ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΟΙ ΛΥΣΕΙΣ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗ κύριο ΤΡΙΓΚΑ ΓΕΩΡΓΙΟ του ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟΥ του ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟΥ www.orion.edu.gr ΘΕΜΑ A 1.. γ 3. δ 4. β 5. γ ΘΕΜΑ Β Β1 Σελίδ 10: «Τ κύττρ των οργάνων έχουν στην επιφάνειά τους... οι µετµοσχεύσεις ν είνι επιτυχείς.» B Σελίδ 136: «Το πρόβτο Dolly δηµιουργήθηκε,... κλωνοποίηση θηλστικών.» Β3 Σελίδ 93: «Η συχνότητ των ετερόζυγων τόµων µε δρεπνοκυττρική νιµί... κι δυντότητ νπργωγής.» Β4 Σελίδ 108: «Όπως κι όλοι οι υπόλοιποι οργνισµοί... συσττικά διάφορων µορίων.» Σελίδ 1 πό 6
ΘΕΜΑ Γ 1) Ελέγχετι ο τρόπος κληρονόµησης της ιδιότητς «χρώµ µτιών» στη Drosophila, συνεπώς πρόκειτι γι µονοϋβριδισµό. Από τη διστύρωση της πτρικής γενεάς κι τους πόγονους στην F 1, συµπερίνουµε, ότι το λληλόµορφο γονίδιο που ελέγχει το κόκκινο χρώµ είνι επικρτές ένντι του λληλόµορφου που ελέγχει το λευκό χρώµ. Όπως συµπερίνουµε επίσης πό τους πογόνους της F γενιάς, υπάρχει κτνοµή των χρωµάτων συνρτήσει του φύλου. Συνεπώς, πρόκειτι γι γονίδιο φυλοσύνδετο. Τ φυλοσύνδετ γονίδι εδράζοντι στο Χ φυλετικό χρωµόσωµ κι δεν έχουν λληλόµορφο στο Υ. Συνεπώς, τ θηλυκά έχουν δύο λληλόµορφ γι την ιδιότητ κι τ ρσενικά µόνο έν. Συµβολίζοντς µε επικρτές το λληλόµορφο γι το κόκκινο χρώµ κι µε υπολειπόµενο το λληλόµορφο γι το λευκό, κι λµβάνοντς υπόψιν ότι στην F 1 προκύπτουν άτοµ µόνο της πτρικής γενιάς θ είνι Υ κι Α Α Χ Χ. Σύµφων µε τον πρώτο νόµο του Mendel περί διχωρισµού των λληλοµόρφων γονιδίων κτά την πργωγή γµετών, πό το ρσενικό άτοµο θ προκύψουν οι γµέτες Χ, Υ κι πό το θηλυκό άτοµο µόνο γµέτες Χ Α. Συνεπώς η διστύρωση θ είνι: P : Χ Χ Υ Α Α F : 1 A A A 100% πόγονοι µε κόκκιν µάτι Η διστύρωση των τόµων της F 1 µετξύ τους θ είνι η εξής: Χ Χ Υ Α Α Σύµφων µε τον πρώτο νόµο του Mendel κι πάλι, οι γµέτες που θ προκύψουν πό το θηλυκό άτοµο είνι: Χ Α, Χ κι οι γµέτες που θ προκύψουν πό το ρσενικό είνι: Χ Α, Υ. Συνολικά η διστύρωση είνι: Σελίδ πό 6
Α Α F1 F 1 : Χ Χ Υ A F : A A A A A Θηλυκά: 100% πόγονοι µε κόκκιν µάτι Αρσενικά: 50% µε λευκά, 50% µε κόκκιν µάτι Γ Αφού η σθένει είνι µονογονιδική, ελέγχετι πό λληλόµορφ ενός µόνο γονιδίου. Από τη διστύρωση I 1 I II 3 συµπερίνουµε, ότι η σθένει δεν µπορεί ν οφείλετι σε Αυτοσωµικό επικρτές γονίδιο, διότι σε υτή την περίπτωση τ άτοµ Ι 1 κι Ι δε θ µπορούσν ν είνι υγιή. Αν συµβολίσουµε µε Α το λληλόµορφο που είνι υπεύθυνο γι την σθένει, η διστύρωση σύµφων µε τον 1 ο νόµο του Mendel περί διχωρισµού των λληλοµόρφων στην πργωγή γµετών είνι: I1 I : ΙΙ : 100% υγιή (ΑΤΟΠΟ) Το ίδιο ισχύει κι στην περίπτωση του φυλοσύνδετου επικρτούς γονιδίου, όπου ν το λληλόµορφο γονίδιο που είνι υπεύθυνο γι την σθένει συµβολιστεί µε Χ Α Υ, η διστύρωση θ είνι: I I : Χ Υ Χ Χ 1 ΙΙ : εν προκύπτει σθενές άτοµο (ΑΤΟΠΟ) Από τη διστύρωση IΙΙ3 ΙΙΙ 4 IV3 συµπερίνουµε, ότι δεν είνι δυντόν η σθένει ν οφείλετι σε φυλοσύνδετο υπολειπόµενο, φού σε µι τέτοι περίπτωση ν συµβολίσουµε µε Χ το λληλόµορφο που είνι υπεύθυνο γι την σθένει, η διστύρωση θ είνι: A III3 III 4 : Χ Χ Χ Σελίδ 3 πό 6
ΙV : A A Τ θηλυκά είνι υγιή (ΑΤΟΠΟ). Άρ, η σθένει κληρονοµείτι µε υτοσωµικό υπολειπόµενο τρόπο. Γ3 Επειδή ο πτέρς (ΙΙ ) του τόµου ΙΙΙ 1 είνι σθενής, το ΙΙΙ 1 θ είνι ετερόζυγο. Το ίδιο ισχύει γι το άτοµο ΙΙΙ, του οποίου ο πτέρς (ΙΙ 3 ) είνι επίσης σθενής. Οι γονότυποί τους λοιπόν είνι IΙΙ3 = A κι IΙΙ = A. Σύµφων µε τον 1 ο νόµο του Mendel, οι γµέτες που θ προκύψουν πό κάθε άτοµο είνι Α, κι η διστύρωση θ είνι: ΙΙΙ1 ΙΙΙ : Α Α IV : Α Α ΑΑ Α Α Η πιθνότητ ν προκύψει άτοµο που πάσχει είνι 1 4. Όσον φορά το φύλο, διστυρώνοντς το θηλυκό ΙΙΙ 1 µε το ρσενικό ΙΙΙ θ έχουµε: III1 III : ΧΧ Χ ΙV : Η πιθνότητ ν προκύψει ρσενικός πόγονος είνι 1. Η κάθε κύηση είνι ξεχωριστό γεγονός πό την προηγούµενη κι η πιθνότητ ν ισχύουν κι τ δύο τυτόχρον (γόρι που ν πάσχει) είνι 1 1 = 1. 4 8 Σελίδ 4 πό 6
Συνεπώς, η πιθνότητ το ζευγάρι ΙΙΙ 1 κι ΙΙΙ ν ποκτήσουν γόρι που πάσχει είνι 1 8 (1,5%). Γ4. Αν τ άτοµ Ι 1 κι Ι 4 πάσχουν πό σθένει που οφείλετι σε γονίδιο µιτοχονδρικού DNA, το άτοµο που θ κληρονοµήσει υτό το γονίδιο είνι µόνο το ΙΙ 4. Αυτό οφείλετι στο γεγονός ότι το ζυγωτό των νώτερων οργνισµών περιέχει µόνο τ µιτοχόνδρι που προέρχοντι πό το ωάριο, οπότε κι η προέλευση των µιτοχονδρικών γονιδίων είνι µητρική. ΘΕΜΑ 1. Η µη κωδική λυσίδ είνι η 1, η κωδική είνι η κι ο προσντολισµός του τµήµτος: Αλυσίδ 1: 5 GTTGAA - - - - - - - - TTCTC 3 Αλυσίδ : 3 CAACTT - - - - - - - - AAGAG 5 Η µη κωδική λυσίδ διθέτει κωδικόνιο ένρξης 3 ΤΑC 5, το οποίο µετγράφετι προς 5 AUG 3 στο προκύπτον mrna κι νά βήµ τριπλέτς κωδικόνιο λήξης 3 ATΤ 5, το οποίο µετγράφετι προς 5 UAA 3. Η µετγρφή της µη κωδικής λυσίδς γίνετι πό την RNA-πολυµεράση, η οποί λειτουργεί µε κτεύθυνση 5 3 κι µε τον τρόπο υτό προκύπτει το mrna ντιπράλληλ προς τη µη κωδική λυσίδ. Ως εκ τούτου, η πάνω λυσίδ είνι η µη κωδική κι η κάτω µε τον προσντολισµό που νφέρθηκε προηγούµεν. Η λυσίδ 1 ντιγράφετι µε συνεχή τρόπο Η λυσίδ ντιγράφετι µε συνεχή τρόπο Το ένζυµο που συνθέτει τις θυγτρικές λυσίδες κτά την ντιγρφή του DNA είνι η DNΑ-πολυµεράση, η οποί γι ν ξεκινήσει την ντιγρφή χρειάζετι έν ελεύθερο ΟΗ. Επειδή δεν υπάρχει ελεύθερο διθέσιµο υδροξύλιο, πριν τη λειτουργά της DNAπολυµεράσης δρ το πριµόσωµ, το οποίο είνι έν σύµπλοκο ενζύµων που συνθέτει πρωτρχικά τµήµτ RNA στις θέσεις ένρξης ντιγρφής. Επειδή η DNA-πολυµεράση λειτουργεί µε κτεύθυνση 5 3, η µι λυσίδ είνι συνεχής κι η άλλη συνεχής. Στη συνεχή λυσίδ θ τοποθετείτι έν πρωτρχικό τµήµ RNA κι στην συνεχή θ Σελίδ 5 πό 6
τοποθετούντι περισσότερ. Ως εκ τούτου, κι µε βάση την ρχή συµπληρωµτικότητς των βάσεων, στην λυσίδ 1 θ υπάρχουν τ πρωτρχικά τµήµτ (i) κι (ii) µε συνέπει η λυσίδ υτή ν είνι συνεχής κι στην λυσίδ θ τοποθετείτι το πρωτρχικό τµήµ (iii) κι έτσι η λυσίδ υτή θ είνι συνεχής. 3. Το πλσµίδιο που θ επιλεγεί είνι το Α. Γι τη δηµιουργί του νσυνδυσµένου πλσµιδίου, το πλσµίδιο θ κοπεί µε την περιοριστική ενδονουκλεάση EcoR1, η οποί νιχνεύει την λληλουχί 5 GAATTC 3 3 CTTAAG 5 κι δισπά τους φωσφοδιεστερικούς δεσµούς νάµεσ στην Α κι τη G. Στο πλσµίδιο Β η λληλουχί δεν νγνωρίζετι πό την EcoR1 λόγω ντίθετου προσντολισµού. Στο πλσµίδιο Α θ δισπστούν φωσφοδιεστερικοί δεσµοί κι κτά το σχηµτισµό του νσυνδυσµένου πλσµιδίου θ δηµιουργηθούν 4 φωσφοδιεστερικοί δεσµοί. 4. Με τον όρο «γονιδίωµ» εννοούµε την ποσότητ του γενετικού υλικού που υπάρχει στον πυρήν του κυττάρου. Το κύττρο µε το γονιδίωµ που ποτελείτι πό 8 1,6 10 ζεύγη βάσεων είνι γµετικό, το οποίο περιέχει έν ντίγρφο του γενετικού υλικού. Το κύττρο µε το γονιδίωµ που ποτελείτι πό 8 3, 10 ζεύγη βάσεων είνι σωµτικό κύττρο, το οποίο είνι διπλοειδές, µε δύο ντίγρφ του γενετικού υλικού. Το κύττρο µε το γονιδίωµ που ποτελείτι πό 8 6,4 10 ζεύγη βάσεων είνι σωµτικό κύττρο στη µετάφση, όπου έχει διπλσιστεί το γενετικό του υλικό. Σελίδ 6 πό 6