ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ ΚΑΙ ΤΑ ΝΑΥΤΙΚΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΧΕΣΗ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΜΕ ΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ Μαθητές: Ζαχουλίτη Γεωργία-Κανελλάκης Μαρίνος-Χρονοπούλου Νικολία- Παπακρίβου Απόστολος-Μουράτης Βασίλης. Υπεύθυνοι καθητές: Υφαντής Ανδρέας. Ευγενία Στρατούλια Εργασία Τάξης Α Λυκείου 8 o ΓΕΛ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛ. ΕΤΟΣ 2012-13 (2 ο Τετράμηνο)
Περιεχόμενα Εισαγωγή...σελ. 3 Ελληνικό πολεμικό ναυτικό...σελ. 6 Εμπορικό ναυτικό...σελ.18 Ναυτικά επαγγέλματα...σελ.19 Έρευνα με θέμα την μελέτη σχετικά με τη άποψη των νέων για το αν «η Ελληνική Ναυτιλία μπορεί να αποτελέσει επαγγελματική διέξοδο για τους ίδιους και για την Ελλάδα από την οικονομική κρίση»... σελ.22 Συμπεράσματα-Αναστοχασμοί... σελ.23 Πηγές... σελ 24 2
Εισαγωγή Ναυπηγική Η Ναυπηγική (Naval Architecture) είναι η επιστήµη και τεχνική που έχει ως αντικείµενο τη µελέτη, σχεδίαση και κατασκευή πλοίων. Ιστορική ανασκόπηση Από ιστορικής άποψης διακρίνονται τρία είδη πλοίων τα οποία γενικά ταυτίζονται µε αντίστοιχες ιστορικές περιόδους. Στην πρώτη περίοδο, την εποχή των κωπήλατων σκαφών, στη δεύτερη περίοδο που κυριαρχούν τα ιστία (πανιά), δηλαδή των ιστιοφόρων σκαφών και τέλος στην τρίτη των (πάσης φύσεως) µηχανοκίνητων σκαφών. Τύποι πλοίων Για τους τύπους - κατηγορίες εµπορικών πλοίων δείτε σχετικά παράγραφο 6 στο Πλοίο. Για τους τύπους κατηγορίες πολεµικών πλοίων δείτε σχετικά παράγραφο 3 στο Πολεµικό Πλοίο. Για το είδος του "Πυρπολικού" δείτε σχετικά Το Ναυτικό του 21. Νηογνώµονες Γενικά για τους Νηογνώµονες δείτε το πλήρες άρθρο Νηογνώµονες. 3
Για τη κατάταξη των πλοίων και τα πιστοποιητικά που εκδίδει ο Βρετανικός Νηογνώµονας δείτε το άρθρο Βρετανικός Νηογνώµονας, για εκείνα του Γαλλικού Νηογνώµονα δείτε το άρθρο Γαλλικός Νηογνώµονας, ενώ για τα πιστοποιητικά του Αµερικανικού Νηογνώµονα δείτε το άρθρο Αµερικανικός Νηογνώµονας. Γεωµετρία σκάφους Οι Ναυπηγικές γραµµές και οι κύριες διστάσεις του πλοίου όχι µόνο ολοκληρώνουν µια πλήρη γεωµετρική εικόνα του πλοίου. Στην ανάλυση των ναυπηγικών γραµµών και των διαστάσεων θα αναφερθούν µόνο οι αναγκαίοι επί µέρους όροι για τη πληρέστερη αντίληψη. Βασικό χαρακτηριστικό του σχήµατος του πλοίου είναι η συµµετρία. (Μοναδική ίσως περίπτωση ασύµµετρης ναυπήγησης είναι οι "γόνδολες" λόγω ανάγκης έκκεντρης ώθησης της κώπης). Ναυπηγικές γραµµές Ως ναυπηγικές γραµµές θεωρούνται οι: Εγκάρσιες ναυπηγικές γραµµές ή γραµµές νοµέων (frame lines) ιαµήκεις ναυπηγικές γραµµές ή κάθετοι (Longitudinal lines, Vertical lines, Buttocks) Οριζόντιες ναυπηγικές γραµµές ή παρίσαλοι ή ίσαλοι (Water lines) και οι ιαγώνιες βοηθητικές ναυπηγικές γραµµές (Diagonals) Για όλες τις παραπάνω δείτε το άρθρο Ναυπηγικές γραµµές καθώς και για το τρόπο σχεδίασής των. Κύριες διαστάσεις Για τις κύριες διαστάσεις Μήκος σκάφους (Length), Πλάτος σκάφους (Breadth ή Beam) και Κοίλο σκάφους δείτε το επί µέρους άρθρο Κύριες διαστάσεις πλοίου Ναυπ. µονάδες µέτρησης Στη Ναυπηγική λόγω της επί σειρά ετών επικράτησης των Βρετανών το αγγλικό σύστηµα µετρήσεων έχει ευρύτατη χρήση. Παρατίθενται οι συντελεστές µετατροπής των µονάδων µέτρησης από το αγγλικό σύστηµα στο µετρικό των πλέον εύχρηστων στη ναυπηγική. Μονάδα Μήκους (Length): άκτυλος, κοινώς ίντσα (inch συµβολίζεται: in ή ) 1in = 25,4 mm. Πους, κοινώς ποδάρι (foot συµβολίζεται: ft ή ' ) 1 ft = 304,8 mm (=12in). 4
Υάρδα, κοινώς γιάρδα (yard συµβολίζεται: yd ) 1 yd = 914,4 mm (= 36in = 3ft). Μίλιον, κοινώς µίλι (Statue mile or mile) 1 mile = 1609958 mm (=1759,684 yd = 5281,998 ft = 63384,04 in). Ναυτικό µίλι (nautical mile or mile) 1 mile = 1853190 mm (=2025,536 yd = 6080 ft = 72960,09 in) Ευρέως χρησιµοποιούµενο υποπολλαπλάσιο του δακτύλου είναι το 1/8 αυτού, 1/8 = 3,175 mm. Για τη ταχύτερη εύρεση των πολλαπλάσιων του 1/8 σε mm µετατρέπουµε αυτά σε όγδοα, έτσι το 1/4 =2/8, 3/8, 1/2 =4/8, 5/8, 3/4 =6/8 και τέλος 7/8 αρκεί να πολλαπλασιάσουµε τα 3,175mm επί 2,3,4,5,6 και 7 αντίστοιχα. είγµα γραφής µήκους στο σχέδιο κατά το αγγλοσαξονικό σύστηµα: 54'-5 5/8. Αυτό σηµαίνει 54 πόδες (54'Χ304,8=16459,2mm) συν 5 δάκτυλοι (5Χ25,4=127,0mm) συν 5/8 δακτύλου (5Χ3,175=15,9mm). Ήτοι 54'-5 5/8 = 16602,01 mm ή 16,602µ. Ιδιαίτερη προσοχή: παύλα µεταξύ ποδών και δακτύλων δεν είναι σηµείο αφαίρεσης, επίσης ως η ελληνική υποδιαστολή, στο αγγλικό σχέδιο είναι η τελεία. Σε πολλά σχέδια αναγράφονται ενδείξεις όπως 0,24 ή.24. Αµφότεροι οι τρόποι σηµαίνουν το αυτό δηλ. 24 εκατοστά της ίντσας. Για σύντοµη προσεγγιτική µετατροπή αυτών σε mm διαιρούµε το 24 διά του 4 (δηλ. διά του λόγου 100/25,4=3,94 κατά προσέγγιση 4). Οι Αµερικανοί για το πάχος των ελασµάτων αναγράφουν το βάρος αυτών σε λίβρες (Pounds) ανά τετραγωνικό πόδι και το συµβολίζουν µε την ένδειξη #. Μονάδα Βάρους (Weight): Μετρικός Τόνος (metric ton) συµβολίζεται mt ή mton ή ton. 1mt = 1000 Kg Λίβρα (pound) συµβολίζεται lb. 1lb = 0,45359 kg Μακρύς Αγγλικός τόνος ή Αγγλικός τόνος ( Long Ton ή Gross Ton ) συµβολίζεται gt ή gton ή ton. 1 gton = 1016,05 Kg (=2240 lbs). Βραχύς τόνος (Sort Ton ή Net Ton) συµβολίζεται nt ή nton ή ton. 1 nton = 907,185 Kg (= 2000 lbs = 0,89286 ton). Χάντρεντγουέιτ (Hundredweight), συµβολίζεται cwt. 1 cwt = 50,8024 Kg (= 112lbs = 0,05gton). 5
Σηµ: Όταν αναφέρεται η λέξη τόνος χωρίς άλλη διευκρίνιση νοείται ο µετρικός τόνος, όταν διευκρινίζεται αγγλικός τόνος χωρίς επί µέρους διευκρίνιση νοείται ο µακρύς τόνος (2240lbs) Ελληνικό Πολεµικό Ναυτικό Το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό (ΠΝ) είναι ο δεύτερος κατ αρχαιότητα Κλάδος των Ενόπλων Δυνάμεων της Ελλάδας, σχεδιασμένος να εκτελεί επιχειρήσεις στη θάλασσα, προκειμένου να διατηρεί ελεύθερα τα ελληνικά χωρικά ύδατα έναντι κάθε επιβουλής. Οι επιχειρήσεις γίνονται από τα διατιθέμενα σε αυτό πλοία, φρεγάτες, ταχέα περιπολικά κατευθυνόμενων βλημάτων, υποβρύχια, αρματαγωγά, κανονιοφόρους, ναρκαλιευτικά, ναρκοθέτιδες, πλοία γενικής υποστηρίξεως, ελικόπτερα καθώς και αεροσκάφη ναυτικής συνεργασίας. Γενικά το ελληνικό ΠΝ υπηρετεί τα κατ αρμοδιότητα ελληνικά αμυντικά και επιθετικά, αν χρειασθεί, δόγματα, καλούμενο αρκετές φορές σε κάλυψη αναγκών διασυμμαχικών επιχειρήσεων, στις οποίες και συνδράμει. Νοµικό καθεστώς Τα πολεµικά πλοία παντός τύπου εξοµοιούνται προς το έδαφος του κράτους της σηµαίας που φέρουν. Κατόπιν αυτού το παράκτιο κράτος δεν µπορεί να ασκήσει σε ξένο πολεµικό πλοίο καµία εξουσία αφού δεν µπορούν αυτά να αποτελέσουν αντικείµενο κατάσχεσης, κράτησης, απαγόρευσης απόπλου η άλλου δικαστικού µέτρου. Ακόµη και αγωγές λόγω ναυτικών ατυχηµάτων πχ συγκρούσεις εγείρονται συνήθως ενώπιον των δικαστηρίων της χώρας που φέρουν τη σηµαία, εκτός κάποιων εξαιρέσεων αναγνωριζοµένων από το διεθνές δίκαιο σε θέµατα ετεροδικίας. Σύµφωνα λοιπόν µε τη Σύµβαση του ΟΗΕ για το ίκαιο της Θαλάσσης άρθρο 30: "αν οποιοδήποτε πολεµικό πλοίο δεν συµµορφούται προς τους κανονισµούς του παράκτιου Κράτους τους αναφεροµένους στη διέλευση µέσω της χωρικής θαλάσσης, αγνοεί δε οιοδήποτε αίτηµα προς συµµόρφωση που του απευθύνεται, το παράκτιο κράτος δύναται να απαιτήσει από το πολεµικό πλοίο όπως εγκατάλειψη πάραυτα τη χωρική του θάλασσα". Οποιαδήποτε δε ζηµία προκληθεί από τη µη συµµόρφωση του πολεµικού πλοίου ακέραια ευθύνη φέρει το κράτος της σηµαίας του. Στα ελληνικά χωρικά ύδατα η διέλευση ξένων υποβρυχίων επιτρέπεται µόνο " εν αναδύσει". Γενικά όµως τα πολεµικά πλοία κατά τους διεθνείς κανονισµούς έχουν προτεραιότητα πλεύσης ανταλλάσσοντας χαιρετισµούς µεταξύ τους, ο νεώτερος Κυβερνήτης προς τον αρχαιότερο και κατ εθιµικό ναυτικό δίκαιο πρώτα τα εµπορικά πλοία προς τα πολεµικά. Ο δε χαιρετισµός γίνεται κατά το χρόνο της παράλλαξης µε την µερική υποστολή της σηµαίας που επαναλαµβάνει αµέσως ο αποδέκτης του χαιρετισµού. 6
Αν οποιοσδήποτε φυγόποινος ή φυγόδικος καταφέρει και ανέλθει σε πολεµικό πλοίο, η παράδοσή του στη παράκτια αρχή γίνεται µόνο από τον κυβερνήτη και αν είναι ξένο κατόπιν αιτήσεως από το Υπ. Εξ. προς τη πρεσβεία της χώρας του πολεµικού πλοίου αν και εφόσον δεν παρασχεθεί άσυλο. Το πλοίο ως µέσον πολέµου Γενικά το πολεµικό πλοίο αποτελεί από την αρχαιότητα µέχρι και σήµερα το κατεξοχήν όπλο - µέσον του κατά θάλασσα πολέµου. Ειδικά στους ναυτικούς πολέµους επιδιώκεται κυρίως η εξασφάλιση της ελευθερίας των θαλασσών, για τη κίνηση και µεταφορά των δυνάµεων του µαχόµενου κράτους και κατ επέκταση την προάσπιση των παραλίων, ή ακόµα και αντίθετα τον αποκλεισµό των δυνάµεων του αντιπάλου επί ζωτικών γι αυτόν θαλάσσιων περιοχών. Οι επιδιώξεις όµως αυτές συνδέονται µ ένα πλήθος προβληµάτων στρατηγικής και τακτικής που ιστορικά συνεχώς µεταβάλλονται µέχρι σήµερα ακολουθώντας τη ταχεία τεχνική εξέλιξη αλλά και τη διαµόρφωση των σύγχρονων πολιτικών συνθηκών, χωρίς βέβαια και να µεταβάλλονται και οι βασικές αρχές του κατά θάλασσα πολέµου. Για παράδειγµα, σήµερα δεν µπορεί ένας κατά θάλασσα πόλεµος να θεωρηθεί ως αυτοτελής µεµονωµένος πόλεµος όπως συνέβαινε σε παλαιότερες εποχές, αλλά ως µέρος ή τµήµα ενός γενικευµένου ολοκληρωτικού πολέµου, πολλές φορές και διακρατικού. Έτσι υπό το πνεύµα αυτό θα πρέπει και να εκτιµάται η τυχόν συµβολή του πολεµικού πλοίου, όταν αυτό συγκρίνεται µε άλλα πολεµικά µέσα, όπως θωρακισµένα άρµατα ή πολεµικά αεροπλάνα. Σύγκριση του Π.Π. µε άλλα µέσα πολέµου Μία σύγκριση πολεµικού πλοίου µε άλλα πολεµικά µέσα ξηράς ή αέρος µπορεί να γίνει µόνο επί της τεχνικής των δυνατοτήτων που παρέχουν τα µέσα αυτά και της εξέλιξης αυτών όπου και η φύση της δράσης τους ορίζεται, και όχι τόσο ως προς τον χώρο δράσης. Υπό την άποψη αυτή και µόνο, το πολεµικό πλοίο εξετάζεται επί των δυνατοτήτων χρήσης των πολεµικών όπλων πυροβολικού, εκτόξευσης τορπιλών, πυραύλων, ναρκοθέτησης, κ.λπ. προς εκµηδένιση του αντιπάλου, αντίστοιχα µε τα άλλα πολεµικά µέσα ξηράς και αέρος. Στη σύγκριση αυτή λαµβάνονται σοβαρά υπόψη σπουδαίοι τεχνικοί και στρατιωτικοί παράγοντες όπως η ταχύτητα ευελιξίας, µετακίνησης, το βάρος και ο λεγόµενος όγκος πυρός. Έτσι για τα µεν χερσαία όπλα - µέσα του στρατού ξηράς κανένας σχεδόν περιορισµός βάρους δεν υφίσταται. Αντίθετα τόσο η ευελιξία - µετακίνηση όσο και ο όγκος πυρός που µπορεί ν αναπτυχθεί ανάλογα, εξαρτώνται κυρίως από τη µορφολογία του εδάφους και κάποιους άλλους δευτερεύοντες παράγοντες που και αυτοί είναι σοβαρά εξαρτηµένοι από το είδος του εδάφους, όπως για παράδειγµα µια µετακίνηση αρµάτων µάχης που η ταχύτητά της δεν µπορεί να υπερβεί τα περίπου 40 χλµ την ώρα. 7
Για δε τα εναέρια όπλα, µετά την ελάχιστη αξία των αερόπλοιων, η µέγιστη ταχύτητα που αναπτύσσουν σήµερα τα πολεµικά αεροπλάνα αποτελούν βασικό στρατιωτικό και τεχνικό παράγοντα. Οι σηµειούµενες σήµερα ταχύτητες των µέσων αυτών αποτελούν κύριο πλεονέκτηµα επίθεσης, αιφνιδιασµού αλλά και άµυνας των ίδιων των µέσων. Η ευχέρεια αυτή των αεροπλάνων σαφώς υπερτερεί των άλλων µέσων, που δεν εξαρτάται από τη µορφολογία του εδάφους, και ακόµα στις περισσότερες των περιπτώσεων ούτε και από µετεωρολογικά εµπόδια που συναντούν τ άλλα µέσα. Το µοναδικό µειονέκτηµα αποτελεί ο εκάστοτε περιορισµός βάρους και ειδικότερα το ωφέλιµο φορτίο που εν προκειµένω χαρακτηρίζεται µάχιµο βάρος, και που σηµειωτέον είναι κατά λόγο αντίστροφο προς το µέγεθος του αεροπλάνου, µε συνέπεια ο όγκος πυρός να είναι ο µικρότερος κατά µονάδα (αεροπλάνο) ως προς τις άλλες κατηγορίες πολεµικών µέσων. Έχοντας υπόψη τα παραπάνω στοιχεία προς σύγκριση, διαπιστώνεται αµέσως ότι στο πολεµικό πλοίο υφίσταται ο περιορισµός του βάρους, αλλά λόγω του µεγαλύτερου από τον αέρα ειδικού βάρους του νερού παρέχεται η δυνατότητα συγκέντρωσης µεγάλων βαρών σε µια και µόνη πολεµική µονάδα (πλοίο), µε συνέπεια να σηµειώνει τον µεγαλύτερο όγκο πυρός σε σχέση µε τα άλλα µέσα. Ανάλογος όµως περιορισµός ως προς την ταχύτητα υφίσταται και από το φυσικό φαινόµενο του κυµατισµού, που υποχρεώνει τον περιορισµό της ταχύτητας των πολεµικών πλοίων στους 40 κόµβους, περίπου στα 70 χλµ. ανά ώρα. Η σηµειούµενη αυτή ταχύτητα αναµφίβολα θέτει το πολεµικό πλοίο σε µεγαλύτερη µοίρα σε σχέση µε τα χερσαία µέσα, αλλ όµως σε µειονεκτική έναντι των εναερίων, που όµως είναι αρκετή για τις σηµερινές ακόµη συνθήκες, ώστε σε συνδυασµό και µε το µεγάλο σχετικά βάρος (εκτόπισµα) να χαρακτηρίζει το πολεµικό πλοίο ως την πολεµική εκείνη µονάδα που συγκεντρώνει τον µεγαλύτερο δυνατό όγκο πυρός, µε σχετικά µεγάλη ταχύτητα - ευκινησία. Αυτοί τελικά είναι και οι παράγοντες που καθιστούν το πολεµικό πλοίο ως το προσφορότερο µέσον πολεµικών µεταφορών τόσο από άποψης ποσότητας όσο και διάθεσης δαπάνης και δύναµης ανδρών. Σηµειώνεται τέλος πως η ευκινησία του πολεµικού πλοίου εξαρτάται σε µεγάλο βαθµό από την κρατούσα καιρική κατάσταση καθώς και από την ναυτική αρετή (κατασκευή και συµπεριφορά) του ίδιου του πλοίου, καθώς και από την ναυτική αρετή (εµπειρία και καλή γνώση) των χειριστών του σκάφους (Αξιωµατικών και πληρώµατος). Μαχητική ικανότητα Π.Π. Η µαχητική αξία ή µαχητική ικανότητα όπως καθιερώθηκε να λέγεται για κάθε πολεµικό πλοίο, εκλαµβανόµενο ως πολεµική µονάδα, εξαρτάται από τέσσερις κύριους παράγοντες: τον οπλισµό, την προάσπιση (θωράκιση), την ταχύτητα και την ακτίνα ενέργειας, εκ του συνδυασµού των οποίων και δηµιουργήθηκαν, (κατά διάφορες αντιλήψεις ή ανάγκες), οι διάφοροι κατά καιρούς τύποι πολεµικών πλοίων. Ενιαίος τρόπος ή τύπος για την απόλυτη εκτίµηση ή τον προσδιορισµό της µαχητικής αξίας ενός πλοίου δεν υφίσταται, παρ όλες τις κατά καιρούς προσπάθειες και προτάσεις που έχουν διατυπωθεί, µε συνέπεια να µην υφίσταται και το µέτρο της απόλυτης σύγκρισης των διαφόρων τύπων µεταξύ τους, αλλά ούτε και µεταξύ παρόµοιων τύπων διαφορετικών ναυτικών δυνάµεων (Χωρών). 8
Οπλισµός Ο Οπλισµός ενός πολεµικού πλοίου αποτελεί το µέσον επίθεσης για την εκµηδένιση του αντιπάλου µε συνέπεια να θεωρείται και ο κυριότερος παράγοντας µαχητικής αξίας. Τον οπλισµό συνιστούν κατά κύριο λόγο το φερόµενο ναυτικό πυροβολικό, οι τορπίλες, οι πύραυλοι, και σε δευτερεύοντα ρόλο οι νάρκες και οι βόµβες πίεσης, ή βυθού (όπως λέγονται εσφαλµένα). Η αξία του παράγοντα αυτού εκτιµάται ιδιαίτερα επί του αριθµού και του διαµετρήµατος των πυροβόλων που φέρει, του βεληνεκούς των, της ταχύτητας πυρός, του τοµέα βολής εκάστου πυροβόλου, όπως και του αριθµού και ταχύτητας των φεροµένων τορπιλών, της γόµωσης αυτών, και οµοίως επί των φεροµένων τύπων πυραυλικών συστηµάτων, αριθµού εκτοξευτών πυραύλων, αριθµού αυτών, της δραστικής εµβέλειάς τους καθώς και επί των ναρκών και βοµβών πίεσης και των µέσων ρίψης αυτών. Προάσπιση Η λεγόµενη προάσπιση πολεµικού πλοίου αφορά το σύνολο των µέσων άµυνας κατέναντι των εχθρικών µέσων επίθεσης. Αποτελεί κατά κάποιο τρόπο το έτερο σκέλος της µαχητικής αξίας του πολεµικού πλοίου, θεωρούµενη µεταξύ των κυρίων παραγόντων της. Το σπουδαιότερο στοιχείο ή µέσον προάσπισης για τα ύφαλα και τα έξαλα του Π.Π. είναι η θωράκιση, επιπρόσθετα η προάσπιση των υφάλων συνίσταται κυρίως στη στεγανή υποδιαίρεση του σκάφους καθώς και σε διάφορες ειδικές διατάξεις αντιτορπιλικής άµυνας που εφαρµόζονται σε µεγάλα σκάφη. Εξίσου όµως σηµαντικά στη προάσπιση συµβάλλουν και οι βοηθητικές εγκαταστάσεις και δίκτυα πυρκαϊάς, κατάκλυσης, άντλησης κυτών, καθώς και ο διαχωρισµός συγκροτηµάτων στα ζωτικότερα σηµεία του πλοίου, όπως σε περίπτωση χρήσης πολεµικών αερίων. Στη κατηγορία (παράγοντα) της προάσπισης περιλαµβάνονται επίσης τα µέσα παραλλαγής (καµουφλάζ) και παραπλάνησης του εχθρού περί του µεγέθους, της πορείας ή της θέσης του πλοίου, τα µέσα καπνοφράγµατος κ.ά. όπως και για τα υποβρύχια η ταχεία κατάδυση. Ταχύτητα πλοίου Η ταχύτητα του πολεµικού πλοίου αποτελεί από πλευράς τακτικής τον σπουδαιότερο παράγοντα, αλλά και κύριο της µαχητικής του αξίας που συµβάλλει συµπληρωµατικά στην επαύξηση των παραπάνω παραγόντων τόσο κατά την επίθεση όσο και κατά την άµυνα. Η υπεροχή της ταχύτητας παρέχει κάθε ευχέρεια στην εκλογή των κατάλληλων συνθηκών επίθεσης ήτοι θέσης, απόστασης, ανέµου, κατάστασης θαλάσσης κ.λπ. που συνδυαζόµενη µε την υπεροχή πυρός εξασφαλίζει την επί του αντιπάλου επικράτηση. Ειδικότερα η µεγάλη ταχύτητα αποτελεί τον σηµαντικότερο παράγοντα προάσπισης 9
των ελαφρών σκαφών (τορπιλάκατοι, πυραυλάκατοι, ακταιωροί κ.λπ.) και συγχρόνως και της επιθετικής µαχητικής ικανότητάς των. Σηµειώνεται πάντως ότι η ταχύτητα ως παράγοντας είναι σχετική µε την ταχύτητα του αντιπάλου που σε σύγκριση µε την ελαχίστη ταχύτητα αποτελεί προϋπόθεση για επιθετική ή αµυντική δράση. Συνεπώς η ελαχίστη ταχύτητα, από διάφορους λόγους, κυρίως από βλάβη και µάλιστα όταν κατέλθει σε κατώτερα σηµεία µπορεί να επιφέρει στο πλοίο την απώλεια της µαχητικής του αξίας για περαιτέρω διεξαγωγές επιχειρήσεων. Ακτίνα ενεργείας Με τον όρο "ακτίνα ενεργείας" πολεµικού πλοίου ονοµάζεται η µεγίστη απόσταση σε ναυτικά µίλια που µπορεί να διανύσει ένα πολεµικό πλοίο µε το διαθέσιµο ποσό καυσίµων και ορισµένη ταχύτητα, χωρίς ενδιάµεσο ανεφοδιασµό. Ο παράγοντας αυτός ενέχει εποµένως από στρατηγικής άποψης αρκετή σπουδαιότητα τόσο ως προς την ευχέρεια όσο και την ταχύτητα µετακίνησης ναυτικών µονάδων εντός ορισµένων θαλασσίων περιοχών. Στις µετακινήσεις αυτές ακολουθείται η "οικονοµική ταχύτητα" ή "ταχύτητα διαδροµής" όπου η κατανάλωση καυσίµων είναι µικρότερη µε συνέπεια η ακτίνα ενέργειας να είναι πολύ µεγάλη. Αντίθετα η µεγίστη ταχύτητα ακολουθείται για µικρά χρονικά διαστήµατα και στο πεδίο της µάχης. Ο παράγοντας "ακτίνα ενεργείας" όπως και της "ταχύτητας" δεν µπορούν να εκτιµηθούν µε απόλυτο µέτρο, αλλά πάντα σε συνδυασµό µε τη γεωγραφική θέση δράσης του πλοίου και επί τη βάση των δυνατοτήτων του ανάλογα του τύπου του [π.χ. ένα πολεµικό πετρελαιοφόρο έχει µεγαλύτερη ακτίνα ενεργείας από άλλο τύπο). Σηµειώνεται ότι στα πυρηνοκίνητα πολεµικά πλοία δεν υφίσταται (θεωρητικά) κανένας περιορισµός ακτίνας ενεργείας. 10
Ελληνικό πολεµικό πλοίο Συγκρότηση Ναυτικής ύναµης Η Συγκρότηση ναυτικής δύναµης είναι αντικείµενο της στρατηγικής που ακολουθεί ένα κράτος. Κατ αυτήν πολλές ναυτικές µονάδες (πολεµικά πλοία) συγκροτούν στόλους ή µοίρες ή διάφορες άλλης σύνθεσης και ονοµασίας οµάδες πολεµικών πλοίων, π.χ. στολίσκοι, υποµοίρες, ή µε αριθµητικές αναφορές, 1ος στόλος, 3η ναυτ. µοίρα κ.λπ. Το σύνολο αυτών αποτελεί και την σπονδυλική στήλη της ναυτικής δύναµης κάθε κράτους. Για την επιχειρησιακή κάλυψη όµως αυτών των µονάδων όπως και για δευτερεύουσας φύσης κάλυψη επιχειρησιακών δραστηριοτήτων καθίσταται απαραίτητος και ικανός αριθµός βοηθητικών µονάδων (πλοίων). Ακόµη όµως για την απρόσκοπτη συντήρηση και επισκευή, εξοπλισµό και εφοδιασµό τόσο των κυρίως πολεµικών πλοίων των λεγοµένων και πλοίων µάχης ή πλοίων γραµµής όσο και των βοηθητικών πολεµικών πλοίων απαραίτητες είναι οι διάφορες µόνιµες εγκαταστάσεις, ναυτικές βάσεις, ναύσταθµοι κ.ά, οι οποίοι και διαθέτουν τους αναγκαίους χώρους για τους παραπάνω σκοπούς (συνεργεία, µηχανουργεία, νεωλκεία, δεξαµενές, αποθήκες, παρασκευαστήρια κ.λπ.). Η σηµασία της συµβολής των ναυτικών βάσεων στη συγκρότηση ναυτικής δύναµης ενός κράτους είναι σηµαντικότατη αφού άνευ αυτής ακόµα και οι ισχυρότεροι σύγχρονοι στόλοι θα αναγκαστούν να µείνουν αχρησιµοποίητοι σε ακινησία. Ο αριθµός και οι τύποι των βοηθητικών πλοίων όσο και ο αριθµός και οι θέσεις των ναυτικών βάσεων µιας ναυτικής δύναµης εξαρτώνται από την ίδια τη συγκρότηση του στόλου, τη θαλάσσια περιοχή ευθύνης του, της ναυτικής πολιτικής του κράτους και των διπλωµατικών σχέσεών του, τα οποία και αποτελούν το διαρκές πρόβληµα των Ναυτικών Επιτελείων, (για το ελληνικό Πολεµικό Ναυτικό τα θέµατα αυτά παρακολουθεί και εξετάζει ο 2ος κλάδος του, η ιεύθυνση ιοικητικής Μέριµνας Ναυτικού ( ΜΝ). Συνεπώς το σύνολο παντός είδους επανδρωµένων πολεµικών πλοίων ναυτικών βάσεων και βοηθητικών συναφών υπηρεσιών και τα επιτελεία αυτών αποτελούν τη συγκρότηση της ναυτικής δύναµης µιας Χώρας. Παράγοντες σύνθεσης στόλου Οι σύγχρονοι στόλοι αποτελούνται από πολλές µονάδες πολεµικών πλοίων, διαφόρων τύπων που καθιερώθηκαν κατά καιρούς, οι σηµαντικότεροι των οποίων εξελίχθηκαν και συνεχίζουν να εξελίσσονται µέχρι σήµερα. Τόσο η εκλογή όσο και η εξέλιξη των καθιερωθέντων τύπων πλοίων, ο αριθµός εξ εκάστου τύπου µονάδων, για τη συγκρότηση της ναυτικής δύναµης, δηλαδή η κατανοµή της σε πολεµικά πλοία διαθέσιµου συνολικού εκτοπίσµατος κατά τύπο, µέγεθος και αριθµό, εξαρτώνται από ποικίλους, κατά Ναυτική Χώρα, παράγοντες ή αρχές. Σπουδαιότεροι παράγοντες που ίσχυσαν κατά καιρούς και συνεχίζουν να ισχύουν σήµερα είναι: 11
1. Πολιτικές και στρατιωτικές συνθήκες που διέπουν τις σχέσεις ενός κράτους µε το τυχόν αντίπαλο. 2. Γεωγραφική θέση ενός κράτους σε σχέση µε του αντιπάλου, και της έκτασης των θαλασσίων περιοχών της ενδεχόµενης σύγκρουσης. Σε περίπτωση µεγάλων αποστάσεων η "ακτίνα ενεργείας" υπερισχύει των άλλων µαχητικών στοιχείων. 3. ιακρατικές ναυτικές συµβάσεις περί προσδιορισµού, καθορισµού ή περιορισµού εξοπλισµών, διέλευσης και χρήσης πολεµικών όπλων. 4. Βιοµηχανική τεχνική η υφιστάµενη κατάλληλη ναυπηγική υποδοµή, κάλυψης και αποκατάστασης βλαβών και συντήρησης σκαφών. 5. Εξέλιξη οπλικών συστηµάτων που αφορά τις εξοπλιστικές δυνατότητες ενός κράτους. 6. Οικονοµική δυνατότητα ενός κράτους όχι µόνο για τη ναυπήγηση ή πρόσκτηση πολεµικών πλοίων αλλά και για την κατάλληλη επάνδρωση, κίνηση και συντήρηση αυτών. Ο παράγοντας αυτός είναι και ο πλέον δυσχερής για µικρές χώρες και ίσως και το µεγαλύτερο κίνητρο της συνοµολόγησης διαφόρων συνθηκών περιοριστικού χαρακτήρα. Παράγοντες σύνθεσης τύπων Π.Π. Για τη δηµιουργία και την εξέλιξη του κάθε τύπου πολεµικού πλοίου ιδιαίτερα, ισχύουν βεβαίως οι παραπάνω γενικές αρχές περί της σύνθεσης των στόλων, πλην όµως υφίστανται και άλλοι επιπρόσθετοι παράγοντες που αφορούν και αναλύονται στον κάθε τύπο πλοίου. Οι κυριότεροι όµως παράγοντες µε καθολικό χαρακτήρα για τη σύνθεση, επί των τύπων των πλοίων, µιας ναυτικής δύναµης είναι: 1. H στρατηγική αντίληψη επί της "µαχητικής αξίας" του κάθε τύπου, επί της ναυτικής τακτικής και των δυνατοτήτων συγκρότησης στόλων, µοιρών κ.λπ. 2. Η εµπειρία (πείρα και συµπεράσµατα επί ναυµαχιών που έχουν διεξαχθεί), στη προσφορά εκάστου τύπου πλοίου. Ο παράγοντας αυτός είναι ιδιαίτερα σηµαντικός σε ίσες περίπου αναµετρήσεις πολεµικών πλοίων που εκ του λόγου αυτού προέκυψαν και οι αρχικοί "πυρήνες" των τύπων των πολεµικών πλοίων. 3. Η εξέλιξη των πολεµικών πλοίων, 4. Η εξέλιξη οπλικών συστηµάτων και µεθόδων, 5. Η τάση υπεροπλίας, και 6. Η ναυπηγική εξέλιξη Είδη πολεµικών πλοίων Αεροναυαγοσωστικό (Α/ΝΓ): Μικρό ταχύπλοο σκάφος αεροναυτικής συνεργασίας. Σήµερα ο τύπος αυτός έχει αντικατασταθεί από το µεγάλο αριθµό ταχυπλόων σκαφών του Λιµενικού Σώµατος. Ακταιωρός: Μικρό περιπολικό σκάφος, άλλοτε ιστιοφόρο ή µηχανοκίνητο, σήµερα ταχύπλοο για περιπολία και φύλαξη ακτών και ανεφοδιασµού παράκτιων πυροβολείων. Ακτοφυλακίδα: Το ίδιο µε Ακταιωρός. 12
Αλιείας τορπιλών: Πλοίο για την αλιεία τορπιλών ύστερα από τις εκπαιδευτικές βολές. Αντιτορπιλικό (Α/Τ): Πολεµικό πλοίο που πήρε το όνοµά του στις αρχές του 20ου αι. για την αντιµετώπιση των τορπιλοβόλων και τορπιλικών. Αντιτορπιλικό πλοίο Αποβατικής υποστήριξης: Σχετικά µικρό πολεµικό που υποστηρίζει τις αποβατικές δυνάµεις. Αποβατικό: Πλοίο διαφόρων µεγεθών µεταφοράς οπλιτών (Οπλιταγωγό), οχηµάτων (Οχηµαταγωγό), αρµάτων µάχης (Αρµαταγωγό). Αποβατικό εφόδου: Μικρό σκάφος τύπου ΑΒΑΚ (αποβατική άκατος) που φέρουν τα Αρµαταγωγά και τα εξαµενόπλοια Αποβατηγά. Ατµοµυοδρόµων: Πολεµικό πλοίο µε ιστιοφορία µυοδρόµωνος και µε ατµοµηχανή για βοηθητική πρόωση. Ατµόπλοιο: Ατµοκίνητο βοηθητικό σκάφος. Ατµοτελωνίς: Ατµοκίνητο µικρό σκάφος τελωνείων και λιµεναρχείων το 1920 Ατµοφρεγάτα: Τρικάταρτο πολεµικό µε ιστιοφορία µεγάλου δρόµωνος και ατµοµηχανή για βοηθητική πρόωση. Βελλού: Εξελιγµένη µορφή Μύστικου, ονοµασία µάλλον τουρκική (=ευκίνητο). Χρησιµοποιήθηκε πριν το 1821 ως πειρατικό και στη συνέχεια για καταδίωξη της πειρατείας. Ο τύπος αυτός είχε µεγάλη ευστάθεια και αντοχές στις καταπονήσεις. Σήµερα έχει εκλείψει. Βοηθητικό Βάσης (ΒΒ)(ή Ναυστάθµου): ιάφοροι τύποι µεταφοράς προσωπικού. Βοµβάρδα (ή Μπουµπάρδα): (εκ του ιταλικού Bombarda). Πλοίο µεγαλύτερο από καΐκι µε δύο ιστούς κατάρτια), ο δεύτερος µικρότερος µε κλίση προς τη πρύµη, ενώ στη πλώρη έφερε πρόβολο (κν. µπαστούνι). Στο πλωριό ιστό έφερε τετράγωνα ιστία 13
(πανιά), στο πρυµναίο τραπεζοειδή επίδροµο και στο πρόβολο 2,3 φλόκους (σφαιροειδή τριγωνικά πανιά). Σήµερα έχει εκλείψει. Βρατσέρα (ή Μπρατσέρα): Εκ του ιταλικού Bracciera. Μικρό ιστιοφόρο µε δύο ιστούς µε δύο τριγωνικά ιστία και δύο φλόκους. Βρίκιον (ή Μπρίκιο): ίδιο µε Πάρων. Βρικογολέτο (ή Γολετόβρικο ή Γολετόµπρικο): Πλοίο µε µικρή χωρητικότητα 60-70 κόρους µε δύο ιστούς που έφεραν τετράγωνα και τριγωνικά (στο πρυµναίο) ιστία. Τα µεγάλα πλοία της κατηγορίας αυτής ονοµάζονταν "Μυοπάρωνες" ενώ τα µικρά "Μαρτήγοι". Σήµερα έχουν εκλείψει. Γαβάρα (ή Γαµπάρα): Εκ του ιταλικού Cabarra. Τρικάταρτο φορτηγό ιστιοφόρο. Γαλλιότα (ή Γαλιώτα): Εκ του ιταλικού Galeotta. Ελαφρύ και ταχύτατο, στην εποχή του, πολεµικό σκάφος, βασικά κωπήλατο χρησιµοποιούµενο από πειρατές και καταδροµείς. Είχε 16-32 κουπιά και δύο τριγωνικά ιστία. Χρησιµοποιήθηκε κυρίως από τους πειρατές της Μάνης και τους Αγαρηνούς (Αλγερινούς). Γολέτα (ή Γουλέτα ή Γουλέττα): ίδιο µε Ηµιολία Γολετόβρικο (ή Γολετόµπρικο): Βλ. Βρικογόλετο. εξαµενόπλοιο Αποβατικό ( /Ξ): Σύγχρονο πολεµικό πλοίο µεταφοράς αποβατικών σκαφών δυνάµενο να χρησιµοποιηθεί και ως πλωτή δεξαµενή προς επισκευή ταχυπλόων σκαφών τορπιλακάτων (Τ/Α) ή και πυραυλακάτων (ΤΠΚ). Επίτακτο: Έτσι ονοµάζεται κάθε εµπορικό πλοίο που εντάχθηκε στο Πολεµικό Ναυτικό µετά από επίταξη και µπορεί να είναι επιβατηγό, φορτηγό ή βοηθητικό. Εύδροµον (Ε/ ): Πολεµικό πλοίο που συνδυάζει βαρύ πυροβολικό, µεγάλη ταχύτητα και ελαφριά θωράκιση. Στο Ελληνικό Πολεµικό Ναυτικό ο όρος χρησιµοποιήθηκε και για τα ταχέα εξοπλισµένα επίτακτα πλοία της περιόδου 1912-1913. Ευκαιρία: εν είναι τύπος πολεµικού πλοίου, αλλά αυθαίρετη ονοµασία µικρού βοηθητικού επιβατηγού πλοίου για καθηµερινή µεταφορά προσωπικού από Πειραιά προς Ναύσταθµο Σαλαµίνας και επιστροφή. Πρωτορίστηκε από τον Βασιλέα Γεώργιο Α' περί το 1900. Ως όνοµα και σε ενέργεια τέτοιο πλοίο υφίσταται και σήµερα, υπαγόµενο στη ιοίκηση Ναυστάθµου Σαλαµίνας (ΝΣ). Ηµιολία (ή Γολέτα ή Σκούνα): Είχε δύο ιστούς µε τριγωνικά κύρια και βοηθητικά ιστία και φλόκους στο πρόβολο. Σήµερα έχει εκλείψει. Θαλαµηγός (Θ/Γ): Μικρό σκάφος µεταφοράς προσώπων άνευ οπλισµού. 14
θαλαµήγος. Θωρακισµένο καταδροµικό (Κ/ ): Παλαιό πολεµικό πλοίο, ταχύτερο από το "Θωρηκτό" αλλά µε ελαφρύτερο πυροβολικό και θωράκιση. Θωρακοβάρις (Θ/Β): Ατµοκίνητη κανονιοφόρος µε θωράκιση στα πυροβολεία και στη γέφυρα. Σήµερα έχει εκλείψει. Θωρακοδρόµων (Θ/ ): Ατµοδρόµων που είχε περισσότερο πυροβολικό και θωράκιση. Σήµερα έχει εκλείψει Θωρηκτό (Θ/Κ): Παλαιό πολεµικό πλοίο ισχυρής θωράκισης και πυροβολικού. Ταχύτητας 20 και αργότερα 30 κόµβων. Στον Α' Παγκόσµιο Πόλεµο αλλά και µέχρι το Β' Παγκόσµιο Πόλεµο απετέλεσε την υπεροχή ισχύος των Ναυτικών υνάµεων παγκοσµίως. Το εκτόπισµα αρχικά ήταν 5000 τον και έφθασε τους 50.000 τον. Σήµερα έχει εκλείψει. Κανονιοφόρος (Κ/Φ): Μικρό πλοίο, παλαιότερα ιστιοφόρο και σήµερα µηχανοκίνητο µε πυροβόλα όπλα στην πλώρη και πρύµη. Καταδιωκτικό: Μικρό, παλαιό ταχύπλοο πολεµικό µε ελαφρύ πυροβολικό. εν υφίστανται πλέον. Καταδροµικό (Κ/ ): Πλοίο διαφόρων µεγεθών, µεγάλης ταχύτητας και ελαφρύτερου πυροβολικού του Θωρηκτού το οποίο σιγά σιγά εκτόπισε. Μύστικο: (Mistico) Μικρό ιστιοφόρο µε πρύµη στρογγυλή όπως τα µεγάλα ιστιοφόρα. Είχε τρεις ιστούς, µε µεγάλα λατινοειδή ή τραπεζοειδή ιστία, από τα οποία το πλωριό και µεσαίο ιστία ήταν διπλάσια σε ύψος του πρυµνιού. Τα µύστικα χρησιµοποιήθηκαν το 1821 αποκλειστικά από τους Ψαριανούς. Λόγω της ταχύτητάς τους ήταν κατάλληλα για καταδροµές και πειρατείες. (Βλ. σχετ Το Ναυτικό του 21. Σήµερα έχει εκλείψει. Μυοδρόµων: Πολεµικό ευέλικτο τρικάταρτο πλοίο µε ιστιοφορία ρόµωνος. Στο πρυµναίο ιστό αντί για τετράγωνα ιστία έφερε επίδροµο. Σήµερα έχει εκλείψει. 15
Μυοπάρων: Βλ. Γολετόβρικο, λέγεται και Σκούνα. Ευέλικτο ιστιοφόρο µε δύο ιστούς. Σήµερα έχει εκλείψει. Νάβα: Μεγάλο εµπορικό ιστιοφόρο µε 3-4 ιστούς όλοι µε τετράγωνα ιστία (από κάτω προς τα επάνω: µάϊστρα, γάµπια, παπαφίγκο, κόντρα παπαφίγκο). Αρχικά τύπος µεγάλου πολεµικού µετά το 1821 χρησιµοποιήθηκε ως φορτηγό. Μικρότερο σε µέγεθος ήταν η Ναβέτα. Σήµερα ο τύπος αυτός διατηρείται στο εξωτερικό µόνο ως ιστιοφόρα κρουαζιερόπλοια. Ναρκαλιευτικό (Ν/Α): Πολεµικό πλοίο ναρκοπολέµου, αποκλειστικά για ναρκαλιεία. Ναρκοθέτις (Ν/Θ): Πολεµικό πλοίο ναρκοπολέµου, αποκλειστικά για ναρκοθέτηση Ναυαρχίδα 'η Αρχηγίδα: Πολεµικό πλοίο επιφανείας, στο οποίο επιβαίνει ο Ναύαρχος ή ο ιοικητής Μοίρας. Οπλιταγωγό: Πλοίο µεταγωγικό οπλιτών, συνήθως µετασκευασµένο ή επίτακτο επιβατηγό. Οχηµαταγωγό (Ο/Γ): Πολεµικό πλοίο µεταφοράς στρατ. οχηµάτων. Παράκτιο βοηθητικό: Πλοίο ανεφοδιασµού. Πάρων (ή Βρίκιο - Μπρίκι): Μεγάλο δικάταρτο ιστιοφόρο µε τετράγωνα ιστία και επί πλέον επίδροµο στο πρυµναίο. Ως πολεµικό του 1821 έφερε 12-18 πυροβόλα στο κατάστρωµα και πλήρωµα 100 άνδρες. Πέραµα: Κυκλαδίτικος τύπος πλοίου για µεταφορές επιβατών. Έφερε 2 ιστούς µε τριγωνικά πανιά και 2 φλόκους. Σε άπνοια χρησιµοποιούσε κουπιά. Τα περάµατα λεγόντουσαν και "κλεφτρίνες" επειδή χρησιµοποιήθηκαν και σαν πειρατικά. Περιπολικό: Μικρό πολεµικό σκάφος για επιτήρηση, περιπολία ακτών. περιπολικό πλοίο Περιπολικό ανθυποβρυχιακό (Π/Α): Περιπολικό ανθυποβρυχιακού πολέµου. Πετρελαιοφόρο (Π/Φ): Βοηθητικό πολεµικό πλοίο εφοδιασµού πλοίων στόλου. 16
Πολάκα (ή Πολάκκα): (Ιταλ. Polacca, Γαλλ. Polacre) Τύπος εµπορικού πλοίου στο τέλος του 18ου αι. µε αβακωτή πρύµη και υπόλοιπο σκάφος τύπου Γαβάρας. Έφερε τρεις ιστούς µε ιστία γάµπιες, ενώ στο τρίτο (κοντύτερο) έφερε µία ράντα. Τέτοια πλοία είχαν οι Υδραίοι που τα έθεσαν στον Αγώνα της Ανεξαρτησίας (Βλ. σχετ. Το Ναυτικό του 21) Πλωτό Νοσοκοµείο (Π/Ν): Συνήθως είναι επίτακτο επιβατηγό πλοίο για τις ανάγκες Υγειονοµικού σε εµπόλεµη περίοδο ή σε ειδικές έκτακτες καταστάσεις. Σε καιρό ειρήνης δεν υφίσταται. Πλωτό Συνεργείο (Π/Σ): Πολεµικό πλοίο τύπου φορτηγού µε διασκευασµένα κύτη σε πλείστα συνεργεία επισκευών και αποθήκες ανταλλακτικών. Πυραυλάκατος (ΤΠΚ): Σύγχρονο µικρό και ευέλικτο πολεµικό πλοίο µε κύριο οπλισµό πυραύλους που φέρει στο κατάστρωµα. Μέγ. ταχ. 70 κόµβοι. Πυρπολικό: Ιστιοφόρο δικάταρτο Βλ. σχετ Το Ναυτικό του 21. Ρυµουλκό (Ρ/Κ): Μικρό µηχανοκίνητο πλοίο µε ισχυρές µηχανές για ρυµουλκήσεις και προώσεις διακρινόµενο σε "µικρό" λιµένος και "µεγάλο" ανοικτής θάλασσας Συνοδό Υποβρυχίων (Σ/Υ): Πλοίο διασκευασµένο για τη παροχή υποστήριξης σε οµάδα Υ/Β όπως επισκευές, πυροµαχικά, ενδιαιτήσεις κλπ. εν υπάρχει σήµερα. Συνοδό στόλου: Πλοίο κατάλληλα διασκευασµένο για παροχή γενικής ή συγκεκριµένης υποστήριξης στα πλοία του στόλου πχ µεταφοράς πυροµαχικών, πετρελαιοφόρο, υδροφόρο, πλωτό συνεργείο, νοσοκοµείο κλπ. Τορπιλάκατος (Τ/Α): Μικρό και ευέλικτο πολεµικό πλοίο µε κύριο οπλισµό τορπίλες που φέρει στο κατάστρωµα. Μέγ. ταχ. 50 κόµβοι. Τορπιλοβόλο (Τ/Β): Παλαιό σκάφος µεγαλύτερο της Τορπιλακάτου µε κύριο οπλισµό τορπίλες. Ο τύπος αυτός δηµιουργήθηκε στο τελευταίο τέταρτο του 19ου αι. και χρησιµοποιήθηκε στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αι. µε εκτόπισµα 150-300 τον. Στην αρχή ήταν µικρότερο. Σήµερα έχει εκλείψει. Τορπιλοφόρο (Τ/Φ): Ονοµασία που δόθηκε στο πλοίο συνοδείας και υποστήριξης τορπιλικών σκαφών. Τράτα: Μεγάλη κωπήλατη ιστιοφόρος ή µηχανοκίνητη λέµβος αλιείας που όµως έχει χρησιµοποιηθεί ως πολεµικό σκάφος σε ανάγκες στόλου. Τρεχαντήρι: Μικρό ιστιοφόρο. Τροχήλατο: (Paddle wheel steamer). Ατµόπλοιο που κινείται µε ένα πρυµναίο ή δύο πλευρικούς συνήθως τροχούς, πριν της εφαρµογής της έλικας. Σήµερα έχει εκλείψει. Υδρογραφικό (Υ/Γ): Πλοίο που ανήκει στην Υδρογραφική Υπηρεσία. Υδροπτέρυγο (Υ/Π): Ταχύπλοο µε µόνιµα πτερύγια υπό τα ύφαλα. 17
Υδροφόρο (Υ/Φ): Βοηθητικό πολεµικό πλοίο εφοδιασµού πλοίων στόλου µε πόσιµο νερό. Υποβρύχιο (Υ/Β): Πολεµικό πλοίο που κινείται υπό και επί την επιφάνεια της θάλασσας µε κύριο οπλισµό τορπίλες. Σήµερα κατασκευάζονται πολύ µεγάλα πυρηνοκίνητα υποβρύχια, µε βαλλιστικούς διηπειρωτικούς πυραύλους (SSBN). Εµπορικό ναυτικό Ως εµπορικό πλοίο (merchant ship ή vessel) χαρακτηρίζεται, σε αντιδιαστολή των πολεµικών πλοίων, οποιοδήποτε πλοίο δια του οποίου πραγµατοποιείται εµπορική πράξη, µεταφέροντας πάσης φύσεως εµπορεύµατα (ξηρά, χύµα, υγρά), ή επιβάτες, ή οχήµατα, ή ζώα, ή εκτελεί βοηθητικές εργασίες ή και υπηρεσίες επ ωφελεία οικονοµικού κέρδους. Συνεπώς ως εµπορικά πλοία δεν χαρακτηρίζονται τα πολεµικά πλοία, τα πλοία των διωκτικών Αρχών, τα ιδιωτικά θαλαµηγά, τα σκάφη ερασιτεχνικής αλιείας, τα εκπαιδευτικά πλοία, τα επιστηµονικής έρευνας, όπως και εκείνα του ναυταθλητισµού. Ένα σύνολο εµπορικών πλοίων συγκροτούµενο, είτε κατά "τύπο πλοίου", είτε κατά σηµαία που φέρουν, απαρτίζει εµπορικό στόλο. Ειδικώτερα όµως, όταν το σύνολο αυτό έχει ως κοινό σηµείο αναφοράς τη σηµαία των πλοίων τότε λέγεται και εθνικός εµπορικός στόλος ή εµπορικός στόλος Χώρας. 18
Ναυτικά Επαγγέλµατα Οργάνωση Το ανώτατο επιτελικό όργανο του Πολεµικού Ναυτικού είναι το Γενικό Επιτελείο Ναυτικού (ΓΕΝ). Σκοπός του είναι να επικουρεί τον Αρχηγό του (Α/ΓΕΝ) και τον Υπουργό Εθνικής Άµυνα (ΥΕΘΑ) στην άσκηση ιοίκησης και Ελέγχου επί του προσωπικού, του υλικού και των µέσων του Πολεµικού Ναυτικού. Εκτός από τον Αρχηγό του, η σύνθεση του ΓΕΝ περιλαµβάνει: το Γενικό Επιθεωρητή Π.Ν και τον Οικονομικό Επιθεωρητή, οι οποίοι υπάγονται απ' ευθείας στον Α/ΓΕΝ. τον Υπαρχηγό του ΓΕΝ (Υ/ΓΕΝ), ο οποίος είναι υπεύθυνος για τη σωστή διοίκηση, διεύθυνση, συντονισμό και έλεγχο του Επιτελείου. αυτοτελείς Διευθύνσεις και Γραφεία που υπάγονται απευθείας στον Α/ΓΕΝ. υπαγόμενους στον Υ/ΓΕΝ Κλάδους του ΓΕΝ, με τις Διευθύνσεις, τα Τμήματα και Γραφεία που αυτοί περιλαμβάνουν. Τη διάρθρωση των Υπηρεσιών του ΓΕΝ αποτελούν οι τρεις κυρίως κλάδοι: 1. Το Αρχηγείο Στόλου (που υπάγονται όλα τα πολεμικά πλοία εκτός των βοηθητικών) 2. Η Διοίκηση Διοικητικής Μέριμνας Ναυτικού (ΔΔΜΝ) (που υπάγονται οι Ναύσταθμοι και τα βοηθητικά σκάφη και μέσα μεταφοράς ως και οι πάσης φύσεως εγκαταστάσεις ανεφοδιασμού) και 3. Η Διοίκηση Ναυτικής Εκπαίδευσης (ΔΝΕ) (που υπάγονται όλες οι παραγωγικές σχολές του Ναυτικού) Των παραπάνω ακολουθούν Ναυτικές ιοικήσεις και τα υπ αυτών Ναυτικά Κλιµάκια καθώς και άλλες ανεξάρτητες Υπηρεσίες όπως η Υπηρεσία Φάρων, η Υδρογραφική Υπηρεσία κ.ά. Οι Αξιωµατικοί του ΠΝ διακρίνονται σε Μαχίµους, Μηχανικούς και Σωµάτων. Τα Σώµατα είναι τρία: το Οικονοµικό, το Υγειονοµικό και το Σώµα Ειδικοτήτων. Τέλος, τέσσερα Σώµατα, όντας κοινά και για τους τρεις Κλάδους των Ενόπλων υνάµεων, εξυπηρετούν και το ΠΝ. Πρόκειται για το Σώµα Στρατολογικό-Στρατιωτικών Νοµικών Συµβούλων, το Σώµα Στρατιωτικών ικαστικών Γραµµατέων, το Σώµα Στρατιωτικών Ιερέων (τέως Θρησκευτικό) και το Σώµα ιοικητικών Στρατολογικού. Το ικαστικό Σώµα των Ενόπλων υνάµεων δεν αποτελεί στοιχείο των Ενόπλων υνάµεων, καθώς ανήκει στην προσωπικά και λειτουργικά ανεξάρτητη δικαστική εξουσία Α Κλάδος - Στόλος Υπηρεσίες / Διοικήσεις Διοίκηση Φρεγατών (ΔΦΓ) Διοίκηση 1ης Μοίρας Φρεγατών (ΔΜΦΓ 1) 19
Διοίκηση 2ης Μοίρας Φρεγατών (ΔΜΦΓ 2) Διοίκηση Κανονιοφόρων (ΔΚΦ) Διοίκηση Ταχέων Σκαφών (ΔΤΣ) Διοίκηση Ναρκοπολέμου (ΔΝΑΡ) Διοίκηση Αμφιβίων Δυνάμεων (ΔΑΔ) Διοίκηση Υποβρυχίων (ΔΥ) Διοίκηση Υποβρυχίων Καταστροφών (ΔΥΚ) 353 Μοίρα Ναυτικής Συνεργασίας (353 ΜΝΑΣ) Διοίκηση Ελικοπτέρων Ναυτικού (ΔΕΝ) Σχολή Εξάσκησης Ναυτικής Τακτικής (ΣΕΝΤ) Ναυτική Διοίκηση Αιγαίου (ΝΔΑ) Ναυτική Διοίκηση Ιονίου (ΝΔΙ) Ναυτική Διοίκηση Βορείου Ελλάδος (ΝΔΒΕ) Στο Πολεµικό Ναυτικό µπορεί κάποιος να σταδιοδροµήσει ως: μόνιμος Αξιωματικός, αφού πρώτα εκπαιδευτεί στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων (ΣΝΔ)ή στην Στρατιωτική Σχολή Αξιωματικών Σωμάτων (ΣΣΑΣ). μόνιμος Υπαξιωματικός, αφού πρώτα εκπαιδευτεί στη Σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών Ναυτικού (ΣΜΥΝ). Επαγγελματίας Οπλίτης (ΕΠ.ΟΠ.). Οπλίτης Βραχείας Ανακατάταξης (Ο.Β.Α.). Η εισαγωγή στις σχολές Ναυτικών οκίµων και Μονίµων Υπαξιωµατικών γίνεται µε τη µέθοδο των πανελλαδικών εξετάσεων. Θητεία 20
Το Κέντρο Εκπαίδευσης Ναυτικού στον Πόρο (Κ.Ε.Πόρος) Όσοι κληθούν να υπηρετήσουν τη θητεία τους στο Πολεµικό Ναυτικό θα πρέπει να παρουσιαστούν στο Κέντρο Εκπαιδεύσεως Παλάσκας (ΚΕΠΑΛ). Εκεί κάποιοι θα παραµείνουν για να συνεχίσουν την εκπαίδευσή τους. Κατά τη διάρκεια της προπαίδευσης, οι εκπαιδευόµενοι δεν επιτρέπεται να βγουν από το Κέντρο Εκπαιδεύσεως. Η προπαίδευση διαρκεί 14 έως 16 ηµέρες και αµέσως µετά ακολουθεί η ορκωµοσία, όπου σε κάθε εκπαιδευόµενο κοινοποιείται η ειδικότητα που θα λάβει. Ορισµένες από αυτές οδηγούν στο βαθµό του υπαξιωµατικού (κελευστή ή διόπου). Όσοι έχουν δίπλωµα Πλοιάρχου Γ Εµπορικού Ναυτικού ή ιατρού µπορούν να γίνουν Επίκουροι Σηµαιοφόροι (το αντίστοιχο του όκιµου Έφεδρου Αξιωµατικού στον Στρατό Ξηράς). Αµέσως µετά την απονοµή ειδικοτήτων ανακοινώνονται οι µεταθέσεις. Σε αντίθεση µε ότι γίνεται στο Στρατό Ξηράς, στο Ναυτικό δεν έχει εφαρµοστεί ακόµα ένα εξ ολοκλήρου αντικειµενικό σύστηµα µεταθέσεων. Έτσι ενώ στον Στρατό Ξηράς είναι υποχρεωτική η πεντάµηνη υπηρεσία σε παραµεθόριες περιοχές µετά την οποία είναι επίσης υποχρεωτική η µετάθεση των οπλιτών, στο Πολεµικό Ναυτικό προβλέπεται ότι είναι υποχρεωτική η τουλάχιστον εξάµηνη τοποθέτηση σε ναύσταθµους, πλοία ή υπηρεσίες νησιών. Η θητεία έχει διάρκεια 12 µηνών, µε εξαίρεση κάποιες ευπαθείς κατηγορίες οι οποίες υπηρετούν 9, 6 ή 3 µήνες. Στο Ναυτικό δεν ισχύει απαραίτητα η 5µηνη θητεία παραµεθορίου, ενώ παραµεθόριος θεωρείται κάθε περιοχή της Ελλάδος πλην των Αθηνών. Αποτέλεσµα του γεγονότος αυτού είναι πολλοί στρατεύσιµοι να υπηρετούν σε παραµεθόριες νησιωτικές περιοχές για όλη τη θητεία τους. Επίσης υπάρχει η δυνατότητα επίταξης, δηλαδή η δυνατότητα ενός διοικητή να µην εγκρίνει την µετακίνηση κατά την κρίση του. [εκκρεµεί παραποµπή] Η θητεία σε καράβια για οπλίτες έχει καταργηθεί, καθώς τα πλοία (πλην των βοηθητικών πλοίων του Π.Ν.) επανδρώνονται πλέον από επαγγελµατίες οπλίτες (ΕΠΟΠ). Όσον αφορά, τέλος, τις άδειες και τις ποινές, ισχύει ότι και στους υπόλοιπους Κλάδους των Ενόπλων υνάµεων. 21
Έρευνα με θέμα την μελέτη σχετικά με τη άποψη των νέων για το αν «η Ελληνική Ναυτιλία μπορεί να αποτελέσει επαγγελματική διέξοδο για τους ίδιους και για την Ελλάδα από την οικονομική κρίση» Η έρευνα που έγινε σε δείγµα 212 µαθητών/τριών του σχολείου µας,µας έδωσε καθοριστικές πληροφορίες για το αν «η Ελληνική Ναυτιλία μπορεί να αποτελέσει επαγγελματική διέξοδο για τους ίδιους και για την Ελλάδα από την οικονομική κρίση» α.ειδικότερα στην ερώτηση :ΑΝ Η ΝΑΥΤΙΛΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΙΕΞΟ Ο ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ. Το 51% απαντησε πως ίσως είναι διέξοδος απο την κρίση και το 11% είναι αμετανόητο πιστεύοντας πως αυτό είναι απίθανο. Στην ίδια έρευνα στην ερώτηση αν: Η ΝΑΥΤΙΛΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΔΙΕΞΟΔΟΣ οι μαθήτες απάντησαν: 22
Το 54% εμφανιζεται αναποφάσιστο με αυτή την προοπτική ενώ το 24% πιστεύει πως αυτό είναι εφικτό.το 20% είναι ωστόσο κάθετα αρνητικό Συμπεράσματα-Αναστοχασμοί Με την ολοκλήρωση της έρευνας μας είμαστε πλήρως καταρτισμένοι να προβούμε σε συμπεράσματα. Στη διαμόρφωση αυτών των συμπερασμάτων συνέβαλε και το ερωτηματολόγιο που συμπληρώθηκε απο μαθητές λυκείου και είχε ως σκοπό τη διερεύνηση της σχέσης των νέων με τη θάλασσα. Η πλειοψηφία των μαθητών κατάγονται απο παραθαλάσσια περιοχή και τρέφουν ιδιαίτερη αγάπη για τη θάλασσα.μάλιστα,μεγάλη μερίδα των μαθητών σκέφτεται να ακολουθήσει επαγγελματικά μια εργασία στενά συνδεδεμένη με τη θάλασσα παρά το γεγονός πως ένα τέτοιο επάγγελμα θα απορροφά πολύ απο το χρόνο και την ενεργητικότητα τους αλλά και το οποίο παραμονεύει κινδύνους. Καθόλου αλιοκαταφρόνητο δεν μπορεί να θεωρηθεί το ποσοστό των μαθητών που πιστεύουν πως η ναυτιλία ίσως αποτελεί τη μόνη διέξοδο της χώρας μας απο τη κρίση.με βάση το ερωτηματολόγιο, πολλοί νέοι 23
έχουν συγγενικά πρόσωπα που ασχολούντε με τη θάλασσα είτε επαγγελματικά είτε ερασιτεχνικά. Με πρόφαση λοιπόν αυτό το ερωτηματολόγιο και κατ επέκταση αυτή την έρευνα θέλουμε να υπενθυμίσουμε στούς πάντες τη δύναμη της ναυτιλίας μας η οποία είναι πρώτη στην Ευρώπη και μια απο τις καλύτερες του κόσμου.ευχή όλων μας είναι να καταφέρουμε να αξιοποιήσουμε σωστά αυτή μας τη δύναμη ώστε να αποκομίσουμε τα μέγιστα απο αυτή. Πήγες Πηγές: Wikipedia-Naytotopos.gr 24