Δήμος Τροιζηνίας - Μεθάνων Ανάπτυξη των Ιαματικών Πηγών στην Ελλάδα Νομικού Παρασκευή Επικ. Καθηγήτρια Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, ΕΚΠΑ
Ο Δήμος Τροιζηνίας - Μεθάνων Μέθανα Σαλαμίνα Πειραιάς Αίγινα Πόρος Ύδρα Αθήνα Η απόσταση του Δήμου Τροιζηνίας Μεθάνων από την Αθήνα είναι 163 χλμ. και είναι περίπου 2,5 ώρες οδικώς ενώ ακτοπλοϊκώς η διαδρομή από το λιμάνι του Πειραιά διαρκεί περίπου 2 ώρες. Η απόσταση από το Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών είναι 191 χλμ. και είναι λίγο παραπάνω από 2,5 ώρες. Σε απόσταση 50 χλμ., δηλαδή 1 ώρα περίπου βρίσκεται το Αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, το Ναύπλιο, η Ύδρα και ο Πόρος. Η έκταση του Δήμου είναι 242km 2 και ο μόνιμος πληθυσμός του ανέρχεται σε 7.143 κατοίκους (ΕΛΣΤΑΤ, Απογραφή 2011) Το κλίμα είναι εξαιρετικό και χαρακτηρίζεται ως μεσογειακό, θερμό, ύφυγρο (περίπου 211 μέρες ηλιοφάνειας το χρόνο, μέση ετήσια θερμοκρασία 18 o C). ΔΗΜΟΣ ΤΡΟΙΖΗΝΙΑΣ - ΜΕΘΑΝΩΝ 26/2/2018 2
Υφιστάμενες Τουριστικές Υποδομές Ο τουριστικός τομέας της περιοχής, παρά την ύπαρξη των ιαματικών πηγών, χαρακτηρίζεται από το χαμηλό βαθμό οργάνωσης και λειτουργίας του. Η μορφή του τουρισμού που κυριαρχεί στην περιοχή είναι εκείνη του ιαματικού τουρισμού. Η περιοχή διαθέτει ξενοδοχειακές μονάδες με συνολική δυναμικότητα 450 κλινών, καθώς επίσης ενοικιαζόμενα δωμάτια & επιπλωμένα διαμερίσματα δυναμικότητας 500 περίπου κλινών, οι οποίες λειτουργούν ως επί το πλείστον εποχιακά. Επισημαίνεται ότι στην περιοχή υπάρχουν αναξιοποίητες κτιριακές υποδομές οι οποίες δύναται να μετατραπούν σε σύγχρονες ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις. ΔΗΜΟΣ ΤΡΟΙΖΗΝΙΑΣ - ΜΕΘΑΝΩΝ 26/2/2018 3
Υπάρχουσες Υποδομές Τα Μέθανα διαθέτουν λιμάνι το οποίο βρίσκεται στο κέντρο της Λουτρόπολης των Μεθάνων, το οποίο συνδέει ακτοπλοϊκώς όλη την Επαρχία Τροιζηνίας με το λιμάνι της Αίγινας και του Πειραιά. Στο νότιο τμήμα του όρμου των Μεθάνων, δίπλα στο Νησάκι, υπάρχει χωροθετημένη Μαρίνα χωρητικότητας 70 θέσεων. Διαθέτει σύγχρονες αθλητικές εγκαταστάσεις: κλειστό Γήπεδο Μπάσκετ & Βόλεϊ, Γήπεδο ποδοσφαίρου και κλειστό Δημοτικό Γυμναστήριο. Επίσης η Λουτρόπολη διαθέτει μονάδα επεξεργασίας λυμάτων και μονάδα απόνιτροποίησης νερού. ΔΗΜΟΣ ΤΡΟΙΖΗΝΙΑΣ - ΜΕΘΑΝΩΝ 26/2/2018 4
Ιστορικά Στοιχεία Η πόλη και η Χερσόνησος των Μεθάνων αναφέρονται για πρώτη φορά σε γραπτά κείμενα από τους ιστορικούς: Θουκυδίδη (5ος αιών. π.χ.), Διόδωρο το Σικελό (1ος αιών. π.χ.), από τους Γεωγράφους, Στράβωνα (1ος αιών. π.χ.) και Κλαύδιο Πτολεμαίο (2ος αιών. μ.χ.) από τον Λατίνο ποιητή Οβίδιο (1ος αιών. π.χ.) καθώς και από τον μεγάλο περιηγητή της Αρχαιότητας Παυσανία (2ος αιών. π.χ.). Αργότερα αναφέρεται από τον Ιεροκλή (6ος αιών. μ.χ). Η πρώτη κατοίκηση στην Χερσόνησο των Μεθάνων, ανάγεται στα Νεολιθικά Χρόνια, σύμφωνα με τα σημαντικότατα αρχαιολογικά ευρήματα στο Παλαιόκαστρο (Βαθύ) και στην κορυφή του βουνού της Χελώνας. Στην πρωτοελλαδική περίοδο (2800-1900 π.χ.) φαίνεται να υπάρχει πιο έντονη κατοίκηση στην περιοχή. Πρωτοελλαδικοί οικισμοί εντοπίστηκαν στον Ισθμό και στο νησάκι των Μεθάνων. Στην Υστεροελλαδική, Μυκηναϊκή εποχή κάτοικοι της περιοχής είναι οι Ίωνες. Έχτισαν τους οικισμούς τους στην περιοχή του Μεγαλοχωρίου, στο υψίπεδο Θρονί και στη Χελώνα. Με την έναρξη των ιστορικών χρόνων τα Μέθανα όπως και η Καλαύρεια δέχτηκαν ειρηνικά τους Δωριείς εποίκους. Κατά την Κλασσική περίοδο, οχυρώνεται ο οικισμός του Μεγαλοχωρίου και χτίζονται νέοι οικισμοί στο Νησάκι Μεθάνων, στο Θρονί, στον Ογά και στη Μαγούλα, στη Καμένη Χώρα και στη Χελώνα. ΔΗΜΟΣ ΤΡΟΙΖΗΝΙΑΣ - ΜΕΘΑΝΩΝ 26/2/2018 5
Ιστορικά Στοιχεία Τον 3ο αιώνα π.χ. στην περίοδο των Ελληνιστικών χρόνων που βασιλιάς ήταν ο Μακεδόνας Αντίγονος Γονατάς (283-239 π.χ.), το ηφαίστειο των Μεθάνων εξερράγη. Στα Ρωμαϊκά χρόνια υπήρχε ο ναός του Σαράπιδος και της Ίσιδος, ενώ στην πρώιμη βυζαντινή περίοδο χτίστηκαν Παλαιοχριστιανικές βασιλικές πρώιμες βυζαντινές εκκλησίες που διατηρήθηκαν μέχρι το τέλος του 6ου ή τις πρώτες δεκαετίες του 7ου αιώνα μ.χ. Γραπτές πληροφορίες για την Βυζαντινή περίοδο, δηλαδή από το 330 μ.χ έως το 1453 και κατά τα πρώτα 150 περίπου χρόνια της Τουρκοκρατίας δεν έχουμε. Η σπουδαιότερη όμως εξέλιξη που παρατηρείται στα Μέθανα είναι η ίδρυση της Λουτροπόλεως των Μεθάνων γύρω στο 1870. Χάρις στις αξιολογότατες ιαματικές της πηγές γρήγορα χτίστηκαν σπίτια και οικήματα για τους χρήστες των πηγών, κι έτσι το 1928 οι μόνιμοι κάτοικοι των Λουτρών έφθασαν τους 490, ενώ το 1961 σύμφωνα με την επίσημη απογραφή έφθασαν τους 693. Μετά την λήξη του Β' Παγκοσμίου Πόλεμου η ανάπτυξη άρχισε σιγά-σιγά να αλλάζει την όψη των Μεθάνων. Τα τουριστικά καταλύματα αυξήθηκαν, ασφαλτοστρωμένοι δρόμοι κατασκευάστηκαν και άρχισε η σύνδεση με Πορθμείο Φέρυ-Μπότ των Μεθάνων με τον Πειραιά. ΔΗΜΟΣ ΤΡΟΙΖΗΝΙΑΣ - ΜΕΘΑΝΩΝ 26/2/2018 6
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΗΦΑΙΣΤΕΙΑΚΟ ΤΟΞΟ Nomikou et al., 2013 ΔΗΜΟΣ ΤΡΟΙΖΗΝΙΑΣ - ΜΕΘΑΝΩΝ 26/2/2018 7
Γεωλογικός Χάρτης Μεθάνων Η εξέλιξη του ηφαιστείου των Μεθάνων επηρεάζεται από τις τεκτονικές κινήσεις του Σαρωνικού Κόλπου. Τα ηφαιστειακά πετρώματα των Μεθάνων ποικίλουν από βασάλτες μέχρι και ρυοδακίτες. (Pe-Piper & Piper, 2013).
Ηφαιστειακή δράση στα Μέθανα παρατηρήθηκε μεταξύ της περιόδου 276 έως 239 π.χ., από αναφορές των αρχαίων ιστορικών Στράβωνα(Γεωγραφικά), Παυσανία (Ελλάδος Περιήγησις) και Οβιδίου (Μεταμορφώσεις), όπου και σχηματίστηκε θόλος 1,3 Km, από τον οποίο βγήκε καπνός και έρευσε λάβα. Ο κρατήρας της Καμένης Χώρας έχει βάθος περίπου 50μ., διάμετρο 100μ. και το ανώτερο ύψος του κώνου είναι 425μ.
(Haase K., Beier C., Lampridou D., Nomikou P., 2017) (RV POSEIDON April-May, 2017) ΥΠΟΘΑΛΑΣΣΙΟΙ ΗΦΑΙΣΤΕΙΑΚΟΙ ΔΟΜΟΙ ΠΑΥΣΑΝΙΑ
Ιαματικές Πηγές Δήμου Τροιζηνίας - Μεθάνων Οι ιαματικές πηγές των Μεθάνων είναι από τις πιο σπάνιες και πιο αξιόλογες της Δυτικής και Κεντρικής Ευρώπης και είναι αποτέλεσμα της ηφαιστειακής δράσης του χώρου. Κατέχουν εξέχουσα θέση στην μακραίωνη ιστορία τους, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, για τις ευεργετικές ιδιότητες τους στην υγεία και τον καλλωπισμό. ΔΗΜΟΣ ΤΡΟΙΖΗΝΙΑΣ - ΜΕΘΑΝΩΝ 26/2/2018 11
Ιαματικές Πηγές Δήμου Τροιζηνίας - Μεθάνων Ο Παυσανίας αναφέρει την ύπαρξη μιας δεξαμενής για τη συλλογή των ιαματικών νερών έκτασης τριάντα σταδίων (σήμερα αντιστοιχεί σε 5.549 μέτρα). Οι κάτοικοι πιστεύουν ότι τα λουτρά των Μεθάνων ήταν εν ενεργεία και κατά το Μεσαίωνα, επί Ενετοκρατίας, και θεωρούν ότι αυτό αποδεικνύεται από μια ανασκαφή της πλατείας του λιμενίσκου όπου βρέθηκε υδραγωγείο μέσω του οποίου διοχέτευαν τα θειούχα νερά. Η πρώτη ουσιαστική εκμετάλλευση των πηγών άρχισε το 1870 (ή 1867) και αφορούσε δύο λάκκους μέσα στους οποίους έκαναν λουτροθεραπεία οι ασθενείς. Πολύ αργότερα κατασκευάσθηκαν δύο δεξαμενές και έξι διαμερίσματα για ατομική χρήση και το 1906 άρχισε η σταδιακή οργάνωση των πηγών. To 1949 λειτούργησε στην πόλη ιατρείο και θεραπευτήριο για την παρακολούθηση των υδάτων των πηγών Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του ΕΟΤ κατά την τετραετία 1961-1965 είχαν επισκεφθεί τις λουτρικές εγκαταστάσεις της περιοχής 61.219 λουόμενοι, γεγονός το οποίο κατέστησε την Λουτρόπολη των Μεθάνων στις τρεις πιο γνωστές Λουτροπόλεις της Ελλάδος. Οι πηγές που λειτουργούν σήμερα είναι δύο ειδών: Χλωριονατριούχες & Θειούχες ΔΗΜΟΣ ΤΡΟΙΖΗΝΙΑΣ - ΜΕΘΑΝΩΝ 26/2/2018 12
Ιαματική Πηγή Αγίων Αναργύρων Οι θειούχες πηγές βρίσκονται στην περιοχή των Αγίων Αναργύρων (34-36 ο C) Οι φυσικές θειούχες πηγές είναι αποτελεσματικές για δερματικές και αρθριτικές παθήσεις στις διάφορες μορφές τους. Στην περιοχή των Αγίων Αναργύρων η λίμνη βρωμολίμνη σχηματίζεται αποκλειστικά από 25 θειούχες πηγές. Αμέσως μπορεί να εντοπιστεί η ιδιαίτερη ιδιοσυστασία των νερών τα οποία βρίσκονται σε θερμοκρασία από 28 έως 35 βαθμούς κελσίου και είναι ιδανικά για λουτροθεραπεία. Επιπλέον υπάρχουν και οι ψυχρές πηγές με θερμοκρασία από 21 έως 22 βαθμούς κελσίου, οι οποίες παρέχουν πόσιμο θεραπευτικό νερό. Ο συνδυασμός της λουτροθεραπείας αλλά και του πόσιμου θεραπευτικού νερού συντείνει στη θεραπεία ΔΗΜΟΣ των ΤΡΟΙΖΗΝΙΑΣ ασθενειών - ΜΕΘΑΝΩΝ των λουομένων στα ιαματικά λουτρά στα Μέθανα. 26/2/2018 13
Ιαματική Πηγή Αγίων Αναργύρων Η πηγή αναβλύζει σε γήπεδο εμβαδού Ε=15.410m 2 Οι κτιριακές εγκαταστάσεις ανέρχονται σε 637m 2 (Ισόγειο) και 101m 2 (1 ος όροφος) Το νερό της πηγής κατατάσσεται στην κατηγορία των «Χλωριο-Νατριούχων» Η παροχή της είναι της τάξης των Q=250m 3 /h Η πηγή των Αγίων Αναργύρων χαρακτηρίζεται ως: Υπόθερμη, Αλατούχα, Χλωρονατριούχα, Καλιούχα, Βρωμιούχα, Μέτρια Ανθρακούχα, Ισχυρά Θειούχα, Υπερτονική, Ιαματική αλιπηγή ΔΗΜΟΣ ΤΡΟΙΖΗΝΙΑΣ - ΜΕΘΑΝΩΝ 26/2/2018 14
Ιαματική Πηγή Αγίων Αναργύρων Το παραδοσιακό κτίριο κτίστηκε το 1917 και είναι ένα νεοκλασικό κτίριο, τα σχέδια του οποίου έχει εκπονήσει ο γνωστός αρχιτέκτονας Ερνέστος Τσίλλερ. Δεν παρουσιάζει ιδιαίτερες ζημιές στον φέροντα οργανισμό και στον εξοπλισμό των λουτρών. Τα σοβαρότερα προβλήματα εντοπίζονται στο δίκτυο παροχής και μεταφοράς των ιαματικών νερών. Το κτίριο αποτελεί κατασκευή σπουδαίου αρχιτεκτονικού και πολιτισμικού ενδιαφέροντος, είναι βιώσιμο, εκμεταλλεύσιμο και εύκολα προσβάσιμο στους επισκέπτες (βρίσκεται δίπλα στο λιμάνι των Μεθάνων και στην είσοδο της πόλης). ΔΗΜΟΣ ΤΡΟΙΖΗΝΙΑΣ - ΜΕΘΑΝΩΝ 26/2/2018 15
Ιαματική Πηγή Αγίου Νικολάου Οι χλωριονατριούχες πηγές βρίσκονται στην περιοχή του Αγίου Νικολάου Μεθάνων (39-42 ο C). Στην περιοχή του Αγίου Νικολάου βρίσκεται μια χλωριονατριούχος πηγή η οποία αναβλύζει από μια σπηλιά. Τα ιαματικά νερά της πηγής τροφοδοτούσαν είκοσι λεκάνες στο υδροθεραπευτήριο και η θερμοκρασία τους είναι περίπου 41 βαθμούς κελσίου. Οι Ιαματικές πηγές Αγίου Νικολάου Μεθάνων είναι κατάλληλες για χρόνιους ρευματισμούς, γυναικολογικές παθήσεις, νευρολογικά, κοπώσεις, ισχιαλγίες κ.α. Η συστηματική εκμετάλλευση των πηγών στον Άγιο Νικόλαο Μεθάνων ξεκίνησε το 1904, ενώ το πρώτο υδροθεραπευτήριο λειτούργησε εδώ το 1912. Κείμενο του Παυσανία φαίνεται να αναφέρεται στις πήγες στην περιοχή του Άγιου Νικολάου (Παλιών Λουτρών) από τον οποίο πήραν και το όνομα τους ΛΟΥΤΡΑ ΤΟΥ ΠΑΥΣΑΝΙΑ. ΔΗΜΟΣ ΤΡΟΙΖΗΝΙΑΣ - ΜΕΘΑΝΩΝ 26/2/2018 16
Ιαματική Πηγή Αγίου Νικολάου Η πηγή αναβλύζει σε γήπεδο εμβαδού Ε=5.000m 2. Το νερό της πηγής κατατάσσεται στην κατηγορία των «Χλωριο-Νατριούχων». Η παροχή της είναι της τάξης των Q=25m 3 /h. Η πηγή του Αγίου Νικολάου χαρακτηρίζεται ως: Υπέρθερμη, Χλωρονατριούχα, Καλιούχα, Βρωμιούχα, Μέτρια Ανθρακούχα, Μέτρια Θειούχα, Ισοτονική, Ιαματική πηγή. ΔΗΜΟΣ ΤΡΟΙΖΗΝΙΑΣ - ΜΕΘΑΝΩΝ 26/2/2018 17
Αξιοποίηση Ιαματικών Πηγών Επιδίωξη της Δημοτικής αρχής αποτελεί η εξεύρεση επενδυτή με σκοπό την ολοκληρωμένη ανάπτυξη της περιοχής και τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου τουριστικού προϊόντος. Η απλή ενοικίαση των εγκαταστάσεων των Ιαματικών Πηγών δεν αποτελεί προτεραιότητα του Δήμου αλλά η ανάπτυξη του Τουρισμού Υγείας με την δημιουργία Θερμαλιστικού Πάρκου που θα περιλαμβάνει την ανάδειξη του Ιαματικού Τουρισμού, του Τουρισμού Ευεξίας αλλά και του Ιατρικού Τουρισμού σε συνέργια με επιχειρήσεις του κλάδου. Τουριστική αξιοποίηση οικοπέδου παραπλεύρως της Ιαματικής Πηγής Αγίων Αναργύρων. Διασφάλιση υψηλής μόχλευσης ιδιωτικών κεφαλαίων για την αξιοποίηση των Ιαματικών Πηγών. Ο Δήμος θα συμβάλλει με κάθε δυνατό τρόπο προκειμένου να αξιοποιηθούν οι Ιαματικές Πηγές, με σκοπό την αύξηση της ελκυστικότητας της ευρύτερης περιοχής και κατ επέκταση την οικονομική τόνωση και ανάπτυξή της. ΔΗΜΟΣ ΤΡΟΙΖΗΝΙΑΣ - ΜΕΘΑΝΩΝ 26/2/2018 18
Αναπτυξιακές Προτεραιότητες Βασικές προτεραιότητες του Αναπτυξιακού Σχεδιασμού του Δήμου Τροιζηνίας-Μεθάνων είναι: Εκσυγχρονισμός της Μαρίνας Μεθάνων μέσω της σύμπραξης Δημόσιων & Ιδιωτικών κεφαλαίων (ΣΔΙΤ) Οικιστική αναβάθμιση της Λουτρόπολης Μεθάνων και των οικισμών Ανάπτυξη των ειδικών μορφών τουρισμού με την ανάδειξη του Θαλάσσιου, Περιπατητικού, Αρχαιολογικού, Αθλητικού & Συνεδριακού Τουρισμού σε όλη την περιοχή του Δήμου. Δημιουργία Περιβαλλοντολογικού πάρκου που θα περιλαμβάνει: το Ηφαίστειο Μεθάνων, την Λίμνη της Ψήφτας, το Διαβολογέφυρο της Τροιζήνας και τους οικισμούς της ορεινής Τροιζηνίας με μονοπάτια και Κέντρο Περιβαλλοντολογικής Εκπαίδευσης. ΔΗΜΟΣ ΤΡΟΙΖΗΝΙΑΣ - ΜΕΘΑΝΩΝ 26/2/2018 19
Αναπτυξιακές Προτεραιότητες Δημιουργία Αρχαιολογικών Ιστορικών Διαδρομών από την Αρχαία Τροιζήνα έως τον Άγιο Κωνσταντίνο Μεθάνων Υποστήριξη Ιδιωτικών Επενδύσεων στα όρια του Δήμου Τροιζηνίας Μεθάνων με αναβάθμιση των υπαρχόντων τουριστικών καταλυμάτων Αξιοποίηση ακίνητης περιουσίας εντός των ορίων του Δήμου Τροιζηνίας Μεθάνων ( ΚΛΑΠ) με δημιουργία σύγχρονων τουριστικών μονάδων Ανάδειξη πλαζ σε σύγχρονα κέντρα ευεξίας και ψυχαγωγίας (Λιμιώνα, Νησάκι Μεθάνων, Μεταμόρφωση Τακτικούπολης) Σύνδεση του πρωτογενούς τομέα (γεωργία, κτηνοτροφία) με τον Τουρισμό και ενίσχυση της Τοπικής Επιχειρηματικότητας. Δημιουργία Αγροτουριστικών Μονάδων και Πάρκου. Ανάπτυξη Γεωθερμικού πάρκου για παροχή ενέργειας τόσο στις επιχειρήσεις όσο και στον αγροτικό τομέα. ΔΗΜΟΣ ΤΡΟΙΖΗΝΙΑΣ - ΜΕΘΑΝΩΝ 26/2/2018 20
Αναπτυξιακές Προτεραιότητες ΜΕΘΑΝΑ
Αναπτυξιακές Προτεραιότητες Δημιουργία αφηγηματικού χάρτη (Story Map) «Γεώτοπος Ηφαιστείου Μεθάνων» στα πλαίσια του Ερευνητικού Προγράμματος «Αξιολόγηση και αξιοποίηση του Γεωτόπου του ηφαιστείου των Μεθάνων» με Φορέα Υλοποίησης το Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών. Story Map METHANA: https://goo.gl/ml7lvd ΔΗΜΟΣ ΤΡΟΙΖΗΝΙΑΣ - ΜΕΘΑΝΩΝ 26/2/2018 22
Οι ΣΤΟΧΟΙ του Δήμου Τροιζηνίας Μεθάνων συμβάλλουν στη Βιώσιμη Ανάπτυξη και τη Δημιουργία ενός Ολοκληρωμένου Τουριστικού Προϊόντος για όλο το Έτος. Ευχαριστούμε για την προσοχή σας ΔΗΜΟΣ ΔΗΜΟΣ ΤΡΟΙΖΗΝΙΑΣ ΤΡΟΙΖΗΝΙΑΣ - ΜΕΘΑΝΩΝ - ΜΕΘΑΝΩΝ 26/2/2018 23