ΡΗΓΜΑΤΩΣΕΙΣ ΣΕ ΤΟΙΧΟΠΟΙΙΕΣ

ΡΗΓΜΑΤΩΣΕΙΣ ΣΕ ΤΟΙΧΟΠΟΙΙΕΣ ΑΙΤΙΑ & ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Αν η θεμελίωση έχει σχεδιαστεί με την αντοχή του ισχυρού εδάφους, τότε δεν θα επαρκεί στο ασθενές έδαφος. Αυτό θα οδηγήσει σε διαφορική καθίζηση της κατασκευής και ρηγμάτωση τοιχοποιίας. Αμμώδες έδαφος: Καλή φέρουσα ικανότητα 2009 InterNACHI Λασπώδες έδαφος: Κακή φέρουσα ικανότητα Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΡΩΓΜΩΝ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΣΥΝΗΘΙΣΜΕΝΗ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΥΝ ΤΑ ΚΤΙΡΙΑ ΚΑΙ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ. Ο ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΙΤΙΩΝ, Η ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΕΠΙΣΚΕΥΗ ΤΟΥ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΑΔΙΑ ΜΙΑΣ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΔΟΜΙΚΟΥ ΣΤΟΙΧΕΙΟΥ. Παρουσίαση: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΣΙΚΑΡΟΠΟΥΛΟΣ, MSc PhD Can. πολιτικός μηχ. Α.Π.Θ. Η τοιχοποιία πλήρωσης αποτελεί ένα βασικό στοιχείο της δόμησης, που απαντάται σήμερα στις περισσότερες κατασκευές. Πρόκειται για εξωτερικούς και εσωτερικούς τοίχους κάλυψης και διαμόρφωσης χώρων, χωρίς να αναλαμβάνουν τα φορτία της κατασκευής. Συνήθως "γεμίζουν" τα κενά ανάμεσα στα στοιχεία του φέροντος οργανισμού. Η τυχόν ρηγμάτωση της τοιχοποιίας πλήρωσης συνήθως δεν μειώνει την αντοχή του φέροντος οργανισμού από οπλισμένο σκυρόδεμα. Η επισκευή των ρωγμών αντιμετωπίζεται ανάλογα με το μέγεθός τους. Οι μικρού πλάτους ρωγμές (έως 1 cm) αποκαθίστανται με χρήση ενεμάτων. Σε περίπτωση μεγαλύτερου πλάτους απαιτείται εκτεταμένη επισκευή ή ακόμη και ανακατασκευή της τοιχοποιίας. Αίτια ρηγμάτωσης τοιχοποιίας Αστοχίες πραγματοποιούνται από πολλούς παράγοντες. Οι πιο συνηθισμένοι είναι οι παρακάτω: Αστοχίες λόγω διαφορικής καθίζησης πεδίλων έδρασης. Αστοχίες λόγω φυτικών ριζικών συστημάτων. Αστοχίες λόγω σεισμικών γεγονότων. Αστοχίες λόγω αυξημένης υγρασίας στις τοιχοποιίες. Αστοχίες λόγω μειωμένης δυσκαμψίας στοιχείων φέροντος οργανισμού. Οι κύριες αιτίες εμφάνισης ρηγματώσεων συνδέονται με το έδαφος έδρασης των κατασκευών. Το έδαφος είναι ένα δυναμικό δομικό στοιχείο, το οποίο μπορεί να προκαλέσει μετακινήσεις των θεμελιώσεων. Κάθε είδους έδαφος έχει και κάποια χαρακτηριστικά διατμητικής αντοχής. Αν ξεπεραστούν αυτά τα όρια, τότε το έδαφος αστοχεί και παρατηρούνται μετακινήσεις. Επίσης, ανάλογα με το είδος του εδάφους (υπάρχουν εδάφη αργιλικά, αμμώδη και βραχώδη), εμφανίζεται καθίζηση λόγω των εξωτερικών φορτίων. Στα αργιλικά εδάφη εμφανίζεται καθίζηση εξαιτίας της ελαστικότητάς τους, αλλά κυρίως και λόγω του φαινομένου www.ktirio.gr 87

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ ΑΡΘΡΑ Ρηγμάτωση τοιχοποιίας λόγω διαφορικής μετατόπισης υποστυλωμάτων. Ρηγμάτωση τοιχοποιίας λόγω αυξημένης υγρασίας. Ρηγμάτωση τοιχοποιίας λόγω μεταβολής θερμοκρασίας. Βλάβη τοιχοποιίας πλήρωσης λόγω αποκόλλησης της οπτοπλινθοδομής πλήρωσης από το φέροντα οργανισμό (δοκάρι). Ρηγμάτωση τοιχοποιίας λόγω αυξημένης περιεχόμενης υγρασίας. Ρηγμάτωση τοιχοποιίας λόγω αυξημένων παραμορφώσεων φέροντος οργανισμού. της στερεοποίησης. Τα αμμώδη εδάφη εμφανίζουν καθιζήσεις κυρίως λόγω της ελαστικότητάς τους αλλά και της ανεπαρκούς συμπύκνωσης. Τα βραχώδη δεν εμφανίζουν κάποιο θέμα καθίζησης. Μεγάλο πρόβλημα είναι η διαφορική καθίζηση, κατά την οποία δεν υπάρχει ομοιομορφία στην καθίζηση αλλά σε ένα μέρος του κτιρίου γίνεται μεγαλύτερη σε σχέση με ένα άλλο. Οι ρηγματώσεις που εμφανίζονται σ αυτήν τη περίπτωση είναι κυρίως χιαστί ή και κατακόρυφες στα σημεία επαφής των υποστυλωμάτων με τους τοίχους. Ανάλογες ρηγματώσεις με τις παραπάνω εμφανίζονται όταν το αίτιο είναι τα ριζικά συστήματα των δέντρων. Συνήθως, όταν υπάρχουν μεγάλα δέντρα δίπλα από κτίρια, μπορεί να παρατηρηθεί το φαινόμενο της κατακόρυφης διαφορικής μετακίνησης. Τα ριζικά συστήματα των δέντρων αναπτύσσονται κάτω από τα θεμέλια ενός κτιρίου και ασκούν μεγάλες δυνάμεις σ αυτά. Το αποτέλεσμα είναι χιαστί ρηγματώσεις λόγω της στρέβλωσης του φέροντος οργανισμού. Ένα άλλο κλασικό αίτιο ρηγμάτωσης της τοιχοποιίας είναι και ο σεισμός. Ο σεισμός είναι ένα δυναμικό φαινόμενο, που μετακινεί περιοδικά 88 ΚΤΙΡΙΟ 3 2018 ΜΑΡΤΙΟΣ

Υποχώρηση εδάφους λόγω μετακίνησης υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα. Έδαφος μειωμένης αντοχής. το κτίριο είτε κατακορύφως είτε οριζοντίως. Λόγω αυτών των βίαιων μετακινήσεων εμφανίζονται ρωγμές στις τοιχοποιίες κυρίως χιαστί μορφής. Στην περίπτωση αυξημένης υγρασίας από οποιαδήποτε αιτία μπορεί να εμφανιστούν ρηγματώσεις, συνήθως κατακόρυφες από την άνω πλάκα του ορόφου έως την κάτω πλάκα. Αυτό συμβαίνει όταν η εγκλωβισμένη υγρασία λόγω καιρικών συνθηκών συνεχώς μεταβάλλεται από πάγο σε υδρατμούς. Η διαφορά του όγκου της υγρασίας στη μια της κατάσταση σε σχέση με την άλλη οδηγεί στη ρηγμάτωση. Επίσης οι θερμοκρασιακές μεταβολές του φέροντος οργανισμού οδηγούν σε συστολοδιαστολές, και αυτές οδηγούν σε ρηγματώσεις των τοίχων πλήρωσης. Τέλος, οι ρηγματώσεις μπορεί να οφείλονται σε λανθασμένο στατικό υπολογισμό του φέροντος οργανισμού. Αν, δηλαδή, οι έλεγχοι των οριακών καταστάσεων λειτουργικότητας οδηγούν σε ανεπάρκεια, τότε οι παραμορφώσεις δοκών και υποστυλωμάτων (βέλη κάμψης και οριζόντιες μετατοπίσεις κεφαλών υποστυλωμάτων) οδηγούν σε ρηγματώσεις των τοίχων πλήρωσης λόγω αποκόλλησής τους από το φέροντα οργανισμό. Οπτική αναγνώριση ρηγματώσεων Για την αναγνώριση και την επιδιόρθωση ρηγματώσεων σε τοιχοποιία θα πρέπει να απομακρυνθεί οποιασδήποτε μορφής υγρασία από τον τοίχο. Η υγρασία στη ρωγμή μπορεί να αποκολλήσει κόκκους από τα υλικά του τούβλου και να δημιουργήσει μια πάστα, που θα δείχνει μια ψευδή κατάσταση της έκτασης της ρωγμής. Γι' αυτό είναι συχνά απαραίτητο να διευρυνθεί η ρωγμή, προκειμένου να εγκατασταθεί ένα φράγμα υγρασίας, όπως μια εύκαμπτη λωρίδα στεγανοποιητικής ουσίας (μαστίχη), πριν να γίνει η επισκευή της ρωγμής. Επίσης είναι ουσιαστική η ακρίβεια για την αρχική εκτίμηση της ρωγμής τόσο ως προς την ταχύτητα εξέλιξης του φαινομένου, όσο και ως προς το μέγεθός της. Αρχικά, η λεπτομερής οπτική αναγνώριση μπορεί να διακρίνει λεπτές ρωγμές μικρότερες από 0,5 mm, μέσες ρωγμές μέχρι 2 mm και μεγάλες ευρύτερες από 2 mm. Η εξέλιξη του φαινομένου δεν μπορεί να γίνει χωρίς τη βοήθεια εξοπλισμού ακριβείας. Αυτός ο εξοπλισμός μπορεί να καταγράψει μετακινήσεις της τάξης των 0,01 mm. Συστήματα καταγραφής Γύψος. Τοποθετείται επιφανειακά στη ρωγμή ρευστή γύψος. Εάν διαπιστωθεί ότι η γύψος δεν ρηγματώθηκε παράλληλα προς τις ρωγμές του τοίχου, τότε το φαινόμενο έχει σταματήσει πλέον. Αλλιώς, θα παρατηρηθεί ρηγμάτωση και στη γύψο, στο σημείο που έχει ήδη εκδηλωθεί στον τοίχο το πρόβλημα. Με μεγάλη ακρίβεια δεν γίνεται να αξιολογηθεί το φαινόμενο, παρά μόνο να γίνει μια χονδρική εκτίμηση για τη συνέχεια της ύπαρξής του ή τη διακοπή του. Το χρονικό διάστημα αυτού του ελέγχου είναι μια εκτίμηση του μηχανικού, αλλά δεν μπορεί να ξεπεράσει τη μια εβδομάδα. Για εσωτερική τοιχοποιία το μείγμα της γύψου που εφαρμόζεται αποτελείται από νερό (70%) και καθαρή γύψο. Για εξωτερική τοιχοποιία αναμειγνύεται στα παραπάνω και ασβέστης ή και τσιμέντο τύπου πόρτλαντ. www.ktirio.gr 89

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ ΑΡΘΡΑ Αποκόλληση επιχρίσματος από το φέροντα οργανισμό. Κλιμακωτός κανόνας (χάρακας με μεγεθυντικό φακό). Ποτενσιόμετρο μέτρησης εύρους ρωγμών. Γυαλί. Πρόκειται για κομμάτι γυαλιού πολύ λεπτού πάχους που γεφυρώνει τη ρωγμή και στερεώνεται στον τοίχο εκατέρωθέν της. Οι μικρομετακινήσεις θα ραγίσουν το γυαλί λόγω ψαθυρότητάς του. Όμως είναι πολύ δύσκολο να αξιολογηθεί το φαινόμενο τόσο ως προς την έντασή του, όσο και ως προς την κατεύθυνση. Κομμάτι χαρτιού. Τοποθετείται το κομμάτι του χαρτιού επάνω στη ρωγμή με κόλλα εκατέρωθεν της ρωγμής. Σε περίπτωση εξέλιξης του φαινομένου το χαρτί θα τσαλακωθεί ή θα κοπεί. Αυτός ο τρόπος δεν αποτελεί μέθοδο ακριβείας ως προς το μέγεθος και τη φορά της ρηγμάτωσης. Έχει αποτελέσματα μόνο σε μεγάλες αστοχίες, καθώς το χαρτί επίσης επηρεάζεται από την υγρασία και μεταβάλλει τις διαστάσεις του. Κλιμακωτός κανόνας (χάρακας, με ή χωρίς μεγεθυντικό φακό). Η συσκευή αυτή γεφυρώνει τις περιοχές μεταξύ της ρηγμάτωσης. Μπορεί να αξιολογηθεί τόσο η αρχική ρωγμή, όσο και ο βαθμός εξέλιξής της. Η ακρίβεια προσεγγίζει το 0,1 mm. Ποτενσιόμετρα. Τα ποτενσιόμετρα είναι ηλεκτρονικοί αισθητήρες, οι οποίοι μεταβάλλουν την ηλεκτρική τους αντίσταση με τη μεταβολή του μήκους τους. Η διαφορά της αντίστασης μεταφράζεται σε μετατόπιση της ρωγμής. Αυτό το σύστημα έχει υψηλή ακρίβεια, της τάξης των 0,002 mm. Τρόποι αποκατάστασης ρηγματώσεων Για την αποκατάσταση των ρωγμών, ανάλογα με το είδος της ρηγμάτωσης και το βάθος της ζημιάς, χρησιμοποιούνται κατά περίπτωση ενέσιμα κονιάματα, συνθετικά ή χαλύβδινα πλέγματα ενίσχυσης και κονιάματα αποκατάστασης. Τα κονιάματα μπορεί να είναι έτοιμα προς χρήση απευθείας από τον προμηθευτή ή εργοταξιακά με βάση το τσιμέντο. Τα δεύτερα μπορεί να περιέχουν πλαστικοποιητές, αδρανή και θιξοτροπικούς παράγοντες. Τα κονιάματα επιχρισμάτων μπορεί να είναι εργοταξιακά ή έτοιμα σε σάκους. Τα θιξότροπα κονιάματα με μέγιστο κόκκο 1 mm παρασκευάζονται είτε επιτόπου στο εργοτάξιο είτε προμηθεύονται έτοιμα σε σάκους. Τέλος, τα συνθετικά πλέγματα πρέπει να είναι τετραγωνικής ή εξαγωνικής βροχίδας, πλευράς από 5 mm έως 20 mm, κατασκευασμένα από ίνες υάλου ή πλαστικές, μέσου πάχους από 0,5 mm έως 2 mm. Σε περίπτωση χρήσης χαλύβδινων πλεγμάτων θα πρέπει να εξασφαλιστεί η προστασία έναντι διάβρωσης. Επισκευή τοιχοποιίας πλήρωσης, στην οποία εμφανίζονται διαγώνιες ή χιαστί ρωγμές. 1. Καθαρισμός επιχρίσματος σε μεγάλο πλάτος γύρω από τη ρωγμή. Αυτή η εργασία πρέπει να γίνει με προσοχή με καλέμι και 90 ΚΤΙΡΙΟ 3 2018 ΜΑΡΤΙΟΣ

1. Καθαιρείται καθολικά το επίχρισμα σε όλη την επιφάνεια της τοιχοποιίας. 2. Διευρύνονται τα χείλη των ρωγμών με τοπικό σπάσιμο των πλίνθων. 3. Καθαρίζονται καλά οι ρωγμές με πεπιεσμένο αέρα ή συρμάτινη βούρτσα. 4. Ακολουθεί καλή διαβροχή του υποστρώματος. 5. Κατόπιν εισάγεται ρητινούχο τσιμεντοκονίαμα ή ταχύπηκτο τσιμεντοκονίαμα με λεπτό μυστρί, όσο γίνεται βαθύτερα μέσα στη διευρυμένη ρωγμή. Μετά τη σκλήρυνσή τους ακολουθεί η αποκατάσταση του επιχρίσματος. 1 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΩΓΜΩΝ 4 3 2 Ρητινούχο κονίαμα 5 1 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΠΙΧΡΙΣΜΑΤΟΣ 2 3 4 1. Το υπόστρωμα πρέπει να καθαρίζεται επιμελώς από χαλαρά υλικά, σκόνες κτλ.. και να διαβρέχεται καλά με νερό. 2. Εφαρμόζεται η πρώτη στρώση του επιχρίσματος με έτοιμο κονίαμα ή ταχύπηκτο κονίαμα, ενισχυμένα με οικοδομική ρητίνη. 3. Όσο είναι ακόμη νωπό το κονίαμα της πρώτης στρώσης, τοποθετείται καθολικά υαλόπλέγμα σε όλη την επιφάνεια του επιχρίσματος, με ελαφρά πίεση επάνω στην πρώτη στρώση. 4. Αφού πήξει η πρώτη στρώση, ακολουθεί η τελική στρώση του επιχρίσματος με έτοιμο ή ταχύπηκτο κονίαμα. σφυρί ή υδροπνευματική σφύρα μικρής ισχύος, ώστε να μην αποσταθεροποιηθεί η τοιχοποιία. 2. Διεύρυνση της ρωγμής με τοπικό σπάσιμο των πλίνθων. Σε περίπτωση μεγάλων ρωγμών απαιτείται η καθολική καθαίρεση του επιχρίσματος. 3. Καθαρισμός των υπολειμμάτων των επιχρισμάτων με συρματόβουρτσα. Ακολουθεί πλύσιμο με νερό υπό πίεση ή πεπιεσμένο αέρα. 4. Τοποθετείται το ενισχυτικό πλέγμα και στερεώνεται εκατέρωθεν της ρωγμής με ατσαλόκαρφα, βύσματα ή με κονίαμα. 5. Σε περίπτωση ρωγμών άνω των 3 mm απαιτείται η εισαγωγή ρητινούχου κονιάματος μέσα στις ρωγμές. Αν δεν είναι δυνατή η εισαγωγή του κονιάματος στις ρωγμές, μπορεί να γίνει η διεύρυνση αυτών με τοπικό σπάσιμο οπτοπλίνθων. Ακολουθεί η τοποθέτηση ενισχυτικού πλέγματος. 6. Διαβρέχεται μέχρι κορεσμού η επιφάνεια της τοιχοποιίας χωρίς να παραμείνει επιφανειακό νερό. 7. Αποκαθίσταται το επίχρισμα. Επισκευή τοιχοποιίας πλήρωσης, στην οποία υπάρχει αποκόλληση από το φέροντα οργανισμό. 1. Καθαίρεση επιχρίσματος σε μεγάλο πλάτος γύρω από την περιοχή αποκόλλησης και διεύρυνση του ρήγματος στην ένωση σε σχήμα V. 2. Καθαρισμός των υπολειμμάτων των επιχρισμάτων με συρματόβουρτσα. Ακολουθεί πλύσιμο με νερό υπό πίεση ή πεπιεσμένο αέρα. 3. Εισαγωγή ρητινούχου κονιάματος στην περιοχή της αποκόλλησης, για να σφηνωθεί η τοιχοποιία στο φέροντα οργανισμό. 4. Διαβρέχεται μέχρι κορεσμού η επιφάνεια της τοιχοποιίας χωρίς να παραμείνει επιφανειακό νερό. 5. Αποκαθίσταται το επίχρισμα. Επισκευή βλαβών στις θέσεις που διέρχονται σωληνώσεις υδραυλικής και ηλεκτρολογικής εγκατάστασης. 1. Καθαρισμός επιχρίσματος σε μεγάλο πλάτος γύρω από τη ρωγμή. Αυτή η εργασία πρέπει να γίνει με προσοχή με καλέμι και σφυρί ή υδροπνευματική σφύρα μικρής ισχύος, ώστε να μην αποσταθεροποιηθεί η τοιχοποιία. 2. Αποκατάσταση της υδραυλικής βλάβης ή της βλάβης καλωδιώσεων. Χρειάζεται προσοχή, ώστε να μην τραυματιστεί κάποιος φορέας νερού ή ηλεκτρικού ρεύματος κατά τη φάση της καθαίρεσης του επιχρίσματος. Επίσης πριν να γίνει η πλήρης αποκατάσταση, πρέπει να εξεταστεί η σωστή λειτουργία των σωληνώσεων και των ηλεκτρικών καλωδίων, ώστε να μη χρειαστεί να επαναληφθεί η διαδικασία. 3. Τοποθετείται το ενισχυτικό πλέγμα και στερεώνεται εκατέρωθεν της ρωγμής με ατσαλόκαρφα, βύσματα ή με κονίαμα. 4. Διαβρέχεται μέχρι κορεσμού η επιφάνεια της τοιχοποιίας, χωρίς να παραμείνει επιφανειακό νερό. Μεγάλη προσοχή χρειάζεται σ Επισκευή τοιχοποιίας πλήρωσης με διαγώνια ρωγμή σε πλαίσιο. www.ktirio.gr 91

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ ΑΡΘΡΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Κατά την επισκευή βλαβών στις θέσεις που διέρχονται σωληνώσεις υδραυλικής ή ηλεκτρολογικής εγκατάστασης χρειάζεται προσοχή, ώστε να μην τραυματιστεί κάποιος φορέας νερού ή ηλεκτρικού ρεύματος κατά τη φάση της καθαίρεσης του επιχρίσματος. αυτή τη φάση, διότι, αν δεν είναι μονωμένα τα καλώδια, υπάρχει κίνδυνος ηλεκτροπληξίας. 5. Αποκαθίσταται το επίχρισμα. Επισκευή τοιχοποιίας πλήρωσης, στην οποία εμφανίζεται διαγώνια ρωγμή σε ποδιά ή πρέκι ανοίγματος. 1. Καθαίρεση επιχρίσματος σε μεγάλο πλάτος γύρω από την περιοχή αποκόλλησης. 2. Διεύρυνση της ρωγμής με τοπικό σπάσιμο των πλίνθων. 3. Καθαρισμός των υπολειμμάτων των επιχρισμάτων με συρματόβουρτσα. Ακολουθεί πλύσιμο με νερό υπό πίεση ή πεπιεσμένο αέρα. 4. Εισαγωγή ρητινούχου κονιάματος στην περιοχή της αποκόλλησης με ψιλό μυστρί, όσο γίνεται βαθύτερα στη ρωγμή. 5. Διαβρέχεται μέχρι κορεσμού η επιφάνεια της τοιχοποιίας χωρίς να παραμείνει επιφανειακό νερό. 6. Αποκαθίσταται το επίχρισμα. Μετά από την αποκατάσταση ακολουθεί η συντήρηση. Η συντήρηση γίνεται με διαβροχή των κονιαμάτων για μια εβδομάδα, μέχρι κορεσμού ή τοποθέτηση υγρών λινατσών. Αφού γίνει και η συντήρηση, ακολουθεί ο ποιοτικός έλεγχος, αν αυτό κριθεί απαραίτητο. Ο έλεγχος γίνεται με την εξέταση της επιπεδότητας της τοιχοποιίας οπτικά και με πήχη. Επίσης ελέγχεται και η συνάφεια του νέου επιχρίσματος με την τοιχοποιία με κρούση ελαφράς σφύρας. Επισημαίνονται οι περιοχές ρωγμών και οι θέσεις στις οποίες ο ήχος είναι υπόκωφος. Defects in masonry walls. Guidance on cracking: Identification, prevention and repair, International council for researches and innovation in building and construction, Publication 403-CIB W023. Αποκατάσταση βλαβών σε τοιχοποιίες πλήρωσης από οπτοπλινθοδομή http://exoikonomw.files.wordpress.com/2014/02/ - 2014. Bruce A. Suprenant, Evaluating cracks, Publication # M900076. Scott D. Chamberlain, Exterior brick masonry walls: Causes of and solutions to inevitable deterioration, issue 3/2003, vol. 21, No 3. ΕΛΟΤ ΤΠ 1501-14-03-02-00, Αποκατάσταση ρηγματώσεων τοιχοποιιών πλήρωσης. ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ ΣΤΟ ''ΚΤΙΡΙΟ'' Προστασία της εξωτερικής τοιχοποιίας από την υγρασία. Τεύχος 8/2011, σελ. 83. Συστήματα σύνδεσης και ενίσχυσης τοιχοποιίας. Τεύχος 6/2009, σελ. 59. Τοιχοποιία πλήρωσης από τούβλα. Προβλήματα & λύσεις. Τεύχος 181, σελ. 56. ΣΧΕΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ στον "ΟΔΗΓΟ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ 2018" και στην ιστοσελίδα www.ktirio.gr. 92 ΚΤΙΡΙΟ 3 2018 ΜΑΡΤΙΟΣ