Τεύχος 1 ο - Άρθρο 4 o

Τεύχος 1 ο - Άρθρο 4 o ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΓΙΑ ΤΟ AIDS ΚΑΙ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΕ ΣΧΟΛΕΙΑ. ΜΑΙΟΣ 2009, ΛΑΡΙΣΑ. Συγγραφέας: Τσίντου Μαγδαληνή* Ιατρικό Τμήμα Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. *Editor in Chief, reviewer, webmaster. Παρά τις εξελίξεις που έχουν σημειωθεί στο χώρο της υγείας όπου πλέον μιλάμε ακόμη και για αναγεννητική ιατρική και νανοτεχνολογία, αν και η ασθένεια του AIDS είναι γνωστή ήδη από το 1983 και έχει απασχολήσει μεγάλο μέρος της επιστημονικής κοινότητας αυτά τα χρόνια λόγω της μεγάλης αύξησης των κρουσμάτων σε πληθώρα χωρών και της αλυσιδωτής διασποράς της, φαίνεται ότι ακόμη δεν έχει βρεθεί αποτελεσματική θεραπεία κατά του ιού HIV στον οποίο οφείλεται η ασθένεια. Στο πλαίσιο αυτό φαίνεται ότι η ενημέρωση τόσο της επιστημονικής κοινότητας όσο και του κοινού σχετικά με την ασθένεια κρίνεται αναγκαία για τη μείωση των κρουσμάτων της ασθένειας. Για αυτό ακριβώς το λόγο θελήσαμε ως μέλη της HelMSIC της τοπικής επιτροπής της Λάρισας, ως φοιτητές ιατρικής του τμήματος ιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας αλλά και ως ευαισθητοποιημένοι πολίτες απέναντι στα θύματα του AIDS να μη περιοριστούμε στις δράσεις που πραγματοποιούνται στα πλαίσια της Παγκόσμιας Ημέρας κατά του AIDS αλλά να διευρύνουμε λίγο το πεδίο δράσης μας ώστε να ευαισθητοποιηθεί μεγαλύτερη μερίδα κόσμου και να υπάρξει συστηματικότερη ενημέρωση πάνω στο θέμα του AIDS. Θεωρώντας λοιπόν ότι η κάθε μέρα θα πρέπει να είναι μέρα κατά του AIDS, σκοπεύουμε μέσα στο Μάιο του 2009 να διοργανώσουμε ένα σεμινάριο στο νέο κτίριο της ιατρικής σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, με στόχο να ενημερώσουμε φοιτητές ιατρικής, πιθανότατα

επαγγελματίες υγείας, αλλά και όποιον άλλο επιθυμεί να παρακολουθήσει το σεμινάριο, σχετικά με την ασθένεια του AIDS, τους τρόπους μετάδοσης της ασθένειας, τις μεθόδους πρόληψης, τα διαγνωστικά τεστ που χρησιμοποιούνται σήμερα στην ιατρική πράξη, τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την παράταση αλλά και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πασχόντων σήμερα, τις εξελίξεις στην ανεύρεση θεραπείας για τους ασθενείς του AIDS και τους τρόπους προσέγγισης της εκάστοτε ηλικιακής μερίδας του κόσμου για την ενημέρωση σχετικά με τη νόσο. Μετά τη διεξαγωγή του σεμιναρίου θα χορηγηθούν πιστοποιητικά παρακολούθησης και τα άτομα που ενημερώθηκαν σχετικά με το AIDS θα μπορέσουν να συμμετέχουν στις παρεμβάσεις που θα πραγματοποιηθούν μία βδομάδα μετά το πέρας του σεμιναρίου σε σχολεία της Λάρισας ώστε η νέα γενιά να μη διαιωνίζει την ήδη υπάρχουσα κατάσταση αλλά να είναι απολύτως ενημερωμένη και ευαισθητοποιημένη στο θέμα. Για να έχουμε μία ρεαλιστική άποψη όμως σχετικά με την αναγκαιότητα μίας τέτοιου είδους παρέμβασης, τον επιπολασμό της νόσου και τη βαρύτητα της κατάστασης, κρίνουμε σκόπιμη την παράθεση της έκθεσης του UNAIDS σχετικά με την παρούσα κατάσταση της νόσου. Σημειώνεται ότι όλοι οι αριθμοί που παραθέτει η έκθεση είναι μέσοι όροι με βάση σχετικούς υπολογισμούς. Στην υποσαχάρια Αφρική και σε 14 από 17 χώρες το ποσοστό των εγκύων φορέων HIV, ηλικίας 15-24 ετών, έχει μειωθεί σε σχέση με το 2001. Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι ενώ ο αριθμός των κρουσμάτων HIV αυξάνεται, εκείνος του θανάτου από AIDS βαίνει μειούμενος. Εκεί το 67% των κατοίκων έχουν μολυνθεί από HIV και το AIDS αποτελεί πρώτη αιτία θανάτου (75%). Θάνατοι σημειώθηκαν στο 35% των HIV(+) και στο 38% πασχόντων από AIDS στην ίδια περιοχή. Οι περιορισμένες πληροφορίες για την περιοχή της Μέσης Ανατολής και της

Βορείου Αφρικής (με εξαίρεση το Σουδάν) δίνουν ανασφαλείς αριθμούς HIV(+) ή και AIDS. Πάντως ο UNAIDS υπολογίζει τα περιστατικά HIV (+) σε 380.000 συμπεριλαμβανομένων 40.000 νέων δηλωθέντων. Έχει διαπιστωθεί σε σχετική έρευνα στο Ιράν ότι οι χρήστες ναρκωτικών, μολυσμένων από τον ιό, κυμαίνονται μεταξύ 15% και 23% αλλά και στην Βόρεια Αφρική τα ποσοστά μετάδοσης μέσω αυτής της οδού είναι μεγάλα. Ο συνδυασμός με την πορνεία προκύπτει ως αιτία μετάδοσης του ιού κυρίως στη Β. Αφρική, το Λίβανο και τη Σαουδική Αραβία. Χαμηλά ποσοστά έχει η ετεροφυλική σχέση, ως τρόπος μετάδοσης του ιού, αν και σε μια έρευνα στο Μαρόκο διαπιστώθηκε ότι το 33% γυναικών με διαγνωσμένο AIDS ήταν παντρεμένες. Στην Ασία ζουν περίπου 5 εκ. άνθρωποι HIV (+) και τα νέα κρούσματα (2007) ανήλθαν σε 380.000. Στον ίδιο αριθμό ανήλθαν και οι θάνατοι από AIDS, ενώ τα υψηλότερα ποσοστά μολύνσεων διαπιστώνονται στο νότιο τμήμα της ηπείρου. Μεγάλη αύξηση σημειώθηκε σε Ινδονησία (και Παπούα), Πακιστάν και Βιετνάμ. Ειδικότερα στην τελευταία χώρα τα κρούσματα ήταν υπερδιπλάσια απ όσα την περίοδο 2000-2005. Αύξηση επίσης, αν και μικρότερη, σημειώθηκε στο Μπαγκλαντές και στην Κίνα όπου ειδικότερα στη δεύτερη, ο μεγαλύτερος αριθμός ατόμων που μολύνθηκαν προέρχεται από χρήστες ναρκωτικών. Σε άλλες περιοχές (Ινδία, Νεπάλ) το τράφικ γυναικών αποτέλεσε την κύρια αιτία διασποράς του ιού. Στην Aνατολική Ευρώπη και Κεντρική Ασία τα κρούσματα HIV(+) ανέρχονται σε 1,5 εκ. εκ των οποίων το 90% είναι άτομα από τη Ρωσία (69%) και την Ουκρανία (29%). Το 2007 δηλώθηκαν 110.000 νέα κρούσματα HIV και διαπιστώθηκαν 58.000 θάνατοι από AIDS. Τα επιδημιολογικά δεδομένα στη Ρωσία εξακολουθούν δυσμενέστερα αν και στην Ουκρανία υπερδιπλασιάστηκαν σε σχέση με το 2001. Στα νέα κρούσματα περιλαμβάνονται άτομα από Αζερμπαϊτζάν, Γεωργία, Καζακστάν, Κιργιστάν, Μολδαβία, Τατζικιστάν και από το Ουζμπεκιστάν το οποίο κατέχει την πρώτη θέση μεταξύ των χωρών της Κεντρικής Ασίας. Ως

αιτίες μόλυνσης αναφέρθηκαν η χρήση ναρκωτικών ουσιών (62%) σε συνδυασμό με την πορνεία (40%) αλλά και η συχνή αλλαγή συντρόφων, ενώ πολύ χαμηλά βρίσκεται η ανδρική ομοφυλοφιλία (1%). Στην Καραϊβική έχουν υπολογιστεί 230.000 άτομα HIV(+) εκ των οποίων ¾ τα κατοικούν στην Δομινικανή Δημοκρατία και την Αϊτή. Τα νέα κρούσματα (2007) ανήλθαν σε 20.000 και οι θάνατοι από AIDS σε 14.000. Αν και στο σύστημα παρακολούθησης δεν είναι ασφαλές, ως κύρια πηγή μετάδοσης ενοχοποιήθηκε η ετεροφυλική σεξουαλική επαφή ενώ η ίδια επαφή με εκδιδόμενα άτομα έπληξε κυρίως την Γουιάνα και την Τζαμάικα. Η σεξουαλική επαφή μεταξύ ανδρών αναφέρθηκε ως αιτία μόλυνσης HIV σε ποσοστό 12%. Στη Λατινική Αμερική, το 2007, προστέθηκαν 140.000 νέα κρούσματα επί 1,5 εκ. HIV(+) ενώ οι θάνατοι από AIDS έφτασαν τους 63.000. Στην περιοχή αυτή ως σημαντικότερη αιτία μετάδοσης του ιού θεωρείται η ανδρική ομοφυλοφιλία με τα ποσοστά να κυμαίνονται σε διάφορες έρευνες μεταξύ 10% και 25% και να κορυφώνονται στο Μεξικό όπου το 57% των HIV (+) ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία. Αξιοσημείωτο και απειλητικό για τη μετάδοση του ιού είναι επίσης το γεγονός ότι το 1/4 έως 1/3 των ομοφυλόφιλων ανδρών από τις χώρες Κόστα Ρίκα, Βραζιλία, Νικαράγουα, Μεξικό, Σαλβαδόρ και Γουατεμάλα είχαν σχέσεις και με γυναίκες. Το ποσοστό μόλυνσης από επαφή με σεξουαλικά εκδιδόμενες γυναίκες είναι πολύ χαμηλότερο και κυμαίνεται μεταξύ 3 και 10 μονάδων ενώ επίσης χαμηλότερα είναι και τα ποσοστά επί τοξικομανών. Τα στοιχεία για τη Βόρεια Αμερική διατίθενται από τον οργανισμό μαζί με εκείνα που αφορούν στη Δυτική Ευρώπη την οποία θα δούμε αναλυτικότερα στη συνέχεια. Στις ΗΠΑ και στον Καναδά όπου υπάρχει καλύτερη πρόσβαση σε αντιρετροϊικές θεραπείες ο αριθμός των HIV (+) ανέρχεται σε 1,2 εκ. ενώ τα νέα κρούσματα ανήλθαν σε 81.000 και οι θάνατοι από AIDS σε 67.000 (περιλαμβανόμενων πιθανόν και εκείνων της Κεντρικής

Ευρώπης). Οι σεξουαλικές σχέσεις μεταξύ ανδρών επί νέων κρουσμάτων αποτελούν την πρώτη πηγή μετάδοσης του ιού στις ΗΠΑ (53%) και στον Καναδά (40%). Ακολουθούν οι ετεροφυλικές σχέσεις με ποσοστό 32% στις ΗΠΑ (2005) και 33% στον Καναδά (2006) και η χρήση ναρκωτικών 18% στις ΗΠΑ (2005) και 19% στον Καναδά (2006). Στην Ωκεανία κατοικούν 74.000 άτομα HIV(+) και το έτος 2007 καταγράφηκαν 13.000 νέα κρούσματα. Η επιδημιολογική παρατήρηση δεν είναι συστηματική και οργανωμένη σε όλες τις περιφέρειες της ηπείρου με εξαίρεση την Παπούα Νέα Γουινέα, όπου ο οργανισμός διαπιστώνει διπλασιασμό των κρουσμάτων σε σχέση με την περίοδο 2002-2006, ανεβάζοντας τον αριθμό στα 4.017. Στην ίδια περιοχή η ετεροφυλική σεξουαλική επαφή ενοχοποιείται ως το κύριο μέσο μετάδοσης το ιού από σχετικές έρευνες με μια διακύμανση της τάξης των 33% και 60% ανάλογα με τον πληθυσμό ελέγχου. Αντίθετα στην Αυστραλία και στη Νέα Ζηλανδία πρώτη στην τάξη αιτία είναι η ανδρική ομοφυλοφιλία η οποία σημειώνεται επίσης στη Νέα Γουινέα, αλλά λιγότερο. Στην Ευρώπη, σύμφωνα με το Δελτίο Επιδημιολογικής Επιτήρησης του δικού μας Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων - ΚΕΕΛΠΝΟ- και του αντίστοιχου ευρωπαϊκού διαπιστώνεται ότι οι χώρες με τον μεγαλύτερο αριθμό δηλωθέντων νέων μολύνσεων HIV/εκατομμύριο πληθυσμού κατά το έτος 2006 (τελευταία διαθέσιμα στοιχεία) ήταν η Εσθονία (504,2), η Πορτογαλία (205,0) και το Ηνωμένο Βασίλειο (148,0) με την επισήμανση ότι δεν υπάρχουν δεδομένα το 2006 για την Ισπανία και την Ιταλία. Η επίπτωση γι αυτές τις χώρες εκτιμάται υψηλότερη από τη μέση ευρωπαϊκή. Αντίθετα το μικρότερο αριθμό είχαν η Σλοβακία (5,0) η Ουγγαρία (8,0) και η Ρουμανία (8,3). Η χώρας μας το έτος 2006 κυμάνθηκε στα 51,1 νέα κρούσματα HIV ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Κατά το ίδιο έτος, οι περισσότερες περιπτώσεις AIDS/εκατομμύριο πληθυσμού διαπιστώθηκαν στην Πορτογαλία (65,0), Ισπανία (35,0) και Λετονία (26,5) και λιγότερες στην Σλοβακία (0,7), Τσεχία (1,3), Βουλγαρία και Ουγγαρία (2,3) ενώ στη χώρα μας οι αντίστοιχοι αριθμοί ήταν 8,2.

Στη χώρα μας, σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία του ΚΕΕΛΠΝΟ, μέχρι 31 Οκτωβρίου 2008 ο συνολικός αριθμός των HIV(+) ατόμων ανέρχεται σε 9.229 (7.409 άνδρες και 1.772 γυναίκες) ενώ δηλώθηκαν 547 νέα περιστατικά HIV(+) εκ των οποίων το 83,7% ήταν άνδρες και το 16,3% γυναίκες. Από τις περιπτώσεις που δηλώθηκαν για πρώτη φορά ως HIV(+) το τρέχον έτος τα 55 άτομα είχαν ήδη εμφανίσει ή ανέπτυξαν κλινικά AIDS. Το 36% των περιστατικών έχουν δηλωθεί ως «ακαθόριστα» σε σχέση με τον τρόπο μετάδοσης, το 67,1% ήταν άνδρες που είχαν σεξουαλικές επαφές με άλλους άνδρες και το 29,4% ήταν ετεροφυλόφιλοι άνδρες και γυναίκες. Μόλυνση από μετάγγιση αναφέρθηκε σε μία περίπτωση (στην αλλοδαπή). Τα περισσότερα άτομα είναι ηλικίας 25-44 ετών και ειδικότερα άνδρες 30-34 ετών και γυναίκες 25-29 ετών. Η σεξουαλική επαφή αποτελεί τον κυριότερο τρόπο μετάδοσης του HIV με το 46,1% των περιπτώσεων ομοφυλόφιλους και το 22,9% ετεροφυλόφιλους άνδρες και γυναίκες. Αξιοσημείωτο είναι το ποσοστό μολυνθέντων από αδιευκρίνιστη πηγή που φθάνει το 23,3%. Οι περιπτώσεις κάθετης μετάδοσης (από μητέρα σε παιδί) που δηλώθηκαν το 2008 είναι συνολικά 3 εκ των οποίων μόνο το ένα παιδί έχει ελληνική ιθαγένεια. Συνολικά τα HIV(+) παιδιά στη χώρα μας, κάτω των 13 ετών το έτος δήλωσης, ανέρχονται σε 80 (49 αγόρια και 30 κορίτσια). Από αυτά το 71,3% μολύνθηκαν από τη μητέρα τους και το 15% ήταν πολύ-μεταγγιζόμενα. Σε ό,τι αφορά στο AIDS έχουν καταγραφεί συνολικά 2.928, εκ των οποίων 2.477 άνδρες και 451 γυναίκες ενώ μέχρι 31 Οκτωβρίου 2008 διαγνώσθηκαν 73 νέες περιπτώσεις (64 άνδρες και 9 γυναίκες). Στο ίδιο έτος 55 άτομα είχαν δηλωθεί ως HIV(+). Το 41,1% των νέων περιπτώσεων ήταν ομοφυλόφιλοι άνδρες και στο 42,5% η μετάδοση είχε γίνει πιθανότατα μέσω ετεροφυλοφιλικής σεξουαλικής επαφής.

Τα περισσότερα περιστατικά αφορούν σε ηλικίες μεγαλύτερες των 40 ετών κατά τη διάγνωση. Συνολικά οι περισσότεροι πάσχοντες από AIDS κατά το χρόνο διάγνωσης συγκεντρώνονται στην ηλικιακή ομάδα μεταξύ 30-34 ετών. Στη χώρα μας ο αριθμός παιδιών με AIDS είναι χαμηλός και ανέρχεται συνολικά σε 63 παιδιά με το 63,9% να έχουν μολυνθεί από τη μητέρα τους. Ο αριθμός των θανάτων από AIDS που δηλώθηκαν το τρέχον έτος ανέρχεται σε 21 άτομα, κυρίως άνδρες. Η μεγάλη μείωση των θανάτων οφείλεται στην εισαγωγή νέων θεραπειών. Ο κυριότερος τρόπος πιθανής μετάδοσης του HIV σε άτομα που έχουν εμφανίσει AIDS παραμένει η σεξουαλική επαφή μεταξύ ανδρών (55,7%) και ακολουθεί η ετεροφυλοφιλική (24,5%, για άνδρες και γυναίκες) με τους χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών να παρουσιάζουν διαχρονικά χαμηλό ποσοστό μόλυνσης. Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι τα τελευταία χρόνια τα ποσοστά προσβολής από ομοφυλοφυλική σεξουαλική επαφή (ανδρών) τείνουν να εξισωθούν με εκείνα από ετεροφυλοφυλική. Για τα άτομα της τελευταίας κατηγορίας δε, στην πλειοψηφία τους (42%) κατάγονταν ή ταξίδευαν σε χώρες όπου κυριαρχεί αυτός ο τρόπος μετάδοσης. Διαχρονικά, η τάση της επιδημίας, από την αρχή της μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας του 1990, ήταν αυξητική, και στους άνδρες και στις γυναίκες. Όμως, από το 2000 μέχρι και το 2002, ο αριθμός των δηλούμενων νέων μολύνσεων HIV μειώθηκε. Το 2003 και το 2004, παρουσιάστηκε μία μικρή αύξηση σε σχέση με το 2002. Το 2005, παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση σε σχέση με τα προηγούμενα έτη, ενώ το 2006, ο αριθμός των δηλούμενων περιστατικών ήταν ανεπαίσθητα υψηλότερος του 2005. O αριθμός των νέων μολύνσεων που δηλώθηκαν ανά εκατομμύριο πληθυσμού το 2007, είναι μικρότερος συγκριτικά με τα έτη 2005 και 2006.

Οι εκτιμήσεις του ΚΕΕΛΠΝΟ με βάση τη μηνιαία κατανομή δηλώσεων, αναφέρουν ότι ο αριθμός των νέων μολύνσεων HIV που θα δηλωθούν τελικά το 2008, θα κυμανθεί, ενδεχομένως, ακόμη και σε υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με την περίοδο 2005-2006, οπότε υπήρξε μια αύξηση, δεδομένου ότι ενώ για το 2008 δεν έχει ολοκληρωθεί η συλλογή των δεδομένων, ο αριθμός των περιστατικών υπερβαίνει ήδη αυτόν του 2007. Η νόσος αυτή θεωρείται η πλέον δύσκολη και καταστροφική μεταδοτική ασθένεια που γνώρισε η ανθρωπότητα. Γι αυτό άλλωστε αντιμετωπίζεται και με πρωτοφανή συντονισμό κυβερνήσεων, ερευνητικών κέντρων και φορέων από όλο τον κόσμο. Χωρίς να αγνοούμε τα μεγάλα βήματα που έχουν γίνει για την αντιμετώπιση του AIDS παγκόσμια και ρόλο που διαδραματίζουν οι δράσεις για την ανάπτυξη γενικότερα της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας δεν μπορούμε να μιλάμε ακόμη όχι μόνο για ίαση αλλά ούτε καν για ισότιμη πρόσβαση των πολιτών στις θεραπείες. Άλλωστε η κατάσταση στην υποσαχάρια Αφρική, μιλάει μόνη της. Κι εκείνο που έχει σημασία σήμερα, παρά ποτέ, είναι να μην σταματήσει η χρηματοδότηση των δράσεων λόγω της οικονομικής κρίσης. Κάτι που προφανώς επισημαίνει και ο ΠΟΥ δίνοντας το σύνθημα: «Σταματήστε το Aids-Τηρήστε την υπόσχεση». Γιατί η αλληλεγγύη και ο εθελοντισμός δεν αρκούν να σταματήσουν την εξάπλωση της νόσου, ειδικά σήμερα που διαπιστώνονται πολλές και για πολλούς λόγους μετακινήσεις των πληθυσμών. Αλλά και στη χώρα μας, παρόλο που τα περιστατικά ως αριθμοί φαντάζουν χαμηλά σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο δεν θα πρέπει να παρακάμψουμε την φετινή αύξηση των νέων μολύνσεων. Μια αύξηση, που πιθανόν να οφείλεται και στη μειωμένη επαγρύπνιση που διαπιστώνουμε όλοι μας τον τελευταίο καιρό. Τόσο η Πολιτεία όσο και οι φορείς θα πρέπει να εντατικοποιήσουν την ενημέρωση για τα μεταδιδόμενα νοσήματα, πόσο μάλλον για το AIDS, και να την εντάξουν δυναμικά και

συστηματικά στο εκπαιδευτικό σύστημα. Αυτή η αύξηση των μολύνσεων ας λειτουργήσει ως συναγερμός για το «καμένο χαρτί» που λέγεται Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας στη χώρα μας. Μιας χώρας που αιώνες ολόκληρους αποτελεί την πύλη εισόδου εκατομμυρίων περιθωριοποιημένων ανθρώπων από φτωχές περιοχές της Ασίας και της Αφρικής προς την Ευρώπη, με ό,τι συνεπάγεται αυτό για τη Δημόσια Υγεία και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Παρά το ότι μέσα από τα παραπάνω στοιχεία η κατάσταση μοιάζει να είναι δυσοίωνη, οι εξελίξεις σχετικά με την ασθένεια του AIDS είναι συνεχείς και μας αφορούν όλους μας δεδομένου ότι η ασθένεια επηρεάζει πολλές πτυχές της σύγχρονης κοινωνίας. Πέρα από τη φαρμακευτική αγωγή που χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα λοιπόν στην ιατρική πράξη οι επιστήμονες προσπαθούν να βρουν νέες πρακτικές πρόληψης της μετάδοσης του ιού αλλά και οριστικής θεραπείας της νόσου. Στα πλαίσια αυτού, θεωρούμε σκόπιμο να αναφέρουμε ότι κάποιες ερευνητικές ομάδες ανά τον πλανήτη, προσπαθούν να επινοήσουν ένα χάπι που θα λαμβάνεται πριν από το σεξ και θα εμποδίζει τη μετάδοση του ιού ΗΙV που προκαλεί το ΑΙDS. Στις έρευνές τους δοκιμάζουν φάρμακα που ήδη χορηγούνται για τη θεραπεία της νόσου, για να διαπιστώσουν εάν μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για την προστασία από τον επικίνδυνο ιό, ο οποίος πέρυσι κόστισε παγκοσμίως τη ζωή σε 2 εκατομμύρια ανθρώπους. Τα αντιρετροϊκά φάρμακα, όπως λέγονται, ήδη χορηγούνται για την αποτροπή της μετάδοσης από τις μητέρες στα μωρά τους στη διάρκεια του τοκετού, και οι επιστήμονες ελπίζουν πως την ίδια προστασία θα παρέχουν και στη διάρκεια του σεξ. Εάν αποδειχθεί πως έχουν δίκιο, θα προκύψουν σοβαρά ηθικά ζητήματα, όπως ποιος από τους ερωτικούς συντρόφους θα πρέπει να πάρει το φάρμακο, υπό ποιες συνθήκες και με ποιον κίνδυνο ανεπιθύμητων ενεργειών. Έτσι λοιπόν, σε όλο τον κόσμο διενεργούνται τρεις μελέτες με κυκλοφορούντα

αντιρετροϊκά φάρμακα, τα οποία χορηγούνται σε μη φορείς του ιού ΗΙV που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να μολυνθούν. Όπως αναφέρει η Επιθεώρηση «Τhe Lancet», οι μελέτες αυτές «δείχνουν να υπόσχονται πολλά». Στις μελέτες συμμετέχουν 2.400 χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών από την Ταϊλάνδη, 1.200 ετεροφυλόφιλοι άνδρες και γυναίκες από την Μποτσουάνα, καθώς και 3.000 ομοφυλόφιλοι από πέντε χώρες. Σε μία τέταρτη μελέτη συμμετέχουν 980 γυναίκες από τη Νότιο Αφρική, οι οποίες χρησιμοποιούν ένα πειραματικό κολπικό τζελ. Τα φάρμακα που δοκιμάζονται είναι η τενοφοβίρη και ο συνδυασμός τενοφοβίρης με SΤC, ενώ το τζελ βασίζεται στην τενοφοβίρη. Σύμφωνα με το σχετικό άρθρο στο «Lancet», μελέτες σε θηλαστικά έδειξαν πως τα αντιρετροϊκά φάρμακα όντως αποτρέπουν τη μετάδοση του ιού ΗΙV. Το γεγονός πως η τενοφοβίρη χορηγείται για τη θεραπεία του ΑΙDS εγείρει ανησυχίες για ενδεχόμενο ανθεκτικότητας του ιού ΗΙV σε αυτήν εάν αρχίσει να χορηγείται και προληπτικά. Ωστόσο, άλλα νέα πειραματικά φάρμακα που στοχεύουν στη θεραπεία του AIDS, πιθανολογείται ότι θα μπορούσαν να αποτελέσουν τελικά τη βάση ενός μελλοντικού προληπτικού χαπιού. Όσον αφορά την αντιμετώπιση της ασθένειας, οι προσπάθειες των επιστημόνων φάνηκε πρόσφατα να αποδίδουν καρπούς. Παρά τις προσπάθειες που είχαν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα, το AIDS παραμένει χωρίς θεραπεία. Εικοσιπέντε ολόκληρα χρόνια μετά την ανακάλυψη του ιού HIV, που προσβάλλει το ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα, το AIDS εξακολουθεί να σπέρνει το θάνατο, αλλά και το φόβο. Ωστόσο, ένα καινούριο φάρμακο, που βρίσκεται όμως ακόμα σε πειραματικό στάδιο, κάνει τους επιστήμονες να αισιοδοξούν. Όπως επισημαίνεται, μάλιστα, σε δημοσίευμα της

ιστοσελίδας της Ντόιτσε Βέλε το νέο αυτό φάρμακο έχει να επιδείξει ιδιαίτερα ενθαρρυντικές κλινικές έρευνες. Το φάρμακο ονομάζεται "Μαραβιρόκ" και παρασκευάζεται από την πολυεθνική φαρμακευτική εταιρία Πφάιζερ. Επικεφαλής των κλινικών δοκιμών είναι ο Γερμανός καθηγητής της ιατρικής Γκερντ Φέτκενχόιερ και ο Αμερικανός συνάδελφός του από το Γουέιλ Μέντικαλ Κόλετζ, στο πανεπιστήμιο Κορνέλ, Ρόι Γκούλικ. Ο καθηγητής Φέτκενχόιερ, ο οποίος εργάζεται στην πανεπιστημιακή κλινική της Κολονίας, εξήγησε, πως σχεδόν όλα τα φάρμακα, που έχουν παρασκευαστεί για την καταπολέμηση του ιού HIV, επιτίθενται στον ιό όταν εκείνος έχει ήδη εισχωρήσει στο ανθρώπινο κύτταρο (σχ. 1). Σύμφωνα με το γερμανό επιστήμονα, όμως, το Μαραβιρόκ ακολουθεί διαφορετική στρατηγική: "Παρεμποδίζει τον ιό HIV να φθάσει στο κύτταρο. Το φάρμακο μπλοκάρει στην ουσία τους κυτταρικούς υποδοχείς. Έτσι ο ιός κρατιέται μεν με το ένα χέρι - θα μπορούσαμε να πούμε - στο κύτταρο χωρίς όμως να είναι σε θέση να το προσβάλλει". Σχ. 1. Το φάρμακο παρεμποδίζει τον ιό HIV να φθάσει στο κύτταρο. Πηγή: Jeffrey M. Jacobson, Michael S. Saag, Melanie A. Thompson et al., Antiviral Activity of Single-Dose PRO 140, a CCR5 Monoclonal Antibody, in HIV-Infected Adults, The Journal of Infectious Diseases, 1 November 2008, Vol. 198, No. 9: pp. 1345-1352.

Ιδιαίτερα ενθαρρυντικά είναι σύμφωνα με το Γερμανό καθηγητή τα αποτελέσματα των κλινικών ερευνών. "Στη μεγάλη διεθνή έρευνα, στην οποία συμμετείχαν πολλοί ασθενείς και γιατροί, καταφέραμε να αποδείξουμε ότι το καινούριο φάρμακο περιορίζει σημαντικά το καταστροφικό έργο του ιού HIV στον ανθρώπινο οργανισμό", είπε χαρακτηριστικά. Τα πράγματα, ωστόσο, για τους επιστήμονες δεν είναι τόσο απλά. Κι αυτό διότι ο ιός εξακολουθεί να έχει τη δυνατότητα να προσβάλλει τα ανθρώπινα κύτταρα μέσω του δεύτερου κυτταρικού υποδοχέα. Αυτό, βέβαια, σημαίνει ότι όσο νωρίτερα εντοπιστεί ο HIV στον οργανισμό του ασθενούς, τόσο περισσότερες είναι οι πιθανότητες αποτελεσματικότερης αντιμετώπισής του. Υπό το φως αυτών των στοιχείων, ελπίζουμε όλοι μας στην ανεύρεση μίας οριστικής στοχευμένης θεραπείας ενάντια του ιού HIV και στη βελτίωση των μεθόδων πρόληψης μετάδοσης του ιού. Εμείς θα είμαστε συνεπείς στο ραντεβού μας μέσα στο Μάιο ώστε να πραγματοποιήσουμε τόσο το σεμινάριο όσο και τις παρεμβάσεις στα σχολεία με την ελπίδα να τοποθετήσουμε το δικό μας λιθαράκι στην προσπάθεια που γίνεται για την αντιμετώπιση της ασθένειας του AIDS. Η ακριβής ημερομηνία διεξαγωγής του σεμιναρίου και της έναρξης των παρεμβάσεων θα ανακοινωθούν στην ιστοσελίδα μας http://www.helmedica.gr ενώ παράλληλα θα αναρτηθούν και σχετικές ανακοινώσεις στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Λάρισας και στο νέο κτίριο της ιατρικής σχολής της Λάρισας. Ελπίζουμε στη στήριξη αυτής της νέας πρωτοβουλίας που αναλαμβάνουμε ώστε να μπορέσουμε να πραγματοποιήσουμε το στόχο μας και να συνεχίσουμε το έργο μας πιο συστηματικά.