Κατά την αρχαιότητα πραγματοποιήθηκαν τρεις αναθεωρήσεις του κειμένου της Κ.Δ.: 1. Του Λουκιανού. 2. Του Ησυχίου και 3. Του Παμφίλου.
Όλα τα χειρόγραφα της αρχαιότητος έχουν σφάλματα, έτσι και της Κ.Διαθήκης, τα οποία στα περισσότερα χειρόγραφα είναι ελάχιστα.
Τα σφάλματα είναι κυρίως τεσσάρων ειδών 1. Διαφορετική γραφή (ακουστικά οπτικά λάθη).
2. Προσθήκη (διπλογραφία γλώσσημα στο περιθώριο του βιβλίου, στην ώα ή μεταξύ των γραμμών). 3. Παράλειψη (σε διασκελισμό σειρών όταν μοιάζει με την προηγούμενη (απλογραφία), σε φυσική φθορά του προτύπου). 4. Αλλαγή σειρά των λέξεων (σε επίδραση παραλλήλων χωρίων, σε συμπλήρωση από μνήμης, σε ταχεία υπαγόρευση ομαδικής αντιγραφής).
Ο Ωριγένης παρατηρεί: «πολλὴ γέγονεν ἡ τῶν ἀντιγράφων διαφορά, εἴτε ἀπὸ ῥᾳθυμίας τινῶν γραφέων, εἴτε ἀπὸ τόλμης τινῶν μοχθηρᾶς <εἴτε ἀπὸ ἀμελούντων> τῆς διορθώσεως τῶν γραφομένων, εἴτε καὶ ἀπὸ τῶν τὰ ἑαυτοῖς δοκοῦντα ἐν τῇ διορθώσει <ἢ> προστιθέντων ἢ ἀφαιρούντων», Commentarium in evangelium Matthaei 15.14.86
Η Καινή Διαθήκη διαθέτει την πλουσιώτερη και αρτιώτερη χειρόγραφη παράδοση. Μεγάλο πλήθος χειρογράφων. Δεν υφίσταται πρόβλημα αποκαταστάσεως του κειμένου.
Κατά συντριπτική πλειοψηφία τα χειρόγραφα ανήκουν σε μία παράδοση, την εκκλησιαστική. Η πολλαπλή χειρόγραφη παράδοση του κειμένου της Κ. Διαθήκης θέτει το λεγόμενο πρόβλημα της κριτικής του κειμένου της. Πρόβλημα γνωστό από την εποχή του Ωριγένους.
Κατά την αντιγραφή των χειρογράφων προέκυψαν διάφορες παραλλαγές του κειμένου, εξαιτίας των αναπόφευκτων σφαλμάτων αντιγραφής. Ο κριτικός μελετητής των χειρογράφων της Κ. Δ. είναι αναγκασμένος να αντιμετωπίσει ορισμένα λάθη και να τα αντιδιαστείλει από το ορθό κείμενο.
Δεν υπάρχει πρόβλημα αποκαταστάσεως του κειμένου, διότι υπάρχουν πολυάριθμα και επιμελέστατα χειρόγραφα της Κ.Δ. Έχει το καλύτερο διατηρηθέν κείμενο σε σύγκριση προς κάθε αρχαίο έργο.
Η εκκλησιαστική παράδοση κειμένου υπερέχει σε καθαρότητα και αρτιότητα.
Παράλληλα προς την εκκλησιαστική παράδοση του κειμένου, υπάρχει και άλλη παράδοση, η οποία εκπροσωπείται από το 1/10 έως το 1/5 των κωδίκων.
Από τους 5600 περίπου κώδικες της Κ. Δ., οι 500 ή 600 ανήκουν στην άλλη παράδοση και οι υπόλοιποι στην εκκλησιαστική.
Διαφωνεί σοβαρά προς την εκκλησιαστική παράδοση. Οι κώδικες της άλλης παραδόσεως διαφωνούν μεταξύ τους και ο καθένας αποτελεί και μία διαφορετική παράδοση.
Οι ευρωπαίοι θεολόγοι και ιδιαιτέρως οι προτεστάντες έδωσαν μεγάλη προσοχή σ αυτούς τους ιδιότυπους κώδικες. Με βάση αυτών των κωδίκων προσπάθησαν να αποκαταστήσουν το αρχικό κείμενο της Κ. Δ.
Επικρατεί η άποψη ότι το αρχικό κείμενο χάθηκε και η συνισταμένη των διαφόρων παραδόσεων, η λεγόμενη παράδοση του «ουδετέρου κειμένου», είναι η πληρέστερη προς το αρχικό.
Πρώτος ο Bengel κατέταξε τα χειρόγραφα σε ομάδες ή οικογένειες. J. Griesbach (α) Δυτική, β) Αλεξανδρινή, γ) Κων/πολιτική)
Οι κυριώτερες παραδόσεις κειμένου σύμφωνα με τους Westcott & Hort είναι: Το ουδέτερο κείμενο (διασώζεται στους Βατικανό και Σιναϊτικό κώδικες θεωρείται από τους παραπάνω ερευνητές το αρχαιότερο και καθαρώτερο κείμενο).
Το αλεξανδρινό κείμενο (εκπροσωπείται από τους κώδικες C, L και αλεξανδρινούς θεολόγους). Το δυτικό κείμενο (εκκλησιαστικούς συγγραφείς του 3 ου αι., διορθώσεις έγιναν στη Συριακή εκκλησία και από εκεί μεταφέρθηκαν στη Δύση). Το συριακό ή αντιοχειανό κείμενο (στη Βυζαντινή αυτοκρατορία προήλθε από αυθεντική αναθεώρηση, 4 ος αι.).
Σήμερα οι περισσότεροι επιστήμονες δέχονται τέσσερις τύπους κειμένου Αλεξανδρινός ή ουδέτερος τύπος (γνώρισμα της παραδόσεως αυτής είναι η συντομία) Δυτικός τύπος (κώδικας Beza, επικρατούσε στη Δύση και στη Β. Αφρική διατυπώνονται οι πιο αντιφατικές κρίσεις) Καισαρειανός τύπος (δε συμβιβάζεται με κανένα από τους γνωστούς τύπους κειμένου) Βυζαντινός ή κοινός ή εκκλησιαστικός τύπος (αποτέλεσε τη βάση του Textus Receptus, του παραδεδεγμένου κειμένου.
Διαφυλάσσει ακέραιο και απαραχάρακτο το αρχικό κείμενο Μαρτυρείται από τη μεγαλύτερη μερίδα της χειρογράφου παραδόσεως Οι μάρτυρες ανέρχονται στα ¾ έως 4/5 των κωδίκων
Ελάχιστα και χονδροειδή σφάλματα Υποδεικνύεται από τους καλύτερους ερμηνευτές της Εκκλησίας Ι. Χρυσόστομος. Εκλογάδια. Στις κριτικές εκδόσεις σημειώνεται με το Μ γοτθικού ρυθμού.
Το κείμενο προέρχεται από την Αίγυπτο. Μαρτυρείται σε παπύρους. Ο πάπυρος φθείρεται εύκολα, αποβάλλει τεμάχια και ξεφτίζει στις άκρες.
Πολλές διορθώσεις και αναθεωρήσεις του κειμένου. Οι αναθεωρητές ποικίλων θεολογικών και δογματικών δοξασιών. Οι κώδικες δεν συμφωνούν μεταξύ τους, πολύ περισσότερο οι αναθεωρητές. Ένα κείμενο με πολλές παραλλαγές.