Ευαγ.Αθ.Κουλουμπής τ. Υπουργός Αχελώος: Η Βέλτιστη Διαχείριση Διημερίδα 1-2 Δεκεμβρίου 2005 Κύριε Πρόεδρε Αγαπητοί Συναδέλφοι Χαίρομαι που βρίσκομαι σήμερα μαζί σας για να μιλήσομε για ένα τόσο σημαντικό έργο. Και θα μου επιτρέψετε να ξεκινήσω με λίγη ιστορία. Κύριε Πρόεδρε Το ΤΕΕ από το 1975 αρχίζει και εξετάζει σοβαρά το θέμα μέσα από επιτροπές του για να φθάσουμε στο Συνέδριο του το 1978, που αποδεικνύει τη Σκοπιμότητα (του Μεγάλου αυτού έργου) για τη χώρα μας και το ΤΕΕ ζητά με επιμονή την κατασκευή του. Και συνεχίζει τις πιέσεις μέχρι το 1981 ενώ οι επιτροπές του δεν σταματάνε να δουλεύουν πάνω σ'αυτό το θέμα. Το 1982 (ήμουν Υπουργός Ενέργειας και Φυσικών Πόρων) βάζω το θέμα στον Πρωθυπουργό Α.Παπανδρέου και στη συνέχεια με επιστολές μου ενημερώνω (με αναλυτική τεκμηρίωση και με στοιχεία) τους Υπουργούς Εθνικής Οικονομία-Γεωργίας και Δημοσίων Έργων. Η Κυβέρνηση αποφασίζει και ο Πρωθυπουργός εξαγγέλλει το έργο στο Κιλελέρ στις 31-3-1983. 1
Αμέσως μετά την Πρωθυπουργική εξαγγελία συγκροτείται το Διϋπουργικό Συντονιστικό Όργανο (από τους 4 Υπουργούς) και παράλληλα συγκροτείται Εκτελεστική Γραμματεία (από εκπροσώπους των 4 Υπουργείων) για το χειρισμό και την προώθηση του Μεγάλου αυτού έργου, 1987 Προκήρυξη Διαγωνισμού Να λοιπόν ένα μικρό ιστορικό που αποδεικνύει τη συμβολή του Τεχνικού Επιμελητηρίου στην προώθηση αυτού του Μεγάλου Έργου, που η υλοποίηση του θα άλλαζε όχι μόνο τη μορφή της Θεσσαλίας αλλά θα είχε αλλάξει την Οικονομική εικόνα όλης της χώρας Και δεν θα ήταν νομίζω υπερβολή αν έλεγα ότι η προετοιμασία για τη προώθηση αυτού του έργου (σε μεγάλο βαθμό) οφείλεται στο ΤΕΕ και στην δουλειά του. Να λοιπόν ο λόγος που σήμερα οι μνήμες μου γυρίζουν μερικά χρόνια πίσω..και θυμάμαι τι ήταν το ΤΕΕ και ποια η δουλειά που κάναμε τότε Βέβαια το 1987 που δημοπρατήσαμε το έργο της Εκτροπής του Αχελώου (όπως και άλλα Μεγάλα Έργα: ΜΕΤΡΟ Αθήνας, Αεροδρόμιο Σπάτων, Ζεύξη Ρίου Αντιρίου, Αυτοκινητόδρομοι) αντιμετωπίζαμε σοβαρά προβλήματα χρηματοδότησης και χρησιμοποιήσαμε διάφορα (ας πούμε) τρυκ όπως αντισταθμιστικά κλπ. Όλα τα Μεγάλα Έργα τα δημοπρατήσαμε μεν αλλά με αβέβαια αποτελέσματα. Όμως η χώρα μας στάθηκε πολύ τυχερή. Ήρθε ο πακτωλός των πόρων από την Ε.Ε. και υλοποιήθηκαν (άσχετα με τι κόστος) όλα τα Μεγάλα Έργα. Υλοποιήθηκαν όλα εκτός από το πιο σημαντικό. Το έργο της εκτροπής του Αχελώου, που το είχαμε σε 1 η προτεραιότητα. Ποιος αλήθεια θα μπορούσε να δώσει μια λογική εξήγηση; Κατά την άποψη μου 3 είναι οι βασικές αιτίες. - Οι δυσκολίες του έργου - Η αντίθεση της Ε.Ε. και ο πόλεμος των οικολόγων και των συμμάχων τους Και κυρίως γιατί: 2
- Οι εγκέφαλοι της διαπλοκής (που έκαναν κουμάντο). Προτιμούσαν την κατασκευή των άλλων μεγάλων έργων και ακόμη γιατί δεν ήθελαν να μπλέξουν με την Ε.Ε. που είχε αντιρρήσεις. Το έργο της «Εκτροπής του Αχελώου», για πολλά χρόνια, έγινε αντικείμενο ακατάσχετης και ανεύθυνης δημαγωγίας κυρίως στο όνομα της προστασίας του Περιβάλλοντος. Ο λαός μας (και δικαιολογημένα) έχει μια ευαισθησία σε θέματα περιβάλλοντος. Στο όνομα όμως της προστασίας του περιβάλλοντος εμφανίσθηκαν φαινόμενα υπερβολής, για να μην πούμε ότι έγιναν εγκλήματα. Κάποιοι στο όνομα της προστασίας του περιβάλλοντος δεν επέτρεπαν καμία δραστηριότητα! Οι «επαγγελματίες» της προστασίας του περιβάλλοντος εύκολα εκμεταλλεύονται πια την ευαισθησία των πολιτών. Και έχουν ματαιωθεί βιομηχανικές επενδύσεις σε φτωχές περιοχές, οι οποίες ενώ δεν θα είχαν αρνητική επίπτωση στο περιβάλλον θα δημιουργούσαν θέσεις απασχόλησης και αύξηση του εισοδήματος. Η Θεσσαλική Πεδιάδα, η μεγαλύτερη πεδιάδα στη χώρα, χάρη στο καλό της κλίμα και το πλούσιο και εύφορο έδαφός της παρουσιάζει μεγάλες δυνατότητες γεωργικής ανάπτυξης. Γι αυτό υποστηρίζουμε ότι το έργο θα είχε ευνοϊκές επιπτώσεις στην Εθνική Οικονομία και σίγουρα θα άλλαξε τη μορφή της Θεσσαλίας. Είναι και δικαιολογημένα, το όνειρο των Θεσσαλών. Αυτό το μεγάλο και σημαντικό έργο μπορεί να αποτελέσει ένα πρώτης τάξεως υποδοχέα παραγωγικών επενδύσεων, (άμεσης απόδοσης) και μάλιστα σε μία περίοδο επενδυτικής καχεξίας. Σε μια περίοδο επενδυτικής αποχής, (σαν τη σημερινή), μπορεί 3
αυτό το έργο να «δουλέψει» σαν ισχυρός προωθητήρας για την αναθέρμανση της Εθνικής μας Οικονομίας. Αντιρρήσεις Τα τελευταία χρόνια κάποιοι εκφράζουν αντιρρήσεις για τη σκοπιμότητα του έργου. Αμφισβητούν πολύ δειλά τα οικονομικά οφέλη, που θα προκύψουν και κυρίως εκφράζουν φόβους για τις επιπτώσεις στο Περιβάλλον. Οι ανησυχίες τους αφορούν κυρίως τις επιπτώσεις στις εκβολές του Αχελώου, από τη μείωση της ποσότητας νερού λόγω της εκτροπής. Στις αντιρρήσεις προσθέτουν και τον ισχυρισμό ότι το έργο δεν το θέλει η Ευρωπαϊκή Ενωση, γιατί θα παραχθούν πλεονασματικά γεωργικά προϊόντα. Το Εργο πρέπει να γίνει; Εμείς υποστηρίζουμε ότι η Εκτροπή από τον Αχελώο 600.000.000 κυβικών μέτρων νερού το χρόνο για άρδευση της διψασμένης Θεσσαλικής Πεδιάδας πρέπει να γίνει και θα έχει ιδιαίτερα σημαντικά οφέλη. Και για τη Θεσσαλία και για τη χώρα. Συγκεκριμένα: α. Θα βοηθήσει στην αποκέντρωση, θα συμβάλλει στον επαναπροσανατολισμό της Εθνικής Οικονομίας και θα δημιουργήσει νέες αναπτυξιακές προοπτικές. β. Θα δημιουργήσει 50.000 θέσεις εργασίας στον γεωργικό και κτηνοτροφικό τομέα. Σ αυτές τις 50.000 θέσεις δεν συμπεριλαμβάνεται η αύξηση της απασχόλησης από τη δημιουργία της αντίστοιχης μεταποιητικής και κατασκευαστικής βιομηχανίας και από την ανάπτυξη του εμπορίου. γ. Θα δημιουργηθούν αρκετές δεκάδες νέων βιομηχανιών για την επεξεργασία των γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων. δ. Στη διάρκεια κατασκευής του έργου θα δημιουργηθούν δεκάδες χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας στις κατασκευές. 4
ε. Θα αναθερμάνει την κατασκευαστική βιομηχανία και τις συναφείς δραστηριότητες και θα συμβάλει στην επαναλειτουργία μηχανικού εξοπλισμού που σήμερα αργεί και φθείρεται. ζ. Θα βελτιώσει το επίπεδο διαβίωσης σε ένα δυναμικό τμήμα της χώρας. Και Έχει αποδειχθεί από μελέτες ότι το γεωργικό εισόδημα θα εξαπλασιασθεί, ενώ οι απώλειες στον ενεργειακό τομέα θα αναπληρωθούν από τα Ενεργειακά Έργα που θα κατασκευασθούν στη Θεσσαλία. Εξίσου σημαντικό όμως θεωρούμε ότι: 1. Εκτός από την άρδευση θα υδροδοτηθούν περιοχές που σήμερα διψάνε. 2. Σήμερα η ρύπανση στον Πηνειό φθάνει σε απαράδεκτα επίπεδα και δημιουργεί μεγάλα προβλήματα. Με το νερό από την εκτροπή του Αχελώου ο Πηνειός γίνεται γίγαντας και καθαρίζει. 3. Τα εκτεταμένα αρδευτικά δίκτυα, που θα κατασκευασθούν στη Θεσσαλία θα βοηθήσουν και στην Αντιπλημμυρική προστασία της. (Αυτό το στοιχείο είναι πολύ σημαντικό και δεν θα πρέπει να υποτιμάται). 4. Πολλοί φοβούνται ότι θα υπάρξουν σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις στις όχθες του Αχελώου. Ο φόβος κατά την άποψή μας θεωρείται υπερβολικός μια και η μείωση της παροχής στα νερά του Αχελώου δεν ξεπερνά το 20%. Και 5. Οι «εχθροί» του Έργου υποστηρίζουν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αντιρρήσεις. Πραγματικά ο ισχυρισμός αυτός έχει μεγάλη δόση αλήθειας. Γιατί οι πλούσιες χώρες του Βορρά της Ευρωπαϊκής Ένωσης πουλάνε στις τρίτες χώρες τα βιομηχανικά τους προϊόντα και αγοράζουν από αυτές φθηνά γεωργικά προϊόντα. Αυτοί είναι οι «νόμοι» της αγοράς αυτοί είναι οι νόμοι στο εμπόριο αλλά και στις σχέσεις των χωρών. Σήμερα μπορεί «το έργο του Αχελώου» να μην συμφέρει (με τη στενή έννοια) τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γιατί η Θεσσαλία θα τις «πλημμυρίσει με γεωργικά προϊόντα. Σίγουρα όμως συμφέρει την Ελλάδα. Και μετά από κάποια χρόνια θα συμφέρει και την Ε.Ε. 5
Θα πρέπει να κάνουμε τις επιλογές μας και να κατανοήσουμε ότι, για τα επόμενα χρόνια, βασικός μοχλός της Ανάπτυξης για τη χώρα μας θα είναι η Γεωργία. Όλες οι ενδείξεις (από στατιστικές αλλά και από προβλέψεις μελλοντολόγων) οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το μεγάλο πρόβλημα της Ανθρωπότητας για το 21ο αιώνα θα είναι τα τρόφιμα. Τα τελευταία χρόνια έχουμε μεγάλους ρυθμούς στην αύξηση του πληθυσμού της γης, (σε αντίθεση με την παραγωγή τροφίμων που παραμένει στα ίδια σχεδόν επίπεδα). Γι αυτό προβλέπονται σημαντικές αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων. Και ιδιαίτερα στις τιμές των προϊόντων που έχουν προταθεί για ειδικές καλλιέργειες στη Θεσσαλία, (μετά την εκτροπή του Αχελώου). Και επειδή γίνεται εκμετάλλευση να ξεκαθαρίσουμε ότι το νερό από την εκτροπή του Αχελώου δεν θα χρησιμοποιηθεί για υδροβόρες καλλιέργειες (βαμβάκι). Θα ποτίσει εκτάσεις που θα προκύψουν από την αναδιάρθρωση των καλλιεργειών. Για την ανάπτυξη της χώρας μας οι επιλογές μας πια είναι περιορισμένες. Θα πρέπει να εκμεταλλευθούμε τα συγκριτικά πλεονεκτήματα, που προσφέρει η χώρα και τα οποία έχουν σχέση με τη θέση και το κλίμα της. Κι αυτό θα πει: ανταγωνιστικά γεωργικά προϊόντα και τουρισμός. Και επειδή γίνεται εκμετάλλευση στο όνομα του περιβάλλοντος πρέπει ξεκάθαρα να πούμε ότι το έργο (της Εκτροπής του Αχελώου και της άρδευσης της Θεσσαλικής Πεδιάδας) δεν συμφέρει μόνο οικονομικά τη χώρα. Τη συμφέρει και για λόγους περιβάλλοντος. Αυτοί που λένε ότι ενδιαφέρονται για το περιβάλλον ας υπολογίσουν ποιά θα είναι η «ζημιά» από την εκτροπή του 20% των νερών του Αχελώου (που χύνεται στη θάλασσα) και ποιο θα είναι το περιβαλλοντικό «κέρδος» από τις ποσότητες του νερού που εκτρέπονται στη Θεσσαλία. 6
Εκτός από τη ύδρευση και άρδευση του Θεσσαλικού κάμπου και την αντιπλημμυρική προστασία που επιτυγχάνεται με τα αρδευτικά κανάλια που είναι 3 πολύ σημαντικοί λόγοι που υποστηρίζουν την εκτροπή επί πλέον (και ίσως το πιο σημαντικό) είναι ότι καθαρίζει το πιο βρώμικο Ελληνικό ποτάμι. Καθαρίζει τον Πηνειό που η ρύπανσή του σήμερα φθάνει σε απαράδεκτα υψηλά επίπεδα και δημιουργεί τραγικά προβλήματα στη Θεσσαλία. Τέλος ένα άλλο στοιχείο που επιμελώς αποφεύγεται να αναφερθεί είναι οι τεράστιες δαπάνες που έχουν γίνει μέχρι σήμέρα για το έργο. Πολλές δεκάδες δις θα πάνε χαμένα με τη ματαίωση του έργου! Σε τόσο σοβαρά και σημαντικά θέματα που αφορούν την ανάπτυξη και το μέλλον της χώρας μας θα πρέπει να βρίσκομε κοινούς τόπους. να συμφωνούμε. Και θα πρέπει να συμφωνήσομε ότι: τα νερά δεν είναι ιδιοκτησία ή περιουσία κανενός πολίτη ή κανενός φορέα (ή κάποιας περιοχής της χώρας). Τα νερά είναι Εθνικό προϊόν. Είναι εθνική περιουσία και τα χρησιμοποιούμε όπως συμφέρει την εθνική μας οικονομία. 7