THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ NIKOS DENDIAS FORMER MINISTER, MEMBER OF THE HELLENIC PARLIAMENT, NEW DEMOCRACY PARTY THE 19 th ROUNDTABLE WITH THE GOVERNMENT OF GREECE EUROPE: THE COMEBACK? GREECE: HOW RESILIENT? ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 15 ΜΑΪΟΥ 2015 1
THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ NIKOS DENDIAS FORMER MINISTER, MEMBER OF THE HELLENIC PARLIAMENT, NEW DEMOCRACY PARTY THE 19 th ROUNDTABLE WITH THE GOVERNMENT OF GREECE EUROPE: THE COMEBACK? GREECE: HOW RESILIENT? ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 15 ΜΑΪΟΥ 2015 Κύριε Υπουργέ, κυρίες και κύριοι κατ' αρχήν θα ήθελα να ευχαριστήσω τους διοργανωτές για τη μεγάλη τιμή που μου έκαναν να μου δώσουν την ευκαιρία να σας απευθύνω κάποιες σκέψεις. Θα συμφωνήσω με τον προλαλήσαντα Υπουργό τον κ. Γιώργο Σταθάκη σε ένα τμήμα των διαπιστώσεών του για την ευρωπαϊκή οικονομία, είναι γεγονός ότι συνολικά η ευρωπαϊκή οικονομία αντιμετωπίζει πάρα πολλά προβλήματα, βρίσκεται σε μια περίοδο μετάβασης και οι ρυθμοί ανάπτυξης είναι εξαιρετικά χαμηλοί για να μπορέσουν να επιτρέψουν τη συνέχιση του μοντέλου ζωής, το οποίο έχουν επιλέξει οι Ευρωπαίοι πολίτες. Κατά τούτο ένας πανευρωπαϊκός διάλογος για την ανάπτυξη είναι κάτι το απολύτως απαραίτητο. Λυπάμαι να πω όμως ότι τα προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζουμε εδώ στην Ελλάδα, δεν είναι απλώς τα ευρωπαϊκά προβλήματα. Είναι πολύ βαθύτερα και δεν μας επιτρέπουν καν να 1
εκμεταλλευτούμε ένα ευνοϊκό περιβάλλον που αρχίζει να διαμορφώνεται, όπως παραδείγματος χάριν μέσω του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης (το Quantitative Esaing) επί τη βάση του οποίου η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα αγοράσει 1,1 τρισεκατομμύριο κρατικά ομόλογα. Δεν μπορούμε να εκμεταλλευτούμε τη μείωση των τιμών του πετρελαίου κατά 30% καθώς επίσης και τα 960 δισεκατομμύρια του πακέτου Γιούνκερ για την ανάπτυξη της Ευρώπης, ή το πρόγραμμα Horizon 2014-2020. Όταν εκλέγεται μια νέα Κυβέρνηση οφείλει ο καθένας να έχει μια αισιοδοξία και οφείλω να πω ότι οφείλει να εύχεται την επιτυχία της. Δεν έχουμε κανένα λόγο σε μια χώρα, έστω κι αν ανήκουμε στην αντιπολίτευση, να ευχόμαστε την αποτυχία της Κυβέρνησης που μόλις εξελέγην. Αυτό κάνει απλώς δυσκολότερη τη ζωή όλων μας. Όμως λυπάμαι να πω χωρίς να επιχαίρω γι' αυτό ότι έχουμε χάσει τέσσερις μήνες επί των ημερών της νέας Κυβέρνησης, συζητώντας για το πλαίσιο με τους εταίρους μας, χωρίς να διαπραγματευόμαστε επί της ουσίας. Αυτό μας έχει κοστίσει πάνω από 21 δισεκατομμύρια σε διαρροή καταθέσεων, διεύρυνση του επιτοκίου των ομολόγων, απώλεια αναπτυξιακών κονδυλίων και τα λοιπά. Όλα αυτά δεν είναι καθόλου αισιόδοξα. Αλλά δεν έχω καμία πρόθεση να καταναλώσω χρόνο ασκώντας κριτική, αυτό το οποίο έχει σημασία είναι κανείς να καταθέτει θετικές προτάσεις, το δικό του αναπτυξιακό σχέδιο και το δικό του προγραμματισμό. Αυτό είναι αυτό το οποίο πρέπει να κάνει και το Κόμμα μου, η Νέα Δημοκρατία, αφού πρώτα παραδεχτεί τα σφάλματα τα οποία έκανε κατά το δικό της διάστημα διακυβέρνησης. Οφείλει να διατυπώσει και να καταθέσει εν επιγνώσει των σφαλμάτων που έκανε, μια νέα αναπτυξιακή πρόταση για τη χώρα. Μια νέα αναπτυξιακή πρόταση για την Ελλάδα κυρίες και κύριοι όσο κι αν δεν είναι απολύτως μέσα στο στενό πλαίσιο της συζήτησης και του θέματος οφείλει πρώτα και πάνω απ' όλα να λάβει υπόψη της την ανάγκη δραματικών μεταρρυθμίσεων στον τομέα της παιδείας. Στο χώρο αυτό δεν χρειάζεται να εφεύρουμε τον τροχό, υπάρχουν επιτυχημένα μοντέλα, το φινλανδικό μοντέλο είναι ένα τέτοιο 2
δυστυχώς στην Ελλάδα σήμερα η Κυβέρνηση και ο Υπουργός Παιδείας κάνει ακριβώς το ανάποδο: ανατρέπει τα όσα θετικά έγιναν, αντί να προχωρά σε περισσότερες μεταρρυθμίσεις. Πρέπει να προχωρήσουμε στο σύστημα υγείας το οποίο παραμένει στην Ελλάδα εξαιρετικά κοστοβόρο, χωρίς ο Έλληνας πολίτης να απολαμβάνει ανάλογα υψηλές υπηρεσίες. Και εκεί πάλι δεν χρειάζεται να εφεύρουμε τον τροχό, έχουν υπάρξει προσπάθειες αντιγραφής τμήματος του αγγλοσαξονικού μοντέλου, υπάρχουν άλλα μοντέλα τα οποία μπορούμε να επιλέξουμε να αντιγράψουμε. Το ηπειρωτικό μοντέλο το οποίο εκκινεί από τον Καγκελάριο Μπίσμαρκ αλλά εν πάση περιπτώσει και εκεί πρέπει να προχωρήσουμε σε μεταρρυθμίσεις για να πετύχουμε δυο πράγματα: Το πρώτο είναι να μειώσουμε το συνολικό κόστος και το δεύτερο να παράσχουμε καλύτερες υπηρεσίες στον Έλληνα πολίτη. Πρέπει να εμπιστευτούμε τη νέα γενιά των Ελλήνων και τη δημιουργικότητά της. Σε αυτό οφείλουμε να ακολουθήσουμε και παρακαλώ τον κ. Σταθάκη να το κάνει, το πρόγραμμα για την ανάπτυξη της καινοτομίας το οποίο υπάρχει ήδη στο Υπουργείο Ανάπτυξης σε συνεργασία με τον ισραηλινό Οργανισμό ΥΟΖΜΑ και για το οποίο μπορούν να χρησιμοποιηθούν χρήματα από το Ινστιτούτο για την ανάπτυξη το IFG. Επίσης πρέπει να αντιμετωπίσουμε τα θέματα του φορολογικού πλαισίου. Θα έχετε βαρεθεί όσοι συμμετέχετε από εσάς συχνά σε τέτοιες συναντήσεις να ακούτε για την ανάγκη ενός σταθερού και διαρκούς φορολογικού συστήματος και να βλέπετε ότι κάθε μια Κυβέρνηση μετά την άλλη να κάνει ακριβώς το ανάποδο, να βγάζει 15 φορολογικούς νόμους και να έχει το πλέον ασταθές σύστημα που μπορεί να έχει οποιαδήποτε πολιτισμένη χώρα στον πλανήτη. Στο πλαίσιο αυτού του διαλόγου μπορούμε να επιλέξουμε δυο πράγματα: ή να πάμε σε ένα flat rate tax to tax του 15 έως 20% μάξιμουμ ή αν δεν θέλουμε να ακολουθήσουμε αυτό μπορούμε να ξεκινήσουμε μια συζήτηση για ένα άλλο μοντέλο στο οποίο και ο πολίτης θα έχει δικαίωμα εκπτώσεως των εξόδων του, ο καθένας από εμάς θα είναι μια επιχείρηση που θα έχουμε έσοδα έξοδα και από εκεί και πέρα το κέρδος εάν όλα τα έξοδα γίνονται αποδεκτά, θα πρέπει να φορολογείται με υψηλότερο φορολογικό συντελεστή. 3
Αλλά εν πάση περιπτώσει αυτός ο διάλογος για ένα νέο φορολογικό σύστημα θα πρέπει να ξεκινήσει πάρα πολύ γρήγορα. Λυπάμαι που η παρούσα Κυβέρνηση και σε αυτό τον τομέα μάλλον κινείται σε αντίθετη κατεύθυνση. Επίσης πρέπει να τεθεί το θέμα της φορολόγησης της κατοχής περιουσίας. Ο ΕΝ.Φ.Ι.Α. είναι το πιο γνωστό παράδειγμα. Η πρόταση η οποία νομίζω οφείλει στην Ελλάδα να κατατεθεί και να γίνει δεκτή, είναι όσον αφορά τουλάχιστον τα ακίνητα, η εκχώρηση του συνόλου αυτού του φόρου στην Τοπική Αυτοδιοίκηση μέσα σε συγκεκριμένες παραμέτρους με αντάλλαγμα την άμεση διακοπή της χρηματοδότησης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης από το κεντρικό κράτος. Περίπου στα σημερινά νούμερα αυτά τα δυο ποσά ισοσκελίζονται, αλλά παύει το κεντρικό κράτος αφ' ενός να φορολογεί με αυτό τον σημερινό τρόπο που εμφανίζεται άδικος και μη ανταποδοτικός στην περιουσία των πολιτών και αντιθέτως μετατρέπεται σε ανταποδοτικό τέλος από την Τοπική Αυτοδιοίκηση η οποία είναι υποχρεωμένη να παράσχει αντίστοιχες υπηρεσίες στους πολίτες. Κυρίες και κύριοι πρέπει όμως να παραδεχτούμε κάτι. Είναι βέβαιο ότι η ελληνική οικονομία χρειάζεται επενδύσεις. Αυτή τη στιγμή εάν ομιλούμε για άμεσες επενδύσεις υπό τη μορφή νέων επιχειρήσεων που θα έρθουν να δημιουργηθούν και να εγκατασταθούν στην Ελλάδα, καταλαβαίνετε ότι ο χρόνος για να γίνει κάτι τέτοιο είναι πάρα πολύ μακρύς. Η ελληνική οικονομία για να μπορέσει να δεχτεί ξένες επενδύσεις πρέπει να μπορεί να έχει αξιόπιστους υποδοχείς των ξένων επενδύσεων, δηλαδή επιχειρήσεις που μπορούν να τους δεχτούν. Αυτό δεν μπορεί να συμβεί, όσο ο μεγάλος αριθμός των ελληνικών επιχειρήσεων είναι υπερχρεωμένες. Πρέπει να προχωρήσουμε γρήγορα και παρακαλώ τον παριστάμενο Υπουργό να το δεχτεί και να το κάνει. Στην εφαρμογή του νόμου τον οποίο είχα εισηγηθεί επί των ημερών μου περί κόκκινων δανείων και επίσης με πολύ πιο γενναίο τρόπο όσον αφορά τις οφειλές προς το ελληνικό δημόσιο, διότι τότε το νομοθέτημα το οποίο εμφανίστηκε και κατέθεσα στην 4
Βουλή ήταν απομειωμένο από το κομμάτι που δεν δέχτηκε το Υπουργείο Οικονομικών όσον αφορά δηλαδή τις οφειλές προς το δημόσιο. Και το δημόσιο πρέπει στις βιώσιμες επιχειρήσεις να προβεί σε γενναίες περικοπές μόνο με τη συνολική εξυγίανση του συστήματος θα υπάρχουν τα οχήματα αυτά στα οποία μπορούν να έρθουν και να σταθούν οι ξένες επενδύσεις. Αλλιώς αν μιλάμε για ξένες επενδύσεις χωρίς εξυγίανση του ελληνικού επιχειρηματικού πλαισίου, νομίζω σε ένα μεγάλο βαθμό ματαιοπονούμε. Το άλλο επίσης το οποίο θα ήθελα να πω και το οποίο είναι απολύτως απαραίτητο να γίνει, είναι να δούμε καθαρά το ρόλο της οικοδομής στο ελληνικό οικονομικό γίγνεσθαι. Οι Κυβερνήσεις επί μακρά σειρά ετών και η δική μας Κυβέρνηση πρέπει να πω, όχι με ιδιαίτερη περηφάνια γι' αυτό, αντιμετώπισε την οικοδομή μόνο ως στοιχείο επιβολής φορολογίας. Η οικοδομή είναι πολύ κεντρική στην ελληνική οικονομία και μπορεί να λειτουργήσει αναπτυξιακά και μέσω κυρίως στη φάση αυτή της παραθεριστικής κατοικίας. Όμως για να γίνει αυτό πρέπει αφ' ενός μεν να καθαρίσουμε το φορολογικό καθεστώς, αφ' ετέρου να ρυθμίσουμε το μέγα θέμα των εκκρεμών στεγαστικών δανείων. Και εξηγούμαι: είναι πάρα πολύ εύκολο να γίνει αυτό, αρκεί να αντιγράψουμε το ιρλανδικό ή το αμερικανικό μοντέλο, το είχα προτείνει αναχωρώντας από το Υπουργείο Ανάπτυξης. Να κρατηθεί η τρέχουσα αξία σα δάνειο και η υπόλοιπη αξία το λέω περιληπτικά- να μετατραπεί σε Balloon για ένα διάστημα μετά από δέκα χρόνια. Αυτό είναι αποδεκτό από το τραπεζικό σύστημα, δεν θέτει σε κίνδυνο την επιβίωσή του και από την άλλη βοηθά πάρα πολλούς ανθρώπους και πάρα πολλά νοικοκυριά και πάρα πολλές επιχειρήσεις να αναπνεύσουν. Επίσης αν μου επιτρέπει ο Υπουργός να του συστήσω ορισμένα πράγματα ακόμη, πρέπει να προχωρήσει γρήγορα στην υλοποίηση των νομοθετημάτων τα οποία είχαμε περάσει για την αδειοδότηση για την κατάργηση των υπερβολικών αδειοδοτήσεων. Χρειάζεται γι' αυτό δευτερογενές Δίκαιο, όποιος θέλει να ανοίξει μια επιχείρηση στην Ελλάδα δεν μπορεί να ταλαιπωρείται πάνω από ένα χρόνο από τις ελληνικές δημόσιες Αρχές. 5
Όπως επίσης πρέπει γρήγορα να τρέξει το νέο ΕΣΠΑ. Έχουμε περάσει τα επιχειρησιακά σχέδια, όπου χρειάζεται διοικητική παρέμβαση οφείλει αυτό να γίνει στον ταχύτερο δυνατό χρόνο. Κυρίες και κύριοι καταλήγω, υπάρχει η εντύπωση στον Έλληνα πολίτη εκτός της αίθουσας ότι η αιτία όλων των δεινών της χώρας είναι κάτι αόριστο στο μυαλό του, που λέγεται Μνημόνιο. Θέλω να σας πω το εξής: εάν αύριο το πρωί μέσα σε μια κρίση απίστευτης γενναιοδωρίας οι Ευρωπαίοι εταίροι μας ή ο Γερμανός Υπουργός ο κ. Σόιμπλε ή κάποιος άλλος μας χάριζε το σύνολο του ελληνικού δανείου άνω των 300 δις θα ήταν λάθος αν πιστεύαμε ότι λύθηκαν τα προβλήματά μας. Εάν η χώρα δεν προχωρήσει σε γενναίες και βαθιές μεταρρυθμίσεις, έστω κι αν μας χαριστεί το σύνολο του δανείου μας αύριο το πρωί σε δέκα χρόνια θα είμαστε στα ίδια χάλια, όπως και σήμερα. Οι μεταρρυθμίσεις, οι γενναίες μεταρρυθμίσεις ανεξαρτήτως πολιτικού κόστους είναι ο μόνος δρόμος για την Ελλάδα του αύριο. Σας ευχαριστώ πολύ. 6