Εἰδικῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς Λειτουργικῆς Ἀναγεννήσεως ἀπό τῆς συστάσεώς αὐτῆς

ΕΚΘΕΣΙΣ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ Εἰδικῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς Λειτουργικῆς Ἀναγεννήσεως ἀπό τῆς συστάσεώς αὐτῆς 1999-2010. Ὑπό τοῦ Μητροπολίτου Καισαριανῆς, Βύρωνος καί Ὑμηττοῦ Δανιήλ Προέδρου αὐτῆς. Ἡ Εἰδική Συνοδική Ἐπιτροπή Λειτουργικῆς Ἀναγεννήσεως, συνεστήθη διά Συνοδικῆς Ἀποφάσεως τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας τοῦ ἔτους 1999 καί λειτουργεῖ ἐπί τῇ βάσει τοῦ ψηφισθέντος ὑπ ἀριθμόν 139/1999 Κανονισμοῦ τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, δημοσιευθέντος εἰς τό ὑπ ἀριθμόν 236 Φ.Ε.Κ. (τ.α ) τῆς 8 ης Νοεμβρίου 1999. Ὑπό τήν παροῦσαν σύνθεσιν διωρίσθη διά τῆς ὑπ ἀριθμ. 381/332/7.2.2006 Συνοδικῆς Ἀποφάσεως καί ἀνενεώθη διά τῶν Συνοδικῶν Ἀποφάσεων ἡ θητεία αὐτῆς μέχρι τήν 31 ην Δεκεμβρίου 2009 ὑπ ἀριθμ. 4424π.ἔ./140/20.1.2009, διά τό ἑξάμηνον Ἰανουαρίου - Ἰουνίου καί 1859/1006/18.5.2009 διά τό ἑξάμηνον Ἰουλίου - Δεκεμβρίου. Θεωροῦμεν διά τό θέμα τῆς ἀνανεώσεως τῆς θητείας τῶν μελῶν τῆς Ἐπιτροπῆς νά ἐπισημάνωμεν ὅτι, ἡ Διαρκής Ἱερά Σύνοδος ἔπρεπε νά τηρήσῃ τόν Κανονισμόν λειτουργίας τῆς Ἐ- πιτροπῆς ἀνεξαρτήτως οἱασδήποτε ἐνδεχομένης ἐξελίξεως, περί τῆς διατηρήσεως ἤ μή τῶν συσταθεισῶν Εἰδικῶν Ἐπιτροπῶν, δι ἥν ἁρμοδία εἶναι ἡ Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἱεραρχίας. Ἔπρεπε δηλαδή νά διορίσῃ τήν Ἐπιτροπή ὅπως προβλέπῃ ὁ Κανονισμός, μέ τριετῆ θητείαν καί οὐχί ὡς ἐγένετο. Ὁ διορισμός δέν ἐκώλυε τήν λῆψιν ἀποφάσεως καταργήσεως τῆς Ἐπιτροπῆς. Ἡ παράλειψις τοῦ διορισμοῦ τῶν μελῶν τῆς Ἐπιτροπῆς σημαίνει τήν

2 κατάργησιν αὐτῆς, γεγονός ὑπερβαῖνον τήν ἁρμοδιότητα τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου. Ἡ Ἐπιτροπή, παρά τήν μή ἀνανέωσιν τῆς θητείας τῶν μελῶν αὐτῆς, συνέχισε νά ἐπιλαμβάνεται τῶν θεμάτων τῆς ἁρμοδιότητος αὐτῆς. Τελοῦσα ὑπό τήν Προεδρίαν ἡμῶν συγκροτεῖται ὑπό τῶν κάτωθι ἀναφερομένων : Τακτικῶν Μελῶν α Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Κωνταντίνου Καραϊσαρίδη, Ἐπίκουρου Καθηγητοῦ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. β Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Δημητρίου Τζέρπου, Ἀναπληρωτοῦ Καθηγητοῦ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. γ Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Βασιλείου Καλλιακμάνη, Καθηγητοῦ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. δ Ἐλλογιμωτάτου κ. Πέτρου Βασιλειάδη, Καθηγητοῦ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. ε Ἐλλογιμωτάτου κ. Ἀθανασίου Βουρλῆ, Καθηγητοῦ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. στ Ἐλλογιμωτάτου κ. Γεωργίου Φίλια, Καθηγητοῦ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. ζ Ἐλλογιμωτάτου κ. Παναγιώτου Σκαλτσῆ, Ἀναπληρωτοῦ Καθηγητοῦ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

3 Ἀναπληρωματικῶν Μελῶν α Πανοσιολογιωτάτου Ἀρχιμανδρίτου κ. Νικολάου Ἰωαννίδη, Καθηγητοῦ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. β Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Θεοδώρου Κουμαριανοῦ, Λέκτορος τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. γ Ἐλλογιμωτάτου κ. Σωτηρίου Δεσπότη, Ἀναπληρωτοῦ Καθηγητοῦ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. Χρέη Γραμματέως αὐτῆς ἐκτελεῖ ὁ Πανοσιολογιώτατος Ἀρχιμανδρίτης κ. Βαρνάβας Θεοχάρης. Ἀπό τῆς συστάσως τῆς Εἰδικῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς, κατά μῆνα Ὀκτώβριον 1999 ἕως καί τῆς 31 ης Αὐγούστου 2010, ἐλειτούργησεν καί εἰργάσθη διά τήν προώθησιν τῶν ἀφορώντων εἰς αὐτήν θεμάτων ὡς ἀκολούθως : ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΙΣ ΣΥΝΕΔΡΙΩΝ Διωργάνωσεν ΙΑ Πανελλήνια Λειτουργικά Συμπόσια διά Στελέχη τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων ὡς ἑξῆς : Τό Α Λειτουργικόν Συμπόσιον εἰς τήν Ἱεράν Μονήν Πεντέλης, ἀπό 8 ης ἕως 10 ης Ὀκτωβρίου 1999, ἔχοντος θέμα : «Τό Ἅ- γιον Βάπτισμα, Ἱστορικο τελετουργική θεώρηση». Τό Β Λειτουργικόν Συμπόσιον εἰς τό Συνεδριακόν Κέντρον τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Δημητριάδος καί Ἁλμυροῦ, ἀπό 22 ας ἕως 25 ης Ὀκτωβρίου 2000, ἔχοντος θέμα : «Λατρεύσωμεν εὐαρέστως τῷ Θεῷ». Τό Γ Λειτουργικόν Συμπόσιον, φιλοξενούμενον ὑπό τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Νεαπόλεως καί Σταυρουπόλεως, εἰς τό Ἀμφιθέατρον τοῦ Δήμου Νεαπόλεως, ἀπό 14 ης ἕως 17 ης Ὀκτω-

4 βρίου 2001, ἔχοντος θέμα : «Τό Μυστήριον τῆς Θείας Εὐχαριστίας». Τό Δ Λειτουργικόν Συμπόσιον εἰς τό Ἱερόν Προσκύνημα Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Ρώσσου, εἰς Νέον Προκόπιον Εὐβοίας, ἀπό 3 ης ἕως 6 ης Νοεμβρίου 2002, ἔχοντος θέμα : «"Τό μυστήριον τοῦτο μέγα ἐστίν" - Ὁ Γάμος στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία». Τό Ε Λειτουργικόν Συμπόσιον εἰς τό Ἱερόν Προσκύνημα Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Ρώσου, εἰς Νέον Προκόπιον Εὐβοίας, ἀπό 2 ας ἕως 5 ης Νοεμβρίου 2003, ἔχοντος θέμα : «"Ἱερουργεῖν τό Εὐαγγέλιον" - Ἡ Ἁγία Γραφή στήν Ὀρθόδοξη Λατρεία». Τό ΣΤ Λειτουργικόν Συμπόσιον εἰς τό Συνεδριακόν Κέντρον τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Σύρου, Τήνου, Ἄνδρου, Κέας καί Μήλου, εἰς Τῆνον, ἀπό 20 ῆς ἕως 23 ης Σεπτεμβρίου 2004, ἔχοντος θέμα : «Χριστιανική Λατρεία καί Εἰδωλολατρία - "ἐλάτρευσαν τῇ κτίσει παρὰ τὸν κτίσαντα, ὃς ἐστιν εὐλογητός εἰς τοὺς αἰῶνας" (Ρωμ. α 25)». Τό Ζ Λειτουργικόν Συμπόσιον εἰς τό Ἱερόν Προσκύνημα Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Ρώσσου, εἰς Νέον Προκόπιον Εὐβοίας, ἀπό 19 ης ἕως 22 ας Σεπτεμβρίου 2005, ἔχοντος θέμα : «Τό Μυστήριον τῆς Ἱερωσύνης - "Καθώς ἀπέσταλκέ με ὁ Πατήρ, κἀγώ πέμπω ὑμᾶς" (Ἰωαν. 20, 21)». Τό Η Λειτουργικόν Συμπόσιον εἰς τό Συνεδριακόν Κέντρον τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Δημητριάδος καί Ἁλμυροῦ, ἀπό 18 ης ἕως 20 ῆς Σεπτεμβρίου 2006, ἔχοντος θέμα : «"Τό Χριστιανικόν Ἑορτολόγιον" Κεφάλαιον ἑορτῆς, μνήμη Θεοῦ». Τό Θ Λειτουργικόν Συμπόσιον εἰς τό Συνεδριακόν Κέντρον τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Δημητριάδος καί Ἁλμυροῦ, ἀπό 5 ης ἕως 7 ης Νοεμβρίου 2007, ἔχοντος θέμα : «Τό Μυστήριο τοῦ Θανάτου στή Λατρεία τῆς Ἐκκλησίας, "κηδεύσωμεν τούς ἀπελθόντας ὡς καί ἡμῖν καί ἐκείνοις συμφέρει πρός δόξαν Θεοῦ" (Ἰωάννου Χρυσοστόμου : Ὁμιλία ΠΕ εἰς τό κατά Ἰωάννην PG. 59, 467 στ)».

5 Τό Ι Λειτουργικόν Συμπόσιον εἰς τό Συνεδριακόν Κέντρον τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Δημητριάδος καί Ἁλμυροῦ, ἀπό 20 ῆς ἕως 22 ας Ὀκτωβρίου 2008, ἔχοντος θέμα : «Ἡ ὑγεία καί ἡ Ἀσθένεια στή λειτουργική ζωή τῆς Ἐκκλησίας "Εἰς ἴασιν ψυχῆς καί σώματος"». Τό ΙΑ Λειτουργικόν Συμπόσιον εἰς τό Συνεδριακόν Κέντρον τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Δημητριάδος καί Ἁλμυροῦ, ἀπό 19 ης ἕως 21 ης Ὀκτωβρίου 2009, ἔχοντος θέμα : «Μυσταγωγῶν Σου Κύριε τούς μαθητάς ἐδίδασκες λέγων» (Ἰδιόμελον τῆς Ἀκολουθίας τοῦ Ὄρθρου τῆς Μεγάλης Πέμπτης)». Ἐπρογραμμάτισε τήν σύγκλησιν Διεθνοῦς Διορθοδόξου Λειτουργικοῦ Συμποσίου, κατά τόν Αὔγουστον τοῦ 2007, ὅπερ ἀνεβλήθη ἕνεκα τοῦ ἀσθενοῦντος Ἀρχιεπισκόπου κυροῦ Χριστοδούλου, διά τῆς ὑπ ἀριθμ. 2935/1595/12.7.2007 Συνοδικῆς Ἀποφάσεως. ΕΚΔΟΣΕΙΣ Ἡ Εἰδική Συνοδική Ἐπιτροπή Λειτουργικῆς Ἀναγεννήσεως ἐπεμελήθη τήν ἔκδοσιν ὑπό τῆς Ε.Μ.Υ.Ε.Ε. τῶν Πρακτικῶν τῶν πραγματοποιηθέντων ἀπό τό ἔτος 1999 ἕως τό ἔτος 2008 Λειτουργικῶν Συμποσίων, ἐνῶ ἤδη ἐκδίδεται ὁ Τόμος τοῦ πραγματοποιηθέντος τό ἔτος 2009 ΙΑ Λειτουργικοῦ Συμποσίου. Ἐπίσης, τῇ ἐπιμελεία τῆς καθ ὑμᾶς Εἰδικῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς ἐξεδόθησαν : Τό ἔτος 2003, τό «Ἐκλογάδιον», ὑπό τῆς Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἐν συνεργασίᾳ μετά τῆς Ἑλληνικῆς Βιβλικῆς Ἑταιρείας, περιέχον τά κείμενα τῶν Ἀποστολικῶν καί Εὐαγγελικῶν Ἀναγνωσμάτων τῶν Κυριακῶν καί τῶν ἑορτῶν τοῦ ἐνιαυτοῦ, καθώς καί τήν ἐγκεκριμένην ὑπό τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καί τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἀπόδοσιν αὐτῶν εἰς τήν νεοελληνικήν.

6 Τό ἔτος 2006, τό «Σύστημα Τυπικοῦ τῶν Ἱερῶν Ἀκολουθιῶν τοῦ ὅλου ἐνιαυτοῦ», ὑπό τῆς Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, καταρτισθέν ὑπό τοῦ Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Κωνσταντίνου Παπαγιάννη. Τό ἔτος 2008, τό «Προφητολόγιον», ὑπό τῆς Ἑλληνικῆς Βιβλικῆς Ἑταιρείας, περιέχον τά κείμενα τῶν ἐκ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης Ἀναγνωσμάτων τῶν ἐν ταῖς Ἱεραῖς Ἀκολουθίες τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους, καθώς καί τήν ἀπόδοσιν αὐτῶν εἰς τήν νεοελληνικήν. ΘΕΜΑΤΑ ΕΙΣ ΤΑΣ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΕΙΣ Ἡ Εἰδική Συνοδική Ἐπιτροπή Λειτουργικῆς Ἀναγεννήσεως εἰς ὅλας τάς Συνεδριάσεις αὐτῆς ἠσχολήθη μέ τό θέμα τῆς ἐκδόσεως τῶν Τόμων τῶν Πρακτικῶν τῶν κατ ἔτος συγκληθέντων Πανελληνίων Λειτουργικῶν Συμποσίων, ὡς καί μέ τήν προετοιμασίαν τῶν ὑπό τῆς Ἱερᾶς Συνόδου ἐγκριθέντων Πανελληνίων Λειτουργικῶν Συμποσίων. Ἐπίσης ἐμελέτησε προτάσεις καί Εἰσηγήσεις τῶν Μελῶν τῆς Ἐπιτροπῆς, ὡς ἀκολούθως : Τήν Εἰσήγησιν ὑπό Μελῶν τῆς Ἐπιτροπῆς περί τῆς ἐκδόσεως τοῦ νέου «Ἀρχιερατικοῦ» κατ ἐφαρμογήν σχετικῆς ἐπ αὐτοῦ Ἀποφάσεως τῆς Ἱερᾶς Συνόδου. Τήν Εἰσήγησιν (2004) τοῦ ἀοιδίμου Ἰωάννου Φουντούλη ἐπί τῆς προτάσεως τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱεροθέου, διά τόν τρόπον τελέσεως τῶν Ἀρχιερατικῶν Συλλειτουργιῶν. Τήν Εἰσήγησιν (2004) τοῦ Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Δημητρίου Τζέρπου ἐπί τῆς προτάσεως τοῦ κ. Γεωργίου Τζέκου περι τῆς ἁγιογραφήσεως τῆς Εἰκόνος τῶν Ἁγίων Μαρτύρων, τῶν ὁποίων τά Ἱερά Λείψανα τίθενται εἰς τό «φυτόν» τῆς Ἁγίας Τραπέζης, κατά τά Ἐγκαίνια τῶν νέων Ἱερῶν Ναῶν.

7 Τήν Εἰσήγησιν (2005) τοῦ ἀοιδίμου Ἰωάννου Φουντούλη περί τοῦ θέματος τῆς συγγραφῆς πονημάτων λειτουργικοῦ καί ποιμαντικοῦ χαρακτῆρος. Τήν Πρότασιν (2005) τῶν Μελῶν τῆς ὁρισθείσης ὑπό τῆς καθ ἡμᾶς Ἐπιτροπῆς, Ὁμάδος Ἐργασίας, περί διοργανώσεως «Διεπιστημονικοῦ Ὀρθοδόξου Λειτουργικοῦ Συμποσίου». Τήν Εἰσήγησιν (2005) τοῦ Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Κωνσταντίνου Παπαγιάννη, ἐπί τῆς προτάσεως τοῦ Θεολόγου κ. Λάμπρου Σκόντζου, περί τῆς ἀναθεωρήσεως τῶν σχετικῶν μέ τήν «Ἀκολουθία εἰς Λεχώ» εὐχῶν. Τήν Εἰσήγησιν (2005) τοῦ Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Δημητρίου Τζέρπου, περί τῆς συγγραφῆς πονήματος λειτουργικοῦ καί ποιμαντικοῦ χαρακτῆρος διά τήν «Νεκρώσιμον Ἀκολουθίαν». Τήν Εἰσήγησιν (2005) τοῦ Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Δημητρίου Τζέρπου, περί τῆς ἐπαναφορᾶς τῆς Λιτῆς καί τῆς Ἀρτοκλασίας εἰς τήν σωστήν αὐτῶν θέσιν. Τήν Εἰσήγησιν (2005) τοῦ Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Θεοδώρου Κουμαριανοῦ ἐπί τῆς ἀνατεθείσης αὐτῷ συγγραφῆς «πονήματος», ἔχοντος ὡς θέμα : «Τήν Θείαν Λειτουργίαν». Τήν Εἰσήγησιν (2005) τοῦ Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Δημητρίου Τζέρπου ἐπί τῆς Ἀποφάσεως τῆς Ἱερᾶς Συνόδου διά τήν δυνατότητα τροποποιήσεως τῶν Εὐχῶν τῶν σχετικῶν μέ τόν «σαραντισμόν» τοῦ νηπίου. Τήν Εἰσήγησιν (2005) τοῦ Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβύτερου κ. Κωνσταντίνου Καραϊσαρίδη ἐπί τῆς Ἀποφάσεως τῆς Ἱερᾶς Συνόδου διά τήν δυνατότητα τροποποιήσεως τῶν Εὐχῶν τῶν σχετικῶν μέ τήν Ἀκολουθίαν τοῦ Ἱεροῦ Μυστηρίου τοῦ Γάμου διά ἡλικιωμένους. Τήν ἀνάληψιν ὑπό τῆς Ἐπιτροπῆς τῆς εὐθύνης «ἐπιμελείας τῶν Λειτουργικῶν Ἐκδόσεων», τῶν ὑπό τοῦ ἐκδοτικοῦ Ὀργα-

8 νισμοῦ τῆς «Ἀποστολικῆς Διακονίας» τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος πραγματοποιουμένων, εἰς ἐκτέλεσιν ἐπί τοῦ ἐν λόγῳ θέματος Σεπτῆς Ἀποφάσεως τῆς Ἱερᾶς Συνόδου (2006). Τήν Εἰσήγησιν (2006 καί 2007) τοῦ Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Θεοδώρου Κουμαριανοῦ, ἐπί τοῦ θέματος τῆς ἐκδόσεως ὑπό τῆς «Ἀποστολικῆς Διακονίας» τοῦ «Μεγάλου Εὐχολογίου». Τήν πρότασιν πρός τήν Ἱεράν Σύνοδον διά τήν διαμόρφωσιν εἰς Τόμον τῶν Συνοδικῶν Ἐγκυκλίων ἐπί λειτουργικῶν θεμάτων, ὅστις ἀπεστάλη εἰς ἅπαντας τούς κ.κ. Συνέδρους τοῦ Ι Πανελληνίου Λειτουργικοῦ Συμποσίου, κατόπιν παρακλήσεως καί προτάσεως αὐτῶν. Τήν πρότασιν πρός τήν Ἱεράν Σύνοδον διά τήν μετάφρασιν εἰς δύο εὐρωπαϊκάς γλώσσας τῶν Πορισμάτων τῶν πραγματοποιηθέντων Λειτουργικῶν Συμποσίων καί τήν ἀνάρτησιν αὐτῶν ἐν συνεχείᾳ εἰς τό Διαδίκτυον. Τήν πρότασιν πρός τήν Ἱεράν Σύνοδον περί τῆς συγκεντρώσεως πασῶν τῶν ἀναφερομένων εἰς τάς Εἰσηγήσεις τῶν πραγματοποιηθέντων ΙΑ Πανελληνίων Λειτουργικῶν Συμποσίων μελετῶν ἀφορωσῶν εἰς θέματα θείας λατρείας εἰς ἕναν βιβλιογραφικόν κατάλογον κατά συγγραφεῖς ἀλφαβητικῶς πρός χρῆσιν ὑπό τῶν ἐνδιαφερομένων Ἱεραρχῶν, Πρεσβυτέρων καί Μελετητῶν. ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΕΙΣ ΜΕΛΕΤΑΙ Ἡ Εἰδική Συνοδική Ἐπιτροπή Λειτουργικῆς Ἀναγεννήσεως, κατόπιν σχετικῶν ἐντολῶν ὑπό τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, ἐμελέτησεν καί ὑπέβαλεν εἰς τήν Ἱεράν Σύνοδον τίς κάτωθι Γνωμοδοτήσεις: Περί τοῦ θέματος «τῆς ἀντιμετωπίσεως τῶν ἀναφυέντων ἐκ τῆς ἀπαλείψεως τοῦ Θρησκεύματος ἀπό τά Δελτία Ἀστυνομι-

9 κῶν Ταυτοτήτων, προβλημάτων ἀναφορικῶς πρός τήν πιστοποίησιν τοῦ στοιχείου τοῦ Θρησκεύματος». Περί τοῦ θέματος τῆς διορθώσεως τῶν Ἀναγνωσμάτων εἰς τά ἐν χρήσει ὑπό τῆς Ἀποστολικῆς Διακονίας ἐκδιδόμενα λειτουργικά βιβλία. Περί τοῦ θέματος τῆς «τελετουργικῆς ἀμφιέσεως τοῦ Ἱεροῦ κλήρου», κατόπιν τῶν δημοσιευθεισῶν προτάσεων, ἐπί τοῦ θέματος αὐτοῦ, τοῦ Ἐλλογιμωτάτου κ. Κωνσταντίνου Καλοκύρη, Ὁμοτίμου καθηγητοῦ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Περί τοῦ θέματος τῆς δυνατότητος βελτιώσεως τοῦ περιεχομένου τῶν «Διπτύχων» τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, κατόπιν προτάσεως τοῦ ὑπευθύνου ἐπιμελητοῦ αὐτῶν κ. Διονυσίου Μπιλάλη - Ἀνατολικιώτη. Περί τοῦ θέματος τῆς διακινήσεως τῶν ἐκδόσεων, τῶν ἀναφερομένων εἰς τούς Τόμους τῶν Πρακτικῶν τῶν Πανελληνίων Λειτουργικῶν Συμποσίων. Περί τοῦ θέματος τῆς «ταφῆς ἤ καύσεως τῶν νεκρῶν», ἕνεκα τῆς ὑποβληθείσης Ἐκθέσεως τοῦ Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Δημητρίου Τζέρπου, ὅστις ἔλαβεν μέρος, κατόπιν Σεπτῆς Ἀποφάσεως τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, εἰς τό ἐν Τριέρ τῆς Γερμανίας ἀπό 12 ης - 22 ας Ἰουλίου π.ἔ. συγκληθέν Θεολογικόν συνέδριον, τό ἔχον ὡς θέμα : «Λατρεία καί Ταφικός Πολιτισμός». Περί τοῦ θέματος τῆς δυνατότητος προμηθείας ἐκ τῆς Ἱεραποστολικῆς Ἀδελφότητος «Λυδία» τῶν ἐκδόσεων αὐτῆς, τῶν ἀναφερομένων : α) εἰς τήν Θείαν Λειτουργίαν τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, β) τοῦ Ἱεροῦ Μυστηρίου τοῦ Γάμου καί γ) τοῦ Ἱεροῦ Μυστηρίου τοῦ Βαπτίσματος καί ἐχουσῶν ἀπόδοσιν τῶν κειμένων εἰς τήν νεοελληνικήν γλῶσσαν. Περί τῆς συμμετοχῆς τοῦ Σεβασμιωτάτου Προέδρου τῆς Ἐπιτροπῆς καί παρουσιάσεως τῆς εἰσηγήσεώς αὐτοῦ εἰς τό Διε-

10 θνές Ἐπιστημονικόν Συνέδριον «Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος», τό διοργανούμενον εἰς Θεσσαλονίκην ἀπό 22 ας ἕως 25 ης Νοεμβρίου 2007, ὑπό τοῦ Τμήματος Ποιμαντικῆς καί Κοινωνικῆς Θεολογίας τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ «Ἀριστοτελείου» Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Περί τῆς ἀναμορφώσεως τῆς Εὐχῆς «Ἐπί τῇ ἐγκαταστάσει δημοτικῆς Ἀρχῆς». Περί τῆς θεσπίσεως τεσσάρων ὑποτροφιῶν δι ἀναλόγους μεταπτυχιακούς φοιτητάς τῆς ἱερᾶς ἐπιστήμης τῆς θεολογίας, πρός ἐκπόνησιν μελετῶν λειτουργικοῦ περιεχομένου. ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ Ἐδημοσιεύθησαν ὑπό τοῦ Σεβασμιωτάτου Προέδρου καί τῶν Μελῶν τῆς Ἐπιτροπῆς, καθώς καί ἑτέρων τινων, ἄρθρα εἰς διάφορα Ἐπιστημονικά καί Ἐκκλησιαστικά Περιοδικά, ἀφορῶντα εἰς θέματα τῆς Ἐπιτροπῆς, ὡς κάτωθι : «Ἀνοίκειος Ἀναγωγή», ὑπό τοῦ Σεβασμιωτάτου Προέδρου τῆς Εἰδικῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς. «Θεολογία καί Σύμβολα τοῦ Βαπτίσματος», ὑπό τοῦ Ἐλλογιμωτάτου κ. Παναγιώτου Σκαλτσῆ, Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. «Βιβλιοπαρουσίαση τῶν Πρακτικῶν τοῦ Β Λειτουργικοῦ Συμποσίου», ὑπό τοῦ Ἐλλογιμωτάτου κ. Παναγιώτου Σκαλτσῆ, Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. «Ἱερωσύνη καί λατρεία στό Ἰσλάμ καί τίς Ἀνατολικές θρησκεῖες», τοῦ Ἐλλογιμωτάτου κ. Γρηγορίου Δ. Ζιάκα, Ὁμότιμου Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. «Ὁ Ἐπίσκοπος, οἱ Πρεσβύτεροι καί οἱ Διάκονοι», τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Νέας Σμύρνης κ. Συμεών. «Ὁ Ἱερέας ὡς διδάσκαλος τοῦ Εὐαγγελίου», τοῦ Ἐλλογιμωτάτου κ. Γεωργίου Φίλια, Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν.

11 «Ἱερωσύνη καί Ἄσκηση», τοῦ Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Κωνσταντίνου Καραϊσαρίδη, Ἐπίκουρου Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. «Ὁ Ἱερεύς ὡς Λειτουργός», τοῦ Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Δημητρίου Τζέρπου, Ἀναπληρωτοῦ Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. «Τά ἁγιογραφικά ἀναγνώσματα καί τό κήρυγμα στή Θεία Λειτουργία», τοῦ Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Κωνσταντίνου Παπαγιάννη. «Ὁ καιρός τῆς Θείας Λειτουργίας καί ἡ δυνατότητα τελέσεώς της τό ἑσπέρας», τοῦ Ἐλλογιμωτάτου κ. Παναγιώτη Σκαλτσῆ, Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου Θεσαλονίκης. «Ἐκφωνητική σημειογραφία στήν πράξη», τοῦ Ἐλλογιμωτάτου κ. Γρηγορίου Στάθη, Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου Ἀ- θηνῶν. «Περί συμμετοχῆς τῶν πιστῶν στή Θεία Κοινωνία», τοῦ Πανοσιολογιωτάτου Ἀρχιμανδρίτου κ. Ἠλία Μαστρογιαννοπούλου. «Ἡ τέλεση τοῦ Γάμου ἐξ ἐπόψεως πολιτειακοῦ δικαίου», τοῦ Ἐλλογιμωτάτου κ. Σπυρίδωνος Τρωϊάνου, Ὁμοτίμου Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. «Ἡ Ἑορτη τῶν Χριστουγέννων Θεοφανείων» τοῦ Πανοσιολογιωτάτου Ἀρχιμανδρίτου κ. Νικολάου Χ. Ιωαννίδη, Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. «Οἱ ἑορτές τοῦ Τιμίου Σταυροῦ» τοῦ Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Κωνσταντίνου Καραϊσαρίδη, Ἐπίκουρου Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. «Κοσμικές Ἑορτές» τοῦ Πανοσιολογιωτάτου Ἀρχιμανδρίτου κ. Γεωργίου Xρυσοστόμου, Δρ. Φιλολογίας Α.Π.Θ., Πρωτοσυγκέλλου τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Βεροίας καί Ναούσης. «Οἱ Θεομητορικές Ἑορτές» τοῦ Ἐλλογιμωτάτου κ. Γεωργίου Ν. Φίλια, Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν.

12 «Οἱ Ἑορτές τοῦ Ἰσραήλ» τοῦ κ. Δημητρίου Καϊμάκη, Ὁμοτίμου Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. «Ἡ Ἑορτή τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Κυρίου» τοῦ Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Δημητρίου Β. Τζέρπου, Ἀναπληρωτοῦ Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. «Οἱ Ἑορτές τῆς Περιτομῆς καί τῆς Ὑπαπαντῆς τοῦ Κυρίου» τοῦ Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρεσβυτέρου κ. Στεφάνου Αλεξόπουλου, Δρος Θεολογίας. «Ἀκολουθία Νεκρώσιμος εἰς Μοναχούς καί Ἱερεῖς» τοῦ Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Στεφάνου Ἀλεξοπούλου, Δρος Θεολογίας Καθηγητοῦ. «Ἡ περί τῶν Νεκρῶν πρόνοια τοῦ Δικαίου» τοῦ Ἐλλογιμωτάτου κ. Ἀναστασίου Ν. Μαρίνου, Δρ. Ν. Ἀντιπροέδρου τοῦ Συμβουλίου τῆς Ἐπικρατείας, ἐ.τ. «Τό Μυστήριο τοῦ Θανάτου στή Λατρεία τῆς Ἐκκλησίας» τοῦ Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Θεμιστοκλῆ Χριστοδούλου, Δρος Θεολογίας. «Τελευτή, ταφικά ἔθιμα, τό φιλί τοῦ Θεοῦ καί ὁ Διαρκής θάνατος τοῦ Μυστικοῦ στόν Ἀρχαίο Ἰουδαϊσμό» τοῦ Ἐλλογιμωτάτου κ. Κωνσταντίνου Θ. Ζάρρα, Λέκτορος τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. «Τό Μυστήριο τοῦ θανάτου στήν Ὀρθόδοξη Θεολογία» τοῦ Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Βασιλείου Ἰ. Καλλιακμάνη, Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. «Τά ἐρμηνευτικά ὑπομνήματα στή Νεκρώσιμη Ἀκολουθία» τοῦ Ἐλλογιμωτάτου κ. Γεωργίου Φίλια, Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. «Ποιμένας καί Θεραπευτής» τοῦ Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Ἀδαμαντίου Αὐγουστίδη, Ἀναπληρωτοῦ Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν.

13 «Ἰησοῦς Χριστός, ὁ ἰατρός τῶν ψυχῶν καί σωμάτων (βιβλική προσέγγιση)» τοῦ Ἐλλογιμωτάτου κ. Πέτρου Βασιλειάδη, Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. «Ἱστορική ἐξέλιξη καί διαμόρφωση τῆς ἀκολουθίας τοῦ Μυστηρίου τῆς Μετανοίας» τοῦ Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Θεοδώρου Κουμαριανοῦ, Λέκτορος τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. «Ἡ ἀσθένεια καί ἡ ἁμαρτία στή βιβλική θεολογία» τοῦ Ἐλλογιμωτάτου κ. Ἀθανασίου Παπαρνάκη, Ἐπικούρου Καθη-γητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. «Προβληματισμοί γιά τήν τέλεση τῶν Μυστηρίων τῆς Μετανοίας καί τοῦ Εὐχελαίου» τοῦ Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Βασιλείου Ἰ. Καλλιακμάνη, Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. «Οἱ ἐξορκισμοί ὡς θεραπευτική λειτουργική δραστη-ριότητα» τοῦ Ἐλλογιμωτάτου κ. Γεωργίου Φίλια, Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. «Ἡ ἀνθρώπινη ἀσθένεια καί ὁ πόνος στήν πατερική Θεολογία» τοῦ Πανοσιολογιωτάτου Ἀρχιμανδρίτου κ. Νικολά-ου Ἰωαννίδη, Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. «Ἡ καταχρηστική τέλεση τοῦ Μυστηρίου τοῦ Εὐχελαίου» τοῦ Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Δημητρίου Τζέρπου, Ἀναπληρωτοῦ Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. «Οἱ ἀκολουθίες τοῦ ἁγιασμοῦ καί ἡ θεραπευτική τους διάσταση» τοῦ Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Κωνσταντίνου Καραϊσαρίδη, Ἐπικούρου Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. «Ἡ ἀντιμετώπιση τῆς ψυχικῆς ἀσθένειας στό μυστήριο τῆς Μετανοίας» τοῦ Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Βασιλείου Θερμοῦ, Ἐπικούρου Καθηγητοῦ τῆς Ἀνωτάτης Ἐκκλησιαστικῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν.

14 «Ἐκκλησία καί Θεία Λειτουργία» τοῦ Σεβασμιωτάτου Προέδρου, Μητροπολίτου Καισαριανῆς, Βύρωνος καί Ὑμηττοῦ κ. Δανιήλ, εἰς τό Περιοδικόν «Θεολογία» (Τόμος 80, τεῦχος 4 ον Ὀκτώβριος Δεκέμβριος 2009). «Ἡ Θεία Λειτουργία : Συγκεφαλαίωση τοῦ Μυστηρίου τῆς Θείας Οἰκονομίας» τοῦ Ἐλλογιμωτάτου κ. Παναγιώτου Ι. Σκαλτσῆ, Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, εἰς τό Περιοδικόν «Θεολογία» (Τόμος 80, τεῦχος 4 ον Ὀκτώβριος Δεκέμβριος 2009). «Πτυχές τῆς Εὐχαριστιακῆς Πνευματολογίας. Σχόλια μέ ἀφορμή τήν εὐχαριστιακή ἐπίκληση στίς Λειτουργίες Βασιλείου τοῦ Μεγάλου καί Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου» τοῦ Ἐλλογιμωτάτου Γεωργίου Φίλια, Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν, εἰς τό Περιοδικόν «Θεολογία» (Τόμος 80, τεῦχος 4 ον Ὀκτώβριος Δεκέμβριος 2009). «Ποιμαντικές ἀρχές καί Ἐκκλησιολογία» τοῦ Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Βασιλείου Καλλιακμάνη, Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, εἰς τό Περιοδικόν «Θεολογία» (Τόμος 80, τεῦχος 4 ον Ὀκτώβριος Δεκέμβριος 2009). Ἡ διακονία αὕτη κατατίθεται ἑνώπιον τοῦ Θρόνου τοῦ Ἐνδόξου Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ ἱκανώσαντος ἡμᾶς εἰς τήν Διακονίαν ταύτην, ὡς θυσίαν αἰνέσεως Αὐτοῦ ἐκ τῆς φιλτάτης Μητρός ἡμῶν Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, εἰς Ὅν ἀνήκει πᾶσα δόξα καί τιμή εἰς τούς αἰῶνας.