Στην αυ γή του 21ου αιώ να η

128 ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2010

ΚΕΙΜΕΝΟ: Αν χης (ΠΖ) Κων στα ντί νος Χα με ζό που λος Οι πληροφορίες είναι η βάση κάθε σχεδίου δράσης Carl von Clausewitz (1780-1831) Στην αυ γή του 21ου αιώ να η πο λε μι κή χρή ση σύν θε των αι σθη τή ρων, α κα ριαί ων ε πι κοι νω νιών και ό πλων υψηλής α κρί βειας, έ χει κά νει ε ξί σου ση μα ντι κή με τη γνώ ση εκ μέρους μας των πλη ρο φο ριών του α ντι πά λου, την α παί τη ση του να μην γνω ρί ζει ε μάς ο α ντί πα λος. Αυ τές οι δύ ο ε πι τα κτι κές ό ψεις του μο ντέρ νου πο λέ μου, το ποθε τούν σε ορ θο λο γι στι κή βά ση την α πο στο λή του πλη ρο φορια κού πο λέ μου και των συναφών με αυ τόν, πλη ρο φο ρια κών ε πι χει ρή σε ων (Information Warfare/Information Operations - IW/IO). Ε κτι μά ται ό τι ο πλη ρο φο ρια κός πό λε μος α πο τε λεί μια ση μα ντική α πει λή, του λά χι στον κα τά τις πρώ τες δε κα ε τί ες της τρί της χι λιε τί ας, διό τι ε ξι σορ ρο πεί πο λιτι κά, οι κο νο μι κά και στρα τιω τικά το διε θνές πε δί ο με τα ξύ των ανα πτυγ μέ νων και των α να πτυσσο μέ νων χω ρών. Δί νει τη δυ νατό τη τα σε πρό σω πα, ο μά δες ή κρά τη να α πει λή σουν δυ νη τι κά με αυ τόν, α κό μα και την πλα νη τική υ περ δύ να μη. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΤΗΝ ΑΥΓΗ ΤΟΥ 21 ου ΑΙΩΝΑ 129

Στην ει κό να 1 φαί νε ται πα ρα στα τι κά η αύ ξη ση της τα χύ τη τας δια νο μής των πλη ρο φο ριών και πρό σβα σης σε αυ τές, μέ σα στον 20 ο αιώ να. Στη σημερινή εποχή, η ανάπτυξη των ηλεκτρονικών μέσων και στη συνέχεια του ψηφιακού ηλεκτρονικού υπολογιστή (Η/Υ), με τη μαζική του πλέον παραγωγή και Ει κό να 1: Η αύ ξη ση της τα χύ τη τας διανο μής και πρό σβα σης των πλη ρο φο ριών μέ σα στον 20 ο αιώ να (βι βλ. 2:Ι-12). παγκόσμια εξάπλωση, έχει οδηγήσει στην αστραπιαί α με τά δο ση και ε πεξερ γα σί α της γνώ σης (αλλά και άχρηστων πληροφοριών μαζί με αυτή). Η ψη φια κή - πλη ρο φο ρια κή ε πα νά στα ση εί ναι πλέον μια καθημερινή πραγματικότητα. Είτε αναφέρεται σε FTP μεταφορά τραπεζικών ή άλλων δεδομένων μεταξύ ιστοσελίδων, ή σε ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (electronic mail - email) ανάμεσα σε δύο φίλους ή τέλος σε ανταλλαγή μέσω ζεύξης δεδομένων (data link) συντεταγμένων στοχοποίησης μεταξύ φορέα και κατευθυνόμενου όπλου, μπορεί να συ νο ψι σθεί με τρεις μό νο λέξεις: Συ ντο νι σμός, ταχύτητα και ακρίβεια τα οποία γίνονται ο πολλαπλασιαστής δύναμης σε πολιτικό, οικονομικό και στρατιωτικό επίπεδο. Το Διαδίκτυο έχει αρχίσει να χρησιμοποιείται για επιστημονικούς σκοπούς από τη δεκαετία του 80, ε νώ κά θε στιγ μή που περ νά ει αυ ξάνο νται γεωμετρικά οι μεμονωμένοι χρήστες, οι εταιρίες, τα εκπαιδευτικά ιδρύματα και οι κάθε λογής οργανισμοί που συνδέονται σε αυτό. Όσο και αν φαίνεται Όργουελικά προφητικό, δεν εί ναι μα κριά ο και ρός ό που οι άν θρω ποι θα δια χω ρί ζο νται σε αυ τούς που εί ναι και σε ε κεί νους που δεν είναι συνδεδεμένοι στο Διαδίκτυο και τις Η αγ γλι κή λέ ξη information χρη σι μο ποιεί ται για να πε ρι γρά ψει κά θε πληρο φο ρί α μη ε πε ξερ γα σμένη, αυ τή δη λα δή που δεν έ χει πε ρά σει τον κύ κλο ε πε ξερ γα σί ας έ τσι ώ στε να εί ναι δυ να τή η α ξιοποί η σή της. 130

πληροφορίες που αυτό παρέχει. Σε αυτούς που έχοντας γνώση της ψηφιακής πραγματικότητας θα συσσωρεύουν τον οικονομικό και πληροφοριακό πλούτο και σε εκείνους που αποκομμένοι από αυτήν θα γίνονται ολοένα και φτωχότεροι. Η εξέλιξη βέβαια συνεχίζεται και ήδη ξεκίνησαν οι ενέργειες για την διάδοχη κατάσταση του σημερινού Internet το α πο κα λού με νο Internet ε πό μενης γε νιάς (Next Generation Internet - NGI). Πριν πε ρά σου με στην α νά λυ ση των ο ρι σμών του πλη ρο φο ρια κού πο λέ μου, κρίνεται σκόπιμο να διευκρινιστεί η διαφορά μεταξύ των όρων πληροφοριακού και κυβερνοπολέμου. Αρκετοί στις μέρες μας θεωρούν, εσφαλμένα, τις έννοιες του πληροφοριακού πολέμου (Infowar) και του κυβερνοπολέμου (Cyberwar) ταυτόσημες ενώ δεν είναι. Στην πραγματικότητα ο κυβερνοπόλεμος αποτελεί ένα υποσύνολο του πληροφοριακού πολέμου. Ένα από τα επίπεδα στα οποία είναι ενδεχόμενο να διεξαχθούν οι πληροφοριακές επιχειρήσεις (ΙΟ), αλλά όχι το μοναδικό, είναι ο κυβερνοχώρος και το διαδίκτυο. Άλλα επίπεδα διεξαγωγής IW/IO εκτός από το κλασσικό πεδίο της μάχης σε ξηρά, θάλασσα και αέρα, είναι το διάστημα, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, οι πολιτιστικές δραστηριότητες αλλά και ο ίδιος ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Ο ΡΙ ΣΜΟΙ Η αγγλική λέξη information χρησιμοποιείται για να περιγράψει κάθε πληροφορία μη επεξεργασμένη, αυτή δηλαδή που δεν έχει περάσει τον κύκλο επεξεργασίας έτσι ώστε να είναι δυνατή η περαιτέρω τακτική - επιχειρησιακή - στρατηγική αξιοποίησή της. Πρακτικά ο όρος information περιέχει εκτός από τα χρήσιμα και πολλά άλλα στοιχεία τα οποία είναι άχρηστα για μια συγκεκριμένη αποστολή. Είναι λοιπόν δό κι μο να πού με ό τι ο ό ρος information α πο τε λεί ται α πό δύο συν θε τι κά τα οποία σχηματίζουν την ακόλουθη εξίσωση: Πληροφοριακός πόλεμος και Information Warfare (IW) ή πιο σύντομα Infowar όπως παρουσιάζεται στη διεθνή βιβλιογραφία, είναι το σύνολο των δραστηριοτή των στο ο ποί ο χρη σι μο ποιού νται ό λα τα ερ γα λεί α της εθνι κής ά μυ νας μιας χώρας, για να σχηματιστεί ένα πληροφοριακό κενό στον αντίπαλο, έτσι ώστε να επιτευχθεί η πληροφοριακή υπεροχή (Information superiority) και το στρατιωτικό πλεονέκτημα. Πληροφοριακή υπεροχή ονομάζεται ο βαθμός κυριαρχίας στο πληροφοριακό πεδίο, στον οποίο είναι δυνατή η διεξαγωγή των επιχειρήσεων από τις φίλιες δυνάμεις χωρίς αποτελεσματική αντίσταση από τον αντίπαλο. Το ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων του πληροφοριακού πολέμου σε τακτικό (tactical), επιχειρησιακό (operational) και στρατηγικό (strategic) επίπεδο παρουσιάζεται σχηματικά στην εικόνα 2. Ειδικότερα για τις Αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις στο στρατηγικό επίπεδο διακρίνονται δύο υποσύνολα, το εθνικό στρατηγικό (strategic national) και το στρατηγικό θεάτρου (strategic theater). Ο πληροφοριακός πόλεμος έχει σαν αποστολή του να ανιχνεύσει, υποκλέψει και να διαφθείρει ή καταστρέψει τις πληροφορίες και το σύστημα πληροφοριών του αντίπαλου ενώ ταυτόχρονα να προστατέψει τα φίλια αντίστοιχα από ανάλογες ενέργειες του εχθρού. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΤΗΝ ΑΥΓΗ ΤΟΥ 21 ου ΑΙΩΝΑ 131

Ει κό να 2: Το Φά σμα του Πλη ρο φο ρια κού Πο λέ μου. Όπως φαίνεται και στην εικόνα 2, η εφαρμογή του πληροφοριακού πολέμου και της ευρύτερης από αυτόν έννοιας, των ευρύτερων πληροφοριακών επιχειρήσε ων (IW/ΙΟ) στο ε πιχει ρη σια κό και τα κτι κό ε πί πε δο, διε ξά γε ται με τον Πό λε μο Διοί κη σης και Ελέγ χου (Command Control Warfare - C2W) τό σο ε να ντίον της στρατιωτικής όσο και εναντίον της φυσικής υποδομής του αντιπάλου. O C2W καθίσταται ουσιαστικά εφαρμογή του IW/IO στις στρατιωτικές επιχειρήσεις. Ξεκινάει από την περίοδο της ειρήνης, συνεχίζεται στην ένταση / κρίση / σύγκρουση αλλά 132 ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2010

και κα τά την ε πι στρο φή στην ει ρή νη. Η συνεργασία των πέντε συστατικών στοιχείων - εργαλείων που στηρίζουν το οι κο δό μη μα του C2W και κα τά συ νέ πεια και του πλη ρο φο ρια κού πο λέ μου, παρουσιάζεται στην εικόνα 3. Αυτή η συνεργασία των πέντε συστατικών - εργαλείων μεταξύ τους είναι που μεγεθύνει την μαχητική τους ικανότητα. Η δραστηριότητα του κά θε ε νός α πό τα πέ ντε συ στα τι κά στοι χεί α του πλη ρο φο ρια κού πο λέ μου, Ει κό να 3: Τα πέ ντε Συ στα τι κά Στοι χεί α - Ερ γα λεί α του C2W. περιγράφεται συνοπτικά στον πίνακα 1 και αναλυτικά στις επόμενες ενότητες. Με τον ό ρο διοί κη ση και έ λεγ χος (Command Control - C2) πε ρι γρά φε ται η εξάσκηση εξουσίας και η παροχή κατευθύνσεων από έναν καθορισμένο διοικητή σε καθοριζόμενες ή αποσπασμένες σε αυτόν δυνάμεις. Ο C2 με τη σει ρά του διαι ρεί ται σε: Επιθετικό (C2-attack) για αποτροπή των αντίπαλων διοικητών από τη δυνατότη τα να διοι κή σουν και να ε λέγ ξουν τις δυνά μεις τους. Ο ε πι θε τι κός C2 α πα ντά ται στη διε θνή βιβλιο γρα φί α και με τον ταυ τό ση μο ό ρο counter-c2. Προστασίας (C2-Protection) για άμυνα των φίλιων συστημάτων C2 από επιθετικές προσπάθειες του αντιπάλου, αλλά και αντιστροφή ενδεχόμενων τέτοιων ενεργειών σε φίλιο πλεονέκτημα. Ο C2 είναι μια συνεχής κυκλική διαδικασία στην οποία ο διοικητής παίρνει αποφά σεις και ε ξα σκεί την ε ξου σί α του στους υπ αυ τόν διοι κη τές για την εκ πλή ρω ση μιας αποστολής. Αυτή η διαδικασία περιγράφεται από τον κύκλο απόφασης και ε κτέ λε σης ή στα αγ γλι κά OODA loop α πό τα αρ χι κά των λέ ξε ων Observe = Πα ρατη ρώ (το πε ρι βάλ λον για συλ λο γή πλη ρο φο ριών), Orient = Κα τευ θύ νω (ε κτι μώ την κατάσταση που έχω παρατηρήσει), Decide = Αποφασίζω (σχεδιάζω τον τρόπο δράσης), Act = Ενεργώ (δρω με βάση το σχέδιο). Η συνολική αλληλεπίδραση των ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΤΗΝ ΑΥΓΗ ΤΟΥ 21 ου ΑΙΩΝΑ 133

Ει κό να 4: Η αλ λη λε πί δρα ση φί λιου και α ντί πα λου συ στή μα τος C2. φίλιων και αντίπαλων συστημάτων C2 παρουσιάζεται στην εικόνα 4. Ο C2W έχει εφαρμογή τόσο σε πολεμικές επιχειρήσεις όσο και σε στρατιωτικές ε πι χει ρή σεις ε κτός πο λέ μου (Military Operations Other Than War - MOOTW). Τα συστατικά του C2W εφαρμόζονται σε συνεργασία το καθένα με τα άλλα, για την υποστήριξη των παραπάνω επιχειρήσεων σε ξηρά, θάλασσα, αέρα αλλά τουλάχιστον για την πλανητική υπερδύναμη και στο διάστημα. Όλες οι δραστηριότητες του IW/IO διεξάγονται μέσω τεσσάρων τεχνικών. Αυτές, αφ ε νός μεν δεν εί ναι α μοι βαί α α πο κλειό με νες με τα ξύ τους, αφ ε τέ ρου δε μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο σαν επιθετικές όσο και σαν αμυντικές. Άρ νη ση της πλη ρο φο ρί ας (Denial of Information - DoI). Πα ρα δείγ μα τα αποτελούν: Α πόκρυ ψη και κα μου φλάζ ή τε χνο λο γί α ε λεγ χό με νης H/M υ πο γρα φής, γνω στή ευ ρύ τε ρα ως stealth. Τα Α/Φ και πλοί α stealth χρη σι μοποιούν τη σχε δίαση σχήματος και τα απορροφητικά υλικά για να παραμένουν ανεντόπιστα από τα Ρ/Ε και την ψύ ξη των ε ξα γω γών καυ σα ε ρί ων για α πό κρυ ψη α πό αι σθη τή ρες υπέρυθρης ακτινοβολίας (Infrared - IR). Η χρήση της κρυπτογραφίας και κωδικοποίησης έτσι ώστε να αποτραπούν 134 ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2010

Το Δια δί κτυο έ χει αρ χίσει να χρη σι μο ποιεί ται για ε πι στημο νι κούς σκο πούς α πό τη δε καε τί α του 80, ε νώ κά θε στιγ μή που περ νά ει αυξάνο νται γε ω με τρι κά οι με μο νω μέ νοι χρή στες, οι ε ται ρί ες, τα εκ παι δευτι κά ιδρύ μα τα και οι κά θε λο γής ορ γα νι σμοί που συν δέ ο νται σε αυ τό. κάποιοι ανεπιθύμητοι χρήστες από την πρόσβαση σε αρχεία Η/Υ που δεν επιθυμούμε να έχουν απεριόριστη πρόσβαση. Πα ρα πλάνη ση και μί μη ση (Deception & Mimicry - D&M). Η εκούσια καταχώρηση παραπλανη τι κών πλη ρο φο ριών. Πα ρα δείγ μα τα α πο τελούν: Ο ε νερ γη τι κός πα ρεμ βο λέ ας Ρ/Ε (active radar jammer) ε νός πλοί ου, ο ο ποί ος εκ πέμπει σήματα κλοπής πύλης απόστασης (RGPO) προς ένα ε χθρι κό Ρ/Ε, τα ο ποί α πε ριέ χουν ε σφαλ μέ νη την πλη ρο φο ρί α μέ τρη σης α πό στα σης (μι κρό τε ρη ή μεγαλύτερη από την πραγματική). Η χρή ση διά φο ρων προ γραμ μά των λο γισμι κού (software) τύ που Δού ρειος Ίπ πος (Trojan Horse) για πα ρα πλά νη ση ως προς την ταυ τότη τα του ει σβο λέ α σε έ να σύ στη μα ή δί κτυο Η/Υ. Διά σπαση και κα τα στρο φή (Disruption & Destruction - D&D). Η κα τα χώ ρη ση μιας πλη ροφορίας στο σύστημα διοίκησης, ελέγχου και πληρο φο ριών (ΣΔΕΠ) του α ντι πά λου, η ο ποί α του προ κα λεί κά ποια δυ σλει τουρ γί α ή και σα φής καταστροφή του αντιπάλου ΣΔΕΠ. Παραδείγματα αποτελούν: Η ε φαρμο γή πα ρεμ βο λής θο ρύ βου (communications noise jamming) σε έ να δί κτυο στρατιωτικών επικοινωνιών. Η χρήση όπλων ηλεκτρομαγνητικού παλμού (Electromagnetic Pulse - EMP) τα ο ποί α κα τα στρέφουν τό σο τον ε ξο πλι σμό Ρ/Ε και ε πι κοι νω νιών ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΤΗΝ ΑΥΓΗ ΤΟΥ 21 ου ΑΙΩΝΑ 135

ό σο και τα δίκτυα Η/Υ του α ντι πά λου. Υπονόμευση / ανατροπή (Subversion - SUB). Η καταχώρηση μιας πληροφορίας η οποία προκαλεί μια διαδικασία αυτοκαταστροφής στο αντίπαλο ΣΔΕΠ. Η χρήση παραπλανητικών σημάτων τα οποία προκαλούν την πρόωρη ενεργοποίηση πυροσωλήνων σε κατευθυνόμενα βλήματα. Λογικές βόμβες, ιοί και άλλα καταστροφικά προγράμματα (software) Η/Υ τα ο ποί α χρη σι μο ποιούν τους πό ρους του ίδιου του λει τουρ γι κού συ στή μα τος του υ πο λο γι στή για να το βλά ψουν. Οι στό χοι των πλη ρο φο ρια κών ε πιχει ρή σε ων μπο ρεί να εί ναι τεσ σά ρων ει δών: Ηγεσία (πολιτική, στρατιωτική, κοινωνική, πολιτιστική). Πο λι τι κή υ πο δο μή (τη λε πι κοι νω νί ες, με τα φο ρές, ε νέργεια, οι κο νο μί α, παραγωγή). Στρα τιω τι κή υ πο δο μή (ε πι κοι νω νί ες, πλη ρο φο ρί ες, διοι κη τι κή μέ ρι μνα, επιχειρήσεις). Οπλικά Συστήματα (αεροσκάφη, πλοία, πυροβόλα, αεράμυνα, κατευθυνόμενα όπλα). Σε αυτό το σημείο και πριν περάσουμε στις επόμενες ενότητες, κρίνεται σκόπι μο να πα ρου σια στούν οι δια φορές με τα ξύ των εν νοιών των αγ γλι κών λέ ξε ων information και intelligence. Information ό πως α να φέ ρε ται και πα ρα πά νω ο νο μά ζε ται κά θε πλη ρο φο ρί α μη επεξεργασμένη, αυτή δηλαδή που δεν έχει περάσει τον κύκλο επεξεργασίας ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Φυσική Καταστροφή (Physical Destruction) Η/Ν Πόλεμος (Electronic Warfare - EW) Ασφάλεια Επιχειρήσεων (Operations Security- OPSEC) Ψυχολογικές Επιχειρήσεις (Psychological Operations-PSYOP) Στρατιωτική Παραπλάνηση (Military Deception) Η καταστροφή σημαντικών κόμβων του συστήματος C2W του αντιπάλου Η κυ ριαρ χί α στο Η/Μ φά σμα μέ σω των Electronic Warfare Support, Electronic Attack και Electronic Protection. Η αποτροπή του αντιπάλου από συλλογή πληροφοριών για τις δυνατότητες, προθέσεις των φίλιων δυνάμεων. Ο ε πη ρε α σμός α ντί πα λων ο μά δων ή των η γε τών τους με τη μεταφορά συγκεκριμένων μηνυμάτων / προτάσεων. Εφαρμόζονται σε άρρηκτο συνδυασμό / συ νερ γα σί α με α σφά λεια ε πι χει ρή σε ων και παραπλάνηση. Η α κού σια κα θο δή γη ση του α ντι πά λου σε λανθα σμέ νη ε κτί μη ση της κα τά στα σης και α νά λο γες λανθασμένες αποφάσεις. Πί να κας 1: Οι Δραστη ριό τη τες των Συ στα τι κών Στοι χεί ων - Ερ γα λεί ων του C2W. 136 ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2010

πληροφοριών (Intelligence cycle). Αυτός αποτελείται από τα στοιχεία συλλογής, επεξεργασίας, παραγωγής, διανομής, σχεδίασης και κατευθύνσεων πληροφοριών που αφορούν μια συγκεκριμένη αποστολή και παρουσιάζεται στην εικόνα 5. Intelligence ο νο μά ζε ται η ε πε ξερ γα σμέ νη πλέ ον πλη ρο φο ρί α. Το προ ϊ όν δηλαδή της διαδικασίας του κύκλου επεξεργασίας των πληροφοριών. Ει κό να 5: Ο κύ κλος ε πε ξερ γα σί ας των πλη ρο φο ριών. ΤΑ ΣΥ ΣΤΑ ΤΙ ΚΑ - ΕΡ ΓΑ ΛΕΙΑ ΤΟΥ ΠΛΗ ΡΟ ΦΟ ΡΙΑ ΚΟΥ ΠΟ ΛΕ ΜΟΥ Σε αυτή την ενότητα θα επιχειρηθεί η παρουσίαση των πέντε συστατικών - εργαλείων των στρατιωτικών εφαρμογών του Πληροφοριακού Πολέμου, έτσι ώστε να φωτιστούν περισσότερο τα σημεία εκείνα που είναι ευρύτερα άγνωστα. ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ (PHYSICAL DESTRUCTION) Φυσική καταστροφή μιας διαδικασίας ή εγκατάστασης IW/IO (στρατηγεία, δίκτυα ε πι κοι νω νιών - Η/Υ - αι σθη τή ρων, μο νά δες πα ρο χής - δια νο μής ε νέρ γειας κ.λπ.) ση μαί νει ό τι αυ τή δεν μπο ρεί να ε πι χει ρεί μό νι μα ή για μια συ γκε κρι μέ νη χρο νι κή πε ρί ο δο. Προ η γεί ται η φά ση της στο χο ποί η σης και έπε ται η φά ση της ε κτί μη σης βλα βών / ζη μιών (Battle Damage Assessment - BDA). Πρέ πει δε να θεσπί ζο νται α πό τη φά ση της σχε δί α σης μέ τρα α πο τε λε σμα τι κό τη τας του στό χου C2 μετά τη φυσική καταστροφή του. Αυτά συλλεγόμενα από τις υπηρεσίες πληροφοριών καθορίζουν την επιτυχία της φυσικής καταστροφής. Υπάρχουν τρεις κατηγορίες φυσικής καταστροφής. Αυτές είναι: Κατηγορία K (K-Κill) όπου η διαδικασία ή εγκατάσταση IW/IO δεν είναι δυνατόν να επισκευαστεί. Κατηγορία F (F-Κill) όπου η διαδικασία ή εγκατάσταση IW/IO δεν είναι δυνατόν να επιχειρήσει. Κατηγορία Μ (M-Kill) όπου ένας κινητός / ταχυκίνητος (mobile) στόχος δεν μπορεί να κινηθεί. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΤΗΝ ΑΥΓΗ ΤΟΥ 21 ου ΑΙΩΝΑ 137

Η ΛΕ ΚΤΡΟ ΝΙ ΚΟΣ (Η/Ν) ΠΟΛΕ ΜΟΣ (ELECTRONIC WARFARE - EW) Ο Η/Ν πόλεμος είναι η στρατιωτική δραστηριότητα που περιγράφει το φάσμα ενεργειών για τα ακόλουθα: Προσ διο ρι σμό, α να γνώ ρι ση, εκ με τάλ λευ ση (τα κτι κή - ε πι χει ρη σια κή) των Η/Ν εκ πο μπών. Τη χρήση ηλεκτρομαγνητικής (Η/Μ) και κατευθυνόμενης ενέργειας με σκοπό τη μείωση ή παρεμπόδιση εκμετάλλευσης του Η/Μ φάσματος από τον εχθρό και μέσω αυτού την επίθεση εναντίον του. Ε πι βε βαί ω ση α πο τε λε σμα τι κής χρή σης του Η/Μ φά σμα τος α πό τις φί λιες δυνάμεις. Ο Η/Ν Πό λε μος πε ρι λαμ βά νει τρεις με γά λες υ πο διαι ρέ σεις δρα στη ριο τή των. Αυ τές εί ναι τα ES, EA, EP που προ έρ χο νται α πό την ε ξέ λι ξη των πα λιό τε ρων α ντί στοι χων ESM, ECM, EPM τις ο ποί ες διευ ρύ νουν και εν θυ λα κώ νουν χω ρίς να α κυ ρώ νουν. Συνο πτι κά οι υ πο διαι ρέ σεις - η ό πως πα ρα δο σια κά α πο κα λεί ται το δέ ντρο - του Η/Ν πο λέ μου για τον 21 ο αιώ να, πε ρι γράφο νται στην ει κό να 6 και αναλυτικότερα αυτές είναι: Υποστήριξη Ηλεκτρονικού Πολέμου (Electronic Warfare Support - ES πρώ ην ESΜ) Περιλαμβάνει ενέργειες κάτω από τον άμεσο έλεγχο ενός επιχειρησιακού Διοικητή για ερευνά - αναγνώριση - προειδοποίηση απειλής (Threat Warning and Recognition), συλλογή- υποστήριξη (Collection Supporting) και τέλος ραδιογωνιομέτρηση (Direction Ει κό να 6: Οι Υ πο διαι ρέ σεις του Η/Ν Πο λέ μου τον 21 ο αιώ να. 138 ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2010

Finding) με σκο πό τον ε ντο πι σμό των πη γών της εκ πεμπόμενης Η/Μ ενέργειας. Έτσι τα ES αποτελούν πηγή πληροφοριών για την λήψη άμεσων αποφάσεων επί των EΑ, ΕP, για στοχοποίηση, αποφυγή εχθρικών δυνάμεων και για άλλες τακτικές εφαρμογές. Εξέχουσα θέση για την ηλεκτρονική συλλογήυ πο στή ρι ξη στις ε πι κοι νω νιακές συ χνό τη τες σε στρατηγικό επίπεδο, κατέχει το σύστημα Echelon. Με το σύστημα αυτό, σε συνεργασία με Μ. Βρετανία, Καναδά, Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία εισάγονται για επεξεργασία στους Η/Υ της NSA ένα εκατομμύριο μηνύματα κάθε 30. Αυτά, εκτιμάται ότι υποκλέπτονται από παρακολουθήσεις σε παγκόσμια κλίμακα, σταθερών, κινητών και δορυφορικών τηλεφωνικών δικτύων, τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών ειδήσεων και φυσικά ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Το δεύ τε ρο μι σό του 20 ου αιώ να εί χε ε πικρα τή σει διε θνώς ο ό ρος Electronic Countermeasures (ECM). Σή με ρα και με προ ο πτι κή στον 21 ο αιώ να α πα ντά ται ό λο και α ραιό τε ρα στη διε θνή βι βλιο γρα φί α και πρα κτι κή ε φαρμο γή, για τί ο ό ρος Electronic Attack τον διευ ρύ νει έ τσι ώ στε να πε ριέ χει και τις νέες τε χνο λο γί ες. Ηλεκτρονική Επίθεση (Electronic Attack - Ε Α πρώ ην ECM) Η ηλεκτρονική επίθεση (ΕΑ) περιλαμβάνει όλες εκείνες τις ενέργειες προς αποφυγή ή μείωση της α πο τε λε σμα τι κής ε χθρι κής χρή σης του Η/Μ φάσμα τος με κα τα στρο φι κές ή μη κα τα στρο φι κές με θό δους για τον α ντί πα λο (HARD ή SOFT KILL). Το δεύτερο μισό του 20 ου αιώνα είχε επικρατήσει διε θνώς ο ό ρος Electronic Countermeasures (ECM). Σήμερα και με προοπτική στον 21 ο αιώ να α πα ντάται ό λο και α ραιό τε ρα στη διε θνή βι βλιο γρα φί α και πρακτική εφαρμογή, γιατί ο όρος EA τον διευρύνει έτσι ώστε να περιέχει και τις νέες τεχνολογίες. Εκτός από τα παραδοσιακά αντίμετρα, μία νέα μορφή μη καταστροφικής Η/Ν επίθεσης αλλά παρ όλα αυτά δραματικά εξοντωτικής, έχει εισαχθεί με την όλο και μεγαλύτερη χρήση των δικτύων Η/Υ (Computer Networks) για την υ πο στή ρι ξη ΣΔΕΠ καθώς και μεμονωμένων Η/Υ ενσωματωμένων σε συστήματα αισθητήρων, επικοινωνιών ή συστημάτων αυτομάτου ελέγχου (ΣΑΕ) οπλικών συστημάτων. Πρόκειται για την ηλεκτρονική εισαγωγή ιών Η/Υ σε ένα τέτοιο σύστημα, με έμμεσους ή άμεσους τρόπους. Οι κα τα στρο φι κές (destructive) μέ θο δοι Ε Α ονο μά ζο νται και HARD KILL για τί έ χουν σκο πό την φυσική καταστροφή των φορέων στόχων τους. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΤΗΝ ΑΥΓΗ ΤΟΥ 21 ου ΑΙΩΝΑ 139

Ηλεκτρονική Προστασία (Electronic Protection - EP πρώ ην EPM) Είναι ενέργειες που λαμβάνονται προκειμένου να διατηρηθεί η αποτελεσματικότητα της χρησιμοποίησης του Η/Μ φάσματος από τις φίλιες δυνάμεις. Ο όρος έχει επίσης διευρυνθεί σε σχέση με τον προγενέστερο EPM, για να περιλάβει την χρήση μέτρων όπως: Προστασία από τον Εχθρικό Η/Ν Πόλεμο: Έ λεγ χος Η/Μ εκ πο μπών (Emission Control - EMCON). Ηλεκτρομαγνητική σκλήρυνση (Electromagnetic Hardening). Προστασία από τον φίλιο Η/Ν Πόλεμο: Έ λεγ χος Η/Μ εκ πο μπών (Emission Control - EMCON). Ασφάλεια επικοινωνιών (Communications Security - COMSEC). Α πο φυ γή αλ λη λο σύ γκρου σης συ χνο τή των H/N Πο λέ μου (Frequency Deconfliction). Είναι η συστηματική διαδικασία διαχείρισης των συχνοτήτων για τη συ ντο νι σμέ νη χρή ση του Η/Μ φάσμα τος α πό τις φί λιες δυ νά μεις, σε ε πι χει ρήσεις, επικοινωνίες και πληροφορίες. ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ (OPERATIONS SECURITY- OPSEC) Ασφάλεια επιχειρήσεων (Operations Security- OPSEC) είναι η διαδικασία προσδιορισμού της ταυτότητας κρίσιμων πληροφοριών και στη συνέχεια ανάλυσης των φί λιων ε νερ γειών που σχε τί ζο νται με στρα τιω τι κές ε πι χει ρή σεις αλ λά και άλ λες δραστηριότητες έτσι ώστε: Να αναγνωριστεί η ταυτότητα των δραστηριοτήτων εκείνων που είναι δυνατόν να παρακολουθούνται από εχθρικά συστήματα συλλογής πληροφοριών. Να καθοριστεί ποιά στοιχεία αφορούν τις ημέτερες δυνάμεις, τα οποία αν αποκτηθούν από τα εχθρικά συστήματα συλλογής πληροφοριών, ερμηνευμένα και συνθεμένα είναι δυνατόν να αποδώσουν έγκαιρα σημαντικές πληροφορίες στον αντίπαλο. Να επιλεγούν και εκτελεστούν μέτρα τα οποία να εξαλείψουν ή να μειώσουν σε ένα αποδεκτό επίπεδο τα τρωτά σημεία των ενεργειών των φίλιων δυνάμεων ως προς την εκ με τάλ λευ σή τους α πό τον α ντί πα λο. Το αρκτικόλεξο OPSEC απαντάται στη διεθνή βιβλιογραφία και για την ερμηνεία του όρου operational security ο οποίος είναι ταυτόσημος με την ασφάλεια επιχειρήσεων. Το κυριότερο χαρακτηριστικό της ασφάλειας επιχειρήσεων είναι ότι αποτελεί μια διαδικασία. Δεν είναι μια συλλογή συγκεκριμένων κανόνων και οδηγιών οι οποίες είναι δυνατό να εφαρμοσθούν σε οποιαδήποτε επιχείρηση. Διαφέροντας από τα προγράμματα ασφαλείας τα οποία έχουν σαν σκοπό την προστασία διαβαθμισμένων πληροφοριών, η ασφάλεια πληροφοριών έχει σαν έργα της την αναγνώριση, έλεγχο και προστασία των γενικά αδιαβάθμητων θεμάτων τα οποία σχετίζονται με διάφορες στρατιωτικές η άλλες δραστηριότητες πληροφοριακού πολέμου. Η ασφάλεια επιχειρήσεων και τα προγράμματα ασφαλείας πρέπει να είναι στενά σχεδιασμένα και συντονισμένα ώστε να εξασφαλίζουν όλες τις πλευρές των παραπάνω επιχειρήσεων. Η αναπόφευκτη παρουσία των μέσων μαζικής ενημέρωσης (ΜΜΕ) στις στρατιωτικές επιχειρήσεις κάνει την ασφάλεια επιχειρήσεων μια περίπλοκη υπόθεση. Επίσης η παρουσία των ΜΜΕ στα πεδία των επιχειρήσεων και η δυνατότητά τους για επικοι- 140 ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2010

Ει κό να 7: Τα δύ ο εί δη των δια δι κα σιών της Α σφά λειας Ε πι χει ρή σε ων. νωνίες με απευθείας μετάδοση εικόνας και ήχου σε πραγματικό χρόνο, προσφέρουν το δυναμικό να είναι μια εξαιρετική πηγή πληροφοριών για οποιονδήποτε αντίπαλο. Η αποστέρηση του αντιπάλου διοικητή από τέτοιου είδους κρίσιμες πληροφορίες (πχ. απογείωση Α/Φ, απόπλους πλοίων, διασπορά στρατευμάτων κ.λπ.) συνεισφέρει στην αβεβαιότητά του και καθυστερεί τη λήψη των αποφάσεων. Υπάρχουν δύο ειδών διαδικασίες ασφαλείας πληροφοριών. Η διαδοχική και η προσαρμοζόμενη, οι οποίες παρουσιάζονται συνοπτικά στην εικόνα 7 αριστερά και δε ξιά α ντί στοι χα. Η ασφάλεια επιχειρήσεων δεν είναι μια διαδικασία αποκομμένη από τα άλλα συστατικά του IW/IO. Εφαρμόζεται σε συνεργασία με καλοσχεδιασμένα σχέδια παραπλάνησης και ψυχολογικών επιχειρήσεων. Στην επιθετική της μορφή (C2-attack) η OPSEC, επιδιώκει την εκμηδένιση του αντίπαλου συστήματος πληροφοριών, έτσι ώστε να προκαλέσει δυσχέρεια ή και ανικανότητα στον αντίπαλο διοικητή να ελέγξει τις δυνάμεις του αποτελεσματικά. Στην αμυντική της μορφή (C2-protection), έχει σαν αντικειμενικό σκοπό την απόκρυψη πληροφοριών που αφορούν τις φίλιες δυνάμεις και με τη χρήση της παραπλάνησης, εισαγωγή ψευδών πληροφοριών στο σύστημα C2 του αντιπάλου. Επίσης είναι αποδεκτό ότι ο εκάστοτε διοικητής πρέπει να είναι έτοιμος για την ανάληψη κά ποιου βαθ μού κιν δύ νου ό ταν ε πι λέ γει ή ό χι τη λή ψη μέ τρων OPSEC. ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ (PSYCHOLOGICAL OPERATIONS-PSYOP) Εί ναι προ σχε δια σμέ νες ε νέρ γειες με τά δο σης ε πι λεγ μέ νων πλη ρο φο ριών και μη νυ μά των σε συ γκε κρι μέ να α κρο α τή ρια, για ε πί δρα ση στα συ ναι σθή μα τα, τα κί νη τρα, την α ντι κει με νι κή λο γι κή και τε λι κά στη συ μπερι φο ρά α ντι πά λων (και όχι μόνο) κυβερνήσεων, οργανισμών, στρατιωτικών σχηματισμών, ομάδων ή και ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΤΗΝ ΑΥΓΗ ΤΟΥ 21 ου ΑΙΩΝΑ 141

ατόμων. Ο σκοπός των ψυχολογικών επιχειρήσεων, είναι να παρακινήσουν ή να εν δυ να μώ σουν τη στά ση και συ μπε ρι φο ρά του στόχου τους, έ τσι ώ στε αυ τές να είναι ευνοϊκές για τον ενορχηστρωτή τους. Ε κτός α πό τις ψυ χο λο γι κές ε πι χει ρή σεις (PSYOP) και του προ ερ χό με νου α πό αυτές ψυχολογικού πολέμου (Psychological Warfare - PSYWAR) στα τρία επίπεδα IW/IO που έχουμε ήδη αναφέρει, δηλαδή στρατηγικό, επιχειρησιακό και τακτικό υπάρχει και ένα τέταρτο είδος το οποίο ονομάζεται σταθεροποίησης / καταστολής (consolidation PSYOP). Αυτές αναφέρονται σε περιπτώσεις όπου οι ψυχολογικές ε πι χει ρή σεις διε νερ γού νται σε πε ριο χές οι ο ποί ες κα τοι κού νται α πό πλη θυ σμό εχθρικής χώρας ή δυνητικά εχθρικό πληθυσμό και στις οποίες έχουν αναπτυχθεί ημέτερες δυνάμεις, με σκοπό την παραγωγή συμπεριφορών εκ μέρους του τοπικού πληθυσμού φιλικών προς τους αντικειμενικούς μας σκοπούς. Οι μοντέρνες ψυχολογικές επιχειρήσεις έχουν αποκτήσει νέες προοπτικές εξαιτίας της προόδου των επικοινωνιών και των Η/Υ. Η σχέση των ψυχολογικών επιχειρήσεων με την προπαγάνδα και οι συνειρμοί που προκύπτουν είναι προφανείς, χωρίς αυτή να είναι ή μόνη τους έκφραση. Ένα κλασσικό παράδειγμα οργάνωσης ψυχολογικών επιχειρήσεων μιας χώρας σε στρατηγικό, επιχειρησιακό και τακτικό επίπεδο, αποτελεί το τουρκικό μοντέλο. Αποτελείται από ένα πολυπλόκαμο δίκτυο ιδρυμάτων, οργανώσεων, προγραμμάτων, επιτροπών, συνδέσμων, συλλόγων και ομάδων ψυχολογικών επιχειρήσεων. Αυτές παρουσιάζονται με διάφορα παραπλανητικά προσωπεία, τόσο στο εσωτερικό όσο και σε όλες τις χώρες Ευρώπης, Αμερικής και Αυστραλίας. Αιχμή του δόρατος αποτελεί το τμήμα ειδικού πολέμου (Special Warfare Department) του τουρκικού Γενικού Επιτελείου με σημαντικότερο πυλώνα του τις διάφορες μυστικές υπηρεσίες οι οποίες δρουν χωρίς κανένα απολύτως πολιτικό έλεγχο. Η γνωστότερη από όλες είναι η εθνική MIT αλλά υπάρχουν και οι μυστικές υπηρεσί ες του στρα τού και του τουρ κι κού ΥΠ.ΕΞ. Ένας άλ λος ορ γα νι σμός υ πό την αι γί δα του τμήματος ειδικού πολέμου είναι το τμήμα ψυχολογικού πολέμου (Psychological Warfare Department). Στις 9 Νο εμ βρί ου 1983 αυ τό το τμή μα με τε ξε λί χθη κε στο υ πουργείο κοινωνικών υποθέσεων (ΤΙΒ) με πρώτο διοικητή του τον Dogan Beyazit, ο οποίος την ίδια χρονική περίοδο ήταν και επικεφαλής του τμήματος ειδικού πολέμου. 142 ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2010

Η αναπόφευκτη παρουσί α των μέ σων μα ζι κής ενημέρωσης (ΜΜΕ) στις στρατιωτικές επιχειρήσεις κάνει την ασφάλεια επιχειρήσεων μια περίπλοκη υπόθεση. Επίσης η παρουσία των ΜΜΕ στα πεδία των επιχειρήσεων και η δυ να τό τη τά τους για επικοινωνίες με απευθείας μετάδοση ει κό νας και ή χου σε πραγματικό χρόνο, προσφέρουν το δυναμικό να είναι μια εξαιρετική πηγή πληροφοριών για οποιονδήποτε αντίπαλο. ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΠΑΡΑΠΛΑΝΗΣΗ (MILITARY DECEPTION) Είναι τα μέτρα που σχεδιάζονται και λαμβάνονται για να παραπλανήσουν σκόπιμα τον αντίπαλο η γέτη στη λή ψη α πο φά σε ων. Ε κτε λεί ται με την παραποίηση, διαστρέβλωση ή απόκρυψη, πληροφοριών, θέσεων, σχηματισμών, δυνατοτήτων των φίλιων δυνάμεων, με σκοπό την παρακίνησή του να εκτιμήσει λανθασμένα την κατάσταση και κατά συνέπεια να δράσει λανθασμένα και επιζήμια για τα συμφέροντά του. Η στρατιωτική παραπλάνηση διαιρείται σε πέντε κατηγορίες: Στρατηγική Επιχειρησιακή Τακτική Υπηρεσιών Σε υποστήριξη της Ασφάλειας Επιχειρήσεων. Είναι δυνατόν να εφαρμοσθεί σε όλα τα επίπεδα του πο λέ μου και σε ό λες τις φά σεις του (πριν, κα τά τη διάρ κεια της μά χης και με τά τις ε χθροπραξίες). Για την ορθή σχεδίαση της στρατιωτικής παραπλάνησης πρέπει να λαμβάνονται υπ όψιν οι έξης αρ χές της: Η Συγκέ ντρω ση (Focus). Η πα ρα πλά νη ση πρέπει να στοχοποιεί τον αντίπαλο ηγέτη ο οποίος λαμβάνει τις αποφάσεις. Το σύστημα πληροφοριών του α ντι πά λου συ νή θως δεν α πο τε λεί στό χο της παραπλάνησης, αλλά μόνο τον αγωγό που χρησιμο ποιεί ται για τρο φο δο σί α του α ντί πα λου η γέ τη με επιλεγμένες πληροφορίες. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΤΗΝ ΑΥΓΗ ΤΟΥ 21 ου ΑΙΩΝΑ 143

Ο Αντικειμενικός Σκοπός (Objective) ο οποίος πρέπει να είναι η πρόκληση του αντιπάλου να κάνει συγκεκριμένες πράξεις. Ο Κεντρικός Έλεγχος (Centralized Control) και η αποκεντρωτική εκτέλεση. Οι επιχειρήσεις παραπλάνησης πρέπει να κατευθύνονται και ελέγχονται από ένα μόνο στοιχείο. Έτσι αποφεύγεται η σύγχυση και εξασφαλίζεται το γεγονός ότι τα διάφορα στοιχεία που την εκτελούν παρουσιάζουν την ίδια ιστορία στον αντίπαλο και δεν έρχονται σε αντίθεση με άλλους επιχειρησιακούς αντικειμενικούς σκοπούς. Η Ασφάλεια (Security). Πρέπει να είναι αυστηρή έτσι ώστε να αποστερείται ο αντίπαλος από τη γνώση της πρόθεσής μας για παραπλάνηση. Εφαρμόζεται σε συνεργασία με ένα καλοδουλεμένο σχέδιο ασφάλειας επιχειρήσεων (OPSEC). Η Ε πι και ρό τη τα (Timeliness). Α παι τείται να δο θεί ι κα νός χρό νος για την παρουσίαση της ιστορίας στον αντίπαλο, ώστε το σύστημα πληροφοριών του να την συλ λέ ξει, α να λύ σει και α ναφέ ρει, ο α ντί πα λος η γέ της να α ντι δρά σει και το φί λιο σύ στημα πλη ρο φο ριών να συλ λέ ξει τις ε πι θυ μη τές πρά ξεις, βά σει του σχεδίου παραπλάνησης. Η Ολοκλήρωση (Integration). Κάθε σχέδιο παραπλάνησης πρέπει να είναι πλήρως ολοκληρωμένο με τη βασική επιχείρηση την οποία υποστηρίζει. Η σχεδίαση της παραπλάνησης πρέπει να εκτελείται παράλληλα με τη σχεδίαση της επιχείρησης. Η στρατιωτική παραπλάνηση εφαρμόζεται συνεργατικά και με τις ψυχολογικές επιχειρήσεις. Μο λο νό τι τα ό πλα του πληροφο ρια κού πο λέ μου εί ναι έ να μείγ μα πα λιό τε ρων και νέ ων μέ σων και τε χνικών, η κα τάστα ση στην αυ γή του 21 ου αιώ να έ χει πολ λές ο μοιό τη τες με την α νά πτυ ξη του α ε ρο πορι κού ό πλου στις αρ χές του 20 ου. Όπως τό τε η εμ φά νι ση της πο λε μι κής α ε ρο πο ρί ας ε πέ κτει νε το πα ρα δο σια κό, μέχρι ε κεί νη τη στιγ μή, πε δί ο της μά χης χι λιά δες πό δια πάνω α πό την ξη ρά και τη θά λασ- Ει κό να 8: Η συ νεργα σί α των Συ στα τι κών του Πλη ρο φο ρια κού Πο λέ μου. σα, έ τσι και ο πλη ρο φο ρια κός πό λε μος ε πε κτεί νει τα υ φι στά με να πε δία της μά χης στον α γώ να για την πλη ρο φο ρια κή υ πε ρο χή. Η συ νερ γα τι κή δρά ση των ερ γα λεί ων-συ στα τι κών του που α να λύ σα με πα ρα πά νω, δρώ ντας σαν ε πι καλυ πτό με να ε πί πε δα της ο λο έ να και αυξα νό με νης πο λε μι κής προ σπά θειας (εικό να 8), με την υ πο στή ρι ξη και των ε πε ξερ γα σμέ νων πλη ρο φο ριών α να μέ νε ται να προ σφέ ρει στον ε πι χει ρη σια κό διοι κη τή του 21 ου αιώ να την απαι τού με νη ι σχύ. 144 ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2010

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Congressman Joseph Pitts, Electronic Warfare in the Information Age, JOURNAL OF ELECTRONIC DEFENSE horizon house, July 2000. Joint Chiefs of Staff, Joint Pub 3-13: Joint Doctrine for Information Operations, Washington DC, October 1998. Carlo Kopp, A Fundamental Paradigm of Infowar, Systems - Enterprise Computing Monthly, Auscom Publishing Sydney Australia, March 2000. DOUGLAS E. COMER, The Internet Book, PRENTICE HALL, Upper Saddle River New Jersey, 1996. D. Curtis Schleher, Electronic Warfare in the Information Age, Artech House INC, Boston-London, 1999. Joint Chiefs of Staff, Joint Pub 3-13.1: Joint Doctrine for Command and Control Warfare (C2W), Washington DC, February 1996. Phillip E. Pace, Introduction to Joint Services Electronic Warfare (EC 3700 - Class Notes), Department of Electrical Engineering, NPS Monterey California, September 1997. Department of the Navy, Office of the CNO, Naval Doctrine Publication 6 (NDP 6): Naval Command and Control, Washington DC, May 1995. Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, Κατευθύνσεις Ανάπτυξης Πληροφορικής (ΚΑΠ), Φεβρουάριος 1999. D. Curtis Schleher, Introduction to Electronic Warfare, Artech House INC, Boston-London, 1986. Γε ώρ γιος Α. Σα γός, Νι κόλα ος Γ. Μα λα χίας, Αρ χές Ρα ντάρ και Η λε κτρο νι κού Πο λέ μου, Εκ δό σεις Πα πα σω τη ρί ου, Α θή να 1998. Γε ώρ γιος Α. Σα γός, Νι κόλα ος Γ. Μα λα χίας, Αρ χές Η λε κτρο-ο πτι κών Συ στη μά των & Στρα τιω τι κές Ε φαρ μο γές, Εκ δό σεις Πα πα σω τη ρί ου, Α θή να 2000. Joint Chiefs of Staff, Joint Pub 3-54: Joint Doctrine for Operations Security, Washington DC, January 1997. Joint Chiefs of Staff, Joint Pub 3-53: Doctrine for Joint Psychological Operations, Washington DC, July 1996. John Arquilla, Psychological Operations and Deception (IW 3001), Department of Information Warfare, NPS Monterey California, September 1996. Janos Radvanyi, Psychological Operations and Political Warfare in Long-term Strategic Planning, Praeger Publishers, New York, 1990. Serdar Celik, Turkey s Killing Machine: The Contra-Guerrilla Force, Kurdistan Report #17 - February/ March 1994. Stephen E. Pease, PSYWAR Psychological Warfare in Korea, 1950-1953, STACPOLE BOOKS, Harrisburg PA, 1992. Joint Chiefs of Staff, Joint Pub 3-58: Joint Doctrine for Military Deception, Washington DC, May 1996. Κώ στας Γρί βας, Ο ΠΟ ΛΕ ΜΟΣ ΤΟΝ 21 ο ΑΙΩΝΑ, Εκδόσεις ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ Α.Ε., Αθήνα 1999. Fred Levien, Directed Energy, JOURNAL OF ELECTRONIC DEFENSE horizon house, November 2000. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΤΗΝ ΑΥΓΗ ΤΟΥ 21 ου ΑΙΩΝΑ 145