Προοπτικές ανάπτυξης αεροδρομίου Σαντορίνης

Προοπτικές ανάπτυξης αεροδρομίου Σαντορίνης Ν. Ευσταθόπουλος 1, Α. Σαλονικίδου 2, L.Sims 1, Γ. Αϋφαντοπούλου 2 & A. Richetta 1 1 IBI Group (UK) Ltd. 2 TRUTh s.a Περίληψη Το αεροδρόμιο της Σαντορίνης παρουσιάζει έντονα φαινόμενα συμφόρησης σε όλα τα υποσυστήματα του αεροδρομίου και κυρίως στο δάπεδο στάθμευσης αεροσκαφών και στο κτίριο του αεροσταθμού. Τα φαινόμενα αυτά εμφανίζονται ιδιαίτερα κατά τους θερινούς μήνες. Στα πλαίσια της μελέτης κατάρτισης του γενικού σχεδίου ανάπτυξης του αεροδρομίου της Σαντορίνης, έγινε πρόβλεψη του αερομεταφορικού έργου του νησιού έως το 2020. Με βάση αυτές τις εκτιμήσεις έγινε η διαστασιολόγηση των απαιτούμενων χώρων και έγιναν προτάσεις επέκτασης και βελτίωσης της υφιστάμενης υποδομής, ώστε το αεροδρόμιο να μπορέσει να ανταπεξέλθει στην αύξηση της επιβατικής κίνησης, η οποία προβλέπεται να διπλασιαστεί μέσα στα επόμενα 20 έτη. Οι προτάσεις αξιολογούνται από την ΥΠΑ, ενώ μέρος αυτών βρίσκεται σε φάση οριστικής μελέτης. 1 Εισαγωγή Το αεροδρόμιο της Σαντορίνης παρουσιάζει μεγάλους ρυθμούς αύξησης της επιβατικής κίνησης (περίπου 20% κατά την τελευταία πενταετία). Η μεγάλη αυτή αυξητική τάση, σε συνδυασμό με τις ελλείψεις που παρουσιάζονται στην υποδομή του αεροδρομίου, έχει ως αποτέλεσμα να παρουσιάζονται φαινόμενα συμφόρησης στο δάπεδο στάθμευσης αεροσκαφών και στο κτίριο του αεροσταθμού, κυρίως κατά τους θερινούς μήνες αιχμής. Στα πλαίσια της μελέτης εκπόνησης γενικού σχεδίου ανάπτυξης του αεροδρομίου της Σαντορίνης, εκτιμήθηκε η εξέλιξη του αερομεταφορικού έργου με χρονικό ορίζοντα το 2020. Εντοπίστηκε ότι η εξέλιξη του αερομεταφορικού έργου του αεροδρομίου της Σαντορίνης συνδέεται άμεσα και βρίσκεται σε σχέση αλληλεξάρτησης με την τουριστική ανάπτυξη του νησιού. Συγκεκριμένα, επηρεάζεται από παράγοντες όπως είναι ο αριθμός των διαθεσίμων κλινών του νησιού, αλλά συγχρόνως επηρεάζει την ανάπτυξη της τουριστικής υποδομής. Η προοπτική της επέκτασης/βελτίωσης των υφιστάμενων εγκαταστάσεων που εμφανίζουν έλλειψη χωρητικότητας, καθώς και η κατασκευή νέων εγκαταστάσεων, θα προκαλέσει αύξηση στην χωρητικότητα του

αεροδρομίου. και τελικά του αερομεταφορικού έργου, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε νέες επενδύσεις στον τουρισμό. Αντιθέτως, η εξακολούθηση της λειτουργίας του αεροδρομίου υπό καταστάσεις περιορισμένης χωρητικότητας, θα μπορούσε να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην τουριστική ανάπτυξη της Σαντορίνης. Με βάση τα εκτιμώμενα μεγέθη της επιβατικής και εμπορευματικής κίνησης του αεροδρομίου, εξετάστηκαν διάφορα εναλλακτικά σενάρια βελτίωσης της υφιστάμενης υποδομής του. Βασικός στόχος των προτεινόμενων σεναρίων βελτίωσης είναι να δοθούν άμεσες λειτουργικές λύσεις μέσω συγκεκριμένων βραχυπρόθεσμων έργων, να υπάρχει ικανοποιητικό επίπεδο εξυπηρέτησης επιβατών έως το 2020, ενώ παράλληλα να εξασφαλιστεί η μελλοντική επεκτασιμότητα του αεροδρομίου. Μέρος των προτεινόμενων βελτιωτικών επεμβάσεων είναι σε φάση οριστικής μελέτης από την ΥΠΑ. Όσον αφορά τις κτιριακές εγκαταστάσεις, προτείνεται η άμεση επέκταση του υφιστάμενου κτιρίου του αεροσταθμού, με σκοπό κυρίως τη βελτίωση του επιπέδου εξυπηρέτησης των αναχωρούντων επιβατών, έως ότου δοθεί σε λειτουργία το νέο κτίριο του αεροσταθμού το οποίο είναι ήδη υπό μελέτη. Μετά την έναρξη λειτουργίας του νέου κτιρίου, κρίνεται σημαντική η παράλληλη λειτουργία του υφιστάμενου κτιρίου. Όσον αφορά τη περιοχή ελεγχόμενης κυκλοφορίας, προτείνεται άμεση αύξηση των θέσεων του δαπέδου στάθμευσης αεροσκαφών, ώστε να εξυπηρετηθεί ικανοποιητικά η σημερινή ζήτηση, και συγχρόνως να μπορέσει το αεροδρόμιο να αντεπεξέλθει στην ζήτηση των επόμενων 20 ετών. 2 Υφιστάμενη κατάσταση Το αεροδρόμιο της Σαντορίνης σχεδιάστηκε κατά τη δεκαετία του 70, και στον σχεδιασμό του δεν λήφθηκε υπόψη η προοπτική της απ ευθείας σύνδεσης του με διεθνή αεροδρόμια της Ευρώπης. Η σημαντικότερη επέμβαση που έγινε στο αεροδρόμιο, από τότε έως και σήμερα, ήταν η κατασκευή του υφιστάμενου κτιρίου του αεροσταθμού, στο τέλος της δεκαετίας του 90. Ο υφιστάμενος αεροσταθμός παρουσιάζει μεγάλα προβλήματα συμφόρησης στους χώρους αναχωρήσεων κατά τους θερινούς μήνες, τα οποία οφείλονται κυρίως στην έλλειψη χώρου καθώς και στο γεγονός ότι οι επιβάτες των εκτάκτων πτήσεων εξωτερικού καταφθάνουν στον αεροσταθμό έως και 3 ώρες πριν από τη προγραμματισμένη ώρα αναχώρησης. Τυπικό φαινόμενο είναι το υφιστάμενο κτίριο, το οποίο είναι σχεδιασμένο να εξυπηρετεί 150 επιβάτες την ώρα αιχμής ανά κατεύθυνση με επίπεδο εξυπηρέτησης C κατά ΙΑΤΑ, να εξυπηρετεί σήμερα στην ώρα αιχμής περισσότερους από 400 επιβάτες ανά κατεύθυνση. Το δάπεδο στάθμευσης του αεροσταθμού, το οποίο δεν έχει τροποποιηθεί μετά την έναρξη λειτουργίας του αεροδρομίου, μπορεί να εξυπηρετήσει έως 3 αεροσκάφη ανά ώρα, ενώ οι απαιτήσεις για το 2001 ήταν τουλάχιστον για 5 αεροσκάφη στην ώρα αιχμής. Τα αεροσκάφη που χρησιμοποιούνται από τις αεροπορικές εταιρείες είναι κατά κανόνα χωρητικότητας έως 70 θέσεων για πτήσεις εσωτερικού, χωρητικότητας έως 150 θέσεων για προορισμούς της Κεντρικής Ευρώπης και χωρητικότητας έως 240 θέσεων για το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Σκανδιναβικές χώρες.

3 Εξέλιξη αεροπορικής κίνησης 3.1 Ιστορική εξέλιξη αεροπορικής κίνησης Η συνολική επιβατική κίνηση στο αεροδρόμιο της Σαντορίνης παρουσιάζει αλματώδη εξέλιξη τα τελευταία 20 χρόνια. Από τη στιγμή που έγινε η πρώτη έκτακτη πτήση εξωτερικού το 1981 έως σήμερα η συνολική επιβατική κίνηση έχει 12πλασιαστεί, φθάνοντας τους 600.000 επιβάτες το 2000. Από αυτούς περίπου οι 360.000 είναι επιβάτες των εκτάκτων πτήσεων εξωτερικού και οι 240.000 επιβάτες των πτήσεων εσωτερικού. 8,000 7,000 ΚΙΝΗΣΕΙΣ (ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ) ΑΕΡΟΣΚΑΦΩΝ ΕΣΩΤΕΡ. + ΕΞΩΤΕΡ. 6,000 5,000 4,000 3,000 2,000 Α/Φ (ΑΦΙΞ. + ΑΝΑΧ.) 1,000 0 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 700,000 600,000 ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΠΙΒΑΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ (ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ+ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ) 500,000 400,000 300,000 200,000 100,000 ΕΠΙΒΑΤ.(ΑΦΙΞ+ΑΝΑΧ.) 0 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 Σχήμα 1: Ετήσια Συνολική Κίνηση Εσωτερικού και Εξωτερικού Περίπου το 80% των επιβατών των εκτάκτων πτήσεων εξωτερικού προέρχονται από χώρες της Ε.Ε, ενώ το 40% της συνολικής αεροπορικής κίνησης προέρχεται από χώρες της Σκανδιναβίας. Ημέρα αιχμής είναι η Δευτέρα, ενώ οι μήνες αιχμής είναι ο Ιούλιος και ο Αύγουστος.

αρ.αφ. Σουηδία 17% Λοιπές Χώρες 7% Μ.Βρεττανία 4% Ελβετία 3% Αυστρία 10% Βέλγιο 2% Δανία 8% Φινλανδία 4% Γαλλία 3% Σλοβενία 1% Νορβηγία 10% Ολλανδία 1% Ιταλία 8% Ισραήλ 5% Γερμανία 17% Σχήμα 2: Προέλευση επιβατών εκτάκτων πτήσεων εξωτερικού 3.2 Σημασία της Σαντορίνης στην ευρύτερη περιοχή του Αιγαίου Η Σαντορίνη είναι μαζί με τη Μύκονο οι δύο σημαντικότεροι συγκοινωνιακοί κόμβοι του Νομού Κυκλάδων, λόγω του ότι είναι δημοφιλείς τουριστικοί προορισμοί, αλλά και λόγω της ύπαρξης αεροδρομίων ικανών να δεχτούν απ ευθείας πτήσεις από χώρες τις Ευρώπης. Η Σαντορίνη έχει τη δική της ζώνη επιρροής στο χώρο των Κυκλάδων. Από έρευνα αγοράς που έγινε με τη μέθοδο συμπλήρωσης ερωτηματολογίων, προέκυψε ότι περίπου το 16% της επιβατικής κίνησης που χρησιμοποιεί το αεροδρόμιο της Σαντορίνης, έχει τελικό προορισμό ένα άλλο νησί του Νοτίου Αιγαίου, όπως είναι η Ίος, η Νάξος, και η Πάρος. 3.3 Χαρακτηριστικά χρηστών αεροδρομίου Τον Αύγουστο του 2000 πραγματοποιήθηκε έρευνα αγοράς με τη μέθοδο της συμπλήρωσης ερωτηματολογίων από τους αναχωρούντες επιβάτες στο αεροδρόμιο της Σαντορίνης. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 75% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι ο λόγος που προτίμησε το συγκεκριμένο προορισμό για τις διακοπές του ήταν η μοναδική φυσική ομορφιά του νησιού, ενώ ένα ποσοστό 7% μόνο δήλωσε ότι ήρθε για Θάλασσα και Ήλιο, σε αντίθεση με ότι ισχύει κατά κανόνα σε άλλους δημοφιλείς προορισμούς της χώρας. Αυτό υποδεικνύει ότι η Σαντορίνη αποτελεί έναν ιδιαίτερο πόλο έλξης τουριστικής κίνησης. Η διάρκεια της διαμονής του 63% των ερωτηθέντων στο νησί ήταν από 4-10 ημέρες, ενώ μόνο ένα ποσοστό 15% έμεινε για περισσότερες ημέρες.

4 Εξέλιξη αερομεταφορικού έργου έως το 2020 Η εξέλιξη του μεταφορικού έργου στη Σαντορίνη είναι συνδεδεμένη με την ανάπτυξη του τουρισμού στο νησί αλλά και στην ευρύτερη περιοχή του Νοτίου Αιγαίου. 4.1 Ανάπτυξη τουριστικής υποδομής Σήμερα η Σαντορίνη έχει δυνατότητα 10.000 κλινών περίπου (25% της δυναμικότητας του νομού Κυκλάδων). Ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης των κλινών και ειδικά των καταλυμάτων Α κατηγορίας κατά τη δεκαετία 1987 1997 ήταν σχεδόν 8%, και ήταν υψηλότερος από το μέσο ρυθμό αύξησης του Νομού Κυκλάδων. Αναμένονται χαμηλότεροι ρυθμοί ανάπτυξης για τις επόμενες δύο δεκαετίες. Το ανώτατο όριο τουριστικής ανάπτυξης του νησιού προσδιορίζεται στις 25.000 κλίνες, ενώ μία αύξηση στις 20.000 κλίνες έως το 2020 πρέπει να θεωρείται ρεαλιστική, ακόμα και με ρυθμούς ανάπτυξης κατά πολύ μικρότερους από τους σημερινούς, κάτι που συμπίπτει με τις απόψεις των τοπικών φορέων. 4.2 Πρόβλεψη αερομεταφορικού έργου Η πρόβλεψη της εξέλιξης του αερομεταφορικού έργου της Σαντορίνης πραγματοποιήθηκε με τη μέθοδο προβολής των τάσεων αλλά παράλληλα αναπτύχθηκε οικονομετρικό μοντέλο του οποίου στόχος ήταν ο προσδιορισμός των γενικών ορίων εξέλιξης του έργου, και η επιβεβαίωση των εκτιμώμενων μεγεθών. Οι εκτιμώμενοι ρυθμοί ανάπτυξης του αερομεταφορικού έργου έως τον χρονικό ορίζοντα του 2020 είναι οι εξής: Πίνακας 1: Ρυθμοί μεταβολής του αερομεταφορικού έργου έως το 2020 Έτος Επιβάτες εσωτερικού Ρυθμός Μεταβολής (%) Επιβάτες εξωτερικού Ρυθμός Μεταβολής (%) 2000-2005 2,10-2,95 6,06-7,34 2005-2010 1,89-2,07 5,29-6,13 2010-2015 1,74-2,59 4,69-5,29 2015-2020 1,32-1,73 4,23-4,67 Μέσος ετήσιος Ρυθμός Μεταβολής 20ετίας 1,84-2,23 5,07-5,85 Βάσει των παραπάνω στοιχείων, προκύπτει ότι το 2020 αναμένεται να διακινηθούν με έκτακτες πτήσεις εξωτερικού περίπου 900.000 επιβάτες και 400.000 περίπου επιβάτες με τις πτήσεις εσωτερικού. Τονίζεται εδώ, ότι το 2000 η συνολική επιβατική κίνηση ήταν περίπου 650.000 επιβάτες.

M.Ε.Ρ.Μ. Συνολικού Μεταφορικού Εργου Κ.Α. Σαντορίνης 14.00% 12.00% 10.00% 8.00% 6.00% 4.00% 2.00% 0.00% 1985-1990 1990-1995 1995-2000 2000-2005 2005-2010 2010-2015 2015-2020 Σχήμα 5: Ετήσια μεταβολή ρυθμού ανάπτυξης αερομεταφορικού έργου 5 Απαιτήσεις ανάπτυξης υποδομής αεροδρομίου Στα πλαίσια της μελέτης, έγινε εκτίμηση της Τυπικής Ώρας Αιχμής Σχεδιασμού (ΤΩΑΣ) και με βάση αυτή προέκυψε ότι οι απαιτήσεις για θέσεις στάθμευσης αεροσκαφών για το 2020, θα ανέρχονται στις 13 θέσεις. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, σήμερα υπάρχουν διαθέσιμες 3 θέσεις στάθμευσης, οι οποίες δεν επαρκούν για την ικανοποίηση της παρούσας ζήτησης. Συνεπώς, αποτελεί ένα ιδιαίτερα προβληματικό υποσύστημα του αεροδρομίου, το οποίο απαιτεί κατάλληλο σχεδιασμό και άμεση υλοποίηση βελτιωτικών επεμβάσεων. Το 2020 αναμένεται ότι θα διακινούνται 1300 επιβάτες στην ΤΩΑΣ. Από αυτούς 300 θα είναι οι επιβάτες των πτήσεων εσωτερικού και 1000 οι επιβάτες των πτήσεων εξωτερικού. Το υφιστάμενο κτίριο του αεροσταθμού, το οποίο έχει σήμερα περίπου 1.000 τ.μ. για διακίνηση επιβατών, προτείνεται να αναβαθμιστεί με διπλασιασμό των χώρων διακινήσεως επιβατών (και με έμφαση στη περιοχή αναχωρήσεων) ώστε να μπορεί να εξυπηρετήσει 300 επιβάτες ανά κατεύθυνση το 2020 (κίνηση εσωτερικού) Πέραν αυτού σχεδιάζεται η κατασκευή ενός νέου κτιρίου, περίπου 6.000 τ.μ. καθαρού χώρου διακίνησης επιβατών, ώστε να εξυπηρετηθεί η κίνηση εξωτερικού (Shengen και Non-Shengen). Τα έντονα φαινόμενα συμφόρησης που παρατηρούνται στα δύο καθοριστικά υποσυστήματα του αεροδρομίου (δάπεδο στάθμευσης και κτίριο αεροσταθμού), σχετίζονται άμεσα και με τη κατανομή της ζήτησης, η οποία περιορίζεται σε ορισμένες μόνο μέρες της εβδομάδας. Πολλά από τα έντονα προβλήματα που παρουσιάζονται στο αεροδρόμιο της Σαντορίνης θα μπορούσαν να περιοριστούν, από μία καλύτερη κατανομή της ζήτησης. Όπως προκύπτει από τα παραπάνω, ο προβλεπόμενος διπλασιασμός του αερομεταφορικού έργου του αεροδρομίου της Σαντορίνης έως το 2020, καταστεί απαραίτητες βελτιωτικές επεμβάσεις καθώς και επεκτάσεις στην υφιστάμενη υποδομή, η οποία ήδη παρουσιάζεται ανεπαρκής. Στα πλαίσια της μελέτης κατάρτισης του γενικού σχεδίου ανάπτυξης του αεροδρομίου, διατυπώθηκαν μια σειρά βραχυπρόθεσμων, μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων προτάσεων, που αφορούν όλα τα υποσυστήματα του αεροδρομίου στα οποία εντοπίστηκαν

προβλήματα. Οι κυριότερες όμως προτάσεις μπορούν να συνοψιστούν στις παρακάτω: Συνολική επέκταση 65 στρεμμάτων του υφιστάμενου δαπέδου στάθμευσης αεροσκαφών. Επέκταση κατά 1.000 τ.μ. του υφιστάμενου κτιρίου του αεροσταθμού Κατασκευή νέου κτιρίου 6.000 τ.μ. Διαμόρφωση και βελτίωση της διάταξης συνδετήριων Διαπλάτυνση του διαδρόμου Διαμόρφωση και κυκλοφοριακή ρύθμιση του χώρου στάθμευσης οχημάτων. Abstract Santorini Airport is among the busiest Greek Airports especially during the Summer. The rare natural beauty of the island renders it as one of the most popular tourist resorts internationally. The airport is also serving as a hub for other islands of the South Aegean. The airport has shown a significant increase of passenger traffic (nearly 20% during the last decade). This, combined with restrictions of the existing infrastructure, has affected the level of service of all airport subsystems (airside and landside, especially at the apron and the passenger terminal). This paper aims at presenting the Santorini airport master plan up to the year 2020.The study presented an air traffic forecast, based on which the requirements of the various subsystems of the airport were identified. Recommendations for the improvement and expansion of the existing infrastructure, so that the requirements of 2020 are met were the outcome of the study. Among the recommendations of the master plan development is the expansion of the existing terminal building and the construction of a new terminal. The two terminals may operate in parallel. Moreover, a significant increase of the number of the aircraft stands in the apron is recommended. With those improvements, it is expected that the airport will accommodate future passenger traffic (until 2020), with a satisfactory level of service. The recommendations of the Master Plan are currently under evaluation by the HCAA. Some of the recommendations are currently in the phase of detailed design.