Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Κρήτης Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας «ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΟΡΓΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΕΝΕΡΓΩΝ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ» ΤΕΛΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2009
Επιστημονικός Υπεύθυνος: Δρ. Θρασύβουλος Μανιός Επίκουρος Καθηγητης Τ.Ε.Ι. Κρητης Επιστημονικοί Συνεργάτες: 1. Μακρίδης Λάζαρος Τεχνολόγος Γεωπόνος 2. Πηρουνάκη Ευλαβία Κορίνα Τεχνολόγος Γεωπόνος 3. Σαμπαθιανάκης Γιάννης Τεχνολόγος Γεωπόνος
Πίνακας Περιεχομένων 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 2 2. ΜΕΘΟΔΟΙ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ 2.1. Προσδιορισμός υγρασίας 3 2.2. Προσδιορισμός του ph και της ηλεκτρικής αγωγιμότητας (EC) με νερό στην αναλογία 1:1,5 (V/V) 3 2.3. Προσδιορισμός οργανικής ουσίας και οργανικού άνθρακα 4 2.4. Προσδιορισμός ολικού αζώτου.........5 2.5. Εκπομπές αερίων...6 3. ΠΡΩΤΗ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΡΟΦΙΚΩΝ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΩΝ ΚΟΥΖΙΝΑΣ ΣΕ ΜΙΚΡΟΥΣ ΟΙΚΙΑΚΟΥΣ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΤΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΕΝΕΡΓΩΝ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ 3.1. Πλήρωση οικιακών κομποστοποιητών.7 3.2. Μέτρηση διασταλαζόντων στη διάρκεια της κομποστοποίησης.....9 3.3. Εφαρμογή διασταλαζόντων στην άρδευση φυτών...11 3.4. Μετρήσεις αερίων κομποστοποιητών..13 3.5. Άνοιγμα κομποστοποιητών πρώτης δοκιμής και παρατηρήσεις-μετρήσεις επί του κόμποστ..17 3.6. Τοποθέτηση κόμποστ σε υπεδάφιους λάκκους......19 3.7. Έξοδος υλικών από τους λάκκους..20 3.8. Αξιολόγηση τελικού κόμποστ.. 23 4. ΔΕΥΤΕΡΗ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΡΟΦΙΚΩΝ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΩΝ ΚΟΥΖΙΝΑΣ ΣΕ ΜΙΚΡΟΥΣ ΟΙΚΙΑΚΟΥΣ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΤΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΕΝΕΡΓΩΝ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ 4.1. Πλήρωση οικιακών κομποστοποιητών......25 4.2. Μέτρηση ποσότητας, ph και E.C. διασταλαζόντων υγρών στη διάρκεια της κομποστοποίησης..25 4.3. Εφαρμογή διασταλαζόντων στην άρδευση φυτών.. 28 4.4. Μετρήσεις αερίων κομποστοποιητών.. 29 4.5. Άνοιγμα κομποστοποιητών και μετρήσεις κόμποστ..32 4.6. Τοποθέτηση κόμποστ σε υπεδάφιους λάκκους......36 4.7. Εφαρμογή τελικού κόμποστ.....39 4.8. Γενικά συμπεράσματα κομποστοποίησης τροφικών υπολειμμάτων σε κομποστοποιητές......41 5. ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΙΛΥΟΣ ΜΕ ΚΛΑΔΟΚΑΘΑΡΑ ΣΕ ΚΙΒΩΤΙΟ ΤΟΥ 1 m 3 5.1. Περιγραφή κιβωτίου......43 5.2. Τα υλικά προς κομποστοποίηση και η προετοιμασία τους.. 43 5.3. Μετρήσεις κατά τη διάρκεια της κομποστοποίησης..45 5.4. Χειρισμοί μετά το άνοιγμα του κιβωτίου......47 5.5. Αγρονομική αξιολόγηση κόμποστ..47 5.6. Συμπεράσματα......49 6. ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ.. 51-1 -
ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΟΡΓΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΕΝΕΡΓΩΝ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αντικείμενο της παρούσης εργασίας ήταν να διαπιστωθεί η επίδραση των Ενεργών Μικροοργανισμών (Ε.Μ.) στην αναερόβια και αερόβια αποδόμηση οργανικών υπολειμμάτων για την παρασκευή οργανοχουμικών εδαφοβελτιωτικών υλικών. Για την υλοποίηση αυτής της εργασίας πραγματοποιήθηκαν τα ακόλουθα δυο πειράματα: Κομποστοποίηση τροφικών υπολειμμάτων κουζίνας σε μικρούς οικογενειακούς κομποστοποιητές με την προσθήκη Ενεργών Μικροοργανισμών, σε διάφορα επίπεδα (Εικόνα 1α). Το πείραμα επαναλήφθηκε δύο φορές. Κομποστοποίηση κλαδοκάθαρων και λυματολάσπης με την προσθήκη Ενεργών Μικροοργανισμών σε κιβώτιο 1m 3 (Εικόνα 1β). Εικόνα 1α. Οικογενειακοί μικροκομποστοποιητές Εικόνα 1β. Κιβώτιο κομποστοποίησης κλαδοκάθαρων και λυματολάσπης. - 2 -
2. ΜΕΘΟΔΟΙ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ. Κατά την πραγματοποίηση των ανωτέρω πειραματικών εργασιών και με σκοπό να εκτιμηθεί, κυρίως, η ποιότητα των τελικών παρασκευασμάτων εφαρμόστηκαν οι ακόλουθοι μέθοδοι: 2.1 Προσδιορισμός υγρασίας. Ο προσδιορισμός της υγρασίας σε υλικά που προορίζονται για κομποστοποίηση αποσκοπεί στο να εκτιμηθεί, κατά πόσο η έλλειψη ή η περίσσεια νερού αποτελεί περιοριστικό παράγοντα στη διαδικασία. Τα όργανα και οι συσκευές που χρησιμοποιήθηκαν είναι ο φούρνος ξήρανσης (Εικόνα 2), ρυθμισμένος στους 105 0 C, πυρίμαχες κάψες και ζυγαριά ακριβείας. Εικόνα 2. Φούρνος ξήρανσης. 2.2 Προσδιορισμός του ph και της ηλεκτρικής αγωγιμότητας (EC) με νερό στην αναλογία 1:1,5 (V/V). Είναι γνωστό ότι με το ph εκφράζουμε την συγκέντρωση ιόντων υδρογόνου και υδροξυλίου. Ως άριστο ph για την αποδόμηση του οργανικού υλικού από τους μικροοργανισμούς θεωρείται εκείνο της ελαφρώς αλκαλικής περιοχής. Με την ηλεκτρική αγωγιμότητα (EC) εκφράζουμε την συγκέντρωση των διαλυτών αλάτων του οργανικού υλικού. Η EC κατά την διάρκεια της κομποστοποίησης αυξάνεται σταδιακά. Το τελικό προϊόν όμως θα πρέπει να μην έχει υψηλή αλατότητα (Μανιός 2006β). Σε αυτό συμβάλλει κυρίως η ποιότητα της πρώτης ύλης. - 3 -
Τα όργανα και οι συσκευές που χρησιμοποιήθηκαν για τον προσδιορισμό αυτό είναι το Πεχάμετρο (Εικόνα 3), το Αγωγιμόμετρο (Εικόνα 4), και η συσκευή λήψης συγκεκριμένου όγκου του δείγματος (Εικόνα 5). Εικόνα 3. Όργανο μέτρησης του ph (πεχάμετρο). Εικόνα 4. Όργανο μέτρησης EC (αγωγιμόμετρο). Εικόνα 5. Συσκευή λήψης του δείγματος. 2.3 Προσδιορισμός οργανικής ουσίας και οργανικού άνθρακα. Για τον προσδιορισμό της σχέσης C/N του υλικού θα πρέπει να προσδιοριστεί η περιεκτικότητά του σε άνθρακα και άζωτο. Τα όργανα και οι συσκευές που χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό του οργανικού άνθρακα είναι ο φούρνος ξήρανσης (Εικόνα 2), ο φούρνος αποτέφρωσης (Εικόνα 6), πορσελάνινες κάψες, εργαστηριακός μύλος και ζυγός ακριβείας. Ο υπολογισμός του οργανικού άνθρακα καθώς και της οργανικής ουσίας έγινε με τους ακόλουθους τύπους: Οργανικός C % = 100 τέφρα% 1,8 Οργανική ουσία (πτητικά στερεά) % = 100 τέφρα% - 4 -
Εικόνα 6. Φούρνος αποτέφρωσης. 2.4 Προσδιορισμός ολικού αζώτου. Ο προσδιορισμός του αζώτου είναι απαραίτητος για τον προσδιορισμό της σχέσης C/N. Τα όργανα και οι συσκευές που απαιτούνται για να γίνει ο προσδιορισμός αυτός είναι η εστία πέψης (Εικόνα 7) και η αποστακτική συσκευή ατμού (Εικόνα 8). Η διαδικασία για τον προσδιορισμό του αζώτου χωρίζεται σε δυο στάδια, την πέψη και την απόσταξη. Ο υπολογισμός του αζώτου γίνεται με την βοήθεια του παρακάτω τύπου: Ν % = ( A B) *14 Ξ. Β. Όπου Α: η κατανάλωση H 2 SO 4 για το δείγμα. Β: η κατανάλωση H 2 SO 4 για το τυφλό. Εικόνα 7. Εστία πέψης Εικόνα 8. Αποστακτική συσκευή ατμού - 5 -
2.5 Εκπομπές αερίων. Στο καπάκι των κομοστοποιητών προσαρμόστηκε στρόφιγγα δειγματοληψίας με λαστιχένιο πώμα βουτυλίου (septum). Από το σημείο αυτό με την βοήθεια σύριγγας λαμβάνονταν αέρια δείγματα. Τα δείγματα μεταφέρονταν στο εργαστήριο για ανάλυση. Για την ανάλυση των αερίων ως προς την περιεκτικότητά τους σε μεθάνιο (CH 4 ) και διοξείδιο του άνθρακα (CO 2 ), λαμβάνονταν 1ml δείγματος από την σύριγγα δειγματοληψίας, το οποίο διοχετεύονταν σε ενέσιμη μορφή στον αέριο χρωματογράφο (Agilent 6890N, GC system) εφοδιασμένο με ανιχνευτή θερμικής αγωγιμότητας (TCD) και ιονισμού φλόγας (FID) (Εικόνα 9). Ως φέρον αέριο χρησιμοποιήθηκε το Ήλιο με σταθερό ρυθμό ροής 15ml/min. Εικόνα 9. Αέριος χρωματογράφος (Agilent 6890N, GC system) - 6 -
3. ΠΡΩΤΗ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΡΟΦΙΚΩΝ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΩΝ ΚΟΥΖΙΝΑΣ ΣΕ ΜΙΚΡΟΥΣ ΟΙΚΙΑΚΟΥΣ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΤΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΕΝΕΡΓΩΝ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ. Οι οικιακοί κομποστοποιητές είναι κατασκευασμένοι από σκληρό πλαστικό και κλείνουν αεροστεγώς με καπάκι ώστε να είναι δυνατή η εξασφάλιση αναερόβιων συνθηκών. Εσωτερικά στον πυθμένα υπάρχει διάτρητο διαχωριστικό πάτωμα ώστε να απορρέουν μόνο τα διασταλλάζοντα υγρά από τα τροφικά υπολείμματα. Στο κατώτερο σημείο υπάρχει στρόφιγγα από την οποία μπορούν να παραλαμβάνονται τα διασταλάζοντα υγρά. Το βάρος του κάθε κομποστοποιητή ήταν 1,01 Kg 3.1. Πλήρωση οικιακών κομποστοποιητών. Τα τροφικά υπολείμματα που χρησιμοποιήθηκαν για την πλήρωση των κομποστοποιητών περιείχαν υπολείμματα: τομάτας, ρεβιθιών, σταφίδων, καρότου, φακών, πατατών, πιπεριών, ρυζιού, κρεμμυδιών, ζυμαρικών, καλαμποκιού, μαρουλιού, κουνουπιδιού, μπρόκολου, φλούδας πορτοκαλιού, μήλου καθώς επίσης και μπανάνας, μελιτζάνας, αυγών, φασολιών, αρακά, ψωμιού, παξιμαδιών, αγγουριού και φράουλας. Τα παραπάνω τροφικά υπολείμματα τοποθετήθηκαν πάνω σε πλαστικό και ανακατεύτηκαν ώστε να γίνει πλήρης ομογενοποίηση του υλικού (Εικόνα 10). Εικόνα 10. Ανάμιξη τροφικών υπολειμμάτων. Στη συνέχεια το υλικό χωρίστηκε σε τρία ίσα περίπου μέρη (Εικόνα 11) και έγινε η προσθήκη του 50% των ενεργών μικροοργανισμών. Ακολούθησε η πλήρωση των - 7 -
οικιακών κομποστοποιητών (Εικόνα 12), η οποία γινόταν κατά στρώσεις με τα παραπάνω τροφικά υπολείμματα, με παράλληλη προσθήκη της υπόλοιπης ποσότητας των ενεργών μικροοργανισμών. Στον πρώτο κομποστοποιητή προστέθηκε συνολικά 1,5 l ενεργών μικροοργανισμών σε υγρή μορφή, στον δεύτερο κομποστοποιητή προστέθηκαν 800gr ενεργών μικροοργανισμών σε πίτουρα και στον τρίτο κομποστοποιητή 1600gr ενεργών μικροοργανισμών σε πίτουρα. Εικόνα 11. Διαχωρισμός τροφικών υπολειμμάτων. Το βάρος του υλικού μαζί με τις προσθήκες των Ε.Μ., στον πρώτο κομποστοποιητή ανέρχονταν στα 10,46 Kg, στον δεύτερο 10,60 Kg και στον τρίτο 12,46 Kg. Πάνω από το υλικό τοποθετήθηκαν πλακάκια για συμπίεση του υλικού μέσα στους κομποστοποιητές. Εικόνα 12. Πλήρωση κομποστοποιητών. - 8 -
3.2. Μέτρηση διασταλαζόντων στη διάρκεια της κομποστοποίησης. Η συλλογή των διασταλλάζοντων υγρών γινόταν μια φορά την εβδομάδα προσαρμόζοντας ειδική κωνική φιάλη στην στρόφιγγα κάθε κομποστοποιητή (Εικόνα 13). Εικόνα 13. Συλλογή υγρών απορροής από τους κομποστοποιητές. Στους Πίνακες 1 και 2 και στα Διαγράμματα 1 και 2 παρουσιάζονται οι ποσότητες των διασταλαζόντων υγρών μετά την συλλογή και το ph και η ηλεκτρική αγωγιμότητα τους (EC). Πίνακας 1. Ποσότητες διασταλαζόντων υγρών από κάθε κομποστοποιητή (ml). Ημερομηνίες 1 ος 2 ος 3 ος κομποστοποιητής κομποστοποιητής κομποστοποιητής 1 η Συλλογή 01/04/08 60 ml - 70 ml 2 η Συλλογή 04/04/08 60 ml - 70 ml 3 η Συλλογή 08/04/08 60 ml 60 ml 70 ml 4 η Συλλογή 15/04/08 400 ml 160 ml 250 ml 5 η Συλλογή 22/04/08 230 ml 80 ml 75 ml 6 η Συλλογή 01/05/08 330 ml 60 ml 90 ml 7 η Συλλογή 07/05/08 175 ml 45 ml 65 ml 8 η Συλλογή 13/05/08 140 ml 40 ml 55 ml Σύνολο 1.455 445 745 Πίνακας 2. Τιμές ph διασταλαζόντων υγρών. p H 1ος κομποστοποιητής 2ος κομποστοποιητής 3ος κομποστοποιητής 1 η Συλλογή 3,84 4,64 2 η Συλλογή 3,84 4,64 3 η Συλλογή 3,97 4,10 4,34 4 η Συλλογή 3,74 4,04 4,07 5 η Συλλογή 3,73 4,01 4,07 6 η Συλλογή 3,71 3,95 4,07 7 η Συλλογή 3,73 3,96 3,93 8 η Συλλογή 3,86 4,03 4,06-9 -
ph 5 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 1o Πότισμα 2o Πότισμα 3oΠότισμα 4o Πότισμα 5o Πότισμα 6o Πότισμα 7o Πότισμα 8o Πότισμα Διάγραμμα 1. Η διακύμανση του ph. 1ος κομποστοποιητής 2ος κομποστοποιητής 3ος κομποστοποιητής Πίνακας 3. Τιμές EC διασταλαζόντων υγρών. E C 1ος κομποστοποιητής 2ος κομποστοποιητής 3ος κομποστοποιητής 1 η Συλλογή 10,76 11,11 2 η Συλλογή 10,76 11,11 3 η Συλλογή 11,23 11,22 12,26 4 η Συλλογή 12,43 12,85 13,59 5 η Συλλογή 12,03 12,00 13,44 6 η Συλλογή 11,36 11,44 11,87 7 η Συλλογή 9,28 9,91 10,50 8 η Συλλογή 8,46 8,83 8,82 EC 16 14 12 10 8 6 4 2 0 1o Πότισμα 2o Πότισμα 3oΠότισμα 4o Πότισμα 5o Πότισμα 6o Πότισμα 7o Πότισμα 8o Πότισμα 1ος κομποστοποιητής 2ος κομποστοποιητής 3ος κομποστοποιητής Διάγραμμα 2. Η διακύμανση της EC. - 10 -
Από τις παραπάνω μετρήσεις του ph και της E.C. των διασταλαζόντων επισημαίνεται το εξαιρετικά χαμηλό ph τους και ιδιαίτερα στον 1 ο κομποστοποιητή (υγρή μορφή Ε.Μ.) και η εξαιρετικά υψηλή E.C. τους. 3.3. Εφαρμογή διασταλαζόντων στην άρδευση φυτών. Μετά την συλλογή των διασταλλαζόντων υγρών, καταγράφονταν η ποσότητά τους (ml) και μεταφέρονταν σε ογκομετρικό κύλινδρο όπου γινόταν η αραίωση τους με νερό μέχρι τα 490 ml. Κάθε φυτό αγγουριού, τομάτας και πιπεριάς, ποτίζονταν με 70 ml. Τα φυτά στη συνέχεια κόπηκαν και ξηράνθηκαν στους 105 0 C. Η ξηρή ουσία των φυτών κατά κομποστοποιητή αναγράφεται στον Πίνακα 4 που ακολουθεί. Πίνακας 4. Ξηρή ουσία φυτών (gr/φυτό). Φυτά 1 ος Κομποστοποιητής 2 ος Κομποστοποιητής 3 ος Κομποστοποιητής Μάρτυρας (Με νερό) Αγγούρι - 14,05 16,15 14,30 Τομάτα 11,43 14,56 14,90 10,60 Πιπεριά 10,45 12,10 14,36 12,60 Συμπερασματικά και όπως φαίνεται από τα στοιχεία του Πίνακα 4, η ξηρή ουσία που παράχθηκε από τα φυτά που ποτίζονταν με τα διασταλλάζοντα υγρά του 3 ου κομποστοποιητή, έδωσαν τα καλύτερα αποτελέσματα. Αυτό φαίνεται και στις φωτογραφίες που ακολουθούν. Συνεπώς η αυξημένη προσθήκη Ε.Μ. φαίνεται να επενεργεί θετικά στην αποδόμηση των οργανικών υλικών και επομένως στην ελευθέρωση θρεπτικών στοιχείων τα οποία και ευνοούν την ανάπτυξη των φυτών. - 11 -
Εικόνα 14. Τα φυτά τομάτας όπως διαμορφώθηκαν με την άρδευσή τους με τα διασταλλάζοντα του 1 ου, 2 ου και 3 ου κομποστοποιητή και το μάρτυρα με νερό (4). Εικόνα 15. Τα φυτά αγγουριού όπως διαμορφώθηκαν με την άρδευσή τους με τα διασταλλάζοντα του 1 ου, 2 ου και 3 ου κομποστοποιητή και το μάρτυρα με νερό (4). Εικόνα 16. Τα φυτά πιπεριάς όπως διαμορφώθηκαν με την άρδευσή τους με τα διασταλλάζοντα του 1 ου, 2 ου και 3 ου κομποστοποιητή και το μάρτυρα με νερό (4). - 12 -
3.4. Μετρήσεις αερίων κομποστοποιητών. Από τις μετρήσεις των αερίων προέκυψαν τα ακόλουθα αποτελέσματα. Εικόνα 17. Λήψη των παραγόμενων αερίων. Πίνακας 5. Εκπομπές αερίων 1 ου κομποστοποιητή κατά την διάρκεια της κομποστοποίησης. 1ος κομποστοποιητής (units (ml/l)) CH 4 CO 2 27/3/2008 66,9452 31/3/2008 0,003583 1222,936 4/4/2008 1136,58 7/4/2008 1083,73 10/4/2008 1220,244 15/4/2008 1617,135 17/4/2008 0,003774 1387,768 18/4/2008 1143,719 22/4/2008 0,003747 645,223 23/4/2008 639,73 1/5/2008 0,004965 748,584 5/5/2008 0,006698 907,0878 7/5/2008 0,004465 691,6534 9/5/2008 0,004093 447,6428 13/5/2008 0,005582 920,4693-13 -
1ος κομποστοποιητής units ml/l 0,008 0,007 0,006 0,005 0,004 0,003 0,002 0,001 0 CH4 27/3/2008 3/4/2008 10/4/2008 17/4/2008 24/4/2008 1/5/2008 8/5/2008 Ημερομηνία 1ος κομποστοποιητής units ml/l 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 CO2 27/3/2008 3/4/2008 10/4/2008 17/4/2008 24/4/2008 1/5/2008 8/5/2008 Ημερομηνία Διάγραμμα 3. Μεταβολή της συγκέντρωσης του CH 4 και του CO 2 στον 1 ο κομποστοποιητή κατά την διάρκεια της κομποστοποίησης. Πίνακας 6. Εκπομπές αερίων 2 ου κομποστοποιητή κατά την διάρκεια της κομποστοποίησης. 2ος κομποστοποιητής (units (ml/l)) CH 4 CO 2 27/3/2008 0,04299 408,5151 31/3/2008 0,003583 99,09162 4/4/2008 0,0052 623,1575 7/4/2008 1167,085 10/4/2008 1186,996 15/4/2008 1322,941 17/4/2008 1273,663 18/4/2008 1193,212 22/4/2008 1120 23/4/2008 704,9464 1/5/2008 0,004965 810,2209 5/5/2008 0,006698 672,0701 7/5/2008 0,007442 740,8434 9/5/2008 2,5362 13/5/2008 0,008558 762,9951-14 -
2ος κομποστοποιητής units ml/l 0,05 0,045 0,04 0,035 0,03 0,025 0,02 0,015 0,01 0,005 0 CH4 27/3/2008 3/4/2008 10/4/2008 17/4/2008 24/4/2008 1/5/2008 8/5/2008 Ημερομηνία 2ος κομποστοποιητής units ml/l 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 CO2 27/3/2008 3/4/2008 10/4/2008 17/4/2008 24/4/2008 1/5/2008 8/5/2008 Ημερομηνία Διάγραμμα 4. Μεταβολή της συγκέντρωσης του CH 4 και του CO 2 στον 2 ο κομποστοποιητή κατά την διάρκεια της κομποστοποίησης. Πίνακας 7. Εκπομπές αερίων 3 ου κομποστοποιητή κατά την διάρκεια της κομποστοποίησης. 3ος κομποστοποιητής (units (ml/l)) CH 4 CO 2 27/3/2008 0,005374 219,2215 31/3/2008 1222,855 4/4/2008 995,2198 7/4/2008 1039,417 10/4/2008 1174,153 15/4/2008 1369,331 17/4/2008 1104,368 18/4/2008 1174,466 22/4/2008 1036,47 23/4/2008 0,003394 555,7213 1/5/2008 0,00662 695,3069 5/5/2008 0,007442 533,8096 7/5/2008 0,007442 616,9605 9/5/2008 0,007442 619,3614 13/5/2008 0,006698 636,9547-15 -
3ος κομποστοποιητής units ml/l 0,008 0,007 0,006 0,005 0,004 0,003 0,002 0,001 0 CH4 27/3/2008 3/4/2008 10/4/2008 17/4/2008 24/4/2008 1/5/2008 8/5/2008 Ημερομηνία 3ος κομποστοποιητής units ml/l 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 CO2 27/3/2008 3/4/2008 10/4/2008 17/4/2008 24/4/2008 1/5/2008 8/5/2008 Ημερομηνία Διάγραμμα 5. Μεταβολή της συγκέντρωσης του CH 4 και του CO 2 στον 3 ο κομποστοποιητή κατά την διάρκεια της κομποστοποίησης. Συμπερασματικά από τα παραπάνω αποτελέσματα φαίνεται ότι κατά τα πρώτα στάδια της κομποστοποίησης (27/3 24/4) και στους τρείς κομποστοποιητές παράγονται αυξημένες ποσότητες CO 2 και σχεδόν καθόλου CH 4. Μετά από ένα μήνα περίπου αρχίζει να παράγεται CH 4 η ποσότητα του οποίου βαίνει αυξανόμενη από τον πρώτο στον δεύτερο και κυρίως στον τρίτο κομποστοποιητή. Η παρουσιαζόμενη αύξηση του CH 4 μετά από ένα μήνα (13/4 24/4) μπορεί να αποδοθεί στην εξάντληση του εγκλωβισμένου O 2 και την επικράτηση αναερόβιων συνθηκών. Ακόμη φαίνεται πως η αυξημένη ποσότητα Ε.Μ. στον τρίτο κομποστοποιητή (1600gr) διαμορφώνει συνθήκες εντονότερης αποδόμησης των οργανικών υλικών και την παραγωγή μεγαλύτερων ποσοτήτων μεθανίου. - 16 -
3.5. Άνοιγμα κομποστοποιητών πρώτης δοκιμής και παρατηρήσεις μετρήσεις επί του κόμποστ. Μετά από χρονικό διάστημα οκτώ εβδομάδων ανοίχτηκαν οι κομποστοποιητές και καταγράφηκαν τα ακόλουθα: Ως προς την εμφάνιση του υλικού. Στον πρώτο κομποστοποιητή το υλικό ήταν ανοιχτόχρωμο, περίπου όπως το χρώμα των υλικών που χρησιμοποιήθηκαν, στο δεύτερο κομποστοποιητή το υλικό ήταν σκουρόχρωμο και στον τρίτο κομποστοποιητή το υλικό ήταν πολύ πιο σκουρόχρωμο (Εικόνα 18). Εικόνα 18. Εμφάνιση υλικού αμέσως μετά την έξοδο τους από τους μικροκομποστοποιητές. Ως προς την μεταβολή του βάρους των τριών υλικών. Tο βάρος του υλικού του πρώτου κομποστοποιητή ήταν 8,29 Kg, του δεύτερου κομποστοποιητή 9,25 Kg και του τρίτου 11,27 Kg, από 10,46 Kg, 10,6 Kg, 12,46 Kg που ήταν αντίστοιχα κατά την τοποθέτησή τους στους μικροκομποστοποιητές (Πίνακας 7α). α β γ δ Εικόνα 19. α: Προσθήκη Ενεργών Μικροοργανισμών στο υλικό. β: Ανάμιξη υλικού 1 ου κόμποστ. με Ενεργούς Μικροοργανισμούς. γ: Ανάμιξη υλικού 2 ου κόμποστ. με Ενεργούς Μικροοργανισμούς. δ: Ανάμιξη υλικού 3 ου κόμποστ. με Ενεργούς Μικροοργανισμούς. - 17 -
Ως προς τα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά των υλικών. Μετά την έξοδο τους από τους μικροκομποστοποιητές προέκυψαν τα αποτελέσματα που παρουσιάζονται στους ακόλουθους πίνακες και ιστογράμματα. Υγρασία (Μόλις βγήκαν από τους κομποστοποιητές 13-05-08) 1ος κομποστοποιητής 55,88% 2ος κομποστοποιητής 55,00% 3ος κομποστοποιητής 55,34% Υγρασία (Μόλις βγήκαν από τους κομποστοποιητές 13-05-08) 56,00% 55,80% 55,60% 55,40% 55,20% 55,00% 54,80% 54,60% 54,40% 1ος κομποστοποιητής 2ος κομποστοποιητής 3ος κομποστοποιητής C % (Μόλις βγήκαν από τους κομποστοποιητές 13-05-08) 1ος κομποστοποιητής 53,02% 2ος κομποστοποιητής 53,04% 3ος κομποστοποιητής 52,21% C % (Μόλις βγήκαν από τους κομποστοποιητές 13-05-08) 53,20% 53,00% 52,80% 52,60% 52,40% 52,20% 52,00% 51,80% 51,60% 1ος κομποστοποιητής 2ος κομποστοποιητής 3ος κομποστοποιητής Επισημαίνεται η ελαφρώς χαμηλότερη περιεκτικότητα σε C στο υλικό του 3 ου κομποστοποιητή. - 18 -
N % (Μόλις βγήκαν από τους κομποστοποιητές 13-05-08) 1ος κομποστοποιητής 1,90% 2ος κομποστοποιητής 2,00% 3ος κομποστοποιητής 2,60% N % (Μόλις βγήκαν από τους κομποστοποιητές 13-05-08) 3,00% 2,50% 2,00% 1,50% 1,00% 0,50% 0,00% 1ος κομποστοποιητής 2ος κομποστοποιητής 3ος κομποστοποιητής 3.6. Τοποθέτηση κόμποστ σε υπεδάφιους λάκκους. Σε κάθε ένα από τα τρία αυτά υλικά που βγήκαν από τους κομποστοποιητές προσθέσαμε 500 gr υγρό με ενεργούς μικροοργανισμούς, ακολούθησε καλή ανάμιξη των υλικών και τοποθετήθηκαν σε υπεδάφιους λάκκους. Τα υλικά τοποθετήθηκαν σε υπεδάφιους λάκκους διαστάσεων περίπου 30 x 40 x 40cm (Εικόνες 20, 21). Στην συνέχεια σκεπάστηκαν με ένα λεπτό στρώμα χώματος περίπου 5 cm (Εικόνα 22). Τα υλικά παρέμειναν στους λάκκους για δέκα εβδομάδες. Εικόνα 20. Υπεδάφιοι λάκκοι. Εικόνα 21. Τοποθέτηση υλικών στους λάκκους. - 19 -
Εικόνα 22. Σκέπασμα υλικού. 3.7. Έξοδος υλικών από τους λάκκους. Μετά από δέκα εβδομάδες τα τρία υλικά βγήκαν από τους λάκκους και έγιναν οι απαραίτητες μετρήσεις (ph και EC, Υγρασία, Ολικός άνθρακας και ολικό άζωτο καθώς και της οργανικής ουσίας). p H (Μόλις βγήκαν από το χώμα 18-07-08) 1ος κομποστοποιητής 7,12 2ος κομποστοποιητής 7,27 3ος κομποστοποιητής 6,24 ph (Μόλις βγήκαν από το χώμα) 7,4 7,2 7 6,8 6,6 6,4 6,2 6 5,8 5,6 1ος κομποστοποιητής 2ος κομποστοποιητής 3ος κομποστοποιητής - 20 -
E C (Μόλις βγήκαν από το χώμα 18-07-08) 1ος κομποστοποιητής 2,01 2ος κομποστοποιητής 2,89 3ος κομποστοποιητής 3,14 EC (Μόλις βγήκαν από το χώμα) 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 1ος κομποστοποιητής 2ος κομποστοποιητής 3ος κομποστοποιητής Υγρασία (Μόλις βγήκαν από το χώμα 18-07-08) 1ος κομποστοποιητής 6,22% 2ος κομποστοποιητής 4,00% 3ος κομποστοποιητής 9,24% Υγρασία (Μόλις βγήκαν από το χώμα 18-07-08) 10,00% 9,00% 8,00% 7,00% 6,00% 5,00% 4,00% 3,00% 2,00% 1,00% 0,00% 1ος κομποστοποιητής 2ος κομποστοποιητής 3ος κομποστοποιητής - 21 -
C % (Μόλις βγήκαν από το χώμα 18-07-08) 1ος κομποστοποιητής 5,41% 2ος κομποστοποιητής 10,74% 3ος κομποστοποιητής 21,37% C % (Μόλις βγήκαν από το χώμα18-07-08) 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% 1ος κομποστοποιητής 2ος κομποστοποιητής 3ος κομποστοποιητής N % (Μόλις βγήκαν από το χώμα 18-07-08) 1ος κομποστοποιητής 0,70% 2ος κομποστοποιητής 0,30% 3ος κομποστοποιητής 1,20% N % (Μόλις βγήκαν από το χώμα 18-07-08) 1,40% 1,20% 1,00% 0,80% 0,60% 0,40% 0,20% 0,00% 1ος κομποστοποιητής 2ος κομποστοποιητής 3ος κομποστοποιητής Από τα παραπάνω στοιχεία που προέκυψαν μετά την έξοδο των κόμποστ από το έδαφος φαίνεται ότι η πρόσμιξη του εδάφους με τα κόμποστ σε απροσδιόριστες αναλογίες και ακόμη η έντονη ξήρανση των υλικών δεν επιτρέπουν την εξαγωγή αξιόπιστων αποτελεσμάτων. - 22 -
3.8. Αξιολόγηση τελικού κόμποστ. Για την αξιολόγηση του τελικού κόμποστ παρασκευάστηκαν μίγματα και η σύνθεσή τους παρουσιάζεται στον Πίνακα 8. Σε αυτά τα μίγματα έγινε σπορά καρδάμου και αξιολογήθηκε η ανάπτυξη των φυτωρίων του. Πίνακας 8. Υποστρώματα ανάπτυξης φυτών καρδάμου. Υλικά Μίγματα 1 ο 2 ο 3 ο Χώμα 60% 60% 60% Υλικό κομποστοποιητή * 0% 5% 10% Τύρφη 10% 5% 0% Άμμος 30% 30% 30% * Για κάθε κοποστοποιητή παρασκευάστηκαν αυτά τα τρία μίγματα Εικόνα 23. Σπορά σπόρων καρδάμου. 1 ος Κομποστοποιητής 2 ος Κομποστοποιητής 3 ος Κομποστοποιητής Εικόνα 24. Αξιολόγηση φυτών καρδάμου. - 23 -
Όπως φαίνεται από τις παραπάνω Εικόνες τα κόμποστ και των τριών κομποστοποιητών έδωσαν την καλύτερη ανάπτυξη των φυτών με το δεύτερο μίγμα, στο οποίο τα κόμποστ συμμετείχαν με 5% ν/ν. - 24 -
4. ΔΕΥΤΕΡΗ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΡΟΦΙΚΩΝ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΩΝ ΚΟΥΖΙΝΑΣ ΣΕ ΜΙΚΡΟΥΣ ΟΙΚΙΑΚΟΥΣ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΤΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΕΝΕΡΓΩΝ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ. 4.1 Πλήρωση οικιακών κομποστοποιητών. Τα τροφικά υπολείμματα που χρησιμοποιήθηκαν για την πλήρωση των κομποστοποιητών περιείχαν, όπως και την πρώτη φορά υπολείμματα τομάτας, ρεβιθιών, σταφίδων, καρότων, φακιών, πατατών, πιπεριών, ρυζιού, κρεμμυδιών, ζυμαρικών, καλαμποκιού, μαρουλιού, κουνουπιδιού, μπρόκολου, μελιτζάνας, αυγών, φασολιών, αρακά, ψωμιού, παξιμαδιών, αγγουριών, φραουλών, φλούδας πορτοκαλιού, μήλου, μπανάνας και πεπονιού. Τα παραπάνω τροφικά υπολείμματα τοποθετήθηκαν πάνω σε πλαστικό και ανακατεύτηκαν ώστε να γίνει πλήρης ομογενοποίηση του υλικού. Στη συνέχεια το υλικό χωρίστηκε σε τρία ίσα περίπου μέρη και έγινε η προσθήκη του 50% περίπου των ενεργών μικροοργανισμών. Η πλήρωση των οικιακών κομποστοποιητών γινόταν κατά στρώσεις με παράλληλη προσθήκη της υπόλοιπης ποσότητας των ενεργών μικροοργανισμών, με τα παραπάνω τροφικά υπολείμματα. Συνολικά στο κλάσμα του πρώτου κομποστοποιητή προστέθηκε 1,5 l διάλυμα ενεργών μικροοργανισμών, στο κλάσμα του δεύτερου κομποστοποιητή προστέθηκαν 800gr ενεργών μικροοργανισμών σε πίτουρα και στο κλάσμα του τρίτου κομποστοποιητή 1600gr ενεργών μικροοργανισμών σε πίτουρα, όπως ακριβώς και στην πρώτη πειραματική κομποστοποίηση. Το βάρος του υλικού μαζί με τους Ε.Μ. στο πρώτο κομποστοποιητή ανέρχονταν στα 11,46 Kg, στο δεύτερο 11,46 Kg και στο τρίτο 10,96 Kg. Πάνω από το υλικό τοποθετήθηκαν πλακάκια για συμπίεση του υλικού μέσα στους κομποστοποιητές. 4.2 Μέτρηση ποσότητας, ph και E.C. διασταλαζόντων υγρών στη διάρκεια της κομποστοποίησης. Η συλλογή των διασταλλαζόντων υγρών γινόταν μια φορά την εβδομάδα προσαρμόζοντας ειδική κωνική φιάλη στην στρόφιγγα κάθε κομποστοποιητή (Εικόνα 25). - 25 -
Εικόνα 25. Συλλογή υγρών απορροής από τους κομποστοποιητές. Στην Εικόνα 26 παρουσιάζονται τα διασταλάζοντα υγρά και όπως είναι εύκολο να διαπιστωθεί τα διασταλάζοντα του 1 ου κομποστοποιητή, με τους Ε.Μ. σε υγρή μορφή, είναι ανοικτού χρώματος ενώ του δεύτερου είναι σκούρου χρώματος και του τρίτου ακόμα σκουρότερου χρώματος, στους οποίους οι Ε.Μ. προστέθηκαν με πίτουρα. Εικόνα 26. Διασταλάζοντα υγρά από τους τρεις κομποστοποιητές. Πίνακας 9. Ποσότητα (ml) διασταλάζοντων υγρών από κάθε κομποστοποιητή. 1 ος κομποστοποιητής 2 ος κομποστοποιητής 3 ος κομποστοποιητής 1 η Συλλογή 02/06/08 180 ml 22 ml 30 ml 2 η Συλλογή 10/06/08 113 ml 42 ml 39 ml 3 η Συλλογή 17/06/08 239 ml 45 ml 29 ml 4 η Συλλογή 24/06/08 149 ml 74 ml 33 ml 5 η Συλλογή 01/07/08 500 ml 90 ml 20 ml 6 η Συλλογή 08/07/08 330 ml 80 ml 30 ml 7 η Συλλογή 15/07/08 80 ml 58 ml 22 ml Σύνολον 1.591 411 203-26 -
Κάθε συλλογή διασταλαζόντων συμπληρώνονταν μέχρι τα 330 ml και ακλουθούσε η άρδευση των φυτών. Μόνο στην 5 η και 6 η συλλογή ο πρώτος κομποστοποιητής έδωσε 500 ml και 330 ml αντίστοιχα. Για το λόγο αυτό το πότισμα έγινε μόνο με αυτά τα διασταλλάζοντα χωρίς την αραίωσή τους με νερό. Με τα διασταλλάζοντα υγρά ποτίζονταν πέντε φυτά ντομάτας για κάθε κομποστοποιητή και η ποσότητα που αντιστοιχούσε ανά φυτό ήταν 60 ml. Πίνακας 10. Τιμές ph διασταλαζόντων κατά κομποστοποιητή. p H 1ος κομποστοποιητής 2ος κομποστοποιητής 3ος κομποστοποιητής 1 η Συλλογή 3,73 3,70 3,54 2 η Συλλογή 3,21 3,37 3,42 3 η Συλλογή 3,76 3,75 3,53 4 η Συλλογή 3,30 3,39 3,38 5 η Συλλογή 3,20 3,32 3,35 6 η Συλλογή 3,60 3,68 3,74 7 η Συλλογή 3,44 3,37 3,44 ph 4 3,5 3 2,5 1o Πότισμα 2o Πότισμα 3o Πότισμα 4o Πότισμα 5o Πότισμα 6o Πότισμα 7o Πότισμα 1ος κομποστοποιητής 2ος κομποστοποιητής 3ος κομποστοποιητής Διάγραμμα 6. Η διακύμανση διασταλαζόντων κατά κομποστοποιητή. Πίνακας 11. Τιμές EC κατά διασταλαζόντων κατά κομποστοποιητή. E C 1ος κομποστοποιητής 2ος κομποστοποιητής 3ος κομποστοποιητής 1 o Συλλογή 1,34 1,21 1,17 2 o Συλλογή 3,40 3,75 3,90 3 o Συλλογή 2,14 2,25 2,26 4 o Συλλογή 2,90 2,64 2,94 5 o Συλλογή 2,18 2,76 2,33 6 o Συλλογή 6,35 6,96 6,77 7 o Συλλογή 8,79 9,25 9,07-27 -
EC 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 1o Πότισμα 2o Πότισμα 3o Πότισμα 4o Πότισμα 5o Πότισμα 6o Πότισμα 7o Πότισμα 1ος κομποστοποιητής 2ος κομποστοποιητής 3ος κομποστοποιητής Διάγραμμα 7. Η διακύμανση του EC διασταλαζόντων κατά κομποστοποιητή. Επισημαίνονται οι χαμηλές τιμές της EC των διασταλαζόντων υγρών κατά τις πέντε πρώτες συλλογές τους, σε αντίθεση με την πρώτη δοκιμή. 4.3 Εφαρμογή διασταλαζόντων στην άρδευση φυτών. Όπως προαναφέραμε με τα διασταλλάζοντα υγρά ποτίζονταν φυτά τομάτας. Στην παρακάτω εικόνα απεικονίζονται οι διαφοροποιήσεις μεταξύ των φυτών τομάτας, τα οποία ποτίζονταν με τα διασταλλάζοντα υγρά των τριών κομποστοποιητών. Εικόνα 27. Φυτά τομάτας που ποτίζονται με διασταλλάζοντα υγρά. Η ξηρή ουσία των φυτών που ποτίζονταν με τα διασταλλάζοντα υγρά των κομποστοποιητών παρουσιάζονται στον Πίνακα 12, που ακολουθεί. - 28 -
Πίνακας 12. Ξηρή ουσία φυτών (gr/φυτό). Κομποστοποιητές Φυτά Ξηρή ουσία (gr/φυτό) 1 ος τομάτα 9,30 2 ος τομάτα 24,02 3 ος τομάτα 27,76 Μάρτυρας (νερό) τομάτα 15,80 Όπως φαίνεται από τα στοιχεία του παραπάνω πίνακα, η ξηρή ουσία που παράχθηκε από τα φυτά που ποτίζονταν με τα διασταλλάζοντα υγρά του 3 ου κομποστοποιητή, έδωσαν και πάλι τα καλύτερα αποτελέσματα. 4.4 Μετρήσεις αερίων κομποστοποιητών. Πάνω στο καπάκι του κάθε κομποστοποιητή τοποθετήθηκε ένα ειδικό λαστιχένιο πώμα (septum) πάνω στο οποίο προσαρμόζονταν σύριγγα για την καθημερινή λήψη των παραγόμενων αερίων CH 4 και CO 2. Στους πίνακες και τα διαγράμματα που ακολουθούν παρουσιάζονται τα αποτελέσματα των μετρήσεων των αερίων που παράχθηκαν από τον κάθε κομποστοποιητή. Πίνακας 13. Εκπομπές αερίων 1 ου κομποστοποιητή κατά την διάρκεια της κομποστοποίησης. 1ος κομποστοποιητής (units (ml/l)) CH 4 CO 2 27/5/2008 899,1036 30/5/2008 1058,165 2/6/2008 1146,714 4/6/2008 758,0583 7/6/2008 881,451 10/6/2008 737,356 12/6/2008 0,009109 544,4986 13/6/2008 0,007391 525,2177 17/6/2008 0,005398 489,5593 24/6/2008 0,004367 712,3446 26/6/2008 0,008097 444,4406 1/7/2008 0,006575 592,7525 4/7/2008 0,00501 575,5544 7/7/2008 0,00501 638,548 8/7/2008 0,005323 612,8938 11/7/2008 0,008141 687,8659 15/7/2008 0,007489 351,7525 18/7/2008 0,007489 430,7484-29 -
1ος κομποστοποιητής units ml/l 0,01 0,009 0,008 0,007 0,006 0,005 0,004 0,003 0,002 0,001 0 CH4 1ος κομποστοποιητής units ml/l 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 27/5/2008 29/5/2008 31/5/2008 2/6/2008 4/6/2008 6/6/2008 8/6/2008 10/6/2008 12/6/2008 14/6/2008 16/6/2008 18/6/2008 20/6/2008 22/6/2008 24/6/2008 26/6/2008 28/6/2008 30/6/2008 2/7/2008 4/7/2008 6/7/2008 8/7/2008 10/7/2008 12/7/2008 14/7/2008 16/7/2008 18/7/2008 27/5/2008 29/5/2008 31/5/2008 2/6/2008 4/6/2008 6/6/2008 8/6/2008 10/6/2008 12/6/2008 14/6/2008 16/6/2008 18/6/2008 20/6/2008 22/6/2008 24/6/2008 26/6/2008 28/6/2008 30/6/2008 2/7/2008 4/7/2008 6/7/2008 8/7/2008 10/7/2008 12/7/2008 14/7/2008 16/7/2008 18/7/2008 Ημερομηνία CO2 Ημερομηνία Διάγραμμα 8. Μεταβολή της παραγωγής του CH 4 και του CO 2 στον 1 ο κομποστοποιητή κατά την διάρκεια της κομποστοποίησης. Πίνακας 14. Εκπομπές αερίων 2 ου κομποστοποιητή κατά την διάρκεια της κομποστοποίησης. 2ος κομποστοποιητής (units (ml/l)) CH 4 CO 2 27/5/2008 885,1142 30/5/2008 897,6238 2/6/2008 597,9318 4/6/2008 0,003314 5,292222 7/6/2008 578,059 10/6/2008 605,0673 12/6/2008 0,004723 430,3965 13/6/2008 0,004031 376,0371 17/6/2008 0,036283 1,286449 24/6/2008 0,004367 484,934 26/6/2008 0,005735 441,0819 1/7/2008 0,00407 366,2056 4/7/2008 0,00407 386,0019 7/7/2008 1,260024 8/7/2008 0,003757 449,8551 11/7/2008 0,005536 504,8836 15/7/2008 0,005536 273,5867 18/7/2008 0,006187 348,9371-30 -
2ος κομποστοποιητής units ml/l 0,04 0,035 0,03 0,025 0,02 0,015 0,01 0,005 0 CH4 27/5/2008 29/5/2008 31/5/2008 2/6/2008 4/6/2008 6/6/2008 8/6/2008 10/6/2008 12/6/2008 14/6/2008 16/6/2008 18/6/2008 20/6/2008 22/6/2008 24/6/2008 26/6/2008 28/6/2008 30/6/2008 2/7/2008 4/7/2008 6/7/2008 8/7/2008 10/7/2008 12/7/2008 14/7/2008 16/7/2008 18/7/2008 Ημερομηνία 2ος κομποστοποιητής units ml/l 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 CO2 27/5/2008 29/5/2008 31/5/2008 2/6/2008 4/6/2008 6/6/2008 8/6/2008 10/6/2008 12/6/2008 14/6/2008 16/6/2008 18/6/2008 20/6/2008 22/6/2008 24/6/2008 26/6/2008 28/6/2008 30/6/2008 2/7/2008 4/7/2008 6/7/2008 8/7/2008 10/7/2008 12/7/2008 14/7/2008 16/7/2008 18/7/2008 Ημερομηνία Διάγραμμα 9. Μεταβολή της παραγωγής CH 4 και του CO 2 στον 2 ο κομποστοποιητή κατά την διάρκεια της κομποστοποίησης. Πίνακας 15. Εκπομπές αερίων 3 ου κομποστοποιητή κατά την διάρκεια της κομποστοποίησης. 3ος κομποστοποιητής (units (ml/l)) CH 4 CO 2 27/5/2008 3,573098 30/5/2008 991,6686 2/6/2008 944,8402 4/6/2008 0,003314 557,3905 7/6/2008 430,0117 10/6/2008 3,481922 12/6/2008 0,037787 6,936931 13/6/2008 0,006719 366,8894 17/6/2008 0,009743 302,2364 24/6/2008 0,004049 376,7199 26/6/2008 0,003374 337,3268 1/7/2008 0,006262 1,178055 4/7/2008 0,00501 340,1435 7/7/2008 0,004383 347,2862 8/7/2008 0,003757 359,5166 11/7/2008 0,005861 403,4944 15/7/2008 0,00521 251,2362 18/7/2008 0,00521 302,0581-31 -