ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής 2014/0000(INI) 3.3.2014 ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά με την πιθανή υιοθέτηση του ευρώ από τη Λιθουανία την 1η Ιανουαρίου 2015 (2014/0000(INI)) Επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής Εισηγητής: Werner Langen PR\1020918.doc PE529.857v01-00 Eνωμένη στην πολυμορφία
PR_INI ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ...3 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ...6 PE529.857v01-00 2/10 PR\1020918.doc
ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με την πιθανή υιοθέτηση του ευρώ από τη Λιθουανία την 1η Ιανουαρίου 2015 (2014/0000(INI)) Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 3ης Ιουλίου 2013, σχετικά με την πρόταση απόφασης του Συμβουλίου που αφορά την υιοθέτηση του ευρώ από τη Λετονία την 1η Ιανουαρίου 2014 1, έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 1ης Ιουνίου 2006, σχετικά με τη διεύρυνση της ευρωζώνης 2, έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 20ής Ιουνίου 2007, σχετικά με τη βελτίωση της μεθόδου διαβούλευσης με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε διαδικασίες διεύρυνσης της ζώνης του ευρώ 3, έχοντας υπόψη το άρθρο 140 παράγραφος 2 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχοντας υπόψη το άρθρο 83 του Κανονισμού του, Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι νομικές απαιτήσεις για την υιοθέτηση του ευρώ ορίζονται στη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) (άρθρο 140) και στο πρωτόκολλο αριθ. 13 σχετικά με τα κριτήρια σύγκλισης, και ότι πρέπει να πληρούνται σε διατηρήσιμη βάση τα τέσσερα κριτήρια σύγκλισης για ένταξη στη ζώνη του ευρώ (επίτευξη υψηλού βαθμού σταθερότητας τιμών, σταθερότητα των δημόσιων οικονομικών, τήρηση των κανονικών περιθωρίων διακύμανσης που προβλέπονται από τον μηχανισμό συναλλαγματικών ισοτιμιών του ευρωπαϊκού νομισματικού συστήματος και διατήρηση του επιπέδου των μακροπρόθεσμων επιτοκίων) Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι το ευρώ είναι το νόμισμα της ΕΕ, το οποίο κατ αρχήν πρέπει να υιοθετηθεί από όλα τα κράτη μέλη που πληρούν τα κριτήρια σύγκλισης, με εξαίρεση τη Δανία και το Ηνωμένο Βασίλειο για τα οποία προβλέπονται παρεκκλίσεις Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ίδια η Λιθουανία επιδιώκει την ένταξη της στη ζώνη του ευρώ την 1η Ιανουαρίου 2015 Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι δεν είναι ακόμη διαθέσιμες οι αξιολογήσεις που πραγματοποιήθηκαν από την Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), καθώς και τα σχετικά οριστικά αριθμητικά στοιχεία της έκθεσης σύγκλισης, με αποτέλεσμα στην παρούσα έκθεση να μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο τα αριθμητικά στοιχεία των χειμερινών προβλέψεων του 2014 1 http://www.europarl.europa.eu/sides/getdoc.do?pubref=-//ep//text+ta+p7-ta- 2013-0313+0+DOC+XML+V0//. 2 ΕΕ C 298 Ε, της 8.12.2006, σ. 249. 3 ΕΕ C 146 E της 12.6.2008, σ. 251. PR\1020918.doc 3/10 PE529.857v01-00
1. υποστηρίζει, έπειτα από προκαταρκτική εξέταση των δεδομένων, την υιοθέτηση του ευρώ από τη Λιθουανία την 1η Ιανουαρίου 2015 2. επισημαίνει ότι η Λιθουανία μπορεί μεν να μην εκπλήρωνε όλα τα κριτήρια σύγκλισης για την υιοθέτηση του ευρώ κατά την τελευταία έκθεση σύγκλισης το 2012, αλλά στο μεταξύ η κυβέρνηση και ο λαός της Λιθουανίας έχουν καταβάλει σημαντικές προσπάθειες για την εκπλήρωση όλων των κριτηρίων σύγκλισης κατά τις χειμερινές προβλέψεις του 2014 3. εκφράζει την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι η Λιθουανία σημείωσε μέσο πληθωρισμό 0,9% κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους, με αποτέλεσμα να πληροί το σχετικό κριτήριο σύγκλισης 4. εκφράζει την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι, σύμφωνα με τις χειμερινές προβλέψεις του 2014, το δημόσιο χρέος της Λιθουανίας ανέρχεται για το 2013 στο 39,5% του ΑΕΠ και το έλλειμμα στο 2,7%, με αποτέλεσμα η χώρα να πληροί και αυτό το κριτήριο σύγκλισης 5. εκφράζει την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι δεν παρατηρούνται διακυμάνσεις στη συναλλαγματική ισοτιμία μεταξύ λίτας και ευρώ, και η Λιθουανία πληροί και αυτό το κριτήριο σύγκλισης 6. εκφράζει την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι το μέσο ονομαστικό μακροπρόθεσμο επιτόκιο στη Λιθουανία, σύμφωνα με τα σχετικά στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας του Φεβρουαρίου του 2014, ανερχόταν σε 3,8%, με αποτέλεσμα η Λιθουανία να πληροί και αυτό το κριτήριο σύγκλισης 7. χαιρετίζει το γεγονός ότι η Λιθουανία, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δεν παρουσιάζει μακροοικονομικές ανισορροπίες 8. εκφράζει την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι το λιθουανικό κοινοβούλιο τροποποίησε στις 23 Ιανουαρίου 2014 σειρά νόμων, προκειμένου να μεταβιβάσει στην κεντρική τράπεζα την ιδιοκτησία όλων των περιουσιακών στοιχείων του ισολογισμού της, συμπεριλαμβανομένων των ακινήτων, εξασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο την ανεξαρτησία της 9. σημειώνει ότι το λιθουανικό κοινοβούλιο θα ξεκινήσει να συζητά τον Μάρτιο του 2014 το νομοσχέδιο σχετικά με την εισαγωγή του ευρώ, με το οποίο θα ρυθμίζονται η διαδικασία για την εισαγωγή του ευρώ, η μετάβαση από το λίτας στο ευρώ και η κατάργηση του εθνικού νομίσματος, καθώς και άλλες πρακτικές και τεχνικές πτυχές της εισαγωγής του ευρώ 10. σημειώνει ότι η διαδικασία υπερβολικού δημοσιονομικού ελλείμματος κατά της Λιθουανίας ανεστάλη στις 21 Ιουνίου 2013 επισημαίνει επίσης ότι στην έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, τον Νοέμβριο του 2013, διαπιστώνεται ότι η Λιθουανία καταβάλλει φιλόδοξες προσπάθειες δημοσιονομικής σταθεροποίησης 11. παρατηρεί ότι η Λιθουανία χαρακτηρίζεται από υψηλή ενεργειακή εξάρτηση, κυρίως PE529.857v01-00 4/10 PR\1020918.doc
από τη Ρωσία, και συνεπώς ανήκει στα πλέον ευάλωτα κράτη μέλη όσον αφορά την ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού 12. εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι η εξάρτηση αυτή ενισχύθηκε από τον ταχύ παροπλισμό δύο πυρηνικών σταθμών, κατόπιν αιτήματος της ΕΕ, με αποτέλεσμα να αυξηθεί σημαντικά η παραγωγή ηλεκτρική ενέργειας από φυσικό αέριο 13. σημειώνει ότι, παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί, η Λιθουανία παρουσιάζει για τον λόγο αυτόν υψηλή ένταση ενέργειας σε σχέση με τα υπόλοιπα κράτη μέλη της ΕΕ επισημαίνει επίσης το υψηλό ποσοστό των ενεργειακών δαπανών στο καλάθι αγαθών και υπηρεσιών της Λιθουανίας 14. εκφράζει την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι η κυβέρνηση της Λιθουανίας έχει επίγνωση των ενεργειακών προβλημάτων της χώρας και προσπαθεί να τα αντιμετωπίσει με μια ευρεία «εθνική στρατηγική ενεργειακής ανεξαρτησίας» εκφράζει επίσης την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι η Λιθουανία προωθεί τον διαχωρισμό δραστηριοτήτων στο τομέα του φυσικού αερίου (σύμφωνα με την τρίτη δέσμη νομοθετικών μέτρων της ΕΕ για την ενέργεια) 15. επισημαίνει τη ρευστότητα και ικανοποιητική κεφαλαιοποίηση του λιθουανικού χρηματοπιστωτικού συστήματος σημειώνει επίσης ότι ο χρηματοπιστωτικός τομέας στη Λιθουανία κυριαρχείται από σκανδιναβικές τράπεζες, οι οποίες ελέγχουν περίπου το 90% της αγοράς παρατηρεί επιπλέον ότι στη Λιθουανία, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της κεντρικής τράπεζας της χώρας, σημειώνεται στο μεταξύ ελαφρά μείωση του ποσοστού ρευστότητας, στο 38,3% (τρίτο τρίμηνο 2013), μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων καθώς και μείωση του λόγου δανείων προς καταθέσεις 16. εκφράζει τη λύπη για το γεγονός ότι, σε έρευνα τον Μάιο του 2013, περισσότεροι από τους μισούς Λιθουανούς εξέφρασαν ενδοιασμούς όσον αφορά την εισαγωγή του ευρώ εκφράζει ωστόσο την αισιοδοξία του ότι το 2014, με την έναρξη της εκστρατείας ενημέρωσης σχετικά με την εισαγωγή του ευρώ, θα ενισχυθεί σημαντικά η δημόσια αποδοχή του ευρώ εκφράζει την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι η κυβέρνηση της Λιθουανίας υποστηρίζει ανεπιφύλακτα την εισαγωγή του ευρώ. PR\1020918.doc 5/10 PE529.857v01-00
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Οι νομικές απαιτήσεις για την υιοθέτηση του ευρώ ορίζονται στη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), καθώς και στο πρωτόκολλο αριθ. 13 σχετικά με τα κριτήρια σύγκλισης. Η Λιθουανία ανήκει στις χώρες για τις οποίες ισχύει παρέκκλιση όσον αφορά την εισαγωγή του ευρώ. Η ΕΚΤ και η Επιτροπή πρέπει τουλάχιστον μία φορά ανά διετία, ή μετά από αίτημα κράτους μέλους για το οποίο ισχύει παρέκκλιση, να υποβάλλουν έκθεση στο Συμβούλιο σχετικά με την πρόοδο των κρατών μελών για τα οποία ισχύει παρέκκλιση, ως προς την εκπλήρωση των υποχρεώσεων τους για την επίτευξη της οικονομικής και νομισματικής ένωσης. Οι επόμενες εκθέσεις σύγκλισης σύμφωνα με το άρθρο 140 παράγραφος 1 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) αναμένονται τον Ιούνιο του 2014. Αναμένεται ότι η εν λόγω έκθεση σύγκλισης θα επιβεβαιώνει ότι η Λιθουανία πληροί τα κριτήρια του Μάαστριχτ. Σύμφωνα με το άρθρο 140 παράγραφος 2 ΣΛΕΕ, το Συμβούλιο, βάσει των εκθέσεων της Επιτροπής και της ΕΚΤ και μετά από διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αποφασίζει με ειδική πλειοψηφία μετά από πρόταση της Επιτροπής, ποια κράτη μέλη με παρέκκλιση πληρούν, βάσει των κριτηρίων του άρθρου 140 παράγραφος 1 ΣΛΕΕ, τις αναγκαίες προϋποθέσεις, και καταργεί τις παρεκκλίσεις για τα συγκεκριμένα κράτη μέλη. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρέπει να εξετάσει την έκθεση σύγκλισης μαζί με τη σχετική νομική πρόταση και να εκδώσει γνωμοδότηση. Φέτος, λόγω των ευρωπαϊκών εκλογών του Μάιο του 2014, η διαδικασία αυτή συνδέεται με ιδιαίτερες προκλήσεις όσον αφορά το χρονοδιάγραμμα, καθότι απαιτούνται 6 μήνες για την προετοιμασία της υιοθέτησης του ευρώ από το οικείο κράτος μέλος (Λιθουανία), αλλά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν θα ξεκινήσει τις εργασίες του πριν από την 1η Ιουλίου 2014. Ενόψει αυτών των προκλήσεων το Κοινοβούλιο θα στηρίξει την ταχεία λήψη αποφάσεων, παρότι στο παρελθόν έχει ασκήσει επανειλημμένα δικαιολογημένη κριτική όσον αφορά το πιεστικό χρονοδιάγραμμα κατά τη λήψη αποφάσεων σχετικά με την υιοθέτηση του ευρώ. Η Επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής και ο εισηγητής θα ξεκινήσουν επομένως τις εργασίες τους ήδη κατά την τρέχουσα νομοθετική περίοδο, με την πρόθεση να δοθεί στο Κοινοβούλιο που θα συσταθεί τον Ιούλιο του 2014 μια προσωρινή πολιτική σύσταση, χωρίς ωστόσο νομικά δεσμευτικό χαρακτήρα. Συμπληρωματικά προς την παρούσα έκθεση, για τον Μάρτιο του 2014 έχουν προγραμματιστεί ακροάσεις των λιθουανικών αρχών (του υπουργού οικονομικών και του διευθυντή της κεντρικής τράπεζας) καθώς και της Επιτροπής. Η νομοθετική διαδικασία πρέπει στη συνέχεια να ολοκληρωθεί επειγόντως τον Ιούλιο του 2014 από το νέο Κοινοβούλιο, εφόσον έχει προταθεί η 1η Ιανουαρίου 2015 ως ημερομηνία εισαγωγής του ευρώ. Το γεγονός αυτό συνεπάγεται ότι το νεοεκλεγέν Κοινοβούλιο θα έχει ελάχιστο χρόνο για την έκδοση γνωμοδότησης, η οποία θα πρέπει να ψηφιστεί με τη διαδικασία κατεπείγοντος. Η διαδικασία αυτή παρουσιάζει σε σύγκριση με το τυπικό χρονοδιάγραμμα σημαντικούς περιορισμούς. Ωστόσο, το γλωσσικό καθεστώς πρέπει να εφαρμοστεί. Όσον αφορά τα κριτήρια σύγκλισης σύμφωνα με το άρθρο 140 παράγραφος 1 ΣΛΕΕ, τα PE529.857v01-00 6/10 PR\1020918.doc
προσωρινά συμπεράσματα του εισηγητή για τον Μάρτιο του 2014 είναι τα εξής: 1. Συμβατότητα των νομοθετικών διατάξεων του εσωτερικού δικαίου με το άρθρο 130 και το άρθρο 131 καθώς και με το καταστατικό της ΕΚΤ Πρέπει να εξασφαλίζεται η συμβατότητα με τις σχετικές διατάξεις της ΣΛΕΕ (άρθρα 123, 124 και 130) και του καταστατικού του ΕΣΚΤ (άρθρα 7, 12.1, 14.2, 14.3 και 37). Στις 23 Ιανουαρίου 2014 το κοινοβούλιο της Λιθουανίας (Seimas) υιοθέτησε σειρά τροπολογιών σε διάφορους νόμους, παρέχοντας στην κεντρική τράπεζα της Λιθουανίας τη δυνατότητα να διαχειρίζεται ελεύθερα τα περιουσιακά της στοιχεία και τροποποιώντας παράλληλα τις αρμοδιότητες του εθνικού ελεγκτικού συνεδρίου κατά τον έλεγχο της κεντρικής τράπεζας. Οι τροπολογίες προβλέπουν ότι όλα τα περιουσιακά στοιχεία του ισολογισμού της κεντρικής τράπεζας, συμπεριλαμβανομένων των ακινήτων, ανήκουν στην ιδιοκτησία της κεντρικής τράπεζας, η οποία μπορεί να τα διαχειρίζεται ελεύθερα. Σύμφωνα με το προηγούμενο καθεστώς, τα περιουσιακά στοιχεία ανήκαν στην ιδιοκτησία του κράτους, και η κεντρική τράπεζα ενεργούσε απλώς ως διαχειριστής τους δυνάμει της νομοθεσίας περί καταπιστευμάτων. Η νομική κατάσταση που συμφωνήθηκε καθώς και οι διατάξεις όσον αφορά τη συμβατότητα με τα άρθρα 130 και 131 καθώς και το καταστατικό της ΕΚΤ θα πρέπει να ελεγχθούν κατά την εισαγωγή του ευρώ. Το κοινοβούλιο της Λιθουανίας (Seimas) θα ξεκινήσει να συζητά την άνοιξη (Μάρτιος 2014) το νομοσχέδιο σχετικά με την εισαγωγή του ευρώ. Το νομοσχέδιο ορίζει τη διαδικασία προετοιμασίας για την εισαγωγή του ευρώ, τη μετάβαση από το λίτας στο ευρώ, την κατάργηση του εθνικού νομίσματος, καθώς και άλλες πρακτικές πτυχές της εισαγωγής του ευρώ. Το νομοσχέδιο θα διαβιβαστεί στην ΕΚΤ προς γνωμοδότηση. Τα κείμενα αυτά θα πρέπει επίσης να ελεγχθούν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. 2. Επίτευξη υψηλού βαθμού σταθερότητας τιμών Επί του παρόντος (Μάρτιος 2014) δεν μπορεί ακόμη να πραγματοποιηθεί οριστική αξιολόγηση του κριτηρίου της σταθερότητας των τιμών, καθότι η σχετική μέτρηση θα πραγματοποιηθεί τον Ιούνιο με στοιχεία για τον μέσο πληθωρισμό βάσει του ΕνΔΤΚ για την 12μηνη περίοδο μέχρι και τον Απρίλιο του 2014. Με έναν ενδεικτικό υπολογισμό τον Μάρτιο του 2014, διαπιστώνεται ότι κατά την περίοδο αναφοράς από τον Φεβρουάριο του 2013 έως τον Ιανουάριο του 2014 ο 12μηνος μέσος πληθωρισμός βάσει του ΕνΔΤΚ στη Λιθουανία ανερχόταν στο 0,93%, δηλαδή κάτω από την τιμή αναφοράς 1,54%. Η τιμή αναφοράς υπολογίζεται με βάση τις τιμές των τριών κρατών μελών με τις καλύτερες επιδόσεις, στην παρούσα περίπτωση τη Λετονία, την Κύπρο και τη Βουλγαρία. Η Ελλάδα δεν λαμβάνεται υπόψη στον υπολογισμό λόγω σημαντικής απόκλισης τιμών. Ακόμη και αν σημειωθεί αύξηση του πληθωρισμού βάσει του ΕνΔΤΚ από το τρέχον ιδιαίτερα χαμηλό επίπεδο, η Λιθουανία προβλέπεται ότι θα παραμείνει κάτω από την τιμή αναφοράς για τους επόμενους μήνες. Μια συνετή δημοσιονομική πολιτική αναμένεται να οδηγήσει μακροπρόθεσμα στη διατήρηση ενός βιώσιμου επιπέδου σταθερότητας των τιμών. 3. Σταθερότητα των δημόσιων οικονομικών Σύμφωνα με τις χειμερινές προβλέψεις του 2014 (Φεβρουάριος 2014), κατά το έτος αναφοράς 2013, το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης στη Λιθουανία ανέρχεται στο 2,7% του ΑΕΠ (τιμή αναφοράς 3,0%), με περαιτέρω πτωτική τάση σύμφωνα με την Επιτροπή. PR\1020918.doc 7/10 PE529.857v01-00
Επιπλέον, ο δείκτης του ακαθάριστου δημόσιου χρέους ανέρχεται στο 39,5% του ΑΕΠ και βρίσκεται επίσης αρκετά κάτω από την τιμή αναφοράς του 60%. Από την 21η Ιουνίου 2013 η Λιθουανία βρίσκεται πλέον εκτός διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος. Επίσης, στο πλαίσιο των τελευταίων ειδικών ανά χώρα συστάσεων (του Ιουλίου του 2013) καθώς και της έκθεσης του Νοεμβρίου του 2013, το Συμβούλιο και η Επιτροπή αντίστοιχα επιβεβαίωσαν ότι η Λιθουανία έχει καταβάλει από το 2009 φιλόδοξες προσπάθειες δημοσιονομικής εξυγίανσης. Ωστόσο, παρατηρούν επίσης ότι η χώρα εξακολουθεί να μη διαθέτει επαρκή περιθώρια δημοσιονομικής πολιτικής, ώστε να μπορεί να αντιδράσει σε αρνητικούς κλυδωνισμούς. Το Συμβούλιο και η Επιτροπή θεωρούν ότι θα πρέπει να μεταρρυθμιστεί το φορολογικό σύστημα ώστε να μην έχει τόσο στρεβλωτική επίδραση στον ανταγωνισμό, καθώς και να βελτιωθεί περαιτέρω η τήρηση των φορολογικών διατάξεων. 4. Τήρηση των κανονικών περιθωρίων διακύμανσης που προβλέπονται από τον μηχανισμό συναλλαγματικών ισοτιμιών (ΜΣΙ) II του ΕΝΣ τουλάχιστον για τα 2 τελευταία έτη Το λιθουανικό λίτας εντάχθηκε στον μηχανισμό συναλλαγματικών ισοτιμιών (ΜΣΙ II) στις 28 Ιουνίου 2004 η κεντρική του ισοτιμία με το ευρώ είναι 3,45280, και λόγω του καθεστώτος νομισματικού συμβουλίου δεν έχει χρησιμοποιηθεί το τυπικό εύρος διακύμανσης ±15% και δεν έχουν παρατηρηθεί διακυμάνσεις. Με την είσοδο της Λιθουανίας στον ΜΣΙ ΙΙ, οι αρχές δεσμεύθηκαν μονομερώς να διατηρήσουν το τότε ισχύον καθεστώς νομισματικού συμβουλίου και εντός του μηχανισμού. Στο πλαίσιο του καθεστώτος νομισματικού συμβουλίου ιδιαίτερη σημασία έχουν τα συναλλαγματικά αποθέματα, καθότι σε αυτά βασίζεται η αξιοπιστία του νομισματικού συμβουλίου. Η Λιθουανία δεν παρουσιάζει προβλήματα ούτε από αυτήν την άποψη, και κατά συνέπεια πληροί και αυτό το κριτήριο. 5. Διάρκεια της σύγκλισης, αντανακλώμενη στα επίπεδα των μακροπρόθεσμων επιτοκίων Η εξέλιξη των μακροπρόθεσμων επιτοκίων αξιολογείται με βάση τις αποδόσεις στη δευτερογενή αγορά ενός ενιαίου κρατικού ομολόγου αναφοράς με εναπομένουσα διάρκεια πλησίον των 10 ετών. Τα ονομαστικά μακροπρόθεσμα επιτόκια βρίσκονταν κατά την τελευταία έκθεση σύγκλισης εντός των ορίων ανοχής, με αποτέλεσμα να εκπληρώνεται το αντίστοιχο κριτήριο σύγκλισης. Με έναν ενδεικτικό υπολογισμό τον Φεβρουάριο του 2014, προκύπτει ότι κατά την περίοδο αναφοράς από τον Φεβρουάριο του 2013 έως τον Ιανουάριο του 2014 ο 12μηνος μέσος όρος για τη Λιθουανία ανέρχεται στο 3,8% και βρίσκεται επομένως κάτω από την τιμή αναφοράς του 5,4%, η οποία υπολογίζεται με βάση τις ίδιες χώρες όπως για το κριτήριο της σταθερότητας των τιμών, δηλαδή τη Λετονία, την Κύπρο και τη Βουλγαρία. Δεδομένου ότι, λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών στην Κύπρο, η χώρα αυτή πρέπει να εξαιρεθεί λόγω σημαντικής απόκλισης τιμών, η τιμή του 5,4% υπολογίζεται με βάση τη Λετονία και τη Βουλγαρία. 6. Οικονομική ολοκλήρωση και σύγκλιση (άρθρο 140 παράγραφος 1, τελευταίο τμήμα) 6.1 Μακροοικονομικές ανισορροπίες Σύμφωνα με την Επιτροπή, η Λιθουανία δεν παρουσιάζει μακροοικονομικές ανισορροπίες. Ωστόσο, η Επιτροπή περιλαμβάνει στην ανάλυσή της, στην οποία βασίζονται οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις που ενέκρινε το Συμβούλιο τον Ιούλιο του 2013, την παρακάτω PE529.857v01-00 8/10 PR\1020918.doc
παρατήρηση: «Η Λιθουανία αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις όσον αφορά την ευνοϊκή για την ανάπτυξη δημοσιονομική εξυγίανση και τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών, την ανεργία και τον κοινωνικό αποκλεισμό, καθώς και τη δικτύωση του τομέα της ενέργειας και την ενεργειακή απόδοση.» 6.2 Χρηματοπιστωτική σταθερότητα Το ΔΝΤ επισήμανε τον Σεπτέμβριο του 2013 τη ρευστότητα και ικανοποιητική κεφαλαιοποίηση του λιθουανικού χρηματοπιστωτικού συστήματος. Οι σκανδιναβικές τράπεζες εξακολουθούν να κυριαρχούν στον λιθουανικό χρηματοπιστωτικό τομέα και ελέγχουν το 90% περίπου της αγοράς. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της κεντρικής τράπεζας της Λιθουανίας, στη χώρα σημειώνεται στο μεταξύ ελαφρά μείωση του ποσοστού ρευστότητας, στο 38,3% (τρίτο τρίμηνο 2013), μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων καθώς και μείωση του λόγου δανείων προς καταθέσεις. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάλεσε τη Λιθουανία να δώσει περισσότερη προσοχή στην εξασφάλιση επαρκούς προσφοράς δανείων για μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Η Λιθουανία πρέπει επίσης να συνεχίσει να υποστηρίζει την προώθηση της ανάπτυξης και των επενδύσεων, δεδομένου ότι το 2012 δεν σημειώθηκε πιστωτική επέκταση λόγω μειωμένης ζήτησης σε σχέση με την προσφορά. 7. Ο τομέας της ενέργειας ως ιδιαίτερη πρόκληση Η Λιθουανία χαρακτηρίζεται από υψηλή ενεργειακή εξάρτηση: - Ανήκει στα πλέον ευάλωτα κράτη μέλη της ΕΕ όσον αφορά την ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού. - Για το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο υπάρχει πλήρης εξάρτηση από έναν προμηθευτή από το εξωτερικό (τον ρωσικό κρατικό προμηθευτή Gazprom) υπάρχει έλλειψη αγωγών σύνδεσης με άλλες χώρες της ΕΕ. - Το ποσοστό του φυσικού αερίου στο ενεργειακό μίγμα αυξήθηκε κυρίως με σκοπό να αντισταθμιστεί ο παροπλισμός δύο πυρηνικών σταθμών κατόπιν αιτήματος της ΕΕ. - Η Λιθουανία παρουσιάζει υψηλή ένταση ενέργειας σε σχέση με τα υπόλοιπα κράτη μέλη της ΕΕ, παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί. - Το ποσοστό των ενεργειακών δαπανών στο καλάθι αγορών και υπηρεσιών είναι υψηλό. Η Προεδρία της Δημοκρατίας της Λιθουανίας ανέφερε στις 8 Φεβρουαρίου 2014 ότι η γερμανική ομοσπονδιακή κυβέρνηση υποστηρίζει τον διαχωρισμό δραστηριοτήτων (σύμφωνα με την τρίτη δέσμη νομοθετικών μέτρων της ΕΕ για την ενέργεια) στον τομέα φυσικού αερίου της χώρας. Εκτιμάται ότι το σχέδιο της λιθουανικής κυβέρνησης είναι να αποσυρθεί η Gazprom από τον φορέα εκμετάλλευσης του δικτύου φυσικού αερίου Amber Gas, στον οποίο κατέχει μερίδιο 37%, έως τον Νοέμβριο. Επιπλέον, εκτιμάται ότι η E.ON θα υποστηρίξει προσφυγή της εταιρείας παραγωγής ενέργειας Lietuvos Dujos (στην οποία η E.ON κατέχει μερίδιο 38,9%) λόγω κατάχρησης δεσπόζουσας θέσης από τη Gazprom. Η κυβέρνηση της Λιθουανίας έχει επίγνωση των ενεργειακών προβλημάτων της χώρας και προσπαθεί να τα αντιμετωπίσει με μια ευρεία «εθνική στρατηγική ενεργειακής PR\1020918.doc 9/10 PE529.857v01-00
ανεξαρτησίας». Η στρατηγική αυτή καλύπτει την περίοδο έως και το 2020 και προβλέπει σειρά μέτρων στους τομείς της ηλεκτρικής ενέργειας, του φυσικού αερίου και του πετρελαίου, συμπεριλαμβανομένης της επέκτασης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, της κατασκευής νέου πυρηνικού σταθμού, της δημιουργίας νέων δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου με τις γειτονικές χώρες και της κατασκευής τερματικών σταθμών υγροποιημένου φυσικού αερίου. 8. Κοινή γνώμη και πολιτικός διάλογος Από τους 1029 Λιθουανούς που ερωτήθηκαν σε έρευνα τον Μάιο του 2013, περισσότεροι από τους μισούς 52% ήταν κατά της υιοθέτησης του ευρώ από τη Λιθουανία, ενώ το 40% ήταν υπέρ και 8% αναποφάσιστοι. Εκφράζεται η ελπίδα ότι ο σαφής στόχος της λιθουανικής κυβέρνησης για εισαγωγή του ευρώ την 1 Ιανουαρίου 2015 θα οδηγήσει σε ενίσχυση της δημόσιας αποδοχής του ευρώ. PE529.857v01-00 10/10 PR\1020918.doc