50ετία Ἱερωσύνης τοῦ Πρωτ. Κωνσταντίνου Βαστάκη Τὴν Κυριακὴ 9 Μαρτίου τὸ Ἐκκλη σιαστικὸ Συµ- βούλιο καὶ τὸ.σ. τοῦ Ἐνοριακοῦ Φιλο- πτώχου Ταµείου τῆς Ἐνορίας µας, κατόπιν προτάσεως τοῦ Προέδρου τους π.φιλοθέ- ου Νικολάκη, ἐτίµησαν τὸν Αἰδεσιµολ. Πρωτ. π. Κωνσταντίνο Βαστάκη, πρώην Πρόεδρο ἀµφοτέρων καὶ ἐπὶ σειρᾷ ἐτῶν ἐφηµέριο τοῦ Ναοῦ µας, µὲ τὴν εὐκαιρία τῆς συµπληρώσεως 50ετίας ἀπὸ τῆς εἰς πρεσβύτερο χειροτονίας του. Ὁ π. Κωνσταντῖνος µὲ τοὺς ἐφη- µερίους τῆς Ἐνορίας µας καὶ µὲ τὴν συµµετοχὴ τοῦ π. Βασιλείου Χαβάτζα Προϊσταµένου τοῦ Ἱ. Ναοῦ Ἁγ. Εὐθυ - µίου Κυψέλης ἐτέλεσε τὴν Θεία Λειτουργία µετὰ τὸ πέρας τῆς ὁποίας ὁ π. Φιλόθεος τὸν προσεφώνησε ἐκ µέρους τῶν ὡς ἄνω Συµβουλίων καθὼς καὶ τῶν ἐνοριτῶν, ἀναφερθείς στὸ πολυσχιδὲς ποι- µαντικὸ ἔργο του, τὸ ὁποῖο ἄλλωστε ἀπορρέει ἐκ τῆς Ἱερωσύνης του, ἀλλὰ καὶ στὸ σηµαντικότερο ὅλων, τὴν δηµιουργία δηλαδὴ τοῦ µεγαλύτερου ἱδρύµατος τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς, τῆς ἐκ 2.100 τ. µ. Στέγης Γερόντων δυναµικότητος 74 κλινῶν καὶ 20 ἀτόµων ὡς προσωπικό. Στὴν συνέχεια ὁ π.φιλόθεος, ἀφοῦ εὐχήθηκε σχετικὰ στὸν τιµώµενο, ἀνέγνωσε ἐπαινετικὴ ἐπιστολὴ τοῦ Ποιµενάρχου µας, Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος κ.κ. Ἱερωνύµου Β, τὴν ὁποία ἀπέστειλε ἐπὶ τῇ συµπληρώσει τῆς ὡς ἄνω 50ετίας. Ἡ ἐπιστολὴ τοῦ Μακαριωτάτου ἔχει ὡς ἑξῆς: ΤΕΥΧΟΣ 42 - ΜΑΡΤΙΟΣ 2008
ΕΠΑΙΝΕΤΙΚΟ ΣΗΜΕIΩΜΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΙΔΕΣΙΜΟΛΟΓΙΩΤΑΤΟ ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟ π. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΒΑΣΤΑΚΗ Μετ ἰδιαιτέρας χαρᾶς καὶ συγκινήσεως ἐπληροφορήθην τὴν ἀπόφασιν τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Ἐνοριακοῦ Συμβουλίου σας τοῦ Ἱ. Ναοῦ Ἁγίου Γεωργίου Κυψέλης, ὅπως ἀγαθῇ προθέσει καὶ εὐλαβείᾳ πολλῇ τιμήσει σήμερον Κυριακὴν 9 Μαρτίου ἐ. ἔ. τὸν πολιὸν σεβάσμιον ἱερέα τοῦ Ὑψίστου Πρωτοπρεσβύτερον π. Κωνσταντῖνον Βαστάκην. Πράγματι ὁ π. Κωνσταντῖνος εἶναι ἕνας ἄξιος κληρικὸς τῆς ἁγίας μας Ἐκκλησίας, ἐνάρετος, διακριτικός, λόγιος, ἀκάματος ἐργάτης τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ, κληρικὸς τῆς ἀγάπης καὶ τῆς διδαχῆς. Πολλὲς ἑκατοντάδες τῶν πιστῶν δέχθηκαν τὶς πολύτιμες συμβουλές του σὲ πλεῖστα ὅσα θέματα καὶ γαλουχήθηκαν εἰς Χριστὸν πολλὲς οἰκογένειες. Κάμνω δὲ ἰδιαιτέρα μνεία γιὰ τὸ βιβλίο ποὺ ἔγραψε γιὰ τοὺς ἱερεῖς μάρτυρες τῶν νεοτέρων χρόνων, υἱὸς καὶ ἐκεῖνος ἐθνοϊερομάρτυρος. Ὁ π. Κωνσταντῖνος ὑπηρέτησε ἔτη ἐπὶ ἔτη ἀόκνως καὶ ἐπαξίως τὰ ὕψιστα ἰδανικὰ τῆς Ἑλληνορθοδοξίας μας καὶ τὸν συγχαίρω ἐκ βάθους καρδίας καὶ πατρικῶς τὸν ἐπαινῶ. Ο ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ Ὁ Ἀθηνῶν Ἱερώνυμος Ὅπως ἀναφέρθηκε, στὴν Θεία Λειτουργία συµµετεῖχαν οἱ π. Βασίλειος Χαβάτζας ἐφηµέριος τοῦ Ἱ. Ναοῦ Ἁγ. Εὐθυµίου Κυψέλης, καὶ οἱ ἐφηµέριοι τοῦ Ναοῦ µας π. Παναγιώτης Χαβάτζας καὶ π. Γεράσιµος Φακιώλας. Καὶ οἱ τρεῖς ἀποτελοῦν ἀπὸ τὴν παιδική τους ἡλικία πνευµατικὰ τέκνα τοῦ π. Κωνσταντίνου. όθηκε λοιπὸν ὁ λόγος στὸν π. Παναγιώτη, ὁ ὁποῖος ὁµίλησε ἐκ µέρους ὅλων τῶν πνευµατικῶν τέκνων τοῦ τιµωµένου, κληρικῶν καὶ λαϊκῶν καὶ εἶπε τὰ ἑξῆς: Σεβαστέ µας πατέρα Κωνσταντῖνε Ἡ ἀπαίτηση τῆς στιγµῆς καὶ ἡ παράκληση τῶν συνεφηµερίων µου καὶ τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ συµβουλίου µοῦ δίνουν τὴν εὐκαιρία τούτη τὴν ὥρα νὰ σᾶς ἀπευθύνω, ὡς πνευµατικό σας παιδί, τὸ λόγο. Λόγο, ἀφ ἑνός, τιµῆς πρὸς τὸ σεβαστὸ πρόσωπό σας, µιᾶς καὶ γεύοµαι ἤδη ἐπὶ 34 χρό- νια τὰ δῶρα αὐτῆς τῆς πνευµατικῆς πατρότητας. Λόγο, ἀφ ἑτέρου, καθήκοντος, καθὼς ὀφείλω µαζὶ µὲ τὴ δική µου ἐµπειρία νὰ ἐκφράσω καὶ νὰ διερµηνεύσω δηµοσίως τὴν πάλλουσα καρδιὰ τῆς ἐνορίας, ὅλων τῶν πνευµατικῶν σας παιδιῶν, πάλλουσα ἀπὸ σεβασµὸ καὶ ἀγάπη πρὸς τὸ πρόσωπό σας. Λόγο, τέλος, χαρᾶς, διότι ἑορτάζουµε σή- µερα, Κυριακὴ τῆς Τυρινῆς καὶ ἡµέρα µνήµης τῶν ἁγ. Σαράντα µαρτύρων, τὴ συµπλήρωση πενῆντα ἐτῶν ἀπὸ τὴν εἰς πρεσβύτερον χειροτονία σας. Τότε, 9 Μαρτίου 1958, ἡµέρα Κυριακή, ὅπως καὶ φέτος καὶ µάλιστα ευτέρα Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν, εἰσήλθατε στὶς τάξεις τοῦ ἱεροῦ µας κλήρου ὡς πρεσβύτερος. Καλλιεργήσατε τὸ γεώργιον τοῦ Θεοῦ µὲ ἦθος ἀποστολικὸ καὶ χρηστό. Ἡ διακονία σας ὑπῆρξε, ὅπως ἔχει ἤδη ὑπογραµµισθεῖ καὶ εἶναι γνωστὸ τοῖς πᾶσι, πολύπλευρη καὶ πολυδιάστατη. Ἐσκηνώσατε σταθερὰ 2
στὰ σκηνώµατα τοῦ Κυρίου µας, στὸ ἱερατικό σας χρέος, κάνοντας πραγµατικότητα στὴ ζωή σας τὸν ἀγαπηµένο σας ψαλµὸ τοῦ αβίδ: «Ὡς ἀγαπητὰ τὰ σκηνώµατά σου Κύριε τῶν δυνάµεων». Ἐγίνατε φίλος τοῦ Θεοῦ καὶ θελήσατε πάντοτε νὰ κάνετε καὶ τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους φίλους τοῦ Θεοῦ. Ἀγαπήσατε ἰδιαίτερα καὶ διακονήσατε θεοφιλῶς τὸ µυστήριο τῆς µετανοίας καὶ ἐξοµολογήσεως. Πλῆθος τὰ πνευµατικά σας παιδιά. Ἄνθρωποι ἁπλοί, τῆς καθηµερινότητας, ἀλλὰ καὶ ἄλλοι µὲ δύναµη στὴν κοινωνία, λαϊκοὶ καὶ κληρικοί, νέοι καὶ γέροι, οἰκογενειάρχες καὶ µοναχοὶ καὶ ἱεραπόστολοι, ἀναπαύονται στὸ πετραχῆλι σας, νουθετοῦνται καὶ ἐνισχύονται στὸ διάβα τῆς ζωῆς τους. Ὑπήρξατε καὶ ὑπάρχετε πνευµατικὸς ὁδηγὸς ἀπλανής, ἐκκλησιαστικός, διακριτικός, ἐπιεικὴς καὶ φιλάνθρωπος γιὰ τοὺς βαρυφορτω- µένους ἀνθρώπους, µὲ κρυφὰ ἀποθέµατα ἁγίων ἐµπειριῶν, ὅταν κάποιος ζητᾶ τὸ κάτι παραπάνω στὴ σχέση του µὲ τὸ Θεό. Ἕνας πνευµατικὸς πατέρας ποὺ δείχνει πάντα τὸ Θεό, παραµερίζοντας ὁ ἴδιος καὶ παραµένοντας στὴ σκιά. Ἦθος ταπεινό. Αὐτὸ τὸ ἦθος ποὺ ἑλκύει τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, τοῦ Θεοῦ ποὺ φωτίζει τὸν πνευµατικὸ κατὰ τὴν ὥρα τῆς ἐξοµολογήσεως, ὥστε νὰ ἀντιµετωπίσει θεοειδῶς τὸν ἐξοµολογούµενο. ὲν ὑποκύπτετε, κατὰ τὴ διακονία αὐτοῦ τοῦ µυστηρίου, στὸν πειρασµὸ τῆς κοσµικῆς σοφίας καὶ γνώσεως - ἡ ὁποία βεβαίως καθόλου δὲν σᾶς λείπει - δὲν ἐφαρµόζετε ἀνθρώπινες συµβουλευτικές. Ἐφαρµόζετε ὅσα γράφει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος πρὸς τοὺς Κορινθίους, ὅπου τονίζει ὅτι «ἦλθον οὐ καθ ὑπεροχὴν λόγου ἢ σοφίας καταγγέλων ὑµῖν τὸ µαρτύριον τοῦ Θεοῦ. Οὐ γὰρ ἔκρινα τοῦ εἰδέναι τι ἐν ὑµῖν εἰ µὴ Ἰησοῦν Χριστόν, καὶ τοῦτον ἐσταυρωµένον». Στὴν ἐποχή µας, ποὺ περίσσευσε ἡ ἀνθρώπινη γνώση καὶ συχνὰ ἡ πεποίθηση στὴν παντοδυναµία τῆς λογικῆς, ἡ Ἐκκλησία µας δὲν ξεχνᾶ ποτὲ ὅτι «Χριστὸς ἀπέθανεν ὑπὲρ τῶν ἁµαρτιῶν ἡµῶν». Αὐτὸ τοῦτο τὸ µυστήριο, τὸ µυστήριο τῆς σωτηρίας τῶν ἀνθρώπων καὶ τοῦ κόσµου, διακονοῦµε ὅλοι οἱ χριστιανοί, αὐτὸ ὑπηρετοῦµε εἰδικότερα οἱ κληρικοί, διακονώντας τὴν ἐξουσία ποὺ δόθηκε ἀπὸ τὸ Χριστό, ἀφιέναι ἁµαρτίας. Πατέρα Κωνσταντῖνε, Θὰ ἤθελα, τελειώνοντας τὴ σύντοµη αὐτὴ προσφώνηση, νὰ σᾶς παρακαλέσω νὰ δεχθεῖτε τὶς εὐχαριστίες, τὶς προσευχὲς καὶ τὶς εὐχὲς ὅλων πιστεύω τῶν ἐνοριτῶν, τῶν πνευµατικῶν σας παιδιῶν εἴθε ὁ Θεὸς νὰ σᾶς στηρίζει γιὰ πολλὰ ἀκόµα χρόνια σ αὐτὸ τὸ πνευµατικὸ µετερίζι, τὸ τόσο κρίσιµο στὴ δύσκολη ἐποχή µας. Εὐχόµαστε ἐξ ἄλλου ἡ προσφορά σας νὰ ἀναγνωρίζεται πάντοτε καὶ ἀπὸ τὴν ἐκκλησιαστικὴ ἀρχὴ καὶ νὰ εἰσπράττετε τὸ δίκαιο τῆς Ἐκκλησίας ἔπαινο, κυρίως ὅµως πλούσια τὴ θείαν χάρη, ἰδιαίτερα τώρα, τὴν περίοδο τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς, ἐσεῖς προσωπικά, ἡ οἰκογένειά σας καὶ δι ὑµῶν ὅλοι ἐµεῖς, τὰ πνευµατικά σας παιδιά. Ἀµήν. Μετὰ τὴν ὁµιλία τοῦ π. Παναγιώτη, ὁ π. Φιλόθεος παρέδωσε ὡς ἐλάχιστο καὶ συµβολικὸ δῶρο ἐκ µέρους τῆς Ἐνορίας στὸν π. Κωνσταντῖνο ἕναν ἐπιστήθιο σταυρό, ὑπὸ τὰ χειροκροτήµα τῶν ἐκκλησιασθέντων ἐνοριτῶν µας. Ὁ π. Κωνσταντῖνος ἀντιφώνησε ἐκφράζοντας τὶς εὐχαριστίες του πρὸς τοὺς διοργανωτὲς τῆς πραγµατικὰ τιµητικῆς αὐτῆς ἐκδήλωσης, τὸν π. Φιλόθεο, ποὺ εἶχε τὴν ἰδέα, τὰ πνευµατικά του τέκνα, τοὺς ἐφηµερίους τοῦ Ναοῦ καὶ τὸν π. Βασίλειο, τὸ Ἐκκλησιαστικὸ Συµβούλιο καὶ τὸ Ἐνοριακὸ Φιλόπτωχο Ταµεῖο ἀλλὰ καὶ ὅλους τοὺς ἐνορίτες γιὰ τὴν προσγενοµένη στὸ πρόσωπό του τιµή, κυρίως ὅµως τὸν Πανάγαθο Θεό, τὴν Παναγία Μητέρα του καὶ τὸν Ἅγ. Γεώργιο, ποὺ εὐσυνείδητα διακόνησε. Εὐχαρίστησε ἐπίσης τὴν σύζυγό του πρεσβυτέρα ήµητρα, ποὺ ἀνέλαβε τὰ µεγαλύτερα οἰκογενειακὰ βάρη γιὰ νὰ ἐπιτελεῖ ἐκεῖνος ἀπρόσκοπτα τὸ ποιµαντικὸ του ἔργο. Τόνισε ὅτι προσεύχεται πάντοτε γιὰ ὅλους τοὺς ἐνορίτες µας, ὅπως καὶ γιὰ ὅλους τοὺς χριστιανούς, ζῶντες καὶ κεκοιµηµένους. Προέτρεψε ὅλους νὰ πιστεύουν καὶ νὰ ἐργάζονται πνευµατικὰ πρὸς ἀναζωπύρωση τῆς πίστεώς τους, διότι µόνον αὐτὴ εἶναι δυνατὸν νὰ ὁδηγήσει στὴ σωτηρία καὶ τὴν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Τέλος εὐχήθηκε καλὴ δύναµη στὸν πνευµατικὸ ἀγῶνα ποὺ ἀρχίζει ἐπ εὐκαιρίᾳ τῆς ἔναρξης τῆς Μεγ. Τεσσαρακοστῆς. Ὅλοι οἱ ἐνορίτες ἐνθουσιασµένοι ἀπὸ τὴν τιµητικὴ αὐτὴ ἐκδήλωση, µετὰ τὸ πέρας τῆς Θείας Λειτουργίας εὐχήθηκαν γιὰ τὴν ἱερὴ αὐτὴ ἐπέτειό του στὸν π. Κωνσταντῖνο, ὁ ὁποῖος διένειµε σὲ ὅλους µία µικρὴ εἰκόνα τοῦ Καλοῦ Ποι- µένα µὲ τὴν σχετικὴ µὲ τὴν ἡµέρα ἐπιγραφή, ποὺ εἶχε ἑτοιµάσει ἡ Ἐνορία µας. Ἡ ἡµέρα ἔκλεισε µὲ µιὰ µικρὴ δεξίωση στὸ ἀρχονταρίκι τῆς Στέγης Γερόντων. 3
Τὸ Ψαλτήριο στὴ λειτουργικὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας ὸ Ψαλτήριο συγκαταλέγεται ἀνάµεσα στὰ λειτουργικὰ βιβλία τῆς Ἐκκλησίας µας καὶ περιλαµβάνει ἐκτὸς ἀπὸ τοὺς 150 κανονικοὺς ψαλµούς, ἀκόµη ἕναν ἀπόκρυφο, καθὼς ἐπίσης καὶ τὶς ἐννέα ᾠδές. Εἶναι δὲ χωρισµένο σὲ 20 τµήµατα, τὰ λεγόµενα «Καθίσµατα», τὰ ὁποῖα συνήθως χωρὶς αὐτὸ νὰ ἀποτελεῖ κανόνα ἁπαρτίζονται ἀπὸ ἐννέα ψαλµούς. Αὐτοὶ πάλι οἱ ἐννέα ψαλµοὶ διαιροῦνται σὲ τρία τµήµατα, τὰ λεγόµενα «στάσεις». Ὀνοµάζονταν «στάσεις» διότι οἱ πιστοὶ «ἵσταντο», στέκονταν, κατὰ τὴν στιχολόγησή τους, τὴν ἀντιφωνικὴ δηλαδὴ ἀπαγγελία τους. Μετὰ τὴν συµπλήρωση ἑνὸς ἑκάστου καθίσµατος γινόταν ἀνάγνωση σύντοµων πατερικῶν ὁµιλιῶν καὶ ψάλλονταν ἀπὸ τοὺς χοροὺς τὰ καθίσµατα ἢ ἀναπαύσιµα, µικρὰ δηλαδὴ τροπάρια κατὰ τὰ ὁποῖα οἱ πιστοὶ «ἀναπαύονταν», ξεκουράζονταν ἀπὸ τὴν ἐπὶ κάποια ὥρα στιχολόγηση τοῦ προαναφερθέντος Καθίσµατος τοῦ Ψαλτηρίου. Σήµερα στὶς Ἐνορίες ἔχουν περικοπεῖ οἱ ἀναγνώσεις καὶ τὰ Καθίσµατα τοῦ Ψαλτηρίου καὶ ψάλλονται µόνον τὰ καθίσµατα ἢ ἀναπαύσιµα. Πρόκειται γιὰ ποιητικὸ βιβλίο, τὸ ὁποῖο παρέλαβε ἡ Ἐκκλησία ἀπὸ τὴν ἑβραϊκὴ λατρεία, µεταφρασµένο βεβαίως ἤδη ἀπὸ τοὺς προχριστιανικοὺς αἰῶνες ἀπὸ τοὺς Ο στὴν Ἀλεξάνδρεια γιὰ τοὺς ἑλληνιστὲς Ἰουδαίους, ἐκείνους δηλαδὴ ποὺ διαβιοῦσαν ἐκτὸς Παλαιστίνης καὶ δὲν γνώριζαν ἑβραϊκά. Ὁ κύριος συγγραφέας τῶν ψαλµῶν αὐτῶν εἶναι ὁ προφητάναξ αβίδ, γι αὐτὸ καὶ τὸ βιβλίο τιτλοφορεῖται καὶ «Ψαλµοὶ τοῦ αβίδ». Ἄλλοι ποιητὲς ψαλµῶν στὸ Ψαλτήριο, ὅπως προϊόντος τοῦ χρόνου καθιερώθηκε νὰ ὀνοµάζεται, εἶναι οἱ υἱοὶ Κορέ, ὁ Ἀσάφ, ὁ Σολοµῶν, ὁ Μωϋσῆς, ὁ Ἱερεµίας, ὁ Ἀγγαῖος, ὁ Ζαχαρίας καὶ ἄλλοι ἀνώνυµοι, ποὺ δὲν ἀναφέρονται στὶς σχετικὲς ἐπιγραφές, τὶς ὁποῖες φέρει κάθε ψαλµός. Ἤδη ἀπὸ τὰ πρῶτα βήµατα τῆς Ἐκκλησίας τὸ Ψαλτήρι κατέστη ἕνα ἀπὸ τὰ πιὸ «δηµοφιλῆ» βιβλία, ποὺ χρησιµοποιοῦσαν οἱ χριστιανοί. Ἄλλωστε πάρα πολλὰ χωρία καὶ στίχοι τοῦ χρησιµοποιοῦνται ἤδη στὴν Καινὴ ιαθήκη. Στὶς συνάξεις τους οἱ πιστοὶ χρησιµοποιοῦσαν εὐρύτατα τὸ Ψαλτήρι, ἐνῶ νωρὶς καὶ στὸν µοναχισµὸ ἐρηµιτικὸ ἢ ἀσκητικὸ ἀρχικῶς καὶ κοινοβιακὸ ἀργότερα χρησιµοποιήθηκε κατὰ κόρον στὶς κοινὲς προσευχὲς καὶ ἀκολουθίες. Εἶναι δὲ χαρακτηριστικὸ ὅτι σύµφωνα µὲ τὸν β κανόνα τῆς Ζ Οἰκουµενικῆς Συνόδου (8ος αἰ.) ὁρίζεται ὅτι ὁ µέλλων νὰ χειροτονηθεῖ ἐπίσκοπος πρέπει ἀπαραίτητα νὰ µπορεῖ νὰ ἀπαγγείλει ἀπὸ στήθους τὸ Ψαλτήρι. Ἡ χρήση τοῦ Ψαλτηρίου εἶναι ἀπαραίτητη στὶς ἱερὲς ἀκολουθίες τῶν πρώτων χριστιανῶν. Τὸ µεγαλύτερο µέρος τους µάλιστα ἁπαρτίζεται ἀπὸ αὐτὸ καὶ κυρίως ἀπὸ ψαλµοὺς µὲ µεσσιανικὸ περιεχόµενο, δηλαδὴ ἀπὸ ἐκείνους ποὺ ἀναφέρονται στὴν ἐπικείµενη ἔλευση τοῦ Μεσσία, τὸν ὁποῖο ἀνέµεναν νὰ ἐπανέλθει πολὺ γρήγορα. Συνήθως οἱ ψαλµοὶ περισσότερο ἀπαγ γέλονταν καὶ λιγότερο ἀναγινώσκονταν, ἐνῶ σιγὰ σιγὰ ἄρχισαν νὰ χρησιµοποιοῦν πολὺ µικροὺς ὕµνους ἢ ὑποψάλµατα τὰ ὁποῖα παρενέβαλον ἀνάµεσα στοὺς ψαλµικοὺς στίχους, ὅπως τὸ ἀρχαιότατο «Ἀλληλούϊα», «Ἐλέησον µέ, Κύριε» κ.ἄ. Σήµερα, παρ ὅλον ὅτι ἀπ αἰώνων ἔχει ἐπικρατήσει τὸ µοναχικὸ Τυπικὸ καὶ στὶς Ἐνορίες, δυστυχῶς οἱ ψαλµοὶ ποὺ χρησιµοποιοῦνται στὴν λατρεία µας συνηθέστερα ἀναγινώσκονται, κυρίως λόγῳ τῆς ἐλλείψεως χρόνου. Ἐδῶ θὰ πρέπει νὰ γίνει µία ἐπισήµανση, ἡ ὁποία θὰ µᾶς βοηθήσει νὰ κατανοήσουµε τὴν χρήση τοῦ πολὺ σηµαντικοῦ αὐτοῦ λει τουργικοῦ µας βιβλίου. Σύµφωνα λοιπὸν µὲ τὸ Τυπικὸ ἀναγινώσκεται καθηµερινῶς καὶ ἕνας ἀριθµὸς τῶν προαναφερθέντων Καθισµάτων ἐνδιάµεσα στὶς ἀκολουθίες τοῦ Ὄρθρου (δυὸ τὸ καλοκαίρι καὶ τρία τὸ χειµῶνα µετὰ τὸν Ἑξάψαλµο καὶ τὰ Ἀπολυτίκια) καὶ τοῦ Ἑσπερινοῦ (ἕνα πρὶν ἀπὸ τὸ «Κύριε ἐκέκραξα»). Καθίσµατα ἀναγινώσκονται καὶ στὴν ἀκολουθία τοῦ Μεσονυκτικοῦ (118ος) καὶ τῶν Ὡρῶν κατὰ τὴν Μεγ. Τεσσαρακοστή. Αὐτὰ βεβαίως συνήθως τηροῦνται σήµερα µόνο στὶς Ἱ. Μονές, ὅπου ὑπάρχει καὶ ὁ ἀπαιτούµενος διαθέσιµος χρόνος. Σχετικοὶ πίνακες γιὰ τὸ πότε καὶ ποιὰ Καθίσµατα ἀναγινώσκονται στὶς ἀκολουθίες ὑπάρχει στὸ τέλος τοῦ Ψαλτηρίου. Ἀξιοσηµείω το καὶ τοῦτο: τὴν Μεγ. Ἑβδοµάδα ἀναγινώσκεται σύµφωνα µὲ τὸ Τυπικὸ ὁλόκληρο µέχρι καὶ τὴν Μεγ.Τετάρτη, τὴν Μεγ. Τεσσαρακοστὴ διαβάζεται ὁλόκληρο δυὸ φορὲς τµηµατικὰ µέσα στὴν ἑβδοµάδα, ἐνῶ τὸν ὑπόλοιπο χρόνο µία. 4
Ἐκτὸς ὅµως ἀπὸ τὰ προαναφερθέντα Καθίσµατα γίνεται εὐρεία χρήση τῶν Ψαλµῶν στὶς καθηµερινὲς ἀκολουθίες τοῦ νυχθηµέρου. Ἀπὸ τοὺς πιὸ γνωστοὺς εἶναι ὁ λεγόµενος Προοιµιακὸς στὸν Ἑσπερινὸ (103ος), διὰ τοῦ ὁποίου περιγράφεται τρόπον τινὰ καὶ ἐξυµνεῖται ἡ ὅλη ηµιουργία, οἱ ψαλµοὶ τοῦ «Κύριε, ἐκέκραξα» κ.ἑ. (140ος, 141ος, 129ος καὶ 116ος), ὁ ἑξάψαλµος στὸν Ὄρθρο (3ος, 37ος, 62ος, 87ος, 102ος καὶ 142ος ψαλ- µοί), ὁ 50ος («Ἐλέησόν µε ὁ Θεός), ποὺ τὶς Κυριακὲς ψάλλεται κατὰ τὴν προσκύνηση τοῦ Εὐαγγελίου, ἐνῶ τὶς καθηµερινὲς ἀναγινώσκεται, οἱ 148ος, 149ος καὶ 159ος, οἱ γνωστοὶ καὶ ὡς Αἶνοι, ἐνῶ οἱ 50ος, 69ος καὶ 142ος ἁπαρτίζουν µαζὶ µὲ τὴν οξολογία τὸ πρῶτο µέρος τοῦ Μικροῦ Ἀποδείπνου, τὸ ὁποῖο τελεῖται καθηµερινῶς ἐκτὸς Μεγ. Τεσσαρακοστῆς κατ αὐτὴν τελεῖται τὸ Μεγάλο Ἀπόδειπνο, στὸ ὁποῖο χρησιµοποιοῦνται πολὺ περισσότεροι ψαλµοί. Ψαλµοὶ χρησιµοποιήθηκαν καὶ στὴν ἀκολουθία τῶν Τυπικῶν (102ος, 145ος καὶ 33ος) καὶ τῆς Τραπέζης (144ος), οἱ ὁποῖες παρενεβλήθησαν στὴν ἔναρξη καὶ τὴν Ἀπόλυση τῆς Θείας Λειτουργίας. Συνήθως τοὺς µὲν δυὸ πρώτους ἀκοῦµε ὅταν ψάλλονται στὴν Θεία Λειτουργία τὰ Τυπικὰ («Εὐλόγει ἡ ψυχή µου τὸν Κύριον», «Αἴνει ἡ ψυχή µου τὸν Κύριον») ἐνῶ τοὺς δυὸ τελευταίους κατὰ τὴν Ἀπόλυση τῆς Θείας Λειτουργίας τῶν Προηγιασµένων («Εὐλογήσω τὸν Κύριον» καὶ «Ὑψώσω σὲ ὁ Θεός µου ὁ βασιλεύς µου»). Τὸ Ψαλτήριο ὅµως χρησιµοποιεῖται καὶ κατὰ τὴν τέλεση ὁρισµένων Μυστηρίων. Οἱ 142ος καὶ 50ος στὸ τοῦ Εὐχελαίου, ὁ 31ος στὸ Βάπτισµα (σήµερα ψάλλεται τρὶς µόνον ὁ πρῶτος στίχος τοῦ «Μακάριοι ὧν ἀφέθησαν αἱ ἀνοµίαι»), ὁ 127ος («Μακάριοι πάντες οἱ φοβούµενοι τὸν Κύριον») στὸν Γάµο. Νὰ σηµειωθεῖ ὅτι οἱ δυὸ τελευταῖοι ψάλλονταν ὡς «εἰσοδικοὶ» δηλαδὴ ὁ 31ος ὅταν εἶχαν βαπτισθεῖ οἱ Κατηχούµενοι καὶ πορεύονταν ἀπὸ τὸ Βαπτιστήριο στὸν κυρίως Ναὸ γιὰ νὰ συµµετάσχουν στὴν Θεία Λειτουργία καὶ νὰ κοινωνήσουν καὶ ὁ 120ος ὅταν εἶχε τελεσθεῖ ὁ Ἀρραβώνας στὸν Νάρθηκα, περίπου στὴν εἴσοδο δηλαδὴ τοῦ Ναοῦ καὶ εἰσοδεύονταν οἱ µελλόνυµφοι ἀπὸ τὸν Ἱερέα στὸν κυρίως Ναὸ γιὰ νὰ τελεσθεῖ τὸ µυστήριο τοῦ Γάµου. Εἶναι λοιπὸν πολὺ σηµαντικὴ ἡ θέση τοῦ Ψαλτηρίου στὴ λειτουργικὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας µας καὶ ἀπ ὅσα ἀναφέρθηκαν διαπιστώνεται εὔκολα ὅτι αὐτὸ ἀποτελεῖ τὸν πυρῆνα, τὸν σκελετὸ τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν ἐπάνω στὸν ὁποῖο «κτίσθηκαν» ὅλα τὰ ὑπόλοιπα, νεώτερα στοιχεῖα, ὅπως γιὰ παράδειγµα τὰ διάφορα τροπάρια τοῦ Ἑσπερινοῦ ἢ οἱ Κανόνες, οἱ ὁποῖοι «στιχολογοῦνται» συνοδευόµενοι ἀπὸ τὶς ἐννέα ὠδὲς τοῦ Ψαλτηρίου, ψάλλονται δηλαδὴ κανονικὰ µὲ στίχους ἀπὸ τὶς ἐννέα βιβλικὲς ὠδές, γιὰ τὶς ὁποῖες θὰ ἀναφερθοῦµε σὲ προσεχὲς ἄρθρο. ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ Συντηρήσεις εἰκόνων Παραδόθηκαν οἱ πέντε ἱ. εἰκόνες τοῦ Ἄμβωνα τοῦ Ναοῦ μας, οἱ ὁποῖες ὅπως εἶχε ἀνακοινωθεῖ εἶχαν δοθεῖ γιὰ συντήρηση, ἀφοῦ σὲ αὐτοψία ποὺ ἔγινε διαπιστώθηκε ὅτι ὑπῆρχαν πολλὲς καὶ μεγάλες ἀλλὰ καὶ σοβαρὲς φθορές, ἰδιαιτέρως σ αὐτὲς τῶν τεσσάρων εὐαγγελιστῶν. Εἶναι ὅλες ἔργα τοῦ ημ. Πελεκάση, ὅπως καὶ οἱ περισσότερες φορητὲς εἰκόνες τοῦ Ναοῦ μας. Τὸ κόστος γιὰ τὴν συντήρησή τους ἀνῆλθε στὰ 2.380,00. Τὸ Ἐκκλησιαστικὸ Συμβούλιο τοῦ Ναοῦ μας ἀπεφάσισε νὰ διερευνήσει καὶ τὸ θέμα τῆς ἐπισκευῆς τοῦ τέμπλου του, καθ ὅσον εἶναι γνωστὲς οἱ ζημιὲς ποὺ ὑπέστη ἀρχικὰ μὲν κατὰ τὸ σεισμὸ τοῦ 1981, ὁπότε καταστράφηκε καὶ ὁ γύψινος διακοσμητικὸς σταυρός, ποὺ βρισκόταν στὴν κορυφή του καὶ ἀργότερα κατὰ τὸν σεισμὸ τοῦ 1999. Παράλληλα ὑπάρχει καὶ ἡ σκέψη νὰ συντηρηθοῦν ἢ καθαρισθοῦν οἱ φορητὲς εἰκόνες του, πολλὲς ἀπὸ τὶς ὁποῖες χρειάζονται σχετικὴ ἐπέμβαση, ἄλλες σὲ μεγαλύτερο καὶ ἄλλες σὲ μικρότερο βαθμό. Μετὰ τὴν λήψη τῆς ἀποφάσεως θὰ ἐνημερωθοῦν οἱ ἐνορίτες μας, ὥστε νὰ συνδράμουν κατὰ τὸ δυνατὸν καὶ σὲ αὐτὸ τὸ μεγάλο ἀλλὰ ἀπαραίτητο ἔργο τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Συμβουλίου γιὰ τὸν Ναό μας. Ἀπογευµατινὸ Προσκύνηµα Τὸ Σάββατο 23 Φεβρουαρίου ἡ Ἐνορία μας ἐπισκέφθηκε τὸν Ἱ. Προσκυνηματικὸ Ναὸ Παναγίας Γιάτρισσας Λουτρακίου καὶ ἐν συνεχείᾳ τὴν Γυναικεία Ἱ. Μονὴ Ἁγ. Μαρίνης ἐπίσης στὸ Λουτράκι, ὅπου τελέσαμε καὶ τὸν Ἑσπερινό. Ἀπὸ τὸ προσκύνημα αὐτὸ συγκεντρώθηκαν 5
600,00, τὰ ὁποῖα διατέθηκαν γιὰ τὴν ἀποπληρωμὴ τῆς συντηρήσεως τῶν εἰκόνων τοῦ Ἄμβωνα τοῦ Ναοῦ μας. Ἡ ἑπομένη προσκυνηματική μας ἐκδρομὴ προγραμματίσθηκε γιὰ τὴν Κυριακὴ 23 Μαρτίου στὴν Γυναικεία Ἱ. Μονὴ Γενεθλίου τῆς Θεοτό - κου Πελαγίας Θηβῶν, ὅπου θὰ τελέσουμε τὸν Κατανυκτικὸ Ἑσπερινό. Πληροφορίες στὴν Γραμματεία τῆς Στέγης Γερόντων καὶ στὸ τηλ.: 210-8227845. Ὥρα ἀναχωρήσεως: 2:30 Κτιτορικὸ Μνηµόσυνο Τὴν Τρίτη 19 Φεβρουαρίου τελέσθηκε στὸ Ἱ. Παρεκκλήσιο τοῦ Ἁγ. Νεκταρίου τῆς Στέγης Γερόντων ὅπως ἄλλωστε εἶχε προγραμματισθεῖ τὸ Μνημόσυνο τῶν Κτιτόρων, Εὐεργετῶν, ωρητῶν καὶ Ἀφιερωτῶν τῆς Στέγης Γερόντων τῆς Ἐνορίας μας. Ἐπίσης τελέσθηκε καὶ Ἀρτοκλασία ὑπὲρ ὑγείας τῶν περιθαλπομένων, τῶν ωρητῶν καὶ Ε ὐ ε ρ γ ε τ ῶ ν, τῶν μελῶν τοῦ προσω πικοῦ καὶ τοῦ ιοικητικοῦ Συμβουλίου. Ὅλα α ὐ τ ὰ σ τ ὰ πλαίσια τῶν ἑορτασμῶν τῆς μνήμης τῆς Ὁσ. Φιλοθέης τῆς Ἀθηναίας, προστάτιδος τοῦ Γενικοῦ Φιλοπτώχου Ταμείου, τῆς Χριστιανικῆς Ἀλληλεγγύης καθὼς ἐπίσης καὶ τῶν φιλανθρωπικῶν Ἱδρυμάτων καὶ δραστηριοτήτων τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς καὶ τῶν Ἐνοριῶν. υστυχῶς ὁ πάγος, ποὺ εἶχε δημιουργηθεῖ ἀπὸ τὶς σφοδρὲς χιονοπτώσεις τῶν προηγουμένων ἡμερῶν, δὲν ἐπέτρεψε σὲ πολλοὺς ἐνορίτες μας νὰ παρευρεθοῦν. Ἂς εἶναι ὅμως αἰωνία ἡ μνήμη τῶν ἀειμνήστων Κτιτόρων καὶ Εὐεργετῶν τῆς Στέγης Γερόντων. Τὸ.Σ. ἐκφράζει καὶ ἀπὸ τὶς σελίδες τοῦ ἐνοριακοῦ μας περιοδικοῦ τὶς εὐχαριστίες του πρὸς ὅλους ὅσοι καθ οἱονδήποτε τρόπο συμβάλλουν στὶς δραστηριότητές του καὶ εὔχεται ὁ Θεὸς διὰ πρεσβειῶν τοῦ Ἁγίου μας νὰ τοὺς εὐλογεῖ ὅλους. Ἐπισκέψεις στὴ Στέγη Γερόντων Μαθητὲς ἀπὸ δυὸ σχολεῖα ἐπισκέφθηκαν κατὰ τὸ παρελθὸν διάστημα τὴν Στέ - γη Γερόντων τῆς ἐνορίας μας. Ἦταν τὸ Λεόντειο Λύκειο Ν. Σμύ ρνης μὲ τὸν Καθηγητὴ καὶ πρώην ἐνορίτη μας κ. Νικόλαο Τὰ παιδιὰ περιῆλθαν τοὺς ὀρόφους, συνομίλησαν μὲ τὶς περιθαλπόμενες κυρίες καὶ ἐνημερώθηκεν γιὰ τὶς δραστηριότητες τοῦ Ἐνοριακοῦ Φιλοπτώχου Ταμείου μας ἀπὸ τὴν Προϊσταμένη κ. Σωτηρίου. Τὰ παιδιὰ συγκέντρωσαν ποσὸν 200,00, τὸ ὁποῖο κατέθεσαν στὸ Ταμεῖο τῆς Στέγης μας. Τὴν Παρασκευὴ 7 Μαρτίου μας ὁ π. Φιλόθεος ὑποδέχθηκε 50 περίπου μαθητὲς τοῦ 30ου Λυκείου Ἀθηνῶν, πού μας ἐπισκέφθηκαν ἀκόμη μιὰ φορὰ μὲ τὸν Καθηγητὴ τους κ. Κονιτόπουλο. Ἔφεραν μαζί τους καὶ μουσικὰ ὄργανα μὲ τὰ ὁποῖα τὰ παιδιὰ συνόδευσαν τὰ τραγούδια ποὺ εἶπαν ὅλοι μαζὶ στὶς κυρίες τοῦ 4ου ὀρόφου τῆς Στέγης μας ποὺ χόρεψαν καὶ τραγούδησαν μαζί τους ἐπ εὐκαιρίᾳ τῆς ἀποκριᾶς. Τὴν Στέγη μας ὅμως ἐπισκέφθηκε τὴν 6η Φεβρουαρίου καὶ ἡ κ. Σμαρούλα Νάκη μὲ τὰ μέλη τῆς Χορωδίας τῶν Ἠχοχρωμάτων, ποὺ διευθύνει. Συνομίλησαν μὲ τὶς κυρίες μας καὶ τοὺς μοίρασαν δωράκια καὶ γλυκίσματα. Ἔργα στὴν Στέγη µας Ὅπως καὶ ἄλλοτε μέσα καὶ ἀπὸ τὶς σελίδες τοῦ ἐνοριακοῦ μας περιοδικοῦ ἔχουμε πεῖ ἡ Στέγη Γερόντων τῆς Ἐνορίας μας ἔχει διανύσει ἤδη πολὺ δρόμο πρὸς τὴν ὁλοκλήρωση τῶν ἀπαραίτητων ἀνακαινιστικῶν ἐργασιῶν, ὥστε νὰ ἔχει μιὰ ὄμορφη εἰκόνα, ἐνῶ παράλληλα νὰ καταστεῖ πρότυπο ὅλων τῶν ὑπολοίπων παρομοίων δραστηριοτήτων. Θὰ 6
πρέπει ἐπίσης νὰ σημειωθεῖ ὅτι οἱ οἰκονομικές μας δυνατότητες δέν μᾶς ἐπιτρέπουν πάντοτε νὰ ἔχουμε τὸ ἐπιθυμητὸ σὲ πολλοὺς τομεῖς. Ὅμως καὶ πάλι θὰ τονίσουμε ὅτι ἔχουν γίνει πολλὰ ἀλλὰ ὄχι ὅλα. Ἀπὸ τὰ ἔσοδά της λοιπὸν προχωρήσαμε σὲ πλεῖστες ὅσες ἀνακαινίσεις, στὶς ὁποῖες ἔ χουμε κατὰ καιροὺς ἀναφερθεῖ καὶ μέσω τοῦ περιοδικοῦ (π.χ. ἀνακαίνιση ἰσογείου καὶ 1ου ὀρόφου, ἀντικατάσταση ἀνελκυστήρων, πολλῶν θυρῶν, τοποθέτηση πέργκολας στοὺς δυὸ τελευταίους ὀρόφους, ἀγορὰ καλλωπιστικῶν φυτῶν καὶ σχετικὸς ἐξοπλισμός, ἀγορὰ καὶ τοποθέτηση κλιματιστικῶν κ.ἄ.) καὶ τώρα προχωροῦμε σὲ νέες, ὥστε νὰ ὁλοκληρωθεῖ κατὰ τὸ δυνατὸν ἡ προσπάθεια καὶ νὰ ἐπιχειρηθεῖ ἡ λήψη τῆς σχετικῆς ἄδειας λειτουργίας, τὴν ὁποία γιὰ διαφόρους λόγους δὲν διαθέτει κανένα Ἵδρυμα τῆς Ἱ. Ἀρχιεπισκοπῆς, ἂν καὶ γίνονται ἀρκετοὶ πρὸς τοῦτο ἀγῶνες. Πρέπει παρενθετικὰ ἐδῶ νὰ ὑπογραμμίσουμε ὅτι παράλληλα μὲ τὰ ἔργα στὸ κτίριο τῆς Στέγης προχωρήσαμε καὶ προχωροῦμε στὴν ἀνακαίνιση καὶ μερικῶν ἀπὸ τὰ διαμερίσματα τῆς Ἐνορίας μας, τῶν ὁποίων τὰ ἔσοδα κατατίθενται στὸ Ἐνοριακὸ Φιλόπτωχο Ταμεῖο μας ὑπὲρ τῆς Στέγης Γερόντων. Προγραμματίσθηκε λοιπὸν ὁ ἔλεγχος καὶ ἡ πιθανὴ ἐπέκταση τοῦ ἤδη ὑπάρχοντος συστήματος πυρασφαλείας μὲ σύστημα πυρανιχνεύσεως καθὼς καὶ ἡ δημιουργία καὶ ἐξοπλισμὸς φυσικοθεραπευτηρίου. Ἐκ τοῦ Νόμου ἀπαιτεῖται καὶ ἡ πρόσληψη δυὸ ἀκόμη ὑπαλλήλων: κοινωνικῆς λειτουργοῦ καὶ φυσικοθεραπευτή. Παράλληλα θὰ γίνει ἔλεγχος καὶ ἐπισκευὴ ὅπου χρειάζεται στὶς ἰματιοθῆκες καὶ τὰ κασώματα τῶν θυρῶν τῶν δωματίων. Τὰ ἔργα αὐτὰ προϋποτίθενται γιὰ νὰ προχωρήσουμε στὴν προγραμματισμένη ἐσωτερικὴ ἀνακαίνιση τῶν δωματίων καὶ περιθαλπομένων καὶ τῶν κοινοχρήστων χώρων. Ὅλα τὰ παραπάνω ὅμως ἀπαιτοῦν δαπάνες τακτικὲς καὶ ἔκτακτες. Τὸ.Σ. λοιπὸν κάνει ἔκκληση ἀκόμη μὶα φορὰ στοὺς ἐνορίτες καὶ φίλους μας γιὰ συμπαράσταση, ὥστε νὰ ὁλοκληρωθοῦν τὰ ἔργα ποὺ ἐπιβάλλονται, ὅπως ἄλλωστε τὸ πράττουν ὅλα τὰ χρόνια λειτουργίας τῆς Στέγης μας. Ἑσπερινὰ Κηρύγµατα Συνεχίζονται οἱ Συνάξεις Μελέτης Ἁγ. Γραφῆς τῆς Ἐνορίας μας μὲ τὸν π. Γεράσιμο. Γιὰ τὴν περίοδο τῆς Μεγ. Τεσσαρακοστῆς θὰ λαμβάνουν χώρα τὴν ἴδια ἡμέρα, Τετάρτη καὶ ὥρα 5.30 μ.μ. πρὸ τῆς ἐνάρξεως τῆς Ἑσπερινῆς Θείας Λειτουργίας τῶν Προηγιασμένων. Οἱ συνάξεις νέων μὲ τὸν π. Παναγιώτη λαμβάνουν χώρα μετὰ τὸ Μεγάλο Ἀπόδειπνο κάθε ευτέρα. Ὥρα ἐνάρξεως: 8.00 μ.μ. Ὁ π. Γεράσιμος μίλησε καὶ στὴν αἴθουσα τοῦ συλλόγου Ἀποστόλου Παύλου τὴν Κυριακὴ 2 Μαρτίου μὲ θέμα: «τὸ νόημα τῆς Μέγ. Τεσσαρακοστής». Ἡ πρώτη Ἀκολουθία τῶν Χαιρετισµῶν τελεῖται κάθε Παρασκευὴ στὶς 5.00µ.µ. καὶ ἡ δεύτερη στὶς 7.15µ.µ. 7
ΔΩΡΕΑΙ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2008 Ἀγγελόπουλος Ἰωάννης-Δρόσος... 50,00 Ἀνώνυμος... 170,00 Ἀνώνυμος... 50,00 Ἀνώνυμος... 50,00 Ἀνώνυμος... 100,00 Ἀνώνυμος... 100,00 Ἀνώνυμος... 100,00 Ἀνώνυμος... 100,00 Ἀνώνυμος... 140,00 Αὐγερόπουλος Παναγιώτης... 74,00 Βέργου Μαρίνα... 100,00 Γαβουνέλη Ἐλπινίκη... 100,00 Γαντὲ Γεωργία... 50,00 Γεωργούλη Αἰκατερίνη... 50,00 Γιωτοπούλου Ἀλεξάνδρα... 120,00 Δρίτσας Δημήτριος... 100,00 Ζήκας Βασίλειος... 100,00 Καβουλάκου Νταίζη... 200,00 Καβούνης Ἠλίας... 80,00 Κακάμη Ἀντιγόνη... 140,00 Καντεράκη Σοφία... 50,00 Καπετανάκη Μαρία... 100,00 Κασκούτας Νικόλαος... 55,00 Κονδύλης Ἰωάννης... 50,00 Κοντόπουλος Θεόδωρος... 300,00 Κοτρότσου Ἀθανασία... 70,00 Κυριακοπούλου Σοφία... 100,00 Μελέτης Δημοσθένης...1000,00 Μπουσγολίτη Χρυσάνθη... 50,00 Μύστρας Δημήτριος... 80,00 Οἰκονομίδου Οὐρανία... 50,00 Οἰκονομοπούλου Εὐδοκία... 50,00 Παναγιωτόπουλος Ἠλίας... 500,00 Πανταζοπούλου Χαραλαμπία... 150,00 Παντελάτου Μαρία... 100,00 Πάτρα Λουκᾶς & Νένα... 100,00 Πρόκου Μαριάνθη... 100,00 Ρεμοῦνδος Λεωνίδας... 250,00 Ρουχωτᾶς Ἐλευθέριος... 50,00 Σπανὸς Ἀντώνιος... 400,00 Στρούζα Ἔφη... 50,00 Τόγιας Θεμιστοκλῆς... 50,00 Τριανταφύλλου Πηνελόπη... 200,00 Χατζῆς Ἰωάννης... 100,00 Ψάρρη Ἀθηνᾶ... 100,00 Διάφοροι Δωρηταί... 165,00 Δίσκοι Ἱ. Παρ/σίου Ἁγ. Ἀποστόλων - Κανάρη... 165,00 ÌÇÍÉÁÉÁ ÅÊÄÏÓÇ ÅÍÏÑÉÁÓ ÁÃÉÏÕ ÃÅÙÑÃÉÏÕ ÊÕØÅËÇÓ ÅÐÉÌÅËÅÉÁ - ÕÐÅÕÈÕÍÏÓ: Ἀñ éµ. ÖÉËÏÈÅÏÓ Ì. ÍÉÊÏËÁÊÇÓ Ô.Ê. 113 61 ÊõøÝëç, Ôçë. 210-82.12.667 ÅÊÄÏÔÉÊÇ ÐÁÑÁÃÙÃÇ: ôçë. 210-34.76.090 ÄÉÁÍÅÌÅÔÁÉ ÄÙÑÅÁÍ