Το μυστήριο της Κρήτης είναι βαθύ - όποιος πατήσει στο νησί τούτο νοιώθει μυστηριώδη δύναμη, ζεστή, αγαθή, να διακλαδίζεται στις φλέβες του και την ψυχή του να μεγαλώνει. (Νίκος Καζαντζάκης, Αναφορά στον Γκρέκο) Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ Κρήτη..η ζεστή αγκαλιά της Ευρώπης. Η νοτιότερη περιφέρειά της. Εδώ τελειώνει η γηραιά ήπειρος που πήρε το μύθο και το όνομά της από την Κρήτη. Το φυσικό περιβάλλον της μεγαλονήσου έτσι όπως είναι γεμάτο αντιθέσεις, το ήπιο κλίμα, το πλούσιο μυθολογικό παρελθόν της, οι πανάρχαιες ρίζες της, η μακραίωνη ιστορία της την καθιστούν πόλο έλξης χιλιάδων επισκεπτών. Όποιος πατήσει το πόδι του μια φορά στην Κρήτη, αυτή τον κερδίζει για πάντα. Η Κρήτη αποτελεί σταυροδρόμι λαών. Εδώ συναντά κάποιος προϊστορικά μνημεία, μινωικά ανάκτορα, ελληνικά και ρωμαϊκά ερείπια, αραβικά απομεινάρια, βυζαντινούς ναούς, ενετικά τείχη και φρούρια, τούρκικους μιναρέδες, δημιουργίες του μικρασιατικού ελληνισμού, οχυρά του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου. Η Ι ΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ Επιβλητικά χιονισμένα βουνά με μοναδικά σπήλαια, γόνιμα οροπέδια και φαράγγια που καταλήγουν σε απόκρυφες παραλίες, μικρές κοιλάδες με καταπράσινους ελαιώνες, λόφοι με κάστρα και ασβεστωμένα ξωκλήσια κρεμασμένα στους γκρεμούς, πυκνά δάση και κατάξεροι βραχότοποι με θυμάρια, λίμνες και ποτάμια με καταρράκτες, απομονωμένα παραδοσιακά χωριά και κοσμοπολίτικες πόλεις, αμέτρητοι αρχαιολογικοί και ιστορικοί χώροι και μοντέρνα θέρετρα όλα αυτά συνθέτουν την Κρήτη των αντιθέσεων και των μύθων. 1
Η Κρήτη αποτελεί σταυροδρόμι λαών. Εδώ συναντά κάποιος προϊστορικά μνημεία, μινωικά ανάκτορα, ελληνικά και ρωμαϊκά ερείπια, αραβικά απομεινάρια, βυζαντινούς ναούς, ενετικά τείχη και φρούρια, τούρκικους μιναρέδες, δημιουργίες του μικρασιατικού ελληνισμού, οχυρά του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου. ΕΛΑΤΕ ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΕΤΕ ΤΟΝ ΚΡΗΤΙΚΟ ΛΑΟ Ο λαός του νησιού είναι ζεστός, φιλόξενος. Αυτό ίσως δεν είναι τυχαίο, καθώς οι κάτοικοι είναι απόγονοι του Ξένιου ία ο οποίος κατά την παράδοση μεγάλωσε και ανδρώθηκε στην Κρήτη κυνηγημένος από τον πατέρα του, τον Κρόνο. ΕΛΑΤΕ ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΕΤΕ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Ας γνωρίσουμε όμως το νησί από κοντά: Η Κρητική Ιστορία αρxίζει το 6000 π.χ, όταν πρωτοκατοικήθηκε η Κρήτη. Η πιο γνωστή περίοδος είναι η Εποxή του Χαλκού (2600-1100π.x), η οποία είναι γνωστή σαν Μινωικός Πολιτισμός. Κατά την περίοδο αυτή κτίστηκαν τα παλάτια της Κνωσού, της Φαιστού, των Μαλίων και της Ζάκρου. Η Κρήτη αποτελεί σταυροδρόμι λαών. Εδώ συναντά κάποιος προϊστορικά μνημεία, μινωικά ανάκτορα, ελληνικά και ρωμαϊκά ερείπια, αραβικά απομεινάρια, βυζαντινούς ναούς, ενετικά τείχη και φρούρια, τούρκικους μιναρέδες, δημιουργίες του μικρασιατικού ελληνισμού, οχυρά του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου. Τα Μουσεία και οι Αρχαιολογικοί χώροι στην Κρήτη είναι πολλά και σημαντικά. Εδώ θα θαυμάσετε τα έργα τέχνης και τα αρχαιολογικά ευρήματα από τον Μινωικό πολιτισμό, αλλά και τις μεταγενέστερες ιστορικές περιόδους στην Κρήτη. ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΕΠΙΣΚΕΦΘΕΙΤΕ Τη μεγαλύτερη πόλη, το Ηράκλειο, το οποίο είναι και πρωτεύουσα του νησιού. Ο νομός Ηρακλείου ξεχωρίζει πληθυσμιακά. Τόσο τα παράλια όσο και τα ορεινά μέρη του νομού αυτού κατοικούνται συνέχεια από τα προϊστορικά χρόνια μέχρι και σήμερα. 2
Τον Άγιο Νικόλαο, την πρωτεύουσα του νομού Λασιθίου, καθώς και τη γειτονική Ελούντα, αλλά και άλλες πόλεις του νομού, όπως η Ιεράπετρα, Σίσσι, και Σητεία που έχουν εξελιχθεί σε σύγχρονα τουριστικά κέντρα με μεγάλα ξενοδοχειακά συγκροτήματα. Ο νομός όμως προσφέρει και ήσυχες παραλίες με ειδυλλιακούς κόλπους, έντονες εναλλαγές τοπίου και φύσης, όπως το φοινικόδασος Βάι, το περίφημο δάσος πεύκων και άγριων κυπαρισσιών Σελάκανο, αλλά και αρχαιολογικές και ιστορικές περιοχές, όπως το ανάκτορο της Ζάκρου, της Αγ. Τριάδας αλλά και τη θαυμάσια ιστορική μονή Τοπλού. Το Ρέθυμνο, ένα από τους τέσσερις νομούς της Κρήτης χτισμένο στο βόρειο τμήμα του νησιού. Στο νομό υπάρχουν πάρα πολλά αξιοθέατα, όπως το μοναστήρι του Αρκαδίου, η μονή Πρέβελη, το σπήλαιο των Ζωνιανών αλλά και περιοχές απίστευτου κάλλους,όπως τα φαράγγια της Πατσού και των Πρασσών, αλλά και τα παραθαλάσσια χωριά του Πλακιά, της Αγίας Γαλήνης και του Πανόρμου. Το νομό Χανίων που βρίσκεται στο δυτικό άκρο του νησιού. Η πόλη των Χανίων είναι πόλη με μεγάλη ιστορία μιας και στα σοκάκια της έχουν περπατήσει κατά καιρούς Άραβες, Ενετοί και Τούρκοι. Φυσικό επακόλουθο είναι η αρχιτεκτονική επιρροή της παλαιάς πόλης και από τους τρεις αυτούς πολιτισμούς. Τους τρεις ορεινούς όγκους του νησιού. Τις Μαδάρες (Λευκά όρη), τον Ψηλορείτη (οροσειρά Ίδη) και τα Λασιθιώτικα βουνά (όρος ίκτη). Τρία βουνά έχει λοιπόν η Κρήτη, γεμάτα δίκταμο, ή «έρωντα» όπως το λένε οι ντόπιοι, αλλά και εκατοντάδες άλλα βότανα. Βουνά αλλού άγρια και γυμνά κι αλλού δασωμένα, με πλήθος κάστρων και μικρών χωριών. Χωριών που η τουριστική ανάπτυξη δεν έχει αλλοιώσει, με κατοίκους φιλόξενους, ντόμπρους και περήφανους. Επισκεφθείτε αυτά τα χωριά, πιείτε ένα καφέ ή μια τσικουδιά κάτω από τη σκιά ενός πλατάνου και κουβεντιάστε με τους κατοίκους. Θα σας δείξουν ένα διαφορετικό τρόπο ζωής και θα σας πουν τις καλύτερες μαντινάδες που έχετε 3
ποτέ ακούσει. Όταν σας κεράσουν κάτι, μην αρνηθείτε το κέρασμα, όσο και να βιάζεστε. Κρητική κουζίνα και Κρητικά Φαγητά Η πιο υγιεινή κουζίνα στον κόσμο, η Μεσογειακή, με βάση το ελαιόλαδο, το κρασί, τα φρούτα και τα λαχανικά δεν είναι τίποτα άλλο από την Κρητική διατροφή. Έτσι, το φαγητό έχει πάρει τη σωστή του θέση στην κουλτούρα των κατοίκων του νησιού, θέση εξίσου σημαντική για την ταυτότητά τους όσο τα αρχαία μνημεία, ο ήλιος και η θάλασσα. Το σημαντικότερο από τα προϊόντα που ευθύνονται για την αίγλη της Κρητικής διατροφής είναι το παρθένο ελαιόλαδο. Σημαντική βέβαια είναι και η συμβολή του τοπικού κρασιού, των λαχανικών, των κρεατικών, αλλά και των τυροκομικών προϊόντων (φέτα, γραβιέρα). Μην παραλείψετε να δοκιμάσετε τα παραδοσιακά φαγητά του νησιού. Γεύσεις ορεκτικών και φαγητών όπως είναι ο ντάκος, το τυρί με μέλι, οι σφακιανές πίτες, τα καλιτσουνάκια με χόρτο ή μυζήθρα, οι χοχλιοί μπουμπουριστοί, η στάκα, τα ντολμαδάκια, το κουνέλι στιφάδο, το μπουρέκι, το σφακιανό γιαχνί και πολλά άλλα. ΕΚ ΗΛΩΣΕΙΣ Ελάτε στην Κρήτη, για να ξεφύγετε από την καθημερινότητα. Ελάτε να διασκεδάσετε. Να πάρετε μέρος στις γιορτές που συνδέονται με κάποιο προϊόν, όπως την πατάτα, το κρασί, τη μυζήθρα. Το χειμώνα ελάτε στα ρακοκάζανα. Πάρτε μέρος στα γλέντια, ακούστε κρητική λύρα και μην ξεχάσετε τις συναυλίες που γίνονται σε στάδια, σε αρχαιολογικούς χώρους, σε θεατράκια και σε τείχη πόλεων. Κοπιάσετε στην Κρήτη μας, μια τσικουδιά να πιείτε, φιλοξενία, λεβεντιά, και λύρα να χαρείτε. 4
ΠΑΡΑ ΟΣΗ Ελάτε να γνωρίσετε την κρητική παράδοση την οποία οι κάτοικοι ποτέ δεν εγκατέλειψαν, αλλά υπηρετούν πιστά σε κάθε ευκαιρία. Η κρητική διάλεκτος θεωρείται η μακροβιότερη στον Ελλαδικό χώρο. εκάδες λέξεις έχουν αμιγώς αρχαιοελληνικό ή αρχαϊκό παρελθόν, ενώ πολλές είναι και οι γλωσσικές επιρροές από τους Άραβες, τους Ενετούς και τους Τούρκους. Πολλές τέχνες του χεριού παραμένουν ζωντανές στο νησί, ενώ έχουν εγκαταλειφθεί στα υπόλοιπα μέρη της Ελλάδας. Αγγειοπλάστες που πλάθουν τον πηλό ακριβώς όπως το έκαναν κι οι Μινωΐτες χιλιάδες χρόνια πριν, ξυλουργοί που δίνουν στο ξύλο της μουριάς το σχήμα της λύρας και του λαούτου, τσαγκάρηδες που φτιάχνουν με φροντίδα τα δερμάτινα Κρητικά στιβάνια, μαχαιροποιοί που μετατρέπουν το ατσάλι σε Κρητικό μαχαίρι, οι γυναίκες στα χωριά υφαίνουν στον αργαλειό κεντήματα. Ελάτε να ακούσετε και να δημιουργήσετε δικές σας μαντινάδες: Ήθελα λέει μια στιγμή, τση θάλασσας να μοιάσω, για να μπορέσω ολάκερη, την Κρήτη ν' αγκαλιάσω. Οι περισσότερες φωτογραφίες της εργασίας μας είναι από την έκθεσης φωτογραφίας, - συμμετοχή του σχολείου μας - στο 1 ο Μαθητικό Φεστιβάλ Ψηφιακής Δημιουργίας Στην εργασία συμμετείχαν οι μαθητές: Γρηγοράκη Αθηνά Δανδάλης Αλέξανδρος Θραψανιωτάκη Τερψιχόρη 5
Καλομοιράκη Ιωάννα Καμπάκη Κρυσταλλένια Κατσελή Σοφία Κουναλάκης Παντελεήμων Κυρικάκη Δανάη Κωνσταντόπουλος Δημήτριος Κωστάκη Εβελίνα Παπά Ελένη Παπαδάκης Διογένης Πετράκης Γεώργιος Πετρόπουλος Εμμανουήλ Σεβαστάκης Κωνσταντίνος Τζανή Μαρία Χαριτάκης Ευάγγελος Μοντάζ : Τσαμάνδουρας Δημήτρης-Διομήδης 2 Ο Λύκειο Ηρακλείου Στους διαλόγους του video : Πετράκης Γεώργιος Τζανή Μαρία Χαριτάκης Ευάγγελος Ψαραδάκης Ματθαίος Kαθηγητές : Αμοναχάκη Στυλιανή (ΠΕ02) Τσαμάνδουρας Ζαχαρίας (ΠΕ20) Παραγωγή: Εργαστήριο πληροφορικής 7 ου Γυμνασίου Ηρακλείου Κρήτης 6