Δήμος Νέας Ιωνίας Αττικής Municipality of Nea Ionia (Attica Region) Ο λ ο κ λ η ρ ω μ έ ν ο ς Ε ν ε ρ γ ε ι α κ ό ς Σ χ ε δ ι α σ μ ό ς 2 0 1 3-2 0 2 0 I n t e g r a t e d E n e r g y P l a n n i n g 2 0 1 3-2 0 2 0 Σ ΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ Τ ΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑ (ΣΔΑΕ) S U STAINABLE ENERGY ACT ION PLAN (SEAP) Δήμος Νέας Ιωνίας Αττικής ήµος Νέας Ιωνίας. Σχέδιο ράσης για την Αειφόρο Ενέργεια.
Σχέδιο Δράσης Αειφόρου Ενέργειας Μάρτιος 2014
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος 4 Σύμφωνο των Δημάρχων 4 Στοιχεία Δήμου Νέας Ιωνίας Αττικής 5 Γεωγραφική Θέση-Διοικητική Υπαγωγή-Έκταση-Πληθυσμός 5 Δομή του Δήμου 6 Οργάνωση 6 Στρατηγική υλοποίησης ΣΔΑΕ 7 Εισαγωγή 10 Το Σύμφωνο των Δημάρχων 10 Σύμφωνο Δημάρχων & Δήμος Νέας Ιωνίας 11 Πλαίσιο Δράσης 14 Συμμετέχοντες Φορείς 14 Δράσεις Προώθησης και Δικτύωσης 15 Δημοτικές Πρωτοβουλίες σχετικές με το ΣΔΑΕ 18 Τομείς Παρέμβασης 20 Απογραφή Καταναλώσεων Ενέργειας και Εκπομπών CO2 20 Μεθοδολογία Απογραφής Εκπομπών Αναφοράς 20 Επισκόπηση της Υφιστάμενης Κατάστασης 23 Κτιριακός Τομέας 23 Εγκαταστάσεις- Υποδομές 24 Οχήματα - Μεταφορές 26 Σύνολο 29 Σχεδιασμός Δράσεων Μείωσης Εκπομπών CO2 31 Προτεινόμενες Δράσεις Εξοικονόμησης Ενέργειας 31 Τεχνολογίες Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας 42 Άλλες Δράσεις 46 Σχέδια Εφαρμογής 48 Επίδοση Δράσεων Μείωσης Εκπομπών CO2 49 Πρόβλεψη μείωσης εκπομπών CO2 55 Σύνοψη 57 Συμπεράσματα 58 Παρακολούθηση του ΣΔΑΕ 61 Παράρτημα: Συμμετοχή στο Σύμφωνο Δημάρχων 64 3
Πρόλογος Σ ύ μ φ ω ν ο τ ω ν Δ η μ ά ρ χ ω ν Το Σύμφωνο των Δημάρχων είναι η κυριότερη ευρωπαϊκή κίνηση στην οποία συμμετέχουν τοπικές και περιφερειακές αρχές, οι οποίες δεσμεύονται εθελοντικά να αυξήσουν την ενεργειακή απόδοση και τη χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στις περιοχές τους, με στόχο την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Συγκεκριμένα, οι στόχοι και οι δεσμεύσεις του Συμφώνου είναι: να υπερβούμε τους στόχους που έθεσε η ΕΕ για το 2020 μειώνοντας τις εκπομπές CO2 στην πόλη μας τουλάχιστον κατά 20%, να υποβάλουμε, εντός ενός έτους Σχέδιο Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια, συμπεριλαμβανομένης απογραφής βασικών εκπομπών, όπου θα εκτίθεται ο τρόπος επίτευξης των στόχων, να υποβάλουμε έκθεση πεπραγμένων τουλάχιστον ανά διετία, μετά την υποβολή του Σχεδίου Δράσης, για λόγους αξιολόγησης, παρακολούθησης και εξακρίβωσης, να διοργανώνουμε Ημέρες Ενέργειας, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς, με σκοπό να μπορέσουν οι πολίτες να επωφεληθούν άμεσα από τις ευκαιρίες και τα πλεονεκτήματα, που προκύπτουν από την ευφυέστερη χρήση ενέργειας καθώς και να ενημερώνουμε τακτικά τα τοπικά μέσα ενημέρωσης, σχετικά με τις εξελίξεις όσον αφορά το σχέδιο δράσης να συμμετέχουμε και να συμβάλλουμε στην Ετήσια Διάσκεψη των Δημάρχων της Ε.Ε. Ο Δήμαρχος Νέας Ιωνίας Ηρακλής Γκότσης, ύστερα από εξουσιοδότηση του Δημοτικού Συμβουλίου, υπέγραψε το έντυπο προσχώρησης του Δήμου Νέας Ιωνίας στο «Σύμφωνο των Δημάρχων» (Covenant of Mayors), στις 23 Φεβρουαρίου 2012. Ο Δήμος Νέας Ιωνίας θα εφαρμόζει σταδιακά τα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας στους τομείς άμεσης αρμοδιότητάς του (δημοτικά κτίρια, στόλος οχημάτων, δημοτικός φωτισμός) ώστε να αποτελέσει πρότυπο τόσο για τους δημότες του όσο και για τον τριτογενή τομέα. Παράλληλα, θα εξετάζει διαρκώς την εφαρμογή και νέων μέτρων στους διάφορους τομείς και θα εντατικοποιήσει την προσπάθειά του για μείωση των καταναλώσεων στον οικιακό και τριτογενή τομέα, σε συνδυασμό με τους εμπλεκόμενους φορείς της πόλης. Συνοψίζοντας, ο Δήμος Νέας Ιωνίας, αναγνωρίζοντας τον καθοριστικό ρόλο των τοπικών κυβερνήσεων στο μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, υιοθετεί πλήρως το παρόν Σχέδιο Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια και δεσμεύεται για την υλοποίησή του. Ο Δήμαρχος Ηρακλής Γκότσης 4
Στοιχεία Δήμου Νέας Ιωνίας Αττικής Γ ε ω γ ρ α φ ι κ ή Θ έ σ η - Δ ι ο ι κ η τ ι κ ή Υ π α γ ω γ ή - Έ κ τ α σ η - Π λ η θ υ σ μ ό ς Ο Δήμος Νέας Ιωνίας είναι δήμος της περιφέρειας Αττικής στο Νομό Αττικής και ανήκει στην Περιφερειακή Ενότητα του Βορείου Τομέα Αθηνών. Η έκταση του Δήμου είναι 4.421τ.χλμ και ο νόμιμος πληθυσμός του 49.344 δημότες, ενώ οι μόνιμοι κάτοικοι ανέρχονται σύμφωνα με την απογραφή του 2011 στους 67.134. Έδρα του δήμου είναι η Νέα Ιωνία. Μετά την απογραφή του 2011 ο Δήμος Νέας Ιωνίας είναι ο 5ος πιο πυκνοκατοικημένος δήμος της χώρας με πυκνότητα πληθυσμού 15.185,25 μόνιμους κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. [Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Απογραφή 2011] Πηγή: Ε.Ε.Τ.Α.Α. Α.Ε., Οι χάρτες των ΟΤΑ (2013) Ο Δήμος Νέας Ιωνίας συνορεύει δυτικά με την Νέα Φιλαδέλφεια, ανατολικά με τη Φιλοθέη και το Γαλάτσι, βόρεια με το Ηράκλειο και νότια με το δήμο Αθηνών. Η Νέα Ιωνία έχει μέσο υψόμετρο 126 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, σε γεωγραφικό πλάτος 38,0397474641 και γεωγραφικό μήκος 23,7532617888. Στο Δήμο Νέας Ιωνίας υπάρχει μόνο μία Δημοτική Ενότητα που έχει καθαρά αστικό 5
χαρακτήρα. Αποτελείται από 13 συνοικίες - γειτονιές: Νέα Ιωνία (κέντρο), Περισσός, Ινέπολη-Πευκάκια, Σαφράμπολη, Νεάπολη, Ελευθερούπολη, Καλογρέζα, Αλσούπολη, Λαζάρου, Ανθρακωρυχεία, Ειρήνη, Ομορφοκλησσιά και Παλαιολόγου. Από τα βασικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η πόλη είναι το κυκλοφοριακό, η πυκνή δόμηση, η ανεργία και η έλλειψη πράσινου και ελεύθερων χώρων (υπάρχουν χώροι πράσινου και πολλές πλατείες, ωστόσο δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλης έκτασης και καλύπτουν συγκεκριμένες περιοχές). Δομή του Δήμου Ο ρ γ ά ν ω σ η Ο Δήμος διοικείται από το Δημοτικό Συμβούλιο, την Οικονομική Επιτροπή, την Επιτροπή Ποιότητας Ζωής, την Εκτελεστική Επιτροπή και τον Δήμαρχο. Η υφιστάμενη οργανωτική δομή του Δήμου, με επικεφαλής τον Δήμαρχο, αποτυπώνεται ως ακολούθως: με τις Διευθύνσεις του Δήμου Νέας Ιωνίας να αναλύονται σε Τμήματα ως εξής: 6
Σ τ ρ α τ η γ ι κ ή υ λ ο π ο ί η σ η ς Σ Δ Α Ε Ο Δήμος Νέας Ιωνίας με στόχο την αποτελεσματική υλοποίηση των δράσεων που περιγράφονται στο παρόν ΣΔΑΕ, αποφάσισε να ακολουθήσει την οργανωτική δομή που απεικονίζεται στο σχήμα της επόμενης σελίδας και το οποίο περιγράφεται αναλυτικά ως εξής: Αναλυτικά η στρατηγική υλοποίησης του ΣΔΑΕ έχει ως εξής: 1. Η Κατευθυντήρια Επιτροπή με τους Αντιδημάρχους και με επικεφαλής τη Δήμαρχο εξετάζει και θέτει τις στρατηγικές κατευθύνσεις της πολιτικής του Δήμου, αναλαμβάνοντας τις σχετικές δεσμεύσεις και παρέχοντας τις απαραίτητες εξουσιοδοτήσεις για την υλοποίηση των δράσεων που περιγράφονται στο ΣΔΑΕ. 7
Κατευθυντήρια Επιτροπή Δήμαρχος & Αντιδήμαρχοι Οργανωτικός Υπεύθυνος Γενικός Γραμματέας & Γραφείο Ειδικών Συνεργατών Ενεργειακός Σύμβουλος Εξωτερικός Συνεργάτης Συντονιστές ΣΔΑΕ Υπεύθυνοι Διευθύνσεων, Γραφείων & Τμήματος Προγραμματισμού και Πληροφορικής Δημοτικά Όργανα Δημοτικό Συμβούλιο & Επιτροπές 2. Οι συντονιστές του ΣΔΑΕ συγκροτούν μία Ομάδα Σχεδίου Δράσης με τεχνικό και εκτελεστικό χαρακτήρα - καθώς αποτελείται από εκπροσώπους των Διευθύνσεων, των Γραφείων και των Τμημάτων του Δήμου - οι οποίοι εμπλέκονται με την ωρίμανση και την εφαρμογή του Σχεδίου Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια. Η εκπροσώπησή μέσω των συντονιστών προσφέρει ευελιξία, εξοικείωση και ενημέρωση στο σύνολο των υπαλλήλων του Δήμου. Προφανώς, όλα τα τμήματα του τυπικού οργανογράμματος του Δήμου σχετίζονται με την εφαρμογή του Σχεδίου Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια (από τεχνικής, οικονομικής και νομικής απόψεως), καθώς το Σύμφωνο των Δημάρχων επηρεάζει ένα μεγάλο εύρος δημοτικών λειτουργιών (κτίρια, μεταφορές, προμήθειες, αστική ανάπτυξη, ενημέρωση κοινού, κτλ). Οι συντονιστές συγκροτούν κατά περίπτωση Ομάδες Εργασίας με αντικείμενο την υλοποίηση των επιμέρους έργων που προτείνει ο Δήμος στο πλαίσιο του ΣΔΑΕ. 3. Ο Ενεργειακός Σύμβουλος ως επιστημονικός συνεργάτης και τεχνικός σύμβουλος αποτελεί το συνδετικό κρίκο μεταξύ των δύο επιπέδων καθώς μεταφέρει από και προς 8
την Κατευθυντήρια Επιτροπή και την Ομάδα Σχεδίου Δράσης τεχνικές πληροφορίες, αποτελέσματα δράσεων και τεχνογνωσία και προς τις Ομάδες Εργασίας τις πολιτικές κατευθύνσεις και αποφάσεις. 4. Ο Γενικός Γραμματέας σε συνεργασία με το Γραφείο Ειδικών Συνεργατών δρουν ως Οργανωτικοί Υπεύθυνοι, εκτελούν ρόλο Διαχειριστή (Project Manager) με αντικείμενο την παρακολούθηση όλων των προς υλοποίηση αποφάσεων στο πλαίσιο του ΣΔΑΕ και την επικοινωνία των εμπλεκόμενων φορέων και με στόχους τη ρεαλιστική απεικόνιση, την αξιόπιστη παρακολούθηση και τον έλεγχο της πορείας και των δεικτών υλοποίησης των σχετικών με την αειφόρο ενέργεια έργων 5. Τα Δημοτικά Όργανα συμμετέχουν στην όλη διαδικασία σε συνεργασία με την Ομάδα Σχεδίου Δράσης, τις Ομάδες Εργασίας και την Κατευθυντήρια Επιτροπή γνωμοδοτώντας και εγκρίνοντας σχετικά με τις δράσεις και τις δραστηριότητες του ΣΔΑΕ 6. Τέλος και ειδικότερα, το Γραφείο τύπου είναι επιφορτισμένο με το συντονισμό και την υλοποίηση των δράσεων ενημέρωσης με σκοπό να ενημερώνει και να ευαισθητοποιεί τους πολίτες ανακοινώνοντας έγκαιρα και αποτελεσματικά όλες τις δράσεις και τα αποτελέσματα που επιτυγχάνονται σχετικά με την εξοικονόμηση ενέργειας στο Δήμο. Από την στιγμή που υιοθετήθηκε το ανωτέρω σχήμα από το Δημοτικό Συμβούλιο, ο Δήμος Νέας Ιωνίας έχει ξεκινήσει: Την επιμόρφωση και τη μεταφορά τεχνογνωσίας στα στελέχη και τους υπαλλήλους του Δήμου. Την ενημέρωση / ευαισθητοποίηση των πολιτών και επισκεπτών του Δήμου σε θέματα προστασίας περιβάλλοντος και εξοικονόμησης ενέργειας. Τη δικτύωση με Ελληνικούς και Ευρωπαϊκούς φορείς στα σχετικά αντικείμενα. 9
Εισαγωγή Τ ο Σ ύ μ φ ω ν ο τ ω ν Δ η μ ά ρ χ ω ν Στις 9 Μαρτίου 2007 η Ευρωπαϊκή Ένωση υιοθέτησε τη δέσμη μέτρων «Ενέργεια για ένα μεταβαλλόμενο κόσμο», αναλαμβάνοντας μια μονομερή δέσμευση για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO 2 ) κατά 20% έως το 2020, ως αποτέλεσμα της αύξησης της ενεργειακής απόδοσης κατά 20% και του προσδιορισμού του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό μίγμα σε 20%. Στο πλαίσιο αυτό και σύμφωνα με τις κατευθύνσεις του Σχεδίου Δράσης της Ε.Ε. για την ενεργειακή απόδοση, οι Δήμαρχοι της Ευρώπης εκτιμώντας ότι: οι τοπικές και περιφερειακές αρχές μοιράζονται την ευθύνη για την καταπολέμηση της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη με τις εθνικές κυβερνήσεις και ότι οφείλουν να αναλάβουν τη δέσμευση αυτή ανεξαρτήτως των δεσμεύσεων άλλων ενδιαφερομένων φορέων τα αστικά κέντρα και οι πόλεις ευθύνονται άμεσα και έμμεσα (μέσω των προϊόντων και των υπηρεσιών που χρησιμοποιούνται από τους πολίτες) για περισσότερο από το ήμισυ των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου που προκύπτουν από τη χρήση ενέργειας σχετιζόμενης με την ανθρώπινη δραστηριότητα η δέσμευση της Ε.Ε. για τη μείωση των εκπομπών θα μπορέσει να υλοποιηθεί μόνον με τη συνδρομή των τοπικών φορέων, των πολιτών και των ενώσεών αυτών οι τοπικές και περιφερειακές αρχές οφείλουν να πρωτοστατήσουν στην ανάληψη δράσης και να δώσουν το καλό παράδειγμα, δεδομένου ότι αποτελούν το επίπεδο διακυβέρνησης που βρίσκεται πλησιέστερα στους πολίτες συμφώνησαν να υπερβούν τους στόχους που έθεσε η Ε.Ε. για το 2020, μειώνοντας τις εκπομπές CO 2 στις επικράτειες τους κατά τουλάχιστον 20%, μέσω της εφαρμογής ενός Σχεδίου Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια - ΣΔΑΕ στους τομείς δραστηριοτήτων που σχετίζονται με το Δήμο τους. Για το σκοπό, αυτό ξεκίνησαν την πρωτοβουλία του Συμφώνου των Δημάρχων όπου καλούν όλους τους Δήμους της Ευρώπης να συμμετέχουν σε αυτήν την πρωτοβουλία εισχωρώντας στην πρωτοβουλία αυτή και υλοποιώντας τις δεσμεύσεις που απορρέουν από τη συμμετοχή στο Σύμφωνο. 10
Οι δεσμεύσεις ενός συμμετέχοντος Δήμου όπως απορρέουν από το Σύμφωνο είναι οι παρακάτω: Προετοιμασία και υποβολή της Βασικής Απογραφής Εκπομπών CO 2 με καταγραφή των ενεργειακών καταναλώσεων Προετοιμασία και κατάθεση του Σχεδίου Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια, το οποίο πρέπει να υποβληθεί μαζί με την Βασική Απογραφή Εκπομπών Υλοποίηση των προτεινόμενων μέτρων για την μείωση των εκπομπών CO 2, ειδικά στους τομείς ευθύνης του Δήμου (δημοτικά κτίρια, φωτισμός, οχήματα, δημοτικές προμήθειες, κτλ) Ανάληψη των απαραίτητων δράσεων για την κινητοποίηση της κοινωνίας των πολιτών στο Δήμο Υποβολή έκθεσης εφαρμογής τουλάχιστον ανά διετία μετά την υποβολή του Σχεδίου Δράσης για τη Βιώσιμη Ενέργεια με στόχο την αξιολόγηση, παρακολούθηση και εξακρίβωση των αποτελεσμάτων Σ ύ μ φ ω ν ο Δ η μ ά ρ χ ω ν & Δ ή μ ο ς Ν έ α ς Ι ω ν ί α ς Το Σύμφωνο των Δημάρχων έχουν έως σήμερα υπογράψει οικιοθελώς περισσότεροι από 5.400 Δήμοι σε όλη την Ευρώπη. Η υπογραφή του Συμφώνου των Δημάρχων έγινε από το Δήμο Νέας Ιωνίας στις 29 Μαρτίου 2011 και έρχεται ως συνέχεια σε μία σειρά σχετικών με την εξοικονόμηση ενέργειας πρωτοβουλιών του Δήμου. Αρωγοί στην προσπάθεια για βιώσιμη ανάπτυξη επιτυγχάνοντας ταυτόχρονα ενεργειακή εξοικονόμηση και εξοικονόμηση οικονομικών πόρων αποτελούν τα Τομεακά και Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα στα οποία ο Δήμος Νέας Ιωνίας καταθέτει προτάσεις για την υλοποίηση έργων εξοικονόμησης ενέργειας και έργων πράσινης ανάπτυξης, με συγχρηματοδότηση από την Ε.Ε. αλλά και με ίδιους πόρους. Σε αυτό το πλαίσιο, θεωρούμε πως η πρωτοβουλία του Συμφώνου των Δημάρχων είναι μία μοναδική ευκαιρία να ενωθούν όλες οι προσπάθειες και επιδιώξεις μας κάτω από ένα κοινό πρόγραμμα δράσης, και μάλιστα σε συνεργασία με Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης από όλη την Ευρώπη και υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η σημασία του εγχειρήματος έχει οδηγήσει και στην δέσμευση της Ανώτατης Αρχής του 11
Δήμου, όπως αυτή εκφράζεται από τη Δήμαρχο Νέας Ιωνίας, πως θα καταβληθεί κάθε προσπάθεια ώστε να επιτευχθεί η μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) από τις δραστηριότητες εντός των ορίων του Δήμου κατ' ελάχιστο 20% έως το 2020, σε σχέση με τα επίπεδα του 2013. Αυτό θα επιτευχθεί μέσω δράσεων στους διαφορετικούς τομείς δραστηριότητας της πόλης, οι οποίες αποτελούν και τους αντικειμενικούς σκοπούς του Σχεδίου Δράσης: Μείωση των εκπομπών CO 2 με μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας σε όλες τις δημοτικές δραστηριότητες, κτίρια και οχήματα έως το 2020 Μείωση των εκπομπών CO 2 με μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας στον τριτογενή και οικιακό τομέα έως το 2020 Μείωση των εκπομπών CO 2 με μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας στις αστικές μεταφορές έως το 2020 Παραγωγή ποσοστού της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνεται εντός του Δήμου από ΑΠΕ έως το 2020 Ο Δήμος Νέας Ιωνίας, επιδεικνύοντας ιδιαίτερη ευαισθησία σε θέματα προστασίας περιβάλλοντος και εξοικονόμησης ενέργειας, υπέγραψε το Σύμφωνο των Δημάρχων και ξεκίνησε να υλοποιεί ενέργειες ώστε να ανταποκριθεί επιτυχώς στις δεσμεύσεις που απορρέουν από αυτό: 1. Συμμετέχει σε Ευρωπαϊκό πρόγραμμα με την ονομασία "Green Twinning" που διεξάγεται από μια κοινοπραξία 10 εταίρων από την Ελλάδα, τη Βουλγαρία, την Πολωνία, τη Ρουμανία, τη Σλοβενία και την Ισπανία. Συντονιστής του έργου είναι η Περιφερειακή Ένωση Δήμων Αττικής (ΠΕΔΑ) με σκοπό να δοθεί τεχνογνωσία σε δήμους με μικρή εμπειρία στον αειφόρο ενεργειακό σχεδιασμό από δήμους με μεγάλη εμπειρία στην εφαρμογή και υλοποίηση σχετικών δράσεων. Το έργο επικεντρώνεται στην ενίσχυση της τεχνικής και οικονομικής ικανότητας των συμμετεχόντων δήμων της ΕΕ μέσα από εθελοντικές συμφωνίες αδελφοποίησης που θα εκκινήσουν κατά τη διάρκεια υλοποίησης του έργου. 2. Δημιούργησε μια επαρκή οργανωτική δομή ενεργειακής περιβαλλοντικής διαχείρισης στο Δήμο Νέας Ιωνίας (βλ. Κεφ. Στρατηγική Υλοποίησης ΣΔΑΕ) με 12
αντικείμενο τη συγκέντρωση στοιχείων, την αποτύπωση του σχεδίου δράσης για την αειφόρο ενέργεια, την παρακολούθηση/εφαρμογή του και την τελική του αξιολόγηση. 3. Προέβη σε μελέτη-καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης στο Δήμο Νέας Ιωνίας, από πλευράς ενεργειακής κατανάλωσης και εκπομπών CO 2, και σε διατύπωση προτάσεων για τη μείωση των εκπομπών του CO 2. 4. Προέβη σε επικοινωνία με τους παρόχους ενέργειας προς τον Δήμο Νέας Ιωνίας και άλλους Δημόσιους φορείς και έλαβε σημαντικά στοιχεία ενεργειακών καταναλώσεων σχετικών με το Δήμο. 5. Ολοκλήρωσε το παρόν Σχέδιο Δράσης, το οποίο και υποβάλει προς έγκριση. Αξίζει να σημειώσουμε πως ο Δήμος, από την ημερομηνία υπογραφής του Συμφώνου, έως σήμερα προσπαθεί να διασφαλίσει κατά το δυνατόν τη δυνατότητα υλοποίησης των δεσμεύσεων/δράσεων του Σχεδίου, μέσω των δυνατοτήτων που του προσφέρουν Ευρωπαϊκά Προγράμματα. 6. Διαμορφώνει τις κατάλληλες συνθήκες διαβούλευσης με τους κοινωνικούς φορείς και εταίρους για την απρόσκοπτη εφαρμογή του ΣΔΑΕ, στο πλαίσιο ενός οράματος για μια καθαρή, πράσινη και βιώσιμη πόλη. Αποτελεί πρακτική για το Δήμο μας η ενθάρρυνση και η συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας (κοινωνικές και επαγγελματικές ομάδες) σε συνεργασία με τις υπηρεσίες του Δήμου Νέας Ιωνίας, τους Εποπτευόμενους από το Δήμο Οργανισμούς και τους εκπρόσωπους των παρατάξεων του Δημοτικού Συμβουλίου για τη συνδιαμόρφωση και την υλοποίηση κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών δράσεων. Στόχος του Δήμου Νέας Ιωνίας είναι μέσα από διαδικασίες διαβούλευσης να ενημερώσει τους δημότες και τους πολίτες, τους επαγγελματίες και τις εταιρείες παροχής υπηρεσιών ενέργειας και ΑΠΕ ώστε να συμμετέχουν όλοι μαζί στην υλοποίηση έργων εξοικονόμησης ενέργειας για τον ιδιωτικό και το δημόσιο τομέα, ιδιαίτερα όταν αυτά τα έργα τυγχάνουν συγχρηματοδότησης από Επιχειρησιακά προγράμματα ΕΣΠΑ και απευθύνονται σε μεγάλο αριθμό δυνητικών δικαιούχων του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα. 13
Πλαίσιο Δράσης Σ υ μ μ ε τ έ χ ο ν τ ε ς Φ ο ρ ε ί ς Η συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων αποτελεί το σημείο αφετηρίας για να υπάρξουν και οι επιθυμητές αλλαγές συμπεριφοράς και συνηθειών που απαιτεί το Σχέδιο Δράσης. Οι απόψεις των εμπλεκομένων φορέων του Δήμου οφείλουν να γίνονται γνωστές πριν την εφαρμογή των όποιων αναλυτικών σχεδίων, συνεπώς απαιτείται επαρκής πληροφόρηση προς όλους. Καταρχήν θέλουμε να τονίσουμε την ιδιαίτερη προσπάθεια που θα δοθεί από το Δήμο ώστε να συμμετέχουν ενεργά όλοι οι δημότες και γενικότερα οι κάτοικοι του Δήμου Νέας Ιωνίας. Επιπρόσθετα, η Κατευθυντήρια Επιτροπή και η Ομάδα Σχεδίου Δράσης κατέληξαν σε κατάλογο εν δυνάμει συμμετεχόντων οι οποίοι έχουν την ευκαιρία να συμμετάσχουν καθ' όλη την διάρκεια υλοποίησης του ΣΔΑΕ. Αυτοί οι φορείς είναι: Δημοτική αρχή, κρατικές αρχές (αστυνομικά τμήματα, ΔΟΥ) εντός των ορίων του Δήμου, εκκλησία, δημοτικοί οργανισμοί, δημοτικές παρατάξεις, δημοτικοί σύμβουλοι, εργαζόμενοι στο Δήμο, εκπρόσωποι τοπικών / περιφερειακών / εθνικών αρχών που σχετίζονται με το Σχέδιο Δράσης του Δήμου (πχ Περιφέρεια Αττικής, ΕΕΤΑΑ), οικολογικές οργανώσεις, σύλλογοι, επαγγελματικές ενώσεις (ΕΒΕΑ, ΤΕΕ), παραγωγοί/ προμηθευτές/διανομείς ενέργειας (ΔΕΗ, ΔΕΠΑ, ΔΕΔΔΗΕ), φορείς συγκοινωνιών (π.χ., ΟΑΣΑ, ΑΜΕΛ, ΣΑΤΑ), ΜΚΟ ή άλλοι σύλλογοι πολιτών (π.χ. εξωραϊστικοί, πολιτιστικοί), διευθυντές των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, εκπαιδευτικοί, παιδιά, φοιτητές, νεολαία, χορευτικά συγκροτήματα και αθλητικές ομάδες, δημόσια ιδρύματα, θέατρα, βιβλιοθήκες, βιβλιοπωλεία, γκαλερί και εμπορικά κέντρα, επαγγελματίες και εταιρείες παροχής υπηρεσιών ενέργειας και ΑΠΕ, λοιπές εταιρίες και εργοστάσια, καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, ζαχαροπλαστικής, καφετέριες, μπαρ, περιοδικά και ιστοσελίδες, πολίτες ή επαγγελματίες με ιδιαίτερο ενδιαφέρον ή γνώσεις και δεξιότητες σχετικά με το ΣΔΑΕ του Δήμου όπως σύμβουλοι ενέργειας, μηχανικοί, τοπογράφοι, αρχιτέκτονες, δημοσιογράφοι, φωτογράφοι, ηθοποιοί, καλλιτέχνες, σχεδιαστές μόδας, αθλητές, γραφίστες, κοινωνικοί ακτιβιστές. 14
Σε κάθε περίπτωση λήψης μέτρων ενεργειακής εξοικονόμησης και στο πλαίσιο της λειτουργίας μια τοπικής κοινωνίας, όπως ο Δήμος Νέας Ιωνίας, όλοι οι φορείς ενημερώνονται εκτενώς για την πρωτοβουλία του Συμφώνου των Δημάρχων και την εκπόνηση και υλοποίηση του Σχεδίου Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια. Επίσης, με την συνεισφορά της Ομάδας Σχεδίου Δράσης, επιλέγονται κατά περίπτωση οι κατάλληλοι φορείς πληροφόρησης (ραδιοτηλεοπτικά μέσα, ηλεκτρονικός και έντυπος τύπος, κοινωνικά δίκτυα) μέσω των οποίων παρέχεται συνεχώς πληροφόρηση (ανακοινώσεις, δελτία τύπου, κτλ) κατά το στάδιο υλοποίησης του ΣΔΑΕ του Δήμου. Ενδεικτικός Κατάλογος Εμπλεκόμενων Επαγγελματικές ενώσεις (π.χ. ΕΒΕΑ ΤΕΕ) Παραγωγοί και προμηθευτές ενέργειας (π.χ., ΔΕΗ, ΔΕΠΑ) Φορείς συγκοινωνιών (π.χ., ΟΑΣΑ, ΣΑΤΑ) Αντιπρόσωποι του κατασκευαστικού κλάδου της περιοχής ΜΚΟ ή άλλοι σύλλογοι πολιτών (π.χ. εξωραϊστικοί, πολιτιστικοί) Εκπρόσωποι τοπικών / περιφερειακών / εθνικών αρχών που σχετίζονται με το Σχέδιο Δράσης του Δήμου (πχ Περιφέρεια Αττικής, ΕΕΤΑΑ) Τοπικά γραφεία ενεργειακών / περιβαλλοντικών θεμάτων Πολίτες ή επαγγελματίες με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, γνώσεις και δεξιότητες σχετικά με το Σχέδιο Δράσης του Δήμου Δ ρ ά σ ε ι ς Π ρ ο ώ θ η σ η ς κ α ι Δ ι κ τ ύ ω σ η ς Η Κατευθυντήρια Επιτροπή και η Ομάδα Σχεδίου Δράσης έχουν καταλήξει στην υλοποίηση μιας σειράς ενημερωτικών δράσεων και δράσεων εκπαίδευσης: Στις Ενημερωτικές Δράσεις συμμετέχουν οι υπηρεσίες του Δήμου, οι πολίτες με ιδιαίτερο ενδιαφέρον ή γνώσεις και δεξιότητες σε ενεργειακά θέματα, οι επαγγελματίες και οι επιχειρήσεις της τοπικής αγοράς παροχής υπηρεσιών ενέργειας και ΑΠΕ (βλ. κλιματιστικά, πράσινα δώματα, Φ/Β, μονώσεις, αυτοματισμοί κλπ) και Οι εκπαιδευτικές δράσεις είναι ανοικτές για τους Δημότες με θεματολογία την αλλαγή της ενεργειακής συμπεριφοράς, την παροχή δωρεάν συμβουλών εξοικονόμησης ενέργειας, την 15
προώθηση δράσεων ενεργειακής απόδοσης και των ΑΠΕ, τη χρήση ενεργειακά αποδοτικών συσκευών και τη συζήτηση σχετικών νομικών θεμάτων. Στη συνέχεια παραθέτουμε τις δράσεις προώθησης και δικτύωσης που προτίθεται να υλοποιήσει ο Δήμος Νέας Ιωνίας : 1. Παρακολούθηση της κατανάλωσης ενέργειας των δημοτικών κτιρίων (παραδοσιακά, ηλεκτρονικά) και παρακολούθηση της εσωτερικής θερμοκρασίας στα δημοτικά κτίρια με σκοπό ο Δήμος να δώσει πρώτος και εμπράκτως το παράδειγμα εξοικονόμησης ενέργειας, ώστε και οι Δημότες να ακολουθήσουν 2. Ετήσιες συναντήσεις στο Δημαρχείο με σκοπό την ένταξη των επαγγελματικών φορέων στην εφαρμογή του ΣΔΑΕ, την τόνωση της τοπικής αγοράς, τη δημιουργία μιας βάσης δεδομένων με επαγγελματικές επαφές, την ανταλλαγή εμπειριών και γνώσεων, την αναγνώριση βέλτιστων πρακτικών και μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας, την ανάλυση νομικών θεμάτων (ΣΔΙΤ, ESCOs - Εταιρείες Ενεργειακών Υπηρεσιών), τη δημιουργία τοπικών συμβουλευτικών επιτροπών 3. Διενέργεια εκδηλώσεων, ημερίδων ή και εκθέσεων 4. Εργασίες ενημέρωσης μέσω της διαδικτυακής πύλης του Δήμου, δελτίων τύπου, ειδησεογραφημάτων (newsletters), ανακοινώσεων, αποστολής sms, ανάρτησης μηνυμάτων σε ηλεκτρονικούς πίνακες ενημέρωσης, εκτύπωσης ενημερωτικού και πληροφοριακού υλικού (φυλλάδια, αφίσες, γιγαντοαφίσες, roll-ups) και χρήσης των κοινωνικών δικτύων στα οποία ο Δήμος αποτελεί ενεργό μέλος 5. Σύσταση ενός άτυπου φόρουμ ενέργειας για το ΣΔΑΕ προκειμένου όλοι οι ενεργά εμπλεκόμενοι φορείς να δύνανται να ανταλλάσσουν απόψεις και ιδέες για την υλοποίηση και τα αποτελέσματα του Σχεδίου Δράσης κάτω από την ομπρέλα ενός διακριτού τίτλου "FORUM Επαγγελματιών για την Εξοικονόμηση Ενέργειας στο Δήμο Νέας Ιωνίας". Λαμβάνοντας υπόψη ότι η πρωτοβουλία του Συμφώνου των Δημάρχων έχει ορίζοντα έως το 2020, το φόρουμ θα συνεδριάζει σε χώρο και ημερομηνία που θα υποδεικνύει η Κατευθυντήρια Επιτροπή με πρόγραμμα και διάταξη που θα ορίζεται και κοινοποιείται εγκαίρως, με την πρώτη συνεδρίαση να προγραμματίζεται εντός του 2014. 6. Θέσπιση προγράμματος τακτικών εκδηλώσεων με την ονομασία "Ημέρες Ενέργειας", 16
ανοικτές για το κοινό και με δυνατότητα συμμετοχής των όμορων Δήμων που συμμετέχουν στο πρόγραμμα Green-Tweening αλλά και ευρύτερα, όπου περιλαμβάνουν προωθητικές ενέργειες όπως ενημερώσεις, ημερίδες, φεστιβάλ, εκθέσεις, παρουσιάσεις, επιδείξεις, πειράματα, διαγωνισμούς γνώσεων με απονομή βραβείων, συνεντεύξεις με δημόσια πρόσωπα και παραστάσεις 7. Λειτουργία κινητού περίπτερου Ενημέρωσης (κατασκευή ή stand με εθελοντική ή/και αμοιβόμενη εργασία) σε χώρους και χρόνο των εκδηλώσεων άλλων προγραμμάτων του Δήμου (κατασκήνωση, πολιτιστικές εκδηλώσεις, προγράμματα οικολογίας, κομποστοποίησης και προστασίας του περιβάλλοντος) 8. Εκπαιδευτικές δραστηριότητες για τους μαθητές (ενημέρωση των εκπαιδευτικών και των νηπιαγωγών, παρουσιάσεις στα σχολεία πειραμάτων ελληνικών και ευρωπαϊκών βέλτιστων πρακτικών και ΑΠΕ, θεματικοί σχολικοί διαγωνισμοί) 9. Θεσμοθέτηση Δημοτικών Διαγωνισμών με έπαθλα (ζωγραφική, μείωση κατανάλωσης ενέργειας με ή δίχως επενδυτικές δράσεις, συζητήσεις-debate, εύρεση συνθημάτων, αφίσες, graffiti) για τα νηπιαγωγεία, την πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και για τους δημότες 10. Ευρύτερη χρήση των κοινωνικών δικτύων των θεματικών blog και του youtube 11. Συμμετοχή σε ευρωπαϊκά προγράμματα συγκριτικής αξιολόγησης-benchmarking 12. Ενημερωτικές δράσεις με έντυπο, ηλεκτρονικό και διαδικτυακό υλικό όπου ο Δήμος Νέας Ιωνίας: καλεί άτομα, εκπαιδευτικά ιδρύματα και επιχειρήσεις του Δήμου να λάβουν τις προσωπικές τους δεσμεύσεις στην εξοικονόμηση ενέργειας και την προστασία του περιβάλλοντος, ώστε να συμβάλουν στους στόχους της πόλης ενημερώνει για όλες τις ενέργειες του Δήμου με στόχο την ευαισθητοποίηση σε θέματα ενεργειακής εξοικονόμησης προωθεί τα παραδείγματα δημοτών που πέτυχαν τα καλύτερα αποτελέσματα οι οποίοι θα παρουσιάζονται ως "Πρεσβευτές" της ιδέας της εξοικονόμησης ενέργειας Σε κάθε περίπτωση και σε όλες τις διαδικασίες που περιγράφονται, η Κατευθυντήρια 17
Επιτροπή θα προσπαθήσει επιπροσθέτως για τη μέγιστη δυνατή συναίνεση όλων των συμμετεχόντων προκειμένου εκτός από την αποδοχή για τη διασφάλιση της αποτελεσματικότητας του ΣΔΑΕ να υπάρχει συνέχεια στην προσπάθεια του Δήμου και των πολιτών. Δ η μ ο τ ι κ έ ς Π ρ ω τ ο β ο υ λ ί ε ς σ χ ε τ ι κ έ ς μ ε τ ο Σ Δ Α Ε Ο Δήμος, αναγνωρίζοντας ότι η επίτευξη των στόχων του Σχεδίου Δράσης προϋποθέτει την - εκ των ων ουκ άνευ - ενεργό συμμετοχή των πολιτών, των επιχειρηματιών αλλά και των επενδυτών, προτίθεται να αξιοποιήσει κάθε διαθέσιμο χρηματοδοτικό εργαλείο (Εξοικονομώ ΙΙ, Εξοικονομώ Κατ Οίκον, Κτίζοντας το Μέλλον, Jessica, Jeremie, Πράσινο Ταμείο) ώστε να εξασφαλιστούν οι απαραίτητοι πόροι και να ενθαρρυνθεί η ιδιωτική πρωτοβουλία. Τα εργαλεία αυτά κατά την πορεία υλοποίησης του ΣΔΑΕ θα τυχαίνουν στενής παρακολούθησης ώστε να γίνονται οι απαραίτητες προσαρμογές και διορθώσεις όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο. Δεδομένης της κακής οικονομικής συγκυρίας της χώρας αλλά και του περιορισμού των οικονομικών πόρων προς την Τοπική Αυτοδιοίκηση, ο Δήμος Νέας Ιωνίας έχει στρέψει ενεργά το ενδιαφέρον του και στη συμμετοχή σε Επιχειρησιακά Προγράμματα (Ε.Π.) ΕΣΠΑ για την υποβολή προτάσεων. Ο Δήμος Νέας Ιωνίας υπέβαλλε για χρηματοδότηση τις ακόλουθες προτάσεις εξοικονόμησης ενέργειας οι οποίες αξιολογήθηκαν θετικά και εγκρίθηκαν: «Εγκατάσταση πράσινου δώματος εκτατικού τύπου στο κτίριο του 2ου Λυκείου Ν. Ιωνίας και συναφείς υπηρεσίες» και δημόσια δαπάνη 221.000,00 ευρώ «Εγκατάσταση πράσινου δώματος εκτατικού τύπου στο κτίριο του 5ου (πρώην 4ου) Γυμνασίου Ν. Ιωνίας και συναφείς υπηρεσίες» και δημόσια δαπάνη 238.000,00 ευρώ. «Ενεργειακή αναβάθμιση 1ου Λυκείου Νέας Ιωνίας Αττικής» και δημόσια δαπάνη 378.634,36 ευρώ. «Αξιοποίηση της Ηλιακής Ενέργειας στη Δημοτική Συγκοινωνία του Δήμου Νέας Ιωνίας» και δημόσια δαπάνη 40.616,37ευρώ (υλοποιήθηκε). «Οικοδομικές παρεμβάσεις στο 1ο Γυμνάσιο, 1ο Λύκειο Ν. Ιωνίας για την 18
ενεργειακή τους αναβάθμιση», προϋπολογισμού 350.000,00 ευρώ. «Οριστικές μελέτες παρεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας στα κτίρια Παλαιού Δημαρχείου, Νέου Δημαρχείου και 9ου Δημοτικού Σχολείου Νέας Ιωνίας Αττικής», προϋπολογισμού 51.408,00 ευρώ. «Παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας στα κτίρια Παλαιού Δημαρχείου, Νέου Δημαρχείου και 9ου Δημοτικού Σχολείου Νέας Ιωνίας Αττικής», προϋπολογισμού 381.532,74 ευρώ. «Μελέτη αστικής κινητικότητας - κυκλοφοριακή», προϋπολογισμού 88.774,00 ευρώ «Δράσεις διάδοσης, δικτύωσης και δημοσιότητας - ενημέρωσης», προϋπολογισμού 15.000,00 ευρώ «Οριζόντιες ενέργειες υποστήριξης - υπηρεσίες τεχνικού/ενεργειακού συμβούλου - έκδοση ενεργειακών πιστοποιητικών για τα κτίρια που πραγματοποιήθηκαν παρεμβάσεις», προϋπολογισμού 42.261,93 ευρώ Παράλληλα ο Δήμος Νέας Ιωνίας ολοκλήρωσε το σχεδιασμό μελετών υποδομής ευρείας κλίμακας με σκοπό την άμεση υλοποίηση με ίδιους πόρους ή/και μέσω υποβολής προτάσεων σε μελλοντικά Ε.Π. για τα ακόλουθα έργα: «Κατασκευή ποδηλατόδρομου από ΟΑΚΑ έως σταθμό ΗΣΑΠ Ιωνίας και ενίσχυση αστικού πρασίνου (φάση Α )» προϋπολογισμού 1.500.000,00 ευρώ. (υπό αξιολόγηση) «Ανάπλαση περιβάλλοντος χώρου και κατασκευή του υπόγειου σταθμού αυτοκινήτων στο Ο.Τ. 150 σε συνδυασμό με την λειτουργία συστήματος ελεγχόμενης στάθμευσης στο Εμπορικό κέντρο της Νέας Ιωνίας» προϋπολογισμού 8.800.000,00 ευρώ «Αναπλάσεις πεζοδρόμων και κοινόχρηστων χώρων», προϋπολογισμού 300.000,00 ευρώ. Σε κάθε περίπτωση, ο Δήμος σε συνδυασμό με τους εμπλεκόμενους φορείς της πόλης εξετάζει διαρκώς την εφαρμογή νέων μέτρων στους διάφορους τομείς και εντατικοποιεί την προσπάθεια του για μείωση της κατανάλωσης ενέργειας στον οικιακό και τριτογενή τομέα και στις αστικές μεταφορές. Παράλληλα, επιθυμεί τα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας που εφαρμόζει στους τομείς άμεσης αρμοδιότητάς του, να αποτελέσουν 19
πρότυπο παράδειγμα για τον οικιακό και τον τριτογενή τομέα. Τ ο μ ε ί ς Π α ρ έ μ β α σ η ς Το ΣΔΑΕ του Δήμου Νέας Ιωνίας που καταρτίστηκε περιλαμβάνει τους ακόλουθους τομείς παρέμβασης: 1. Δομημένο αστικό περιβάλλον (οικιακός και τριτογενής τομέας, περιλαμβανομένων νέων κτιρίων). 2. Υποδομή δήμου (δημοτικά κτίρια, δημόσιος φωτισμός, γεωθερμική θέρμανση, ευφυή δίκτυα). 3. Χρήση γαιών, πολεοδομικός σχεδιασμός και σημαντικά έργα αστικών αναπλάσεων 4. Αποκεντρωμένες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. 5. Πολιτικές για τις δημόσιες και τις ιδιωτικές μεταφορές και τις αστικές μετακινήσεις. 6. Συμμετοχή των πολιτών - ιδιώτες, καταναλωτές και επιχειρήσεις. 7. Ευφυής ενεργειακή συμπεριφορά. Ο στόχος μείωσης των εκπομπών CO 2 αναμένεται να επιτευχθεί από τον συνδυασμό εξοικονόμησης ενέργειας και εγκατάστασης συστημάτων ΑΠΕ εντός των ορίων του Δήμου. Συνοψίζοντας, ο Δήμος Νέας Ιωνίας προτίθεται να υιοθετήσει πλήρως το παρόν Σχέδιο Δράσης Αειφόρου Ενέργειας και δεσμεύεται για την υλοποίησή του με σκοπό να επιτύχει τον τιθέμενο στόχο μείωσης των εκπομπών CO 2. Απογραφή Καταναλώσεων Ενέργειας και Εκπομπών CO 2 Μ ε θ ο δ ο λ ο γ ί α Α π ο γ ρ α φ ή ς Ε κ π ο μ π ώ ν Α ν α φ ο ρ ά ς Στο παρόν Σχέδιο Δράσης εξετάζεται η παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας εντός του Δήμου Νέας Ιωνίας. Ως έτος αναφοράς για τον υπολογισμό των εκπομπών CO 2 και τη σύνταξη του ΣΔΑΕ του Δήμου επιλέχθηκε το έτος 2013. Ο Δήμος Νέας Ιωνίας το έτος 2013 δεν είναι παραγωγός ηλεκτρικής ή και θερμικής ενέργειας. Σύμφωνα με στοιχεία από τον ΔΕΔΔΗΕ (Διαχειριστή Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας), δεν υπήρχε εντός του Δήμου Νέας Ιωνίας μεγάλη μονάδα ΑΠΕ & ΣΗΘΥΑ που να εντάσσεται στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Εκπομπών (στοιχεία ενημέρωσης: Οκτώβριος 2013), ενώ παράλληλα απουσιάζουν μικρές μονάδες ΑΠΕ 20