Εκκλησία και Εθελοντικές Οργανώσεις 1. Εισαγωγή Είναι γεγονός πως η κοινωνία μας, όπως τη γνώριζαν οι πρόγονοί μας, αλλά και οι περισσότεροι από μας, έχει διαφοροποιηθεί σε τέτοιο βαθμό στις μέρες μας, που μπορούμε να μιλάμε με βεβαιότητα για δύο εντελώς άλλους και διαφορετικούς κόσμους. Η παραδοσιακή αγροτική κοινωνία έχει αντικατασταθεί με τη σύγχρονη αστική ζωή και παράλληλα οι δομές και οι αξίες που τόσα χρόνια διαμόρφωναν το χαρακτήρα και τον κοινωνικό βίο των ανθρώπων έχουν μεταβληθεί. Σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση των σύγχρονων κοινωνικών αντιλήψεων διαδραμάτισαν και οι πολιτικές αλλαγές στην Ανατολική Ευρώπη και τα Βαλκάνια, αλλά και στο ευρύτερο παγκόσμιο πολιτικό σκηνικό. Ταυτόχρονα, η εξέλιξη της τεχνολογίας και η διείσδυση των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας στις ζωές μας, έχουν μετατρέψει την παγκόσμια κοινότητα σε μια νέα κοινωνία, αυτής της πληροφόρησης και της ομογενοποίησης, τη λεγόμενη παγκοσμιοποίηση. Στη σύγχρονη κοινωνία στην οποία ζούμε, εύκολα διακρίνεται ο ανταγωνισμός, η ιδιώτευση, ο ατομισμός και η έλλειψη κοινωνικής ευθύνης. Το ανθρώπινο πρόσωπο υποτιμάται και μαζί με αυτό υποτιμούνται οι ανθρώπινες σχέσεις και η κοινωνικότητα. Απουσιάζουν οι πρωτογενείς σχέσεις και εντείνεται το πρόβλημα της μοναξιάς. Μπορεί να γίνεται πολύς λόγος στις μέρες μας για τα ατομικά δικαιώματα, και ο άνθρωπος της εποχής μας να μετατρέπεται σε ισχυρή αυτόνομη οντότητα, που τυπικά έχει πολλά δικαιώματα και βρίσκεται στο κέντρο του ενδιαφέροντος της κοινωνίας, ουσιαστικά όμως είναι αδύναμος, μάλλον κοινωνικά απροστάτευτος και αποκομμένος από κάθε συλλογική δραστηριότητα. Ακόμη, η σύγχρονη κοινωνία διακρίνεται για την επιδίωξη του εύκολου κέρδους, την αδιαφορία για τα κοινά, τον εγωκεντρισμό και τον άκρατο καταναλωτισμό. Η πολυμορφία των ρόλων, η αφθονία των δομών, ο πλουραλισμός των τάσεων και η γραφειοκρατική πολυπλοκότητα δημιουργεί στον άνθρωπο της εποχής μας έντονη κρίση ταυτότητας. Η νέα γενιά σκληραίνει και χάνει παράκαιρα την αθωότητά της. Μαζί της συνεχίζουν και οι μεγαλύτεροι στην ηλικία να είναι σκληροί και να μην αναλαμβάνουν το μερίδιο της κοινωνικής τους ευθύνης. Ταυτόχρονα πληθαίνουν τα μοναχικά και ανήμπορα άτομα.
Μπορεί από τη μια να μίκρυναν οι αποστάσεις χάρη στα σύγχρονα συγκοινωνιακά μέσα, από την άλλη όμως οι κοινωνικές αποστάσεις μεταξύ των ανθρώπων μεγάλωσαν. Έτσι, γίνεται λόγος για απίσχνανση του συλλογικού αισθήματος της αλληλεγγύης, της κοινότητας, της φιλαλληλίας και της ανθρωπιάς. Αυτό που κάποτε ονομάσαμε «κοινωνική αλληλεγγύη» και που αποτελούσε τον αόρατο ιστό που συνέδεε τα μέλη των κοινωνιών μεταξύ τους, φαίνεται τα τελευταία χρόνια να έχει δεχτεί ανεπανόρθωτο χτύπημα: οι ατομοκεντρικές κοινωνίες στηρίζονται όλο και περισσότερο πάνω στην αξία και τη δόξα του ατόμου και μέσα από την κρίση που διανύουν οι βασικοί θεσμοί τους, διασπάται η κοινωνική συνοχή, διαρρηγνύεται ο κοινωνικός δεσμός και η διαδικασία της κοινωνικοποίησης υφίσταται διαβρώσεις. Στις μέρες μας, η χαλάρωση του κοινωνικού δεσμού εκφράζεται σε μία πληθώρα διαφορετικών σφαιρών της συλλογικής ζωής, όπως είναι ο χώρος της εργασίας με το τέλος της εργατικής τάξης, ο χώρος της οικογένειας με τη βαθιά αμφισβήτηση του θεσμού, ο χώρος της γειτονιάς με το τέλος των κλασικών συνοικιών, ο χώρος του σχολείου με την αναδιαμόρφωση του παραδοσιακού εκπαιδευτικού συστήματος, κλπ. Αυτήν ακριβώς τη στιγμή, ένας σοβαρός προληπτικός και θεραπευτικός μοχλός, που κινείται ενάντια στην εξάπλωση αυτού του φαινομένου, είναι η δημιουργία ενός φορέα που θα έχει ως στόχο τη σύσφιξη του κοινωνικού δεσμού και της κοινωνικής αλληλεγγύης της σύγχρονης κοινωνίας μας. 2. Εκκλησία και Εθελοντισμός Η κοινωνία, λοιπόν, αλλάζει με ραγδαίους ρυθμούς και η Εκκλησία έχει χρέος να παρακολουθεί αυτές τις αλλαγές και να συμβάλλει έμπρακτα στην καλλιέργεια της διαχρονικής χριστιανικής εντολής της αγάπης προς τον πλησίον. Για τον Χριστιανό, η εθελοντική κοινωνική προσφορά προς τον πλησίον είναι εκχύλισμα αγάπης και εσωτερικής καλλιέργειας, που βιώνονται μέσα στην εκκλησιαστική κοινότητα, την ενορία. Και εφόσον η Διακονία στηρίζεται στη χριστιανική πίστη, χρειάζεται κάποιες προϋποθέσεις, προκειμένου να έχει ποιότητα, καθολικότητα και διάρκεια. Η κοινωνική προσφορά καταρχήν δεν επιβάλλεται, δεν απαιτείται, αλλά εμπνέεται. Και εμπνέεται από εκείνους που θυσιάζονται για τον πλησίον, στο πρότυπο της εκούσιας θυσίας του Χριστού για τη σωτηρία του κόσμου. Ο Χριστός ήταν ο πρώτος εθελοντής, ο οποίος «ἑαυτόν ἐκένωσε μορφήν δούλου λαβών, ἐν ὁμοιώματι ἀνθρώπων γενόμενος, καί σχήματι εὐρεθείς ὡς ἄνθρωπος ἐταπείνωσεν ἑαυτόν γενόμενος ὑπήκοος μέχρι
θανάτου, θανάτου δέ σταυροῦ» (Φιλ. 2, 7-8). Ο Χριστός διακονεί τον κόσμο και οδηγείται εθελοντικά στο σταυρό σηκώνοντας το βάρος του πόνου και της οδύνης του ανήμπορου ανθρώπου. Το παράδειγμα του Χριστού, μιμούνται διαχρονικά οι Απόστολοι, οι Πατέρες, οι Άγιοι και ο κάθε πιστός Χριστιανός. Θέτουν τον εαυτό τους στη διακονία και εξυπηρέτηση του συνανθρώπου. Το έργο τους είναι εθελοντικά κενωτικό. Σε κάθε περίοδο της ιστορικής πορείας της Εκκλησίας αναπτυσσόταν το κοινωνικό έργο παράλληλα με το αγιαστικό, ως η έκφραση της άνωθεν μαρτυρίας της στον κόσμο. 3. Η κοινωνική έρευνα Έχοντας όλα αυτά υπόψη και πιστεύοντας πως χώρος δράσης της Εκκλησίας είναι το κοινωνικό πεδίο, προχωρήσαμε ως Ιερά Μητρόπολη Ταμασού και Ορεινής στη διεξαγωγή μιας κοινωνικής έρευνας (το 2010) με θέμα: «Επισήμανση των κοινωνικών αναγκών των ευπαθών ομάδων στη Μητροπολιτική μας Περιφέρεια και αξιολόγηση του πεδίου της κοινωνικής προσφοράς», και ζητήσαμε τη συνεργασία του Κέντρου Έρευνας στην Κοινωνική Εργασία και Κοινωνική Πολιτική, το οποίο ανήκει στο Πρόγραμμα Κοινωνικής Εργασίας του Πανεπιστημίου Λευκωσίας. Με την έρευνα αυτή θελήσαμε να καταγράψουμε τα χαρακτηριστικά, τα προβλήματα και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν συγκεκριμένες ευπαθείς κοινωνικά ομάδες του πληθυσμού στα όρια της Μητρόπολής μας, καθώς και το έργο και τις προσδοκίες όσων εξυπηρετούν αυτές τις ομάδες στο ενοριακό επίπεδο, δηλαδή τις εθελόντριες, τους εθελοντές και τους ιερείς. Με το πέρας της έρευνας, και έχοντας πλέον στα χέρια μας ακριβείς και τεκμηριωμένες πληροφορίες, επιδιώξαμε την εκπόνηση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου δράσης για τη δημιουργία και λειτουργία ενός Κεντρικού Μητροπολιτικού Φορέα Πρόληψης και Κοινωνικής Παρέμβασης, με κεντρικές και περιφερειακές υπηρεσίες, προς εξυπηρέτηση ευάλωτων πληθυσμιακών ομάδων. 4. Η δημιουργία του Κ.Υ.Κ.Α.Τ. Τα ευρήματα και οι προτάσεις της έρευνας ήταν αξιόλογα και σημαντικά, έτσι ώστε μετά από πρωτοβουλία του Πανιερωτάτου Μητροπολίτη Ταμασού και Ορεινής κ. Ησαΐα, και στα πλαίσια του οράματός του για την κάλυψη του συνόλου των προβλημάτων των κατοίκων της Μητροπολιτικής μας περιφέρειας, η Ιερά Μητρόπολις Ταμασού και Ορεινής προχώρησε στην δημιουργία ενός Ιδρύματος με την επωνυμία: «Κεντρική Υπηρεσία Κοινωνικής Αλληλεγγύης Ταμασού» (Κ.Υ.Κ.Α.Τ.).
Αρμοδιότητές του Κ.Υ.Κ.Α.Τ. είναι η διασύνδεση και ο συντονισμός των ενοριακών κοινωνικών δράσεων με σκοπό την επικοινωνία, ενημέρωση, αμοιβαία εξυπηρέτηση και συνεργασία μεταξύ των ενοριών και των Χριστιανικών Συνδέσμων της Μητροπολιτικής μας περιφέρειας. Επίσης, η νέα αυτή Υπηρεσία της Μητροπόλεώς μας, προσφέρει εξειδικευμένη κοινωνική βοήθεια σε ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού. Στοχεύει στο να βελτιώσει - όπου χρειάζεται- τις ενοριακές δραστηριότητες στήριξης ευπαθών ομάδων και ιδιαίτερα παιδιών, νέων και ηλικιωμένων, όπως και να προσελκύσει, εκπαιδεύσει και αξιοποιήσει εθελοντές στο ενοριακό έργο και στα προγράμματα κοινωνικής ανάπτυξης της Μητροπολιτικής μας Περιφέρειας. Τέλος, μια σημαντική αρμοδιότητά της είναι να σχεδιάσει νέα προγράμματα πρόληψης κοινωνικών προβλημάτων και κάλυψης αναγκών, με βάση τις προτεραιότητες. Για την ομαλή λειτουργία αυτής της Υπηρεσίας προχωρήσαμε στην πρόσληψη κατάλληλου και εξειδικευμένου προσωπικού τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ήδη έχουμε διορίσει στη θέση του Διευθυντή τον κ. Γιώργο Κουννούσιη, Θεολόγο-Κοινωνιολόγο και προσλάβαμε την κ. Μύρια Λαζάρου, Κοινωνική Λειτουργό για την υλοποίηση των στόχων που έχουμε θέσει. 5. Έναρξη λειτουργίας Πρώτες δράσεις Ως πρώτη δράση του Κ.Υ.Κ.Α.Τ. λειτούργησε στο Πνευματικό Κέντρο Κλήρου ένα Καλοκαιρινό Εργαστήρι Ψυχαγωγίας για παιδιά Δημοτικού, από τις 20 Ιουνίου μέχρι και τις 12 Αυγούστου 2011. Την εποπτεία του προγράμματος είχε η Κοινωνική Λειτουργός, ενώ παράλληλα σ αυτό συμμετείχαν εκπαιδευμένοι εθελοντές όλων των ηλικιών, δηλαδή έφηβοι και μέλη του Χριστιανικού Συνδέσμου Γυναικών. Παράλληλα, μέσα στα πλαίσια των δραστηριοτήτων του Κ.Υ.Κ.Α.Τ. ήταν και η διοργάνωση καλλιτεχνικής εκδήλωσης με τίτλο «Καλοκαιρινή Μουσική Πανδαισία. Δύο φωνές και ένα πιάνο», η οποία πραγματοποιήθηκε την Κυριακή, 3 Ιουλίου 2011, και ώρα 9:00 μ.μ., στο Δημοτικό Αμφιθέατρο Λακατάμιας. Οι νεαροί καλλιτέχνες που συμμετείχαν στο πρόγραμμα και μας ταξίδεψαν με τις φωνές και τα μουσικά τους όργανα στην καλοκαιρινή αυτή βραδιά, προσφέρθηκαν αφιλοκερδώς για την ενίσχυση του έργου της Υπηρεσίας μας. Έπαιξαν κλασικά κομμάτια στο πιάνο και τραγούδησαν άριες, κλασικά κομμάτια του διεθνούς και ελληνικού ρεπερτορίου, καθώς και παραδοσιακά κυπριακά τραγούδια. Η Εκδήλωση τελούσε υπό την αιγίδα της Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων κ. Σωτηρούλας Χαραλάμπους. Επίσης, κατά τους χειμερινούς μήνες έχει σχεδιαστεί και λειτουργεί Στέκι Νεολαίας στην κοινότητα της Κλήρου. Στο απογευματινό αυτό Στέκι,
οι νέοι της περιοχής έχουν την ευκαιρία να απασχολούνται δημιουργικά στον ελεύθερο τους χρόνο με ποιοτικές δραστηριότητες. Η προσπάθειά μας αυτή αποσκοπεί στην πρόληψη από σοβαρούς κινδύνους και ταυτόχρονα στην υγιή ενασχόληση της νεολαίας μας. Ακόμη, στα άμεσα σχέδια μας είναι και η λειτουργία παιδικών λεσχών, αθλητικών και ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων, καθώς και προγράμματα στήριξης οικογενειών και μεμονωμένων ατόμων. Τέλος, με την έναρξη λειτουργίας του Κ.Υ.Κ.Α.Τ. έχει ξεκινήσει ταυτόχρονα τις εργασίες του και ο Συμβουλευτικός Σταθμός Ταμασού, στον οποίο υπάγεται η Κοινωνική Υπηρεσία του Κ.Υ.Κ.Α.Τ. Τη λειτουργία της Κοινωνικής Υπηρεσίας έχει αναλάβει η Κοινωνική Λειτουργός του Κ.Υ.Κ.Α.Τ. με σκοπό την κάλυψη διαφόρων περιστατικών συμβουλευτικής φύσεως που αφορούν το άτομο ή την οικογένεια και την παραπομπή τους σε διάφορες Υπηρεσίες. Γιώργος Κουννούσιης Θεολόγος Κοινωνιολόγος Διευθυντής Κ.Υ.Κ.Α.Τ.