iv. javaxisvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti humanitarul mecnierebata fakulteti kavkasiologiis instituti saswavlo weli

iv. javaxisvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti humanitarul mecnierebata fakulteti kavkasiologiis instituti (BA) kavkasiologia 2009-2010 saswavlo weli programis xelmzrvaneli: sr. prof. cira baramize programis analogi ar arsebobs Tbilisi 1

iberiul-kavkasiuri enatmecnierebis safuzvelze iranulenova ni etnosebi kavkasiasi Turqulenovani etnosebi kavkasiasi kavkasiis istoria I moduli afxazuri (afxaztmco dneoba) studenti intensiuradseiswavlis afxazur enas. afxazur folklors a da literatur as afxazi xalxis etnografia s. II moduli adiruri (adireur - Cerqezuli) studenti intensiurad Seiswavlis adireur- (Cerqezul) enas. III moduli naxuri (CeCnuri) studenti intensiurad Seiswavlis naxur ena- Tagan CeCnurs, ingusursa da wova- TuSurs. IV moduli darestnuri enebi students ezleva sasualeba, aircios intensiuri swavlebisatvis darestnur enatagan: xunzuri, Tabasaranuli,udiuri, gacvliti programebit:lezgiuri, darguuli, lakuri. V moduli ostmcodneoba studenti intensiurad Seiswavlis osur enas, osi xalxis istoriasa da kulturas, osuris, rogorc indoevropuli enis mni- Svnelobas kavkasiasi gavrcelebul enata Soris. VI moduli azerbaijanmco dneoba studenti intensiurad Seiswavlis azerbaijanul enas azerbaija nis istoriasa da kulturas, azerbaijanis reliqtur enebs. students sasualeba ezleva gacvliti programebit Seiswavlos danarceni Turqulenovani etnosebic (yaracauli, balyaruli, yumiyuri...). VII moduli kavkasiis xalxta istoria studenti qronologiurad Seiswavlis kavkasiasi mcxo vrebi etnosebis istoriisa da kulturis sakitxebs, etnografias, arqeologias, fizikur antropologias, kavkasiuri civilizaciis problemur sakitxebs. safakulteto savaldebulo sagnebi 40 safakulteto arceviti sagnebi (enebi) 20 kavkasiologis kompetenciisatvis savaldebulo sagnebi 25 kr. 2

H. 14-C-1 kavkasiis xalxta istoria 1 5 kr. H. 14-C-2 kavkasiis xalxta istoria 2 5 kr. H. 14-C-3 iberiul-kavkasiuri enatmecniereba 5 kr. H. 14-C-4 qartuli enis Teoriuli gramatika 5 kr. H. 14-C-5 kavkasiis xalxta folklori (ZiriTadi problemebi) 5 kr. I moduli - afxaztmcodneoba savaldebulo sagnebi 60 kr. H. 14-1-01 afxazuri ena 1 5 kr. H. 14-1-02 afxazuri ena 2 5 kr. H. 14-1-03 afxazuri ena 3 5 kr. H. 14-1-04 afxazuri ena 4 5 kr. H. 14-1-05 afxazuri ena 5 5 kr. H. 14-1-06 afxazuri folklori 5 kr. H. 14-1-07 afxazuri literaturis istoria 5 kr. H. 14-1-08 afxazi xalxis etnologia 5 kr. H. 14-1-09 adireuri (Cerqezuli) ena 1 5 kr. H. 14-1-10 CeCnuri ena 1 5 kr. H. 14-1-11 xunzuri ena 1 5 kr. H. 14-C-12 iberiul-kavkasiur enata Seswavlis istoria 5 kr. I modulis arceviti sagnebi 15 kr. H. 14-1-22 Tabasaranuli ena 1 5 kr. H. 14-1-23 udiuri ena 1 5 kr. H. 14-1-24 zanuri (megrul-wanuri) ena 5 kr. H. 21-1-04 svanuri ena 5 kr. H. 00-f-2 zogadi enatmecniereba 5 kr. 3

II moduli _ adiruri (Cerqezuli) savaldebulo sagnebi 60 kr. H. 14-1-09 adireuri (Cerqezuli) ena 1 5 kr. H. 14-2-25 adireuri (Cerqezuli) ena 2 5 kr. H. 14-2-26 adireuri (Cerqezuli) ena 3 5 kr. H. 14-2-27 adireuri (Cerqezuli) ena 4 5 kr. H. 14-2-28 adireuri (Cerqezuli) ena 5 5 kr. H. 14-1-29 ubixuri ena 5 kr. H. 14-1-01 afxazuri ena 1 5 kr. H.14-1-10 CeCnuri ena 1 H.14-1-22 Tabasaranuli ena 1 H.14-1-11 xunzuri ena 1 H.14-C-12 iberiul-kavkasiur enata Seswavlis istoria H.14-2-30 Cerqezi xalxis istoria 5 kr. 5 kr. 5 kr. 5 kr. 5 kr. II modulis arceviti sagnebi 15 kr. H. 14-1-23 udiuri ena 1 5kr. H. 14-1-24 zanuri (megrul-wanuri) ena 5 kr. H. 21-1-04 svanuri ena 5 kr. H. 00-f-3 lingvisturi komparativistikis Teoria 5 kr. H. 00-f-2 zogadi enatmecniereba 5 kr. 4

III moduli - CeCnuri (naxuri) savaldebulo sagnebi 60 kr. H. 14-1-10 CeCnuri ena 1 5 kr. H. 14-3-31 CeCnuri ena 2 5 kr. H. 14-3-32 CeCnuri ena 3 5 kr. H. 14-3-33 CeCnuri ena 4 5 kr. H. 14-3-34 CeCnuri ena 5 5 kr. H.14-3-35 ingusuri ena 5 kr. H.14-3-36 bacburi (wova-tusuri) ena 5 kr. H. 14-1-11 xunzuri ena 1 5 kr. H. 14-C-12 iberiul-kavkasiur enata Seswavli istoria 5 kr. H.14-1-22 Tabasaranuli ena 1 5 kr. H.14-3-37 CeCneT-inguSeTis istoria 5 kr. H. 14-1-01 afxazuri ena 1 5 kr. III modulis arceviti sagnebi 15 kr. H. 14-1-09 adireuri (Cerqezuli) ena 1 5 kr. H. 14-1-29 ubixuri ena 5 kr. H. 14-1-24 zanuri (megrul-wanuri) ena 5 kr. H. 21-1-04 svanuri ena 5 kr. H. 14-1-23 udiuri ena 1 5 kr. H. 00-f-2 zogadi enatmecniereba 5 kr. 5

IV moduli - darestnuri savaldebulo sagnebi /60 kr. an an an H.14-1-11 xunzuri ena 1 / 5 H.14-1-22 Tabasaranuli ena 1 / 5 H.14-1-23 udiuri ena 1 / 5 H.14-4-38xunZuri ena 2 / 5 H.14-4-42 Tabasaranuli ena 2 /5 H.14-4-46 udiuri ena 2 / 5 H.14-4-39xunZuri ena 3 / 5 H.14-4-43Tabasaranuli ena 3 / 5 H.14-4-47udiuri ena 3 / 5 H.14-4-40xunZuri ena 4 / 5 H.14-4-44Tabasaranuli ena 4 / 5 H.14-4-48 udiuri ena 4 / 5 H.14-4-41xunZuri ena 5 / 5 H.14-4-45Tabasaranuli ena 5 / 5 H.14-4-49 udiuri ena 5 / 5 H.14-1-01 afxazuri ena 1 5 kr. H.14-1-09 adireuri (Cerqezuli) ena 1 5 kr. H.14-1-29 ubixuri ena 5 kr. H.14-C-12 iberiul-kavkasiur enata Seswavlis istoria 5 kr. H.14-1-50 darestnis istoria 5 kr. H.14-1-0 ert-erti sxva kavkasiuri ena 5 kr. H. 00-f-2 zogadi enatmecniereba 5 kr. IV modulis arceviti sagnebi 15 kr. H. 14-1-29 ubixuri ena 5 kr. H. 14-1-24 zanuri (megrul-wanuri) ena 5 kr. H. 21-1-04 svanuri ena 5 kr. H. 00-f-3 lingvisturi komparativistikis Teoria 5 kr. H. 00-f-2 zogadi enatmecniereba 5 kr. 6

V moduli - ostmcodneoba savaldebulo sagnebi 60 kr. H. 14-5-52 osuri ena 1 5 kr. H. 14-5-53 osuri ena 2 5 kr. H. 14-5-54 osuri ena 3 5 kr. H. 14-5-55 osuri ena 4 5 kr. H. 14-5-56 osuri ena 5 5 kr. H. 14-5-57 osuri literaturis istoria 5 kr. H. 14-5-58 osi xalxis istoria 5 kr. H. 14-5-59 osuri folklori 5 kr. H. 14-5-60 osi xalxis etnografia 5 kr. H. 16-02-1 sparsuli ena 1 5 kr. H. 14-1-00 afxazur-adirur enata qvejgufidan ert-erti ena 5 kr. H. 14-4-00 naxur-darestnur enata qvejgufidan ert-erti ena 5 kr. V modulis arceviti sagnebi 15 kr. H. 14-5-63 osur-kavkasiuri enobrivi Sexvedrebi 5 kr. H. 21-43 SedarebiTi mitologia 5 kr. H. 15-02 iranul enata Seswavlis Sesavali 5 kr. H. 00-f-2 zogadi enatmecniereba 5 kr. 7

VI moduli - azerbaijanmcodneoba savaldebulo sagnebi 60 kr. H. 14-6-64 azerbaijanuli ena 1 5 kr. H. 14-6-65 azerbaijanuli ena 2 5 kr. H. 14-6-66 azerbaijanuli ena 3 5 kr. H. 14-6-67 azerbaijanuli ena 4 5 kr. H. 14-6-68 azerbaijanuli ena 5 5 kr. H. 14-6-69 azerbaijanuli literaturis istoria 1 5 kr. H. 14-6-70 azerbaijanuli literaturis istoria 2 5 kr. H. 14-6-71 azerbaijanuli folklori 5 kr. H. 14-6-72 azerbaijanis istoria da kultura 1 5 kr. H. 14-6-73 azerbaijanis istoria da kultura 2 5 kr. H. 14-6-74 azerbaijanuli saliteraturo enis istoria 5 kr. H. 14-6-75 azerbaijanis mcirericxovan xalxta enebi 5 kr. VI modulis arceviti sagnebi 15 kr. H. 14-6-76 Tanamedrove azerbaijani 5 kr. H. 09-11 axlo armosavletis qveynebis istoria (Sua saukuneebi) 5 kr. H. 09-12 axlo armosavletis qveynebis istoria (axali da uaxlesi periodi) 5 kr. H. 17-02 Turqul enata Seswavlis Sesavali 5 kr. H. 14-4-00 ert-erti iberiul-kavkasiuri ena 5 kr. 8

VII moduli - kavkasiis xalxta istoria savaldebulo sagnebi 60 kr. H. 14-7-01 kavkasiis istoriuli geografia 5 kr. H. 14-7-77 kavkasiis xalxta etnologia 5 kr. H. 14-7-78 kavkasiis arqeologia 5 kr. H. 14-7-79 religiis istoria da religia Tanamedrove msofliosi 5 kr. H. 14-7-80 kavkasiis xalxta fizikuri antropologia 5 kr. H. 14-7-81 kavkasiis xalxta kultura 5 kr. H. 14-7-82 ruseti da kavkasia XVI-XXI s.s. 5 kr. H. 14-7-83 saqartvelosa da somxetis eklesiata urtiertobebis istoria IV-XIX s.s. 5 kr. H. 14-4-00 ert-erti iberiul-kavkasiuri ena 20 kr. VII modulis arceviti sagnebi 15 kr. H. 14-7-84 axlo armosavletis qveynebis istoria (Sua saukuneebi) 5 kr. H. 09-12 axlo armosavletis qveynebis istoria (axali da uaxlesi periodi) 5 kr. H.09-00 msoflio istoria (qveynis da periodis arcevit) 5 kr. H. 21-5-24 ruseti, saqartvelo da amierkavkasiuri saxanoebixvi- XIXsaukunis pirv. meotxedi 5 kr. H. 21-5-22 rusetis armosavluri politika 5 kr. 9

arceviti sagnebi kavkasiologiis yvela modulisatvis 10 kr. 14-1-51 enobrivi situacia kavkasiasi 5 kr. H. 14-C-86 kavkasiis istoriuli geografia 5 kr. H. 14-C-87 rusuli enis praqtikuli gramatika 5 kr. H. 00 f- 2 zogadi enatmecniereba 5 kr. H. 14-C-88 baskur-kavkasiuri urtiertobebi 5 kr. H. 14-7-78 kavkasiis arqeologia 5 kr. H. 14-7-77 kavkasiis etnologia 5 kr. H. 21-06 Zveli qartuli ena 5 kr. H.09-00 msoflio istoria (qveynisa da periodis arcevit) 5 kr. kavkasiologiis sabakalavro programis arceviti sagnebi momijnave specialobebidan 35 kr. H.09.06 Zveli armosavletis istoria H.09.11 axlo armosavletis istoria (Sua saukuneebi) H.09.12 axlo armosavletis istoria(axali da uaxlesi periodi) H.21.27 qartvelur enata SedarebiTi gramatika H.21.27 qartuli enis struqturuli analizi H.15.01 islami (religia, istoria, civilizacia) H.15.22 armosavluri kultura 5 kr. 5 kr. 5 kr. 5 kr. 5 kr. 5 kr. 5 kr. 10

Tavisufali krediti damatebiti specialobis kreditebi sabakalavro nasromi 10 kr. 60 kr. 10 kr. damatebiti programa - kavkasiologia 60 kr. H. 14-C-01 kavkasiis xalxta istoria 1 5 kr. H. 14-C-02 kavkasiis xalxta istoria 2 5 kr. H. 14-C-03 iberiul-kavkasiuri enatmecnierebis Sesavali 5 kr. H. 14-C-04 enobrivi situacia kavkasiasi 5 kr. H. 14-C0-5 kavkasiis xalxta folklori 5 kr. H. 14-C-00 ert-erti kavkasiuri ena 25 kr. arceviti sagnebi 15 H. 14-C-86 kavkasiis istoriuli geografia 5 kr. H. 14-7-79 religiis istoria da religia Tanamedrove msofliosi 5 kr. H. 14-7-78 kavkasiis arqeologia 5 kr. H. 14-7-77 kavkasiis etnologia 5 kr. H. 14-C-87 rusuli enis praqtikuli gramatika 5 kr. H. 14-C-12 iberiul-kavkasiur enata Seswavlis istoria 5 kr. 11

kavkasiologiis sabakalavro programa dayofilia Svid modulad, rac students sasualebas azlevs swavlebis pirvelive safexurze sworad gansazrvros arcevani. kavkasiologia, rogorc dargi, sawiroebs kompleqsur midgomas, rac udavod xels Seuwyobs da srulyofils gaxdis swavlebis samive safexurs (bakalavriati, magistratura, doqtorantura) da samecniero kvlevebis mravalsaxeobata sistemasi moyvanas. iberiul-kavkasiur enata garda kavkasiasi gavrcelebulia araiberiul-kavkasiuri enebi: osuri, somxuri, azerbaijanuli... iberiul-kavkasiuri modgmis xalxebs am xalxebtan enobrivi da ekonomikurkulturuli urtiertobebi oditganve hqondat. es urtiertobebi aisaxa enasic da kulturasic. amitomac Cven mier axlad Seqmnil programebsi wina planze swored enis swavlebaa wamoweuli. sabakalavro programebi kavkasiologiasi aniwebs akademiur xarisxs _ humanitarul mecnierebata bakalavri (kavkasiologi). swavlis mizani: pirveli otxi moduli iberiul-kavkasiuri enatmecnierebis safuzvelzea Seqmnili da gulisxmobs qartulis monatesave mtis kavkasiur enata Seswavlas. otxive modulsi gatvaliswinebulia TiTo prioritetuli kavkasiuri enis swavleba, rata kursdamtavrebuls SeeZlos am enata codnis praqtikulad gamoyeneba, komunikacia, Targmna da teqstis lingvisturi analizi. swavlis Sedegi: a) iberiul-kavkasiuri enebis programis swavlebis dros momavali bakalavri gazlierebit Seiswavlis ramdenime kavkasiur enas. 2009-2010 saswavlo wels aseti prioritetuli enebia afxazuri, adireuri, Tabasaranuli, xunzuri, udiuri da CeCnuri. prioritetuli enebi yovel wels studentta arcevanis Sesabamisad icvleba. studenti, garda prioritetuli enisa, moismens ramdenime mtis kavkasiuri enis mimoxilvit kurss; Seiswavlis savaldebulo safakulteto, agretve ZiriTadi da damatebiti programebit gatvaliswinebul sagnebs. bakalavriatis damtavrebisas axalgazrdas ert-erti iberiul-kavkasiuri ena ecodineba A2 doneze, xolo danarceni saprogramo ena A1 doneze da SeeZleba am enaze molaparake pirtan kontaqti. daeufleba am enata kvlevis metodikas, gamomusavebuli eqneba 12

mkvlevristvis sawiro unar-cvevebi. studenti, amavdroulad, arceuli modulis farglebsi Seiswavlis konkretuli regionis istoriisa da kulturis sakitxebs, rac mas sasualebas miscems momavalsi magistraturis programis SerCevis dros sworad gansazrvros profesiuli orientiri. b) students Camouyalibdeba mkafio warmodgenebi kavkasiis, rogorc ertiani istoriul-kulturuli sivrcis warsulze uzvelesi xanidan Cvens dromde: kavkasiasi mcxovrebi calkeuli xalxebisa da etnikuri jgufebis rolze istoriul processi. es codna mat xels Seuwyobs uket gaigon Tanamedrove etno- da geopolitikuri realiebi. dasaqmebis sferoebi: kavkasiologiis bakalavriatis kursdamtavrebuls SeeZleba imusaos eqspertkavkasiologad saxelmwifo da arasamtavrobo organizaciebsi, masmediasi, kulturul urtiertobata centrebsi, turizmis sferosi. d) swavlis gagrzelebis sasualeba: bakalavriatis kursdamtavrebuls sasualeba ezleva swavla ganagrzos swavlebis meore safexurze magistraturasi. dasaqmebis sferoebi didia, radgan bakalavri ZiriTad specialobastan ertad irebs meore specialobasac, kerzod SeeZleba imusaos eqspert-kavkasiologad saxelmwifo da arasamtavrobo organizaciebsi, masmediasi, kulturul urtiertobata centrebsi. swavlis gagrzelebis sasualebac alternatiulia. damatebiti programis atvisebis Semdeg bakalavrs sasualeba eqneba aircios magistratura an Tavis ZiriTad specialobasi, an kavkasiologiasi. damatebit specialobaze mirebis winapiroba unda iyos amgvari: nebismieri humanitaruli an arahumanitaruli specialobis students daubrkoleblad SeuZlia aircios damatebiti specialoba kavkasiologiasi. 13

programis koordinatorebi: joni kviciani marika jiqia programis xelmzrvaneli sruli profesori cira baramize 14

kavkasiologiis institutis sabakalavro programis profesura (8 semestrisatvis) I. akad. personali 1. c. baramize 2. j. kviciani 3. m. Cuxua 4. n. mawavariani 5. r. abasia II. enebis centri 1. l. avizba 2. n. bepievi 3. r. fareulize 4. T. ujuxu III. momijnave specialobebis akad. personali 1. x. mamisimedisvili 2. t. maxauri 3. T. qurdovanize 4. r. TofCiSvili 5. m. qurdiani 6. m. futurize 7. q. xucisvili 8. g. JuJunaSvili 15

9. l. baramize 10. i. kapanaze 11. m. nikolaisvili IV. mowveuli profesorebi 1. r. janasia 2. n. ruxaze 3. v. Sengelia 4. s. baxia-oqruasvili 5. l. bitaze 6. a. musaevi 7. s. zedelasvili 8. i. kapanaze sul 25. saswavlo da samecniero kvlevis materialur-teqnikuri baza 1. Tsu I korp. aud 104 a 2. arn. Ciqobavas kabinet-muzeumi (i.wavwavazis #19) 3. arn. Ciqobavas saxelobis enatmecnierebis institutis biblioteka 4. arn. Ciqobavas kabinet-muzeumis biblioteka 5. kavkasiologiis institutis biblioteka 6. kompiuteruli teqnika 16

სამეცნიერო-კვლევის მატერიალურ-ტექნიკური ბაზა: კვლევითი კომპონენტი (modulis არსებობის შემთხვევაში) danarti 1 kodi sagnis/modulis saxelwodeba enatmecnierebi s Sesavali filosofiis Sesavali akademiuri wera saqartvelos istoria evropuli ena armosavluri an klasikuri ena Sesavali kavkasiologia Si Sesavali arcevit(rekomen direbulia Sesavali qartul filologiasi) safakulteto kursebi / modulebi 50 kr. ECTS kreditebi sakontaqto / damoukidebeli musaobis saatebis raodenoba 5 45/80 5 45/80 5 45/80 5 45/80 10 10 5 5 60/65 60/65 45/80 45/80 saganze/modulze dasvebis winapiroba swavlebis semestri (Semodgomis/ gazafxulis) leqtori/ leqtore bi kavkasiologiis kompetenciisatvis savaldebulo sagnebi kavkasiis xalxta 10 istoria iberiulkavkasiuri 5 enatmecniereba qartuli enis Teoriuli 5 kursi zogadi enatmecniereba 5 45/80 I-II 45/80 I 60/65. II 45/80 II 17

kodi sagnis/modulis saxelwodeba afxazuri ena(1,2,3,4,5,) ECTS kreditebi I moduli (afxaztmcodneoba) savaldebulo sagnebi sakontaqto / damoukidebeli musaobis saatebis raodenoba saganze/modulze dasvebis winapiroba swavlebis semestri (Semodgomis/ gazafxulis) 25 sak. 6 (2+2+2), (Semodgomis/ gazafxulis) leqtori/ leqtore bi afxazuri folklori 3.afxazuri lit.ist afxazi xalxis etnologia iberiulkavkasiur enata Seswavlis ist. adireuri(cerqe zuli) ena1 5 sak. 3 (2+1), damouk.2. 5 sak. 3 (2+1), damouk.2. 5 sak. 3 (2+1), damouk.1. 5 sak.3(2+1), damouk.1. 5 sak.4 (2+2) I xunzuri ena1 5 sak.4 (2+2) II CeCnuri ena 1 5 sak.4 (2+2) III Tabasaranuli ena zanuri(megrul- Wanuri) ena pirveli modulis arceviti sagnebi 5 sak.4 (2+2) I 5 sak.4 (2+2) I svanuri ena 5 sak.4 (2+2) I II I II I 18

II modulis,,adireuri (Cerqezuli) savaldebulo sagnebi kodi sagnis/modulis saxelwodeba adireuri (Cerqezuli) ena(1,2,3,4,5,) ECTS kreditebi sakontaqto / damoukidebeli musaobis saatebis raodenoba saganze/modulze dasvebis winapiroba swavlebis semestri (Semodgomis/ gazafxulis) 25 sak. 6 (2+2+2), I-VIII ubixuri ena 5 sak4(2+2) II afxazuri ena 1 5 sak.4(2+2) I CeCnuri ena 1 5 sak4(2+2) I 5 sak.4(2+2) I Tabasaranuli ena 1 xunzuri ena 1 5 sak.4(2+2) I 5 sak.3(2+1) I iberiulkavkasiur enata Seswavlis istoria Cerqezi xalxis istoria 5 sak.3 (2+1) II leqtori/ leqtore bi II modulis arceviti sagnebi udiuri ena 1 5 sak.4(2+2) I zanuri(megrul- Wanuri)ena 5 sak.4(2+2) I svanuri ena 5 sak.4(2+2) I III modulis,,cecnuri (naxuri) savaldebulo sagnebi kodi sagnis/modulis saxelwodeba ECTS kreditebi sakontaqto / damoukidebeli musaobis saatebis raodenoba saganze/modulze dasvebis winapiroba swavlebis semestri (Semodgomis/ gazafxulis) CeCnuri ena 25 sak. 6 (2+2+2), I-VIII (1,2,3,4,5,) ingusuri ena 5 sak. 4 (2+2), II leqtori/ leqtore bi bacburi ena 5 sak. 4 (2+2), II xunzuri ena 5 sak. 4(2+2) I 19

iberiulkavkasiur 5 sak.3 (2+1) I enata ASeswavlis istoria Tabasaranuli 5 sak. 4(2+2) I ena 1 CeCneTinguSeTis 5 sak.3 (2+1) II istoria afxazuri ena1 5 sak. 4(2+2) I III modulis arceviti sagnebi adireuri(cerqe 5 sa.4 (2+2) I zuli)ena ubixuri ena 5 sak. 4(2+2) I udiuri ena 1 5 sak. 4(2+2) I IV moduli (darestnur enebsi) savaldebulo sagnebi kodi sagnis/modulis saxelwodeba ECTS kreditebi sakontaqto / damoukidebeli musaobis saatebis raodenoba saganze/modulze dasvebis winapiroba swavlebis semestri (Semodgomis/ gazafxulis) an xunzuri ena 25 sak. 6 (2+2+2), I-VIII (1,2,3,4,5,) an 25 sak. 6 (2+2+2), I-VIII Tabasaranuli ena an udiuri ena 25 sak. 6 (2+2+2), I-VIII (1,2,3,4,5,) ubixuri ena 5 sak. 4 (2+2), I iberiulkavkasiur enata Seswavlis ist. 5 sak. 3 (2+1), damouk.1. I afxazuri ena 1 5 sak.4 (2+2) I leqtori/ leqtore bi adireuri (Cerqezuli) ena1 darestnis istoria qartuli paleografia Zveli qartuli ena 5 sak.4 (2+2) I 5 sak 3(2+1) I 5 sak.4 (2+2) I 5 sak.4 (2+2) I 20

ubixuri ena 5 IV modulis arceviti sagnebi sak.4 (2+2) I V moduli (ostmcodneoba) savaldebulo sagnebi kodi sagnis/modulis saxelwodeba ECTS kreditebi sakontaqto / damoukidebeli musaobis saatebis raodenoba saganze/modulze dasvebis winapiroba swavlebis semestri (Semodgomis/ gazafxulis) osuri ena 25 sak. 6 (2+2+2), I-VIII (1,2,3,4,5,) osuri 5 sak. 3 (2+1) I lit.istoria damouk.1. osi xalxis 5 sak. 3 (2+1), I istoria damouk.2. osuri 5 sak. 3 (2+1) II folklori damouk.2. osi xalxis 5 sak. 3 (2+1) II etnografia damouk.2. sparsuli ena 5 II sak. 4 (2+2), zanuri 5 I (megrul- sak.4 (2+2) Wanuri)ena svanuri ena 5 sak.4(2+2) I afxazuradirur enata qvejgufidan ert-erti ena naxurdarestnur enata qvejgufidan ert-erti ena 5 sak. 4 (2+2), II 5 sak. 4 (2+2), II leqtori/ leqtore bi V modulis arceviti sagnebi osurkavkasiuri enobrivisexved 5 sak. 3 (2+1) II 21

rebi SedarebiTi mitologia iranul enata Seswavlis Sesavali 5 sak. 3 (2+1) II 5 sak. 3 (2+1) II VI moduli (azerbaijantmcodneoba) savaldebulo sagnebi kodi sagnis/modulis saxelwodeba azerbaijanuli ena (1,2,3,4,5,) azerbaijanuli lit.istoria 1,2 azerbaijanis istoria da kultura1,2 azerbaijanis mcirericxovan xalxta enebi azerbaijanuli saliteraturo enis istoria azerbaijanuli folklori ECTS kreditebi sakontaqto / damoukidebeli musaobis saatebis raodenoba saganze/modulze dasvebis winapiroba swavlebis semestri (Semodgomis/ gazafxulis) 25 sak. 6 (2+2+2), I-VIII 10 sak. 3 (2+1) I-II 10 sak. 3 (2+1) 5 sak. 3 (2+1) damouk.1. 5 sak. 3 (2+1) damouk.1. 5 sak. 3 (2+1) II I-II II II leqtori/ leqtore bi Tanamedrove azerbaijani Turqul enata Seswavlis Sesavali ert-erti iberiul kavkasiuri ena VI modulis arceviti sagnebi 5 sak. 3 (2+1) 5 sak. 3 (2+1) 5 sak. 4 (2+2) II I II 22

VII moduli (kavkasiis xalxta istoria) savaldebulo sagnebi kodi sagnis/modulis saxelwodeba ECTS kreditebi kavkasiis istoriuli 5 geografia kavkasiis xalxta 5 etnologia kavkasiis arqeologia 5 kavkasiis xalxta 5 fizikuri antropologia kavkasiis xalxta kultura ruseti da kavkasia XVI- XXI ss. ert-erti iberiulkavkasiuri ena saqartvelosa da somxetis eklesiata urtiertobebis istoria IV- XIXss. sakontaqto / damoukidebeli musaobis saatebis raodenoba sak. 3 (2+1) sak. 3 (2+1) damouk.1. sak. 3 (2+1), damouk.1. sak. 3 (2+1) damouk.1. 5 sak. 3 (2+1) damouk.1. 5 25 5 sak. 3 (2+1) damouk.1. sak 6 (2+2+2) sak. 3 (2+1) damouk.1. saganze/modulze dasvebis winapiroba swavlebis semestri (Semodgomis/ gazafxulis) I II I I I I I I leqtori/ leqtore bi VII modulis arceviti sagnebi ruseti,saqartv elo da amierkavkasiuri saxanoebi rusetis armosavluri politika maxlobeli armosavletis qveynebis istoria(axali da uaxlesi periodi) 5 5 5 sak. 3 (2+1) damouk.1. sak. 3 (2+1) damouk.1. sak. 3 (2+1) damouk.1. I II II 23

arceviti sagnebi Svidive modulisatvis kodi sagnis/modulis saxelwodeba kavkasiis xalxta folklori enobrivi situacia kavkasiasi kavkasiis xalxta etnografia rusuli enis fuqcionaluri gramatika kavkasiis istoriuli geografia msoflio literaturis istoria (qartuli literaturis istoria Zv., axali, uaxlesi) ECTS kreditebi 5 sakontaqto / damoukidebeli musaobis saatebis raodenoba sak. 3 (2+1), damouk.1. 5 sak. 3 (2+1) damouk.1. 5 sak. 3 (2+1) damouk.1. 5 sak. 4 (2+2) damouk.1. saganze/modulze dasvebis winapiroba swavlebis semestri (Semodgomis/ gazafxulis) 5 sak.3 (2+1) I 5 sak.3 (2+1) II II I I II leqtori/ leqtore bi kavkasiologiis sabakalavro programis arceviti sagnebi momijnave specialobebidan 35 kr. Zveli armosavletis istoria maxlobeli armosavletis istoria (Sua saukuneebi) maxlbeli armosavletis istoria(axali da uaxlesi periodi) qartvelur enata SedarebiTi gramatika 5 5 5 5 sak. 3 (2+1) sak. 3 (2+1) sak. 3 (2+1) sak. 3 (2+1) II qartuli enis struqturuli analizi islami (religia, 5 5 sak. 3 (2+1) sak. 3 (2+1) 24

istoria, civilizacia) armosavluri kultura 5 sak. 3 (2+1) damatebiti programam _kavkasiologia 60 kr. 10 sak.4 (2+2) I 5 sak.3 (2+1) I 5 sak.3 (2+1) I 5 sak.3 (2+1) II 25 sak.6 (2+2+2) I arceviti sagnebi kavkasiis xalxta istoria 1,2 iberiulkavkasiuri enatmecniereba enobrivi situacia kavkasiasi kavkasiis xalxta folklori ert-erti kavkasiuri ena kavkasiis istoriuli geografia rusuli enis funqcionalur i gramatika iberiulkavkasiur enata Seswavlis istoria 5 sak.3 (2+1) I 5 sak.4 (2+2) II 5 sak.3 (2+1) I 25

silabusi 2009-2010 saswavlo weli saswavlo kursis dasaxeleba saswavlo kursis kodi saswavlo kursis statusi saswavlo kursis xangrzlivoba ECTS leqtori saswavlo kursis mizani saswavlo kursis Seswavlis winapirobebi saswavlo kursis formati saswavlo kursis Sinaarsi Sesavali kavkasiologiasi kursi gankutvnilia Tsu humanitarul mecnierebata fakultetis bakalavriatis kavkasiologiis institutisp studenttatvis. savaldebulo sagani, danarceni specialobebisatvis arceviti. 1 semestri kreditebis raodenoba 5 krediti 125 st. 2 leqcia 30 st. 2 seminari 30 st. sakontaqto _ 60sT damoukideb. musaoba 65 st. joni kviciani istoriis mecnierebata doqtori, asocirebuli profesori, 70 42 28(bina), 855 697993 ; e-mail:, cira baramize filologiis mecnierebata doqtori, profesori tel.: 38 49 35; 895 26 41 10E E-mail: tsirabaramidze@yahoo.com kavkasiis xalxta geografiuli, kulturul-civilizaciuri ertobis istoriuli warsulis gacnoba. iberiul-kavkasiur enata ojaxisa da kavkasiasi gavrcelebuli sxva enebis sistema-struqturis zogadi daxasiateba. kavkasiis enata funqcionirebis sakitxebis gacnoba. winapirobebis garese leqcia, seminari, kolokviumi. leqcia #1-2 st. kavkasia da kavkasielebi (antikuri xanis da Tanamedrove avtorta nawarmoebebsi). 1. vaxtang SamilaZe qartvel da ucxoel mogzaur mkvlevarta etnologiuri cnobebi kavkasiis xalxebis Sesaxeb. Tb., 2001 26

2. Дон и Кавказ в произведениях античных авторов Ростов/Дон. 1990. seminari #1-2sT. leqcia #2-2 st. kavkasia: mokle istoriul-kulturuli eqskursi, formaciuli, civilizaciuri da modernizaciuli metodologiebis TvalsazrisiT. 1. j. kviciani kavkasiuri civilizacia postsabwour istoriografiasi Tb., 2007 2. q. sixarulize kavkasiuri mitologia Tb., 2006 3. Народы Кавказа т. т1.2. М. 1960.,1961 seminari #2-2sT. leqcia #3-2 st. Tanamedrove Crdilo da samxret kavkasiis sociokulturuli da politikuri ruka. kulturul-civilizaciuri urtiertmimarteba regionsi. 1. e. kopaliani j. kviciani kavkasia XX saukunesi Tb., 2001 4. Народы Кавказа т. т1.2. М. 1960.,1961 seminari #3-2sT. leqcia #4-2 st. kavkasiuri idea drois WrilSi 1. Квициани Дж. К вопросу кавказской идеи/ etnologiuri krebuli. mtavari red. q. xucisvili Tb., 2008 2. r. metreveli kavkasiuri civilizacia msoflio globalizaciuri procesebis konteqstsi, Tb., 2006 seminari #4-2sT. leqcia #5-2 st. saqartvelo kavkasiis etnokulturul sivrcesi (istoria da Tanamedroveoba) 1. r. TofCiSvili kavkasiis xalxta etnografia NTb., 2007 2. j. kviciani kavkasiuri civilizacia postsabwour istoriografiasi Tb., 2007 5. Народы Кавказа т. т1.2. М. 1960.,1961 27

kolokviumi #1 leqcia #6-2 st. postsabwouri modernizacia kavkasiasi tradiciuli sazogadoebidan samoqalaqosi gadasvla. 1. j. kviciani kavkasia: Tanamedrove problemebis sinergetikuli xedva // kavkasiis etnologiuri krebuli 10 Tb., 2007 3. r. metreveli kavkasiuri civilizacia msoflio globalizaciuri procesebis konteqstsi, Tb., 2006 seminari #6-2sT. leqcia #7-2 st. arsebobs Tu ara kavkasiuri civilizacia? 1. j.kviciani kavkasiuri civilizacia postsabwour istoriografiasi Tb., 2007 2. r. metreveli kavkasiuri civilizacia msoflio globalizaciuri procesebis konteqstsi, Tb., 2006 seminari #7-2sT. leqcia #8-2 st. 1. kavkasiis enebi da iberiul-kavkasiuri enebi da kiloebi. 2. iberiul-kavkasiur enata Sedgeniloba: enebi da ZiriTadi kiloebi. arn. Ciqobava iberiul-kavkasiur enata Seswavlis istoria 2008., gv. 1-13; iberiul-kavkasiuri enatmecnierebis Sesavali1979., gv.39; saleqcio kursis Canaweri seminari #8-2sT. leqcia #9-2 st. 1. iberiul-kavkasiur enata Seswavlis istoriis periodizaciisatvis arn. Ciqobava iberiul-kavkasiur enata Seswavlis istoria 28

2008., gv. 15; iberiul-kavkasiuri enatmecnierebis Sesavali1979., gv.12; saleqcio kursis Canaweri seminari #9-2sT. leqcia #10-2 st. 1. iberiul-kavkasiur enata sistema amjamad da Zvelad; iberiul-kavkasiuri enatmecnierebis Sesavali1979., gv.39; saleqcio kursis Canaweri seminari #10-2sT. leqcia #11-2 st. 1. pirveli periodis Sromebi zogadad (SemTxveviTi leqsikuri Canawerebi, stef.paolinisa da nik. irbaxis qartul-italiuri leqsikoni, majos qartuli gramatika. sulxan-sabas leqsikoni, SanSovanis gramatika antonis gramatika, giuldenstedti, klaproti); arn. Ciqobava., iberiul-kavkasiur enata Seswavlis istoria 2008., gv. 21-133; saleqcio kursis Canaweri seminari #11-2sT. leqcia #12-2 st. iberiul-kavkasiur enata dajgufeba da saamiso safuzvlebi enata klasifikacia da iberiul-kavkasiur enata ojaxi; arn. Ciqobava., iberiul-kavkasiuri enatmecnierebis Sesavali1979., gv.25; arn. Ciqobava., enatmecnierebis Sesavali 2008., gv.255., 296; 29

saleqcio kursis Canaweri seminari #12-2sT. leqcia #13-2 st. iberiul-kavkasiuri enatmecnierebis mizani da amocanebi arn. Ciqobava., iberiul-kavkasiuri enatmecnierebis Sesavali1979., gv.7; arn. Ciqobava., enatmecnierebis Sesavali2008., gv.297 saleqcio kursis Canaweri m. qurdiani., iberiul-kavkasiuri enatmecnierebis safuzvlebi2007 gv. 19-47 saleqcio kursis Canaweri kolokviumi #2 leqcia #14-2 st. 1. iberiul-kavkasiur enata Seswavlis axlandeli vitareba. 2. iberiul-kavkasiur enata arsanisnavad xmarebuli terminebi. arn. Ciqobava enatmecnierebis Sesavali2008., gv.12, 23 m. qurdiani., iberiul-kavkasiuri enatmecnierebis safuzvlebi 2007 gv. 19-47 arn. Ciqobava., iberiul-kavkasiur enata Seswavlis istoria 2008., gv. 13; saleqcio kursis Canaweri seminari #14-2sT. leqcia #15-2 st. enobrivi situacia kavkasiasi da kavkasiis enata funqcionirebis sakitxebi 30

m. tabize., enobrivi situacia saqartvelosi da qartuli enis funqcionirebis sakitxebi saleqcio kursis Canaweri seminari #15-2sT. Sefaseba savaldebul o literatura Sefasebis formebi: seminari, kolokviumi, gamocda daswreba _ 10% seminari _ 20% kolokviumi _ 15-15% gamocda _ 40% saboloosefaseba 100 % 1. arn. Ciqobava., enatmecnierebis Sesavali 2008., 2. arn. Ciqobava., iberiul-kavkasiur enata Seswavlis istoria 2008., 3. m. qurdiani., iberiul-kavkasiuri enatmecnierebis safuzvlebi 2007 4. arn. Ciqobava., iberiul-kavkasiuri enatmecnierebis Sesavali1979., gv.7; 5. vaxtang SamilaZe., qartvel da ucxoel mogzaur mkvlevarta 6. etnologiuri cnobebi kavkasiis xalxebis Sesaxeb. Tb., 2001 7. j. kviciani., kavkasiuri civilzacia postsabwour istoriografiasi Tb., 2007 8. q. sixarulize., kavkasiuri mitologia Tb., 2006 9. Квициани Дж. К вопросу кавказской идеи etnologiuri krebuli. mtavari red. q. xucisvili Tb., 2008 10. r. metreveli., kavkasiuri civilizacia msoflio globalizaciuri procesebis konteqstsi, Tb., 2006 11. r. TofCiSvili., kavkasiis xalxta etnografia NTb., 2007 12. j. kviciani., kavkasia:tanamedrove problemebis sinergetikuli xedva // kavkasiis etnologiuri krebuli 10 Tb., 2007 damatebiti literatura 1.Дон и Кавказ в произведениях античных авторов Ростов/Дон. 1990. 2. Народы Кавказа т. т1.2. М. 1960.,1961 3. m. tabize., enobrivi situacia saqartvelosi da qartuli enis funqcionirebis sakitxebi swavlis Sedegi saleqcio kursis Sesavali kavkasiologiasi mosmenis Sedegad students eqneba codna kavkasiasi mcxovrebi xalxebis istoriisa da kulturis sakvanzo sakitxebis Sesaxeb. agretve, kavkasiasi gavrcelebuli enebis Sesaxeb; iberiul-kavkasiur 31

enata sistema-struqturis sakitxebi, iberiul-kavkasiur enata Seswavlis sakitxebi. silabusi 2009-2010 saswavlo kursis dasaxeleba: kavkasiis xalxta istoria 1. saswavlo kursis statusi: sagani gatvaliswinebulia humanitarul mecnierebata fakultetis bakalavriatis kavkasologis institutis studentebisatvis; kursi savaldebuloa. saswavlo kursis xangrzlivoba: sagani iswavleba ori semestris ganmavlobasi. ECTS 10 krediti 1 semestri 125 st., 2 l., 2 s., 60 sakont., 65 damouk. leqtori: joni kviciani Email: kvitsiani@yandex.ru, tel: 822 704228. saswavlo kursis mizani: kavkasiis regionsi mcxovrebi xalxebis paleokavkasiuri etnokulturuli ertobasa da mati natesauri warmomavlobis Seswavla; saerto istoriuli warsulis, rogorc socialuri integraciis ZiriTadi faqtoris gacnobiereba. saswavlo kursis winapirobebi: sagnis SeswavlisaTvis studenti unda icnobdes saqartvelos istoriisa da zogadad msoflio istoriis problematikas (igulisxmeba sasualo skolasi saqartvelos istoriisa da msoflio istoriis zogadi kursis sakitxebi). saswavlo kursis Sinaarsi I semestri kavkasiis xalxta istoria 1. leqcia #1 1. saswavlo kursis Sesavali. sagnis miznebi da amocanebi. metodologia da kavkasiis xalxta istoriis periodizacia. 2. civilizaciur-kulturuli urtiertmimartebis roli Tanamedrove kavkasiel xalxta formirebis processi. 3. istoriuli wyaroebi da istoriografia. 32

literatura 1. Народы Кавказа. т.i, М; 1960; 9-32 2. История Дона и Северного Кавказа с древнейщих времен до 1917 г. Ростов/Д. 2001. с.3-27. seminari #1 1. mitologiuri azrovneba da istoriuli wyaroebi. 2. formaciuli da civilizaciuri metodologiebis safuzvlebi da kavkasiis xalxta istoria. literatura 1. q.sixarulize. kavkasiuri mitologia. Tb.2006; gv.3-8, 16-26, 40. 2. j.kviciani. kavkasiis civilizacia postsabwour istoriografiasi. gv.5-10 leqcia #2 @ kavkasia Zvel da antikur xanasi 1. paleokavkasiuri etnokulturuli ertoba (arqeologiur kulturata saertokavkasiuri ertoba, antropologiuri da enobrivi natesaoba). 2. kavkasiis xalxta saxel;mwifoebriobis istoria antikur xanasi. literatura 1. m.abduselisvili. daskvniti sityva. Tb.2004. 2. Джапаридзе.О. На заре этнокультурной истории Кавказа. Тб.1988. 3. Крупнов Е.И. Древнейшее культурное единство Кавказа и кавказская этническая общность. М.1963. seminari #2 1. antikuri wyaroebi kavkasiis xalxebze. 2. berznuli koloniebi kavkasiasi. saxelmwifoebrioba da kultura berznul qalaqebsi. urtiertobebi kavkasielebtan. cnebebi: argonavtebi; antikuroba; antikuri kolonizacia; polisi; adresaxelmwifoebrivi warmonaqmnebi. logikuri davaleba: 1. SeavseT cxrili: kavkasiis uzvelesi xalxebi (kimerielebi, skvitebi, savromatebi, meotebi, alanebi, qartvelebi, somxebi, kavkasiis albanelebi). literatura: 1. n.tonia, z.kiknaze. mitologiuri enciklopedia. Tb.2003, gv.25-26, 31-32. 2. qartuli sabwota enciklopedia. t.1, gv.485-488. t.8, gv.138. 3. v.samilaze. qartvel da ucxoel mogzaur-mkvlevarta etnologiuri cnobebi kavkasiis xalxebis Sesaxeb. Tb.2001. leqcia #3 kavkasia: antikuri xanis dasasruli. qristianizacia 1. kavkasia Zv. w. ar. pirveli ataswleulis dasasrulsa da a.w. ar. pirveli ataswleulis dasawyissi. xalxta didi gadasaxleba. 2. mosaxleobis kultura. Tqmuleba nartebze da Tqmuleba amiranze kavkasiis xalxuri eposi. 3. qristianobis gavrceleba kavkasiasi. 33

literatura 1. adreuli qristianoba da saqartvelo. Tb.1996, gv.3-26. 2. Ciqovani m. qartuli eposi, Tbilisi 1965 w. 3.Гедеон. История христянства на Северном Кавказе до и после присоединения его к России. М.- Пятигорскб 1992ю 4.. Сказание о Нартах эпос народов Кавказа. М.1969. ANI seminari #3 1. kavkasiis xalxta urtiertobebi romis imperiastan Zv.w.aR. pirveli saukunis bolosa da a.w.ar. pirveli saukunis dasawyissi. 2. Suasaukuneebis klasikuri eposis Zeglebi: davit susaneli, qororli. cnebebi: saqartvelos martmadidebluri eklesia, monofizitoba, diofizitoba, martlmadidebluri eklesia, katolikuri eklesia, grigorianuli eklesia, eparqia, eresi, nestorianelebi, eklesia, samrvdeloeba, iesosgan dadebuli ati mcneba. literatura 1. qristianoba saqartvelosi. istoriul-etnologiuri gamokvlevebi. Tb.2000, gv.17-27. 2. e.nadiraze. msoflios religiebi. Tb.1996. gv.142-184, 179. 3.saqarTvelos martmadidebleri ewlesiis enciklopediuri leqsikoni, Tbilisi 2007 w. 4. Всемирная энциклопедия. Христианство. Минск, 2004. с.176, 308-309, 773, 477, 627, 633. kolokviumi #1 1.kavkasia, rogorc ertiani geografiuli, istoriul-kulturuli mtlianoba da subkavkasiur regionta rtuli konglomerati. 2. somexi xalxis warmosoba. urartus armenizacia: revizionisturi koncefciebi. literatura 1. v. SamilaZe qartvel da ucxoel mogzaur-mklevarta etnologiuri cnobebi kavkasiis xalxebis Sesaxeb, Tb 2001w. 2. l.maruasvili. kavkasiis fizikuri geografia. Tb.1986. 3. Шнирельман В.А. Войны памяти. Мифы. идентичность и политика в Закавказье. М.2003, с.73-101. leqcia #4 kavkasia da gare samyaro me-7 me-9 saukuneebsi 1. kavkasiis xalxebi arab-xazar-bizantiis urtiertobebsi. didi bulgaria. xazariis saxakano da darestneli hunebi. 2. islamis warmoqmna. literatura 1. Sarl dili. bizantiis imperiis istoria. Tb.1998. gv.44-74. 2. Гумилев Л.Н. Древняя Русь и Великая Степь. М.2001. 3. История Дона и Северного кавказа с древнейщих времен до 1917 года. Ростов/Д. 2001. seminari #4 1. arabetis saxalifo da kavkasia. arabul-muslimanuri kulturis gavlena kavkasiaze. cnebebi: 34

arabebi, alahi, islami, islamizacia, muhamedi, iqita, mulqi, vakfi (vukufi), xaraji, usri, jizia, sunizmi, sufizmi, vahabizmi. logikuri davaleba 1. SeadgineT qronologiuri cxrili: etnikuri situacia Crdilo kavkasiasi me-7 saukunesi. 2. SeadareT islamizaciis metodebi arabebis mier dapyrobil sxvadasxva qveynebsi. literatura 1. e.nadiraze. msoflios religiebi. Tb.1996. gv.219-230. 2. islami. enciklopediuri cnobari. Tb.1989. 3. Гадло А.В. Этническая история Северного Кавказа 4-10 в.в. ЛГУ,1979 4. Народы Кавказа. т.1, с.68-73. leqcia #5 1. qartul-somxuri urtiertobebi da saeklesio ganxetqileba adre Sua saukuneebsi. 2. islamis gavrceleba darestansi. literatura 1. Чантрушвили С. Этнография Грузии V-X в.в. Тбю1993. с.181-192. seminari #5 1. azerbaijanis istoriis ZiriTadi etapebi. literatura 1. Касумова С. Христианство в Азербайджане в раннем средневековье. Баку, 2005. с.25-60 2. Шнирельман В.А. Войны памяты. М.2003. с.101-119 leqcia #6 kavkasia me-10 me-13 saukuneebsi. 1. kavkasiis etnopolitikuri ruka. 2. Crdilo kavkasia da xazareti xazarul-bizantiur da qartul wyaroebsi. literatura 1. saqartvelos istoriis narkvevebi. t.3, gv.263-286, 296-316. 2. qartuli diplomatiis istoria. Tb.2003. gv.183-209, 215-241. 3. Гадло А.В. Этническая история Северного Кавказа 4-10 в.в. ЛГУ,1979. с.187-210 seminari #7 1. saqartvelo kavkasiis politikur sivrcesi me-11 me-12 saukuneebsi. literatura 1. j. stefnaze. saqartvelos politikuri urtiertoba kavkasiis xalxebtan me-12 saukunesi. Tb.1974, gv.28-130. 2. d. musxelisvili. kavkasiuri politika Sua saukuneebis saqartvelosi (me-13 saukunemde) // qartuli diplomatia, t.5, Tb.1998, gv.7-26 leqcia #7 kavkasia me-10 me-13 saukuneebsi. saqartvelo kavkasiis etnokulturul sivrcesi 1. xelosnoba da vawroba samxret kavkasiis qalaqebsi. 2. qartuli kultura da misi gavlena mezobel xalxebze. 35

literatura 1. qartuli diplomatiis istoria. Tb.2003. 2. Народы Кавказа. т.1, с.68-73, т.2, с.44-45, 218, 451 seminari #6 1. gaertianebuli saqartvelo da kavkasia: monatesave xalxta ertoba Tu ZaldatanebiTi kavsiri? literatura 1. r.metreveli. kavkasiuri civilizacia msoflio globalizaciuri procesebis konteqstsi. Tb.2007. 2. j.kviciani. kavkasiis civilizacia postsabwour istoriografiasi. Tb.2007. leqcia #8 TaTar-monRolTa Semoseva da kavkasia me-13 me-15 saukuneebsi. 1. monrolta eqspansia me-13 me-15 saukuneebsi samxret da Crdilo kavkasiasi. Temurlengis lasqrobebi. 2. Crdilo kavkasia: etnokulturuli identurobis SenarCunebis problema. literatura 1. Crdilo kavkasiis xalxta istoriis narkvevebi. Tb.1969, t.1, gv.71-125. 2. Народы Кавказа. т.1, с.74-79, т.2, с.45-46, 219, 451-452. seminari #8 1. monroluri saxelmwifoebriobis gavlena Crd.kavkasiis xalxta politogenezze (adirebi, alan-osebi, balyareti da yaracai, vainaxebi da darestani). literatura 1. Энциклопедия культур народов Юга России. Ростов/Д, 2005. с.9-13. leqcia #9 osmaletis imperiisa da iranis brzola kavkasiisatvis me-15 me-16 saukuneebsi. literatura 1. m.svanize. osmaletis istoria (15 16 s.s.). Tb.1999, gv.77-82, 142-151; 203-231 2. d.kacitaze. iranis istoria (6-18 s.s.). Tb.2001, gv.342-364 3. Всемирная история (под ред. М.М.Смирина). М;1957. с.542-551 seminari #9 1. osmaletis imperiisa da iaranis brzola kavkasiaze gavlenisatvis. leqcia #10 rusetis politika kavkasiasi (16-18 s.s.). kavkasia saertasoriso urtiertobis sistemasi (17 s.). 1. kavkasiis etnolingvisturi ruka (1774-1783). 2. dasavleti da armosavleti (17 s.). Turqul-iranuli dapirispireba samxret kavkasiasi da rusetis politika. literatura 1. v. guruli saqartvelo-rusetis urtiertobebi(1483-1801). Tb. 2009. 36

2. a.fircxalaisvili. saqartvelo-ruset-iran-turqetis urtiertobani XVIII s. pirvel naxevarsi. Tb.2000; gv.4-17. 3. Смирнов Н.А.Политика России на Кавказе в16-19 вв. М.,1958 4. Всемирная история. М;1957. с.566-574 5. История Дона и Северного Кавказа. Ростов/Д. 2001; с.123-138 6.Цуциев А. Атлас этнополитической истории Кавказа(1774-2004) М.,2006 seminari #10 kazakebi Crdilo kavkasiasi (16-19 s.s.). 1.kazakoba da rusetis xelisufleba (16-17 s.s.). donis kazakobis vasalitetis Taviseburebebi. 2. kazakobis gardaqmna samxedro msaxureulta wodebad (18-19 s.s.). cnebebi: kazakoba, wodebebi, donis kazakoba, yubanis kazakoba, Tergis kazakoba, voiskovoi krug da atamani. logikuri davaleba SeadgineT qronologiuri cxrili (etnopolitikuri situacia Crdilo kavkasiasi). SeadareT vasaliteti evropasa da donze. moxseneba: vin arian kazakebi. kazakebi saqartvelosi. literatura 1. a. sonrulasvili kazakebi saqartvelosi. Tb. 2003. 2. История Дона и Северного Кавказа. Ростов/Д.2001; с.77-122 3. Козлов А.И. Возрождение казачества. Ростов/Д.1995; с.53-79 4. Энциклопедия культур народов Юга России. Ростов/Д.2005; с.114-115; 118-121; 124-126; 130-132 leqcia #11 kavkasiasi rusuli kolonializmis pirveli etapi (1774-1829)/ 1. kavkasiis kolonizaciis gegma. azovo-mozdokis xazis msenebloba. xalxta religiebi. 2. kavkasiis guberniis Seqmna. 3. kazakta da glexta kolonizacia: miznebi da amocanebi. literatura 1. rusuli kolonializmi saqartvelosi. Tb 2008. 2. v. guruli. saqartvelo-rusetis urtiertobebi. (1483-1801). Tb 2009. 3. История Российского государственного управления на Северном Кавказе в 18-19 вв. Ростов/Д.,2004 seminari #11 1. azovo-mozdokis xazis mseneblobis mnisvneloba rusetis armosavlur strategiasi. 2. gansxvavebebi kazakta da glexta kolonizaciasi. literatura 1. rusuli kolonializmi saqartvelosi, Tb. 2008. 2. История Российского государственного управления на Северном Кавказе в 18-19 вв.росто/д.,2004 leqcia #12 saqartvelo-rusetis urtiertoba giorgievskis traktatidan qartuli samefosamtavroebis gauqmebamde (1783-1810). 37

literatura 1. qartuli diplomatiis istoria Tb., 2003. 2. saqartvelos istoriis narkvevebi. rva tomad. t. 4. 3. m. vacnaze, v. guruli. rusettan da urusetod. Tb 2007. 4. rusetis kolonializmi saqartvelosi. Tb. 2008. seminari #12 1. ruseti da kavkasia me-18 me-19 saukuneebis pirvel naxevarsi. (dasavluri xedva). 2. rusetis brzola samxret kavkasiasi gabatonebisatvis (me-18 saukunis meore naxevari). literatura 1. m. vacnaze, v. guruli. saqartvelo-rusetis urtiertoba (1801-1921). Tb 2009. 2. Дегоев В.Большая игра на Кавказе.История и современность М.,2001 leqcia #13 kavkasiasi martvis organoebis ganvitareba me-19 saukunis pirvel naxevarsi. 1. administraciuli reformebi. 2. glexta da kazakta martvis Taviseburebebi. literatura 1. rusuli kolonializmi saqartvelosi. Tb. 2008 2. Смирнов Н.А. Политика России на Кавказе в 16-19 вв.м.,1958 seminari #13 1. Crdilo kavkasiasi ermoloviseuli gardaqmnebis mizezebis, Sinaarsisa da Sedegebis analizi. moxseneba: kazakebi saqartvelosi. literatura 1. a. sonrulasvili kazakebi saqartvelosi. 2. Дегоев В.Большая игра на Кавказе.История и современность М.,2001 seminari #14 britanetis politika kavkasiasi me-19 saukunis 30-50iani ww. literatura 1.m.vaCnaZe, v. guruli, saqartvelo-rusetis urtiertobebi(1801-1921). Tb 2009. 2. Дегоев В.Большая игра на Кавказе.История и современность М.,2001 kolokviumi #2 rusuli kolonizacia kavkasiasi me-19 saukunis pirvel naxevarsi (administraciuli reformebi) literatura 1. rusuli kolonializmi saqartvelosi. Tb 2008. 2. v. guruli. saqartvelo-rusetis urtiertobebi. (1483-1801). Tb 2009. 3. Дегоев В.Большая игра на Кавказе.История и современность М.,2001 kavkasiis xalxta istoria 2. 38

II semestri leqcia #1 rusetis politika kavkasiis xalxta martvasi. 1. pristavta sistemis Seqmna da samartalwarmoebis roli rusetis administraciuli xelisuflebis ganmtkicebasi. literatura 1. rusuli kolonializmi saqartvelosi. Tb 2008. 2. История Российского государственного управления на Северном Кавказе в 18-19 вв.росто/д.,2004 seminari #1 1. rusetis kolonialuri politika-saerto da ganmasxvavebeli msoflios sxva imperiebisagan. literatura 1. rusuli kolonializmi saqartvelosi. Tb 2008. 2. История Российского государственного управления на Северном Кавказе в 18-19 вв.росто/д.,2004 leqcia #2 kavkasiel xalxta erovnul-ganmatavisuflebeli mozraoba me-18 sakunus bolos da me-19 s. 1. Seix mansuris mozraoba Crdilo kavkasiasi. 2. qartvelebis erovnul-ganmatavisuflebeli mozraoba me-19 s. pirvel naxevarsi literatura 1. rusuli kolonializmi saqartvelosi. Tb 2008. 2. x. xangosvili. usurma-seix mansuri//qistebi. Tb. 2005. seminari #2 rusetis imperiis mier kavkasiis dapyrobis etapebi. cnebebi: imperia, eqspansia, etnosi, nacionalizmi, geopolitika, kavkasiis civilizacia, Temi, mtielta feodalizmi -patronimia. logikuri davaleba: 1. daamtkicet, rom kavkasiis civilizacia gaxldat kavkasieli xalxebis socialuri integraciis dominanturi forma. 2. SeadareT rusetis politika kavkasiasi 16-18 s.s. dasawyissi (petre pirveli) da 18 s. meore naxevarsi. literatura 1. rusuli kolonializmi saqartvelosi. Tb 2008. 2. qartuli sabwota enciklopedia. 3. r. metreveli. kavkasiuri civilizacia msoflio globalizaciuri procesebis konteqstsi. Tb.2007; gv.31-37 4. Цуциев А. Атлас этнополитической истории Кавказа (1774-2004). М.2006; с.12-14 moxsenebebi 39

1. kavkasiis etnolingvisturi ruka (1774-1783 w.w.). 2. rusetis imperiis mier kavkasiis kolonizaciis pirveli etapi (1774-1830 w.w.). literatura 1. Цуциев А. Атлас этнополитической истории Кавказа (1774-2004). М.2006; с.14-18 leqcia #3 ruset-kavkasiis omi (1817-1864 w.w.). 1. kavkasiis omis istoriografia. omis mizezebi da xasiati. kavkasiuri miuridizmi. saimamo (imamati). 2. omis Sedegebi da gakvetilebi. muhajiroba. literatura 1. n.omarasvili. kavkasiuri miuridizmi. kavkasiis etnologiuri krebuli. gamosveba 8. Tb.2003, gv.52-64 1. Блиев М. Россия и горцы Большого Кавказа на пути к цивилизации. М.2004; с.625-642 2. Дегоев Д. Большая игра на Кавказе. с.234-285 seminari #3 Samilis imamati, rogorc rusetis saxelmwifroebrivi martvis alternative. 1. moxsenebebi Temaze: 1. ruset-kavkasiis omi: civilizaciuri Tu urtiertgaugebrobis omi? 2. darestnis da CeCneTis mesame imamis-samilis politikuri portreti. 3. Samilis roli da adgili kavkasiis istoriasi. cnebebi: samefisnacvlo, Teokratia, muhajiroba kavkasiis xalxta genocidi, SariaTi, adati, imami, naibi, mufti, yadi, mola, murtazeki. logikuri davaleba 1. dasabutet kavkasiis omis qronologiuri etapebi literatura 1. islami. enciklopediuri cnobari. Tb.1999 2. qartuli sabwota enciklopedia. 2. История Дона и Северного Кавказа с древнейших времен до 1917 г. с.274-295 literatura 1. Руновский А. Записки о Шамиля. М.1989 2. Россия и Кавказ. СПБ.2003; с.5-17 3. Ганич А.А. Черкесы в Иордании. Особенности исторического и этнокультурного развития. М.2007; с.9-39 kavkasia rusetis imperiisa da sabwota kavsiris SemadgenlobaSi. leqcia #4 modernizaciuli procesebi kavkasiasi 19 s. meore naxevarsa da 20 s. dasawyissi. 1. reformebi kavkasiasi: miwis, saglexo, sagadasaxado, samxedro, saganmamnatleblo. 2. samxedro-saxalxo martvis sistemis Seqmna. aleqsandre III kontr reformebi, 40

samoqalaqo martvaze gadasvla. 3. kavkasiis xalxta socialur-ekonomikuri mdgomareoba me-19 saukunis bolos. literatura 1.qarTuli diplomatiis istoria. Tb.2003; gv.544-549, 549-574 2. История Дона и Северного Кавказа с древнейщих времен до 1917 г. с.291-317, 340-341, 353-374. 3. Мужев И.Ф. Национально-освободительное движение горцев Северного Кавказа (1900-1914 г.г.). Нальчик, 1965 4. История Дона и Северного Кавказа. Ростов/Д.20014 с.296-317 5. История народов Северного Кавказа (конец 18 в. 1917 г.). М.1988; с.261-269, 277-285 6. s.zedelasvili. sazogadoebrivi martvis institutebi da rusetis mier teritoriuladministraciuli mmartvelobis damyareba Crdilo kavkasiasi 19 saukunis 60-70-ian wlebsi. Tb.2005. seminari #4 1. 1917 wlis movlenebi rusetsa da kavkasiasi. 2. saqartvelos, azerbaijanis, somxetisa da CrdiloeT kavkasiis mtielta damoukidebeli erovnuli respublikebi. cnebebi: revolucia, ozakomi, eri, saxelmwifo, eri-saxelmwifo, modernizmi, samoqalaqo omi, bolsevikebi, mensevikebi, dasnakebi, musavatistebi, TeTrebis mozraoba, intervencia, gankulakeba. logikuri davaleba: SeadgineT qronologiuri cxrili ZiriTadi politikuri movlenebi kavkasiasi 1917-1921 wlebi. literatura 1. z.davitasvili. nacionalizmi da globalizacia. Tb.2003, gv.10-45 2. s.kilaze. kavkasia: integraciis formebi da periodebi // parlamentis uwyebani #33-34, 1997, gv.5-16 3. s.kilaze. saqartvelo-azerbaijanis samxedro diplomatiis istoriidan 1918-20 wlebsi // Jurn. arsenali, #13, 2007 wlis 30 noemberi 14 dekemberi. 3. qartuli sabwota enciklopedia 4. Кармов А.Х. Дипломатия горской (Северокавказской) республики в 1918-нач.1919 г.г. // Вестник ИГИ КБР. Вып.9, Нальчик, 2002, с.5-19 5. Цуциев А. Атлас этнополитической истории Кавказа (1774-2004). М.2006. с.52-60 leqcia #5 Crdilo kavkasia revoluciebsa da samoqalaqo omis periodsi (1917-1920 w.w.), erovnuli sakitxi Crdilo kavkasiasi; sabwota xelisuflebis damyareba. 2. Crdilo kavkasia: erovnuli kulturebis ideologizirebuli modernizacia. nacionaluri avtonomiebis konstituireba. socialisturi da etnokulturuli normebis winaarmdegobebi. literatura 1. А.Тахо-Годи. Революция и контрреволюция в Дагестане. Махачкала, 1927. с.60-68 2. История Дона и Северного Кавказа 1917-2000. Нальчик, 2004. seminari #5 41

1. saqartvelo da mtielta respublika. 2. sabwota xelisufleba da kavkasiuri tradiciuli sazogadoeba: socialuri da kulturuli adaptaciis problemebi. literatura 1. s.kilaze. mtielta respublika (1918-1919 w.w.). // gaz. eri, #5, 7, 8 (14 Tebervali 27 marti), 1992 weli. 2. masalebi saqartvelosa da CrdiloeT kavkasiis urtiertobis istoriidan (1917-1921 wlebi). Tb.2005. (Semdgenlebi m.baxtaze da g.mamulia). 3. Кармов А.Х. Дипломатия горской (Северокавказской) республики в 1918-нач.1919 г.г. // Вестник ИГИ КБР. Вып.9, Нальчик, 2002, с.5-19 4. История Дона и Северного Кавказа 1917-2000. Нальчик, 2004. с.75-123 5. Энциклопедия культур народов Юга России. Ростов/Д. 2005, с.179-181 leqcia #6 sabwota kavkasia 1920-1950 w.w. deportaciebi-omi-deportaciebi. 1. sabwota erovnul-saxelmwifoebrivi msenebloba. xalxebisa da teritoriebis ierarqia. 2. kavkasia ssrk-germaniis omsi (1941-1945 w.w.). xalxebis deportacia-reabilitaciis problemebi. literatura 1. e.kodua. etnosociologiis zogierti sakitxi. Tb.2002. gv.31-64 2. История Дона и Северного Кавказа 1917-2000. Нальчик, 2004. с.123-158 3. l.janiasvili. 1944 wels samxret saqartvelodan gasaxlebulta etnoistoriuli problemebi. Tb.2006. 4. Энциклопедия культур народов Юга России. Ростов/Д. 2005, с.17-21 seminari #6 1. industrializacia, koleqtivizacia da kulturuli modernizacia. 2. represirebul xalxta dabruneba. represirebul xalxta dabruneba da mati reabilitaciis problemebi (20-21 s.s. dasawyisi). literatura 1. e.kopaliani, j.kviciani. kavkasia 20 saukunesi. Tsu, 2001. 2. Мамсиров Х.Б. Модернизация культур народов Северного Кавказа в 20-е годы 20 века. Нальчик, 2004 cnebebi: deportacia, represia, reabilitacia, prevencia, kolaboracionizmi. logikuri davaleba; SeadgineT qronologiuri cxrili Crdilokavkasiis xalxta deportaciis etapebi (balyarelebi, yaracaelebi, ingusebi, CeCnebi). literatura 1. s.kilaze. qluxorisa da axalxevis raionebi. // gaz. saqartvelos respublika, #237-242 (2007w. noember-dekemberi). 2. Бугай Н.Ф. Правда о депортации чеченского и ингушского народов // «Вопросы истории», 1990, 7 3. Цуциев А. Атлас этнополитической истории Кавказа. М.2004. с.65-79 moxsenebebi; 42

1. somxuri erovnuli mozraoba. 2. qartuli erovnuli mozraoba literatura 1. Алексеева Р. История инакомыслия в СССР. М.1992. с.72-80, 82-91 leqcia #7 kavkasia 50-80-ian wlebsi 1. socialur-ekonomikuri ganvitarebis Taviseburebebi. ganatleba, mecniereba. homosovietikusis fenomeni. literatura moxseneba: literatura 1. e.kopaliani, j.kviciani. kavkasia 20 saukunesi. Tsu, 2001. 2. Розин М.Д. Сущий С.Я. Социально-этнические процессы в городской среде Северного Кавказа. Ростов/Д.2003 3. Квициани Д.Д. Подготовка специалистов в высшей школе в 60-80 годы. Опыт и проблемы. На материалах Северного Кавказа. Ростов/Д.1990. seminari #7 1. kavkasiis xalxta sabwota ertoba Tu etnoidentifikatorebis (mamuli, ena, sarwmunoeba) latenturi aqtualizacia? literatura 1. n. omarasvili kaxetsi mcxovrebi darestnelebi. Tb. 2008. 2.История Дона и Северного Кавказа(1917-2000) Ростов/Д-Нальчик,2004 3. Народы Кавказа. Кн.1-2, М.1960-62 kavkasia postsabwota periodsi (1991-2008 w.w.). leqcia #8 1. ssrk dasla (1991 w.). da kavkasia. erovnebatasoriso urtiertobebis gamwvaveba (konfliqtebi mtian yarabarsi, afxazetsa da e.w. samxret osetsi, Crdilo osetsa da ingusets Soris). 2. kavkasiis politikuri ruka. literatura 1. Гаджиев К. Геополитика Кавказа. М.2001, с.280-291. 2. Цуциев А. Атлас этнополитической истории Кавказа (1774-2004). М.2006. seminari #8 1. ssrk dasla SemTxveviToba Tu kanonzomiereba? 2. konfliqtebi Crdilo osetsi (ruseti, 1992 w.) da cxinvalis regionsi (saqartvelo, 1990-92 w.w.). literatura 1. a.gegesize. geopolitika. Tb.1990. 43