσότερα στοιχεία για την επιχείρηση (πχ. μέγεθος, κρισιμότητα φυσικού αποδέκτη, καλές πρακτικές που εφαρμόζει, όπως συστήματα περιβαλλοντικής και ενεργειακής διαχείρισης, ΑΠΕ κ.ά.), γίνεται επανεκτίμηση της περιβαλλοντικής της επίδοσης στην 20βάθμια κλίμακα. 4. Τέλος, ελέγχοντας την περιβαλλοντική συμμόρφωση της επιχείρησης γίνεται η τελική κατάταξή της στην 20βάθμια κλίμακα. 6 Το Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης της Τράπεζας Πειραιώς Το Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ) που αναπτύχθηκε στην Τράπεζα Πειραιώς είναι πλήρως τεκμηριωμένο σύμφωνα με τις απαιτήσεις του Κανονισμού 1221/2009 της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με το Κοινοτικό Σύστημα Οικολογικής Διαχείρισης και Οικολογικού Ελέγχου (EMAS) και του Προτύπου CYS ΕΝ ISO 14001:2015. Το Σύστημα παρέχει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για την καταγραφή, παρακολούθηση και τελικά μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που συνδέονται με τη λειτουργία των εγκαταστάσεων της Τράπεζας αλλά και των δραστηριοτήτων της. Το ΣΠΔ της Τράπεζας περιλαμβάνει: Εγχειρίδιο Περιβαλλοντικής Διαχείρισης. Το Εγχειρίδιο Περιβαλλοντικής Διαχείρισης περιγράφει συνοπτικά όλες τις λειτουργίες του ΣΠΔ της Τράπεζας, αποδεικνύοντας ότι καλύπτονται όλες οι απαιτήσεις του κανονισμού της Ε.Ε. Διαδικασίες. Οι Διαδικασίες του ΣΠΔ είναι τα έγγραφα στα οποία καταγράφεται η σειρά ενεργειών που πρέπει να ακολουθείται για κάποια συγκεκριμένη δραστηριότητα. Καθορίζουν τις υπευθυνότητες των εμπλεκομένων, τον τρόπο τεκμηρίωσης της συγκεκριμένης δραστηριότητας και ανταλλαγής των απαραίτητων πληροφοριών μεταξύ των εμπλεκομένων, ενώ κάνουν αναφορά σε Οδηγίες Εργασίας και περιβαλλοντικά αρχεία, όπου είναι απαραίτητο. Οδηγίες Εργασίας. Οι Οδηγίες Εργασίας είναι τα έγγραφα στα οποία περιγράφεται λεπτομερειακά η κάθε εργασία από αυτές που προδιαγράφονται σε μια Διαδικασία. Έντυπα. Τα Έντυπα είναι τυποποιημένα έγγραφα ή ηλεκτρονικά αρχεία της Τράπεζας που συμπληρώνονται από τους εργαζόμενους κατά την εφαρμογή των Διαδικασιών και αποτελούν αναπόσπαστο μέρος αυτών. Αποτελούν αποδεικτικά στοιχεία της αποτελεσματικής λειτουργίας του ΣΠΔ, ενώ παράλληλα χρησιμεύουν ως βάση για την ανάλυση των διαφόρων διεργασιών και τη λήψη διορθωτικών μέτρων. Λοιπά Έγγραφα. Τα Λοιπά Έγγραφα είναι πρότυπα, προδιαγραφές, νομοθετήματα, κλπ., που είναι απαραίτητα για την εκτέλεση των περιβαλλοντικών διαδικασιών, καθώς και εσωτερικά έγγραφα της Τράπεζας που υποστηρίζουν την εφαρμογή του ΣΠΔ (π.χ. πληροφοριακό υλικό για την Τράπεζα, έγγραφες Οδηγίες και Υπηρεσιακά Σημειώματα προς τα καταστήματα και τις λοιπές Οργανωτικές Μονάδες της Τράπεζας). 23

25 Περιβαλλοντική Δήλωση. Η Περιβαλλοντική Δήλωση της Τράπεζας, η οποία συντάσσεται και επαληθεύεται σε ετήσια βάση, αποτελεί σύνοψη των αποτελεσμάτων εφαρμογής του Συστήματος κατά το προηγούμενο έτος και είναι διαθέσιμη σε κάθε ενδιαφερόμενο μέρος. Στη συνέχεια περιγράφεται εν συντομία η οργανωτική δομή του ΣΠΔ της Τράπεζας. Εκπρόσωπος Διοίκησης στο ΣΠΔ Γενικός Διευθυντής Περιβαλλοντικής & Αναπτυξιακής Τραπεζικής Υπεύθυνος του ΣΠΔ Διευθυντής της Μονάδας Περιβάλλοντος Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης Ομίλου Πειραιώς (ΥΠΔΟΠ) Συντονιστής εφαρμογής του ΣΠΔ Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΥΠΔ) Ομάδα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΟΠΔ) [Συντονίζεται από τον Υπεύθυνο Περιβαλλοντικής Διαχείρισης] Συντονιστές Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣυΠΔ) σε όλα τα Καταστήματα και τα Κτήρια Διοίκησης Εικόνα 6 - Οργανόγραμμα του ΣΠΔ της Τράπεζας Ο Γενικός Διευθυντής Περιβαλλοντικής & Αναπτυξιακής Τραπεζικής έχει τη γενική εποπτεία του ΣΠΔ, είναι ο εκπρόσωπος της Διοίκησης στο ΣΠΔ, εποπτεύει το σχεδιασμό και την εφαρμογή του ΣΠΔ έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η σωστή λειτουργία και συνεχής βελτίωσή του, εισηγείται προς έγκριση την Περιβαλλοντική Πολιτική της Τράπεζας και τις Θεματικές Περιβαλλοντικές Στρατηγικές. Επίσης, ενημερώνει τη Διοίκηση για τα αποτελέσματα εφαρμογής του ΣΠΔ στην Τράπεζα καθώς και πιθανές ευκαιρίες και απειλές για την Τράπεζα που σχετίζονται με περιβαλλοντικά θέματα, ανασκοπεί το ΣΠΔ, αποφασίζει για την αναγκαιότητα περαιτέρω βελτίωσής του και εγκρίνει τους Περιβαλλοντικούς Σκοπούς και Στόχους. Ο Διευθυντής της Μονάδας Περιβάλλοντος έχει τη συνολική ευθύνη για την εφαρμογή του ΣΠΔ. Είναι υπεύθυνος για: Τη διαμόρφωση εισηγήσεων προς το Γενικό Διευθυντή της Περιβαλλοντικής & Αναπτυξιακής Τραπεζικής σε σχέση με την Περιβαλλοντική Πολιτική, τις Θεματικές Περιβαλλοντικές Στρατηγικές, τις κατευθύνσεις και δράσεις βελτίωσης του ΣΠΔ, τους Περιβαλλοντικούς Σκοπούς και Στόχους. Την αξιολόγηση των απειλών και ευκαιριών που αναδεικνύονται και πώς αυτές είναι δυνατόν να επηρεάσουν τις περιβαλλοντικές επιδόσεις και την αποτελεσματικότητα του ΣΠΔ. Την έγκριση των αντίστοιχων Περιβαλλοντικών Προγραμμάτων, βάσει των Περιβαλλοντικών Σκοπών και Στόχων που έχουν αποφασισθεί, καθώς και των εισηγήσεων της ΟΠΔ. Ο Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης Ομίλου Πειραιώς (ΥΠΔΟΠ) συντονίζει και εποπτεύει την εφαρμογή του ΣΠΔ στην Τράπεζα, αλλά και σε άλλες επιχειρήσεις του Ομίλου. Είναι υπεύθυνος για: Τη διαμόρφωση εισηγήσεων προς τον Διευθυντή της Μονάδας Περιβάλλοντος σε σχέση με την Περιβαλλοντική Πολιτική, τις Θεματικές Περιβαλλοντικές Στρατηγικές, τις κατευθύνσεις και δράσεις βελτίωσης του ΣΠΔ, τους Περιβαλλοντικούς Σκοπούς και Στόχους. 24

26 Την αξιολόγηση των απειλών και ευκαιριών που αναδεικνύονται και πώς αυτές είναι δυνατόν να επηρεάσουν τις περιβαλλοντικές επιδόσεις και την αποτελεσματικότητα του ΣΠΔ. Την έγκριση των εγγράφων τεκμηρίωσης του ΣΠΔ, εφόσον αυτό προβλέπεται. Την έγκριση προγράμματος εσωτερικών επιθεωρήσεων δραστηριοτήτων ΣΠΔ Τον προσδιορισμό των εκπαιδευτικών αναγκών όσον αφορά στο ΣΠΔ και γενικότερα περιβαλλοντικά θέματα. Τον εντοπισμό των νομοθετικών διατάξεων που αφορούν στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της Τράπεζας. Για την εύρυθμη λειτουργία του ΣΠΔ στην Τράπεζα Πειραιώς έχει ορισθεί Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΥΠΔ) και έχει συσταθεί Ομάδα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΟΠΔ). Ο Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΥΠΔ): Έχει την ευθύνη σε καθημερινή βάση για την εφαρμογή και ορθή λειτουργία του ΣΠΔ. Είναι υπεύθυνος για την κατάρτιση προγράμματος εσωτερικών επιθεωρήσεων δραστηριοτήτων του ΣΠΔ. Συντονίζει την ΟΠΔ. Εισηγείται, ως επικεφαλής της ΟΠΔ, για την υιοθέτηση περιβαλλοντικών σκοπών και στόχων καθώς και την υλοποίηση περιβαλλοντικών προγραμμάτων για την επίτευξη αυτών. Η Ομάδα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης έχει ως αντικείμενο: Τον έλεγχο συμμόρφωσης της Τράπεζας με την περιβαλλοντική νομοθεσία και άλλες περιβαλλοντικές απαιτήσεις. Την αναγνώριση όλων των περιβαλλοντικών πλευρών των δραστηριοτήτων της Τράπεζας και τις αντίστοιχες περιβαλλοντικές επιπτώσεις που προκαλούν. Την αξιολόγηση και κατάταξη των περιβαλλοντικών πλευρών των δραστηριοτήτων της Τράπεζας. Τη διαμόρφωση εισήγησης για υιοθέτηση συγκεκριμένων περιβαλλοντικών αντικειμενικών σκοπών και στόχων. Τη σύνταξη των Εκθέσεων Ανασκοπήσεων του ΣΠΔ. Η ΟΠΔ απαρτίζεται από στελέχη της Μονάδας Περιβάλλοντος, των Τεχνικών Έργων & Διοικητικής Υποστήριξης, του Ανθρώπινου Δυναμικού & Οργανωσιακής Μάθησης Ομίλου, του Group IT Operations και του Marketing & Επικοινωνίας Ομίλου. Εντούτοις, στο ΣΠΔ εμπλέκονται αρκετοί ακόμη Τομείς Ευθύνης της Τράπεζας. Για την πληρέστερη συλλογή δεδομένων, την αποτελεσματικότερη εφαρμογή των διαδικασιών και των περιβαλλοντικών προγραμμάτων σε καθημερινή βάση καθώς και την υλοποίηση των εκάστοτε περιβαλλοντικών στόχων, έχει οριστεί σε όλα τα Καταστήματα και τα Κτήρια Διοίκησης ένας ειδικά εκπαιδευμένος εργαζόμενος ως Συντονιστής Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣυΠΔ). Ο Γενικός Διευθυντής Περιβαλλοντικής και Αναπτυξιακής Τραπεζικής, ο Διευθυντής της Μονάδας Περιβάλλοντος και ο Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης Ομίλου Πειραιώς, συναντώνται τακτικά για το συντονισμό για την ορθή λειτουργία του ΣΠΔ, ενώ κατά περίπτωση μπορούν να προσκληθούν και άλλα στελέχη που συμμετέχουν στην εφαρμογή του ΣΠΔ. Τέλος, η εκτίμηση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της Τράπεζας και η γενική παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας εφαρμογής των προγραμμάτων ανακύκλωσης, εξοικονόμησης ενέργειας, κ.ά., γίνονται αντίστοιχα από τον Υπεύθυνο Εκτίμησης Περιβαλλοντικού Αποτυπώματος της Τράπεζας και τον Υπεύθυνο Παρακολούθησης Περιβαλλοντικών Προγραμμάτων, οι οποίοι είναι επίσης στελέχη της Μονάδας Περιβάλλοντος. 25

27 Οι ευθύνες και αρμοδιότητες του προσωπικού της Τράπεζας που διαχειρίζεται, εκτελεί, ελέγχει και επιβεβαιώνει δραστηριότητες που έχουν σημαντική επίπτωση στο περιβάλλον, περιγράφονται στις σχετικές διαδικασίες του ΣΠΔ, καθώς και στην περιγραφή των θέσεων εργασίας του. Η Τράπεζα διασφαλίζει την αποτελεσματική εφαρμογή του ΣΠΔ μέσω: της διαρκούς υποστήριξης εκ μέρους της Διοίκησης, η οποία έχει δεσμευτεί στην ακριβή συμμόρφωση με την περιβαλλοντική πολιτική, της απόκτησης των μέσων και δεξιοτήτων (εξοπλισμός, έλεγχοι, ικανότητες προσωπικού κ.ά.) που χρειάζονται για την επίτευξη της περιβαλλοντικής επίδοσης που προδιαγράφει η πολιτική, της τήρησης και εφαρμογής όλων όσων προδιαγράφονται στην τεκμηρίωση του Συστήματος. 26

28 7 Περιβαλλοντικές Πλευρές και Επιπτώσεις Οι δραστηριότητες της Τράπεζας χαρακτηρίζονται από συγκεκριμένες περιβαλλοντικές πλευρές και επιπτώσεις, οι οποίες ταυτοποιούνται, καταγράφονται και παρακολουθούνται συστηματικά προκειμένου να μειώνεται το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της Τράπεζας. Ως περιβαλλοντικές πλευρές ορίζονται οι επί μέρους δραστηριότητες, τα προϊόντα ή οι υπηρεσίες της Τράπεζας (π.χ. η κατανάλωση ενέργειας και η έκλυση ρυπαντικών φορτίων, η χρήση χαρτιού, η κατανάλωση φυσικών πόρων, κ.ά.), που μπορούν να αλληλεπιδράσουν, άμεσα ή έμμεσα 4, με το φυσικό περιβάλλον προκαλώντας περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Ως περιβαλλοντική επίπτωση ορίζεται κάθε αλλαγή στο περιβάλλον (θετική ή αρνητική) που προέρχεται από τις περιβαλλοντικές πλευρές της Τράπεζας. Στον Πίνακα 5, γίνεται αναλυτική παρουσίαση των περιβαλλοντικών πλευρών και επιπτώσεων της Τράπεζας. 7.1 Μεθοδολογία Αξιολόγησης Σημαντικότητας Περιβαλλοντικών Πλευρών και Επιπτώσεων Οι περιβαλλοντικές αυτές επιπτώσεις αξιολογούνται από την Τράπεζα ως προς τη σημαντικότητά τους λαμβάνοντας υπόψη το κανονιστικό πλαίσιο, τις απόλυτες τιμές των μετρήσιμων περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών (αέριοι ρύποι, ενεργειακές καταναλώσεις, ποσότητες απορριπτόμενων υλικών, κ.ά.) και τις προτεραιότητες που έχουν τεθεί από την Περιβαλλοντική Πολιτική της Τράπεζας. Πιο συγκεκριμένα, τα βασικά κριτήρια που χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση της σημαντικότητας των περιβαλλοντικών πλευρών και επιπτώσεων από την Τράπεζα είναι περιβαλλοντικά και επιχειρηματικά και περιλαμβάνουν τις ακόλουθες διαστάσεις: Νομοθετική συμμόρφωση (συμμόρφωση με ισχύουσα εθνική, ευρωπαϊκή και διεθνή νομοθεσία και τοπικές νομικές απαιτήσεις). Σοβαρότητα της επίπτωσης. Συχνότητα / πιθανότητα να συμβεί. Πεδίο αναφοράς (ποσοστό των Οργανωτικών Μονάδων της Τράπεζας που αφορά η συγκεκριμένη πλευρά). Δημόσια Εικόνα και Άποψη του Προσωπικού (επίπτωση στη δημόσια εικόνα, στα ενδιαφερόμενα μέρη, καθώς και περιβαλλοντική αξιολόγηση από την πλευρά του προσωπικού). Κάθε περιβαλλοντική πλευρά/επίπτωση του Οργανισμού αξιολογείται ως προς τα προαναφερθέντα κριτήρια σε 5-βάθμια κλίμακα βαθμολόγησης (από το 1 μέχρι το 5). Τα κριτήρια θεωρούνται ίσης σημαντικότητας και με βάση την παραδοχή αυτή υπολογίζεται τελικά ο Συνολικός Βαθμός Σημαντικότητας (ΣΒΣ) κάθε περιβαλλοντικής πλευράς/επίπτωσης. Περιβαλλοντικές επιπτώσεις με ΣΒΣ μεγαλύτερο του 3 θεωρούνται σημαντικές και απαιτείται η υιοθέτηση άμεσων ενεργειών για τον περιορισμό και τον έλεγχό τους. Περιβαλλοντικές επιπτώσεις με ΣΒΣ μεγαλύτερο του 2 και μικρότερο ή ίσο του 3 θεωρούνται ως μέσης σημαντικότητας και θα πρέπει μεσοπρόθεσμα να σχεδιαστούν ενέργειες για τον έλεγχο και περιορισμό τους. Τέλος, περιβαλλοντικές επιπτώσεις με ΣΒΣ μικρότερο ή ίσο του 2, θεωρούνται μικρής σημαντικότητας, η υιοθέτηση ενεργειών περιορισμού τους ή/και ο έλεγχός τους είναι χρήσιμος, όμως δεν απαιτούνται άμεσα. 4 Οι περιβαλλοντικές πλευρές και επιπτώσεις της Τράπεζας διακρίνονται σε Άμεσες, που συνδέονται με αυτή καθ αυτήν τη λειτουργία της Τράπεζας (πχ. την κατανάλωση ενέργειας και νερού, τις εκπομπές αερίων ρυπαντών, την κατανάλωση φυσικών πόρων, κ.ά.), και σε Έμμεσες, οι οποίες σχετίζονται με το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των έργων και υπηρεσιών που χρηματοδοτεί η Τράπεζα, αλλά και των προϊόντων / υπηρεσιών που προμηθεύεται. 27

29 7.2 Αποτελέσματα Αξιολόγησης Σημαντικότητας Περιβαλλοντικών Πλευρών και Επιπτώσεων Οι περιβαλλοντικές πλευρές/επιπτώσεις από τις δραστηριότητες της Τράπεζας οι οποίες παρουσιάζουν το μεγαλύτερο συνολικό βαθμό σημαντικότητας (ΣΒΣ>3) και θεωρούνται ως οι πλέον σημαντικές περιβαλλοντικές πλευρές για την Τράπεζα,εξακολουθούν να είναι: η συνολική ετήσια ηλεκτρική κατανάλωση των κτηριακών υποδομών, οι συνεπαγόμενες εκπομπές αερίων από την ηλεκτρική κατανάλωση, η κατανάλωση συμβατικού χαρτιού, καθώς και τα στερεά απόβλητα που προκύπτουν από την κατανάλωση αναλωσίμων (χαρτί και μελανοδοχεία/toner). Ως μέσης σημαντικότητας, δηλαδή με συνολικό βαθμό σημαντικότητας (ΣΒΣ) μεταξύ 2 και 3, κατατάσσονται οι εξής περιβαλλοντικές πλευρές: η συντήρηση των κλιματιστικών (φθοριούχα αέρια και ουσίες που καταστρέφουν τη στιβάδα του όζοντος), η κατανάλωση καυσίμων για επαγγελματικές μετακινήσεις με οχήματα (βενζινοκίνητα και ντιζελοκίνητα), αλλά και με αεροπλάνο, οι συνεπαγόμενες εκπομπές αερίων αυτής, η κατανάλωση μελανιών/toner,ανακυκλωμένου και FSC χαρτιού, η προμήθεια/χρήση ηλεκτρικού εξοπλισμού, η συνολική κατανάλωση νερού στις Οργανωτικές Μονάδες και η χρηματοδότηση έργων ΑΠΕ και εξοικονόμησης ενέργειας. 28

30 Πίνακας 5 - Περιβαλλοντικές πλευρές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τις δραστηριότητες της Τράπεζας Περιβαλλοντική Πλευρά Περιβαλλοντική Επίπτωση ΣΒΣ Κατηγοριοποίηση Κατανάλωση ηλεκτρισμού στα κτήρια Ανάλωση φυσικών πόρων για την παραγωγή ηλεκτρισμού 3,8 Άμεσες Συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από έκλυση CO 2 3,4 Άμεσες/Έμμεσες Συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από έκλυση CΗ 4 3,4 Άμεσες/Έμμεσες Συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από έκλυση Ν 2O 3,4 Άμεσες/Έμμεσες Εκπομπές αερίων ρύπων που συνδέονται με Ρύπανση της ατμόσφαιρας από έκλυση SO 2 3,4 Άμεσες/Έμμεσες την παραγωγή ηλεκτρισμού Ρύπανση της ατμόσφαιρας από έκλυση ΝΟx 3,4 Άμεσες/Έμμεσες Ρύπανση της ατμόσφαιρας από έκλυση PM 3,4 Άμεσες/Έμμεσες Ρύπανση υδατικών πόρων 3,0 Άμεσες/Έμμεσες Ρύπανση εδάφους 3,0 Άμεσες/Έμμεσες Κατανάλωση ντίζελ στα κτήρια Ανάλωση φυσικών πόρων 1,8 Άμεσες Εκπομπές αερίων ρύπων που συνδέονται με την κατανάλωση ντίζελ στα κτήρια Συντήρηση κλιματιστικών Κατανάλωση καυσίμων για επαγγελματικές μετακινήσεις με βενζινοκίνητα οχήματα Κατανάλωση καυσίμων για επαγγελματικές μετακινήσεις με ντιζελοκίνητα οχήματα Εκπομπές αερίων ρύπων που συνδέονται με τις επαγγελματικές μετακινήσεις με οχήματα Κατανάλωση καυσίμων για επαγγελματικές μετακινήσεις με αεροπλάνα Εκπομπές αερίων ρύπων που συνδέονται με τις επαγγελματικές μετακινήσεις με αεροπλάνα Κατανάλωση καυσίμων για επαγγελματικές μετακινήσεις με άλλα μέσα (τρένα, πλοία, λεωφορεία) Εκπομπές αερίων ρύπων που συνδέονται με επαγγελματικές μετακινήσεις με άλλα μέσα (τρένα, πλοία, λεωφορεία) Συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από έκλυση CO 2 1,6 Άμεσες Συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από έκλυση CΗ 4 1,8 Άμεσες Συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από έκλυση Ν 2O 1,8 Άμεσες Ρύπανση της ατμόσφαιρας από έκλυση SO 2 1,6 Άμεσες Ρύπανση της ατμόσφαιρας από έκλυση ΝΟx 1,6 Άμεσες Ρύπανση της ατμόσφαιρας από έκλυση PM 1,6 Άμεσες Συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από την έκλυση εκπομπών f-gases 2,8 Άμεσες Συμβολή στην καταστροφή της στιβάδας του όζοντος από την έκλυση εκπομπών CFCs 2,8 Άμεσες Ανάλωση φυσικών πόρων 2,8 Άμεσες Ανάλωση φυσικών πόρων 2,8 Άμεσες Συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από έκλυση CO 2 2,6 Άμεσες Συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από έκλυση CΗ 4 2,8 Άμεσες Συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από έκλυση Ν 2O 2,8 Άμεσες Ρύπανση της ατμόσφαιρας από έκλυση SO 2 2,2 Άμεσες Ρύπανση της ατμόσφαιρας από έκλυση ΝΟx 2,4 Άμεσες Ρύπανση της ατμόσφαιρας από έκλυση PM 2,4 Άμεσες Ανάλωση φυσικών πόρων 2,4 Άμεσες/Έμμεσες Συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από έκλυση CO 2 2,2 Έμμεσες Συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από έκλυση CΗ 4 2,0 Έμμεσες Συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από έκλυση Ν 2O 2,0 Έμμεσες Ρύπανση της ατμόσφαιρας από έκλυση SO 2 2,2 Έμμεσες Ρύπανση της ατμόσφαιρας από έκλυση ΝΟx 2,2 Έμμεσες Ρύπανση της ατμόσφαιρας από έκλυση PM 2,0 Έμμεσες Ανάλωση φυσικών πόρων 1,2 Άμεσες/Έμμεσες Συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από έκλυση CO 2 1,2 Έμμεσες Συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από έκλυση CΗ 4 1,2 Έμμεσες Συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από έκλυση Ν 2O 1,2 Έμμεσες Ρύπανση της ατμόσφαιρας από έκλυση SO 2 1,2 Έμμεσες Ρύπανση της ατμόσφαιρας από έκλυση ΝΟx 1,2 Έμμεσες Ρύπανση της ατμόσφαιρας από έκλυση PM 1,2 Έμμεσες Ρύπανση υδατικών πόρων 1,2 Έμμεσες Κατανάλωση νερού στις Οργανωτικές Μονάδες Ανάλωση φυσικών πόρων 2,4 Άμεσες Αστικά υγρά απόβλητα από τις Οργανωτικές Ρύπανση του αποδέκτη σε περίπτωση μη ελεγχόμενης διαχείρισής Μονάδες της Τράπεζας τους 2,4 Άμεσες/Έμμεσες Χρήση καθαριστικών υλικών στα κτήρια Ρύπανση του αποδέκτη σε περίπτωση μη ελεγχόμενης διαχείρισής τους 2,0 Άμεσες Κατανάλωση συμβατικού χαρτιού Ανάλωση φυσικών πόρων 3,6 Άμεσες Κατανάλωση ανακυκλωμένου χαρτιού Ανάλωση φυσικών πόρων 2,8 Άμεσες Κατανάλωση FSC χαρτιού Ανάλωση φυσικών πόρων 2,8 Άμεσες Κατανάλωση μελανιών και τόνερ Ανάλωση φυσικών πόρων 2,8 Άμεσες Προμήθεια / χρήση ηλεκτρονικού εξοπλισμού Ανάλωση φυσικών πόρων 2,0 Άμεσες 29

31 Περιβαλλοντική Πλευρά Περιβαλλοντική Επίπτωση ΣΒΣ Κατηγοριοποίηση Προμήθεια / χρήση ηλεκτρικού εξοπλισμού Ανάλωση φυσικών πόρων 2,8 Άμεσες Προμήθεια / χρήση αναλωσίμων γραφείου Ανάλωση φυσικών πόρων 2,6 Άμεσες Προμήθεια / χρήση επίπλων γραφείου Ανάλωση φυσικών πόρων 1,4 Άμεσες Στερεά απόβλητα αστικού τύπου Ρύπανση του αποδέκτη σε περίπτωση μη ασφαλούς διαχείρισής τους 2,8 Άμεσες Στερεά απόβλητα χαρτί Ρύπανση του αποδέκτη σε περίπτωση μη ασφαλούς διαχείρισής τους 3,2 Άμεσες Στερεά απόβλητα τόνερ και μελάνια Ρύπανση του αποδέκτη σε περίπτωση μη ασφαλούς διαχείρισής τους 3,2 Άμεσες Στερεά απόβλητα ηλεκτρικός και Ρύπανση του αποδέκτη σε περίπτωση μη ασφαλούς διαχείρισής ηλεκτρονικός εξοπλισμός τους 1,8 Άμεσες Στερεά απόβλητα λαμπτήρες Ρύπανση του αποδέκτη σε περίπτωση μη ασφαλούς διαχείρισής τους 1,8 Άμεσες Στερεά απόβλητα φορητές μπαταρίες Ρύπανση του αποδέκτη σε περίπτωση μη ασφαλούς διαχείρισής τους 1,8 Άμεσες Στερεά απόβλητα μεγάλοι συσσωρευτές Ρύπανση του αποδέκτη σε περίπτωση μη ασφαλούς διαχείρισής τους 1,6 Άμεσες Στερεά απόβλητα πλαστικό Ρύπανση του αποδέκτη σε περίπτωση μη ασφαλούς διαχείρισής τους 1,2 Άμεσες Στερεά απόβλητα παλαιά έπιπλα Ρύπανση του αποδέκτη σε περίπτωση μη ασφαλούς διαχείρισής τους 1,2 Άμεσες Στερεά απόβλητα από ανακαινίσεις Ρύπανση του αποδέκτη σε περίπτωση μη ασφαλούς διαχείρισής κτηρίων τους 1,6 Άμεσες Πιστοδοτήσεις / Χρηματοδότηση έργων ΑΠΕ και Εξοικονόμησης Ενέργειας Μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων 3,0 Έμμεσες 30

32 8 Αναγνώριση και Αξιολόγηση Απειλών και Ευκαιριών Όπως αναφέρθηκε στην Εισαγωγή, το ΣΠΔ αναθεωρήθηκε ώστε να εναρμονιστεί με τις απαιτήσεις του νέου Προτύπου ISO 14001:2015. Σύμφωνα με τη νέα σχετική διαδικασία, πραγματοποιήθηκε -για πρώτη φορά- από την ΟΠΔ συγκέντρωση και εξέταση στοιχείων για την αναγνώριση απειλών 5 & ευκαιριών 6 που είναι δυνατόν να επηρεάσουν τη λειτουργία της Τράπεζας, με συνέπειες στις περιβαλλοντικές της επιδόσεις και στην αποτελεσματικότητα του ΣΠΔ, από: Μεταβολές στις εξωτερικές περιβαλλοντικές συνθήκες οι οποίες μπορούν να επηρεάσουν θετικά ή αρνητικά τις περιβαλλοντικές επιδόσεις των Οργανωτικών Μονάδων της Τράπεζας. Αλλαγές που δρομολογούνται στο κανονιστικό πλαίσιο και οι οποίες είναι δυνατόν να επηρεάσουν επί μέρους δραστηριότητες που ασκεί η Τράπεζα. Ευρύτερες τεχνολογικές ή οικονομικές εξελίξεις οι οποίες μπορούν να επηρεάσουν τη λειτουργία του συνόλου ή επί μέρους δραστηριοτήτων της Τράπεζας. Δυνητικές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης με αφετηρία εξωτερικούς παράγοντες. Ειδικές συνθήκες καταστημάτων ή κτηριακών εγκαταστάσεων της Τράπεζας από τις οποίες δυνητικά μπορούν να προκύψουν δυσμενείς περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Άλλες εξωτερικές συνθήκες. Στη συνέχεια η ΟΠΔ προσδιόρισε τις πιθανές απειλές και ευκαιρίες και λαμβάνοντας υπόψη τις ασκούμενες δραστηριότητες της Τράπεζας, αλλά και τις μεταβολές των εξωτερικών συνθηκών (περιβαλλοντικών, οικονομικών, τεχνολογικών, κανονιστικών, κλπ.), αξιολόγησε τη σημαντικότητά τους, στη βάση 3βάθμιας ποιοτικής κλίμακας (υψηλή, μέτρια, χαμηλή σημαντικότητα). Με την εφαρμογή της συγκεκριμένης διαδικασίας διασφαλίζεται ότι σημαντικές απειλές και ευκαιρίες εντοπίζονται έγκαιρα και λαμβάνονται υπόψη στο σχεδιασμό των κατάλληλων προληπτικών ενεργειών και την κατάρτιση σχετικών Περιβαλλοντικών Προγραμμάτων. Πιο συγκεκριμένα, η Αναγνώριση και Αξιολόγηση Απειλών και Ευκαιριών για την Τράπεζα Πειραιώς από την ΟΠΔ, ανέδειξε τα παρακάτω θέματα: Η επίδραση της κλιματικής αλλαγής Η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας, οι μεταβολές στα επίπεδα των βροχοπτώσεων, η ανύψωση της στάθμης των θαλασσών, η συχνότερη εμφάνιση έντονων καιρικών φαινομένων κ.ά., αποτελούν τις σημαντικότερες συνιστώσες της εξελισσόμενης κλιματικής αλλαγής, οι οποίες αναμένεται να προκαλέσουν επιπτώσεις και διαταραχές σε ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων και τομέων σε όλες τις περιοχές του πλανήτη, με σημαντικό οικονομικό αποτέλεσμα: περιβαλλοντικές ζημίες και απώλειες, αλλά και οικονομικά οφέλη σε ορισμένες περιπτώσεις. Άμεσα η κλιματική αλλαγή είναι δυνατόν να επηρεάσει τις υποδομές της Τράπεζας, αυξάνοντας τις ενεργειακές ανάγκες ψύξης στα καταστήματα και τα κτήρια διοίκησης κατά τη θερινή περίοδο και μειώνοντας τις ανάγκες θέρμανσης των υποδομών αυτών κατά τη χειμερινή περίοδο. Βραχυπρόθεσμα (χρονικός ορίζοντας 5 έτων), οι επιπτώσεις αυτές δεν αναμένονται να είναι ιδιαίτερα 5 Ως Απειλές ορίζονται δυνητικές δυσμενείς καταστάσεις οι οποίες μπορούν να επηρεάσουν επί μέρους δραστηριότητες, προϊόντα, υπηρεσίες ή κτηριακές υποδομές της Τράπεζας με αρνητικές επιπτώσεις στις περιβαλλοντικές τους επιδόσεις ή/και στην περιβαλλοντική αποτελεσματικότητα του ΣΠΔ. Για παράδειγμα, η κλιματική αλλαγή είναι δυνατόν να αυξήσει τις ανάγκες ψύξης και επομένως την κατανάλωση ενέργειας κατά τη θερινή περίοδο στα Καταστήματα και Κτήρια Διοίκησης της Τράπεζας. 6 Ως Ευκαιρίες ορίζονται δυνητικές ευεργετικές καταστάσεις οι οποίες μπορούν να επηρεάσουν επί μέρους δραστηριότητες, προϊόντα, υπηρεσίες ή κτηριακές υποδομές της Τράπεζας, με θετικές επιπτώσεις στις περιβαλλοντικές τους επιδόσεις ή/και στην περιβαλλοντική αποτελεσματικότητα του ΣΠΔ. Για παράδειγμα, η υιοθέτηση από την Τράπεζα, από τον Όμιλο Πειραιώς, ή από την Πολιτεία, μιας φιλόδοξης συμφωνίας για την κλιματική αλλαγή είναι δυνατόν να δημιουργεί ευκαιρίες για ανάπτυξη των πράσινων χρηματοδοτήσεων. 31

33 σημαντικές, παρόλο που δεν μπορεί να αποκλειστεί η πιθανότητα να υπάρξουν έτη με ακραίες μετεωρολογικές τιμές. Επίσης, καθώς η κλιματική αλλαγή επηρεάζει διάφορους τομείς οικονομικής δραστηριότητας, είναι δυνατόν να δημιουργήσει έμμεσες επιπτώσεις (θετικές ή αρνητικές) στην Τράπεζα, καθώς επιχειρήσεις είναι δυνατόν να ωφεληθούν ή να ζημιωθούν επηρεάζοντας τη δυνατότητά τους να αποπληρώνουν τις δανειακές τους υποχρεώσεις. Για ορισμένους τουλάχιστον κλάδους της οικονομίας οι επιπτώσεις αυτές μπορεί να είναι σημαντικές (συνολικά για την Τράπεζα εκτιμώνται ως μέτριες) και η Τράπεζα τις παρακολουθεί μέσω ειδικής εφαρμογής που έχει αναπτύξει (Climabiz). Οι πολιτικές που υιοθετούνται σε παγκόσμιο επίπεδο προκειμένου να αντιμετωπισθεί η κλιματική αλλαγή, επίσης μπορεί να έχουν αντίκτυπο στις δραστηριότητες της Τράπεζας. Καθώς η ΕΕ έχει δρομολογήσει πολιτικές για τη σημαντική αύξηση της τιμής των δικαιωμάτων εκπομπών μεσοπρόθεσμα (μετά το 2020) και μακροπρόθεσμα, αυτό θα οδηγήσει σε αυξήσεις του ενεργειακού κόστους και επομένως αναμένεται να επηρεασθούν αρνητικά ενεργειοβόροι κλάδοι, καθώς και κλάδοι που εντάσσονται στο σύστημα εμπορίας. Σημαντική έκθεση της Τράπεζας στους κλάδους αυτούς μπορεί να συνιστά απειλή σε μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Η Τράπεζα μέσω του εργαλείου Climabiz έχει τη δυνατότητα να παρακολουθεί διαχρονικά την έκθεσή της στον κίνδυνο αυτό. Επίσης, μέσω των πολιτικών αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής φαίνεται ότι δρομολογείται μια νέα ριζική αναδιάρθρωση του ενεργειακού τομέα με αιχμή τον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής. Αναμένεται μεγάλης κλίμακας ανάπτυξη των ΑΠΕ (ιδιαίτερα φωτοβολταϊκά και αιολικά, όπου διάφορες εκτιμήσεις συγκλίνουν ότι η εγκατεστημένη ισχύς τους στην Ελλάδα το 2030 θα έχει υπερδιπλασιαστεί σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα), προώθηση της εξοικονόμησης ενέργειας κ.ά. Διαμορφώνεται λοιπόν εκ νέου μια αγορά όπου η Τράπεζα μπορεί να προωθήσει προϊόντα και υπηρεσίες περιβαλλοντικής τραπεζικής. Η επίδραση των αλλαγών στη νομοθεσία Οι δραστηριότητες που αναπτύσσουν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα δεν συνοδεύονται -εν γένειαπό σημαντικές, άμεσες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, συγκρινόμενες -για παράδειγμα- με τις βιομηχανικές δραστηριότητες. Εντούτοις, από τη νομοθεσία επιβάλλονται συγκεκριμένες απαιτήσεις ως προς τις περιβαλλοντικές πλευρές που σχετίζονται με τη λειτουργία των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και καθορίζεται το πλαίσιο για τη διαχείριση των σημαντικότερων περιβαλλοντικών φορτίων. Βασικό εργαλείο για την παρακολούθηση της Περιβαλλοντικής Νομοθεσίας αποτελεί η ειδική Βάση Δεδομένων Περιβαλλοντικής Νομοθεσίας & Νομολογίας (ΒΔΠΝ&Ν) που έχει αναπτυχθεί από την Τράπεζα Πειραιώς. Με τη ΒΔΠΝ&Ν οργανώνεται συστηματικά η παροχή εξειδικευμένης νομικής υποστήριξης κατά την υλοποίηση της Περιβαλλοντικής Πολιτικής του Ομίλου και τη συμμόρφωση με τις εφαρμοστέες νομικές απαιτήσεις για το περιβάλλον. Η ΒΔΠΝ&Ν περιλαμβάνει τόσο την αναγκαία νομική πληροφορία και επιστημονική τεκμηρίωση, όσο και πολυάριθμα γνωμοδοτικά σημειώματα επί νομικών θεμάτων ειδικού ενδιαφέροντος. Παρόλα αυτά, ενδεχόμενες μεταβολές/τροποποιήσεις στο θεσμικό πλαίσιο που δημιουργούν μελλοντικές απαιτήσεις, όπως για παράδειγμα στη συντήρηση των Η/Μ εξοπλισμών (βλ. λέβητες πετρελαίου, εγκαταστάσεις κλιματισμού & φθοριούχα αέρια θερμοκηπίου, υποχρεωτικές ενεργειακές επιθεωρήσεις κ.ά.), στην αδειοδότηση στοιχείων Η/Μ εξοπλισμού (βλ. εφεδρικοί σταθμοί παραγωγής Η/Ζ κ.ά.), στη διαχείριση αποβλήτων (βλ. Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων [ΗΜΑ]), δημιουργούν τις προϋποθέσεις για σημαντικές απειλές, δεδομένου του τεράστιου κτηριακού αποθέματος της Τράπεζας. Κατά συνέπεια είναι ο όγκος του κτηριακού αποθέματος και του συνοδευτικού εξοπλισμού Η/Μ που καθιστά τις όποιες αλλαγές στη νομοθεσία ως εν δυνάμει απειλή για την Τράπεζα. 32

34 Η αναδιοργάνωση του κτηριακού αποθέματος Οι αλλαγές στο κτηριακό της απόθεμα, λόγω συγχωνεύσεων και μεταστεγάσεων των καταστημάτων της, αποτελούν ευκαιρία για την Τράπεζα, δεδομένου ότι επιχειρείται μια πιο ορθολογική διασπορά των υποδομών της, συγχωνεύονται γειτονικά καταστήματα, αξιοποιούνται ιδιόκτητα και πιο σύγχρονα κτήρια, κλπ. Με τον τρόπο αυτό δημιουργούνται δυνατότητες μείωσης των απαιτούμενων ενεργειακών καταναλώσεων της Τράπεζας. Ταυτόχρονα, η απόκτηση και αξιοποίηση νέων κτηριακών υποδομών, δημιουργεί κινδύνους από τις υποχρεώσεις της Τράπεζας για νέες αδειοδοτήσεις στοιχείων εξοπλισμού (π.χ. τα Η/Ζ, κ.ά.). Η βιοποικιλότητα και η επιχειρηματικότητα Η ενασχόληση της Τράπεζας με ενέργειες που σχετίζονται με τη χρηματοδότηση δράσεων για την προστασία της βιοποικιλότητας, αποτελεί παράγοντα που μπορεί να της προσδώσει προστιθέμενη αξία και τελικά μία ευκαιρία για ανάπτυξη νέου πεδίου τραπεζικών προϊόντων και υπηρεσιών. Πιο συγκεκριμένα, η απόκτηση εμπειρίας και τεχνογνωσίας σε ζητήματα βιώσιμων επενδύσεων για τη διατήρηση / αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και τη διαχείριση προστατευόμενων περιοχών, αναμένεται να αποτελέσει σημαντική ευκαιρία για την Τράπεζα να πρωτοπορήσει στην ενίσχυση της χρηματοδότησης αντίστοιχων επιχειρηματικών πρωτοβουλιών. Η κοινωνικοοικονομική κρίση Η κοινωνικοοικονομική κρίση μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία της Τράπεζας με συνέπειες στις περιβαλλοντικές της επιδόσεις και στην αποτελεσματικότητα του ΣΠΔ, είτε αρνητικά (απειλή) μέσω της μείωσης του ενδιαφέροντος για περιβαλλοντικά προγράμματα και περιβαλλοντική συμμόρφωση από την πλευρά των πελατών / προμηθευτών, ή θετικά μέσω της μείωσης του περιβαλλοντικού της αποτυπώματος λόγω του μειωμένου όγκου δραστηριοτήτων αλλά και τη δρομολόγηση εξελίξεων (π.χ. ηλεκτρονική τραπεζική) που συμβάλλουν στη μείωση των ενεργειακών καταναλώσεων. 33

35 9 Εφαρμοστέες Νομικές Απαιτήσεις Όπως ήδη αναφέρθηκε, οι δραστηριότητες που αναπτύσσουν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα δε συνοδεύονται εν γένει από σημαντικές, άμεσες (λειτουργικές) περιβαλλοντικές επιπτώσεις, συγκρινόμενες για παράδειγμα με βιομηχανικές δραστηριότητες. Εντούτοις, από τη νομοθεσία επιβάλλονται συγκεκριμένες απαιτήσεις ως προς τις περιβαλλοντικές πλευρές που σχετίζονται με τη λειτουργία των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και καθορίζεται το πλαίσιο για τη διαχείριση των σημαντικότερων περιβαλλοντικών φορτίων. Ειδικότερα, προβλέπονται συγκεκριμένες απαιτήσεις για: Την επαναχρησιμοποίηση υλικών και εξοπλισμού και την ανακύκλωση αποβλήτων. Τη συντήρηση του εξοπλισμού. Τον έλεγχο και τη διαχείριση ουσιών που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και στην καταστροφή της στιβάδας του όζοντος. Την προώθηση της εξοικονόμησης ενέργειας και των ενεργειακών ελέγχων 7. Την αδειοδότηση συγκεκριμένων κατηγοριών εξοπλισμού. Την περιβαλλοντική διαχείριση της ακίνητης περιουσίας που διαθέτουν οι οργανισμοί (αποφυγή πρόκλησης ζημίας οφειλόμενης σε αυτήν). Την περιβαλλοντική αδειοδότηση κτηρίων γραφείων μεγάλης επιφάνειας. Την καταχώριση κτηρίων γραφείων με ΠΠΔ στο ΗΜΑ 8. Τη δημοσίευση περιβαλλοντικών πληροφοριών. Στον παρακάτω Πίνακα παρουσιάζεται εν συντομία το εφαρμοστέο νομικό πλαίσιο για την προστασία του περιβάλλοντος, σε συνάρτηση με τις επιπτώσεις από τη λειτουργία της Τράπεζας (και από ειδική περιβαλλοντική δραστηριότητά της για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας) 9. 7 Στη νομοθεσία προβλέπεται η εξαίρεση από την υποχρέωση υπαγωγής σε ενεργειακό έλεγχο, εφόσον το πιστοποιημένο - από ανεξάρτητο φορέα- κατά ευρωπαϊκό ή/και διεθνές πρότυπο ΣΠΔ περιλαμβάνει ενεργειακό έλεγχο που πληροί τα ελάχιστα κριτήρια του παραρτήματος VI του ν.4342/ Σημειώνεται ότι ως προς συγκεκριμένες κατηγορίες υλικού (συσκευασίες, μπαταρίες-συσσωρευτές, ΑΗΗΕ, απόβλητα έλαια), ο Οργανισμός λογίζεται βάσει νόμου ως τελικός χρήστης και όχι ως παραγωγός αποβλήτων. Στα κτήρια γραφείων με ΠΠΔ τηρείται χρονολογικό αρχείο αποβλήτων. 9 Η συμπερίληψη των σχετικών διατάξεων στον Πίνακα δεν συνεπάγεται κατά κανένα τρόπο οιουδήποτε είδους απόφανση ως προς την ουσιαστική εφαρμογή όλων των συναφών ρυθμίσεων στην πράξη. Βλ. ενδεικτικά την περίπτωση του μητρώου ενεργειακών ελεγκτών. 34

36 Πίνακας 6 - Εφαρμοστέο νομικό πλαίσιο για την προστασία του περιβάλλοντος, σε συνάρτηση με τις επιπτώσεις από τη λειτουργία της Τράπεζας (και από ειδική περιβαλλοντική δραστηριότητά της για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας). Θεματικό πεδίο Σχετικές Ρυθμίσεις Κύρια πρόβλεψη/ενέργεια Διαχείριση στερεών αποβλήτων: ανακύκλωση πλαστικού Διαχείριση στερεών αποβλήτων: ανακύκλωση φορητών μπαταριών Διαχείριση στερεών αποβλήτων: επαναχρησιμοποίησηανακύκλωση ηλ. στηλώνσυσσωρευτών επαγγελμ. χρήσης (γραφείου, Η/Μ εξοπλισμού) Διαχείριση στερεών αποβλήτων: επαναχρησιμοποίησηανακύκλωση μελανιών και τόνερ Διαχείριση στερεών αποβλήτων: ανακύκλωση χαρτιού Διαχείριση στερεών αποβλήτων: εναλλακτική διαχείρισηανακύκλωση ΑΗΗΕ Διαχείριση στερεών αποβλήτων: εναλλακτική διαχείρισηανακύκλωση φωτιστικών ειδώνλαμπτήρων Διαχείριση στερεών αποβλήτων: εναλλακτική διαχείριση ειδών επίπλωσης/εξοπλισμού γραφείων ν.1650/1986 (ιδ. άρθρο ), ν.2939/2001-κυα 9268/2007-ν.3854/2010-ΚΥΑ 54461/2013, ΥΑ /2016 και τρ. ΚΥΑ 892/2017, ΚΥΑ 50910/2003, ν.4042/2012, ΠΥΣ 49/2015, οδηγίες 94/62 και τροποπ. 2004/ /2-2015/720, οδηγία 2008/98, Απόφαση 2000/532/ΕΚ- 2001/118/ΕΚ- τροπ. 2014/955/ΕΕ ν.1650/1986 (ιδ. άρθρο 12), ν.2939/2001-ν.3854/2010, ΚΥΑ 41624/2010 και ΚΥΑ 39200/2015, ΥΑ /2016 και τρ. ΚΥΑ 892/2017, ΚΥΑ 50910/2003, ΚΥΑ 13588/2006, ΚΥΑ 24944/2006, ΚΥΑ 8668/2007 (κτργ.), ΚΥΑ /2012, ν.4042/2012, ΠΥΣ 49/2015, ΚΥΑ 62952/2016, οδηγίες 2006/ / /56, Απόφαση 2000/532/ΕΚ- 2001/118/ΕΚ- τροπ. 2014/955/ΕΕ ν.1650/1986 (ιδ. άρθρο 12), ν.2939/2001-ν.3854/2010, ΚΥΑ 41624/2010 και ΚΥΑ 39200/2015, ΥΑ /2016 και τρ. ΚΥΑ 892/2017, ΚΥΑ 50910/2003, ΚΥΑ 13588/2006, ΚΥΑ 24944/2006, ΚΥΑ 8668/2007 (κτργ.), ΚΥΑ /2012, ν.4042/2012, ΠΥΣ 49/2015, ΚΥΑ 62952/2016, οδηγίες 2006/ / /56, Απόφαση 2000/532/ΕΚ- 2001/118/ΕΚ- τροπ. 2014/955/ΕΕ ν.1650/1986 (ιδ. άρθρο 12), ΚΥΑ 50910/2003, ν.4042/2012, ΠΥΣ 49/2015, οδηγία 2008/98, Απόφαση 2000/532/ΕΚ-2001/118/ΕΚ- τροπ. 2014/955/ΕΕ ν.1650/1986 (ιδ. άρθρο 12), ν.2939/2001-κυα 9268/2007- ν.3854/2010-κυα 54461/2013-ν.4296/2014 (άρθρα 14 και 15), ΥΑ /2016 και τρ. ΚΥΑ 892/2017, ΚΥΑ 50910/2003, ν. 4042/2012, ΠΥΣ 49/2015, οδηγίες 94/62 και τροποπ. 2004/ /2, οδηγία 2008/98, Απόφαση 2000/532/ΕΚ-2001/118/ΕΚ- τροπ. 2014/955/ΕΕ ΠΔ 117/ , ΚΥΑ 12145/2004, ΠΔ 15/2006, ν.4042/2012, ΠΔ 114/2013, ΚΥΑ 23615/2014, ΚΥΑ 11532/2014, ΚΥΑ 5655/2015, ΥΑ /2016 και τρ. ΚΥΑ 892/2017, ΠΥΣ 49/2015, ΚΥΑ 62952/2016, οδηγίες 2002/ / / / /19, Απόφαση 2000/532/ΕΚ-2001/118/ΕΚ- τροπ. 2014/955/ΕΕ ΠΔ 117/2004 (Παράρτημα ΙΑ, Κατηγορία 5) 12, ΚΥΑ 12145/2004, ΠΔ 15/2006, ΥΑ /2011, ν.4042/2012, ΠΔ 114/2013, ΚΥΑ 23615/2014 (Παραρτήματα Ι και ΙΙ, Κατηγορία 5, Παραρτήματα ΙΙΙ και IV, Κατηγορίες 3, 4, 5), οδηγίες 2002/ / / / /19, Απόφαση 2000/532/ΕΚ-2001/118/ΕΚ- τροπ. 2014/955/ΕΕ ν.1650/1986 (ιδ. άρθρο 12), ν.2939/2001-ν.3854/2010, ΚΥΑ 50910/2003, Κανονισμοί Καθαριότητας Δήμων, ν.4042/2012, ΠΥΣ 49/2015, οδηγία 2008/98, Απόφαση 2000/532/ΕΚ-2001/118/ΕΚ- τροπ. 2014/955/ΕΕ Οι συσκευασίες από πλαστικό παραδίδονται (μέσω αδειοδοτημένων εταιρειών συλλογής-μεταφοράς) σε αδειοδοτημένες μονάδες ανακύκλωσης/συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης-ανακύκλωσης Η συλλογή των μπαταριών οργανώνεται σε συνεργασία με εγκεκριμένο σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης Η συλλογή των ηλ. στηλών-συσσωρευτών (ιδ. γραφείου) οργανώνεται σε συνεργασία με εγκεκριμένα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης / Συμβατική δέσμευση εταιριών συντήρησης εξοπλισμού για περιβαλλοντικά ορθή, νόμιμη διαχείριση και προσκόμιση Βεβαίωσης Συλλογή και διάθεση για επαναχρησιμοποίηση-ανακύκλωση, από συνεργαζόμενη εξειδικευμένη εταιρία, με προσκόμιση σχετικής Βεβαίωσης. Βεβαιώσεις εταιριών εκμίσθωσης εξοπλισμού εκτύπωσης Το χαρτί παραδίδεται (μέσω αδειοδοτημένων εταιρειών συλλογήςμεταφοράς) σε αδειοδοτημένες μονάδες ανακύκλωσης/συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης-ανακύκλωσης (κ δημοτικές επιχειρήσεις διαχείρισης αποβλήτων) και προσκομίζονται σχετικές Βεβαιώσεις Η συλλογή των ΑΗΗΕ οργανώνεται σε συνεργασία με εγκεκριμένο σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης και αδειοδοτημένους συλλέκτες-μεταφορείς Η συλλογή των φωτιστικών ειδώνλαμπτήρων οργανώνεται σε συνεργασία με εγκεκριμένα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης Συνεργασία με εξειδικευμένες εταιρείες συλλογής-μεταφοράς και προώθησης σε μονάδες ανακύκλωσης. Επαναχρησιμοποίηση παλαιών επίπλων (κ δωρεές)/παράδοσή τους, κατά περίπτωση, σε αρμόδιες υπηρεσίες των Δήμων 10 Η παρ. 1 του άρθρου 12 καταργήθηκε, βλ. άρθρο 59 παρ. 1 του ν. 4042/2012. Η παρατήρηση ισχύει για όλες τις αναφορές που γίνονται στον Πίνακα 2 στο άρθρο 12 του ν. 1650/ Από καταργήθηκαν οι σχετικές ρυθμίσεις του ΠΔ 117/2004. Επίσης, από καταργήθηκε η οδηγία 2002/95 και από καταργήθηκαν οι οδηγίες 2002/96 και 2003/18, με καθορισμένες επιφυλάξεις. 12 Βλ. την ανωτέρω υποσημείωση για τις καταργηθείσες διατάξεις. Με την ΚΥΑ 23615/2014 καταργήθηκε από και η ΥΑ /

37 Θεματικό πεδίο Σχετικές Ρυθμίσεις Κύρια πρόβλεψη/ενέργεια Εναλλακτική διαχείριση αποβλήτων ελαίων (Η/Μ εξοπλισμού) Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων (ΗΜΑ) Έλεγχος-ανάκτηση φθοριούχων αερίων θερμοκηπίου (από εξοπλισμό ψύξης-κλιματισμούπυροπροστασίας) Διαχείριση ελεγχόμενων ουσιών που καταστρέφουν τη στιβάδα του όζοντος, σε εγκαταστάσεις κλιματισμού-ψύξης-πυρόσβεσης Συντήρηση-έλεγχοι εγκαταστάσεων θέρμανσης (λεβήτων), κλιματισμού Χρήση εφεδρικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής (Η/Ζ) Εξοικονόμηση ενέργειας στα κτήρια/ενεργειακοί έλεγχοι (υπαγωγή στην εξαίρεση) Περιορισμός πτητικών οργανικών ενώσεων (ΠΟΕ) από χρήση οργανικών διαλυτών σε χρώματα διακόσμησης Ανέγερση/ανακαίνιση κτηρίων: εναλλακτική διαχείριση αποβλήτων εκσκαφώνκατασκευών-κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ) ν.1650/1986 (ιδ. άρθρο 12), ν.2939/2001-ν.3854/2010, ΠΔ 82/2004, ΥΑ /2016 και τρ. ΚΥΑ 892/2017, ΚΥΑ 13588/2006, ΚΥΑ 24944/2006, ΚΥΑ 8668/2007 (κτργ.), ΚΥΑ 62952/2016, ΚΥΑ /2012, ν.4042/2012, ΠΥΣ 49/2015, οδηγία 2008/98, Απόφαση 2000/532/ΕΚ- 2001/118/ΕΚ- τροπ. 2014/955/ΕΕ ν.4042/2012 (άρθρο 42), ΚΥΑ 43942/2016, τρ. ΚΥΑ 1/1/2017 (κτργ.), ΚΥΑ 26303/2017, οδηγία 2008/98 (ιδ. άρθρο 26) ν.1650/1986 (ιδ. άρθρο 8), ΚΥΑ 18694/2012, ΚΥΑ 51585/2016, Κανονισμός (ΕΚ) 842/2006, Κανονισμοί (ΕΚ) 1497/ /2007, Κανονισμοί (ΕΚ) 303/ / / , νέος Κανονισμός (ΕΕ) 517/2014, με εφαρμογή από , κατάργηση Καν. 842/2006, Εκτ. Κανονισμοί (ΕΕ) 2015/2065 και 2015/2067, Εκτ. Καν. (ΕΕ) 2015/2068 ν.1650/1986 (ιδ. άρθρο 8), ΚΥΑ 37411/2007, Κανονισμός (ΕΚ) 1005/2009, Εκτ. Απόφαση (ΕΕ) 2015/2337, Εκτ. Απόφαση (ΕΕ) 2016/2114 ν.1650/1986 (ιδ. άρθρο 8, παρ. δ), ΚΥΑ 5825/2010, ΠΔ 100/2010 (κτργ.), ΥΑ /2011, ΥΑ 1192/2012, ν.4111/2013 (άρθρο 31), ν.4122/2013 (ιδ. άρθρα 2, 14-16, 19), ν.4178/2013 (άρθρο 52), ν.4280/2014 (άρθρο 54 κτργ. παρ. 1 και 2), ν.4315/2014 (άρθρο 10), ΥΑ 2618/2014 (κατήργησε την ΥΑ 1192/2012), ν.4342/2015 (άρθρο 33), ν.4351/2015 (άρθρο 23), ν.4403/2016 (άρθρο 67) 14, ν.4409/2016 (άρθρα 52-59) και τρ. άρθρο 22 ν.4447/2016 ν.2244/1994, ΚΥΑ 95209/1994, ν.2773/1999 (ιδ. άρθρο 10), ΥΑ 17951/2000 (ιδ. άρθρο 22), ν.3468/2006 (ιδ. άρθρα 8 και 28), ΥΑ 25131/2009, ν.4001/2011(άρθρο 132), ΚΥΑ 45964/2013 (ιδ. άρθρο 2 παρ. γ iii και άρθρο 3 παρ. 5) ΚΥΑ 5825/2010, ΥΑ 17178/2010, ΠΔ 100/2010 (κτργ.) 15, Εγκ. ΥΠΕΚΑ 2279/ , Εγκ. ΥΠΕΚΑ 382/ , ΠΟΛ 1018/ (πρβλ. και ΠΟΛ 1013/2014), ΥΑ 1192/2012, ν.4111/2013 (άρθρο 31), ν.4122/2013- ν.4156/2013 (άρθρο τρίτο, παρ.4), ν. 4178/2013 (άρθρο 52, τροπ. άρ. 9 ΠΔ 100/2010), ν.4280/2014 (άρθρο 54, κτργ. παρ. 1 και 2), ν.4315/2014 (άρθρο 10), ΥΑ 2618/2014 (κατήργησε την ΥΑ 1192/2012), ΠΔ 100/2014, ν.4342/2015 (ιδ. άρθρα 10, 17, 33, 58), ν.4351/2015 (άρθρο 23), ΚΥΑ 18549/2015, Εγκ /2016, ν.4403/2016 (άρθρο 67), ν.4409/2016 (άρθρα 48 και 52-59) και τρ. άρθρο 22 ν.4447/2016, ΚΥΑ /2016, οδηγίες 2010/ /27, Έγγρ. Επιτροπής (ΕΕ) SWD(2013)447f. ΚΥΑ 437/2006-ΚΥΑ 287/2010-ΚΥΑ 120/2012, (ειδ. περ.: ΚΥΑ /2013, δέσμ. ΙΙΙ.2.4), οδηγίες 2004/ /79 ν.1650/1986 (ιδ. άρθρο 12), ν.2939/2001-ν.3854/2010, ΚΥΑ 50910/2003, ΚΥΑ 36259/2010, ν.4030/2011 (άρθρο 40), ν. 4067/2012 (άρθρο 17 παρ.1), ν.4280/2014 (άρθρο 51 παρ. 11), ΠΥΣ 49/2015, Έγγρ. ΥΠΕΝ 20272/2016, ΚΥΑ 62952/2016, οδηγία 2008/98 (ιδ. άρθρο 11), Απόφαση Συμβατική δέσμευση των συνεργαζόμενων εταιρειών συντήρησης εξοπλισμού για περιβαλλοντικά ορθή, νόμιμη διαχείριση και προσκόμιση Βεβαίωσης Καταχωρίσεις κτηρίων γραφείων με ΠΠΔ, υποβολή εκθέσεων αποβλήτων Συντήρηση-έλεγχοι-ανάκτηση από εξειδικευμένες (πιστοποιημένες) επιχειρήσεις-προσωπικό/τήρηση αρχείων δεδομένων/δελτία ελέγχου σταθερών εγκαταστάσεων κλιματισμού, ψύξης ή αντλιών θερμότητας που περιέχουν ΦΑΘ Συντήρηση-έλεγχοι από εξειδικευμένες εταιρείες-προσωπικό Αρχεία δεδομένων/δελτία ψυκτικής εγκατάστασης και εγκατάστασης κλιματισμού Συμπλήρωση σχετικών φύλλων συντήρησης/τήρηση αρχείων συντήρησης-ελέγχου Βεβαιώσεις/Αποφάσεις εξαίρεσης, απαλλαγής, ΠΠΔ Βεβαιώσεις συντηρητών για ορθή διαχείριση Προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας (λαμπτήρες, αισθητήρες, BEMS, θερμομονώσεις, αερισμός κ.ά.). Πιλοτικές εφαρμογές. Ενεργειακό γραφείο. Πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης για κατασκευή νέου κτηρίου/κτηριακής μονάδας, ριζική ανακαίνιση κτηρίου/κτηριακής μονάδας Αξιολόγηση συνάρτησης ΣΠΔ με ΣΕΔ/εκτίμηση πλήρωσης κριτηρίων παραρτήματος VI ν.4342/2015 Οι προβλεπόμενες οριακές τιμές και η επισήμανση των προϊόντων λαμβάνονται υπόψη κατά την προμήθειά τους και την ανάθεση-επίβλεψη σχετικών εργασιών από τις Τεχνικές Υπηρεσίες Οι εργολήπτες και οι εταιρείες συλλογήςμεταφοράς συνεργάζονται με εγκεκριμένα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης ΑΕΚΚ και προσκομίζουν αντίγραφο της προβλεπόμενης Βεβαίωσης 13 Οι Κανονισμοί 303/2008 και 308/2008 καταργήθηκαν. 14 Το ΠΔ 100/2010, διατάξεις του οποίου τροποποιήθηκαν με άρθρα των αναφερόμενων νόμων (4111/2013, 4122/2013, 4178/2013, 4280/2014, 4315/2014, 4342/2015, 4351/2015, 4403/2016) καταργήθηκε. Βλ. πλέον άρθρα του ν. 4409/2016, ως ισχύουν. 15 Ως προς το ΠΔ 100/2010 και τις διατάξεις για τους ενεργειακούς επιθεωρητές, βλ. υποσημ

38 Θεματικό πεδίο Σχετικές Ρυθμίσεις Κύρια πρόβλεψη/ενέργεια Μέτρα ηχομόνωσηςηχοπροστασίας (ιδ. από κλιματιστικά και χρήση εξοπλισμού σε εξωτερικούς χώρους) Βραχυπρόθεσμα μέτρα για την ατμοσφαιρική ρύπανση Πρόληψη πρόκλησης ζημίας σε έδαφος/ύδατα/φυσικούς οικοτόπους και είδη Περιβαλλοντική αδειοδότηση κτηρίων (γραφείων) μεγάλης επιφάνειας ( τ.μ. συνολικής δόμησης) Δραστηριότητες διατήρησης βιοποικιλότητας/έρευνα εντός περιοχής δικτύου Natura 2000 και ΚΑΖ Δημοσιοποίηση περιβαλλοντικών πληροφοριών Πληροφόρηση σχετικά με μέτρα για την προστασία του κλίματος 2000/532/ΕΚ-2001/118/ΕΚ-τροπ. 2014/955/ΕΕ, Απόφαση 2011/753/ΕΕ (ιδ. άρθρο 4) ΠΔ 1180/81, ν.1650/1986 (ιδ. άρθρο 14), ΠΔ 14/1999 ΚΥΑ 37393/2003-ΚΥΑ 9272/2007 και οδηγίες 2000/ /88 ν.1650/1986 (άρθρο 8), 14122/2011 (ιδ. άρθρο 24), ΚΥΑ 70601/2013, (ενδ.: απόφαση 19619/ ΠερΔΜ), οδηγία 2008/50 (ιδ. άρθρο 24) ΠΔ 148/2009, ν.4409/2016 (άρθρο 33), οδηγία 2004/35 και 2013/30 (άρθρο 38) (ΚΥΑ 13588/2006, ΚΥΑ 24944/2006, ΚΥΑ 8668/2007 (κτργ.), ΚΥΑ 62952/2016, ΚΥΑ /2012) ν.4014/2011, ΥΑ 1958/2012, ΥΑ 20741/2012, ΚΥΑ 48963/2012, ΚΥΑ /2013, ΚΥΑ /2013, ΥΑ /2014, ΥΑ /2014, ΥΑ 37674/2016, Εγκ /2015, ΚΥΑ 30651/2014 (ιδ. άρθρο 4 παρ. 4), οδηγία 2011/92 κ τρ. οδηγία 2014/52/ΕΕ ν.1650/1986 (ιδ. άρθρα 18-21), ΚΥΑ 33318/1998-ΚΥΑ 14849/2008, ΚΥΑ 37338/2010-ΚΥΑ 8353/2012, ν.3937/2011, ν.4014/2011 (ιδ. άρθρο 10), ΥΑ 52983/2013, ΥΑ /2014 (ιδ. Παράρτημα 3.2), Εγκ /2004 και /2015, Απ. Περ.Πελ. 1610/2003, οδηγίες 79/ /147 και 92/43, Απόφαση (ΕΕ) 2015/2374 και Απόφαση (ΕΕ) 2016/2328 ν.4403/2016, ιδ. άρθρο 1 (αντικ. άρθρου 43α του Κ.Ν. 2190/1920), άρθρο 3 (προσθ. άρθρου 107Α στον Κ.Ν. 2190/1920), άρθρο 4 (ιδ. παρ. 4 (άρθρο 131 Κ.Ν. 2190/1920)), οδηγία 2014/95 και οδηγία 2013/34 ν.1650/1986 (άρθρο 8), ν.2205/1994, Paris Pledge for Action 2015-αυτοδέσμευση ΤρΠ 16, Απόφαση 1/CP.21 της 21ης Συνδιάσκεψης των Μερών της Σύμβασης-Πλαισίου ( ) για την υιοθέτηση της Συμφωνίας των Παρισίων (ιδ. παρ. 43), ν.4403/2016, ν.4426/2016, Απόφαση 1/CM.1 της 1ης Συνόδου των Μερών της Συμφωνίας των Παρισίων για την εφαρμογή της Συμφωνίας ( ), Unfccc-διαδικασίες Global Climate Action (2016-) Λαμβάνονται -εφόσον απαιτείταισυμπληρωματικά μέτρα απόσβεσης ήχων-κραδασμών Ανάπτυξη προγράμματος παρακολούθησης της ανταπόκρισης σε σύσταση για ρύθμιση θερμοστάτη Λήψη προληπτικών μέτρων ελέγχου/περιβαλλοντικές άδειες για δράσεις διατήρησης σε φυσικούς οικοτόπους Τήρηση ισχύουσας διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης, με ΑΕΠΟ ή ΠΠΔ, κατά περίπτωση, μέριμνα για ενημέρωση του ΗΠΜ Ειδικές περιβαλλοντικές άδειες (ερευνών), ειδική οικολογική αξιολόγηση στη ΜΠΕ Ένταξη μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών για περιβαλλοντικές δράσεις και προγράμματα στην έκθεση διαχείρισης Δημοσίευση στοιχείων σχετικά με δράσεις και προγράμματα για την προστασία του κλίματος σε Εκθέσεις και περιβαλλοντικές Δηλώσεις, εφαρμογή climabiz 16 Λόγω της αυτοδέσμευσης της ΤρΠ, δεν κρίνεται αναγκαία εν προκειμένω η εξέταση της ακριβούς νομικής φύσης της Απόφασης 1/CP.1 της 21ης Συνδιάσκεψης των Μερών. 37

39 10 Περιβαλλοντικοί Σκοποί και Στόχοι Περιβαλλοντικά Προγράμματα Σε ετήσια βάση η Τράπεζα θέτει περιβαλλοντικούς σκοπούς και στόχους μέσω συγκεκριμένης διαδικασίας. Επιδιώκεται η συστηματική παρακολούθηση και ο περιορισμός των σημαντικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τη λειτουργία και τις δραστηριότητες της Τράπεζας, αποσκοπώντας με τον τρόπο αυτό στη συνεχή βελτίωση της περιβαλλοντικής της επίδοσης. Η επίτευξη των περιβαλλοντικών αυτών στόχων γίνεται μέσω της υλοποίησης συγκεκριμένων περιβαλλοντικών προγραμμάτων, για τα οποία προϋπολογίζονται οι απαραίτητοι χρηματικοί πόροι και ενεργοποιείται το κατάλληλο προσωπικό. Στις πρωτοβουλίες αυτές συμπεριλαμβάνονται μεταξύ άλλων η: Υλοποίηση προγραμμάτων εξοικονόμησης ενέργειας στις ανακαινιζόμενες κτηριακές μονάδες όπως: παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας στο κέλυφος, υλοποίηση μελετών φωτισμού, εγκατάσταση συστημάτων ενεργειακής διαχείρισης BΕMS, αερισμός με ανάκτηση και έλεγχο του CO2, εγκατάσταση κλιματιστικών συστημάτων βέλτιστης απόδοσης, κλπ. Εγκατάσταση συστημάτων εξοικονόμησης νερού στις ανακαινιζόμενες κτηριακές μονάδες όπως: διακόπτες παροχής νερού, καζανάκια διπλής ροής. Υλοποίηση προγραμμάτων ανακύκλωσης χαρτιού, μελανιών, τόνερ, μπαταριών, πλαστικού (PET), συσκευασιών, λαμπτήρων και ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού. Υιοθέτηση πρακτικών πράσινων προμηθειών (προμήθεια ανακυκλωμένου χαρτιού / χαρτιού πιστοποιημένου κατά FSC κ.ά.). Υλοποίηση προγραμμάτων εξοικονόμησης μελανοδοχείων & τόνερ, όπως: εγκατάσταση συστήματος Managed Print Services και προμήθεια αναγομωμένων μελανιών. Υλοποίηση εφαρμογών για την αυτοματοποιημένη διαχείριση των δεδομένων και των αποδεικτικών ΣΠΔ. Εφαρμογή προγραμμάτων για τη μείωση μετακινήσεων των εργαζομένων (εκπαίδευση μέσω e-learning). Εφαρμογή προγραμμάτων ευαισθητοποίησης ανθρώπινου δυναμικού σε συνεργασία με εξωτερικούς συνεργάτες. Στον Πίνακα 7 συνοψίζονται οι βασικοί περιβαλλοντικοί στόχοι και τα αντίστοιχα περιβαλλοντικά προγράμματα της Τράπεζας για το

40 Πίνακας 7 - Περιβαλλοντικοί στόχοι και περιβαλλοντικά προγράμματα της Τράπεζας Πειραιώς για το 2017 Περιβαλλοντική Πλευρά Περιβαλλοντικός Στόχος 2017 Διάρκεια Περιβαλλοντικά Προγράμματα Εμπλεκόμενη Μονάδα Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας Συνολικές εκπομπές αερίων ρύπων που συνδέονται με την παραγωγή ηλεκτρισμού, την κατανάλωση ντίζελ στα κτήρια και τις επαγγελματικές μετακινήσεις Κατανάλωση νερού Συνολική κατανάλωση χαρτιού Κατανάλωση Χαρτιού (συμβατικό, ανακυκλωμένο και πιστοποιημένο κατά FSC) Στερεά απόβλητα - χαρτί Στερεά απόβλητα μελανοδοχεία και toner Στερεά απόβλητα Ηλεκτρικός και ηλεκτρονικός εξοπλισμός 2% μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας ανά τετραγωνικό μέτρο σε σχέση με το προηγούμενο έτος στο σύνολο των υποδομών της Τράπεζας που εντάσσονται στο ΣΠΔ 8% μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας ανά τετραγωνικό μέτρο στο σύνολο των υποδομών της Τράπεζας που έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα ολοκληρωμένης ενεργειακής διαχείρισης [τριετής στόχος με έτος αναφοράς το 2016] 5% της συνολικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας στα καταστήματα της Τράπεζας θα προέρχεται από φωτοβολταϊκά συστήματα, μέσω ενεργειακού συμψηφισμού (net metering) [διετής στόχος με έτος αναφοράς το 2016] 2% μείωση των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου ανά τετραγωνικό μέτρο σε σχέση με το προηγούμενο έτος στο σύνολο των υποδομών της Τράπεζας που εντάσσονται στο ΣΠΔ 10% 17 μείωση των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (σε απόλυτα μεγέθη) στο σύνολο των υποδομών της Τράπεζας που εντάσσονται στο ΣΠΔ [πενταετής στόχος με έτος αναφοράς το 2014] 2% μείωση της κατανάλωσης νερού ανά εργαζόμενο σε σχέση με το προηγούμενο έτος στο σύνολο των υποδομών της Τράπεζας που εντάσσονται στο ΣΠΔ 20% μείωση της κατανάλωσης νερού 10 καταστημάτων λόγω της τοποθέτησης ειδικών φίλτρων στις βρύσες τους 3% μείωση της συνολικής κατανάλωσης χαρτιού ανά εργαζόμενο σε σχέση με το προηγούμενο έτος στο σύνολο των υποδομών της Τράπεζας που εντάσσονται στο ΣΠΔ 3% αύξηση ποσοστού χρήσης περιβαλλοντικά πιστοποιημένων χάρτινων αναλωσίμων σε σχέση με τη συνολική ποσότητα χαρτιού που καταναλώνεται στο σύνολο των υποδομών της Τράπεζας που εντάσσονται στο ΣΠΔ [διετής στόχος με έτος αναφοράς το 2016] 3% αύξηση της ανακύκλωσης χαρτιού ανά εργαζόμενο σε σχέση με το προηγούμενο έτος στο σύνολο των υποδομών της Τράπεζας που εντάσσονται στο ΣΠΔ 3% αύξηση της ανακύκλωσης μελανοδοχείων ανά εργαζόμενο σε σχέση με το προηγούμενο έτος στο σύνολο των υποδομών της Τράπεζας που εντάσσονται στο ΣΠΔ 10% αύξηση της ανακύκλωσης αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού σε σχέση με το προηγούμενο έτος στο σύνολο των υποδομών της Τράπεζας που εντάσσονται στο ΣΠΔ Ετήσιος Τριετής Διετής Ετήσιος Πενταετής Ανακαινίσεις σε κτήρια, αντικατάσταση φωτισμού, παρακολούθηση καταναλώσεων μέσω BΕMS Ολοκληρωμένη Ενεργειακή Διαχείριση Πρόγραμμα εγκατάστασης συστημάτων αυτοπαραγωγής με ενεργειακό συμψηφισμό (net-metering) Ανακαινίσεις σε κτήρια, αντικατάσταση φωτισμού, παρακολούθηση καταναλώσεων μέσω BΕMS Ανακαινίσεις σε κτήρια, αντικατάσταση φωτισμού, παρακολούθηση καταναλώσεων μέσω BΕMS Τεχνικά Έργα Τεχνικά Έργα Τεχνικά Έργα Τεχνικά Έργα Τεχνικά Έργα Ετήσιος Ανακαινίσεις στα κτήρια Τεχνικά Έργα Ετήσιος Ετήσιος Διετής Ετήσιος Ετήσιος Ετήσιος Πιλοτικό πρόγραμμα εξοικονόμησης νερού Πρόγραμμα μείωσης κατανάλωσης χαρτιού (paperless cashier) Πρόγραμμα πράσινων προμηθειών Πρόγραμμα ανακύκλωσης χαρτιού Πρόγραμμα ανακύκλωσης μελανοδοχείων/toner Πρόγραμμα ανακύκλωσης Α.Η.Η.Ε. Τεχνικά Έργα Μονάδα Περιβάλλοντος Διοικητική Μέριμνα Μονάδα Περιβάλλοντος Μονάδα Περιβάλλοντος Group IT Οperations, Διοικητική Μέριμνα, Μονάδα Περιβάλλοντος 17 Αναθεώρηση του στόχου δεδομένου ότι έχει ήδη υπερκαλυφθεί. 39

41 11 Ανάλυση Περιβαλλοντικής Επίδοσης 11.1 Γενικά Στην ενότητα αυτή καταγράφονται οι περιβαλλοντικές επιδόσεις της Τράπεζας Πειραιώς για το έτος Για την ολοκληρωμένη διαχείριση των περιβαλλοντικών δεδομένων (συνολικά ξεπερνούν τις ετησίως) έχουν δημιουργηθεί: Η «Βάση Δεδομένων Υπολογισμού Περιβαλλοντικού Αποτυπώματος», ένα καινοτόμο εργαλείο που αναπτύχθηκε σύμφωνα με το Greenhouse Gas Protocol Initiative. Μέσω της εφαρμογής υπολογίζεται με ακρίβεια η περιβαλλοντική επίδοση κάθε κτηριακής υποδομής της Τράπεζας ξεχωριστά (Κτήρια Διοίκησης και Καταστήματα) και υπολογίζονται δείκτες περιβαλλοντικής επίδοσης (ΕPIs), επιτρέποντας έτσι τον αρτιότερο και πιο στοχευμένο σχεδιασμό περιβαλλοντικών προγραμμάτων. Η αυτοματοποιημένη διαδικασία στην εφαρμογή workflow ΑPPIAN, με τίτλο «Περιβαλλοντική Διαχείριση». Μέσω της διαδικασίας «Περιβαλλοντική Διαχείριση» καθίσταται δυνατή η ολοκληρωμένη και συστηματική διαχείριση των περιβαλλοντικών δεδομένων κάθε Οργανωτικής Μονάδας της Τράπεζας, καθώς και η αυτοματοποιημένη τροφοδότηση της εφαρμογής Υπολογισμού του Περιβαλλοντικού Αποτυπώματος της Τράπεζας με τα απαιτούμενα στοιχεία απευθείας από τις Οργανωτικές Μονάδες. Οι περιβαλλοντικές επιδόσεις της Τράπεζας για το 2016 παρουσιάζονται συγκριτικά με το Διαχείριση Πρώτων Υλών, Φυσικών & Ενεργειακών Πόρων Ενέργεια Οι ενεργειακοί πόροι που χρησιμοποιούνται στις διάφορες δραστηριότητες της Τράπεζας είναι: ηλεκτρική ενέργεια, πετρέλαιο για τη θέρμανση χώρων και για τη λειτουργία γεννητριών (εφεδρικά Η/Ζ) σε έκτακτες περιπτώσεις και πετρελαιοειδή (κυρίως βενζίνη και diesel κίνησης) για τη μετακίνηση του προσωπικού σε διάφορες επαγγελματικές και εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Ηλεκτρική ενέργεια Η ηλεκτρική ενέργεια καταναλώνεται στο σύνολο των κτηριακών υποδομών για φωτισμό, τη λειτουργία ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, κλιματισμό, ενώ στην πλειονότητα των κτηρίων χρησιμοποιείται και για τη θέρμανση των χώρων. Η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας αποτελεί την περιβαλλοντική πλευρά της Τράπεζας με την πιο σημαντική περιβαλλοντική επίπτωση. Σε ετήσια βάση υλοποιούνται προγράμματα με στόχο το μετριασμό της, με την υιοθέτηση ενεργειακά αποδοτικών τεχνολογιών, ενώ επιδιώκεται η συνεχής ενεργειακή παρακολούθηση των υφιστάμενων και ανακαινιζόμενων κτηρίων. Κατά το 2016 σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν ανακαινίσεις και έργα ενεργειακής αναβάθμισης σε 70 καταστήματα και κτήρια της Τράπεζας από τα Τεχνικά Έργα & Διοικητική Υποστήριξη. Ειδικότερα, για τα καταστήματα οι παρεμβάσεις ενεργειακής αναβάθμισης που υλοποιήθηκαν συνοψίζονται στον Πίνακα 8. Πίνακας 8 - Σύνολο ενεργειακών παρεμβάσεων που πραγματοποιήθηκαν σε καταστήματα εντός του 2016 Ενεργειακές Παρεμβάσεις Αριθμός καταστημάτων Θερμομονώσεις ταρατσών 2 Αντικατάσταση κοινών υαλοστασίων αλουμινίου με υαλοστάσια με θερμοδιακοπή 15 Τοποθέτηση αισθητήρων παρουσίας - απουσίας στους χώρους των WC 36 Εγκατάσταση BΕMS 61 Eναλλάκτης αντλίας θερμότητας νυκτερινού δροσισμού VAM 37 Αντικατάσταση φωτιστικών σωμάτων και εγκατάσταση λαμπτήρων LED 61 40

42 Εξοικονόμηση ενέργειας σε φωτισμό σε κτηριακές εγκαταστάσεις Κατά τις ανακαινίσεις των κτηριακών υποδομών, εγκαθίστανται -όπου είναι εφικτόεπιλεγμένα φωτιστικά τεχνολογίας LED. Η υλοποίηση πραγματοποιείται μετά από εκπόνηση ειδικών φωτομετρικών μελετών με βασικά κριτήρια την επίτευξη υψηλών επιπέδων φωτισμού και την εξοικονόμηση ενέργειας. Εξετάζοντας ένα σημαντικό δείγμα υφιστάμενων καταστημάτων, υπολογίστηκε ότι ο Δείκτης Εγκατεστημένης Ισχύος Φωτισμού μέχρι το 2013 ήταν 20,06 W/m 2. Στα καταστήματα και κτήρια, που μελετήθηκαν και ανακαινίσθηκαν, ο δείκτης φωτισμού μειώθηκε σε 7,23 W/m 2 το Πίνακας 9 - Αποτελέσματα εξοικονόμησης φωτισμού Μείωση Ισχύος φωτισμού: 64% Μείωση αριθμού φωτιστικών: 19% Μείωση της εγκατεστημένης ισχύος: 52% Βάσει μελέτης που πραγματοποιήθηκε από εξωτερικό σύμβουλο, σε συνεργασία με τα Τεχνικά Έργα, το ετήσιο οικονομικό όφελος του παραπάνω προγράμματος εκτιμάται σε Πιλοτική εγκατάσταση φ/β συστήματος (net-metering) Το 2016 ολοκληρώθηκε η εγκατάσταση φωτοβολταϊκού συστήματος, ισχύος 50kWp, στη στέγη καταστήματος στο Ηράκλειο Κρήτης. Στις αρχές του 2017 ολοκληρώθηκε η διασύνδεσή του με το δίκτυο ηλεκτροδότησης. Εξοικονόμηση ενέργειας Αντικατάσταση Κεντρικών Ψυκτών Τον Απρίλιο του 2016, στο κτήριο διοίκησης Λ. Συγγρού 87, αντικαταστάθηκαν οι υδρόψυκτοι ψύκτες με 2 καινούριους. Για την επιλογή αυτών λήφθηκαν υπόψη τεχνικά χαρακτηριστικά υψηλών ενεργειακών προδιαγραφών (EER=5,31 και SEER=7,6). Ο καινούριος Η/Μ εξοπλισμός οδήγησε σε ενεργειακή εξοικονόμηση της τάξης του 40-45% και σε μείωση λειτουργικών εξόδων το πρώτο 8μήνο λειτουργίας του (Μάιος Δεκέμβριος 2016). Η παρακολούθηση της κατανάλωσης της ηλεκτρικής ενέργειας γίνεται απευθείας μέσω των εκκαθαριστικών λογαριασμών από τους παρόχους (ΔΕΗ, ΗΡΩΝ), αλλά και μέσω κοινοχρήστων (βλ. κτήριο Κεντρικών Γραφείων). Το 2016 η συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας ξεπέρασε τις GWh. Ο δείκτης ηλεκτρικής κατανάλωσης ανά εργαζόμενο μειώθηκε κατά 3% περίπου, ενώ ο αντίστοιχος δείκτης ανά μονάδα επιφάνειας παρέμεινε στα επίπεδα του Πίνακας 10 - Δείκτες κατανάλωσης Ηλεκτρικής Ενέργειας Κατανάλωση Ηλεκτρικής Ενέργειας Συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (GWh) Συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας ανά μονάδα επιφάνειας (kwh/m 2 ) Συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας ανά εργαζόμενο (kwh/εργαζ.) ,32 66, Βάσει λογαριασμών που έχουν παραληφθεί μέχρι και το πρώτο δεκαήμερο Απριλίου

43 Οι επιδόσεις αυτές της Τράπεζας επηρεάστηκαν και από τις μετεωρολογικές συνθήκες που επικράτησαν το 2016 σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται οι εκτιμώμενες βαθμοημέρες θέρμανσης και ψύξης 19 (HDD και CDD αντίστοιχα) για 12 πόλεις της Ελλάδας 20 συγκριτικά για τα έτη 2015 και στην κλιματική ζώνη Α 4 στην κλιματική ζώνη Β 3 στην κλιματική ζώνη Γ 2 στην κλιματική ζώνη Δ Με βάση τα στοιχεία αυτά, οι ανάγκες για ψύξη ήταν σχετικά αυξημένες (περίπου κατά 5%) σε σχέση με το 2015, γεγονός που συνέβαλε σε αυξημένες ενεργειακές καταναλώσεις για κλιματισμό. Αντίθετα, οι βαθμοημέρες θέρμανσης ήταν λιγότερες, η μείωση όμως της κατανάλωσης ηλεκτρισμού για θέρμανση μετριάστηκε από την διεύρυνση της χρήσης κλιματιστικών μονάδων για τη χρήση αυτή περιορίζοντας αντίστοιχα τους λέβητες πετρελαίου (αναλυτικότερη συζήτηση γίνεται παρακάτω). Πίνακας 11 - Εκτιμώμενες βαθμοημέρες θέρμανσης και ψύξης για 12 πόλεις της Ελλάδας Δείγμα HDD CDD Πόλη Κλ. Ζώνη Μεταβολή Μεταβολή Ηράκλειο Α ,6-10% 1.037, ,30 17% Κυκλάδων (Τήνος) Α 842,4 808,8-4% 966,7 1041,1 8% Μολάοι Λακωνίας Α 1.032,10 911,10-12% 1.194, ,80 5% Αθήνα Β 1.061,80 926,80-13% 1.327, ,30 6% Λέσβος (Πέτρα) Β 1.264, ,80-8% 835,7 934,6 12% Νεμέα Κορινθίας Β 1.995, ,90-13% ,8 16% Πάτρα Β 900,3 754,4-16% 1.101, ,90-3% Ιωάννινα Γ 2.530, ,80 0% 658,4 580,4-12% Μεταξάδες Έβρου Γ 2.032, ,70 0% 884, % Βόλος Γ 1.556, ,40-14% 1005, ,2 3% Δράμα Δ 2.110, ,00 0% 827,3 879,1 6% Καστοριά Δ 2.467, ,90-4% 574, % Συνολικά, από το ο δείκτης ηλεκτρικής κατανάλωσης ανά μονάδα επιφάνειας έχει μειωθεί περισσότερο από 19% Εικόνα 7 - Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (kwh/m 2 ) 19 Η μέθοδος των βαθμοημερών είναι μια από τις πιο διαδεδομένες μεθόδους εκτίμησης της ενεργειακής κατανάλωσης τόσο για την θέρμανση όσο και για την ψύξη των κτηρίων. 20 Πηγή δεδομένων: 21 Το 2008 χρησιμοποιείται ως έτος βάσης, καθώς έκτοτε υπολογίζονται συστηματικά σε ετήσια βάση όλες οι περιβαλλοντικές πλευρές της Τράπεζας. 42

44 Κατανάλωση Η.Ε. Κτηρίων Διοίκησης (GWh) Κατανάλωση Η.Ε. Δικτύου Καταστημάτων (GWh) ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΗΛΩΣΗ 2016 Ενεργειακή Ανάλυση Κτηριακού Αποθέματος Τράπεζας Πειραιώς Στα παρακάτω διαγράμματα παρουσιάζονται οι μηνιαίες καταναλώσεις ηλεκτρικής ενέργειας στο σύνολο των κτηρίων Διοίκησης και στο Δίκτυο Καταστημάτων. Οι αυξημένες καταναλώσεις τους καλοκαιρινούς μήνες (κυρίως Ιουλίου- Αυγούστου) οφείλονται στη χρήση κλιματιστικών μονάδων. Ειδικά για τα καταστήματα παρατηρείται σχετική μείωση στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας που οφείλεται κυρίως στις παύσεις εργασιών καταστημάτων. 4,00 6,00 3,00 4,00 2,00 1,00 0, ,00 0, Μήνες Μήνες Εικόνα 8 - Κατανάλωση Ηλεκτρικής Ενέργειας στα κτήρια Διοίκησης ( ) Εικόνα 9 - Κατανάλωση Ηλεκτρικής Ενέργειας στο Δίκτυο Καταστημάτων ( ) Βάσει πραγματικών μετρήσεων/καταναλώσεων από δείγμα 135 καταστημάτων και 5 κτηρίων Διοίκησης με εγκατεστημένο σύστημα ενεργειακής διαχείρισης (BEMS) 22 υπολογίστηκε ότι: για τα μεν καταστήματα περίπου το 33% της συνολικής κατανάλωσης οφείλεται στον κλιματισμό (θέρμανση/ψύξη), το 26% στο φωτισμό και το υπόλοιπο 41% σε λοιπές καταναλώσεις (συσκευές κ.ά.), για τα μεν κτήρια διοίκησης το 32% της συνολικής κατανάλωσης οφείλεται στον κλιματισμό (θέρμανση/ψύξη), και το υπόλοιπο 68% σε φωτισμό και σε ηλεκτρικές συσκευές γραφείου. Παρακάτω παρουσιάζονται οι ηλεκτρικές καταναλώσεις ανά ενεργειακή χρήση για τα κτήρια Διοίκησης και για το Δίκτυο καταστημάτων. Κτήρια Διοίκησης Δίκτυο Καταστημάτων Κλιματισμός (θέρμανση/ψύξη) 31,15 GWh 33% Λοιπά (συμπεριλαμβάνεται ο φωτισμός) 32% 68% 26% 35,15 GWh 41% Κλιματισμός (θέρμανση/ψύξη) Φωτισμός Λοιπά Εικόνα 10 - Κατανομή ηλεκτρικής ενέργειας για το Κτήρια Διοίκησης Εικόνα 11 - Κατανομή ηλεκτρικής ενέργειας για το 2016 Δίκτυο Καταστημάτων 22 Ενεργειακή Διαχείριση Κτιριακού Αποθέματος 2016, Thelcon ΕΠΕ. 43

45 Ενεργειακό Γραφείο Η Τράπεζα Πειραιώς προχώρησε στο σχεδιασμό του Ενεργειακού Γραφείου, ένα περιβαλλοντικό πρόγραμμα υποδομής με στόχο τη συστηματική προώθηση της εξοικονόμησης ενέργειας στις Οργανωτικές Μονάδες της Τράπεζας. Μέσω του Ενεργειακού Γραφείου παρακολουθούνται με ειδικό λογισμικό συνεχώς και σε πραγματικό χρόνο οι ενεργειακές καταναλώσεις και οι καταναλώσεις νερού περίπου 270 κτηριακών υποδομών. Με τη χρήση αλγορίθμων και αυτοματισμών και λαμβάνοντας υπόψη το ενεργειακό προφίλ του κάθε καταστήματος ξεχωριστά, αναμένεται να είναι δυνατή η βελτίωση της ενεργειακής του συμπεριφοράς. Οι σημαντικότερες δυνατότητες του λογισμικού είναι: Δυνατότητα σύγκρισης με τη χρήση γραφημάτων της ενεργειακής συμπεριφοράς μεταξύ των καταστημάτων, βάσει κριτηρίων, όπως γεωγραφική θέση, κλιματική ζώνη, μέγεθος καταστήματος κ.ά. Δυνατότητα παρουσίασης περιβαλλοντικών δεικτών και επιδόσεων σε μορφή γραφημάτων και infographics για την ενημέρωση όλων των εμπλεκόμενων εργαζομένων. Γρήγορη και φιλική προς τον χρήστη ανάλυση δεδομένων διαφορετικών χρονικών περιόδων και διαφορετικών φορτίων μεταξύ τους. Παρακολούθηση σφαλμάτων και βλαβών και ομαδοποίηση αυτών ανάλογα με τη κρισιμότητά τους μέσω της δημιουργίας αυτοματοποιημένων αναφορών που αποστέλλονται προς τους εξουσιοδοτημένους χρήστες ανά κατηγορία σφάλματος. Παραγωγή Ενεργειακών Αναφορών ανά κτήριο ή ανά κατηγορία κτηρίων σχετικά με την ενεργειακή συμπεριφορά αυτών, καθώς και την ανάδειξη σφαλμάτων που προέκυψαν σε αυτά κατά το διάστημα αναφοράς. Το Ενεργειακό Γραφείο έχει σημαντικά περιβαλλοντικά και κοινωνικά οφέλη: Περαιτέρω μείωση του Περιβαλλοντικού Αποτυπώματος της Τράπεζας μέσω στοχευμένων δράσεων. Βελτίωση των συνθηκών θερμικής άνεσης σε καταστήματα σε όλη την ελληνική επικράτεια, λαμβάνοντας υπόψη τις κλιματολογικές συνθήκες κάθε περιοχής. Δυνατότητα έγκαιρης διάγνωσης υπερβολικής ενεργειακής κατανάλωσης, καθώς και διάγνωσης βλαβών στον εξοπλισμό των κτηριακών εγκαταστάσεων. Ενημέρωση των εργαζομένων και των πελατών της Τράπεζας μέσω της απεικόνισης γραφημάτων και δεδομένων σε οθόνες προβολής στα καταστήματα και τα κτήρια διοίκησης. Το Δεκέμβριο 2016, στην τελετή απονομής των Environmental Awards 2016 που διοργανώθηκε από την Boussias Communication, το λογισμικό έλαβε την υψηλότερη διάκριση και βραβεύτηκε με "GOLD AWARD" στην κατηγορία «Energy Mastering Αποδοτική διαχείριση ενέργειας (energy efficiency). 44

46 Πετρέλαιο θέρμανσης Το 2016, 110 κτηριακές υποδομές προμηθεύτηκαν πετρέλαιο. Η συνολική ποσότητα πετρελαίου που προμηθεύτηκε η Τράπεζα για τη θέρμανση καταστημάτων και κτηρίων διοίκησης μειώθηκε κατά 27% σε σύγκριση με πέρυσι, περίπου στα λίτρα. Η μεγάλη μείωση οφείλεται στο γεγονός ότι το 2016 συγκριτικά με το 2015 μειώθηκε σημαντικά ο συνολικός αριθμός καταστημάτων που προμηθεύτηκε πετρέλαιο (Εικόνα 12). Πίνακας 12 - Δείκτες κατανάλωσης Πετρελαίου θέρμανσης Κατανάλωση Πετρελαίου Θέρμανσης Συνολική κατανάλωση πετρελαίου θέρμανσης (lt) Συνολική κατανάλωση πετρελαίου θέρμανσης ανά μονάδα επιφάνειας (lt/m 2 ) Συνολική κατανάλωση πετρελαίου θέρμανσης ανά εργαζόμενο (lt/εργαζ.) 0,88 0,69 30,52 23, lt lt lt lt Καταστήματα Κτήρια Διοίκησης Καταστήματα Κτήρια Διοίκησης Εικόνα 12 - Αριθμός κτηριακών υποδομών που προμηθεύτηκε πετρέλαιο Εικόνα 13 - Κατανομή προμήθειας πετρελαίου (Καταστήματα και Κτήρια Διοίκησης) Μετακινήσεις εργαζομένων Για τον υπολογισμό των μετακινήσεων συνυπολογίζονται τόσο οι οδικές όσο και οι αεροπορικές μετακινήσεις προσωπικού. Ειδικότερα στις οδικές μετακινήσεις συμπεριλαμβάνεται και η διακίνηση της εσωτερικής αλληλογραφίας με τη χρήση δικύκλων στα κτήρια διοίκησης στην Αθήνα. Οι συνολικές καταναλώσεις καυσίμων από τις οδικές επαγγελματικές μετακινήσεις των εργαζομένων εκτιμώνται κατά προσέγγιση βάσει στατιστικών στοιχείων που συγκεντρώνονται από την Τράπεζα για τις μετακινήσεις του προσωπικού και λαμβάνοντας υπόψη τις μέσες μηνιαίες τιμές της αμόλυβδης βενζίνης και του diesel κίνησης 23. Ειδικότερα για τις εκπαιδευτικές μετακινήσεις λαμβάνεται υπόψη η απόσταση που διανύει ο κάθε εργαζόμενος από το χώρο εργασίας του προς το εκπαιδευτικό κέντρο και αντίστροφα. Έτσι, για το 2016 υπολογίστηκε ότι η κατανάλωση βενζίνης για τις επαγγελματικές μετακινήσεις του προσωπικού έφτασε τα lt. Αν σε αυτά συνυπολογιστούν και περίπου lt βενζίνης τα οποία καταναλώθηκαν για τις εκπαιδευτικές μετακινήσεις του προσωπικού, η συνολική κατανάλωση Έγινε η παραδοχή ότι η μέση κατανάλωση ενός βενζινοκίνητου οχήματος είναι 7,9 λίτρα/100 χλμ. 45

47 βενζίνης για τη μετακίνηση των στελεχών της Τράπεζας το 2016 ανήλθε σε περίπου lt. Ταυτόχρονα, για την ίδια χρονιά η κατανάλωση diesel κίνησης ξεπέρασε τα lt 25. Πίνακας 13 - Συνολικές οδικές μετακινήσεις εργαζομένων Βενζίνη Diesel κίνησης Συνολική κατανάλωση για επαγγελματικές μετακινήσεις (klt) Συνολική κατανάλωση για εκπαιδευτικές μετακινήσεις (klt) Συνολική κατανάλωση για οδικές μετακινήσεις (klt) Συνολική κατανάλωση για οδικές μετακινήσεις (lt/εργαζ.) Συνολικά το 2016 διανύθηκαν περισσότερα από 27,7 εκατ. χιλιόμετρα οδικώς για επαγγελματικούς και εκπαιδευτικούς λόγους. Παράλληλα, μέσω της ανάθεσης προγραμμάτων e-learning αποφεύχθηκαν περίπου χιλιόμετρα οδικών μετακινήσεων (Εικόνα 14) Σύνολο αναθέσεων μαθημάτων e-learning Σύνολο εργαζομένων που εκπαιδεύτηκαν Αποφυγή μετακινήσεων λόγω e-learning (x1.000 χλμ) Εικόνα 14 - Εκπαιδεύσεις μέσω e-learning Αναφορικά με τις αεροπορικές μετακινήσεις στελεχών της Τράπεζας, γίνεται αναλυτική καταγραφή όλων των αεροπορικών διαδρομών που πραγματοποιούνται καθ όλη τη διάρκεια του έτους βάσει στοιχείων που δίνονται από συνεργαζόμενο ταξιδιωτικό γραφείο. Έτσι, συνολικά το 2016 διανύθηκαν από στελέχη της Τράπεζας περισσότερα από 5 εκατ. χιλιόμετρα αεροπορικώς. Πραγματοποιώντας συγκεκριμένες παραδοχές για τον τύπο του χρησιμοποιούμενου αεροσκάφους 28 υπολογίσθηκε ότι η κατανάλωση καυσίμου που αντιστοιχεί στις μετακινήσεις των στελεχών της Τράπεζας αντιστοιχεί σε 202 t καυσίμου αεροπορίας (jet fuel) για το Πίνακας 14 - Αεροπορικές μετακινήσεις εργαζομένων Αεροπορικές μετακινήσεις Συνολικά χιλιόμετρα που διανύθηκαν (km) Χιλιόμετρα ανά εργαζόμενο (km/εργαζ.) Συνολική κατανάλωση jet fuel (t) Έγινε η παραδοχή ότι η μέση κατανάλωση ενός ντιζελοκίνητου οχήματος είναι 6,4 λίτρα/100 χλμ. 26 Εκ των οποίων τα 418 klt βενζίνης αφορούν σε μετακινήσεις με ιδιόκτητα/leased βενζινοκίνητα οχήματα. 27 Το σύνολο της κατανάλωσης αφορά σε μετακινήσεις με ιδιόκτητα/leased ντιζελοκίνητα οχήματα. 28 Θεωρήθηκε ως τύπος το Β που χρησιμοποιείται τόσο σε πτήσεις εσωτερικού, όσο και σε πτήσεις προς την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή, που είναι και οι προορισμοί της πλειονότητας των ταξιδιών που πραγματοποιούν τα στελέχη της Τράπεζας. 46

48 Στο παρακάτω διάγραμμα απεικονίζεται σχηματικά το σύνολο των επαγγελματικών μετακινήσεων από τα στελέχη της Τράπεζας, αλλά και αυτό που αποφεύγεται μέσω της υλοποίησης εκπαιδεύσεων e-learning. Το 2016, τα συνολικά διανυθέντα χιλιόμετρα άγγιξαν τα χιλιόμετρα. 53% % 12% 9% 63% km km 22% 3% 12% Οδικές επαγγελματικές μετακινήσεις Οδικές εκπαιδευτικές μετακινήσεις Αεροπορικές μετακινήσεις Μετακινήσεις που αποφεύχθηκαν λόγω e-learning Εικόνα 15 - Σύνολο μετακινήσεων και η συμβολή των εκπαιδεύσεων μέσω e-learning Πρόσθετες ποσότητες καυσίμων και ενεργειακών πόρων καταναλώνονται κατά την μετακίνηση των στελεχών και εργαζομένων της Τράπεζας από το σπίτι προς την εργασία τους και αντίστροφα (ΜΜΜ, ΙΧ αυτοκίνητα). Εντούτοις, δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία που να επιτρέπουν τον υπολογισμό των ποσοτήτων των καυσίμων της κατηγορίας αυτής. Νερό Πίνακας 15 - Δείκτες κατανάλωσης νερού Το νερό που καταναλώνεται στα κτήρια της Τράπεζας στην Ελλάδα, Κατανάλωση νερού προέρχεται από τα δίκτυα ύδρευσης των πόλεων και χρησιμοποιείται κυρίως για τον καθαρισμό των Συνολική κατανάλωση νερού (m 3 ) χώρων, καθώς και για την ατομική Κατανάλωση νερού ανά υγιεινή. Ως εκ τούτου η κατανάλωση εργαζόμενο (m 3 /εργαζ.) νερού έχει αξιολογηθεί ως μέσης Κατανάλωση νερού ανά μονάδα σημαντικότητας περιβαλλοντική επιφάνειας (m 3 /m 2 ) 8,3 0,23 7,9 0,23 πλευρά. Το 2016, κατά τις ανακαινίσεις των καταστημάτων, τοποθετήθηκαν σε 35 καταστήματα διακόπτες παροχής νερού με έλεγχο ροής στις βρύσες, καθώς και καζανάκια διπλής ροής. Παράλληλα, σε κάθε κατάστημα, που εγκαθίσταται BEMS, τοποθετείται μετρητής συνολικής κατανάλωσης νερού για την συνεχή παρακολούθηση της κατανάλωσης. Συγκριτικά με το 2015, η συνολική κατανάλωση νερού μειώθηκε κατά 8%. Το συγκεκριμένο οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη μείωση του προσωπικού (περίπου 4%). Αντίστοιχα, ο δείκτης συνολικής κατανάλωσης νερού ανά εργαζόμενο μειώθηκε κατά 4,2%. Αναλώσιμα υλικά Στην Τράπεζα Πειραιώς καταναλώνονται σημαντικές ποσότητες χαρτιού. Συνεπώς, η κατανάλωση χαρτιού έχει αξιολογηθεί ως η δεύτερη πιο σημαντική περιβαλλοντική πλευρά/επίπτωση από τη λειτουργία της Τράπεζας. Για τον υπολογισμό λαμβάνονται υπόψη: οι προμήθειες χάρτινων αναλωσίμων, οι συνδρομές εφημερίδων, καθώς και ποσότητες χαρτιού που χρησιμοποιούνται για λόγους επικοινωνίας και προβολής. 47

49 Στην Τράπεζα χρησιμοποιείται σχεδόν αποκλειστικά ως χαρτί γραφής Α3 και Α4 100% ανακυκλωμένο, με πιστοποίηση Eco-Label. Παράλληλα, σχεδόν το σύνολο των ποσοτήτων που καταναλώθηκαν το 2016 για λόγους εξωτερικής προβολής και επικοινωνίας ήταν από χαρτί που προήλθε από δάση αειφόρου διαχείρισης, πιστοποιημένο κατά FSC. Όσον αφορά τα αναλώσιμα είδη, για το 2016, εκτός των δεδομένων από την εφαρμογή BOSS, συνυπολογίστηκαν και δεδομένα από προμήθειες χαρτιού και μελανιών/τόνερ που έγιναν από ορισμένες οργανωτικές μονάδες εκτός της εφαρμογής προμηθειών 29, αλλά και από συγκεντρωτικά στοιχεία των προμηθευτριών εταιριών οι οποίες παρέχουν την υπηρεσία MPS. Σε σύγκριση με το 2015, παρατηρήθηκε μείωση στη συνολική κατανάλωση χαρτιού και στο δείκτη κατανάλωσης χαρτιού ανά εργαζόμενο κατά 6% και 2% αντίστοιχα. Οι συνολικές ποσότητες ξεπέρασαν τους τόνους, εκ των οποίων οι 812 τόνοι αφορούσαν οικολογικό χαρτί πιστοποιημένο με eco-label, οι 135 τόνοι χαρτί πιστοποιημένο κατά FSC και οι 462 τόνοι συμβατικό χαρτί. Σχετικά με την κατανάλωση αναλωσίμων εκτύπωσης (τόνερ, μελανοδοχεία κ.ά.), έγινε προμήθεια περισσότερων των τεμαχίων, εκ των οποίων τα προήλθαν από διαδικασία αναγόμωσης. 58% % 2016 Οικολογικό χαρτί πιστοποιημένο με eco-label Συμβατικό χαρτί 12% 30% 10% 33% Χαρτί πιστοποιημένο κατά fsc Εικόνα 16 - Κατανομή κατανάλωσης χαρτιού Πίνακας 16 - Δείκτες κατανάλωσης χαρτιού Δείκτες Κατανάλωσης Χαρτιού Πίνακας 17 - Δείκτες κατανάλωσης μελανιών Δείκτες Κατανάλωσης Μελανιών Συνολική κατανάλωση χαρτιού (kg/εργαζ.) Σύνολο Τεμαχίων Κατανάλωση ανακυκλωμένου χαρτιού (kg/εργαζ.) 59,4 58,1 Τεμάχια ανά εργαζόμενο 4,4 4,3 Η χρήση των υπηρεσιών διαχείρισης εγγράφων MPS που εφαρμόζεται σε 23 κτήρια με στόχο την αποφυγή των λανθασμένων εκτυπώσεων καθώς και η νέα πρωτοποριακή υπηρεσία e-signature, (ηλεκτρονική υπογραφή εγγράφων και συμβάσεων) που ολοκληρώθηκε το 2016 στο Δίκτυο των Καταστημάτων συνέβαλαν θετικά στη μείωση της κατανάλωσης χαρτιού. Επιπλέον, μέσα στο 2016 εγκαινιάστηκε πιλοτικά σε 53 καταστήματα ένας νέος σύγχρονος και πρωτοποριακός τύπος ταμείου, το Paperless cashier, που προάγει την εξάλειψη του χαρτιού στα καταστήματα. Για το 2016, υπολογίσθηκε ότι εξοικονομήθηκαν φύλλα χαρτιού (περίπου 3 τόνοι χαρτιού) από το 29 Για τα συγκεκριμένα, έγιναν εκτιμήσεις βάσει των αντίστοιχων ειδών που υπάρχουν στο σύστημα προμηθειών BOSS της Τράπεζας Πειραιώς. 48

50 πιλοτικό πρόγραμμα. Το συγκεκριμένο έργο σχεδιάζεται να επεκταθεί και να ολοκληρωθεί μέσα στο Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και αερίων ρυπαντών Βασικές πηγές εκπομπών αερίων από τις δραστηριότητες της Τράπεζας είναι οι ακόλουθες: Κατανάλωση ντίζελ στα κτήρια για θέρμανση χώρων ή σε γεννήτριες (H/Z). Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας σε όλα τα κτήρια της Τράπεζας (εμμέσως). Κατανάλωση καυσίμων (βενζίνης, πετρελαίου κίνησης, αεροπορικών καυσίμων κ.ά.) για τις μετακινήσεις των εργαζομένων σε επαγγελματικά και εκπαιδευτικά ταξίδια. Κατανάλωση καυσίμων (βενζίνης, πετρελαίου κίνησης κ.ά.) από τις μετακινήσεις των εργαζομένων από το σπίτι στην εργασία τους και αντίστροφα. Το σύνολο των ψυκτικών μέσων που περιέχουν φθοριούχα θερμοκηπιακά αέρια και προστέθηκαν στις εγκαταστάσεις σταθερού εξοπλισμού κλιματισμού, ψύξης και αντλιών θερμότητας. Υπολογισμός ισοδύναμων εκπομπών CO 2 Για τον υπολογισμό των συνολικών ισοδύναμων εκπομπών CO2 της Τράπεζας λήφθηκαν υπόψη οι εκπομπές οι οποίες προήλθαν από: Άμεσες εκπομπές αερίων (Scope 1) την κατανάλωση πετρελαίου για λόγους θέρμανσης, την κατανάλωση βενζίνης και diesel από τα αυτοκίνητα/ δίκυκλα που αποτελούν τον εταιρικό στόλο, και το σύνολο των ψυκτικών μέσων που προστέθηκαν στο σύνολο των εγκαταστάσεων σταθερού εξοπλισμού κλιματισμού, ψύξης και αντλιών θερμότητας. Έμμεσες εκπομπές αερίων σχετιζόμενες με την ηλεκτρική ενέργεια που καταναλώνεται στα κτήρια της Τράπεζας (Scope 2) την ηλεκτρική κατανάλωση στο σύνολο των κτηρίων και καταστημάτων. Λοιπές έμμεσες εκπομπές αερίων (Scope 3) τις οδικές μετακινήσεις των εργαζομένων για επαγγελματικούς και εκπαιδευτικούς λόγους με ενοικιαζόμενα ή ΙΧ αυτοκίνητα, και τις αεροπορικές μετακινήσεις των εργαζομένων. Έχουν χρησιμοποιηθεί οι εξής συντελεστές: 1 για το CO2, 25 για το CH4 και 298 για το N2O. Πιο αναλυτικά βλ.: IPCC, Fourth Assessment Report (AR4), Working Group 1, Chapter 2, Changes in Atmospheric Constituents and in Radiative Forcing, Table 2.14, p Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται οι συνολικές εκπομπές αερίων από την καύση του ντίζελ για λόγους θέρμανσης. Ο υπολογισμός των εκπομπών από την κατανάλωση πετρελαίου βασίζεται στις Κατευθυντήριες Οδηγίες του IPCC και του EMEP/EEA για τις εθνικές απογραφές εκπομπών. 49

51 Πίνακας 17 - Εκπομπές αερίων λόγω κατανάλωσης ντίζελ Εκπομπές αερίων από την κατανάλωση ντίζελ CO2 (t/έτος) 1.193,47 872,05 CH4 (t/έτος) 0,16 0,12 N2O (t/έτος) 0,01 0,01 CO2,eq (t/έτος) 1.200,38 877,10 SO2 (t/έτος) 0,75 0,55 NOx (t/έτος) 1,61 6,04 PM (t/έτος) 0,35 0,24 Η ηλεκτρική ενέργεια αποτελεί τη βασική ενεργειακή πηγή για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της Τράπεζας Πειραιώς. Παρόλο που στους χώρους κατανάλωσής της η ηλεκτρική ενέργεια δεν συνδέεται με την έκλυση αερίων ρυπαντών, εντούτοις ο τομέας της ηλεκτροπαραγωγής θεωρείται ως μία από τις σημαντικότερες πηγές αερίων ρυπαντών, ιδιαίτερα όταν η παραγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας βασίζεται στη χρήση ορυκτών καυσίμων (λιγνίτης, πετρέλαιο κ.ά.). Στην Ελλάδα η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας συνεπάγεται σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, δεδομένου ότι: 1) στο διασυνδεδεμένο ηπειρωτικό σύστημα της χώρας η παραγωγή ηλεκτρισμού βασίζεται κυρίως στη χρήση λιγνίτη και φυσικού αερίου και δευτερευόντως στη χρήση πετρελαίου, υδροηλεκτρικών και άλλων ΑΠΕ, 2) στα αυτόνομα ηλεκτρικά συστήματα των νησιών η ηλεκτροπαραγωγή γίνεται κυρίως μέσω πετρελαϊκών μονάδων και κάποιων αιολικών και φωτοβολταϊκών πάρκων. Έτσι, η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στα κτήρια της Τράπεζας συνεπάγεται έκλυση αερίων στους συμβατικούς σταθμούς παραγωγής ηλεκτρισμού του ελληνικού ηλεκτρικού συστήματος. Για τις συνεπαγόμενες εκπομπές από την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας λαμβάνονται υπόψη τα στοιχεία του εθνικού ενεργειακού ισοζυγίου και των εκπομπών που καταγράφονται στην ετήσια Εθνική Έκθεση Απογραφής Εκπομπών Αερίων Φαινομένου του Θερμοκηπίου και άλλων αερίων για το έτος Αξίζει να σημειωθεί ότι η Τράπεζα το 2016 έχει εξασφαλίσει εγγυήσεις προέλευσης για το 100% της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνεται στις κτηριακές υποδομές της Τράπεζας. Πίνακας 18 - Εκπομπές αερίων λόγω κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας Εκπομπές αερίων από την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας CO 2 (t/έτος) , ,24 CH 4 (t/έτος) 0,61 0,57 N 2O (t/έτος) 0,58 0,54 CO 2,eq (t/έτος) , ,53 SO 2 (t/έτος) 98,87 91,91 NO x (t/έτος) 116,17 108,00 PM (t/έτος) 30,37 28,24 30 location-based μεθοδολογία. 31 Έγινε αναθεώρηση των εκπομπών αέριων ρυπαντών για το Οι αλλαγές οφείλονται στην επικαιροποίηση των συντελεστών εκπομπής αέριων ρυπαντών για την ηλεκτρική ενέργεια βασιζόμενοι πλέον πρόσφατα στοιχεία σχετικά με τη σύνθεση του ενεργειακού μείγματος του ηλεκτρικού τομέα της χώρας. 50

52 Όσον αφορά στις επαγγελματικές μετακινήσεις των εργαζομένων (οδικές και αεροπορικές), οι υπολογιζόμενες εκπομπές είναι σημαντικά χαμηλότερες σε σχέση με αυτές που συνδέονται με την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, με την εξαίρεση του CH4 (καθώς οι μετακινήσεις με οχήματα συνιστούν τη σημαντικότερη πηγή έκλυσης του ρύπου αυτού) και του N2O. Οι συνεπαγόμενες εκπομπές από την καύση βενζίνης και πετρελαίου κίνησης υπολογίζονται με βάση τις ποσότητες καυσίμων που καταναλώθηκαν και κατάλληλους συντελεστές εκπομπής που αντλούνται από τις Κατευθυντήριες Οδηγίες του IPCC και του EMEP/EEA για τις εθνικές απογραφές εκπομπών. Πίνακας 19 - Εκπομπές αερίων λόγω επαγγελματικών μετακινήσεων Οδικές Αεροπορικές CO 2 (t/έτος) 4.574, ,20 444,48 636,20 CH 4 (t/έτος) 1,43 1, N 2O (t/έτος) 0,48 0, CO 2,eq (t/έτος) 4.753, ,42 444,48 636,20 SO 2 (t/έτος) 0,02 0,03 0,14 0,20 NO x (t/έτος) 13,87 13,60 1,46 2,09 PM (t/έτος) 0,53 0, Τέλος, το 2016 κατά τη συντήρηση του συνόλου των σταθερών εγκαταστάσεων κλιματισμού, ψύξης ή αντλιών θερμότητας στα κτήρια της Τράπεζας Πειραιώς προστέθηκαν τα παρακάτω ψυκτικά μέσα τα οποία περιέχουν φθοριούχα αέρια θερμοκηπίου: R-407C (υδροφθοράνθρακες HFCs) R-410A (υδροφθοράνθρακες HFCs) R-417A (υδροφθοράνθρακες HFCs) R-422D (υδροφθοράνθρακες HFCs) R-422A (υδροφθοράνθρακες HFCs) R-438A (υδροφθοράνθρακες HFCs) Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται οι συνολικές ποσότητες αυτών που προστέθηκαν το 2015 και το Θα πρέπει να τονιστεί πως η συντήρηση των κλιματιστικών γίνεται από εξειδικευμένες εταιρείες βάσει ετήσιας σύμβασης. Οι ποσότητες των ψυκτικών μέσων που χρησιμοποιούνται ετησίως για τη συντήρηση των κλιματιστικών συστημάτων δε θεωρούνται σημαντικές. Πίνακας 20 - Προσθήκη HFCs και ισοδύναμες εκπομπές CO2 Προσθήκη HFCs (kg) CO2,eq(tn) 32 Ψυκτικό Μέσο R-407C 253,50 332,50 418,91 549,46 R-410A 154,20 95,20 304,55 188,02 R-417A 0,00 1,70 0,00 3,80 R-422D 5,50 47,70 14,43 125,12 R-422Α 16,00 0,00 48,69 0,00 R-438A 18,00 42,00 38,73 90,36 825,29 956,75 32 Οι υπολογισμοί για τις ισοδύναμες εκπομπές CO2 έγιναν βάσει των Παραρτημάτων ΙΙ και IV της ΚΥΑ 18694/

53 Παρακάτω καταγράφονται οι συνολικές εκπομπές αέριων ρύπων για το Συγκριτικά με το 2015 προέκυψε μικρή μείωση της τάξης του 2% στις εκπομπές CO2 ανά εργαζόμενο, ενώ από το 2008 η αντίστοιχη μείωση ξεπερνάει το 36% Εικόνα 17 - Συνολικές εκπομπές CO 2 (kg/εργαζ.) Υγρά απόβλητα Τα υγρά απόβλητα από τις δραστηριότητες της Τράπεζας περιορίζονται σε αστικά υγρά απόβλητα, από τους χώρους υγιεινής, την καθαριότητα και το νερό που χρησιμοποιείται στα συστήματα θέρμανσης και ψύξης των κτηρίων. Το σύνολο των υγρών αποβλήτων από τα κτήρια της Τράπεζας διοχετεύεται στα αντίστοιχα δημοτικά δίκτυα αποχέτευσης προς περαιτέρω επεξεργασία και τελική διάθεση σύμφωνα με τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας, καθώς όλα τα κτήρια είναι συνδεδεμένα με δίκτυα αποχέτευσης. Η συνολική ποσότητα των υγρών αποβλήτων υπολογίζεται με βάση τη συνολική κατανάλωση νερού στην Τράπεζα εκτιμώντας απώλειες (πχ. λόγω εξάτμισης κ.ά.) της τάξης του 5%. Έτσι, το 2016 εκτιμάται πως η συνολική ποσότητα υγρών αποβλήτων ανήλθε σε m 3 και ο δείκτης ανά εργαζόμενο σε 7,55 m 3 /εργαζ. Σε κάθε περίπτωση η διαχείριση των υγρών αποβλήτων θεωρείται ότι δεν αποτελεί πηγή σημαντικής περιβαλλοντικής όχλησης από τις δραστηριότητες της Τράπεζας. Στερεά απόβλητα Τα στερεά απόβλητα από τις δραστηριότητες της Τράπεζας Πειραιώς, περιλαμβάνουν κυρίως: Χαρτί Τόνερ και μελανοδοχεία Υλικά που περιέχονται σε ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές όπου γίνεται εναλλακτική διαχείριση με περιβαλλοντικά ενδεδειγμένο τρόπο, ήτοι: Πλαστικό Αλουμίνιο Βαρέα και λοιπά μέταλλα Γυαλί Απόβλητα οικιακού τύπου Σε όλες τις κτηριακές υποδομές εφαρμόζονται τα προγράμματα συλλογής των υλικών προς ανακύκλωση και υπάρχουν παντού τοποθετημένοι κάδοι ανακύκλωσης χαρτιού, μελανιών, 52

54 μπαταριών και λαμπτήρων. Επιπλέον, σε 15 μεγάλα κτήρια διοίκησης πραγματοποιείται ανακύκλωση συσκευασιών στους χώρους των κυλικείων. Συνολικά το 2016 πραγματοποιήθηκαν περισσότερες από συλλογές υλικών προς διαχείριση σε όλη την ελληνική επικράτεια. Η συλλογή χαρτιού, μελανοδοχείων/τόνερ, πλαστικού προς διαχείριση γίνεται σε συνεργασία με αδειοδοτημένες εταιρείες. Περισσότεροι από 850 τόνοι χαρτιού ανακυκλώθηκαν και περίπου τεμάχια αναλωσίμων εκτύπωσης εστάλησαν για επαναχρησιμοποίηση/ανακύκλωση (29% αύξηση συγκριτικά με το 2015). Ειδικότερα για τις συλλογές χαρτιού από το δίκτυο καταστημάτων οι συνολικές ποσότητες προς ανακύκλωση αυξήθηκαν κατά 17% συγκριτικά με το 2015, κυρίως λόγω της ένταξης του συνόλου των καταστημάτων σε συγκεκριμένα προγράμματα συλλογής (Εικόνα 18) Αποθήκες Κτήρια Διοίκησης Δίκτυο Καταστημάτων Εικόνα 18 - Ανακύκλωση Χαρτιού (tn) Για τη συλλογή μικρών μπαταριών, μεγάλων συσσωρευτών και αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (συμπεριλαμβανομένων και των λαμπτήρων και φωτιστικών ειδών) η Τράπεζα συνεργάστηκε με τα αντίστοιχα αδειοδοτημένα συλλογικά συστήματα. Ειδικότερα για τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ), 529,45 τόνοι εστάλησαν προς εναλλακτική διαχείριση (48% περισσότεροι σε σύγκριση με πέρσι), εκ των οποίων οι 485 περίπου τόνοι αφορούσαν σε εκκαθαρίσεις αποθηκευτικών χώρων. Στο παρακάτω διάγραμμα φαίνεται το σύνολο των ποσοτήτων ανά υλικό που εστάλησαν το 2016 προς εναλλακτική διαχείριση. Χαρτί 858 Μέταλλο 51 Μπαταρίες και Μεγάλοι Συσσωρευτές 10 Τόνερ 21 Πλαστικό 6 Ηλεκτρικός και Ηλεκτρονικός Εξοπλισμός 529 Εικόνα 19 - Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων 2016 (tn) 53

55 Τέλος, τα απόβλητα οικιακού τύπου τοποθετούνται σε κάδους των Δήμων στους οποίους υπάγονται τα κτήρια της Τράπεζας και η αποκομιδή τους γίνεται με απορριμματοφόρα των εν λόγων Δήμων. Επικίνδυνα απόβλητα Τα επικίνδυνα υλικά στους χώρους της Τράπεζας περιορίζονται σε προϊόντα που χρησιμοποιούνται στην καθαριότητα και στην απολύμανση των χώρων από τα αντίστοιχα εξωτερικά συνεργεία που έχουν επιφορτιστεί με τις δραστηριότητες αυτές. Οι ποσότητες των υλικών αυτών είναι μικρές και το προσωπικό των συνεργείων καθαρισμού που τα χρησιμοποιούν, τα διαχειρίζεται κατάλληλα. Συνεπώς, η χρήση καθαριστικών υλικών στα κτήρια έχει αξιολογηθεί ως χαμηλής σημαντικότητας περιβαλλοντική πλευρά. Με στόχο την περαιτέρω μείωση των επιπτώσεων από τη χρήση των καθαριστικών προϊόντων και την ευαισθητοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού, το 2015 ξεκίνησε η προμήθεια και χρήση οικολογικών προϊόντων, με την αναγνωρισμένη από την Ευρωπαϊκή Ένωση περιβαλλοντική πιστοποίηση Eco- Label 33, σε 6 Κτήρια Διοίκησης του Ομίλου της Τράπεζας Πειραιώς: 4 κτήρια διοίκησης της Τράπεζας Πειραιώς στα κτήρια όπου στεγάζονται οι διοικητικές υπηρεσίες του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς και ΕΤΒΑ ΒΙ.ΠΕ. Το πρόγραμμα επεκτάθηκε και στα κτήρια Εθνικής Αμύνης 5-7 στη Θεσσαλονίκη και Λ. Μεσογείων στην Αθήνα. Έτσι, στις αρχές του 2017 περισσότεροι από εργαζόμενοι χρησιμοποίησαν περιβαλλοντικά πιστοποιημένα καθαριστικά προϊόντα. Τέλος, επισημαίνεται πως στα κτήρια που ασκούνται οι δραστηριότητες της Τράπεζας δεν υπάρχει αμίαντος. Θόρυβος Ο εξοπλισμός που είναι εγκατεστημένος σε κτήρια της Τράπεζας δεν παράγει σημαντικά επίπεδα θορύβου, εσωτερικά ή εξωτερικά. Ο εξοπλισμός, άλλωστε, (κλιματιστικά, ηλεκτρονικές συσκευές κ.ά.) συντηρείται τακτικά στη βάση σχετικών συμβάσεων που έχει υπογράψει η Τράπεζα με εξειδικευμένες εταιρείες, αντιπροσωπείες του εξοπλισμού, κ.ά. Σε σχέση με τον εξωτερικό θόρυβο, οι πύργοι ψύξης των κλιματιστικών μηχανημάτων παράγουν χαμηλά επίπεδα θορύβου, υπό κανονικές συνθήκες λειτουργίας. Δεδομένου δε, ότι όλα τα κτήρια της Τράπεζας λειτουργούν σε αστικές περιοχές, είναι φανερό ότι η επίδραση των συσκευών αυτών, στα συνήθη επίπεδα θορύβου του εξωτερικού περιβάλλοντος, είναι αμελητέα. Συμπερασματικά, ο θόρυβος είναι ένα περιβαλλοντικό ζήτημα μη σημαντικό σε σχέση με τις δραστηριότητες της Τράπεζας, ενώ τα επίπεδα θορύβου στους χώρους δραστηριοτήτων βρίσκονται εντός των σχετικών ορίων της νομοθεσίας. Σε κάθε περίπτωση όμως, λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα ηχομόνωσης. Βιοποικιλότητα Οι δραστηριότητες της Τράπεζας αναπτύσσονται σε κτηριακές εγκαταστάσεις, οι οποίες βρίσκονται εντός του αστικού ιστού και επομένως δεν προκαλούν άμεσες επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα. Η Τράπεζα δεν διαθέτει κτηριακές υποδομές οι οποίες να βρίσκονται εντός του Δικτύου NATURA Το Eco-Label είναι το επίσημο οικολογικό σήμα τη Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η τοποθέτηση του λογοτύπου του σε ένα προϊόν πιστοποιεί τη φιλικότητά του στο περιβάλλον καθ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής του, αρχίζοντας από την πρώτη ύλη, συνεχίζοντας µε τη διαδικασία παραγωγής, τη διανομή, τη χρήση και καταλήγοντας στην τελική διάθεση. 54

56 12 Περιβαλλοντική Τραπεζική Το 2016 ήταν ένα ακόμα έτος με σημαντικές πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις στην Ελλάδα οι οποίες παρέτειναν το κλίμα οικονομικής αβεβαιότητας. Παρόλα αυτά οι δεσμεύσεις της Ελλάδας απέναντι στις κατευθυντήριες γραμμές της Ε.Ε. επέφεραν τροποποιήσεις στο νομοθετικό και ρυθμιστικό πλαίσιο σε τομείς της βιώσιμης ανάπτυξης, όπως τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), την εξοικονόμηση ενέργειας στα κτήρια (ιδιωτών και επιχειρήσεων), τον αγροτικό κόσμο (μέσω των επιδοτήσεων), τον τουριστικό κλάδο κ.ά. Σε πολλούς τομείς εισάγονται νέα πρότυπα, όπως το νέο μοντέλο λειτουργίας της αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας, όπου το θεσμικό πλαίσιο προσαρμόζεται στις ιδιαιτερότητες της κάθε τεχνολογίας και στη διείσδυσή τους στην αγορά. Το μοντέλο αυτό θα λειτουργήσει στο πλαίσιο της ενεργειακής ένωσης που προωθείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα τελευταία χρόνια, όπου σκοπό έχει την προάσπιση των μακροπρόθεσμων οικονομικών συμφερόντων των κρατών μελών και τη συνέχιση της πορείας προς τη βιώσιμη ανάπτυξη. Με όχημα τις κοινοτικές οδηγίες, προωθούνται συγκεκριμένες φιλοπεριβαλλοντικές και κοινωνικά ευαίσθητες πολιτικές για τα κράτη μέλη, τροποποιώντας αντίστοιχα το εκάστοτε θεσμικό πλαίσιο αυτών. Η Τράπεζα Πειραιώς με το Green Banking & Αναπτυξιακά Προγράμματα, παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και το θεσμικό πλαίσιο τόσο στον τομέα των Ανενεώσιμων Πηγών Ενέργειας, που αποτελεί το σημαντικότερο μέρος του πράσινου χαρτοφυλακίου, όσο και σε όλους τους τομείς που συμβάλλουν στην προώθηση του βιώσιμου μοντέλου ανάπτυξης, όπως η εξοικονόμηση ενέργειας, η ορθή διαχείριση νερού και αποβλήτων, η βιολογική γεωργία, ο αγροτουρισμός - οικοτουρισμός, οι πράσινες μεταφορές και η πράσινη χημεία. Βασική προτεραιότητα του Green Banking & Αναπτυξιακά Προγράμματα είναι η δημιουργία και ο εκσυγχρονισμός δανειακών προϊόντων καθώς και η παροχή υποστήριξης των εσωτερικών και εξωτερικών πελατών της Τράπεζας. Στο πλαίσιο ενίσχυσης της ενιαίας κουλτούρας του Ομίλου, ενισχύθηκε περαιτέρω ο εξειδικευμένος ρόλος του Συνεργάτη Κέντρων Επιχειρηματικότητας στο Δίκτυο των Καταστημάτων. Ο ρόλος ξεκίνησε από το 2010 και αποτέλεσε μέχρι και σήμερα τον άμεσο σύνδεσμο του πελατολογίου της Τράπεζας, με τις ευκαιρίες που προκύπτουν και τις δυνατότητες που παρέχονται σε αυτούς τους τομείς, ενώ χρέος του είναι να ενημερώνεται για τις εξελίξεις στους σχετικούς τομείς. Οι Συνεργάτες συμμετείχαν σε εκδηλώσεις και workshops που οργανώνονταν από θεσμικούς φορείς αλλά και από τον τοπικό επιχειρηματικό κόσμο, με σκοπό την άμεση πληροφόρηση τους σε ζητήματα που άπτονται της πράσινης επιχειρηματικότητας και κυρίως τη στήριξη της τοπικής αγοράς στην προσέγγιση αυτή. Ο στόχος για το 2017 είναι η αναβάθμιση της εξυπηρέτησης που παρέχει στους πελάτες το Δίκτυο της Τράπεζας Πειραιώς, με την περαιτέρω ενεργοποίηση των Συνεργατών Κέντρων Επιχειρηματικότητας καθώς και η εστίαση στην προώθηση των περιβαλλοντικών υπηρεσιών σε κλάδους προτεραιότητας για την ελληνική οικονομία όπως ο τουρισμός. Επίσης, οι συνέργειες με ευρωπαϊκούς φορείς τίθενται σε πρώτο πλάνο με στόχο την ανάπτυξη νέων προϊόντων. Εντός του 2017 αναμένεται και η ολοκλήρωση των διαδικασιών που θα θέσουν σε λειτουργία το νέο Σύστημα Περιβαλλοντικής και Κοινωνικής Διαχείρισης (ESMS) ενώ η οικονομοτεχνική αξιολόγηση επενδύσεων φιλικών προς το περιβάλλον και η επιβεβαίωση εφαρμογής της ισχύουσας νομοθεσίας σχετικά με τη λειτουργία των χρηματοδοτημένων επιχειρήσεων, αποτελεί επίσης ένα φιλόδοξο στόχο Πράσινα Προϊόντα και Υπηρεσίες Σε συνέχεια των αλλαγών που προηγήθηκαν το 2015 στο θεσμικό πλαίσιο που αφορούσε την ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ και την ουσιαστική επανεκκίνηση της αγοράς, ύστερα από την περίοδο και την αναστολή αδειοδότησης νέων φωτοβολταϊκών έργων, το Green Banking & Αναπτυξιακά Προγράμματα προχώρησε στη δημιουργία και τον εκσυγχρονισμό υφιστάμενων και νέων δανειακών προϊόντων. Κάτω από την ομπρέλα της ομάδας «Πειραιώς Green Επιχειρείν», όπου με ευνοϊκούς όρους και ευέλικτες διαδικασίες χρηματοδοτούνται μικρομεσαίες επιχειρήσεις και 55

57 ελεύθεροι επαγγελματίες, προστέθηκε ένα ακόμη εξειδικευμένο πράσινο προϊόν ο «Ενεργειακός Συμψηφισμός». Το νέο προϊόν έρχεται να τονίσει τα οφέλη της ενεργειακής αυτονομίας και να ενισχύσει την κατεύθυνση των επιχειρήσεων σε επιλογές φιλικές προς το περιβάλλον όπως αυτή των φωτοβολταϊκών, με στόχο τον συμψηφισμό της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγουν με αυτή που καταναλώνουν. Στην ομπρέλα του «Πειραιώς Green Επιχειρείν» από το 2015 υπάρχει και το δανειακό προϊόν «Ενεργειακή Αναβάθμιση», ώστε με τη σειρά του να δημιουργήσει ευνοϊκές συνθήκες για την ενεργειακή αναβάθμιση των επιχειρηματικών εγκαταστάσεων. Παράλληλα με την ανανέωση του εκάστοτε εξοπλισμού, οι επιχειρήσεις κερδίζουν μείωση των λειτουργικών τους εξόδων, συνθήκες δημιουργίας άνεσης στο χώρο τους ενώ εφαρμόζουν φιλοπεριβαλλοντικές πρακτικές. Έτσι, παρόλο το δύσκολο οικονομικό κλίμα που επικρατεί στην Ελλάδα, η Τράπεζα παρέμεινε σε τροχιά στήριξης της πράσινης επιχειρηματικότητας και ειδικότερα των έργων ΑΠΕ. Επιπλέον των πράσινων προϊόντων για μικρομεσαίες επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες, το 2016 χρηματοδοτήθηκαν επίσης έργα υψηλής ισχύος και εντάσεως κεφαλαίων με έμφαση στον τομέα της αιολικής ενέργειας. Τα εν λόγω έργα αξιολογήθηκαν ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε επενδυτικού σχεδίου προκειμένου να παρασχεθούν από τη Τράπεζα τα κατάλληλα χρηματοδοτικά εργαλεία. Όσον αφορά τον τομέα της εξοικονόμησης ενέργειας, το 2016 το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας δημοσίευσε συμπληρωματικές αποφάσεις υπαγωγής του προγράμματος «Εξοικονόμηση κατ Οίκον». Σύμφωνα με τις νέες αποφάσεις υπαγωγής, η Τράπεζα διεκπεραίωσε περίπου αιτήσεις πελατών της σε σύνολο αιτήσεων. Έτσι δόθηκε η δυνατότητα υλοποίησης επιπλέον έργων εξοικονόμησης ενέργειας σε κατοικίες, σε σχέση με τους πελάτες που είχαν χρηματοδοτηθεί μέχρι την ανακοίνωση λήξης του προγράμματος στο τέλος του Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι η Τράπεζα εξακολουθεί να παρέχει τα Green Δάνεια Ιδιωτών με ευνοϊκό τιμολόγιο, ώστε να καλύπτει, ανεξάρτητα από τα εκάστοτε επιδοτούμενα προγράμματα, τις ανάγκες ενεργειακής αναβάθμισης των κατοικιών (για την κατασκευή ή/και εγκατάσταση εξοπλισμού) με ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους. Το 2016, η Τράπεζα Πειραιώς, σε συνεργασία με τις θυγατρικές της στην Ελλάδα (Εξέλιξη Κέντρο Βιώσιμης Επιχειρηματικότητας ΑΕ και ΕΤΒΑ ΒΙΠΕ ΑΕ) έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στις πράσινες υπηρεσίες. Συμβουλευτικές υπηρεσίες σχετικές με συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης, πιστοποιήσεις κατά EMAS, ISO & Green Key αλλά και παροχή μελετών ενεργειακής απόδοσης, ανθρακικού αποτυπώματος, διαχείρισης αποβλήτων και νερού, αποτέλεσαν αντικείμενο προώθησης από το Green Banking & Αναπτυξιακά Προγράμματα, με τη συμμετοχή του Δικτύου των Καταστημάτων και των θυγατρικών του Ομίλου. Οι πράσινες υπηρεσίες παρέχουν στις επιχειρήσεις τη δυνατότητα παρακολούθησης και καταγραφής των περιβαλλοντικών επιπτώσεών τους, ως αποτέλεσμα της δραστηριότητας τους. Αναδεικνύουν τρόπους βελτίωσης της λειτουργίας των επιχειρήσεων, προσφέροντας παράλληλα πολλαπλά οφέλη όπως την προστασία του περιβάλλοντος με τη μείωση του ανθρακικού τους αποτυπώματος, τη μείωση των λειτουργικών τους εξόδων με την ανανέωση του εξοπλισμού ή την καλύτερη διαχείριση της λειτουργίας τους, την ενίσχυση της φήμης κ.ά. Οι επιχειρήσεις που φέρουν τις συγκεκριμένες πιστοποιήσεις έχουν ένα επιπλέον πλεονέκτημα έναντι του ανταγωνισμού καθώς το ευρωπαϊκό μοντέλο ολοένα και περισσότερο επιβάλει την πιστοποίηση των προϊόντων και υπηρεσιών Οικονομοτεχνική Αξιολόγηση Πράσινων Έργων Βασικός πυλώνας του Green Banking & Αναπτυξιακά Προγράμματα αποτελεί η οικονομοτεχνική αξιολόγηση αειφορίας έργων που ανήκουν σε όλους τους τομείς πράσινης επιχειρηματικότητας. Η ομάδα των green experts αξιολογεί τα νέα projects, ελέγχοντας ενδελεχώς μεταξύ άλλων την προτεινόμενη τεχνολογία, την εμπειρία του εγκαταστάτη, την διαστασιολόγηση και την εκτιμώμενη παραγωγικότητα του έργου. Επιπλέον, εξετάζεται η βιωσιμότητα των έργων, λαμβάνοντας υπόψη ποικίλες παραμέτρους, ενώ η αδειοδοτική διαδικασία αυτών παρακολουθείται σε κάθε βήμα ωρίμανσης της επένδυσης, σύμφωνα με την οριζόμενη εθνική νομοθεσία και τα ευρωπαϊκά πρότυπα. 56

58 Η οικονομοτεχνική αξιολόγηση αειφορίας έχει επεκταθεί και στον επανέλεγχο ήδη χρηματοδοτημένων έργων. Κατά την ετήσια αναθέωρηση των ορίων, επανελέγχονται τα έργα και από το Green Banking & Αναπτυξιακά Προγράμματα προκειμένου να διασφαλίζεται η συνεχής και απρόσκοπτη λειτουργία του εγκατεστημένου εξοπλισμού και η παραγωγικότητά τους. Απώτερος στόχος της αξιολόγησης αειφορίας στη φάση αυτή είναι να προλαμβάνονται τυχόν αστοχίες κατά τη λειτουργία των έργων, προστατεύοντας τόσο τον πελάτη όσο και την Τράπεζα. Το σύνολο των πράσινων έργων που έχουν αξιολογηθεί από το Green Banking & Αναπτυξιακά Προγράμματα σε οποιοδήποτε στάδιο υλοποίησής τους αγγίζει τα Η άρτια στελέχωση του Green Banking & Αναπτυξιακά Προγράμματα σε συνδυασμό με την πολύχρονη εμπειρία στη χρηματοδότηση έργων με θετικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο, αποτέλεσε το συγκριτικό πλεονέκτημα για την άμεση υιοθέτηση του Συστήματος Περιβαλλοντικής και Κοινωνικής Διαχείρισης (Environmental and Social Management System - ESMS). Το ESMS περιλαμβάνει, το υφιστάμενο Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης που σχετίζεται με τους κινδύνους που μπορεί να προκύψουν από την εσωτερική λειτουργία της Τράπεζας και το οποίο είναι ήδη πιστοποιημένο κατά EMAS & ISO από το 2011 και το Σύστημα Περιβαλλοντικής και Κοινωνικής Διαχείρισης των κινδύνων οι οποίοι δύναται να προκύψουν από τις επιχειρηματικές δραστηριότητες των χρηματοδοτούμενων πελατών της. Κατά αντιστοιχία με την «Πολιτική του ESMS», η οποία εγκρίθηκε από την Εκτελεστική Επιτροπή της Τράπεζας, τροποποιήθηκε η Πιστωτική Πολιτική του Ομίλου και τα Κριτήρια Πιστοδοτήσεων προς Επιχειρήσεις εμπλουτίστηκαν με νέα Περιβαλλοντικά και Κοινωνικά Κριτήρια. Στο πλαίσιο σχεδιασμού και υλοποίησης του ESMS, ενσωματώνονται σταδιακά στις υφιστάμενες εγκριτικές διαδικασίες των δανείων οι συγκεκριμένες παράμετροι που σχετίζονται με την εκτίμηση και διαχείριση του περιβαλλοντικού και κοινωνικού κινδύνου κάθε επιχειρηματικής χρηματοδότησης και θα ακολουθούνται κατά την εξέταση κάθε νέας ή υφιστάμενης χρηματοδότησης επιχείρησης, με βάση την Πιστωτική Πολιτική του Ομίλου και τα σχετικά Διεθνή Πρότυπα. Εντός του 2016, ξεκίνησαν οι απαραίτητες τροποποιήσεις και στα μηχανογραφικά συστήματα της Τράπεζας προκειμένου να επιτευχθεί αυτοματοποιήση των ελέγχων. Η εφαρμογή του ESMS περιλαμβάνει, την υιοθέτηση από την Τράπεζα λίστας αποκλειόμενων δραστηριοτήτων, τη διεξαγωγή ελέγχου δέουσας επιμέλειας (due diligence) που αφορά στο περιβάλλον, την υγεία, την ασφάλεια και την κοινωνία σύμφωνα με το εθνικό θεσμικό πλαίσιο ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις και με τα Διεθνή Πρότυπα και τέλος τη σύνταξη πλάνου διορθωτικών ενεργειών όπου απαιτείται βάση συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος υλοποίησης. Η Τράπεζα παρακολουθεί και αξιολογεί, σε τακτική βάση, την περιβαλλοντική και κοινωνική επίδοση των χρηματοδοτούμενων έργων, επιχειρήσεων και οργανισμών. Σύμφωνα με τις γενικές προδιαγραφές ορθής λειτουργίας και διακυβέρνησης ενός συστήματος διαχείρισης, η Τράπεζα όρισε εντός του 2016 Group ESMS Officer και Group ESMS Coordinator, ως συντονιστές της εφαρμογής του συστήματος στην Ελλάδα και στις θυγατρικές του εξωτερικού ενώ θα προχωρήσει στη δημιουργία Steering Committee και Working Group για την άμεση υλοποίηση του προγράμματος. Για την παρακολούθηση του περιβαλλοντικού και κοινωνικού κινδύνου στο επιχειρηματικό χαρτοφυλάκιο αλλά και την ορθή, αποτελεσματική και βέλτιστη λειτουργία του συστήματος θα αποτυπώνονται σε τακτικά χρονικά διαστήματα τα αποτελέσματα (ποιοτικά και ποσοτικά) προκειμένου να εξάγονται τα απαραίτητα συμπεράσματα Πράσινο Χαρτοφυλάκιο - Αποτελέσματα Η Τράπεζα Πειραιώς μέσω αναλυτικών διαδικασιών παρακολούθησης του πράσινου χαρτοφυλακίου της, αποτυπώνει ανά τακτά χρονικά διαστήματα τη θετική συμβολή των πράσινων χρηματοδοτήσεων στην αειφόρο ανάπτυξη. Στόχος του Green Banking & Αναπτυξιακά Προγράμματα είναι η συνεχής 57

59 ενημέρωση όλων των ενδιαφερόμενων μερών σχετικά με τα ποσοτικά και ποιοτικά δεδομένα του χαρτοφυλακίου. Παράλληλα η ορθότητα των δεδομένων διασφαλίζεται και μέσω των ελέγχων ανεξάρτητων πιστοποιημένων φορέων. Στο τέλος του 2016, η Τράπεζα Πειραιώς είχε περισσότερα από 1,63 δισ. εγκεκριμένα όρια σε έργα πράσινης επιχειρηματικότητας, καταδεικνύοντας την ισχυρή δέσμευσή της στη χρηματοδότηση νέων έργων πράσινης επιχειρηματικότητας, με έμφαση στις ΑΠΕ, χρηματοδοτώντας από τα πρώτα στάδια του επενδυτικού σχεδίου μέχρι και την ολοκλήρωσή του. Σημαντική επίσης είναι η αύξηση (12% σε σχέση με το 2015) στο σύνολο των πράσινων πελατών (ιδιώτες και επιχειρήσεις) που έχουν χρηματοδοτηθεί μέχρι και το τέλος του 2016, οι οποίοι ξεπέρασαν τους , αναδεικνύοντας την προσπάθεια ενίσχυσης πληθώρας επιχειρήσεων και ιδιωτών και όχι μεμονωμένων περιπτώσεων. Συνολικά στο τέλος του 2016, τα ενεργά δανειακά υπόλοιπα του πράσινου χαρτοφυλακίου ξεπέρασαν τα 1,01 δισ. διατηρώντας για ακόμα μια χρονιά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του. Αναλυτικότερα, μέχρι το τέλος του 2016 περίπου ιδιώτες, με υπόλοιπα άνω των 82,5 εκατ., χρηματοδοτήθηκαν από την Τράπεζα προκειμένου να υλοποιήσουν την επένδυσή τους. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών υλοποίησε την εγκατάσταση περισσότερων από φωτοβολταϊκών συστημάτων σε στέγες ( 56 εκατ.). Σημειώνεται ότι η πλειοψηφία των ιδιωτών πελατών προέρχεται από το πρόγραμμα «Εξοικονόμηση κατ Οίκον» το οποίο είχε λήξει το Ωστόσο το 2016, και σε συνέχεια ένταξης στο πρόγραμμα επιπλέον ωφελούμενων από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, περίπου ιδιώτες προχώρησαν στην υλοποίηση κτηριακών παρεμβάσεων στις κατοικίες τους προκειμένου να μειώσουν τις ενεργειακές τους ανάγκες. Μέσα σε μία δύσκολη οικονομική περίοδο ( ), η Τράπεζα στήριξε έμπρακτα, μέσω τραπεζικού δανεισμού, πάνω από πελάτες στην προσπάθεια ολοκλήρωσης έργων για την εξοικονόμηση ενέργειας και κατά συνέπεια μείωσης των οικογενειακών δαπανών τους. Η πλειοψηφία των πολιτών που χρηματοδοτήθηκαν ανήκε στην κατώτερη εισοδηματική κλίμακα με ατομικό εισόδημα μικρότερο των ή οικογενειακό εισόδημα μικρότερο των Όσον αφορά τις επιπλέον υπαγωγές του 2016 ως αρχικά επιλέξιμες για την Τράπεζα Πειραιώς κρίθηκαν αιτήσεις με συνολικό προϋπολογισμό έργων προς υλοποίηση 40 εκατ. Σύμφωνα με τις επιπλέον αποφάσεις υπαγωγής του ενδιάμεσου προγράμματος που έχουν δημοσιευθεί, η Τράπεζα κατέχει περίπου το 41% επί των υπαγωγών. Συνολικά, μέχρι το τέλος του 2016, περίπου επιχειρήσεις χρηματοδοτήθηκαν από την Τράπεζα για την υλοποίηση των έργων τους που εντάσσονται στην πράσινη επιχειρηματικότητα. Οι πράσινες χρηματοδοτήσεις σε επιχειρήσεις, από τις μονάδες Μικρών Επιχειρήσεων, Επιχειρηματικών Κέντρων και Μεγάλων Επιχειρήσεων ξεπέρασαν το 899εκατ. Το μεγαλύτερο μέρος των χορηγήσεων καταλαμβάνουν τα έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η συνολική ισχύς αυτών που έχουν χρηματοδοτηθεί από την Τράπεζα (συμπεριλαμβανομένων όσων έχουν αποπληρώσει τη χρηματοδότησή τους), στο τέλος του 2016, ανήλθε σε 998 MW, κατέχοντας το 19% επί της συνολικής εγκατεστημένης ισχύος από ΑΠΕ στην Ελλάδα. Ειδικότερα, περισσότερα από φωτοβολταϊκά συστήματα έχουν ενεργά υπόλοιπα μέχρι το τέλος του 2016, με την πλειοψηφία αυτών να είναι έως 100 kw, ενώ η συνολική ισχύς όλων των χρηματοδοτημένων πάρκων (μαζί με τα αποπληρωμένα) φτάνει τα 515 MW. Σημαντικές χρηματοδοτήσεις, με ενεργά υπόλοιπα που αγγίζουν τα 256 εκατ., έχουν λάβει έργα για αιολικά πάρκα. Στο τέλος του 2016, το σύνολο των πάρκων που χρηματοδοτήθηκαν έφθασε σε συνολική ισχύ τα 405 MW, καταλαμβάνοντας το 17,1% της συνολικής εγκατεστημένης ισχύος αιολικών πάρκων σε λειτουργία στην Ελλάδα. Η Τράπεζα έχει χρηματοδοτήσει επίσης 20 μικρούς υδροηλεκτρικούς σταθμούς με 69 εκατ. ενεργά υπόλοιπα ενώ χρηματοδοτήθηκαν από την Τράπεζα με 47 εκατ. ενεργά υπόλοιπα και έργα βιομάζας/βιοαερίου συνολικής ισχύος 19 MW. Με τη λειτουργία των ενεργών και αποπληρωμένων έργων ΑΠΕ αποτρέπεται σε ετήσια βάση η έκλυση περισσότερων από 2,12 εκατ. τόνων CO2 στην ατμόσφαιρα. 58

60 Πίνακας 21 - Συνοπτικά μεγέθη 2016 Παρά το γεγονός ότι το 2016 οι πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις παρέτειναν το κλίμα οικονομικής αβεβαιότητας, δεν ανεκόπη η στήριξη του Ομίλου της Τράπεζας Πειραιώς που παρέχεται εδώ και πάνω από 10 χρόνια στην πράσινη οικονομία. Μέσω των συνεχών χρηματοδοτήσεων σ όλους τους τομείς της πράσινης επιχειρηματικότητας, το Green Banking & Αναπτυξιακά Προγράμματα συνέβαλε στη δημιουργία και διατήρηση εργατοετών (ισοδύναμο πλήρους απασχόλησης) την περίοδο (μέσος όρος περιόδου: θέσεις εργασίας άμεσων, έμμεσων και συνεπαγόμενων). Πράσινες Επενδύσεις Ο Όμιλος της Τράπεζας Πειραιώς, μέσω της θυγατρικής Piraeus Capital Management (PCM), συμμετέχει στον Όμιλο Advent που ειδικεύεται σε τεχνολογίες κυψελίδων καυσίμου (fuel cells). Η PCM συμμετέχει επίσης στην εταιρεία Ανακύκλωση Στερεών Αποβλήτων ΑΕ. Επιπλέον, το Piraeus Clean Energy fund, που επενδύει στον κλάδο της ενέργειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, έχει επενδύσει σε 2 έργα ΑΠΕ. Οι συνολικές συμμετοχές του Ομίλου στις εταιρίες φτάνουν τα 5,5 εκατ.. Συνεργασίες και συμμετοχές ΜΕΓΕΘΗ ΕΡΓΩΝ ΑΠΕ Όμιλος Πειραιώς Τράπεζα Πειραιώς Ισχύς από χρηματοδοτημένες ΑΠΕ (MW) Αποφυγή έκλυσης CO2 (χιλ. τόνοι) Ενεργά όρια πιστοδοτήσεων σε ΑΠΕ (δισ. ) 1,31 1,27 Ενεργά δανειακά υπόλοιπα σε ΑΠΕ (δισ. ) 0,95 0,92 Το Green Banking & Αναπτυξιακά Προγράμματα με σκοπό τη διατήρηση ανοιχτής επικοινωνίας με τους παράγοντες της αγοράς, την ενημέρωση του επενδυτικού κοινού για τα προϊόντα και υπηρεσίες της Τράπεζας, την ενημέρωση στελεχών για τις νέες τεχνολογίες και τις τροποποιήσεις του θεσμικού πλαισίου, συμμετείχε ενεργά σε συναντήσεις, συνέδρια και επιστημονικές έρευνες στην Ελλάδα και στο Εξωτερικό που ήταν σχετικές με όλους τους τομείς της πράσινης επιχειρηματικότητας. Επιπλέον, πραγματοποιήθηκαν ενημερωτικές ημερίδες, σε συνεργασία με τοπικά επιμελητήρια και δήμους για τη στήριξη ενός από τους πλέον δυναμικούς κλάδους της χώρας, αυτόν του Τουρισμού, προκειμένου να παρουσιαστούν οι δυνατότητες που αναπτύσσονται μέσω των παρεχόμενων προϊόντων και υπηρεσιών της Τράπεζας, σε τοπικούς φορείς και επιχειρηματίες. 34 Η διαφορά των 19MW οφείλεται σε χρηματοδοτήσεις της Πειραιώς Leasing. 35 Οι υπολογισμοί για την ποσότητα CO2, της οποίας η έκλυση στην ατμόσφαιρα αποτρέπεται εξαιτίας των χρηματοδοτήσεων του Ομίλου της Τράπεζας Πειραιώς, γίνονται με βάση το μέσο συντελεστή εκπομπής CO2 της συμβατικής ελληνικής ηλεκτροπαραγωγής και τη μέση ετήσια παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ανά τεχνολογία ΑΠΕ σύμφωνα με τα τελευταία δημοσιευμένα στοιχεία του ΛΑΓΗΕ. 36 Έγινε αναθεώρηση της ποσότητας αποφυγής έκλυσης CO2 για το Η αλλαγή οφείλεται στην επικαιροποίηση του συντελεστή εκπομπής CO2 για υποκατάσταση ορυκτών καυσίμων. 59

61 13 Επικοινωνία Εκπαίδευση Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Εργαζομένων Ιδιαίτερα σημαντικός τομέας της περιβαλλοντικής πολιτικής του Ομίλου είναι η περιβαλλοντική εκπαίδευση, τόσο του ανθρώπινου δυναμικού όσο και της ευρύτερης κοινωνίας, η οποία πραγματοποιείται σε δύο κατευθύνσεις. Η πρώτη κατεύθυνση περιλαμβάνει όλους τους εργαζομένους και υλοποιείται μέσω e-learning σχετικά με τις βασικές περιβαλλοντικές έννοιες και το περιβαλλοντικό έργο της Τράπεζας. Η δεύτερη κατεύθυνση αφορά συγκεκριμένες ομάδες στόχευσης και συγκεκριμένες θεματικές όπως η πράσινη επιχειρηματικότητα, τα πράσινα προϊόντα της Τράπεζας και οι διαδικασίες του ΣΠΔ της Τράπεζας κατά EMAS. Σε αυτό το πλαίσιο η Τράπεζα το 2016 ξεκίνησε δύο νέα περιβαλλοντικά προγράμματα: ένα που αφορά καμπάνια ενημέρωσης για το πιστοποιημένο κατά EMAS ΣΠΔ και ένα σχετικά με την οικολογική και ασφαλή οδήγηση / eco-driving, τα οποία αναλύονται στη συνέχεια. Συνολικά το 2016 εκπαιδεύτηκαν 151 άτομα που είχαν αναλάβει το ρόλο του Συντονιστή Περιβαλλοντικής Διαχείρισης και σχεδόν 600 άτομα που ολοκλήρωσαν περιβαλλοντικά e-learning. Επίσης, πραγματοποιήθηκαν στοχευμένα εκπαιδευτικά προγράμματα σε θέματα εξοικονόμησης ενέργειας, ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, διαχείρισης αποβλήτων και νερού και χρηματοδότησης αυτών αλλά και στην ενδυνάμωση των γνώσεων σε θέματα Πράσινης Επιχειρηματικότητας και Περιβαλλοντικής Τραπεζικής. Η εκπαίδευση αφορούσε στελέχη των Κέντρων Επιχειρηματικότητας, τους διευθυντές και υπεύθυνους του δικτύου των καταστημάτων αλλά και στελέχη θυγατρικών. Συνολικά οι ανθρωποώρες εκπαίδευσης ξεπέρασαν τις Καμπάνια EMAS Η Τράπεζα Πειραιώς μειώνει συνεχώς τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τη λειτουργία της, με τη συμμετοχή του ανθρώπινου δυναμικού στην προσπάθεια αυτή να είναι καθοριστικής σημασίας, μιας και το ΣΠΔ εφαρμόζεται σε όλο το δίκτυό της. Με στόχο την ενημέρωση, τόσο των εργαζομένων όσο και του ευρύτερου κοινού, για την περιβαλλοντική διαχείριση στην Τράπεζα Πειραιώς, σχεδιάστηκε σχετική καμπάνια που ξεκίνησε το 2016 και συνεχίζεται το Η καμπάνια περιλαμβάνει αφίσες και καρτολίνες που τοποθετήθηκαν σε κτήρια και καταστήματα, καθώς και μπλοκ, σελιδοδείκτες και ενημερωτικό έντυπο που διανέμονται κατά τη διάρκεια των εκπαιδεύσεων των συναδέλφων. Eco Driving Το 2016 υλοποιήθηκε και συνεχίζεται το 2017 πρόγραμμα οικολογικής οδήγησης, σε συνεργασία με το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ). Το πρόγραμμα, με τίτλο «Eco-Driving», έχει τους παρακάτω στόχους: Ενημέρωση για τη φιλική προς το περιβάλλον, οικονομική και ασφαλή οδήγηση Ευαισθητοποίηση για την εξοικονόμηση ενέργειας και την προστασία του περιβάλλοντος στις μετακινήσεις / μεταφορές Μείωση του κόστους των μετακινήσεων και των εκπομπών CO2 60

62 Οι εργαζόμενοι που το παρακολούθησαν είχαν την ευκαιρία να εξασκηθούν στις πρακτικές του ecodriving και να δουν άμεσα τα αποτελέσματα στο δικό τους αυτοκίνητο. Το πρόγραμμα συνεχίζεται για το έτος Περιβαλλοντική Ενημέρωση Οι «Πράσινες Ειδήσεις» που αναρτώνται στο εσωτερικό διαδίκτυο (intranet) συνέχισαν και φέτος να ενημερώνουν τους εργαζομένους. Κατά μέσο όρο οι εργαζόμενοι που τις παρακολουθούν είναι το μήνα. Πρόσβαση σε αυτές έχουν και οι εργαζόμενοι σε ορισμένες θυγατρικές του Ομίλου (π.χ. ΕΤΒΑ ΒΙΠΕ, Πειραιώς Direct Services). Ετήσιος Διαγωνισμός Περιβαλλοντικής Διαχείρισης Η Τράπεζα Πειραιώς διοργανώνει κάθε χρόνο διαγωνισμό για την επιβράβευση των καταστημάτων και των κτηρίων διοίκησης που ακολουθούν ορθή και υπεύθυνη περιβαλλοντική συμπεριφορά στην καθημερινή λειτουργία τους. Οι ετήσιοι διαγωνισμοί περιβαλλοντικής διαχείρισης αποτελούν σημαντικό κίνητρο όσον αφορά την ευαισθητοποίηση των εργαζομένων, οι οποίοι βραβεύονται για τις καλύτερες περιβαλλοντικές επιδόσεις των καταστημάτων τους στην ανακύκλωση υλικών και στην εξοικονόμηση ενέργειας. Έτσι, για 6 η συνεχόμενη χρονιά ολοκληρώθηκε ο Διαγωνισμός Ανακύκλωσης Υλικών και Εξοικονόμησης Ενέργειας: «Η Πράσινη Συμπεριφορά κερδίζει!». Το προσωπικό των καταστημάτων και κτηρίων που διακρίθηκε παρέλαβε συμβολικά δώρα, τα οποία είχαν περιβαλλοντικό όφελος. Εθελοντισμός και Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Παιδιών Η Τράπεζα, προωθώντας τον εθελοντισμό, διοργάνωσε το 2016 εθελοντικές περιβαλλοντικές δράσεις με τη συμμετοχή εργαζομένων, όπως η επίσκεψη στο Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας και η εθελοντική δενδροφύτευση στην είσοδο του χωριού, καθώς και η επίσκεψη στο Μουσείο Ελιάς στη Σπάρτη. Επίσης, τον Μάιο του 2016 η Τράπεζα υλοποίησε εθελοντικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα, τόσο για τα νοσηλευόμενα παιδιά, όσο και για τα παιδιά εργαζομένων του Νοσοκομείου Παπαγεωργίου Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο των Εκδηλώσεων Eco Week που πραγματοποίησε το Νοσοκομείο. Τα Χριστούγεννα του 2016 πραγματοποιήθηκε γιορτή με δράσεις περιβαλλοντικού περιεχομένου για τα παιδιά των εργαζομένων σε συνεργασία με την Αμερικανική Γεωργική Σχολή Θεσσαλονίκης. Συνεχίστηκε και φέτος η συνεργασία με την Οργάνωση Γη, όπου μικροί και μεγάλοι συμμετείχαν σε περιβαλλοντικές δράσεις ευαισθητοποίησης. Συνολικά στις παραπάνω δράσεις συμμετείχαν περισσότερα από άτομα, ενήλικοι και παιδιά. Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος LIFE-Stymfalia δημιουργήθηκε η εκπαιδευτική βαλίτσα «Επιχείρηση Στυμφαλία», η οποία περιλαμβάνει παιχνίδια και διαδραστικό οπτικοακουστικό υλικό, μέσα από το οποίο οι μαθητές ενημερώνονται για τη σημασία της αειφόρου διαχείρισης της λίμνης, γνωρίζοντας επιπλέον με βιωματικό τρόπο τη Στυμφαλία και τα ζητήματα που αντιμετωπίζει. Εξωτερική Επικοινωνία Από το 2011 λειτουργεί η πλατφόρμα «Σκέψου Πράσινα», η οποία έχει δημιουργήσει μια διαδικτυακή κοινότητα ευαισθητοποιημένων σε περιβαλλοντικά θέματα χρηστών, με παρουσία στα πιο δημοφιλή μέσα κοινωνικής δικτύωσης (Facebook, Twitter, YouTube, Flickr). Η πλατφόρμα στο Facebook μετρά 61

63 πάνω από φίλους στα έξι χρόνια λειτουργίας της και αποτελεί πολύτιμη πηγή πληροφορίας πάνω σε περιβαλλοντικά θέματα. To 2016 δόθηκε έμφαση σε θέματα βιοποικιλότητας, κλιματικής αλλαγής, κοινωνικών δράσεων που σχετίζονται με το περιβάλλον και καινοτόμων ιδεών που άπτονται της πράσινης επιχειρηματικότητας και πραγματοποιήθηκαν 483 σχετικές αναρτήσεις στο facebook. Αντίστοιχα, στο twitter οι followers παραμένουν πάνω από τους με τα σχετικά tweets της σελίδας να ανέρχονται στα 350. Έτσι η Τράπεζα αποδεικνύει την ισχυρή θέλησή της να διατηρήσει ανοιχτό ένα ακόμα παράθυρο επικοινωνίας με την κοινωνία ώστε να ενημερώνει το κοινό σε περιβαλλοντικά και κοινωνικά ζητήματα. Αναλυτική πληροφορία για το περιβαλλοντικό έργο του Ομίλου υπάρχει στην ιστοσελίδα ενώ στις ιστοσελίδες του climabiz και LIFE-Stymfalia παρουσιάζεται η πρόοδος και τα παραδοτέα των αντίστοιχων προγραμμάτων LIFE. Ειδικά websites Κοινωνικά Δίκτυα Η Τράπεζα Πειραιώς για τέταρτη συνεχή χρονιά υποστήριξε ένα καινοτόμο κανάλι επικοινωνίας μέσω του διαδικτύου, το Green Banking Portal ( Μέσω της ιστοσελίδας πρωτοπόρες επιχειρήσεις στον τομέα του περιβάλλοντος και όχι μόνον, έχουν τη δυνατότητα να προβάλλουν τα προϊόντα/υπηρεσίες τους αλλά και τις καλές πρακτικές που εφαρμόζουν, ενισχύοντας τη θέση τους στην αγορά. Επιπλέον το portal αποτελεί ένα μέσο εκπαίδευσης πάνω στις βασικές έννοιες της πράσινης επιχειρηματικότητας, με στόχο την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών σε ζητήματα περιβάλλοντος. Έπειτα από συντονισμένες δράσεις του Green Banking & Αναπτυξιακά Προγράμματα οι επιχειρήσεις που ήταν ανηρτημένες στο portal στο τέλος του 2016 αυξήθηκαν κατά 60% σε σχέση με το τέλος του

64 14 Συμμετοχές Διακρίσεις Συμμετοχές σε Διεθνείς Πρωτοβουλίες & Δείκτες Αξιολόγησης Εταιρικής Αειφορίας FTSE4Good Emerging Index Η Τράπεζα Πειραιώς εντάχθηκε στο δείκτη εταιρικής αειφορίας «FTSE4Good Emerging Index», ο οποίος εγκαινιάστηκε από την εταιρεία δεικτών FTSE Russel Group το Δεκέμβριο Ο χρηματιστηριακός δείκτης FTSE4Good αναλύει τις αποδόσεις των εταιρειών με τις καλύτερες πρακτικές αειφορίας, που πληρούν διεθνώς αναγνωρισμένα πρότυπα Εταιρικής Υπευθυνότητας. CDP (Carbon Disclosure Project) Από το 2010 η Τράπεζα υποβάλλει στο CDP στοιχεία σχετικά με την περιβαλλοντική της επίδοση και τις περιβαλλοντικές δράσεις και πρωτοβουλίες της. Η βαθμολογία της Τράπεζας στο CDP βελτιώθηκε το 2016 κατά δύο επίπεδα και είναι πλέον στο «Management B». Η Τράπεζα Πειραιώς είναι η μόνη ελληνική τράπεζα στο επίπεδο αυτό, γεγονός που επιβεβαιώνει τις συνεχείς ενέργειες ενσωμάτωσης των κινδύνων και των ευκαιριών που προκύπτουν από την κλιματική αλλαγή στον πυρήνα της επιχειρηματικής της δραστηριότητας. Ethibel EXCELLENCE Investment Register Η Τράπεζα Πειραιώς είναι για μια ακόμη χρονιά ενταγμένη στο Μητρώο Ethibel EXCELLENCE Investment, του οργανισμού Forum Ethibel. Η επιλογή αυτή αναδεικνύει τη συνεχή αφοσίωση της Τράπεζας σε θέματα Εταιρικής Υπευθυνότητας, με βαθμολογία που είναι πάνω από τον μέσο όρο του τραπεζικού κλάδου. Εθνικός Δείκτης Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης - Corporate Responsibility Index (CRI) Η Τράπεζα Πειραιώς είναι η πρώτη τράπεζα στην Ελλάδα που έλαβε τη διάκριση Diamond για την Εταιρική της Υπευθυνότητα, στην αξιολόγηση που πραγματοποιείται από το Ινστιτούτο Εταιρικής Ευθύνης (Corporate Responsibility Institute), στην οποία συμμετείχε για 9 η χρονιά. Διακρίσεις Ευρωπαϊκά Βραβεία Επιχειρήσεων για το Περιβάλλον Με την υποψηφιότητα «The Expandability of a Robust Certified EMS - the Case of Piraeus Bank» η Τράπεζα Πειραιώς έλαβε την πρώτη θέση σε εθνικό επίπεδο στην κατηγορία "Διαχείριση" για την ανάπτυξη, δομή και λειτουργία του ΣΠΔ που εφαρμόζει, στα Ευρωπαϊκά Βραβεία Επιχειρήσεων για το Περιβάλλον, που διοργανώνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η ίδια υποψηφιότητα διαγωνίστηκε και σε ευρωπαϊκό επίπεδο και με αποτέλεσμα η Τράπεζα να διακριθεί στους 4 κορυφαίους οργανισμούς, ανάμεσα σε 180 υποψηφιότητες, που πέτυχαν σημαντικά περιβαλλοντικά επιτεύγματα. Τα Ευρωπαϊκά Βραβεία Επιχειρήσεων για το Περιβάλλον, ένας εξαιρετικά σημαντικός ευρωπαϊκός θεσμός, αναγνωρίζουν τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις που υιοθετούν πολιτικές προστασίας του περιβάλλοντος, βιώσιμης ανάπτυξης και κυκλικής οικονομίας. Το ΣΠΔ της Τράπεζας Πειραιώς αποτελεί, σύμφωνα με την κριτική επιτροπή, σημείο αναφοράς για μια πράσινη τράπεζα. BRAVO SUSTAINABILITY AWARDS Η Τράπεζα Πειραιώς διακρίθηκε στον πυλώνα Περιβάλλον (Bravo Environment) του Θεσμού BRAVO SUSTAINABILITY AWARDS 2017 για το Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης που εφαρμόζει και το ευρωπαϊκό συγχρηματοδοτούμενο πρόγραμμα Life-Stymfalia. Οι πρακτικές αυτές της Τράπεζας αναδείχτηκαν ανάμεσα από 278 πρωτοβουλίες Επιχειρήσεων, Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Κοινωνίας 63