ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΞΕΝΟΔΟΧΩΝ ΕΤΗΣΙΑ ΤΑΚΤΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΕΚΘΕΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ ΤΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΜΑΪΟΣ 2010
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ 2009-2012 κ.κ. Χάρης Λοϊζίδης - Πρόεδρος Ανδρέας Τσόκκος - Α Αντιπρόεδρος Νικολής Νικολαϊδης - Β Αντιπρόεδρος Ιάσων Περδίος - Γραμματέας Παντελής Λεπτός - Οικονομικός Διαχειριστής κα Χριστιάνα Κωνσταντινίδου - Μέλος κα Ιωάννα Φλωρεντιάδου - Μέλος Χρίστος Κοιτάζος - Μέλος Θέμης Φιλιππίδης - Μέλος Νίκος Ματθαίου - Μέλος Στέλιος Μανδρίδης - Μέλος Χάρης Θεοχάρους - Μέλος κα Μαρία Παναγή - Μέλος Κώστας Ζερβός * - Μέλος Ανδρέας Καπετάνιος - Μέλος Μαρίνος Κουννάς - Μέλος Ανδρέας Κωνσταντίνου - Μέλος Ευρυπίδης Λοϊζίδης - Μέλος Μαυρουδής Μαυρουδή - Μέλος κα Άννα Μιχαηλίδου - Μέλος Στέλιος Παναγιώτου - Μέλος Ανδρέας Χρυσαφίνης - Μέλος ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ κ. Ζαχαρίας Ιωαννίδης ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ κα Φαβιόλα Ουσάρ κ. Κυριάκος Κωστή κα Έλλη Σάρρου κ. Στέλιος Προκοπίου κα Χρυστάλλα Προκοπίου ΝΟΜΙΚΟΙ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ κ.κ. Τάσσος Παπαδόπουλος & Σια ΕΛΕΓΚΤΕΣ κ.κ. PricewaterhouseCoopers ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ κ.κ. Γνώρα * Υπέβαλε την παραίτηση του
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ------------------------------------------------------ 1 2. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ- 7 3. ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ --------------------------------------------------- 12 3.1. ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ------------------------------------ 12 3.1.1. Διεθνής Τουριστική Κίνηση ------------------------- 12 3.1.2. Τουριστική Κίνηση στην Κύπρο -------------------- 12 3.1.3. Έσοδα από τον Τουρισμό --------------------------- 13 3.1.4. Συνεισφορά στο Α.Ε.Π.----------------------------- 13 3.1.5. Ανταγωνιστικότητα της Κύπρου σαν Τουριστικός Προορισμός ---------------------- 14 3.2. ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ------------------------ 18 3.2.1. Προσφορά Κλινών και Απασχόληση στην Ξενοδοχειακή Βιομηχανία -------------------- 18 3.2.2. Πληρότητες ----------------------------------------- 18 3.2.3. Δυναμικότητα Ξενοδοχειακής Βιομηχανίας -------- 19 3.2.4. Απασχόληση ---------------------------------------- 20 3.2.5. Τιμές Ξενοδοχείων, Πολιτική Τιμών και Οικονομικές Υποχρεώσεις στο Τραπεζικό Σύστημα-20 3.3. ΠΟΡΕΙΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΚΑΤΑ ΤΟ 2009-22 3.3.1. Απολογισμός Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού για το 2009 ----------------------------- 22 3.3.2. Δηλώσεις του Γενικού Γραμματέα του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού και Εκτιμήσεις για την Πορεία του Τουρισμού το 2010 --------------------------------------------- 29 3.4. ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ -------------- 30 3.4.1. Πορεία του Τουρισμού στην Κύπρο κατά την 9-ετία 2001-2009 ------------------------ 30 3.4.2. Στοιχεία Τουριστικών Αφίξεων (Ιαν.-Μαρτ. 2010) και Εσόδων (Ιαν.-Φεβρ. 2010) και Εκτιμήσεις για όλο το 2010 ------------------------------------ 31 3.4.3. Οι Επιπτώσεις της Παγκόσμιας Οικονομικής Κρίσης στον Κυπριακό Τουρισμό και Μέτρα Στήριξης του από την Κυβέρνηση ----------------- 33 3.4.4. "Ας Μετατρέψουμε την Κρίση σε Ευκαιρία" Εισηγείται ο ΠΑΣΥΞΕ - Ομιλία Προέδρου ΠΑΣΥΞΕ κατά την Ετήσια Γενική Συνέλευση (Μάϊος 2009)- 38 3.4.5. Επισημάνσεις του Προέδρου του Διεθνούς Συνδέσμου Ξενοδοχείων & Εστιατορίων (IH&RA) και του Εκπροσώπου του Γενικού Γραμματέα του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού (UNWTO) --- 41
Σελίδα 3.5. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΑΓΟΡΩΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ (ΗΝΩΜΕΝΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΡΩΣΙΑΣ) ---------------------------------------------- 42 3.5.1. Εκτιμήσεις/Διαπιστώσεις από την Αγορά του Ηνωμένου Βασιλείου ------------------------------- 42 3.5.2. Εκτιμήσεις/Διαπιστώσεις από την Αγορά της Γερμανίας ------------------------------------------- 45 3.5.3. Εκτιμήσεις/Διαπιστώσεις από τις Αγορές της Ρωσίας και των Δημοκρατιών της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών ------------------------------ 45 3.6. ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ----------- 48 3.6.1. Στρατηγικό Σχέδιο για τον Τουρισμό 2010 και Σχέδιο Υλοποίησης 2003-2010 ---------------- 48 3.6.2. Αναθεώρηση του Θεσμικού Πλαισίου για την Ξενοδοχειακή Βιομηχανία ----------------- 49 3.6.3. Κίνητρα για την Απόσυρση Κλινών από την Ξενοδοχειακή Βιομηχανία και για την Αναβάθμιση/ Εμπλουτισμό των Υφιστάμενων Μονάδων -------- 50 3.6.4. Παροχή Πολεοδομικών Κινήτρων για Εμπλουτισμό και Αναβάθμιση του Τουριστικού Προϊόντος ------------------------------------------ 51 3.6.5. Εταιρείες Τουριστικής Ανάπτυξης και Προβολής Περιφερειών ------------------------ 54 3.6.6. Δημιουργία Γηπέδων Γκολφ και Ενίσχυση της Ανταγωνιστικότητας της Ξενοδοχειακής Βιομηχανίας ----------------------------------------- 54 3.6.7. Προοπτική Νέων Επενδύσεων στην Κυπριακή Τουριστική Βιομηχανία ----------------------------- 54 3.7. ΤΕΛΗ ΚΑΙ ΧΡΕΩΣΕΙΣ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΩΝ - ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΠΟΙΗΣΗ ΑΕΡΟΜΕΤΑΦΟΡΩΝ - ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΩΝ ------------- 55 3.8. ΕΙΔΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ------------------------ 58 3.8.1. Εσωτερικός Τουρισμός ----------------------------- 58 3.8.2. Χειμερινός Τουρισμός ------------------------------ 61 3.8.3. Επιχορηγημένες Άδειες ---------------------------- 62 3.8.4. Αθλητικός Τουρισμός ------------------------------ 63 3.8.5. Θρησκευτικός Τουρισμός -------------------------- 64 3.8.6. Γαμήλιος Τουρισμός ------------------------------- 65 3.8.7. Ιατρικός Τουρισμός -------------------------------- 66 3.8.8. Συνεδριακός Τουρισμός ---------------------------- 67
Σελίδα 3.9. ΦΟΡΟΛΟΓΙΕΣ - ΤΕΛΗ ------------------------------------ 67 3.9.1. Προσωρινή Μείωση του Συντελεστή ΦΠΑ για τα Ξενοδοχεία από το 8% σε 5% από 1 η Μαϊου 2009 μέχρι 31 η Δεκεμβρίου 2010 ------- 68 3.9.2. Σύντμιση της Περιόδου Καταβολής ΦΠΑ από 81 Επιχειρήσεις -------------------------------- 70 3.9.3. Φορολογική Μεταρρύθμιση σε Σχέση με το ΦΠΑ - 70 3.9.4. Κόστος της Τιμής του Ηλεκτρικού Ρεύματος, του Νερού και των Αποχετεύσεων στην Ξενοδοχειακή Βιομηχανία -------------------------- 71 3.9.5. Πρόθεση της Κυβέρνησης για Επανεκτίμηση της Ακίνητης Ιδιοκτησίας -------------------------- 74 3.9.6. Συντελεστής Φόρου Κατανάλωσης για το Πετρέλαιο Θέρμανσης ------------------------------ 76 3.9.7. Τέλη Διανυκτέρευσης προς τους Δήμους και τα Συμβούλια Βελτιώσεως --------------------- 77 3.10. ΝΟΜΟΘΕΣΙΕΣ --------------------------------------------- 77 3.10.1. Νόμος που Τροποποιεί τον Περί Προστασίας της Υγείας (Έλεγχος του Καπνίσματος) Νόμο ----- 78 3.10.2. Ο Περί Δήμων (Τροποποιητικός) (Αρ. 3) Νόμος τους 2008 ----------------------------------- 78 3.11. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΠΑΣΥΞΕ ΣΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΚΟΤ ----------------------------------- 79 3.12. ΜΗΝΙΑΙΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΜΕ ΤΟΝ ΚΟΤ ----------------------------------- 79 3.13. ΣΥΣΤΑΣΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ ----------------------------- 80 4. ΜΑΡΚΕΤΙΓΚ --------------------------------------------------- 80 4.1. ΑΝΑΓΚΗ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ, ΑΝΑΚΑΤΑΝΟΜΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΚΟΝΔΥΛΙΩΝ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΟΥ ΚΟΤ -------------- 81 4.2. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ, ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ, ΠΡΟΒΟΛΗ ------------------- 81 4.2.1. Τουριστικές Εκθέσεις - Προβολή Τουριστικής Κύπρου - World Travel Market (Λονδίνο) I.T.B. (Βερολίνο) - ΜΙΤΤ (Μόσχα) ----------------- 81 4.3. ΣΥΝΕΔΡΙΑ - ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ - ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ -------------- 83 4.3.1. 32 ο Ετήσιο Ξενοδοχειακό Συνέδριο 18 η Έκθεση Προϊόντων και Υπηρεσιών ΠΑΣΥΞΕ -- 83
Σελίδα 4.3.2. Ημερίδα ΠΑΣΥΞΕ και ENERGY MANAGEMENT SYSTEMS (EMS) για την Εξοικονόμηση Ενέργειας στα Ξενοδοχεία ------------------------- 85 4.3.3. Ημερίδα ΠΑΣΥΞΕ και CYTA για τις Εξελίξεις στην Τηλεπληροφορική και τους Τρόπους Αξιοποίησης της από τις Ξενοδοχειακές Μονάδες - 86 4.3.4. Επιστημονικό Συνέδριο του Συνδέσμου Οικονομολόγων Καθηγητών Κύπρου (ΣΟΚΑΚ) --- 87 4.3.5. Ημερίδα Ευρωπαϊκού Κέντρου Καταναλωτή Κύπρου --------------------------------------------- 87 4.3.6. Εργαστήρι ΚΟΤ και Γερμανικού Επαγγελματικού Εντύπου FVW -------------------------------------- 87 5. ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ -------------------------------------------- 88 5.1. ΑΚΥΡΩΣΕΙΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΩΝ ΠΤΗΣΕΩΝ ΛΟΓΩ ΤΗΣ ΕΚΡΗΞΗΣ ΤΟΥ ΗΦΑΙΣΤΕΙΟΥ ΣΤΗΝ ΙΣΛΑΝΔΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ ------------------- 88 5.2. ΣΤΗΡΙΞΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΔΥΟ ΚΥΠΡΙΑΚΩΝ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ------------------------ 89 5.3. ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΤΗΣ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ --------------- 90 5.4. ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΖΙΝΟΥ/ΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ----------- 90 5.5. ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΓΡΙΠΠΗΣ Α (Η1Ν1) -- 91 5.6. ΣΥΓΓΕΝΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΕ ΔΗΜΟΣΙΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ (ΗΧΟΣ) -------- 92 5.7. ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΩΝ ΜΕ ΑΝΗΛΙΚΟΥΣ ------ 92 5.8. ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ 2009 --------------- 93 5.9. ΚΑΤΑΔΙΚΗ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΠΟΥ ΑΜΑΥΡΩΝΕΙ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ -------- 94 5.10. ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΓΙΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ -------------------------- 94 5.11. ΙΣΗ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΕΝΑΝΤΙ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗ ΧΟΡΗΓΙΑ ΤΟΥ HACCP ------------------------------------------------ 95 5.12. ΠΑΤΑΞΗ ΤΗΣ ΗΧΟΡΥΠΑΝΣΗΣ ΣΤΙΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΜΑΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ------------------- 95
Σελίδα 5.13. ΜΗ ΑΔΕΙΟΥΧΑ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ / ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΗ ΔΙΟΡΓΑΝΩΤΩΝ ΤΑΞΙΔΙΩΝ ------------------------------ 96 5.14. ΠΤΩΧΕΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΕ ΞΕΝΟΥΣ ΔΙΟΡΓΑΝΩΤΕΣ ΤΑΞΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ------------------------------ 96 6. ΕΡΓΑΤΙΚΑ - ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ --------------- 96 6.1. ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ - ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ------------- 96 6.2. ΑΝΑΝΕΩΣΗ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΠΟΥ ΕΛΗΞΕ ΣΤΙΣ 31/12/2008 ------------------------- 98 6.3. ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΑΝΑΣΤΟΛΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΧΕΙΜΕΡΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟ ΚΑΙ ΣΥΝΑΦΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ / ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ---- 99 6.4. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΑΜΕΙΟΥ ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ, ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΑΡΩΓΗΣ ΚΑΙ ΚΙΝΗΤΡΩΝ ----------------- 103 6.5. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΞΕΝΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ -------- 104 6.6. ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΞΑΣΚΗΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ / ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΚΥΠΡΙΑΚΩΝ ΣΧΟΛΩΝ / ΙΔΡΥΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ ------------------- 104 6.7. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ -------------------------------------------- 106 7. ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΙΣ ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΚΑΙ ΕΚΤΟΠΙΣΜΕΝΟΙ ΞΕΝΟΔΟΧΟΙ ------------------ 106 7.1. ΝΕΑ ΤΑΞΗ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΗ ΕΝΤΑΞΗ ΜΑΣ ΣΤΗΝ ΕΕ ---------- 106 7.2. ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗ ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΩΝ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΩΝ ------------------------------------------ 107 7.3. ΕΚΤΟΠΙΣΜΕΝΟΙ ΞΕΝΟΔΟΧΟΙ ------------------------- 109 8. ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΞΕΝΟΔΟΧΩΝ --------- 110 8.1. ΕΤΗΣΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΠΑΣΥΞΕ --------------- 110 8.2. ΝΕΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΕΠΑΡΧΙΑΚΕΣ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ ΠΑΣΥΞΕ ------------ 111 8.3. ΕΚΤΑΚΤΗ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΠΑΣΥΞΕ ------------- 111
Σελίδα 8.4. ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΚΥΠΡΟΥ ---------------------------- 112 8.5. ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΙΜΗΣ ΠΑΣΥΞΕ ΣΕ ΤΕΩΣ ΜΕΛΟΣ ΤΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΥΝΕΔΡΙΩΝ ΤΟΥ ------------------- 113 8.6. ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΑΣΥΞΕ ---------------------------- 113 8.7. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΠΑΣΥΞΕ ΣΕ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΕΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ -- 114 8.8. ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ" ΤΟΥ ΠΑΣΥΞΕ ------------ 114 8.9. ΣΥΛΛΥΠΗΤΗΡΙΑ ΠΑΣΥΞΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΔΟΚΗΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΑΝΤΗ ΧΑΤΖΗΚΩΣΤΗ ------------------- 115 8.10. ΜΕΛΗ ΠΑΣΥΞΕ ------------------------------------------- 115 9. ΕΠΑΡΧΙΑΚΕΣ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ ------------------------------ 116 9.1. ΕΠΑΡΧΙΑΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ----------------- 116 9.2. ΕΠΑΡΧΙΑΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΛΕΜΕΣΟΥ ------------------- 117 9.3. ΕΠΑΡΧΙΑΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΛΑΡΝΑΚΑΣ ----------------- 118 9.4. ΕΠΑΡΧΙΑΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ ------------- 122 9.5. ΕΠΑΡΧΙΑΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΑΦΟΥ ---------------------- 124 9.6. ΕΠΑΡΧΙΑΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΟΡΕΙΝΩΝ ΘΕΡΕΤΡΩΝ ----- 128
Σελίδα 10. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ -------------------------------------------- 130 I. ΔΙΕΘΝΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ---------------------- 131 II. ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2009-2020 ---- 132 III. ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΑΦΙΞΕΙΣ / ΕΣΟΔΑ ΚΑΤΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ---------------------------- 132 IV. ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΑΦΙΞΕΙΣ ΚΑΤΑ ΧΩΡΑ ΣΥΝΗΘΟΥΣ ΔΙΑΜΟΝΗΣ -------------------------------- 133 V. % ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ ΚΑΤΑ ΠΡΟΤΙΘΕΜΕΝΟ VI. ΤΟΠΟ ΔΙΑΜΟΝΗΣ 2009 -------------------------------- 134 ΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ: ΜΕΓΕΘΟΣ, ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΤΟ 2009 ------------------ 135 VII. ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΑΦΙΞΕΩΝ ΓΙΑ ΚΥΠΡΟ ΚΑΙ ΚΥΡΙΟΥΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΥΣ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΥΣ (YEAR TO DATE, 2008 KAI 2007) -------------------- 136 VIII. ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΚΛΙΝΩΝ --------------------- 137 IX. ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΚΛΙΝΩΝ ΚΑΤΑ ΕΠΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΣΕ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ 5-1 ΑΣΤΕΡΩΝ -------- 138 X. ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΚΛΙΝΩΝ ΚΑΤΑ ΕΠΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΣΕ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΧΩΡΙΑ ------------------------------- 139 XI. ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΚΛΙΝΩΝ ΚΑΤΑ ΕΠΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΕΙΔΟΣ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΟΣ --------------------------------- 140 XII. ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΑΦΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΕΣΟΔΑ 1973-2009 --- 141 ΧΙΙΙ. ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΠΡΟΣΕΛΚΥΣΗ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ 4 ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΤΟΥΡΙΣΤΕΣ ΚΑΤ ΕΤΟΣ ----------- 142 ΧΙV. ΜΕΛΗ ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΞΕΝΟΔΟΧΩΝ --- 143 ΧV. ΕΠΑΡΧΙΑΚΕΣ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ ΠΑΣΥΞΕ 2009-2012 ---- 152 ΧVΙ. ΜΕΛΗ ΕΠΙΤΡΟΠΩΝ ΠΑΣΥΞΕ --------------------------- 154
ΕΚΘΕΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ ΤΟΥ ΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΟΥ ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΥ ΣΥΝ ΕΣΜΟΥ ΞΕΝΟ ΟΧΩΝ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το 2009, όπως χαρακτηρίστηκε από τον Παγκόσµιο Οργανισµό Τουρισµού (UNWTO), πέρασε στην ιστορία ως µια από τις πιο δύσκολες χρονιές στην ιστορία της τουριστικής βιοµηχανίας αφού ο παγκόσµιος τουρισµός παρουσίασε µείωση της τάξης του 4% σε σχέση µε το 2008 και αποτέλεσε τη µεγαλύτερη ετήσια µείωση στις διεθνείς τουριστικές αφίξεις που παρουσιάστηκε ποτέ. Όπως ανάφερε το UNWTO, το 2009 ήταν µια χρονιά µε πολλές προκλήσεις, η οποία επηρεάστηκε από µια εξαιρετικά ασταθή και δυσµενή διεθνή οικονοµία ένεκα της πιστωτικής κρίσης, της εξάπλωσης της οικονοµικής κρίσης, της ογκώδους συναλλαγµατικής διακύµανσης τιµών, της συνεχούς αβεβαιότητας στο θέµα της ανεργίας και της έξαρσης της γρίππης Α. Παρά την ανατροπή των τουριστικών αριθµών και των οικονοµικών δεικτών διεθνώς το 2009, το UNWTO προέβλεπε στις αρχές του τρέχοντος έτους, σε σχέση µε τη διεθνή πορεία του τουρισµού κατά το 2010, µια αύξηση της τάξης του 3-4% στις διεθνείς τουριστικές αφίξεις. Αυτή η πρόβλεψη όµως φαίνεται να επηρεάστηκε δυσµενώς από την απρόβλεπτη έκρηξη ηφαιστείου στη νότια Ισλανδία στις 14 Απριλίου 2010 και παράλυση µεγάλου µέρους των αεροµεταφορών στον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο, που είχε ως αποτέλεσµα την ακύρωση 63.000 αεροπορικών πτήσεων προς/από την Ευρώπη µόνο για την περίοδο 15-18 Απριλίου 2010. Η χωρίς προηγούµενο ανά το παγκόσµιο ανάλογη κατάσταση, φυσικά δεν άφησε ανεπηρέαστη και την Κύπρο, η οποία δέχθηκε ένα επιπρόσθετο κτύπηµα, εν µέσω άλλων δυσοίωνων για την οικονοµία και την τουριστική και ξενοδοχειακή της βιοµηχανία προβληµάτων. Επί τούτου ο ΠΑΣΥΞΕ ενεργοποιήθηκε άµεσα µε τη σύγκλιση ιάσκεψης Τύπου και κατεπείγουσας έκκλησης προς τον Υπουργό Εµπορίου, Βιοµηχανίας & Τουρισµού για σύγκλιση ευρείας σύσκεψης µε τη συµµετοχή όλων των κύριων τουριστικών φορέων και µε στόχο την διερεύνηση όλων των δυνατοτήτων αντίδρασης καθώς και λήψη όλων των αναγκαίων µέτρων για αντιµετώπιση της έκρυθµης κατάστασης που είχε δηµιουργηθεί αλλά και για ελαχιστοποίηση, εν τω µέτρω του δυνατού, των αρνητικών επιπτώσεων που προκύπτουν. Μέχρι την εκτύπωση της παρούσας Έκθεσης, το όλο θέµα βρισκόταν ακόµη υπό εξέλιξη. 1
Ως γνωστό, έχουν παρέλθει έξι χρόνια από το σηµαντικότερο γεγονός στη σύγχρονη ιστορία της µικρής µας πατρίδας. Η ένταξη της Κύπρου την 1 η Μαϊου 2004 ως πλήρες Μέλος της Ευρωπαϊκής Οικογένειας των 27 Κρατών-Μελών, αλλά και η ένταξη στην Ευρωζώνη από την 1 η Ιανουαρίου 2008, αποτελούν πλέον µια πραγµατικότητα. Παρά τις δύο αυτές πολύ θετικές συγκυρίες για το νησί µας, εντούτοις η ελπιδοφόρα προοπτική για κατοχύρωση, ενδυνάµωση και ενίσχυση της µεσογειακής διάστασης της "Τουριστικής Κύπρου", συνεχίζει να παρουσιάζει περαιτέρω αδυναµία, αφού η επιδείνωση της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης δεν την έχει αφήσει ανεπηρέαστη. Ιδιαίτερη απογοήτευση προκάλεσε η διαπίστωση της θέσης της Κύπρου στην τουριστική "αρένα" σε σχέση µε ανταγωνιστικούς της προορισµούς στη Μεσόγειο κατά το 2009. Συγκεκριµένα, παρά το γεγονός ότι η Ευρώπη παρέµεινε σταθερά πρώτη σε τουριστικές αφίξεις, παρά την εκ 5% µείωση σε αυτές το 2009, εντούτοις η Νότια και Μεσογειακή Ευρώπη στέφθηκε ως ο πιο "αισιόδοξος" προορισµός της, µε τους ανταγωνιστικούς προορισµούς της Κύπρου να συνεχίζουν να επιδεικνύουν αυξηµένη δυναµική στις αφίξεις τους και µε πρωταγωνιστή την Τουρκία, η οποία όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το UNWTO, πέτυχε 2% αύξηση στις αφίξεις της ένεκα κυρίως της value-for-money ανταγωνιστικότητας της στις αγορές της Ευρωζώνης, αλλά και σε αυτή του Ηνωµένου Βασιλείου. Η Κύπρος η οποία θεωρείται από το UNWTO από τους κυριότερους προορισµούς ήλιου και θάλασσας στην περιοχή, κατέγραψε σοβαρές απώλειες τόσο στις αφίξεις, όσο και στα έσοδα, µια και ήταν µεταξύ των χωρών που ανήκουν στην Ευρωζώνη και µε εξάρτηση από την αγορά του Ηνωµένου Βασιλείου, που επηρεάστηκαν περισσότερο αρνητικά από την εξασθένηση της ιστορικά αδύναµης στερλίνας. Με βάση τα επίσηµα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας της ηµοκρατίας, η Κύπρος κατά το 2009 κατέδειξε σηµαντική µείωση της τάξης του 11% στις τουριστικές της αφίξεις σε σχέση µε το 2008. Συναφώς πόρρω απέχουµε από τον ορισµό της ανάκαµψης ή/και σταθεροποίησης, µια και τα 2,141.193 εκατοµµύρια (όσους δηλαδή είχαµε και πριν 13 χρόνια-το 1997), εξακολουθούν να είναι κατά 560,000 περίπου λιγότεροι από όσους προσελκύσαµε τη χρονιά ρεκόρ του 2001 (2.7 εκατοµµύρια τουρίστες), καταγράφοντας µείωση της τάξης του 20.6% το 2009 σε σχέση µε το 2001. 2
Μεγάλου βαθµού αρνητικός αντίκτυπος υπήρξε κατά την ενιαετία 2001-2009 και στην οικονοµική συνεισφορά του τοµέα, µε ανάλογες επιπτώσεις και στους ρυθµούς της οικονοµικής ανάπτυξης του τόπου µας. Το ξένο συνάλλαγµα από τον τουρισµό έφθασε τα 1.493 δισεκατοµµύρια το 2009 σηµειώνοντας µείωση της τάξης του 17% έναντι του 2008 ( 1.792 δισεκατοµµύρια). Αξιοσηµείωτο είναι ότι τα έσοδα του 2009 ( 1.493) παραµένουν αισθητά πιο κάτω από τα έσοδα που είχαµε το 2001 ( 2.173) που ήταν χρονιά ρεκόρ. Η µείωση των εσόδων του 2009 έναντι του 2001 είναι της τάξης του 31.2% και κατά περίπου 680 εκατοµµύρια λιγότερα για την Εθνική Οικονοµία. Σύµφωνα µε τα τελευταία διαθέσιµα επίσηµα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, το πρώτο τρίµηνο του 2010, µε 205.005 τουριστικές αφίξεις, κατέδειξε συνολική αύξηση της τάξης του 5.6% έναντι της αντίστοιχης περιόδου του 2009 (194.126 αφίξεις). Αξίζει όµως να σηµειωθεί εδώ ότι στις αφίξεις του Μαρτίου περιλαµβάνονταν και οι απόδηµοι που επισκέφθηκαν την Κύπρο για το Πάσχα των Ορθοδόξων που συνέπιπτε και µε το Πάσχα των Καθολικών, ενώ η αντίστοιχη περσινή κάθοδος τους πραγµατοποιήθηκε και καταγράφηκε στις τουριστικές αφίξεις του Απριλίου 2009. Απογοητευτικά όµως ήταν, σύµφωνα µε τα τελευταία διαθέσιµα στοιχεία, τα έσοδα του πρώτου διµήνου του 2010 όπου, βάση της Στατιστικής Υπηρεσίας, κατέδειξαν συνολική µείωση της τάξης του 6% ( 63.600.000) έναντι του αντίστοιχου πρώτου διµήνου του 2009 ( 67.500.000). Το γεγονός όµως που επηρέασε αισθητά την Τουριστική Κύπρο ήταν το πρόβληµα της ανταγωνιστικότητας της έναντι γειτονικών της προορισµών στη Μεσόγειο, ένεκα και της επιδείνωσης της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης, ενώ εξίσου ανησυχητική ήταν και η επιδείνωση της εποχικότητας, µια και η χειµερινή περίοδος 2009-2010 χαρακτηρίστηκε από τις χειρότερες των τελευταίων χρόνων και εξανάγκασε και πάλι µεγάλο αριθµό ξενοδοχειακών µονάδων σε ολική ή µερική αναστολή. Ενόψει των πιο πάνω, ο ΠΑΣΥΞΕ, µε στόχο την εξέταση όλου του φάσµατος της σοβαρής αυτής κατάστασης, κινητοποιήθηκε άµεσα ώστε έγκαιρα να ληφθούν τα επιβαλλόµενα αντισταθµιστικά µέτρα από την Κυβέρνηση για ανακοπή και, σηµαντικότερο, αναστροφή της αρνητικής αυτής πορείας. Συναφώς επέδειξε πρωτοφανή κινητικότητα και είχε κύκλο συναντήσεων µε το ΑΚΕΛ, το ΗΣΥ, το ΗΚΟ, τους Υπουργούς Εµπορίου, Βιοµηχανίας & Τουρισµού, Οικονοµικών, Εσωτερικών, Συγκοινωνιών & Εργων, Εργασίας & Κοινωνικών Ασφαλίσεων, τις Κοινοβουλευτικές Επιτροπές 3
Εµπορίου & Βιοµηχανίας, Οικονοµικών και Εσωτερικών, τον ΚΟΤ, την Κεντρική Τράπεζα, το Σύνδεσµο Εµπορικών Τραπεζών, τον Πρόεδρο της Αρχής Ηλεκτρισµού Κύπρου, τις Συντεχνίες ΣΕΚ και ΠΕΟ, το ΚΕΒΕ, την ΟΕΒ, το ΣΤΕΚ, τον ACTA και άλλους αρµόδιους φορείς για τον τουρισµό. Συναφώς ο ΠΑΣΥΞΕ υπέβαλε, µε εκτενές υπόµνηµα του στον Πρόεδρο της ηµοκρατίας στις 23 Ιουνίου 2009, µε επιστολές του προς τους αρµόδιους φορείς αλλά και στις προαναφερόµενες συναντήσεις του, τις εισηγήσεις του και προτεινόµενα µέτρα για την αποτελεσµατική αντιµετώπιση των νέων δεδοµένων που παρουσιάστηκαν και ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιπτώσεων στην ξενοδοχειακή και τουριστική βιοµηχανία της Κύπρου από την παγκόσµια οικονοµική κρίση. Συγκεκριµένα, µεταξύ των σηµαντικότερων θεµάτων που έθεσε ενώπιον τους ο ΠΑΣΥΞΕ, ήταν η άµεση εξαγγελία για παράταση των µέτρων στήριξης του τουρισµού από την Κυβέρνηση και για το 2010. Επίσης προτάθηκαν η εξαγγελία πακέττου κινήτρων για την ποιοτική αναβάθµιση/εµπλουτισµό και ανακαίνιση των υφιστάµενων µονάδων, η υλοποίηση του Σχεδίου Απόσυρσης Κλινών που είχε εγκριθεί από το Υπουργικό Συµβούλιο το 2006 και 2007, η ανάγκη δηµιουργίας ενός ειδικού ταµείου µε χρήµατα τα οποία το ίδιο το Κράτος θα µπορούσε να εξασφαλίσει χαµηλότοκα από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και στη συνέχεια να διοχετευθούν µέσω των εµπορικών τραπεζών, στοχευµένα στην τουριστική βιοµηχανία, για έργα αναβάθµισης και εκσυγχρονισµού των ξενοδοχειακών µονάδων, µε τη µορφή χαµηλότοκων, µακροπρόθεσµων δανείων, η δηµιουργία ως Κύπρος του δικού µας Ξενοδοχειακού Επιµελητηρίου, ο διορισµός Επαγγελµατιών της Τουριστικής Βιοµηχανίας στο ιοικητικό Συµβούλιο του ΚΟΤ, καθώς και η επιτάχυνση της υλοποίησης του αναθεωρηµένου Στρατηγικού Σχεδίου για τον Τουρισµό. Συναφώς κατόπιν της έντονης προσπάθειας που ανέπτυξε ο ΠΑΣΥΞΕ, εξαγγέλθηκε στις 5 Νοεµβρίου 2009 η παράταση µέχρι 31 εκεµβρίου 2010, των µέτρων στήριξης της τουριστικής βιοµηχανίας από την Κυβέρνηση και επί τούτου ο Σύνδεσµος εξέδωσε αυθηµερόν ανακοινωθέν χαιρετίζοντας την απόφαση και εκφράζοντας την ευαρέσκεια του για τη σηµασία που αποδίδεται στην ανάκαµψη της ανταγωνιστικότητας της "Τουριστικής Κύπρου". Επιπρόσθετα, στην ίδια εξαγγελία περιλήφθηκαν και δύο πρόσθετα µέτρα που ήταν πάγια αιτήµατα του Συνδέσµου: (α) η εφαρµογή του σχεδίου παροχής πολεοδοµικών/χωροταξικών κινήτρων για αναβαθµίσεις/εµπλουτισµό των υφιστάµενων ξενοδοχείων και (β) η παροχή κυβερνητικών εγγυήσεων για δάνεια από ξενοδοχειακές επιχειρήσεις για αναβάθµιση και εκσυγχρονισµό των µονάδων τους. 4
Επί τούτου ο Σύνδεσµος αναµένει ότι οι εξαγγελίες αυτές θα συγκεκριµενοποιηθούν και θα γνωστοποιηθούν στους ενδιαφερόµενους επιχειρηµατίες ώστε έµπρακτα να µετουσιωθούν σε πράξη αναβαθµίζοντας το ξενοδοχειακό µας προϊόν και καθιστώντας το πιο ανταγωνιστικό. Επίσης κατόπιν της απόφασης του Ανωτάτου ικαστηρίου το Νοέµβριο 2009, να επιτρέπεται στη Βουλή να περιορίζει τα έσοδα του Κράτους, εφαρµόστηκε ο µειωµένος συντελεστής ΦΠΑ από 8% σε 5% και στις υπηρεσίες επισιτισµού στα εστιατόρια (εκτός των οινοπνευµατωδών ποτών) και κατεπέκταση στα εστιατόρια των ξενοδοχείων µέχρι τις 30 Απριλίου 2010. Ανεξάρτητα όµως των πιο πάνω εξελίξεων, συνεχίζει να υπάρχει βάσιµη ανησυχία και προβληµατισµός κατά πόσο ο πολύ σηµαντικός αλλά και τόσο ευαίσθητος αυτός τοµέας της οικονοµίας, θα επανακτήσει την πάλαι ποτέ ανοδική πορεία και κατεπέκταση την υγιή απόδοσή του. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι, µε βάση στοιχείων της Κεντρικής Τράπεζας, κατά το 2009, το σύνολο των οικονοµικών υποχρεώσεων των τουριστικών επιχειρήσεων µόνο στις εµπορικές τράπεζες της Κύπρου, περιλαµβανοµένων των Συνεργατικών Πιστωτικών Ιδρυµάτων, ανέρχεται στο αστρονοµικό ποσό των 2.490 δισεκατοµµυρίων. Ο ΠΑΣΥΞΕ αξιολογεί ότι οι βασικοί ενδογενείς παράγοντες οι οποίοι αιτιολογούν τη µη ανάκτηση της υγιούς απόδοσης της ξενοδοχειακής βιοµηχανίας παραµένουν οι ακόλουθοι πέντε: Πρώτος, είναι το γεγονός ότι η Κύπρος συνεχίζει ν αντιµετωπίζει έντονο ανταγωνιστικό πρόβληµα µε τις τιµές για διακοπές στην Κύπρο να είναι αισθητά ακριβότερες έναντι των αντίστοιχων τιµών για διακοπές σε ανταγωνιστικούς της προορισµούς, πρόβληµα που οξύνθηκε µε τις αλµατώδεις αυξήσεις που επήλθαν, µεταξύ άλλων και στα τέλη και άλλες χρεώσεις των αεροδροµίων µας. εύτερος, είναι το πρόβληµα της παραγωγικότητας στην ξενοδοχειακή βιοµηχανία που έχει ακόµα πολύ σηµαντικά περιθώρια βελτίωσης, µε την πιο ευέλικτη αξιοποίηση του προσωπικού και την υιοθέτηση πιο αποτελεσµατικών διαδικασιών στη διεξαγωγή των εργασιών. Τρίτος παράγοντας είναι το συνεχώς εντεινόµενο πρόβληµα της εποχικότητας του τουρισµού, ένεκα και των συνεχιζόµενων σοβαρών ελλείψεων του τουριστικού µας προϊόντος, σε σύγκριση µε τους κύριους ανταγωνιστικούς προς εµάς προορισµούς, όπου και πάλι το θέµα των αυξήσεων στα τέλη αεροδροµίων έχει την αρνητική συµβολή του. 5
Τέταρτος σηµαντικός παράγοντας είναι τα ψηλά λειτουργικά κόστα που αντιµετωπίζει η ξενοδοχειακή βιοµηχανία, ιδιαίτερα η πτυχή του ψηλού εργατικού κόστους το οποίο κατά µέσο όρο αντιπροσωπεύει πέραν του 40% του συνόλου των εσόδων µιας ξενοδοχειακής µονάδας, ενώ οι ανταγωνιστές της έχουν αντίστοιχο ποσοστό εργατικού κόστους της τάξης του 25% περίπου των εσόδων τους, σε ορισµένες δε περιπτώσεις αυτό βρίσκεται σε επίπεδα χαµηλότερα και του 20%. Σηµαντική επίσης επιδείνωση επιφέρουν και οι αλµατώδεις αυξήσεις που επήλθαν στα κόστη ενέργειας και τροφοδοσίας των µονάδων µας. Ο πέµπτος παράγοντας άπτεται του φάσµατος φορολογιών και τελών που άδικα επιβάλλονται και µάλιστα σε αυξηµένα επίπεδα σε βάρος της ξενοδοχειακής βιοµηχανίας, θέτοντας την υπό δυσµενή διάκριση. Αξιοσηµείωτο φαινόµενο στην Κύπρο είναι επίσης η τάση ότι παρά τη µείωση του τουρισµού, οι ξενοδόχοι συνεχίζουν να υπερχρεώνονται, είτε µέσω αυξηµένων τελών από πλευράς ηλεκτρικού ρεύµατος και πετρελαίου θέρµανσης, είτε τελών υδατοπροµήθειας, είτε τελών αποχετευτικών συστηµάτων έναντι των αντίστοιχων χρεώσεων που επιβάλλονται στις άλλες κατηγορίες χρηστών. εν πρέπει να αγνοείται ότι η ξενοδοχειακή και τουριστική βιοµηχανία είναι ο υπ αριθµό ένα εξαγωγικός τοµέας της οικονοµίας µε το τεράστιο έσοδο σε ξένο συνάλλαγµα από τον τουρισµό. Συνεπώς είναι ακατανόητο πως οι εξαγωγικές βιοµηχανίες, ενώ απολαµβάνουν του µηδενικού συντελεστή ΦΠΑ να επιβάλλεται στην ξενοδοχειακή βιοµηχανία έστω και ο µειωµένος συντελεστής ΦΠΑ για τις τιµές που δίδονται στους ξένους Οργανωτές Εκδροµών για την ετοιµασία του τουριστικού πακέττου, διαβρώνοντας και µε αυτό τον τρόπο την ανταγωνιστικότητα του τουριστικού µας προϊόντος. Για προώθηση των σοβαρών θεµάτων που απασχολούσαν την ξενοδοχειακή και τουριστική µας βιοµηχανία, ο Πρόεδρος και Αξιωµατούχοι του ιοικητικού Συµβουλίου, συνοδευόµενοι από το Γενικό ιευθυντή του Συνδέσµου, είχαν πολυάριθµες συναντήσεις µε την Κυβέρνηση, τα Κόµµατα, τη Βουλή και όλους τους αρµόδιους φορείς για τον τουρισµό. Παράλληλα συµµετείχαν σε διάφορες τουριστικές εκθέσεις και είχαν συναντήσεις στην Κύπρο και στο εξωτερικό, τόσο µε τουριστικούς πράκτορες από την Ευρώπη, όσο και µε επίσηµους τουριστικούς παράγοντες από χώρες που αποτελούν υποσχόµενες πηγές τουρισµού για το νησί µας. 6
Επίσης εκπρόσωποι του ΠΑΣΥΞΕ συµµετείχαν ενεργά σε διάφορες Κυβερνητικές και άλλες Επιτροπές στις οποίες εξετάστηκαν τουριστικά, οικονοµικά, εκπαιδευτικά και άλλα θέµατα και κλήθηκαν ενώπιον αρµόδιων Κοινοβουλευτικών Επιτροπών προς τις οποίες εξέφρασαν τις απόψεις του Συνδέσµου αναφορικά µε διάφορα Νοµοσχέδια και θέµατα που τις απασχόλησαν. Στα πλαίσια των εκπαιδευτικών, επιµορφωτικών και ενηµερωτικών δραστηριοτήτων του, ο Σύνδεσµος διοργάνωσε µε µεγάλη επιτυχία, το 32 ο Ετήσιο Ξενοδοχειακό Συνέδριο του ΠΑΣΥΞΕ και τη 18 η Εκθεση Προϊόντων & Υπηρεσιών και αριθµό εξειδικευµένων Ηµερίδων. Επίσης ο ΠΑΣΥΞΕ ήταν ο µόνος Επαγγελµατικός Σύνδεσµος του τουριστικού τοµέα που προσκλήθηκε και συµµετείχε ως εισηγητής στο Επιστηµονικό Συνέδριο του Συνδέσµου Οικονοµολόγων Καθηγητών Κύπρου (ΣΟΚΑΚ) που έγινε το Μάρτιο 2010 στην Κεντρική Τράπεζα στη Λευκωσία, καθώς επίσης στην Ηµερίδα του Ευρωπαϊκού Κέντρου Καταναλωτή Κύπρου που έγινε το Νοέµβριο 2009 στη Λεµεσό. Η παρούσα Έκθεση Πεπραγµένων του ιοικητικού Συµβουλίου, περιλαµβάνει εκτενή ανασκόπηση των δραστηριοτήτων που ανέπτυξε ο Σύνδεσµος µέσα στο χρόνο που πέρασε καλύπτοντας και την περίοδο µέχρι τον Απρίλιο του 2010. Στην αρχή της Έκθεσης παρουσιάζεται µια γενική αναφορά στις εξελίξεις της τουριστικής κίνησης και στη δυναµικότητα και συνεισφορά της ξενοδοχειακής βιοµηχανίας στην οικονοµία του τόπου, στο τέλος δε της Έκθεσης παρατίθενται αριθµός παραρτηµάτων µε συναφή λεπτοµερή στατιστικά στοιχεία, καθώς και πληροφορίες για τα µέλη και την οργάνωση του Παγκύπριου Συνδέσµου Ξενοδόχων. 2. ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ Κατά τη διάρκεια οκτώ πολύωρων συνεδριάσεων της ολοµέλειας και της Εκτελεστικής Επιτροπής του, το ιοικητικό Συµβούλιο του ΠΑΣΥΞΕ εξέτασε ένα ευρύ φάσµα θεµάτων που αφορούν την ξενοδοχειακή και τουριστική βιοµηχανία, καθώς και την οικονοµία του τόπου γενικότερα. Τα κυριότερα θέµατα τα οποία απασχόλησαν την ολοµέλεια του Συµβουλίου ήταν η δύσκολη πορεία του τουρισµού στην Κύπρο κατά την οκταετία 2001-2009 και η σύγκριση της µε ανταγωνιστικούς προορισµούς, οι επιπτώσεις της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης στην κυπριακή οικονοµία γενικά και στον τουρισµό της ειδικότερα και η ανάγκη της εξαγγελίας για 7
παράταση των µέτρων στήριξης του τουρισµού από την Κυβέρνηση ώστε έγκαιρα οι ξενοδόχοι να προσάρµοζαν την τιµολογιακή τους πολιτική στα συµβόλαια συνεργασίας µε τους ιοργανωτές Ταξιδίων. Με στόχο την εξέταση όλου του φάσµατος της σοβαρής αυτής κατάστασης, ο Πρόεδρος και Αξιωµατούχοι του Συµβουλίου, καθώς και ο Γενικός ιευθυντής, σε µια πρωτοφανή κινητικότητα, είχαν κύκλο συναντήσεων µε το ΑΚΕΛ, το ΗΣΥ, το ΗΚΟ, τους Υπουργούς Εµπορίου, Βιοµηχανίας & Τουρισµού, Οικονοµικών, Εσωτερικών, Συγκοινωνιών & Εργων, Εργασίας & Κοινωνικών Ασφαλίσεων, τις Κοινοβουλευτικές Επιτροπές Εµπορίου & Βιοµηχανίας, Οικονοµικών και Εσωτερικών, τον ΚΟΤ, την Κεντρική Τράπεζα, το Σύνδεσµο Εµπορικών Τραπεζών, τον Πρόεδρο της Αρχής Ηλεκτρισµού Κύπρου, τις Συντεχνίες ΣΕΚ και ΠΕΟ, το ΚΕΒΕ, την ΟΕΒ, το ΣΤΕΚ, τον ACTA και άλλους αρµόδιους φορείς για τον τουρισµό, κατά τις οποίες επισηµάνθηκαν οι αρνητικές προδιαγραφές της πορείας του τουρισµού που δεν άφηναν περιθώρια για περαιτέρω καθυστέρηση στη λήψη των επιβαλλόµενων αντισταθµιστικών µέτρων από την Κυβέρνηση για ανακοπή και, σηµαντικότερο, αναστροφή της αρνητικής αυτής πορείας. Επί τούτου, ο ΠΑΣΥΞΕ υπέβαλε, µε εκτενές υπόµνηµα του στον Πρόεδρο της ηµοκρατίας στις 23 Ιουνίου 2009, µε επιστολές του προς τους αρµόδιους φορείς αλλά και στις προαναφερόµενες συναντήσεις του, τις εισηγήσεις του και προτεινόµενα µέτρα για την αποτελεσµατική αντιµετώπιση των νέων δεδοµένων που παρουσιάστηκαν και ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιπτώσεων στην ξενοδοχειακή και τουριστική βιοµηχανία της Κύπρου από την παγκόσµια οικονοµική κρίση. Συγκεκριµένα, µεταξύ των σηµαντικότερων θεµάτων που έθεσε ενώπιον τους ο ΠΑΣΥΞΕ, ήταν η άµεση εξαγγελία για παράταση των µέτρων στήριξης του τουρισµού από την Κυβέρνηση και για το 2010 (δηλαδή την προσωρινή µείωση του ΦΠΑ για τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις από 8% σε 5% επί όλων των όρων διαµονής (terms of stay), την αναστολή των τελών διανυκτέρευσης προς τις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης, την µείωση των τελών προσγείωσης και άλλων τελών που καταβάλλουν οι Αεροπορικές Εταιρείες, µε την αποποίηση του µεριδίου που εισπράττει η Κυβέρνηση από την Εταιρεία ιαχείρισης των Αερολιµένων και την εφαρµογή σχεδίου ενίσχυσης εσωτερικού κοινωνικού τουρισµού). Επίσης προτάθηκαν η εξαγγελία πακέττου κινήτρων για την ποιοτική αναβάθµιση/εµπλουτισµό και ανακαίνιση των υφιστάµενων µονάδων, η υλοποίηση του Σχεδίου Απόσυρσης Κλινών που είχε εγκριθεί από το Υπουργικό Συµβούλιο το 2006 και 2007, η ανάγκη δηµιουργίας ενός ειδικού ταµείου µε 8
χρήµατα τα οποία το ίδιο το Κράτος θα µπορούσε να εξασφαλίσει χαµηλότοκα από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και στη συνέχεια να διοχετευθούν µέσω των εµπορικών τραπεζών, στοχευµένα στην τουριστική βιοµηχανία, για έργα αναβάθµισης και εκσυγχρονισµού των ξενοδοχειακών µονάδων, µε τη µορφή χαµηλότοκων, µακροπρόθεσµων δανείων, η δηµιουργία ως Κύπρος του δικού µας Ξενοδοχειακού Επιµελητηρίου, ο διορισµός Επαγγελµατιών της Τουριστικής Βιοµηχανίας στο ιοικητικό Συµβούλιο του ΚΟΤ, καθώς και η επιτάχυνση της υλοποίησης του αναθεωρηµένου Στρατηγικού Σχεδίου για τον Τουρισµό. Ιδιαίτερα σηµαντικό ήταν επίσης το πρόβληµα της επιδείνωσης της εποχικότητας κατά την χειµερινή περίοδο 2009-10 που εξανάγκασε και πάλι µεγάλο αριθµό ξενοδοχειακών µονάδων σε ολική ή µερική αναστολή, η φιλελευθεροποίηση των αεροµεταφορών και η ανάγκη καθόδου αερογραµµών χαµηλού κόστους, τα προβλήµατα στον Εθνικό Μεταφορέα, καθώς και άλλα τουριστικού περιεχοµένου τα οποία συζητήθηκαν σε συναντήσεις µε τους Υπουργούς Οικονοµικών, Εµπορίου, Βιοµηχανίας & Τουρισµού, Συγκοινωνιών & Έργων, Εργασίας & Κοιν. Ασφαλίσεων και άλλους Αξιωµατούχους του ΚΟΤ. Αλλα σοβαρά θέµατα τα οποία απασχόλησαν το Συµβούλιο ήταν η αναθεώρηση του Θεσµικού Πλαισίου για την ξενοδοχειακή βιοµηχανία σε συνάρτηση µε τα πολεοδοµικά κίνητρα, τα κίνητρα για την απόσυρση κλινών από την ξενοδοχειακή βιοµηχανία και την αναβάθµιση των υφιστάµενων ξενοδοχειακών µονάδων, ο ολοένα πιο έντονος ανταγωνισµός από την ανάπτυξη των κατεχοµένων περιοχών µας και η παράνοµη εκµετάλλευση των Ελληνοκυπριακών περιουσιών, τα οποία επίσης συζητήθηκαν σε αριθµό συναντήσεων µε τους Υπουργούς Εµπορίου, Βιοµηχανίας & Τουρισµού και Εσωτερικών, την Κοινοβουλευτική Επιτροπή Εµπορίου & Βιοµηχανίας και την ηγεσία του ΚΟΤ. Συναντήσεις πραγµατοποιήθηκαν επίσης µε την Υπουργό Εργασίας & Κοινωνικών Ασφαλίσεων και άλλους Αξιωµατούχους του Υπουργείου για την πορεία των διαπραγµατεύσεων για την ανανέωση της Συλλογικής Σύµβασης που έληξε στις 31 εκεµβρίου 2008, το θεσµό της προσωρινής αναστολής εργασιών κατά τη χειµερινή περίοδο και την καταβολή του ανεργιακού επιδόµατος, το Σχέδιο Χορηγιών για στήριξη της απασχόλησης στην ξενοδοχειακή βιοµηχανία που εξήγγειλε το Υπουργείο Εργασίας, το ΑΞΙΚ και η ΑνΑ, για την εξέταση των αιτήσεων για εργοδότηση αλλοδαπών στα ξενοδοχεία, για το διάταγµα για την εργοδότηση φοιτητών από τρίτες χώρες, για την περαιτέρω βελτίωση και επέκταση του Σχεδίου Επιχορηγηµένων Αδειών, καθώς επίσης και άλλα εργατικά θέµατα. 9
Η µισθοδοσία, η πρακτική εξάσκηση και άλλα θέµατα των φοιτητών του ΑΞΙΚ και των ιδιωτικών Κολλεγίων, καθώς και των µαθητών του Κλάδου Ξενοδοχειακών των Τεχνικών Σχολών, στην ξενοδοχειακή βιοµηχανία, αποτέλεσαν επίσης αντικείµενο εξέτασης σε αριθµό συνεδριάσεων του ιοικητικού Συµβουλίου του ΑΞΙΚ και της Συµβουλευτικής Επιτροπής του Ξενοδοχειακού Κλάδου της Τεχνικής Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας & Πολιτισµού, όπου συµµετέχουν και εκπρόσωποι του ΠΑΣΥΞΕ, αλλά και σε συναντήσεις µε Αξιωµατούχους του Υπουργείου Εργασίας & Κοιν. Ασφαλίσεων. Το Συµβούλιο είχε επίσης συναντήσεις µε τους Υπουργούς Εµπορίου, Βιοµηχανίας & Τουρισµού και Γεωργίας, Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος, καθώς και µε τον Πρόεδρο της Αρχής Ηλεκτρισµού Κύπρου µε τους οποίους συζητήθηκαν οι αυξήσεις στο κόστος των καυσίµων, του ηλεκτρικού ρεύµατος στα ξενοδοχεία, του νερού, των αποχετεύσεων, καθώς και η παροχή φορολογικών κινήτρων. Το Συµβούλιο απασχόλησαν επίσης η υλοποίηση του αναθεωρηµένου Στρατηγικού Σχεδίου για τον Τουρισµό µέχρι το 2010, το Σχέδιο Κρατικών Ενισχύσεων για τον Εµπλουτισµό και Εκσυγχρονισµό του Τουριστικού Προϊόντος, οι Εταιρείες Τουριστικής Ανάπτυξης και Προβολής Περιφερειών, η δηµιουργία γηπέδων γκολφ για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ξενοδοχειακής µας βιοµηχανίας, η προοπτική νέων επενδύσεων στην Κυπριακή τουριστική βιοµηχανία, η ανακατανοµή των κονδυλίων διαφήµισης και προβολής του ΚΟΤ, η δηµιουργία καζίνου/ων, η ανάπτυξη του εσωτερικού τουρισµού, ο αθλητικός, ο θρησκευτικός, ο γαµήλιος και ο ιατρικός τουρισµός, καθώς και η ανάπτυξη του συνεδριακού τουρισµού. Έντονη υπήρξε η δραστηριότητα που ανέπτυξε ο Σύνδεσµος στον τοµέα της προβολής και της εµπορίας του ξενοδοχειακού µας προϊόντος. Μέσα στα πλαίσια των διαφόρων διεθνών τουριστικών εκθέσεων, εκπρόσωποι του ιοικητικού Συµβουλίου και των Επαρχιακών Επιτροπών του ΠΑΣΥΞΕ είχαν συναντήσεις µε ιοργανωτές Ταξιδίων και τουριστικούς παράγοντες στην Αγγλία, στη Γερµανία, στη Ρωσία και σε άλλες αγορές κατά τις οποίες εξετάστηκαν τα προβλήµατα και οι προοπτικές για περαιτέρω ανάπτυξη των τουριστικών µας σχέσεων µε τις χώρες αυτές. Εκτός από τις συνεδρίες της ολοµέλειας, συνήλθαν παράλληλα σε ξεχωριστές συνεδρίες, διάφορες Υπεπιτροπές του ιοικητικού Συµβουλίου και εξέτασαν θέµατα των αρµοδιοτήτων τους όπως είναι η εντατικοποίηση και ενδυνάµωση των εκστρατειών µάρκετιγκ και προβολής και η συµµετοχή µας σε διάφορες τουριστικές εκθέσεις, η βελτίωση και διατήρηση της 10
ανταγωνιστικότητας του τουριστικού µας προϊόντος, η τιµολογιακή πολιτική, τα διάφορα Νοµοσχέδια και Κανονισµοί που αφορούν ή δυνατό να επηρεάσουν την τουριστική µας βιοµηχανία, η ίση µεταχείριση της ξενοδοχειακής βιοµηχανίας έναντι των άλλων βιοµηχανιών σε σχέση µε τη χορηγία του HACCP, η απαίτηση για καταβολή συγγενικών δικαιωµάτων για την χρήση µουσικής στα ξενοδοχεία, η µη επιβολή των τελών διανυκτέρευσης από όλες τις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης, καθώς και διάφορα άλλα οικονοµικά και φορολογικά θέµατα. Τα σοβαρά προβλήµατα της ξενοδοχειακής βιοµηχανίας συζητήθηκαν επίσης σε συναντήσεις που πραγµατοποιήθηκαν µε τους Προέδρους, Γενικούς ιευθυντές και Ανώτερους Αξιωµατούχους του Κυπριακού Οργανισµού Τουρισµού, των Κυπριακών Αερογραµµών, του Συνδέσµου Ταξιδιωτικών Πρακτόρων Κύπρου (ACTA), του Συνδέσµου Τουριστικών Επιχειρήσεων Κύπρου (ΣΤΕΚ), του Κυπριακού Εµπορικού & Βιοµηχανικού Επιµελητηρίου (ΚΕΒΕ) και της Οµοσπονδίας Εργοδοτών & Βιοµηχάνων (ΟΕΒ). Σε µια προσπάθεια ευρύτερης κατανόησης των σοβαρών προβληµάτων και προοπτικών του τουρισµού στον τόπο µας από την κοινή γνώµη, δηµοσιοποιήθηκαν στα Μέσα Μαζικής Ενηµέρωσης, άρθρα και συνεντεύξεις τόσο του Προέδρου του Συνδέσµου, όσο και του Γενικού ιευθυντή, καθώς και άλλων Αξιωµατούχων του Κεντρικού ιοικητικού Συµβουλίου και των Επαρχιακών του Επιτροπών. Νέα µεγάλη επιτυχία σηµείωσε η διοργάνωση του 32 ου Ετήσιου Ξενοδοχειακού Συνεδρίου του ΠΑΣΥΞΕ στη Λευκωσία, στις εργασίες του οποίου συµµετείχαν πέραν των 170 συνέδρων, καθώς επίσης και η 18 η Εκθεση Προϊόντων & Υπηρεσιών που διοργανώνεται µέσα στα πλαίσια του Συνεδρίου από το Σύνδεσµο. Αξιοσηµείωτη ήταν επίσης η συµµετοχή του ΠΑΣΥΞΕ µε παρουσιάσεις δια του Γενικού του ιευθυντή, ως του µόνου Επαγγελµατικού Συνδέσµου του τουριστικού τοµέα στο Επιστηµονικό Συνέδριο του Συνδέσµου Οικονοµολόγων Καθηγητών Κύπρου (ΣΟΚΑΚ) που έγινε το Μάρτιο 2010 στην Κεντρική Τράπεζα στη Λευκωσία, καθώς επίσης στην Ηµερίδα του Ευρωπαϊκού Κέντρου Καταναλωτή Κύπρου που έγινε το Νοέµβριο 2009 στη Λεµεσό. Άµεση ενεργοποίηση και προσπάθεια κατέβαλε ο ΠΑΣΥΞΕ σε σχέση µε τη δύσκολη κατάσταση που είχε δηµιουργηθεί τα µέσα Απριλίου 2010, λόγω της απρόβλεπτης έκρηξης ηφαιστείου στη νότια Ισλανδία και παράλυσης µεγάλου µέρους των αεροµεταφορών στον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο που είχε ως αποτέλεσµα να 11
δηµιουργηθούν τεράστια προβλήµατα τόσο στην αναχώρηση τουριστών από το νησί, όσο και στην κάθοδο τουριστών στο νησί κυρίως από την Ευρώπη από την οποία η Κύπρος αντλεί το µεγαλύτερο µέρος των τουριστών της κάθε χρόνο. Μέχρι την εκτύπωση της παρούσας Έκθεσης, το όλο θέµα βρίσκεται ακόµη υπό εξέλιξη. 3. ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ 3.1. ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ 3.1.1. ιεθνής Τουριστική Κίνηση Σύµφωνα µε στοιχεία του Παγκόσµιου Οργανισµού Τουρισµού, ο αριθµός τουριστικών αφίξεων διεθνώς για το 2009 παρουσίασε µείωση της τάξης του 4%, φθάνοντας στα 880 εκατοµµύρια σε σύγκριση µε τα 920 εκατοµµύρια του 2008 (+2% το 2008/07), µε τα 904 εκατοµµύρια του 2007 (+6% το 2007/06), τα 853 εκατοµµύρια του 2006 (+6.1% το 2006/05), τα 804 εκατοµµύρια του 2005 (+4.9% το 2005/04) και µε τα 766 εκατοµµύρια του 2004 (που ήταν χρονιά θεαµατικής αύξησης ύψους 10% έναντι του 2003 και ρεκόρ σε ποσοστό αύξησης από το 1980) (ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι). Οι προβλέψεις των τουριστικών αφίξεων για την περίοδο 2009-2020 διαφαίνονται στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ. Με βάση τα τελευταία διαθέσιµα στοιχεία, τα έσοδα από τον τουρισµό παγκοσµίως, σύµφωνα µε στοιχεία του ίδιου Οργανισµού, έφθασαν το 2008 τα US$944 δισεκατοµµύρια παρουσιάζοντας αύξηση 10% σε σύγκριση µε US$857 δισεκατοµµύρια του 2007 (ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ) (τα έσοδα του 2009 δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόµη). 3.1.2. Τουριστική Κίνηση στην Κύπρο Σύµφωνα µε στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας της ηµοκρατίας, το 2009 ο αριθµός των τουριστών πολυήµερης διαµονής µειώθηκε σηµαντικά κατά 11% και έφθασε τα 2,141.193 εκατοµµύρια (όσους είχαµε και πριν 13 χρόνια-το 1997) σε σύγκριση µε 2,403.750 εκατοµµύρια το 2008. 12
Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από την Ερευνα Ταξιδιωτών που διεξάγεται πάνω σε συστηµατική βάση από τη Στατιστική Υπηρεσία. Οσον αφορά τη συµπεριφορά των τουριστών αναλυτικότερα, αυτή διαφαίνεται στα ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ IV, V και VI. 3.1.3. Έσοδα από τον Τουρισµό Σύµφωνα µε τα αποτελέσµατα της Έρευνας για τη απάνη των Περιηγητών που διεξάγεται πάνω σε συστηµατική βάση από τη Στατιστική Υπηρεσία της ηµοκρατίας, τα έσοδα σε ξένο συνάλλαγµα από τον τουρισµό το 2009 ήταν ακόµη πιο αρνητικά αφού είχαν µειωθεί κατά 17% σε σύγκριση µε το 2008 που είχαν µειωθεί κατά 3.53% σε σύγκριση µε το 2007 που είχε αύξηση κατά 5.9% σε σύγκριση µε το 2006 που είχε οριακή αύξηση κατά 2.1% σε σύγκριση µε το 2005 που είχε επίσης οριακή αύξηση κατά 2.3% έναντι του 2004 που είχε µείωση κατά 3.2% σε σύγκριση µε το 2003 που είχε επίσης µείωση κατά 10.4% σε σύγκριση µε το 2002 που είχε επίσης µείωση κατά 11% σε σύγκριση µε το 2001. ηλαδή σε απόλυτους αριθµούς, η µείωση των εσόδων είχε ως ακολούθως: από 2,173 δις το 2001 µειώθηκαν στα 1.935 δις το 2002, στα 1.734 δις το 2003, στα 1.678 δις το 2004, ανέκαµψαν οριακά στα 1,718 δις το 2005, στα 1,756 δις το 2006, στα 1,858 δις το 2007, ξαναµειώθηκαν στα 1,793 δις το 2008 και κατρακύλησαν στα 1.493.3 δις το 2009. 3.1.4. Συνεισφορά στο Α.Ε.Π. Σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις της Στατιστικής Υπηρεσίας, η συνεισφορά του ξενοδοχειακού και επισιτιστικού τοµέα στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (Α.Ε.Π.) για το έτος 2009 ήταν 6.1%, ενώ το 2008 ήταν 6.6%. Το ολικό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν σε τρέχουσες τιµές αγοράς υπολογίζεται κατά το 2009 στα 16,9 δισεκατοµµύρια σε σύγκριση µε 17,2 δισεκατοµµύρια το 2008, σηµειώθηκε δηλαδή µείωση 1,7%. 13
3.1.5. Ανταγωνιστικότητα της Κύπρου σαν Τουριστικός Προορισµός Παρά το γεγονός ότι οι τιµές των ξενοδοχείων διατηρήθηκαν και το 2009 σε µή αµειπτικά επίπεδα, εντούτοις, λόγω της απρόσκοπτης ανοδικής πορείας των λειτουργικών κόστων, η τιµή του εκδροµικού µας πακέτου εξακολούθησε να βρίσκεται σε µειονεκτική θέση έναντι των εκδροµικών πακέτων άλλων ανταγωνιστικών µας προορισµών, µε αποτέλεσµα να τίθεται σε κίνδυνο η δυνατότητα παροχής ψηλού επιπέδου υπηρεσιών, µάλιστα σε µια περίοδο που χαρακτηρίζεται από πολύ έντονο ανταγωνισµό αλλά και ιδιαίτερα αυξηµένων απαιτήσεων από µέρους των τουριστών. Η απώλεια της ανταγωνιστικότητας της Κύπρου έναντι των γειτονικών της χωρών καταδεικνύεται και από την Εκθεση του Παγκόσµιου Οργανισµού Τουρισµού (UNWTO) για το 2009. Συγκεκριµένα, ενώ αναφέρεται ότι στην επικράτεια της Ευρώπης, παρά τη µείωση της τάξης του 5% στις αφίξεις της, η Νότια και Μεσογειακή Ευρώπη στέφθηκε ως ο πιο "αισιόδοξος" προορισµός της. Οι ανταγωνιστικοί προορισµοί της Κύπρου συνέχισαν να επιδεικνύουν αυξηµένη δυναµική στις αφίξεις τους, µε κυριότερη χώρα την Τουρκία, η οποία όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το UNWTO, πέτυχε 2% αύξηση στις αφίξεις της ένεκα κυρίως της value-for-money ανταγωνιστικότητας της στις αγορές της Ευρωζώνης, αλλά και αυτής του Ηνωµένου Βασιλείου. Εντούτοις η Κύπρος που θεωρείται από τους κυριότερους προορισµούς ήλιου και θάλασσας στην περιοχή, κατέγραψε στασιµότητα και αδύναµη ανάπτυξη, που οφείλεται, σύµφωνα και µε το UNWTO, στην απώλεια της ανταγωνιστικότητας της τιµής της. Επισηµαίνεται ότι η Κύπρος ήταν µεταξύ των χωρών που ανήκουν στην Ευρωζώνη και µε εξάρτηση από την αγορά του Ηνωµένου Βασιλείου, που επηρεάστηκαν περισσότερο αρνητικά από την εξασθένηση της ιστορικά αδύναµης στερλίνας. Επισηµαίνεται επίσης ότι στην Εκθεση του για το 2009-2010, το Παγκόσµιο Οικονοµικό Φόρουµ κατέταξε την Κύπρο στην 21 η θέση (µεταξύ 133 χωρών) στο είκτη Ταξιδιωτικής και Τουριστικής Ανταγωνιστικότητας. Η κατάταξη γίνεται στη βάση αξιολόγησης του τουριστικού προϊόντος µε βάση 14 πυλώνες και 72 συνολικά επιµέρους δείκτες, εκ των οποίων σηµειώνεται ότι η Κύπρος βρίσκεται 14
στην 55 η θέση σε σχέση µε το ψηλό κόστος των αεροπορικών εισιτηρίων και τα ψηλά τέλη των αεροδροµίων και στη 67 η θέση σε σχέση µε την ανταγωνιστικότητα των τιµών της. Αξίζει επίσης να σηµειωθεί εδώ ότι, η απώλεια της ανταγωνιστικότητας της Κύπρου είναι σε ψηλά επίπεδα, παρά το γεγονός ότι, σύµφωνα και µε δηλώσεις του Υπουργού Εµπορίου, Βιοµηχανίας & Τουρισµού στις 13 Απριλίου 2010, στην Έκθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τον Απρίλη 2010, η Κύπρος παρουσιάσθηκε µεταξύ των δέκα πιο φθηνών χωρών της ΕΕ, σε ότι αφορά την τιµολογιακή πολιτική των ξενοδοχείων της. Από τα αποτελέσµατα του Ευρωβαρόµετρου που διεξήχθη το Φεβρουάριο 2010 στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τη Νορβηγία και τις υποψήφιες για ένταξη χώρες και ειδικότερα στην ερώτηση που αφορούσε τη χώρα στην οποία οι συµµετέχοντες προτίθενται να ταξιδέψουν, η Κύπρος µε ποσοστό 0.5% βρέθηκε στον πάτο των προτιµήσεων και µε σοβαρό υστέρηµα έναντι των ανταγωνιστικών της χωρών της Μεσογείου. Στην πρώτη θέση των προτιµήσεων κατετάγη η Ισπανία (+8.3%), ακολουθούµενη από την Ιταλία (+6.1%) και τη Γαλλία (+5.8%), ενώ η Ελλάδα κατετάγη πέµπτη µε 3.9%. Αξιοσηµείωτη είναι επίσης η παλαιότερη επισήµανση του ΚΟΤ ότι το κατεχόµενο µέρος της Κύπρου αποτελεί ένα "υπό εκκόλαψη" προορισµό και κατεπέκταση ένα νέο ανταγωνιστή µας, γεγονός το οποίο ο ΠΑΣΥΞΕ επεσήµανε ήδη από καιρό. Συναφώς, διαχρονική παραµένει η επισήµανση του κ. Μ. Brackenbury, Προέδρου της ιεθνούς Οµοσπονδίας Οργανωτών Εκδροµών, ο οποίος κατά την επίσκεψη του στην Κύπρο το 2005, ως προσκεκληµένος του ΠΑΣΥΞΕ, έκρουσε από τότε τον κώδωνα του κινδύνου ότι "η Κύπρος διέρχεται κρίση ανταγωνιστικότητας µια και χάνει ολοένα και περισσότερο έδαφος έναντι ανταγωνιστικών της προορισµών οι οποίοι την έχουν ξεπεράσει και συγκεκριµένα υστερεί έναντι της Τουρκίας, της Αιγύπτου, της Κροατίας και της Βουλγαρίας οι οποίες, όλες αύξησαν αισθητά τόσο τις τουριστικές τους αφίξεις, όσο και τα έσοδά τους. Ενεκα των πιο πάνω, δυστυχώς παρατηρείται ολοένα και µεγαλύτερη απώλεια από τα ξενοδοχεία µας των παραδοσιακών και επαναλαµβανόµενων καλών τουριστών 15
της Κύπρου, οι οποίοι ανακαλύπτοντας ότι το διαθέσιµο εισόδηµα τους για διακοπές στην Κύπρο δεν τους αρκεί πλέον, ένεκα και του συνεχώς αυξανόµενου κόστους ζωής, επιλέγουν τώρα τους κατά πολύ φθηνότερους ανταγωνιστικούς µας προορισµούς. Αντ αυτών βλέπουµε την αντικατάσταση τους από ολοένα και µεγαλύτερο ποσοστό τουριστών των ειδικών προσφορών και της τελευταίας στιγµής, αισθητά χαµηλότερης αγοραστικής δύναµης και εκτοπίσµατος, µε όλα τα αρνητικά συνεπακόλουθα που αυτό εξυπακούει για τα έσοδα µας από τον τουρισµό. Αξιοσηµείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι ενώ, πριν κάποια χρόνια, η Κύπρος κατείχε την πρώτη θέση στις δηµοσκοπήσεις όσον αφορά το value for money, σήµερα βρίσκεται στην τελευταία θέση στο σύνολο των δώδεκα δηµοφιλέστερων τουριστικών προορισµών. Τούτο είναι ενδεικτικό του ότι η Κύπρος δεν έχει αναβαθµίσει όσο πρέπει το τουριστικό της προϊόν τα τελευταία χρόνια, ενώ οι ανταγωνιστικές της χώρες οι οποίες έχουν προβεί σε σηµαντικές επενδύσεις για την αναβάθµιση τους διατηρώντας παράλληλα χαµηλές τις τιµές τους, είχαν σηµαντικές επιδόσεις τόσο στις αφίξεις, όσο και στα έσοδα τους. Παραστατικά, η διακύµανση των αφίξεων για την Κύπρο και τους κύριους ανταγωνιστικούς της προορισµούς (Year to Date, 2008 και 2007), σκιαγραφείται στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VII, µε βάση τα επίσηµα στοιχεία του Παγκόσµιου Οργανισµού Τουρισµού. Πέραν αυτών, µε τα αυξανόµενα κρούσµατα αισχροκέρδειας και οχληρίας σε βάρος των τουριστών, αµαυρώνεται το καλό όνοµα της παραδοσιακής Κυπριακής φιλοξενίας για την οποία είχαµε γίνει παγκόσµια γνωστοί. Επίσης παρά το ότι αποκτήσαµε και επίσηµα την "ευρωπαϊκή ταυτότητα" από 1η Μαϊου 2004, εντούτοις πόρρω απέχουµε από την ευρωπαϊκή νοοτροπία, αφού εξακολουθεί να υφίσταται το πρόβληµα της µεσανατολίτικης ακόµη νοοτροπίας του εφησυχασµού και ατολµίας στη λήψη των αναγκαίων αποφάσεων και τοµών. Εκτός του γεγονότος ότι η Κύπρος παρουσιάζεται ακριβότερη από τις ανταγωνιστικές της χώρες, συγκριτικά έχει και, ποιοτικά, ελλειπές τουριστικό προϊόν όσον αφορά τα έργα βασικής υποδοµής αλλά και εµπλουτισµού του προϊόντος της. 16
Όπως επανειληµµένα τονίσθηκε σε αριθµό συσκέψεων και συνεδρίων, η Κύπρος κατά κάποιο τρόπο έχει απωλέσει την ταυτότητα της υποβαθµίζοντας την ποιότητα της και χρειάζεται η επανατοποθέτηση της µε στόχο την αναβάθµιση της ως ποιοτικού προορισµού. Αν δεν υλοποιηθεί το αναθεωρηµένο Στρατηγικό Σχέδιο, τότε ανταγωνιστικοί της προορισµοί θα συνεχίσουν να καρπούνται ολοένα και µεγαλύτερο µερίδιο της αγοράς που επέλεγε την Κύπρο. Ηδη οι δύο µεγαλύτεροι ανταγωνιστές της Κύπρου, η Τουρκία και η Αίγυπτος, έχουν ταυτιστεί στη συνείδηση του ταξιδιωτικού κοινού, η µεν πρώτη ως "φθηνός προορισµός", η δε δεύτερη ως "ποιοτικός προορισµός". Ένεκα και των επιπτώσεων από την παγκόσµια οικονοµική κρίση, ο ΠΑΣΥΞΕ σε κύκλο συναντήσεων που είχε µε Εκπροσώπους των Κοµµάτων ΑΚΕΛ, ΗΣΥ και ΗΚΟ, τους Υπουργούς Εµπορίου, Βιοµηχανίας & Τουρισµού, Οικονοµικών, Εσωτερικών, Συγκοινωνιών & Εργων, Εργασίας & Κοιν. Ασφαλίσεων, τον ΚΟΤ, την Κεντρική Τράπεζα, το Σύνδεσµο Εµπορικών Τραπεζών Κύπρου και άλλους αρµόδιους φορείς για τον τουρισµό, επεσήµανε την ανάγκη για παράταση των µέτρων στήριξης του τουρισµού για βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του τουριστικού µας προϊόντος, τόσο από την άποψη των τιµών και των κόστων, όσο και της ποιότητας του, προσβλέποντας έτσι στην αναγκαία ανάκαµψη της τουριστικής µας βιοµηχανίας, από την υγιή απόδοση της οποίας εξαρτάται, όπως όλοι αναγνωρίζουν, η παραπέρα οικονοµική ανάπτυξη του τόπου µας. Ο Σύνδεσµος επανέλαβε επίσης πάγια αιτήµατα του, όπως είναι η επίσπευση της υλοποίησης των έργων για εµπλουτισµό του τουριστικού µας προϊόντος, µε τη δηµιουργία έργων τόσο βασικής υποδοµής, όσο και παρεµφερούς τουριστικής υποδοµής ψηλών προδιαγραφών και συγκεκριµένα, η δηµιουργία περισσότερων γηπέδων γκόλφ, θεµατικών πάρκων, µαρίνων, αθλητικών εγκαταστάσεων, συνεδριακών κέντρων και η ίδρυση καζίνων, η ανάγκη για συντονισµό των διαφόρων υπηρεσιών και Αρχών που εµπλέκονται για την ολοκλήρωση των έργων βασικής υποδοµής εντός των τεθέντων χρονοδιαγραµµάτων, όπως δρόµοι, πεζόδροµοι, ποδηλατόδροµοι, αποχετευτικά, καθώς και η µείωση των διαφόρων φορολογιών και τελών που επιβάλλονται κατά ετεροβαρή και άδικο τρόπο στην ξενοδοχειακή βιοµηχανία. 17