Η Ελληνική Κρίση. Μια Ψύχραιμη Ματιά

Η Ελληνική Κρίση. Μια Ψύχραιμη Ματιά συγγραφέας: Γιώργος Λαγουδάκης, Θεσσαλονίκη, Ελλάδα, Ιούν 2012 (email lagoudakis@ lndlaw.com). βιογραφικό σημείωμα Ο Γιώργος Λαγουδάκης είναι δικηγόρος ειδικευμένος στο Ευρωπαϊκό Δίκαιο απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης και κάτοχος Μεταπτυχιακού Τίτλο Σπουδών (LLM/DEA) από το Κολέγιο της Ευρώπης (Bruges, Βέλγιο). Είναι μέλος του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης ενώ παράλληλα διδάσκει το μάθημα της Αγγλικής νομικής ορολογίας στην Εθνική Σχολή Δικαστών. Ασχολείται ενεργά με ζητήματα οικονομικού δικαίου και διεθνών σχέσεων. «Από όλους τους λαούς, οι Έλληνες ονειρεύτηκαν το όνειρο της ζωής καλύτερα». Η φράση αυτή που αποδίδεται στον Goethe αποτυπώνει κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο τον θαυμασμό και την θετική προδιάθεση που ο ελληνικός πολιτισμός και αντίστοιχα ο ελληνικός λαός γεννούσαν στους μεγάλους ευρωπαίους στοχαστές. Στην πορεία της ιστορίας της η Ελλάδα κατακτήθηκε, πτώχευσε, λεηλατήθηκε αλλά πάντα, μέσα από τον αγώνα και την προσπάθεια του λαού της κατάφερνε να διατηρήσει άφθαρτη την αξιοπρέπεια της. Η σημερινή δημοσιονομική κρίση της Ελλάδας, πέρα από τις δυσβάσταχτες οικονομικές της συνέπειες έχει καταφέρει να πλήξει στον πυρήνα του το ψυχισμό των ελλήνων που βλέπουν το όνομα της χώρας τους να διασύρεται στη διεθνή κοινή γνώμη αλλά και τον ελληνικό λαό να απεικονίζεται ως ένας λαός τεμπέληδων, διεφθαρμένων καλοπερασάκηδων που προτιμούν να σπαταλούν τα δανεικά χρήματα των ευρωπαίων αντί να εργάζονται. Είναι όμως αυτή η αλήθεια? Με οδηγό την φράση του Ευριπίδη πώς είναι ευτυχισμένος όποιος έχει διδαχθεί από την ιστορία του (Ολβιος όστις της ιστορίας εσχε μάθησιν) είναι πιστεύω σκόπιμο να επιχειρήσουμε μια ιστορική αναδρομή στα πραγματικά αίτια αυτής της πρωτόγνωρής οικονομικής κρίσης. Η Γέννηση ενός χρεωμένου κράτους Αν και το ελληνικό κράτος αναγνωρίστηκε επισήμως το 1830, είχε ήδη προλάβει να λάβει δια της επαναστατικής του κυβέρνησης 2 δάνεια ήδη από το έτος 1824. Πρόκειται για τα περίφημα επαναστατικά δάνεια οι σκανδαλώδεις όροι των οποίων δυστυχώς αποτέλεσαν μόνο την απαρχή μιας σειράς παρόμοιων δανεισμών. Το πρώτο δάνειο είχε ονομαστική αξία 800.000 λιρών Αγγλίας, ωστόσο το ποσό που πραγματικά έφθασε στην επαναστατημένη Ελλάδα ήταν μόλις 298.000 λίρες και από αυτό παρακρατήθηκαν 98.000 ως προκαταβολή τόκων δύο ετών, και άλλες δαπάνες. Αλλά και το πενιχρό υπόλοιπο του δανείου αντί να διατεθεί για τις ανάγκες της επαναστατημένης Ελλάδας, χρησιμοποιήθηκε για να κερδίσει η παράταξη Κουντουριώτη τον πολιτικό έλεγχο της χώρας. Επίσης το 1824, η Ελλάδα σύναψε νέο δάνειο με ονομαστικό κεφάλαιο 2.000.000 λιρών. Τη διαχείριση του δεύτερου δανείου ανέλαβαν οι άγγλοι τραπεζίτες οι οποίοι τελικά διέθεσαν στην Ελλάδα το ποσό των 232.558 λιρών ενώ 350.000 περίπου διατέθηκαν για να αγορασθούν όπλα και πολεμικά πλοία από τα οποία μόνο τα μισά έφτασαν τελικά στην χώρα. Η αναφορά των δανείων αυτών δεν γίνεται τυχαία. Είναι ενδεικτική των δύο βασικών λόγων που από τη σύσταση του ελληνικού κράτους και μέχρι σήμερα έχουν οδηγήσει την Ελλάδα στην χρεοκοπία. Αφενός οι ξένοι επενδυτές

χορηγούσαν δάνεια με ιδιαίτερα επωφελείς για τους ίδιους όρους, παρακρατώντας μάλιστα σύμφωνα με τα ανωτέρω μεγάλο μέρος των δανείων προς όφελος τους, και αφετέρου διεφθαρμένοι πολιτικοί που διασπάθιζαν το δημόσιο χρήμα με μοναδικό στόχο την εκλογή τους στον πολιτικό στίβο και με απώτερο στόχο την νομή της εξουσίας για να αποκομίσουν ακόμη μεγαλύτερα κέρδη. Αποτέλεσμα της πολιτικής αυτής υπήρξε η πρώτη ελληνική χρεοκοπία το 1827. Η αντιμετώπιση της χρεοκοπίας έγινε με τη σύναψη νέων δανείων που οδήγησε σε νέα χρεοκοπία το 1843 και στη συνέχεια το 1893 και το 1932. Το νεοσύστατο ελληνικό κράτος, υπό την πίεση και των πολεμικών συρράξεων στις οποίες συμμετείχε και οι οποίες επαναπροσδιόριζαν τον χάρτη της ευρύτερης περιοχής, μέσα σε 100 χρόνια ύπαρξης χρεοκόπησε 4 φορές. Η αρχή της Οικογενειοκρατίας και η αναγνώριση των χρεών. Μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, η Ελλάδα έχοντας πληρώσει πολύ βαρύ τίμημα ήλπιζε ότι ως αναγνώριση της προσφοράς της στους συμμάχους θα επέρχετο η διαγραφή των προπολεμικών χρεών της. Αντ αυτού μετά από πολυετείς διαπραγματεύσεις και πιέσεις το 1964 η κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου και ο τότε υπουργός Οικονομικών Κωνσταντίνος Μητσοτάκης αναγνώρισαν το σύνολο των προπολεμικών χρεών της χώρας από το 1881 και μετά προσαυξημένα με υπέρογκα επιτόκια. Τα χρέη αυτά η Ελλαδα αποπλήρωνε μέχρι το έτος 2009. Πρωταγωνιστικό ρόλο στην επαχθή αυτή συμφωνία διαδραματίζουν δύο από τις 3 οικογένειες που νέμονται την πολιτική ζωής της χώρας μέχρι και σήμερα. Η οικογένεια Παπανδρεόυ και η οικογένεια Μητσοτάκη. Μετά το 1974 και την πτώση της δικτατορίας την διοίκηση της χώρας αναλαμβάνει Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ο οποίος έχει ως κύριο πολιτικό του αντίπαλο τον Ανδρεά Παπανδρεόυ. Η Ελλάδα για πρώτη φορά διάγει μια παρατεταμένη περίοδο ειρήνης και έχει μπροστά της μόνο ευνοϊκές προοπτικές καθώς ετοιμάζεται η είσοδος της στην ΕΟΚ. Οι πολιτικοί αρχηγοί ωστόσο αδιαφορούν για την ανάπτυξη της χώρας και προβαίνουν σε μια άνευ προηγουμένου διαφθορά της ελληνικής κοινωνίας διορίζοντας στο δημόσιο πάρα πολύ κόσμο χωρίς αξιοκρατικά κριτήρια και με μόνο προσόν την κομματική ταυτότητα. Οι μισθοί και οι συντάξεις αυξάνονται χωρίς όμως να υπάρχει κάποια συστηματική μελέτη για την βιωσιμότητα των οικονομικών της χώρας. Μεγάλες επιχειρήσεις κλείνουν μεταφέροντας τα οικονομικά τους βάρη στο κράτος ενώ παγιώνεται για πρώτη φορά η πεποίθηση ότι η φοροδιαφυγή θα παραμείνει ατιμώρητη. Ο ελληνικός δημόσιος τομέας διογκώνεται αλλά παρόλα αυτά καθίσταται αργός, αναποτελεσματικός και διεφθαρμένος ενώ το χειρότερο είναι ότι παγιώνεται στον πολίτη η πεποίθηση ότι ο μόνος δρόμος για να εξελιχθεί δεν είναι η εργασία και η τιμιότητα αλλά η κομματική δραστηριότητα και ο νεποτισμός. Τα δυο κόμματα, ΠΑΣΟΚ και Νεα Δημοκρατία εναλλάσσονται στην εξουσία και κάθε φορά διορίζουν νέους υπαλλήλους (καθώς λόγω της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων δεν μπορούν να απολύσουν τους παλαιότερους) και λαμβάνουν νέα δάνεια για να εξυπηρετήσουν τις αυξημένες τους ανάγκες. Κατά το ίδιο διάστημα στην Ελλάδα εισρέουν κεφάλαια και από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το ελληνικό δημόσιο αντί να εποπτεύσει την νόμιμη απορρόφηση των κονδυλίων επιτρέπει μια άνευ προηγουμένου κατασπατάληση τους. Παράλληλα οι νέες δανειακές συμβάσεις που υπογράφονται έχουν και παρακουλουθηματικές υποχρεώσεις με σημαντικότερη την υποχρέωση αγοράς πολεμικού εξοπλισμού αρχικά από την Γαλλία και στη συνέχεια από τη Γερμανία. Η κατάσταση αυτή συνεχίζεται μέχρι το 2001με διαρκώς αυξητικές τάσεις. Το 2001 η Ελλάδα προκειμένου να μπορέσει να συμμετάσχει στη ζώνη του Ευρώ καταφεύγει σε δύο τεχνάσματα. Διοργανώνει τους Ολυμπιακούς Αγώνες προκειμένου να δόσει ώθηση στην αγορά εργασίας και άρα τους δείκτες ανάπτυξης και προσλαμβάνει την Goldman Sachs προκειμένου να την καθοδηγήσει στην προσπάθεια της αυτή. Η Goldman Sachs μυεί τους Έλληνες Πολιτικούς στην «Δημιουργική Λογιστική» μαθαίνοντας τους να καμουφλάρουν τα δυσμενή λογιστικά στοιχεία της χώρας. Όλοι μιλούν για το Ελληνικό θαύμα καθώς η χώρα γνωρίζει πρωτοφανείς ρυθμούς ανάπτυξης. Το τέχνασμα αυτό ωστόσο έχει υψηλό κόστος και η κάλυψη του μπορεί να γίνει με ένα μόνο τρόπο, τον δανεισμό εκ νέου! Αυτή η

συνεχιζόμενη αυτοκαταστροφική πορεία της χώρας συνεχίστηκε μέχρι και το 2010 όταν και κατέφυγε στο Διεθνες Νομισματικο Ταμείο. Είναι βέβαιο ότι η μεγαλύτερη μάστιγα που αντιμετωπίζει η χώρα sείναι η διαφθορά και ο νεποτισμός. Αυτό επεσήμανε πολύ εύστοχα η Eva Joly ευρωβουλευτής των Πρασίνων και υποψήφια Πρόεδρος για την Γαλλία η οποία παρατήρησε ότι η κάθαρση της ελληνικής κοινωνίας πρέπει να αρχίσει από την δικαστική εξουσία η οποία πρέπει να κινητοποιηθεί προκειμένου να αρχίσουν να λογοδοτούν όλοι όσοι με τις πράξεις τους θίγουν το ελληνικό δημόσιο. Απαραίτητη προϋπόθεση τούτου είναι αφενός η ισχυρή βούληση των δικαστικών λειτουργών να αντιπαρατεθούν στην πολιτική εξουσία αλλά και ο εκσυγχρονισμός του συστήματος καθώς η ίδια ευρωβουλευτής έμεινε άφωνη συνειδητοποιώντας ότι οι έλληνες δικαστές το 2012 εκδίδουν ακόμη τις αποφάσεις τους χειρόγραφα. Είναι επίσης δεδομένο ότι η πλειοψηφία του Ελληνικού λαού εκλέγοντας από το 1974 μέχρι σήμερα τους ίδιους ανθρώπους για να κυβερνούν την χώρα είναι συνυπεύθυνη για την κατάρρευση της κρατικής οικονομίας και όπως συμβαίνει πάντα στα δημοκρατικά πολιτεύματα η ευθύνη της πλειοψηφίας διαχέεται και στην μειοψηφία που δεν στήριξε τα κόμματα αυτά. Είναι ακόμη αλήθεια ότι πολλοί Έλληνες ειδικά από το 1981 και μετά φοροδιαφεύγουν, καταφεύγουν στην παραοικονομία και γενικότερα αδιαφορούν για την τήρηση εκείνων των νόμων που θεμελιώνουν την οικονομική ζωή του κράτους γνωρίζοντας πως η συμπεριφορά τους αυτή θα μείνει τελικά ατιμώρητη. Είναι τέλος αλήθεια ότι σε κάθε δημόσια υπηρεσία δίπλα σε σκληρά εργαζόμενους υπαλλήλους υπάρχουν και εκείνοι που αποφεύγουν να εργαστούν. Αυτή είναι λίγο πολύ η εικόνα που έχει στο μυαλό του ο μέσος ευρωπαίος πολίτης ο όταν ακούει τα σχετικά με την χρεοκοπία της Ελλάδας. Αυτή ωστόσο είναι η μία όψη του νομίσματος. Στον αντίποδα της εικόνας του οκνηρού δημόσιου υπαλλήλου βρίσκεται ο δημόσιος υπάλληλος που σε εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες αντιμάχεται το τέρας της υπέρμετρης γραφειοκρατίας και της διαφθοράς προκειμένου να παρέχει τις υπηρεσίες για τις οποίες πληρώνεται. Βρίσκεται επίσης ο έλληνας ιδιωτικός υπάλληλος και ελεύθερος επαγγελματίας ο οποίος εργάζεται περισσότερο από κάθε άλλο ευρωπαίο εργαζόμενο (Τα στοιχεία του ΟΟΣΑ δείχνουν ότι ο μέσος Έλληνας εργαζόμενος εργάζεται 2.017 ώρες ανά έτος το οποίο είναι περισσότερο από κάθε άλλον Ευρωπαίο από τα 34 μέλη του ΟΟΣΑ)με τον μισθό του ωστόσο ν α είναι συγκριτικά πολύ χαμηλότερος. Είναι ο έλληνας επιχειρηματίας ο οποίος επενδύει τα κεφάλαια του χωρίς να γνωρίζει τι φόρο θα πληρώσει κάθε χρόνο. Παράλληλα ο Έλληνας πολίτης είδε μετά την είσοδο της χώρας στο Ευρώ το κόστος διαβίωσης να εκτινάσσεται σε επίπεδα Γερμανίας και Γαλλίας ενώ ο μισθός του παρέμεινε καθηλωμένος σε επίπεδα Ελλάδος. Μια άλλη σημαντική παράμετρος που επέδρασε σημαντικά στην δημιουργία της σημερινής κατάστασης είναι η στάση τόσο της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και των λοιπών ευρωπαϊκών κρατών απέναντι στην διεφθαρμένη ελληνική πολιτική πολιτική. Η Ευρωπαϊκή Ένωση απέτυχε πλήρως να αναπτύξει μηχανισμούς ελέγχου των χρηματοδοτήσεων της με αποτέλεσμα οι κοινοτικές ενισχύσεις να κατασπαταληθούν δίχως να παραχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα. Από την άλλη πλευρά η απροθυμία των κρατών μελών να αναπτύξουν κοινή δημοσιονομική και φορολογική πολιτική επέτρεψε την δημιουργία μεγάλων δημοσιονομικών ελλειμμάτων καθώς όλα αυτά τα χρόνια δημιουργήθηκε η εντύπωση πώς κάθε φορά που έχουμε έλλειμμα θα μπορούμε να το καλύψουμε με νέα δάνεια. Από την πλευρά τους τα επιμέρους κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ακόμη και σήμερα αρνούνται να εγγυηθούν στην Ελλάδα την ασφάλεια των συνόρων της ( τα οποία είναι και σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης) προκειμένου αυτή να περιορίσει τις υπέρογκες στρατιωτικές της δαπάνες. Αυτό μόνο τυχαίο δεν είναι καθώς έρευνα του Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη (SIPRI) της Στοκχόλμης, αναφέρει ότι κατά την περίοδο 2006-2010 η Ελλάδα απορρόφησε το 15% των εξαγωγών όπλων της Γερμανίας και το 12% της Γαλλίας. Το γεγονός αυτό στηλιτέυει και η η βρετανική εφημερίδα «Independent» η οποία εξαπέλυσε σφοδρή επίθεση κατά της Γερμανίας και της Γαλλίας, επειδή γονάτισαν οικονομικά την Ελλάδα

υποχρεώνοντάς την να αγοράζει τα όπλα τους. Παράλληλα Γερμανικές επιχειρήσεις κολοσσοί όπως η Siemens, η HDW και η Ferrostaal είχαν ανακατευτεί σε υποθέσεις διαφθοράς και χρηματισμού ελλήνων πολιτικών προκειμένου να αναλάβουν κρατικές προμήθειες που ζημίωσαν το Ελληνικό δημόσιο κατά πολλά δισεκατομμύρια Ευρώ. Αντίστοιχα εν απο τα ακριβότερα έργα της σύγχρονης εποχής για την Ελλάδα, το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» κατασκευάστηκε από κοινοπραξία υπό τον έλεγχο της γερμανικής Hochtief Aktiengesselschaft με κόστος 2,25 δισ. Όπως επισημαίνει η Γαλλική εφημερίδα η Le Soir σε άρθρο της με τον τίτλο «Πού έκανε η Ελλάδα τις αγορές της;». Όλα αυτά φυσικά δεν σημαίνουν ότι το ελληνικό χρέος το δημιούργησαν οι Γερμανικές και οι Γαλλικές επιχειρήσεις. Δείχνουν ωστόσο ότι οι κυβερνήσεις των κρατών αυτών γνωρίζοντας τα επίπεδα διαφθοράς των ελλήνων πολιτικών συνέχισαν να τους χορηγούν δάνεια προκειμένου αυτοί να τα επενδύουν μεταξύ άλλων σε μεγάλα έργα που ανατίθεντο σε Γερμανικές και Γαλλικές εταιρίες με όρους συχνά επαχθείς. Ένα άλλο μεγάλο μέρος αυτών των χρημάτων πήγαινε σε μίζες ενώ στον ταμείο του κράτους έφθανε δυστυχώς ένα πολύ μικρό μέρος. Η εκδήλωση της Αρρώστιας και η προτεινόμενη θεραπεία Το σαθρό αυτό σύστημα που περιγράψαμε θα μπορούσε θεωρητικά να συνεχίζεται στο διηνεκές. Πλην όμως ήρθε η παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008 που οδήγησε στο πάγωμα των αλόγιστων δανείων από την πλευρά των πιστωτών. Η Ελλάδα, όπως και πολλά άλλα κράτη δεν μπορούσε πλέον να βρει εύκολα δανεικά χρήματα από την χρηματοπιστωτική αγορά για να καλύψει τις ανάγκες της και να εξυπηρετήσει τα παλιότερα δάνεια της με αποτέλεσμα τελικά να ζητήσει την βοήθεια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Ε.Ε. Το πακέτο διάσωσης της Ελλάδας αποφασίστηκε με αντάλλαγμα μια σειρά μέτρων συρρίκνωσης του δημόσιου τομέα, εκποίησης της κρατικής περιουσίας, αύξησης της φορολογίας και περικοπής των μισθών και των συντάξεων. Πλην όμως τα μέτρα αυτά είχαν σαν αποτέλεσμα να μπει η ελληνική οικονομία σε μια τρομακτική περίοδο ύφεσης που δημιούργησε την ανάγκη για ένα νέο πακέτο διάσωσης ακόμη μεγαλύτερο. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν πως η πολιτική αυτή είναι αδιέξοδη. Το «Spiegel» καταγγέλλει πως το νέο πακέτο βοήθειας 130 δισ. ευρώ δεν βοηθά τους Ελληνες, αλλά κατά κύριο λόγο τους πιστωτές τους.«η Ελλάδα χρεοκόπησε. Δεν χρειάζεται 50% ή 70% μείωση του χρέους της αλλά διαγραφή 100% για να σταθεί στα πόδια της οικονομικά», προτείνει ρηξικέλευθα το σχετικό άρθρο, καλώντας τη Γερμανία και τους άλλους εταίρους να δείξουν πραγματική αλληλεγγύη στην Ελλάδα με ένα σχέδιο Μάρσαλ, χωρίς «σουρεαλιστικές αυταπάτες» ότι θα πετύχουν τα σημερινά τους σχέδια. Σε συνέντευξη στο ίδιο περιοδικό, ο Χανς-Βέρνερ Ζιν, πρόεδρος του IFO (Ifo Institute Leibniz Institute for Economic Research at the University of Munich),χαρακτήρισε «ψευδαίσθηση» την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους εντός του ευρώ, κατηγορώντας τους Γάλλους και Γερμανούς πολιτικούς ότι ποντάρουν σε μια χαμένη υπόθεση για να κερδίσουν χρόνο ως τις εκλογές τους ενώ υποστήριξε πως η επιστροφή στη δραχμή θα πλήξει μεν προσωρινά τους Ελληνες, αλλά μεσοπρόθεσμα θα τονώσει την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, κάνοντας τους Ελληνες να αγοράζουν και πάλι τις δικές τους ντομάτες και το δικό τους λάδι). Το ατελέσφορο της προσέγγισης της τρόικας στο Ελληνικο πρόβλημα αναδεικνύει με ιδιαίτερο τρόπο ο οικονομολόγος Γιάννης Βαρουφάκης: «Θα το πω άλλη μια φορά για να το συλλάβω κι ο ίδιος: Ένα μικρό κράτος της ευρωζώνης πριν δύο χρόνια είχε ένα δυσβάστακτο χρέος της τάξης των περίπου 300 δις. Η τρόικα προσέφερε στο μικρό αυτό κράτος, με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο, 340 δις για να το βοηθήσει. Και που φτάσαμε σήμερα; Φτάσαμε το μικρό μας κράτος να χρωστά 340 δις και βάλε. Μα αν το 2010 η κα Μέρκελ και ο κ. Strauss-Kahn είχαν πει στον κ. Παπανδρέου «Γιώργο μας, παιδί μας, μην σκας, θα αποπληρώσουμε εμείς όλο το ελληνικό δημόσιο χρέος σήμερα», θα γλύτωναν 40 δις και η Ελλάδα δεν θα χρώσταγε δεκάρα! Υπεραμυνόμενοι βέβαια του εαυτού τους (δηλαδή της μεγαλειώδους κουταμάρας τους) θα έλεγαν ότι δεν φταίνε εκείνοι αλλά το ελληνικό κράτος που δεν έκανε αυτά που υποσχέθηκε. Ορθόν αλλά εκτός θέματος. Μπορεί, πράγματι, να είναι αναμφισβήτητο ότι το ελληνικό κράτος δεν

κατάφερε να κάνει σε δύο χρόνια, όπως είχε υποσχεθεί, όλες τις μεταρρυθμίσεις που χρόνιζαν για δεκαετίες. Είναι, όμως, ή δεν είναι αλήθεια ότι το ελληνικό δημόσιο μείωσε το πρωτογενές του έλλειμμα τα τελευταία δύο χρόνια (με μισανθρωπικές περικοπές, βεβαίωςβεβαίως, των εισοδημάτων των πιο αδύναμων) κατά περίπου 9%; Είναι ή δεν είναι αλήθεια ότι τέτοια μείωση δεν έχει ξαναγίνει πουθενά και ποτέ, σε καιρό ειρήνης και σε περίοδο ύφεσης, στην οικονομική ιστορία της ανθρωπότητας; Και στα δύο ερωτήματα η απάντηση είναι απολύτως θετική. Άρα, όσο ανεπρόκοπο κι αν είναι το ελληνικό κράτος (που σίγουρα είναι), η αλήθεια παραμένει αμείλικτη για την τρόικα: Παρέλαβαν τον Μάη του 2010 ένα χρέος λιγότερο των 300 δις, έβαλαν το ελληνικό δημόσιο να σφίξει βάναυσα το ζωνάρι του, βρήκαν 340 δις υπέρ του ελληνικού δημοσίου και κατέληξαν, παρά τις θυσίες του έλληνα μικρομεσαίου και των υπόλοιπων ευρωπαίων φορολογούμενων, να αυξήσουν (!!!) το ελληνικό δημόσιο χρέος κατά 40 δις. Και σαν να μην έφτανε αυτό, την ίδια εποχή κατάφεραν να συρρικνώσουν (όπως τους προειδοποιούσαμε ότι θα κάνουν) το εθνικό εισόδημα, από το οποίο θα πρέπει να αποπληρωθεί το χρέος, κατά 15%. Εύγε τρόικα!».μια άλλη οπτική του «ελληνικού προβλήματος» επισημαίνει εύστοχα ο Γιάννης Παπαϊωάννου δημοσιογράφος σε άρθρο του στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου Goethe Μια σημαντική έλλειψη στη δομή της μοντέρνας Ελληνικής κοινωνίας είναι η ύπαρξη ισχυρής και αυτόνομης κοινωνίας των πολιτών, ως ένα απαραίτητο, αυτόνομο και ισχυρό ενδιάμεσο στρώμα ανάμεσα στην πολιτική ελίτ και τον λαό. Κάτι που έχει αναπτυχθεί στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εδώ απλά δεν υπάρχει. Ο δυτικός ατομικισμός, έτσι όπως αυτός εκφράστηκε στην ευρύτερη ευρωπαϊκή συλλογική κοινωνική οργάνωση, ερμηνεύτηκε στην Ελλάδα ως ατομική δραστηριοποίηση, με κανόνες οι οποίοι διαμορφώθηκαν μέσα από οικογενειακές και συγγενικές σχέσεις και περισσότερο είχαν να κάνουν με προσωπικές δεσμεύσεις παρά με ευρύτερα κοινωνικές. Έτσι, αυτό που ουσιαστικά έχουν να αντιμετωπίσουν όλοι οι Έλληνες σήμερα, δεν είναι μόνο τα προβλήματα μιας «νεόπτωχης» καθημερινότητας, αλλά ένα σοβαρό οικογενειακό δράμα που συμβαίνει μέσα στην ίδια την εστία της Ενωμένης Ευρώπης. Σήμερα, όλοι οι Έλληνες έχουν καταλάβει, ότι για να αντιμετωπιστεί το θέμα της κρίσης, απαιτούνται όχι μόνο ριζικές αλλαγές αλλά και να τεθούν κανόνες στο εσωτερικό της χώρας, που θα στηρίξουν το κοινωνικό συμβόλαιο. Η θέσπιση «ορθολογικών» σχέσεων μεταξύ του πολίτη και της κοινωνίας κρίνεται όχι μόνο απαραίτητη, αλλά πρέπει να εφαρμοστεί άμεσα και απαρέγκλιτα. Η βελτίωση της σημερινής κατάστασης μπορεί να μην φαίνεται πουθενά στον μακρινό ορίζοντα των επόμενων ετών, αλλά αυτό που αναμφίβολα παραμένει ως μοναδικό ζητούμενο είναι μια νέα πραγματικότητα, η οποία μπορεί να απαιτεί «θυσίες» από το κοινωνικό σύνολο, για να επιτευχθεί η επιθυμητή ανάκαμψη των οικονομικών μεγεθών. Αλλά ταυτόχρονα θα πρέπει επιτέλους να δείξει, ότι μπορεί να σταματήσει την ανικανότητα, την αναξιοπιστία, τη διαφθορά και την αδιαφορία των πολιτικών, που καθημερινά καταγράφεται σε δημοσκοπήσεις της κοινής γνώμης, όσο αντικειμενικές και ανεξάρτητες μπορεί να είναι αυτές. Για να αλλάξει η νοοτροπία του σύγχρονου Έλληνα, θα πρέπει να φανεί, να δράσει και να λειτουργήσει και ένας έμπρακτος πολιτικός ορθολογισμός, έτσι όπως κανένας Έλληνας δεν τον έχει ζήσει τα τελευταία τριάντα χρόνια. Μόνο μέσα από αυτή τη σκέψη, μόνο με αυτόν το στόχο θα καταφέρουμε να ζωγραφίσουμε καθαρό τον ορίζοντα που θέλουμε να χαρίσουμε στα παιδιά μας. Έστω κι αν οι προβλέψεις για τον επόμενο χρόνο δείχνουν ότι ακόμα δεν έχουμε ζήσει την πιο σκληρή πλευρά της δικής μας κρίσης. Από την πλευρά τους οι μεγαλύτεροι σύγχρονοι Γάλλοι στοχαστές σε κοινή ανακοίνωση τους επισημαίνουν : «Βρισκόμαστε σε ένα σημείο μη επιστροφής. Είναι επείγον να δώσουμε τη μάχη των αριθμών και τον πόλεμο των λέξεων για να αναχαιτίσουμε την ακραίο-φιλελεύθερη ρητορική του φόβου και της παραπληροφόρησης. Είναι επείγον να αποδομήσουμε τα μαθήματα ηθικής που συσκοτίζουν την πραγματική διαδικασία που εκτυλίσσεται μέσα στην κοινωνία. Είναι κάτι περισσότερο από επείγον να απομυθοποιήσουμε τη ρατσιστική εμμονή περί ελληνικής «ιδιαιτερότητας» που φιλοδοξεί να αναγάγει τον υποτιθέμενο εθνικό χαρακτήρα ενός λαού (τεμπελιά ή κατά βούληση πονηριά) σε πρωταρχική αιτία μιας κρίσης η οποία στην πραγματικότητα είναι παγκόσμια. Αυτό που μετρά σήμερα δεν είναι οι ιδιαιτερότητες, πραγματικές ή φαντασιακές, αλλά τα κοινά: η τύχη

ενός λαού που θα επηρεάσει και τους άλλους.» Κλείνοντας αντί επιλόγου θα δανειστώ τα λόγια του συγγραφέα Γ. Γραμματικάκη «Είναι ο μόνος τρόπος: Tο exit. Από την Ελλάδα του κενού λόγου και του παροξυσμού, στην άλλη Ελλάδα, που υπάρχει δίπλα μας και μέσα μας. Ενώ όμως τα φωτεινά σήματα δείχνουν τον δρόμο, ας μην νομίσει κανείς ότι είναι εύκολος και ασφαλής. Κυρίως επειδή σε κάθε του στροφή, σε κάθε του πέρασμα, πρέπει να κοιτάζομε κατάματα τους νέους ανθρώπους και να ψιθυρίζομε ένα συγγνώμη.» Dr. Pandalis Urheimische Medizin GmbH und Co. KG, 2012