13 η Γ.Σ. 5-4-13 ΔΗΜΟΣΙΑ ΟΜΙΛΙΑ ΕΛΕΝΗΣ Πλάνο Περιγραφή οικονομικού κοινωνικού νομοθετικού (προστασίας καταναλωτή) πλαισίου 1988-2013. Διαχωρισμός σε περιόδους(1988-1990/1991-2010/2010-2013 Ο ρόλος της Ε.Ε. Περιγραφή οικονομικοκοινωνικού πλαισίου και έργου μας ανά χρονική περίοδο Σύντομη ανασκόπηση 25ετίας Σύγχρονα προβλήματα και προοπτικές Αναλογιζόμενοι την 25ετή πορεία μας, έχουμε την αίσθηση ότι κάναμε πάρα πολλά και ταυτόχρονα πολύ λίγα! Πολλά, επειδή έγιναν από πολύ περιορισμένο αριθμό ατόμων, με ελάχιστα οικονομικά μέσα και μόνο χάρη στο ότι υπερέβημεν εαυτούς. Λίγα, επειδή τα προβλήματα που κληθήκαμε και καλούμαστε να επιλύσουμε είναι πολλά και απαιτούν συνδυασμένη δράση κοινωνικών-οικονομικώνκυβερνητικών παραγόντων και τέλος, επειδή οι απαιτήσεις μας είναι πάντα μεγαλύτερες των δυνατοτήτων μας. 1988-1991: Λανθάνουσα περίοδος Το εθνικό κοινωνικό, οικονομικό, πολιτικό περιβάλλον στα πλαίσια του οποίου εμφανιστήκαμε και δραστηριοποιηθήκαμε, δεν ήταν ευνοϊκό. Οι ακόλουθοι παράγοντες, ομαδοποιημένοι σε 3 τομείς, έδρασαν και εξακολουθούν να δρουν ανασταλτικά στην ανάπτυξη ενός εύρωστου καταναλωτικού κινήματος: Καταναλωτές: η έλλειψη καταναλωτικής παιδείας και συνείδησης,η υπερκαταναλωτική νοοτροπία, οι ιδιομορφίες μας ως λαού, η απόλυτα δικαιολογημένη αίσθηση αδυναμίας του ατόμου έναντι των κέντρων εξουσίας και αποφάσεων, η έλλειψη διαφάνειας και σεβασμού προς τον πολίτη Επαγγελματίες: η έλλειψη σωστής επαγγελματικής συμπεριφοράς και πρακτικής τμήματος της αγοράς, η κυριαρχία της βραχυπρόθεσμης αντίληψης περί οικονομικής επιβίωσης της επιχειρηματικής δραστηριότητας εις βάρος του καταναλωτή, η συστηματική παραβίαση θεσμών, νόμων, δικαστικών αποφάσεων Πολιτεία: η απουσία αξιόπιστων και αποτελεσματικών μηχανισμών ενημέρωσης και προστασίας του καταναλωτή, η δαιδαλώδης και αδιάφορη για τον πολίτη κρατική διοίκηση, η γραφειοκρατία, η ατιμωρησία των παρανομούντων, η έλλειψη ισχυρής πολιτικής βούλησης για την ουσιαστική προστασία του καταναλωτή Ευνοϊκό ευρωπαϊκό περιβάλλον Βαθμιαία διαμόρφωση νομικού πλαισίου-πολιτικής για την προστασία του καταναλωτή Υιοθέτηση πολιτικής στήριξης καταναλωτικού κινήματος χωρών Νότου Ύπαρξη ισχυρών ενώσεων καταναλωτών
Τι έκανε η ΕΚΠΟΙΖΩ στο διάστημα αυτό Ενασχόληση με καταναλωτικά θέματα πριν το 1988 στα πλαίσια της ΕΠΟΙΖΩ Αξιοποίηση εμπειρίας-γνωριμιών ΕΠΟΙΖΩ Εντοπισμός/προετοιμασία μας -κατανόηση ελλαδικού-ευρωπαϊκού περιβάλλοντος Επαφή με ευρωπαϊκά δρώμενα-στήριξη από Ε.Ε.-μετάδοση εμπειρίας από ενώσεις 1991-2010: Χρυσή 20ετία Εφαρμογή πολιτικής Ε.Κ. στήριξης καταναλωτικού κινήματος Νότου( έως 2.000 περ.) Εισαγωγή νόμου πλαισίου για προστασία καταναλωτή Βαθμιαία βελτίωση κοινωνικού, οικονομικού, πολιτικού περιβάλλοντος: καταναλωτές, επαγγελματίες, ΜΜΕ, πολιτεία Στην διάρκεια των χρόνων αυτών, ιδιαίτερα της προηγούμενης 10ετίας, παρατηρούνται βαθμιαίες, αργές, αλλά σημαντικές αλλαγές στην ελληνική κοινωνία: ο Έλληνας καταναλωτής, λόγω της οικονομικής δυσπραγίας του, των αλλεπάλληλων διατροφικών κρίσεων, της έξαρσης των αθέμιτων και παραπλανητικών πρακτικών, ενεργοποιείται...ενημερώνεται για τα δικαιώματά του και τα διεκδικεί ατομικά και συλλογικά η πολιτεία έχει κάνει σημαντικά νομοθετικά και θεσμικά βήματα για την προστασία του καταναλωτή, παρά το ακόμα σημαντικό έλλειμμα στην εφαρμογή θεσμών-νόμων στην ενημέρωση του καταναλωτή, στην αξιοπιστία και αποτελεσματικότητα των ελεγκτικών μηχανισμών. Ίδρυση ΓΓΚ, ΕΦΕΤ Συνηγόρου Καταναλωτή, Ευρωπαϊκού Κέντρου Καταναλωτή, Ενσωμάτωση κοινοτικής νομοθεσίας οι επαγγελματίες αρχίζουν βαθμιαία να συμμορφώνονται με την νομοθεσία, να σέβονται τον καταναλωτή και να επιλύουν φιλικά τις διαφορές τους τα θέματα προστασίας του καταναλωτή έχουν αποκτήσει την σημασία που τους αντιστοιχεί και συχνά αποτελούν πρώτη είδηση στα ΜΜΕ ευαισθητοποίηση εκπαιδευτικών σε θέματα προστασίας περιβάλλοντος και καταναλωτή Ο ρόλος των μη κυβερνητικών οργανώσεων και η συμβολή τους στην επίλυση κοινωνικών προβλημάτων, καθίστανται διαρκώς σαφέστερα, αναγνωρίσιμα, επιθυμητά και αναγκαία Οι εκπαιδευτικοί ευαισθητοποιούνται σε θέματα προστασίας περιβάλλοντος και καταναλωτή
η παρουσία και η ισχυροποίηση του καταναλωτικού κινήματος γίνεται αισθητή Τι έκανε η ΕΚΠΟΙΖΩ στο διάστημα αυτό - Πλήρης αξιοποίηση ευνοϊκού εθνικού-κοινοτικού περιβάλλοντος - Δραστηριότητες σε πολλούς τομείς :νομική στήριξη, συγκριτικοί έλεγχοι τροφίμων-προϊόντων, θέματα υγείας-ασφάλειας-περιβάλλοντος, αγωγή καταναλωτή, τυποποίηση, εκπροσώπηση, συμμετοχή σε διαβουλεύσεις, έρευνες, μελέτες - Πρωτοπόρος στον τομέα δικαστικών ενεργειών - Άσκηση επιτυχών συλλογικών/ομαδικών αγωγών - Γνωστοποίηση-καταξίωση- αύξηση επιρροής - Προσέλκυση αξιόλογου ανθρώπινου δυναμικού με ειδικές επιστημονικές γνώσεις και μεγάλη συμβολή στο έργο μας Βασικές αρχές της ΕΚΠΟΙΖΩ * Εξυπηρέτηση-ενεργοποίηση καταναλωτή * Ανεξαρτησία από πολιτικά κόμματα και οικονομικά συμφέροντα * Επιστημονική γνώση και τεκμηρίωση θεμάτων * Έγκυρη, τεκμηριωμένη και υπεύθυνη πληροφόρηση των καταναλωτών * Αντικειμενικότητα και ρεαλισμός στις απόψεις και προτάσεις * Συνεργασία με οποιονδήποτε συμβάλλει στην προστασία του καταναλωτή Βασικοί κατευθυντήριοι άξονες - Η θεωρητική προσέγγιση του ζητήματος - Μελέτη του νομοθετικού πλαισίου που το διέπει - Παροχή εκλαϊκευμένης γνώσης στα επιστημονικά θέματα
- Παροχή πρακτικών οδηγιών, χρήσιμων στην καθημερινή ζωή του καταναλωτή - Δημοσιοποίηση - Έργο 25ετίας - Πραγματοποίηση αναλόγων διαβημάτων προς τις αρμόδιες αρχές, παραγωγικούς φορείς κλπ. 200.000 καταναλωτές εξυπηρετήθηκαν εξατομικευμένα. 2.000 περίπου παρεμβάσεις σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο 50 συλλογικές αγωγές 528 επιτυχείς ομαδικές αγωγές 984 επιτυχείς ατομικές αγωγές 32.380 παρεμβάσεις για 9.502 υπερχρεωμένα μέλη 1.050 δικαστικές παρεμβάσεις υπέρ μελών 21.000.000 επεστράφησαν στους καταναλωτές 300.000 αντίτυπα (εκδόσεις-επανεκδόσεις) 61 έρευνες-συγκριτικές δοκιμές προϊόντων-υπηρεσιών 63 μελέτες νομικού χαρακτήρα 20 συνέδρια - 15 σεμινάρια 560 ομιλίες 8.200 ραδιοφωνικές και 6.150 τηλεοπτικές παρουσιάσεις 30.000 δημοσιεύματα Δεκάδες χιλιάδες αναφορές στο ίντερνετ 3 επιτυχημένα μποϋκοτάζ * Μάρτιος 2003 εναντίον τραπεζών * Ιούνιος 2008 εναντίον γαλακτοβιομηχανιών * Νοέμβρης 2008 εναντίον της Εθνικής Τράπεζας Μέλος σε 1 εθνική, 2 πανευρωπαϊκές και 3 διεθνείς ομοσπονδίες καταναλωτικών οργανώσεων Συνεργασία σε εθνικό-ευρωπαϊκό-παγκόσμιο επίπεδο με περισσότερα από : - 700 υπουργεία, πανεπιστήμια, επιστημονικές εταιρείες, ερευνητικά κέντρα- ΜΚΟ - 200 σχολεία σε όλη την Ελλάδα και 500 εκπαιδευτικούς και νομαρχιακούς υπεύθυνους - διάφορα δίκτυα και συμμετοχή σε εθνικές, ευρωπαϊκές, παγκόσμιες ενημερωτικές εκστρατείες Έχει εκπροσωπηθεί σε: - 20 εθνικά και 15 διεθνή επίσημα όργανα - 38 τακτικές εθνικές- ευρωπαϊκές- διεθνείς ομάδες εργασίας ενώσεων καταναλωτών
Έχει διεκπεραιώσει 87 κοινοτικά προγράμματα και είναι σε εξέλιξη 1 κοινοτικό και 3 εθνικά προγράμματα Έχει πραγματοποιήσει πάνω από 50 εθνικές και 30 παγκόσμιες εκστρατείες ευαισθητοποίησης του καταναλωτικού κοινού και προώθησης αιτημάτων Έχει συμβάλλει ουσιαστικά σε: - δημιουργία νομολογίας ευνοϊκής - περιορισμό ή και εξάλειψη πρακτικών εις βάρος των καταναλωτών - βελτίωση της προστασίας του Έλληνα καταναλωτή - ευαισθητοποίηση της ελληνικής κοινωνίας - ευαισθητοποίηση και την ενεργοποίηση των Ελλήνων καταναλωτών - εδραίωση της εμπιστοσύνης τους προς τις Ενώσεις καταναλωτών Έχει συμβάλλει σημαντικά στην δημιουργία της ΠΟΜΕΚ Έχει συναντηθεί με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Η επιτέλεση αυτού του μεγέθους και ποιότητας έργου της ΕΚΠΟΙΖΩ, οφείλεται αποκλειστικά στην αφοσίωση και στην υπέρβαση εαυτών ενός πυρήνα 50 περίπου ατόμων, τα οποία διαχρονικά, δούλεψαν αθόρυβα, αποτελεσματικά, με επιστημονική εγκυρότητα και αυστηρότητα, με βαθύτατο πνεύμα συνεργασίας, έχοντας σαν γνώμονα το συμφέρον του καταναλωτή και όχι την προσωπική προβολή ή την κοινωνική-οικονομική αναρρίχηση 2010-2013: Στασιμότητα-τάσεις οπισθοδρόμησης; Στην διάρκεια των χρόνων αυτών, παρατηρείται στασιμότητα, ανακοπή των θετικών εξελίξεων, αν όχι οπισθοδρόμηση, σε όλους τους τομείς της ελληνικής κοινωνίας. Ταυτόχρονα όμως, παρατηρούνται βαθμιαία αυξανόμενα φαινόμενα υγιούς αντίδρασης τμημάτων της ελληνικής κοινωνίας (κοινωνική αλληλεγγύη, εθελοντισμός, ενεργειών που αναδεικνύουν την κρίση ως ευκαιρία,( φαινόμενα κοινωνικής αλληλεγγύης, ανάπτυξη πνεύματος εθελοντισμού, ανταλλακτική-αλληλέγγυα οικονομία καινοτόμος επιχειρηματική δραστηριότητα): Καταναλωτές: ο Έλληνας καταναλωτής, λόγω των καταιγιστικών αλλαγών, των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης και της στρεβλής ενημέρωσης, εμφανίζεται αποπροσανατολισμένος, σε κατάσταση σύγχυσης, πένθους και αδιεξόδου. Κυρίαρχο πρόβλημα το οικονομικό σε όλες του τις εκφάνσεις(αδυναμία επιβίωσης-ανταπόκρισης στις υποχρεώσεις-ακρίβεια κλπ) Επαγγελματίες: Επανεμφάνιση της βραχυπρόθεσμης αντίληψης περί οικονομικής επιβίωσης της επιχειρηματικής δραστηριότητας εις βάρος του καταναλωτή, της μη σωστής επαγγελματικής συμπεριφοράς και πρακτικής, των φαινομένων παραπλάνησης-αθέμιτων πρακτικώνεξαπάτησης σε πιο εκλεπτυσμένες μορφές,
Πολιτεία: κάτω από το βάρος των προβλημάτων που καλείται να αντιμετωπίσει αλλά και λόγω έλλειψης συνεκτικής εθνικής πολιτικής προστασίας καταναλωτή μοιάζει να έχει ξεχάσει την υποχρέωσή της για προάσπιση των συμφερόντων του. Ενέργειες αποσπασματικές και περιστασιακές που δεν αντιμετωπίζουν ουσιαστικά τα τωρινά προβλήματα του έλληνα καταναλωτή. Η πολιτική βούληση για την επίλυσή τους δεν είναι εμφανής Τι έκανε η ΕΚΠΟΙΖΩ στο διάστημα αυτό Στο πλαίσιο αυτό, κυρίαρχη και σχεδόν αποκλειστική δραστηριότητα της ΕΚΠΟΙΖΩ, η εξυπηρέτηση υπερχρεωμένων(εξωδικαστικός συμβιβασμός), ενώ καθιερώνει και την ψυχολογική υποστήριξη των υπερχρεωμένων μελών της. Καθοριστικός ο ρόλος στην ψήφιση του νόμου για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά Τι μέλλει γενέσθαι; *τα προβλήματα του Έλληνα καταναλωτή οφείλονται στις εγγενείς αδυναμίες της Ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας, οι οποίες μόνο με παρεμβάσεις της πολιτικής ηγεσίας και την σύμπραξη των κοινωνικών εταίρων μπορούν να αρθούν * ανάγκη κράτους φιλικού προς τον πολίτη * ανάγκη διαφάνειας και κοινωνικού ελέγχου * ανάγκη σωστής λειτουργίας ανταγωνισμού-πάταξης ακρίβειας * ανάγκη αυστηρής εποπτείας χρηματοπιστωτικού τομέα * ανάγκη συσπείρωσης υγιών δυνάμεων της κοινωνίας * ανάγκη δημόσιας διαχείρισης κοινωνικών αγαθών * ανάγκη επαναπροσδιορισμού αξιών μας * ανάγκη να δούμε την κρίση ως ευκαιρία * ανάγκη συστηματικής αγωγής του καταναλωτή * ανάγκη αλλαγής μοντέλου κατανάλωσης
οι κοινωνίες της αφθονίας... σε μεγάλο βαθμό κοινωνίες καταστροφής... ευνόησαν τη δημιουργία του ανθρώπου-καταναλωτή... αποξενωμένος... και ξένος... παραμένει μόνο φαινομενικά μέλος μιας ελεύθερης κοινωνίας... καταπιέζεται από... τεχνητές επιθυμίες... κυρίαρχη τεχνολογία... η μόνη ελπίδα εξασθένησης της καταπιεστικής επιδράσεως... έγκειται στην αφύπνιση της συνειδήσεως των κοινών ανθρώπων. Όταν γίνει αυτό το άτομο θα πάψει να δέχεται παθητικά τους κανόνες ενός παιχνιδιού στο οποίο δεν παίρνει μέρος και θα υπάρξει έτσι χώρος για μια ουσιαστική βελτίωση της γενικής του ευημερίας... Ξ. Ζολώτας Η ΕΚΠΟΙΖΩ, ως ένας από τους κοινωνικούς εταίρους, παρέχει αμέριστη την συμπαράστασή της σε κάθε προσπάθεια βελτίωσης της προστασίας του καταναλωτή και της ποιότητας ζωής και τείνει χείρα βοηθείας προς τοις λοιπές υγιείς δυνάμεις του τόπου μας. Είναι ο μόνος τρόπος να βγούμε κατά το δυνατόν αλώβητοι από την παρούσα κατάσταση, έχοντας ταυτόχρονα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για ένα καλύτερο-δικαιότερο μέλλον