Εξωκυττάριο στρώμα (ΕΣ)

Σχετικά έγγραφα
Εξωκυττάριο στρώμα (ΕΣ)

Κυτταρική Βιολογία. Ενότητα 13 : Πολυκυτταρική οργάνωση και διακυτταρικές συνδέσεις. Παναγιωτίδης Χρήστος Τμήμα Φαρμακευτικής ΑΠΘ

Στοιχεία και λειτουργίες του κυτταροσκελετού

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15. Κυτταρική ρύθμιση. Ακαδημαϊκές Εκδόσεις 2011 Το κύτταρο-μια Μοριακή Προσέγγιση 1

Μόρια κυτταρικής πρόσφυσης

Μονοπάτια ενεργοποίησης κινασών MAP σε κύτταρα θηλαστικών

Στοιχεία και λειτουργίες του κυτταροσκελετού

Στηρικτικά Κύτταρα και Εξωκυττάρια Ουσία. Κοτσίνας Αθανάσιος Επικ. Καθηγητής Εργ. Ιστολογίας-Εμβρυολογίας Ιατρική Σχολή - ΕΚΠΑ

Το μονοπάτι της κινάσης MAP- ERK

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

Ομαδες μοριων κυτταρικης προσφυσης

Δομή των μυϊκών κυττάρων.

Στηρικτικά Κύτταρα και Εξωκυττάρια Ουσία. Κοτσίνας Αθανάσιος Επικ. Καθηγητής Εργ. Ιστολογίας-Εμβρυολογίας Ιατρική Σχολή - ΕΚΠΑ

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 21 : Υποκινητές και Ενισχυτές

ΠΡΟΕΚΒΟΛΕΣ ΤΗΣ ΠΛΑΣΜΑΤΙΚΗΣ ΜΕΜΒΡΑΝΗΣ ΚΑΙ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ

Μοριακή Bιολογία ΔIAΛEΞΕΙΣ OΔΟΙ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΕΥΚΑΡΥΩΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΓΩΓΗΣ ΣΗΜΑΤΟΣ

MAPS Πρωτείνες που συνδέονται με μικροσωληνίσκους και σταθεροποιούν ή καταστρέφουν τα ινίδια

Κυτταρική Βιολογία. Ενότητα 07 : Κυτταροσκελετός. Παναγιωτίδης Χρήστος Τμήμα Φαρμακευτικής ΑΠΘ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

Η δοµή και η λειτουργία του κυτταροσκελετού: Ο κυτταροσκελετός είναι ένα δίκτυο από ινίδια που εκτείνονται σε όλο το κυτταρόπλασµα και σχηµατίζουν

Η Εξωκυττάρια Μήτρα: Δομή & Λειτουργία

Οι πρωτεΐνες μπορεί να είναι σφαιρικές (συμπαγείς) ή ινώδεις

Kυτταρική$Bιολογία$ Πολυκυτταρική+οργάνωση+και+ καρκίνος+ ΔIAΛEΞΕΙΣ*15*&*16! (18!&!21/5/2012)! Δρ.$Xρήστος$Παναγιωτίδης,$Τμήμα$Φαρμακευτικής$Α.Π.Θ.

ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ

αποτελούν το 96% κ.β Ποικιλία λειτουργιών

Δομικές κατηγορίες πρωτεϊνών

ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΔΡΑΣΗ ΠΡΩΤΕΙΝΩΝ

Kυτταρική$Bιολογία$ Πολυκυτταρική+οργάνωση+και+ καρκίνος+ ΔIAΛEΞΕΙΣ*19*&*20! (21!&!28/5/2014)! Δρ.$Xρήστος$Παναγιωτίδης,$Τμήμα$Φαρμακευτικής$Α.Π.Θ.

Χόνδρος Αρθρώσεις. Σοφία Χαβάκη Λέκτορας Εργαστήριο Ιστολογίας-Εμβρυολογίας

ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΕΝΔΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΜΕΤΑΓΩΓΗΣ ΣΗΜΑΤΟΣ

ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΕΝΔΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΜΕΤΑΓΩΓΗΣ ΣΗΜΑΤΟΣ

Osteogenesis Imperfecta (Ατελής Οστεογένεση ) Ομάδα: Πατρασκάκη Μυρτώ Τσιτσικλή Μαγδαληνή

ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΕΝΔΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΜΕΤΑΓΩΓΗΣ ΣΗΜΑΤΟΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 Υδατάνθρακες

Kυτταρική Bιολογία ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ, ΜΕΜΒΡΑΝΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ & ΔΙΑΛΟΓΗ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ ΔIAΛEΞΗ 4 (6/3/2013)

IΣTOΛOΓIA. Tα δείγµατα του βιολογικού υλικού λαµβάνονται µε > βελόνες ενδοσκοπικούς σωλήνες εύκαµπτους καθετήρες

Μοριακή Βιολογία. Ενότητα # (6): Oδοί και μηχανισμοί ευκαρυωτικής μεταγωγής σήματος. Παναγιωτίδης Χρήστος Τμήμα Φαρμακευτικής

Βιοχημεία Τροφίμων Ι. Ενότητα 2 η Κρέας και ψάρι II (μέρος α) Όνομα καθηγητή: Έφη Τσακαλίδου. Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων & Διατροφής του Ανθρώπου

ΣTHPIKTIKA KYTTAPA - EΞΩKYTTAPIA ΘEMEΛIA OYΣIA

Kυτταρική Bιολογία ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ, ΜΕΜΒΡΑΝΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ & ΔΙΑΛΟΓΗ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ ΔIAΛEΞΕΙΣ 4 & 5 (29/2 & 2/3/2016)

Oδοί και μηχανισμοί ευκαρυωτικής μεταγωγής σήματος

Kυτταρική Bιολογία ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ, ΜΕΜΒΡΑΝΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ & ΔΙΑΛΟΓΗ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ ΔIAΛEΞΕΙΣ 4 & 5 (3/3 & 6/3/2017)

Βιοχημεία Τροφίμων Ι. Ενότητα 1 η Κρέας και ψάρι I (μέρος β) Όνομα καθηγητή: Έφη Τσακαλίδου. Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων & Διατροφής του Ανθρώπου

Χόνδρος Αρθρώσεις. Σοφία Χαβάκη Επικ. Καθηγήτρια Εργαστήριο Ιστολογίας-Εμβρυολογίας

Μάθηµα: Κίνηση πρωτεινών

Η κυτταρική µετατόπιση των πρωτεϊνών

Κυτταρική Βιολογία. Ενότητα 08 : Βιολογικές μεμβράνες, μεμβρανικά διαμερίσματα, μεταφορά πρωτεϊνών Παναγιωτίδης Χρήστος Τμήμα Φαρμακευτικής ΑΠΘ

Βιοχημεία Τροφίμων Ι. Ενότητα 2 η Κρέας και ψάρι II. Όνομα καθηγητή: Έφη Τσακαλίδου. Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων & Διατροφής του Ανθρώπου

Τα χημικά στοιχεία που είναι επικρατέστερα στους οργανισμούς είναι: i..

Κυτταρική Βιολογία. Ενότητα 12 : Απόπτωση ή Προγραμματισμένος κυτταρικός θάνατος. Παναγιωτίδης Χρήστος Τμήμα Φαρμακευτικής ΑΠΘ


Βιολογία Γενικής Παιδείας Β Λυκείου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10. Στρατηγικές ρύθμισης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ο ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΛΥΣΗΣ

ΕΠΙΘΗΛΙΑΚΟΣ ΙΣΤΟΣ. Αποτελείται από στρώματα κυττάρων (τα επιθηλιακά) που συνδέονται στενά μεταξύ τους σχηματίζοντας δομές που. ονομάζονται επιθήλια

Ηλίας Ηλιόπουλος Εργαστήριο Γενετικής, Τµήµα Γεωπονικής Βιοτεχνολογίας, Γεωπονικό Πανεπιστήµιο Αθηνών

πρωτεΐνες πολυμερείς ουσίες δομούν λειτουργούν λευκώματα 1.Απλές πρωτεΐνες 2.Σύνθετες πρωτεΐνες πρωτεΐδια μη πρωτεϊνικό μεταλλοπρωτεΐνες

Κυτταρα ζυμομύκητα αποκρίνονται σε σήμα ζευγαρώματος

13o Μεμβρανικοί υποδοχείς με εσωτερική δραστικότητα κινάσης Ser/Thr 1. Σηματοδότηση μέσω TGFβ

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ. 1. Μυϊκά. 2. Μυοεπιθηλιακά. 3. Περικύτταρα. 4. Μυοϊνοβλάστες

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 22 : Η ενεργοποίηση της µεταγραφής

ΕΝΟΤΗΤΑ 14: Ο ΦΟΡΕΑΣ ΤΗΣ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ (DNA) 14.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ

οµή και Λειτουργία της Κυτταρικής Μεµβράνης

Φλοιοτρόπος ορμόνη ή Κορτικοτροπίνη (ACTH) και συγγενή πεπτίδια

«ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ: ΧΗΜΙΚΗ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ»

Κεφάλαιο 10 ΤΟ ΟΠΕΡΟΝΙΟ (σελ )

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ «ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ» Α. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ

τα βιβλία των επιτυχιών

Υποψήφιος διδάκτορας: Καββαδάς Παναγιώτης. Έτος ολοκλήρωσης διδακτορικής διατριβής: 2010

Δοµή και Λειτουργία της Κυτταρικής Μεµβράνης Ε. Παρασκευά 0

οµή και Αναδίπλωση πρωτεϊνών

ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑ. 1. Εισαγωγή (κυρίως στην επίκτητη ανοσία) 2. Φυσική ανοσία ΕΠΙΚΤΗΤΗ ΑΝΟΣΙΑ

ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ. Φατούρος Ιωάννης Αναπληρωτής Καθηγητής

Κεντρικό δόγμα της βιολογίας

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

Κοζάνογλου Αικατερίνη Βιολόγος Συνεργάτης ΕΚΦΕ

ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ.ΕΤΟΥΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ

Χρωμοσώματα και ανθρώπινο γονιδίωμα Πεφάνη Δάφνη

Υποδοχείς κινάσες τυροσίνης 1. Δομή και λειτουργία των υποδοχέων κινάσες τυροσίνης

Ποια κύτταρα έχουν κυτταροσκελετό; Όλα τα ευκαρυωτικά!

Kυτταρική Bιολογία ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΩΝ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ ΔIAΛEΞΗ 3 (7/3/2012) Δρ. Xρήστος Παναγιωτίδης, Τμήμα Φαρμακευτικής Α.Π.Θ.

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 24 ΜΑΪΟΥ 2013

I.Σ.ΠΑΠΑΣΙΔΕΡΗ. Τμήμα Βιολογίας Μάθημα: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΥΤΤΑΡΟΥ Γ εξάμηνο Κεφ. 13: ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ. Ένα ταξίδι στις βασικές έννοιες βιολογίας...

Βιοϋλικά. Ενότητα 5: Πρωτεΐνες, Κύτταρα, Ιστοί Αλληλεπίδραση με Βιοϋλικά. Ελευθέριος Αμανατίδης Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Χημικών Μηχανικών

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ Α Α1. β Α2. γ Α3. δ Α4. γ Α5. β

Κυτταρική επικοινωνία

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16. Ο κυτταρικός κύκλος. Ακαδημαϊκές Εκδόσεις 2011 Το κύτταρο-μια Μοριακή Προσέγγιση 1

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕ 2017 ΑΠΑΝΣΗΕΙ ΣΟ ΜΑΘΗΜΑ ΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΙΜΟΤ

Βασικοί μηχανισμοί προσαρμογής

Δομή πρωτεϊνών: Τριτοταγής διαμόρφωση της δομής

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 8 ΟΙ ΙΣΤΟΙ ΤΩΝ ΖΩΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ Α Α1. β Α2. β Α3. δ Α4. γ Α5. γ. ΘΕΜΑ Β Β1. Στήλη Ι Στήλη ΙΙ 1 Α 2 Γ 3 Α 4 Β 5 Α 6 Α 7 Γ

φροντιστήρια Απαντήσεις Βιολογίας Γ λυκείου Προσανατολισμός Θετικών Σπουδών

ΘΕΜΑ Α Α1. γ Α2. γ Α3. α Α4. β Α5. β ΘΕΜΑ B B1. B2.

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9. Ο πυρήνας. Ακαδημαϊκές Εκδόσεις 2011 Το κύτταρο-μια Μοριακή Προσέγγιση 1

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΥΤΤΑΡΟΥ ΕΞΩΚΥΤΤΑΡΙΕΣ ΟΥΣΙΕΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 29 Σύνθεση πρωτεϊνών

Transcript:

Εξωκυττάριο στρώμα (ΕΣ) 1

Παραδείγματα εξωκυτταρικού στρώματος. Στιβάδες επιθηλιακών κυττάρων στηρίζονται σε μια λεπτή στιβάδα εξωκυτταρικού στρώματος που ονομάζεται βασικός υμένας. Κάτω από τον βασικό υμένα υπάρχει χαλαρός συνδετικός ιστός, ο οποίος αποτελείται κυρίως από εξωκυτταρικό στρώμα που εκκρίνεται από ινοβλάστες. Το εξωκυτταρικό στρώμα περιέχει ινώδεις δομικές πρωτεΐνες ενσωματωμένες σε μια ζελατινώδη θεμέλια ουσία πολυσακχαριτικής σύστασης. 2

Η σύσταση των εξωκυττάριων στρωμάτων ποικίλλει ανάλογα με τον ιστό Γενικά αποτελείεται από ινώδεις πρωτείνες ενσωματωμένες σε Ζελατινώδη θεμέλια ουσία πολυσακχαρτικής σύστασης Πρωτείνες πρόσφυσης Τενοντες: Υψηλό ποσοστό ινωδών πρωτεινών Χόνδροι: Υψηλή συγκέντρωση πολυσακχαρίτών ανθεκτικό πήκτωμα Οστά: Εναπόθεση κρυστάλλων φωσφορικού ασβεστίου Βασικός υμένας: Διαφορετική σύσταση 3

Δομικές πρωτείνες του ΕΣ 4

Η δομή του κολλαγόνου Η δομή του κολλαγόνου. (Α) Τρεις πολυπεπτιδικές αλυσίδες τυλίγονται η μία γύρω από την άλλη σχηματίζοντας μια χαρακτηριστική δομή τριπλής έλικας. (Β) Η αλληλουχία αμινοξέων μιας επικράτειας τριπλής έλικας του κολλαγόνου αποτελείται από επαναλήψεις Gly-X-Y, όπου Χ είναι συχνά προλίνη και Υ είναι συχνά υδροξυπρολίνη (Hyp).). 5

Σχηματισμός της υδροξυπρολίνης. Η προλυλ-υδροξυλάση μετατρέπει κατάλοιπα προλίνης του κολλαγόνου σε υδροξυπρολίνη. 6

Σύνθεση και συναρμολόγηση των ινιδίων κολλαγόνου από προκολλαγόνο 7

Ινίδια κολλαγόνου Ι. (Α) Τα μόρια κολλαγόνου συναρμολογούνται σε μια ομαλή κλιμακωτή διάταξη και σχηματίζουν ινίδια. Τα μόρια εμφανίζουν αλληλεπικάλυψη κατά το ένα τέταρτο του μήκους τους, αφήνοντας ένα μικρό κενό ανάμεσα στο αμινοτελικό άκρο του ενός μορίου και το καρβοξυτελικό άκρο του επόμενου. Η συγκρότηση ενισχύεται από ομοιοπολικές διασυνδέσεις ανάμεσα στις πλευρικές αλυσίδες των καταλοίπων λυσίνης ή υδροξυλυσίνης, κυρίως στα άκρα των μορίων. (Β) Φωτογραφία ηλεκτρονικού μικροσκοπίου που δείχνει ινίδια κολλαγόνου. Οι χαρακτηριστικές εγκάρσιες γραμμώσεις των ινιδίων οφείλονται στην κλιμακωτή διάταξη των μορίων κολλαγόνου και στα κενά που υπάρχουν ανάμεσά τους. 8

Αντιπροσωπευτικά μέλη της οικογένειας των κολλαγόνων 9

Βασικός Υμένας - Δίκτυα Κολλαγόνου τύπου IV (Α) Η δομή με επαναλήψεις Gly-X-Y του κολλαγόνου τύπου ΙV (κίτρινο) διακόπτεται από πολυάριθμες μη ελικοειδείς V (κίτρινο) διακόπτεται από πολυάριθμες μη ελικοειδείς αλληλουχίες (που φαίνονται με κάθετες γραμμώσεις). Γιαυτό τα κολλαγόνα αυτού του τύπου έχουν περισσότερο ευέλικτη δομή και σχηματίζουν δίκτυα αντί ινιδίων (Β) Φωτογραφία ηλεκτρονικού μικροσκοπίου που δείχνει ένα δίκτυο κολλαγόνου τύπου IV. 10

Ελαστικές ίνες 11

Πολυσακχαρίτες του ΕΣ 12

Πολυσακχαρίτες: Γλυκοζαμινογλυκάνες (GAG) Οι γλυκοζαμινογλυκάνες αποτελούνται από επαναλαμβανόμενες μονάδες δισακχαριτών. Με εξαίρεση την υαλουρονάνη, οι δισακχαρίτες αυτοί περιέχουν συχνά θειική ομάδα. 13

Σύμπλοκα συσσωματάνης (aggrecan) και υαλουρονάνης ) και υαλουρονάνης (hyaluron) και υαλουρονάνης ic acid) ) Η συσσωματάνη είναι μια μεγάλη πρωτεογλυκάνη που αποτελείται από περισσότερες από 100 αλυσίδες θειικής χονδροϊτίνης ενωμένες με μια κεντρική πρωτεΐνη. Πολυάριθμα μόρια συσσωματάνης προσδένονται σε μακριές αλυσίδες υαλουρονάνης, σχηματίζοντας μεγάλα σύμπλοκα στο εξωκυτταρικό στρώμα των χόνδρων. Αυτή η σύνδεση σταθεροποιείται από συνδετικές πρωτεΐνες. 14

Οι πρωτεινογλυκάνες κατραλαμβάνουν μεγάλο όγκο και σχηματίζουν πηκτώματα μεγάλης αντοχής 15

Πρωτείνες πρόσφυσης του στρώματος 16

Δομή της φιμπρονεκτίνης Η φιμπρονεκτίνη είναι ένα διμερές που αποτελείται από δύο όμοιες πολυπεπτιδικές αλυσίδες ενωμένες μεταξύ τους μέσω δισουλφιδικών δεσμών κοντά στο καρβοξυτελικό τους άκρο. Στην εικόνα υποδεικνύονται οι θέσεις πρόσδεσης των πρωτεογλυκανών, των κυττάρων και του κολλαγόνου. Το μόριο περιέχει και άλλες θέσεις πρόσδεσης που δε φαίνονται στο σχήμα. 17

Δομή των λαμινινών Οι λαμινίνες αποτελούνται από τρεις πολυπεπτιδικές αλυσίδες, τις α, β και γ. Στην εικόνα υποδεικνύονται οι θέσεις πρόσδεσης της εντακτίνης, του κολλαγόνου τύπου IV, των πρωτεογλυκανών και των επιφανειακών υποδοχέων. 18

Δομή των λαμινινών. (Α) Οι λαμινίνες αποτελούνται από τρεις πολυπεπτιδικές αλυσίδες, τις α, β και γ. Κάθε πολυπεπτίδιο αποτελείται από ραβδό-μορφες επικράτειες που διακόπτονται από σφαιρινικές επικράτειες. Οι πολυπεπτιδικές αλυσίδες συνδέονται σε μια περιοχή τριπλής έλικας η οποία σχηματίζεται από τις ραβδόμορφες επικράτειες. Σημειώνονται ορισμένες από τις θέσεις πρόσδεσης που χρησιμοποιούνται για αυτοσυναρμολόγηση ή για σύνδεση με το νιδογόνο, με την αγκρίνη (AGRN) (μια ) (μια πρωτεογλυκάνη) ή με υποδοχείς της κυτταρικής επιφάνειας. (Β) Συναρμολόγηση των λαμινινών για τον σχηματισμό δικτύου. (Γ) Δίκτυο λαμινινών στον βασικό υμένα που περιβάλλει ένα νεύρο. Οι λαμινίνες χρωματίστηκαν με ένα φθορίζον αντίσωμα που αναγνωρίζει την αλυσίδα β της λαμινίνης. (Από τη δημοσίευση της M. Durbeej, 2010. Cell Tissue Res. 339: 262.)

Αλληλεπιδράσεις Κυττάρου - ΕΣ 20

ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΒΑΣΙΚΟΥ ΥΜΕΝΑ 21

Δομή των ιντεγκρινών. Οι ιντεγκρίνες είναι ετεροδιμερή αποτελούμενα από δύο διαμεμβρανικές υπομονάδες, τις α και β. Η υπομονάδα α δεσμεύει δισθενή κατιόντα, τα οποία συμβολίζονται με Μ2+. Η περιοχή πρόσδεσης στο στρώμα αποτελείται από τμήματα και των δύο υπομονάδων. 22

ΕΙΚΟΝΑ 13.15 Πρόσδεση των ινιδίων απόκρισης σε μηχανικό στρες στις εστιακές προσφύσεις. Εστιακές προσφύσεις σχηματίζονται μέσω της πρόσδεσης ιντεγκρινών στο εξωκυτταρικό πλέγμα. Ινίδια απόκρισης σε μηχανικό στρες (δεμάτια ινιδίων ακτίνης που διασυνδέονται μέσω της α-ακτινίνης) προσδένονται στην κυτταροπλασματική επικράτεια των ιντεγκρινών μέσω σύνθετων συνδέσεων που απαιτούν τη συμμετοχή ενός αριθμού πρωτεϊνών. Στην εικόνα φαίνονται δύο από τις συνδέσεις που μπορεί να γίνουν: (1) πρόσδεση της ταλίνης τόσο στην ιντεγκρίνη όσο και στη βινκουλίνη και πρόσδεση του συμπλόκου ταλίνης και βινκουλίνης στην ακτίνη και (2) πρόσδεση της ιντεγκρίνης στην α-ακτινίνη.

ΕΙΚΟΝΑ 13.14 Ινίδια απόκρισης σε μηχανικό στρες και εστιακές προσφύσεις. Μικροσκοπία φθορισμού ανθρώπινων ινοβλαστών, όπου τα ινίδια ακτίνης που αποκρίνονται στο μηχανικό στρες έχουν σημανθεί με μοβ φθορίζουσα χρωστική, ενώ οι εστιακές προσφύσεις έχουν σημανθεί με τη βοήθεια ενός αντισώματος που αναγνωρίζει τη βινκουλίνη με χρώμα έντονο πράσινο.

ΕΙΚΟΝΑ 13.55 Πρόσδεση των ενδιάμεσων ινιδίων στα δεσμοσώματα και στα ημιδεσμοσώματα. (Γ) Σχηματική αναπαράσταση ενός ημιδεσμοσώματος. Η ιντεγκρίνη α6β4 συνδέει τα ενδιάμεσα ινίδια στο εξωκυτταρικό πλέγμα μέσω πλεκτίνης. Οι πρωτεΐνες BP180 και BP230 ρυθμίζουν τη συναρμολόγηση και τη σταθερότητα των ημιδεσμοσωμάτων.

Συνδέσεις κυττάρου-στρώματος όπου συμμετέχουν ιντεγκρίνες. Οι ιντεγκρίνες συμμετέχουν σε δύο τύπους σταθερής σύνδεσης του κυτταροσκελετού με το εξωκυτταρικό στρώμα: στις εστιακές προσφύσεις και στα ημιδεσμοσώματα. Στις εστιακές προσφύσεις, δέσμες ινιδίων ακτίνης συνδέονται με την υπομονάδα β των περισσότερων ιντεγκρινών με τη μεσολάβηση άλλων πρωτεϊνών, όπως είναι η α-ακτινίνη, η ταλίνη και η βινκουλίνη. Στα ημιδεσμοσώματα, η ιντεγκρίνη α 6β4 συνδέει τον βασικό υμένα με τα ενδιάμεσα ινίδια μέσω της πλεκτίνης και της ΒΡ230. Η ΒΡ180 ευθύνεται 27 για τη συναρμολόγηση και τη σταθερότητα των ημιδεσμοσωμάτων.

Ενεργοποίηση των ιντεγκρινών Στην ανενεργή διαμόρφωση, οι κεφαλές της ιντεγκρίνης παραμένουν κοντά στην επιφάνεια του κυττάρου. Σήματα από το κυτταροδιάλυμα ενεργοποιούν τις ιντεγκρίνες, εκτείνοντας τις κεφαλές τους και επιτρέποντάς τους να προσδεθούν στο εξωκυτταρικό στρώμα. Το γεγονός αυτό οδηγεί σε στρατολόγηση περισσότερων ιντεγκρινών και σχηματισμό μιας εστιακής πρόσφυσης. Σε μετακινούμενα κύτταρα, η 28 αντιστροφή αυτών των αλλαγών διαμόρφωσης αποσυνδέει τις ιντεγκρίνες από το εξωκυτταρικό στρώμα.

Το σηματοδοτικό μονοπάτι των ιντεγκρινών Η πρόσδεση ιντεγκρινών στο εξωκυτταρικό στρώμα οδηγεί στη δημιουργία συμπλόκων επιφέροντας την ενεργοποίηση της FAK μέσω αυτοφωσφορυλίωσης. Στη συνέχεια, η κινάση Src προσδένεται στη θέση αυτοφωσφορυλίωσης της FAK και φωσφορυλιώνει επιπρόσθετες τυροσίνες της FAK. Οι φωσφοτυροσίνες της FAK λειτουργούν ως θέσεις πρόσδεσης για διάφορα καθοδικά σηματοδοτικά μόρια, μεταξύ των οποίων είναι το σύμπλοκο Grb2-Sos, το οποίο οδηγεί στην ενεργοποίηση της Ras, η κινάση PI 3 και η φωσφολιπάση C-γ. 29

30

31

Έλλειψη ή μεταλλάξεις στα μόρια κολλαγόνου έχουν αποτέλεσμα παθολογικούς φαινοτύπους 32