ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟΦΑΣΗΣ. Δικαστήριο: ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ Τόπος: ΑΘΗΝΑ Αριθ. Απόφασης: 1318 Ετος: 2001. Περίληψη. Κείμενο Απόφασης

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟΦΑΣΗΣ Δικαστήριο: ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ Τόπος: ΑΘΗΝΑ Αριθ. Απόφασης: 1318 Ετος: 2001 Περίληψη Προστασία περιβάλλοντος - Εθνικά πάρκα -. Ορισμένες περιοχές ή στοιχεία της φύσεως και του τοπίου μπορεί να τίθενται υπό καθεστώς ειδικής προστασίας με προεδρικό διάταγμα, το οποίο καθορίζει αναλόγως των χαρακτηριστικών που συντρέχουν σε κάθε περίπτωση, την κατηγορία του προστατευτικού καθεστώτος με την αντίστοιχη ονομασία, καθώς και τους αναγκαίους για την προστασία του συγκεκριμένου αντικειμένου όρους, περιορισμούς και απαγορεύσεις. Οι διαφορές μεταξύ των σαφώς διακρινομένων από το νόμο κατηγοριών ανάγονται στα χαρακτηριστικά που συγκεντρώνουν οι περιοχές σε συνδυασμό με την έκτασή τους και τους επιδιωκόμενους σκοπούς, οι οποίοι και αυτοί καθορίζονται από το νόμο. Ειδικώς, για τα εθνικά πάρκα ο χαρακτηρισμός αναφέρεται σε εκτεταμένες χερσαίες, υδάτινες ή μικτού χαρακτήρος περιοχές, όπου συναντώνται μεγάλοι αριθμοί και ποικιλία αξιόλογων βιολογικών, οικολογικών, γεωμορφολογικών και αισθητικών στοιχείων και στις οποίες μπορούν να περιλαμβάνονται περιοχές που συγκεντρώνουν τα χαρακτηριστικά της περιοχής απόλυτης προστασίας της φύσης ή απλής προστασίας της φύσης. Η υπαγωγή στο καθεστώς αυτό αποσκοπεί αφ' ενός μεν στη διαφύλαξη του φυσικού πλούτου και της οικολογικής ισορροπίας ευρυτέρων περιοχών, αφ' ετέρου δε στην παροχή στο κοινό δραστηριοτήτων περιβαλλοντικής εκπαιδεύσεως και φυσιολατρικών δραστηριοτήτων. Για την επιτέλεση των σκοπών αυτών επιβάλλεται από το νομοθέτη η λήψη μέτρων με το εκδιδόμενο διάταγμα και εν συνεχεία τον κανονισμό διαχειρίσεως για την προστασία των οριοθετούμενων περιοχών από ανθρωπογενείς επεμβάσεις και δραστηριότητες που θα οδηγούσαν σε υποβάθμιση τα οικοσυστήματα. Εξ άλλου, ο νόμος επιβάλλει τον περιορισμό των δραστηριοτήτων του ανθρώπου εντός των εθνικών πάρκων σε έρευνες σχετικές με τα προστατευόμενα στοιχεία της φύσεως και δραστηριότητες παραδοσιακού χαρακτήρος, που θα καθορίζονται εκάστοτε στο διάταγμα και στον κανονισμό λειτουργίας του πάρκου. Ως προς τη διαδικασία του χαρακτηρισμού ορίζεται ότι απαραίτητη προϋπόθεση για την έκδοση του διατάγματος είναι η σύνταξη ειδικής περιβαλλοντικής μελέτης, η οποία θα τεκμηριώνει τη σημασία του προστατευομένου αντικειμένου και την σκοπιμότητα των προτεινομένων μέτρων προστασίας του. Κείμενο Απόφασης Αριθμός 1318/2001 ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ Ε Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του την 10η Ιανουαρίου 2001, με την εξής σύνθεση: Κίμων Χαλαζωνίτης, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Ε Τμήματος, Κωνσταντίνος Μενουδάκος, Σωτήριος Ρίζος, Αγγελική Θεοφιλοπούλου, Αθανάσιος Ράντος, Σύμβουλοι, Θεόδωρος Αραβάνης, Όλγα Παπαδοπούλου, Πάρεδροι. Γραμματέας η Γεωργία Σακελλαρίου, Γραμματέας του Ε Τμήματος. Διά να δικάσει την από 30 Αυγούστου 2000 αίτηση: των: 1) Εξωραϊστικού Συλλόγου με την επωνυμία "Εξωραϊστικός Σύλλογος Οικισμού Σχοινιά Μαραθώνα", 2) Κ. Γ. Β., κατοίκου Σχοινιά Μαραθώνα (Λ. Σ. ***), 3) Ι. Τ. Φρ., κατοίκου Σχοινιά Μαραθώνα (Λ. Σ. ***), οι οποίοι παρέστησαν με τον δικηγόρο Δημήτριο Φιλιππίδη (Α.Μ. 2081), που τον διόρισαν με πληρεξούσια, 4) Χ. Θ. Μ., κατοίκου Πετρούπολης Αττικής (Σ. ** και Ε.), 5) Γ. Α. Ν., κατοίκου Ηλιουπόλεως Αττικής (Α. * - Ανω Ηλιούπολη), οι οποίοι δεν παρέστησαν και 6) Γ. Γ. Φ., κατοίκου Αγίας Παρασκευής Αττικής (Α. **), ο οποίος παρέστη με τον πιο πάνω δικηγόρο Δημήτριο 1

Φιλιππίδη, που τον διόρισε με πληρεξούσιο, κατά των Υπουργών: 1) Π., Χ. και Δημοσίων Έργων, 2) Εθνικής Αμυνας, 3) Α., 4) Γ., 5) Π. και 6) Εμπορικής Ναυτιλίας, οι οποίοι παρέστησαν με τον Σ. Χαραλαμπίδη, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους. Με την αίτηση αυτή οι αιτούντες ζητούν να ακυρωθεί το από 22.6/3.7.2000 Π. Δ. "Περί χαρακτηρισμού χερσαίων και θαλασσίων περιοχών Σχοινιά-Μαραθώνα Αττικής ως Εθνικού Πάρκου" και κάθε άλλη συναφής πράξη ή παράλειψη της Διοικήσεως. Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως του Εισηγητού, Συμβούλου Σωτηρίου Ρίζου. Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τον πληρεξούσιο των αιτούντων, ο οποίος ανέπτυξε και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους ακυρώσεως και ζήτησε να γίνει δεκτή η αίτηση και τον αντιπρόσωπο των Υπουργών, ο οποίος ζήτησε την απόρριψή της. Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου, Ε ί δ ε τ α σ χ ε τ ι κ ά έ γ γ ρ α φ α κ α ι ε σ κ έ φ θ η κ α τ ά τ ο ν ό μ ο 1. Επειδή, για την άσκηση της κρινομένης αιτήσεως κατεβλήθησαν τα νόμιμα τέλη και το παράβολο (αριθμοί γραμματίων 1041091/2000 και 378058, 1032719, 2687021/2000). 2. Επειδή, με την ως άνω αίτηση ζητείται η ακύρωση του από 22.6/3.7.2000 Προεδρικού Διατάγματος περί χαρακτηρισμού χερσαίων και θαλασσίων περιοχών του Σχοινιά - Μαραθώνα ως Εθνικού Πάρκου (ΦΕΚ Δ 395/3.7.2000). Η αίτηση πλήττει το Διάταγμα, καθ' ο μέρος με αυτό ορίζεται ότι επιτρέπεται στη μεν Ζώνη Β2 η ανέγερση και λειτουργία αναψυκτηρίων, εστιατορίων και ταβερνών (άρθρο 3 VΙΙ) στη δε Ζώνη Β3 η κατασκευή αναψυκτηρίων (άρθρο 3 VΙΙΙ3). 3. Επειδή, οι υπό τους αριθμούς 4 και 5 στο δικόγραφο αιτούντες δεν ενομιμοποίησαν κατά κάποιο νόμιμο τρόπο (άρθρο 27 π.δ. 18/1989, όπως έχει τροποποιηθή με το άρθρο 4 παρ.2 εδ. α περ. 1 ν. 2479/97) τον υπογράφοντα δικηγόρο. Συνεπώς, ως προς αυτούς η κρινόμενη αίτηση πρέπει να απορριφθή ως απαράδεκτη. 4. Επειδή, ο πρώτος αιτών Σύλλογος έχει σύμφωνα με το καταστατικό του ως σκοπό, μεταξύ των άλλων, και την μελέτη των εξωραϊστικών και τεχνικών προβλημάτων του οικισμού Σχοινιά καθώς και την επίτευξη της αξιοπρεπούς διαμονής και διαβιώσεως στην περιοχή αυτή. Συνεπώς, έχει έννομο συμφέρον στην άσκηση της κρινομένης αιτήσεως (πρβλ. Σ.τ.Ε 3819/1996). Ομοίως, έχουν έννομο συμφέρον στην άσκηση της αιτήσεως αυτής οι λοιποί αιτούντες, οι οποίοι σύμφωνα με τα προσκομισθέντα στοιχεία, φέρονται ως ιδιοκτήτες κατοικιών στην περιοχή, και δη βορείως της οδού (Λ.Σ.) η οποία εφάπτεται στο πευκοδάσος του Σχοινιά. 5. Επειδή, στο κεφάλαιο Δ, άρθρα 18 έως 22 του ν. 1650/1986 "για την προστασία του περιβάλλοντος" (ΦΕΚ Α 160), περιέχονται οι ορισμοί του νόμου για την προστασία της φύσεως και του τοπίου. Ειδικότερα, στο άρθρο 18, υπό τον τίτλο "αντικείμενα προστασίας και διατήρησης" ορίζονται τα εξής: "1. Η φύση και το τοπίο προστατεύονται και διατηρούνται, ώστε να διασφαλίζονται οι φυσικές διεργασίες, η αποδοτικότητα των φυσικών πόρων, η ισορροπία και η εξέλιξη των οικοσυστημάτων καθώς και η ποικιλομορφία, η ιδιαιτερότητα ή η μοναδικότητά τους. 2. Χερσαίες, υδάτινες η μικτού χαρακτήρα περιοχές, μεμονωμένα στοιχεία ή σύνολα της φύσης και του τοπίου, μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενα προστασίας και διατήρησης λόγω της οικολογικής, γεωμορφολογικής, βιολογικής, επιστημονικής ή αισθητικής σημασίας τους. 3. Οι περιοχές, τα στοιχεία ή τα σύνολα της προηγουμένης παραγράφου μπορούν να χαρακτηρίζονται, σύμφωνα με τα κριτήρια του άρθρου 19 ως: περιοχές απόλυτης προστασίας της φύσης - περιοχές προστασίας της φύσης - εθνικά πάρκα - προστατευόμενοι φυσικοί σχηματισμοί, προστατευόμενα τοπία και στοιχεία του τοπίου - περιοχές οικοανάπτυξης. 4. Αν για την προστασία και διατήρηση των περιοχών, των 2

στοιχείων ή των συνόλων της προηγουμένης παραγράφου, επιβάλλεται παράλληλα η εφαρμογή ορισμένων μέτρων σε γειτονικές εκτάσεις, οι παραπάνω περιοχές, τα στοιχεία ή τα σύνολα αποτελούν κεντρικό τμήμα μιάς ευρύτερης περιοχής, στην οποία τα αναγκαία μέτρα προστασίας κλιμακώνονται κατά ζώνες. 5... 6. Αντικείμενα προστασίας και διατήρησης, κατά την έννοια της παραγρ. 1, αποτελούν επίσης τα είδη της αυτοφυούς χλωρίδας και της άγριας πανίδας". Στο άρθρο 19 καθορίζονται τα κριτήρια του χαρακτηρισμού, οι σκοποί τους οποίους υπηρετεί η κάθε ειδικώς προστατευόμενη περιοχή και οι αρχές της προστασίας. Ειδικότερα, στην παρ. 1 καθορίζονται τα των περιοχών απολύτου προστασίας της φύσεως, οριζομένου ότι: "ως περιοχές απολύτου προστασίας της φύσεως χαρακτηρίζονται εκτάσεις με εξαιρετικά ευαίσθητα οικοσυστήματα, βιότοποι ή οικότοποι σπανίων ή απειλουμένων με εξαφάνιση ειδών της αυτοφυούς χλωρίδας ή άγριας πανίδας ή εκτάσεις που έχουν αποφασιστική θέση στον κύκλο ζωής σπανίων ή απειλουμένων με εξαφάνιση ειδών της άγριας πανίδας: στις περιοχές απόλυτης προστασίας της φύσης απαγορεύεται κάθε δραστηριότητα. Κατ' εξαίρεση, μπορεί να επιτρέπονται, σύμφωνα με τις ειδικότερες ρυθμίσεις του οικείου κανονισμού, η διεξαγωγή επιστημονικών ερευνών και η εκτέλεση εργασιών που αποσκοπούν στη διατήρηση των χαρακτηριστικών τους, εφόσον εξασφαλίζεται υψηλός βαθμός προστασίας". Στην παρ. 2, αφορώσα στις περιοχές προστασίας της φύσης ορίζεται ότι ως τοιαύτες χαρακτηρίζονται "εκτάσεις μεγάλης οικολογικής η βιολογικής αξίας. Στις περιοχές αυτές προστατεύεται το φυσικό περιβάλλον από κάθε δραστηριότητα ή επέμβαση που είναι δυνατόν να μεταβάλει ή να αλλοιώσει την φυσική κατάσταση, σύνθεση ή εξέλιξή του. Κατ' εξαίρεση, μπορούν να επιτρέπονται, σύμφωνα με τις ειδικότερες ρυθμίσεις του οικείου κανονισμού, η εκτέλεση εργασιών, ερευνών και η άσκηση ασχολιών και δραστηριοτήτων, κυρίως παραδοσιακών, εφ' όσον δεν έρχονται σε αντίθεση με τους σκοπούς προστασίας...". Στην παρ. 3 ορίζεται ότι: "ως εθνικά πάρκα χαρακτηρίζονται εκτεταμένες χερσαίες, υδάτινες ή μικτού χαρακτήρα περιοχές, οι οποίες παραμένουν ανεπηρέαστες ή έχουν ελάχιστα επηρεαστεί από τις ανθρώπινες δραστηριότητες και στις οποίες διατηρείται μεγάλος αριθμός και ποικιλία αξιόλογων βιολογικών, οικολογικών, γεωμορφολογικών και αισθητικών στοιχείων... Ο χαρακτηρισμός περιοχών ως εθνικών πάρκων αποσκοπεί στη διαφύλαξη της φυσικής κληρονομιάς και στη διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας ευρύτερων περιοχών της χώρας με παράλληλη παροχή στο κοινό δυνατοτήτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και φυσιολατρικών δραστηριοτήτων. Για την εκπλήρωση των σκοπών αυτών λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα, ώστε οι περιοχές αυτές να προστατεύονται επαρκώς τόσο από φυσικές αιτίες υποβάθμισης όσο και από ανθρώπινες ενέργειες, επεμβάσεις και δραστηριότητες. Στα εθνικά πάρκα επιτρέπεται να εκτελούνται έργα, να γίνονται έρευνες και να ασκούνται δραστηριότητες, κυρίως παραδοσιακού χαρακτήρα, με τους όρους και περιορισμούς που καθορίζονται ειδικότερα από τον οικείο κανονισμό λειτουργίας και διαχείρισης. Τα εθνικά πάρκα είναι δυνατόν να περιλαμβάνουν περιοχές των παρ. 1 και 2.". Στις παραγράφους 4 και 5 ρυθμίζονται αντιστοίχως οι προϋποθέσεις χαρακτηρισμού στοιχείων της φύσεως ή εκτάσεων ως προστατευομένων φυσικών σχηματισμών και περιοχών οικοανάπτυξης, καθώς και οι επιτρεπόμενες σε αυτές δραστηριότητες. Περαιτέρω, στο άρθρο 21 του ίδιου νόμου καθορίζονται τα αρμόδια όργανα και η διαδικασία χαρακτηρισμού των υπό προστασίαν περιοχών, στοιχείων κλπ. Ειδικότερα, στην παρ. 1 ορίζεται: "Ο χαρακτηρισμός περιοχών, στοιχείων ή συνόλων της φύσης και του τοπίου, σύμφωνα με τα άρθρα 18 και 19 και ο καθορισμός των ορίων τους και των τυχόν ζωνών προστασίας τους γίνονται με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται ύστερα από πρόταση των Υπουργών Γεωργίας, Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, Βιομηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας και του κατά περίπτωση αρμοδίου υπουργού ύστερα από γνώμη του νομαρχιακού συμβουλίου, σε εφαρμογή περιφερειακού ή νομαρχιακού ή ειδικού χωροταξικού σχεδίου ή γενικού πολεοδομικού σχεδίου ή ειδικής περιβαλλοντικής μελέτης. Σε κάθε περίπτωση η σύνταξη ειδικής περιβαλλοντικής μελέτης είναι απαραίτητη για την τεκμηρίωση της σημασίας του προστατευτέου αντικειμένου και τη σκοπιμότητα των προτεινομένων μέτρων προστασίας. Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων και του κατά περίπτωση αρμόδιου υπουργού καθορίζεται η διαδικασία κατάρτισης και έγκρισης των ειδικών αυτών περιβαλλοντικών μελετών και το περιεχόμενό τους...". Στην παρ. 2, όπως αντικαταστάθηκε με την παρ. 2 του άρθρου 16 του ν. 2742/1999 (ΦΕΚ Α 207) ορίζεται: "2. Με το παραπάνω προεδρικό διάταγμα καθορίζονται οι αναγκαίοι για την προστασία του συγκεκριμένου αντικειμένου γενικοί όροι, απαγορεύσεις και περιορισμοί στις χρήσεις γης, στη δόμηση και στην κατάτμηση ακινήτων, καθώς και στην εγκατάσταση και άσκηση δραστηριοτήτων και στην εκτέλεση έργων...". 6. Επειδή, από τον συνδυασμό των παρατεθεισών διατάξεων προκύπτουν τα εξής: ορισμένες περιοχές ή στοιχεία της φύσεως και του τοπίου μπορεί να τίθενται υπό καθεστώς ειδικής προστασίας με προεδρικό διάταγμα, το οποίο καθορίζει αναλόγως των χαρακτηριστικών που συντρέχουν σε κάθε περίπτωση, την κατηγορία του προστατευτικού καθεστώτος με την αντίστοιχη ονομασία καθώς και τους αναγκαίους για την προστασία του συγκεκριμένου αντικειμένου όρους, 3

περιορισμούς και απαγορεύσεις. Οι διαφορές μεταξύ των σαφώς διακρινομένων από τον νόμο κατηγοριών ανάγονται στα χαρακτηριστικά που συγκεντρώνουν οι περιοχές, στοιχεία της φύσεως κλπ σε συνδυασμό με την έκτασή τους και τους επιδιωκόμενους σκοπούς, οι οποίοι και αυτοί καθορίζονται από τον νόμο. Ειδικώς, για τα εθνικά πάρκα ο χαρακτηρισμός αναφέρεται σε εκτεταμένες χερσαίες, υδάτινες ή μικτού χαρακτήρος περιοχές, όπου συναντώνται μεγάλοι αριθμοί και ποικιλία αξιολόγων βιολογικών, οικολογικών, γεωμορφολογικών και αισθητικών στοιχείων και στις οποίες μπορεί να περιλαμβάνονται περιοχές που συγκεντρώνουν τα χαρακτηριστικά των περιοχών "απόλυτης προστασίας της φύσης" ή (απλής) "προστασίας της φύσης". Η υπαγωγή στο καθεστώς αυτό αποσκοπεί αφ' ενός μεν στην διαφύλαξη του φυσικού πλούτου και της οικολογικής ισορροπίας ευρυτέρων περιοχών αφ' ετέρου δε στην παροχή στο κοινό δυνατοτήτων περιβαλλοντικής εκπαιδεύσεως και φυσιολατρικών δραστηριοτήτων. Για την επιτέλεση των σκοπών αυτών επιβάλλεται από τον νομοθέτη η λήψη μέτρων με το εκδιδόμενο διάταγμα και εν συνεχεία τον κανονισμό διαχειρίσεως για την προστασία των οριοθετούμενων περιοχών από ανθρωπογενείς επεμβάσεις και δραστηριότητες, που θα οδηγούσαν σε υποβάθμιση τα οικοσυστήματα. Εξ άλλου, ο νόμος επιβάλλει τον περιορισμό των δραστηριοτήτων του ανθρώπου εντός των εθνικών πάρκων σε έρευνες σχετικές με τα προστατευόμενα στοιχεία της φύσεως και δραστηριότητες παραδοσιακού χαρακτήρος (γεωργία, δασοπονία κλπ), που θα καθορίζονται εκάστοτε στο διάταγμα και στον κανονισμό λειτουργίας του πάρκου. Τέλος, ως προς την διαδικασία του χαρακτηρισμού ορίζεται ότι απαραίτητη προϋπόθεση γιά την έκδοση του Διατάγματος είναι η σύνταξη ειδικής περιβαλλοντικής μελέτης, η οποία θα τεκμηριώνει την σημασία του προστατευτέου αντικειμένου και την σκοπιμότητα των προτεινομένων μέτρων της προστασίας του. 7. Επειδή, εν προκειμένω από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτουν τα εξής: Τον Μάϊο του 1999 καταρτίσθηκε από την Οργανωτική Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων ΑΘΗΝΑ 2004 μελέτη της περιοχής του Σχοινιά Μαραθώνος προκειμένου να ενταχθή σε αυτήν το προγραμματιζόμενο ολυμπιακό κέντρο κωπηλασίας, κανό-καγιάκ, δεδομένου ότι ανεγνωρίζετο η αξία των οικοσυστημάτων της περιοχής και η ευαισθησία τους στις ανθρώπινες δραστηριότητες. Στην μελέτη αυτή, που είχε τον τίτλο "Περιβαλλοντική Διερεύνηση", μετά την εκτίμηση της αξίας των υπαρχόντων στην περιοχή οικοσυστημάτων και την διαπίστωση της ενότητάς τους (κεφ. 7.5), προετείνετο η έκδοση κανονιστικής πράξεως με την οποία η όλη περιοχή θα ετίθετο σε καθεστώς προστασίας (κεφ. 9.4). Ακολούθησε η σύνταξη της κατά τον νόμο 1650/1986 Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης (ΕΠΜ), η οποία κατ' αρχήν περιέγραψε τους τύπους των οικοτόπων που απαντώνται στην περιοχή, δεδομένου ότι αυτή είχε συμπεριληφθή στον επιστημονικό κατάλογο του ΝΑΤURA 2000. Οι οικότοποι αναφέρονται είτε στο χερσαίο περιβάλλον είτε στο θαλάσσιο περιβάλλον, είναι δε μεγάλης αξίας και σπανιότητος, συνεπώς δε πρέπει ως σύνολο να τεθούν σε καθεστώς ειδικής προστασίας και δη σε αυτήν του εθνικού πάρκου. Στο θαλάσσιο περιβάλλον περιλαμβάνονται τύποι οικοτόπων του ΝΑΤURA 2000, από τους οποίους οι σπουδαιότεροι είναι τα "υποθαλάσσια λειβάδια Posidonia". Στο χερσαίο περιβάλλον του Σχοινιά συνυπάρχουν δύο ευρύτερα οικοσυστήματα. Το πρώτο συνιστάται από τέσσερα επί μέρους τμήματα: το έλος (υγροβιότοπος) του Μαραθώνα με την ενοικούσα σε αυτό πανίδα, την πηγή Μακαρία μαζί με το τεχνητό κανάλι απαγωγής των υδάτων της προς την θάλασσα, το παράλιο πευκοδάσος και τις αμμώδεις ακτές του Σχοινιά. Οι τέσσερις αυτές ενότητες από οικολογική και διαχειριστική άποψη είναι αλληλένδετες καθώς οι λειτουργίες τους αλληλοεπηρεάζονται και εξαρτώνται από την υδρογεωλογία της περιοχής. Το δεύτερο οικοσύστημα αποτελείται από την χερσόνησο της Κυνοσούρας που οριοθετεί την περιοχή προς τα νοτιοανατολικά, και θεωρείται τυπική περίπτωση θαμνώδους βλαστήσεως και βραχωδών ακτών του Αιγαίου (σελ.29). Ειδικότερα, στην περιοχή της παραλίας και της ακτής, συναντώνται δύο τύποι αμμοφίλων οικοτόπων του ΝΑΤURA, οι "κινούμενες θίνες" και η "αμμόφιλη βλάστηση", κρίνεται δε ότι αποτελούν οικότοπο προτεραιότητος του ΝΑΤURA 2000 με μεγάλη οικολογική αξία, ακόμη και σε διεθνές επίπεδο (σελ. 30, 31). Ωστόσο, το σύστημα αυτό έχει υποστή έντονη υποβάθμιση κυρίως από την συνεχή καταπάτησή του από επισκέπτες-λουομένους, κατασκηνωτές, από τα απορρίμματα και την κίνηση των τροχοφόρων ακόμη και μέχρι την παραλία (σελ. 143, 144). Ως προς το δάσος του Σχοινιά κρίνεται ότι έχει την μεγαλύτερη οικολογική αξία στην περιοχή λόγω της μεικτής συνθέσεώς του (στο ανατολικό του μέρος) από χαλέπιο πεύκη (Pinus halepensis) και (στο δυτικό) από κουκουναριά (Pinus pinea) και της θέσεώς του, δεδομένου ότι εκτείνεται επί 3 χιλιόμετρα κατά μήκος της παραλίας και φθάνει σχεδόν μέχρι την ακτή, γεγονός σπάνιο για όλη τη χώρα. Ως προς την φυσική του κατάσταση κρίνεται ότι έχει εντόνως υποβαθμισθή από τις ίδιες ανθρώπινες επεμβάσεις, το έδαφός του έχει υποστή μεγάλη φθορά και σχεδόν έχει καταστραφή η υπόροφη βλάστηση, πολλές συστάδες του, ιδίως της κουκουναριάς, έχουν αραιώσει, η δε αναγέννησή του είναι είτε ανύπαρκτη είτε περιορισμένη. Γενικότερα κρίνεται ότι το δάσος υφίσταται την μεγαλύτερη ανθρώπινη πίεση, με δόμηση περιμετρικά αλλά και μέσα σε αυτό, ιδιαίτερα στο δυτικό τμήμα του 4

όπου επικρατεί η κουκουναριά. Τα φυσικά του χαρακτηριστικά και το τοπίο του έχουν αλλοιωθεί λόγω των αυθαιρέτων κτισμάτων αναψυχής (βλ. σελ. 32 επ., 87, 113, 142, 143, 145, 152). Στην Μελέτη τονίζεται ιδιαίτερα η αξία του τοπίου: "η συνοχή και η αλληλοσυμπλήρωση δύο τόσο διαφορετικών βιοτόπων όπως είναι το δάσος και το έλος προκαλεί έκπληξη αν όχι δέος" (σελ. 89). Εξ ου και προτείνονται μέτρα και περιορισμοί για την αποτροπή των βλαβών και την αποκατάσταση των οικοσυστημάτων, με την ιδιαίτερη επισήμανση ότι η δημιουργία κατασκευών αναψυχής μέσα και κοντά στο δάσος μπορεί να αποβή καταστροφική για το περιβάλλον (ΕΠΜ σελ. 150, 162). Το επακολουθήσαν και προσβαλλόμενο Προεδρικό Διάταγμα χαρακτηρίζει την μείζονα περιοχή του Σχοινιά ως εθνικό πάρκο βάσει της μνημονευθείσης περιβαλλοντικής μελέτης και περαιτέρω την διαιρεί σε διάφορες ζώνες προστασίας, οι οποίες ακολουθούν κατά βάση τα υπάρχοντα φυσικά οικοσυστήματα. Έτσι, η Ζώνη Α1 είναι η υγροτοπική περιοχή στην οποία επιτρέπονται ορισμένα έργα για την αποκατάστασή της (κυρίως ρυθμίσεις των υδάτων). Στην περιοχή αυτή επιτρέπονται μόνον οι δραστηριότητες της περιβαλλοντικής εκπαιδεύσεως και των ερευνών. Η Ζώνη Α2 είναι η λοφώδης περιοχή της Χερσονήσου Κυνοσούρας και των λόφων της Δρακονέρας, στην οποία ομοίως επιτρέπονται μόνον οι ως άνω δραστηριότητες. Η Ζώνη Α3 είναι η περιοχή του δάσους της χαλεπίου πεύκης και της κουκουναριάς, στο οποίο επιτρέπεται μόνον περιβαλλοντική εκπαίδευση και έρευνα. Λόγω των εκτεταμένων φθορών στο όλο οικοσύστημα και δη στο έδαφος και στην υπόροφη βλάστηση επιβάλλονται σημαντικοί περιορισμοί στις ανθρώπινες δραστηριότητες εντός αυτού, που αποσκοπούν στην αποκατάστασή του. Ειδικότερα, καθορίζεται αυστηρό καθεστώς δικτύου εισόδων από μονοπάτια, απαγόρευση κινήσεως τροχοφόρων, περιφερειακή περίφραξη του δάσους, περιορισμοί ως προς τον αριθμό των επισκεπτών κλπ. Η Ζώνη Α4 είναι η περιοχή της Μακαρίας Πηγής, στην οποία επιτρέπονται έργα για την χρησιμοποίηση των υδάτων της στην αποκατάσταση του υγροβιοτόπου. Η Ζώνη Α5 είναι η περιοχή του όρμου του Σχοινιά στην οποία επιτρέπεται περιβαλλοντική εκπαίδευση, έρευνα και θαλάσσια αναψυχή υπό όρους. Σε επαφή με αυτήν είναι η Ζώνη Β3, στην οποία περιλαμβάνεται η παραλία του όρμου και της οποίας το χαρακτηριστικό είναι οι αμμοθίνες σε συνδυασμό με το εξικνούμενο έως τις παρυφές της πευκοδάσος. Για την αποκατάσταση του βλαβέντος οικοσυστήματος επιβάλλονται διάφοροι περιορισμοί, επιτρέπεται όμως η κατασκευή χώρων εξυπηρετήσεως των λουομένων και η κατασκευή αναψυκτηρίων. Τα αναψυκτήρια αυτά πρόκειται να είναι μόνιμες κατασκευές, των οποίων μάλιστα δεν καθορίζεται ο αριθμός. Περαιτέρω δημιουργείται Ζώνη Β2, η οποία παρεμβάλλεται μεταξύ της Ζώνης του υγροβιοτόπου και της Ζώνης του πευκοδάσους και η οποία προορίζεται από τον κανονιστικό νομοθέτη για την ανάπτυξη κατοικιών, αναψυκτηρίων, ταβερνών και εστιατορίων καθώς και υπαιθρίων εγκαταστάσεων αθλητισμού. Οι όροι δομήσεως για τις κατασκευές αυτές, όπως και για τα προβλεπόμενα αναψυκτήρια της Ζώνης της παραλίας, προβλέπονται στο άρθρο 5 του Διατάγματος, όπου καθορίζονται όρια αρτιότητος κατά κανόνα και κατά παρέκκλιση, μέγιστη συνολική επιφάνεια των κτιρίων (αναψυκτηρίων: 60 τ.μ και όχι μεγαλύτερη των 120 τ.μ. για κάθε ιδιοκτησία, εστιατορίων, ταβερνών: 120 τ.μ., κατοικιών: 120 τ.μ. και προκειμένου για καντίνες 20 τ.μ.) και μέγιστο ύψος (για τα εστιατόρια, αναψυκτήρια, ταβέρνες 4μ και για τις κατοικίες 3,5 μ.) Για όλα τα κτίρια επιβάλλεται η κατασκευή κεραμοσκεπούς στέγης μέγιστου ύψους 2 μέτρων. Τέλος, η Ζώνη Β1 καθορίζεται ως χώρος για την κατασκευή του ολυμπιακού κέντρου κωπηλασίας και Κανό-Καγιάκ καθώς και των συναφών εγκαταστάσεων και βοηθητικών κτιρίων. 8. Επειδή, ως ήδη εμνημονεύθη, το προσβαλλόμενο διάταγμα προβλέπει, μεταξύ των άλλων, την Ζώνη Α1, η οποία περιλαμβάνει τον υγροβιότοπο, και την Ζώνη Α3, η οποία περιλαμβάνει το παράλιο πευκοδάσος, οριοθετούμενο προς βορράν με τον αμαξιτό δρόμο, την ονομαζόμενη Λ. Σ. (βλ. από 4.8.1998 εισήγηση στην Εκτελεστική Επιτροπή του Οργανισμού Αθήνας σελ. 7). Μεταξύ των Ζωνών αυτών παρεμβάλλεται από το διάταγμα η πληττόμενη με την κρινόμενη αίτηση Ζώνη Β2. Στην επίμαχη ζώνη επιτρέπεται δόμηση για κατοικία, για εστιατόρια, ταβέρνες και αναψυκτήρια, όπως η δόμηση αυτή προσδιορίζεται ειδικότερα στο άρθρο 5 του Διατάγματος. Οι χρήσεις αυτές διασπούν την ενότητα των οικοσυστημάτων και δημιουργούν τις προϋποθέσεις περαιτέρω βλαβών στο περισσότερο αξιόλογο οικοσύστημα (πευκοδάσος) με την δόμηση και την συγκέντρωση ανθρωπογενών δραστηριοτήτων, ενώ τα οικοσυστήματα χρήζουν αποκαταστάσεως, σύμφωνα με τα πορίσματα της ειδικής περιβαλλοντικής μελέτης και άλλων εγγράφων του φακέλου (βλ. ΕΠΜ σελ. 170 επ., από 4.8.1998 εισήγηση προς την Εκτελεστική Επιτροπή του Οργανισμού Αθήνας, σελ. 7 και ιδίως τα υπ' αριθμ. 72309/3550/26.10.1998, 82742/5153 π.ε/ /17.2.1999 έγγραφα του Υπουργείου Γεωργίας, Γενική Γραμματεία Δασών, Διεύθυνση αισθητικών δασών, δρυμών και θήρας προς τον Οργανισμό Αθήνας και τα υπ' αριθμ. 89136/614/18.2.1999, 109027/ /5333/3.12.1999 έγγραφα της ίδιας Διευθύνσεως προς την Γραμματεία "Ολυμπιακοί Αγώνες 2004" και Διεύθυνση Νομικών Υποθέσεων του Υπουργείου Γεωργίας αντιστοίχως). Συνεπώς, οι χρήσεις αυτές δεν είναι συμβατές με τους σκοπούς του δημιουργούμενου εθνικού πάρκου και κατά το μέρος αυτό το 5

Διάταγμα πρέπει να θεωρηθή ως αντίθετο προς τις διατάξεις των άρθρων 18 επ. του ν. 1650/1986, όπως ερμηνεύθηκαν σε προηγηθείσα σκέψη (πρβλ. Π.Ε. 68/1999, 185/1997, 16/1996). Τα ίδια ισχύουν και για τα κτίσματα-αναψυκτήρια που προβλέπονται για την περιοχή της παραλίας (Ζώνη Β3), στην οποία συναντάται το ευαίσθητο οικοσύστημα των αμμοθινών και της οικείας βλαστήσεως, που επίσης έχουν υποστή καίριες βλάβες από τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Κατά ταύτα, ο οικείος λόγος ακυρώσεως παρίσταται ως βάσιμος και το προσβαλλόμενο διάταγμα πρέπει να ακυρωθή κατά τις διατάξεις του που προβλέπουν ότι επιτρέπεται εντός μεν της Ζώνης Β2 η ανέγερση εστιατορίων, ταβερνών και αναψυκτηρίων, εντός δε της Ζώνης Β3 η ανέγερση αναψυκτηρίων. 9. Επειδή, με το υπ' αριθμ. 187/2000 πρακτικό ο κατά το άρθρο 14 παρ. 4 του Π.Δ. 18/1989 σχηματισμός της Ολομελείας γνωμοδότησε υπέρ της κατ' αρχήν νομιμότητος του σχεδίου του προσβαλλομένου Διατάγματος, χωρίς όμως να έχει εκφέρει κρίση ειδικώς για τις προσβαλλόμενες νυν διατάξεις του, οι οποίες άλλωστε δεν ανήκουν στο ουσιώδες μέρος αυτού. Συνεπώς, βάσει της μνημονευθείσης διατάξεως δεν υπάρχει λόγος παραπομπής της υποθέσεως στην Ολομέλεια. Δ ι ά τ α ύ τ α Δέχεται την κρινόμενη αίτηση ως προς τους 1ον, 2ον, 3ον και 6ον των αιτούντων. Απορρίπτει αυτήν ως προς τους λοιπούς. Ακυρώνει το από 22.6/3.7.2000 Π. Διάταγμα (ΦΕΚ Α 395) ως προς τις προσβαλλόμενες διατάξεις του στοιχείου VII άρθρου 3 και του στοιχείου VIII εδαφ. 3 του ίδιου άρθρου, κατά τα διαλαμβανόμενα στο σκεπτικό. Διατάσσει την απόδοση του παραβόλου στους παραστάντες αιτούντες. Επιβάλλει στο Δημόσιο την δικαστική δαπάνη των παραστάντων αιτούντων, ανερχόμενη στο ποσόν των διακοσίων εξήντα χιλιάδων (260.000) δραχμών. Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 6, 8 και 13 Μαρτίου 2001 και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 9ης Απριλίου 2001. Ο Πρόεδρος του Ε Τμήματος Η Γραμματέας του Ε Τμήματος Κίμων Χαλαζωνίτης Γεωργία Σακελλαρίου 6