ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Ο.Π. ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ / Β Λ Γ Λ ΓΚΥΡΤΗ ΜΑΡΙΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Ο.Π. ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ / Β Λ Γ Λ 03/02/2019 ΓΚΥΡΤΗ ΜΑΡΙΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Λυσίου Ὑπὲρ Μαντιθέου ( 18-21) ΚΕΙΜΕΝΟ [18] Τῶν τοίνυν ἄλλων στρατειῶν καὶ φρουρῶν οὐδεμιᾶς ἀπελείφθην πώποτε, ἀλλὰ πάντα τὸν χρόνον διατετέλεκα μετὰ τῶν πρώτων μὲν τὰς ἐξόδους ποιούμενος, μετὰ τῶν τελευταίων δὲ ἀναχωρῶν. καίτοι χρὴ τοὺς φιλοτίμως καὶ κοσμίως πολιτευομένους ἐκ τῶν τοιούτων σκοπεῖν, ἀλλ οὐκ εἴ τις κομᾷ, διὰ τοῦτο μισεῖν τὰ μὲν γὰρ τοιαῦτα ἐπιτηδεύματα οὔτε τοὺς ἰδιώτας οὔτε τὸ κοινὸν τῆς πόλεως βλάπτει, ἐκ δὲ τῶν κινδυνεύειν ἐθελόντων πρὸς τοὺς πολεμίους ἅπαντες ὑμεῖς ὠφελεῖσθε. [19] ὥστε οὐκ ἄξιον ἀπ ὄψεως, ὦ βουλή, οὔτε φιλεῖν οὔτε μισεῖν οὐδένα, ἀλλ ἐκ τῶν ἔργων σκοπεῖν πολλοὶ μὲν γὰρ μικρὸν διαλεγόμενοι καὶ κοσμίως ἀμπεχόμενοι μεγάλων κακῶν αἴτιοι γεγόνασιν, ἕτεροι δὲ τῶν τοιούτων ἀμελοῦντες πολλὰ κἀγαθὰ ὑμᾶς εἰσιν εἰργασμένοι. [20] Ἤδη δέ τινων ᾐσθόμην, ὦ βουλή, καὶ διὰ ταῦτα ἀχθομένων μοι, ὅτι νεώτερος ὢν ἐπεχείρησα λέγειν ἐν τῷ δήμῳ. ἐγὼ δὲ τὸ μὲν πρῶτον ἠναγκάσθην ὑπὲρ τῶν ἐμαυτοῦ πραγμάτων δημηγορῆσαι, ἔπειτα μέντοι καὶ ἐμαυτῷ δοκῶ φιλοτιμότερον διατεθῆναι τοῦ δέοντος, ἅμα μὲν τῶν προγόνων ἐνθυμούμενος, ὅτι οὐδὲν πέπαυνται τὰ τῆς πόλεως πράττοντες, [21] ἅμα δὲ ὑμᾶς ὁρῶν (τὰ γὰρ ἀληθῆ χρὴ λέγειν) τοὺς τοιούτους μόνους <τινὸς> ἀξίους νομίζοντας εἶναι, ὥστε ὁρῶν ὑμᾶς ταύτην τὴν γνώμην ἔχοντας τίς οὐκ ἂν ἐπαρθείη πράττειν καὶ λέγειν ὑπὲρ τῆς πόλεως; ἔτι δὲ τί ἂν τοῖς τοιούτοις ἄχθοισθε; οὐ γὰρ ἕτεροι περὶ αὐτῶν κριταί εἰσιν, ἀλλ ὑμεῖς. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α1. Να εντοπίσετε στο παραπάνω κείμενο το χωρίο στο οποίο ο Μαντίθεος παραθέτει στοιχεία για να αποδείξει την υποδειγματική στρατιωτική συμπεριφορά του και να το αποδώσετε νοηματικά. (Μονάδες: 3) 1

Ο Μαντίθεος αναφέρεται στην υποδειγματική στρατιωτική συμπεριφορά του στο χωρίο «Τῶν τοίνυν ἄλλων στρατειῶν μετὰ τῶν τελευταίων δὲ ἀναχωρῶν». Συγκεκριμένα, συμμετείχε σε όλες τις εκστρατείες που διεξήγαγε η πόλη του συνεπέστατα και αδιάλειπτα, καθώς και στις φυλάξεις οχυρών θέσεων εκστράτευε μάλιστα μαζί με τους πρώτους και αποχωρούσε από τις μάχες με τους τελευταίους, εκτελώντας στο ακέραιο τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις για χάρη της πατρίδας του. Α2. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ): α. Ο Μαντίθεος υποστηρίζει ότι για την αξιολόγηση του πολίτη πρέπει να λαμβάνονται υπόψη η εξωτερική του εμφάνιση και η προσφορά του στην πόλη. Λ β. Σύμφωνα με τον Μαντίθεο η ευπρεπής ενδυμασία ενός ανθρώπου δείχνει και την εσωτερική ευκοσμία του. Λ γ. Στην Αθήνα είχαν κοντά μαλλιά κάποιοι νέοι αριστοκρατικής καταγωγής που μιμούνταν τους Λακεδαιμόνιους. Λ δ. Τα απαρέμφατα «φιλεῖν» και «μισεῖν» δηλώνουν συναίσθημα, ενώ το «σκοπεῖν» δηλώνει λογική επεξεργασία. Σ ε. Οι πρόγονοι αποτελούν πρότυπο μίμησης για τον Μαντίθεο. Σ στ. Οι Αθηναίοι, παρόλο που επρόκειτο για νόμιμη διαδικασία, δυσανασχετούσαν με εκείνους που μιλούσαν στην Εκκλησία του Δήμου, ενώ ήταν πολύ νέοι. Σ ζ. Ο Μαντίθεος στον επίλογο επαινεί τους βουλευτές, αφού συνέβαλλαν στη διάπλαση ενεργών πολιτών. Σ (Μονάδες: 7) Β1. «καίτοι χρὴ τοὺς φιλοτίμως ἅπαντες ὑμεῖς ὠφελεῖσθε»: Να προσδιορίσετε το επιχείρημα που χρησιμοποιεί ο Μαντίθεος για το κριτήριο αξιολόγησης των πολιτευομένων και να το κρίνετε ως προς την πειστικότητά του. (Μονάδες: 10) Ο Μαντίθεος, μετά την ανακεφαλαίωση της υποδειγματικής στρατιωτικής συμπεριφοράς του, επιλέγει να αναφερθεί σκόπιμα σε ένα στοιχείο της εξωτερικής του εμφάνισης, την μακριά του κόμη («εἴ τις κομᾷ»), που φοβάται ότι θα επηρεάσει αρνητικά τους βουλευτές. Ο Μαντίθεος και πολλοί αριστοκρατικοί νέοι της τάξεως των ιππέων έτρεφαν μακριά κόμη μιμούμενοι τους Λακεδαιμόνιους. Επειδή όμως οι περισσότεροι ελεύθεροι Αθηναίοι της κλασικής εποχής είχαν τα μαλλιά τους αρκετά κοντά ήδη από την εφηβική ηλικία, το να τρέφει ένας Αθηναίος μακριά κόμη ήταν δείγμα ολιγαρχικών πεποιθήσεων και σήμαινε, πολλές φορές, φιλολακωνισμό όχι μόνο στην εξωτερική εμφάνιση αλλά και στα πολιτικά φρονήματα και αυτό τον έκανε αντιπαθή σε πολλούς δημοκρατικούς («οὐκ εἴ τις κομᾷ, διὰ τοῦτο μισεῖν»). Ο ενδόμυχος φόβος του λογογράφου Λυσία μήπως η εκ πεποιθήσεως εμφάνιση του Μαντίθεου, μιμητική του Λακωνικού τρόπου και προκλητική για τους δημοκρατικούς, επηρεάσει 2

αρνητικά την κρίση των Βουλευτών σε μια εποχή μάλιστα που οι μνήμες του τυραννικού καθεστώτος ήταν ακόμη νωπές, δεν αποσιωπά αυτήν την συνήθεια του Μαντίθεου, αλλά προσπαθεί να την υποβαθμίσει αποδίδοντάς την σε απροσεξία και σε αισθητική προτίμηση και όχι σε προκλητική πολιτική επιλογή. Για το σκοπό αυτό, παραθέτει το ορθό κατά τη γνώμη του κριτήριο αξιολόγησης του πολίτη, σύμφωνα με το οποίο οι δικαστές βουλευτές οφείλουν να αξιολογούν τους πολίτες με βάση τις πράξεις τους και την προσφορά τους προς την πατρίδα (το «εἶναι») και όχι την εξωτερική εμφάνισή τους (το «φαίνεσθαι»). Κατά τον ρήτορα η άψογη εκτέλεση των στρατιωτικών υποχρεώσεων από τον δοκιμαζόμενο πολίτη προεξοφλεί τη φιλοτιμία και την κοσμιότητα στη διαχείριση των πολιτικών πραγμάτων, στοιχεία στα οποία αποσκοπεί η δοκιμασία («καίτοι χρή ἐκ τῶν τοιούτων σκοπεῖν»). Η φιλοτιμία και η κοσμιότητα είναι δύο χαρακτηριστικά που και ο ίδιος ο Μαντίθεος διαθέτει και που οφείλει να έχει οποιοσδήποτε αναμειχθεί με τα κοινά. Επομένως, το επιχείρημα του Μαντίθεου είναι πειστικό, αφού συνδέεται με τον θεσμό της δοκιμασίας ο Λυσίας έξυπνα συνδέει την γενναιότητα στο πεδίο της μάχης με την τωρινή πολιτική φιλοδοξία του εντολέα του να εγκριθεί η βουλευτική του εκλογή. Το λογικό αυτό και ηθικό επιχείρημα (ανήκει στα «εἰκότα») ενισχύεται, καθώς η αιτιολόγηση του κριτηρίου αξιολόγησης του πολίτη στηρίζεται και αισθητοποιείται με την αντίθεση των ρημάτων «βλάπτει» και «ὠφελεῖσθε» αυτή η συνήθεια του Μαντίθεου δεν είναι βλαπτική ούτε για το σύνολο των πολιτών ούτε για κάθε πολίτη χωριστά, αντίθετα η προσφορά του στην πόλη είναι επωφελής για όλους. Άλλωστε αυτός που με την θέλησή του θέτει σε κίνδυνο τη ζωή του για την πατρίδα προσφέρει την μεγαλύτερη ωφέλεια, γιατί ωφελεί το σύνολο. Επιπλέον, η σκόπιμη και έξυπνη χρήση του από τον Λυσία του β προσώπου στη φράση «ἅπαντες ὑμεῖς ὠφελεῖσθε» λειτουργεί δεσμευτικά για ευνοϊκή προς τον πελάτη του απόφαση των Βουλευτών. Β2. Ο Μαντίθεος στο τέλος του λόγου του ( 21) απευθύνεται στους βουλευτές με δύο ρητορικά ερωτήματα. Να τα προσδιορίσετε και να αναλύσετε τι θέλει να πετύχει ο Μαντίθεος με τη χρήση τους. (Μονάδες: 10) Ο Μαντίθεος στο τέλος του λόγου του διατυπώνει το συμπέρασμά του με τη μορφή ρητορικών ερωτημάτων. Το πρώτο («τίς οὐκ ἂν ἐπαρθείη πράττειν καὶ λέγειν ὑπὲρ τῆς πόλεως;») ισοδυναμεί με έντονη κατάφαση. Οι απόψεις των Αθηναίων για τη συμμετοχή όλων των πολιτών στα κοινά είναι φυσικό να παροτρύνουν όχι μόνο τον ίδιο αλλά και κάθε νέο σε ενεργό δράση. Με τον τρόπο αυτό δίνει στην προσωπική του φιλοδοξία να ασχοληθεί με τα κοινά έναν καθολικό χαρακτήρα αποδίδοντάς την τεχνηέντως σε κάθε Αθηναίο πολίτη και μάλιστα θεωρώντας υπαίτιους αυτής της γενίκευσης τους Βουλευτές. Ταυτόχρονα, εγκωμιάζει τους Βουλευτές, οι οποίοι ως εκφραστές του πνεύματος της πολιτείας, υπηρέτες και προστάτες του κοινού συμφέροντος, θεωρούν άξιους πολίτες μόνο αυτούς που ασχολούνται με τις υποθέσεις της πολιτείας και με την ανάλογη στάση τους παρακινούν κάθε πολίτη να ασχοληθεί με τα ζητήματα της πόλεως, προκειμένου να τους παρουσιάσει υπεύθυνους για τις φιλοδοξίες των νέων, να κερδίσει την εύνοιά τους και να δικαιολογήσει τη δική του υπέρμετρη φιλοδοξία ενασχόλησης με τα κοινά. Το δεύτερο ρητορικό ερώτημα του Μαντίθεου («ἔτι δὲ τί ἂν τοῖς τοιούτοις ἄχθοισθε;») ισοδυναμεί με έντονη άρνηση, την οποία και αιτιολογεί. Λέει στους Βουλευτές ότι δεν υπάρχει λόγος να δυσανασχετούν με τέτοιους πολίτες, τους οποίους οι ίδιοι παρακίνησαν με τη στάση τους 3

να ασχοληθούν με τα κοινά. Διότι αυτοί τους κρίνουν με τη δοκιμασία και όχι άλλοι. Παράλληλα, τους κολακεύει και εκφράζει το σεβασμό του προς το πρόσωπό τους, αφού τους αναγνωρίζει την εξουσία να κρίνουν τους πολίτες, αλλά και την ευθύνη τους για την ποιότητα των κρινόμενων. Έτσι, προσπαθεί να δεσμεύσει, να προκαταλάβει την ευνοϊκή απόφασή τους, αφού αν δεν εγκρίνουν την ανάδειξή του στο βουλευτικό αξίωμα θα είναι σαν να εναντιώνονται στις ίδιες τις αρχές τους. Β3. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ): α. Η χρήση των «εικότων» αποτελεί καινοτομία του Κόρακα και του Τ(ε)ισία. Σ β. Ο γνωστότερος επικριτής της συστηματικής ρητορείας είναι ο Ισοκράτης. Λ γ. Η Εκκλησία του Δήμου συνεδρίαζε κυρίως στην Αγορά. Λ δ. Στον επίλογο ενός ρητορικού λόγου επιδιώκονται η ανάμνηση και η παθοποιία. Σ ε. Κορυφαίο χαρακτηριστικό της ρητορικής τέχνης του Λυσία είναι η ηθοποιία. Σ (Μονάδες: 10) Β4.α. Να γράψετε μία ομόρριζη λέξη της νέας ελληνικής (απλή ή σύνθετη), για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου (από τις σύνθετες λέξεις του κειμένου να χρησιμοποιήσετε το δεύτερο συνθετικό): ἀπελείφθην, διατετέλεκα, ᾐσθόμην, πέπαυνται, ἐπαρθείη. ἀπελείφθην: έλλειψη διατετέλεκα: αποτέλεσμα ᾐσθόμην: αίσθηση πέπαυνται: παύση ἐπαρθείη: έπαρση (Μονάδες: 5) Β4.β. Να σχηματίσετε για καθεμία από τις λέξεις της Α στήλης ένα παράγωγο επίθετο της νέας ελληνικής γλώσσας με την κατάληξη που δίνεται στην Β στήλη: Α ΣΤΗΛΗ Β ΣΤΗΛΗ Κατάληξη Γ ΣΤΗΛΗ Επίθετο ὠφελεῖσθε -ιμος ωφέλιμος ὄψεως -ος ύποπτος αἴτιοι -ώδης αιτιώδης ἀμελοῦντες -ής επιμελής δήμῳ -ιος δημόσιος 4 (Μονάδες: 5)

Β5. Να συγκρίνετε την άποψη που εκφράζει ο Μαντίθεος στον επίλογο για το πρότυπο του Αθηναίου πολίτη με την άποψη του Περικλή, όπως διατυπώνεται στο παρακάτω παράλληλο κείμενο: Θουκυδίου Ἱστορίαι, 2, 40: «ἔνι τε τοῖς αὐτοῖς οἰκείων ἅμα καὶ πολιτικῶν ἐπιμέλεια, καὶ ἑτέροις πρὸς ἔργα τετραμμένοις τὰ πολιτικὰ μὴ ἐνδεῶς γνῶναι μόνοι γὰρ τόν τε μηδὲν τῶνδε μετέχοντα οὐκ ἀπράγμονα, ἀλλ' ἀχρεῖον νομίζομεν» (μετάφραση: και συμβαίνει οι ίδιοι να φροντίζουμε για τις οικογενειακές μας υποθέσεις και παράλληλα για τα πολιτικά πράγματα, και ενώ ο καθένας μας καταγίνεται με διαφορετική απασχόληση, δεν κατέχουμε γι αυτό λιγότερο τα πολιτικά γιατί μόνοι εμείς θεωρούμε όχι φιλήσυχο αλλά άχρηστο αυτόν που δεν παίρνει καθόλου μέρος σ αυτά). (Μονάδες: 10) Ο Μαντίθεος αποδίδει την υπέρμετρη φιλοδοξία του για ενασχόληση με τα κοινά στην προγονική πολιτική παράδοση την οποία συνεχίζει προσπαθεί να μοιάσει στους προγόνους, τους οποίους οι Αθηναίοι θεωρούσαν ανυπέρβλητα πρότυπα αρετής και μίμησης. Έτσι, το να εμφανίζεται ο ίδιος ως συνεχιστής τους, τον τιμά. Επίσης, την αποδίδει στις αντιλήψεις των Αθηναίων πολιτών και ειδικότερα των Βουλευτών, οι οποίοι εκτιμούσαν μόνο τους πολίτες εκείνους που συμμετείχαν ενεργά στα πολιτικά δρώμενα. Επομένως, στο χωρίο «ἔπειτα μέντοι καὶ ἐμαυτῷ δοκῶ πράττειν καὶ λέγειν ὑπὲρ τῆς πόλεως;» προβάλλεται το πρότυπο του δραστήριου πολιτικά Αθηναίου πολίτη σε θεωρητικό συμβουλευτικό και σε πρακτικό επίπεδο, καθώς η ενεργή και καθολική συμμετοχή των πολιτών στα κοινά αποτελούσε την απαραίτητη προϋπόθεση για την ομαλή και εύρυθμη λειτουργία της δημοκρατίας. Αντίστοιχα στο παράλληλο κείμενο προβάλλεται το πρότυπο του ενεργού πολιτικά Αθηναίου πολίτη. Ο Περικλής τονίζει ότι η λειτουργία της άμεσης δημοκρατίας επέβαλλε στον Αθηναίο πολίτη να συμμετέχει, σχεδόν καθημερινά, με τρόπο ενεργό στις διαδικασίες της. Είναι λοιπόν ο Αθηναίος πολίτης υποχρεωμένος να ασχολείται με τα κοινά, διαφορετικά θεωρείται όχι φιλήσυχος αλλά άχρηστος και επικίνδυνος για την δημοκρατία. Παράλληλα, όμως, δεν μπορεί να παραμελεί τις οικογενειακές και επαγγελματικές του υποθέσεις και να ασχοληθεί αποκλειστικά με τις πολιτικές δραστηριότητες. Έτσι, αναγκάζεται να τα συνδυάσει και τα δύο στο πλαίσιο της πολυπραγμοσύνης του. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Ο Ξενοφώντας στο έργο του «Κύρου Παιδεία» περιγράφει τη ζωή και τα κατορθώματα του Πέρση βασιλιά Κύρου Β. Αποτελεί μία πραγματεία για τον ιδανικό κυβερνήτη και την άριστη διακυβέρνηση. Στο συγκεκριμένο απόσπασμα ο Κύρος περιγράφεται ως στοργικός βασιλιάς που εξασφάλισε την ευδαιμονία των υπηκόων του. Κῦρος μὲν οὖν οὕτως εἶπεν ἀνέστη δ ἐπ αὐτῷ Χρυσάντας καὶ εἶπεν ὧδε. Ἀλλὰ πολλάκις μὲν δή, ὦ ἄνδρες, καὶ ἄλλοτε κατενόησα ὅτι ἄρχων ἀγαθὸς οὐδὲν διαφέρει πατρὸς ἀγαθοῦ οἵ τε γὰρ πατέρες προνοοῦσι τῶν παίδων ὅπως μήποτε αὐτοὺς τἀγαθὰ ἐπιλείψει, Κῦρός τέ μοι δοκεῖ νῦν συμβουλεύειν ἡμῖν ἀφ ὧν μάλιστ ἂν εὐδαιμονοῦντες διατελοῖμεν ὃ δέ μοι δοκεῖ ἐνδεέστερον ἢ 5

ὡς ἐχρῆν δηλῶσαι, τοῦτο ἐγὼ πειράσομαι τοὺς μὴ εἰδότας διδάξαι. Ἐννοήσατε γὰρ δὴ τίς ἂν πόλις πολεμία ὑπὸ μὴ πειθομένων ἁλοίη τίς δ ἂν φιλία ὑπὸ μὴ πειθομένων διαφυλαχθείη ποῖον δ ἂν ἀπειθούντων στράτευμα νίκης τύχοι πῶς δ ἂν μᾶλλον ἐν μάχαις ἡττῷντο ἄνθρωποι ἢ ἐπειδὰν ἄρξωνται ἰδίᾳ ἕκαστος περὶ τῆς αὑτοῦ σωτηρίας βουλεύεσθαι τί δ ἂν ἄλλο ἀγαθὸν τελεσθείη ὑπὸ μὴ πειθομένων τοῖς κρείττοσι ποῖαι δὲ πόλεις νομίμως ἂν οἰκήσειαν ἢ ποῖοι οἶκοι σωθείησαν πῶς δ ἂν νῆες ὅποι δεῖ ἀφίκοιντο ἡμεῖς δὲ ἃ νῦν ἀγαθὰ ἔχομεν διὰ τί ἄλλο μᾶλλον κατεπράξαμεν ἢ διὰ τὸ πείθεσθαι τῷ ἄρχοντι; Διὰ τοῦτο γὰρ καὶ νυκτὸς καὶ ἡμέρας ταχὺ μὲν ὅποι ἔδει παρεγιγνόμεθα, ἁθρόοι δὲ τῷ ἄρχοντι ἑπόμενοι ἀνυπόστατοι ἦμεν, τῶν δ ἐπιταχθέντων οὐδὲν ἡμιτελὲς κατελείπομεν. Εἰ τοίνυν μέγιστον ἀγαθὸν τὸ πειθαρχεῖν φαίνεται εἰς τὸ καταπράττειν τἀγαθά, οὕτως εὖ ἴστε ὅτι τὸ αὐτὸ τοῦτο καὶ εἰς τὸ διασῴζειν ἃ δεῖ μέγιστον ἀγαθόν ἐστι. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ἐνδεέστερον = ελλιπέστερα οἱ μὴ εἰδότες = αυτοί που δεν γνωρίζουν πείθομαι = υπακούω ὁ, ἡ ἀνυπόστατος, τὸ ἀνυπόστατον = ανίκητος καταπράττ(σσ)ω = αποκτώ ἴστε: β πληθ. προστ. του ρ. οἶδα = γνωρίζω ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Ξενοφώντα Κύρου Παιδεία, 8, 1, 1 4 Γ1. Να μεταφράσετε το παρακάτω απόσπασμα από το κείμενο που σας δίνεται: «Κῦρος μὲν οὖν οὕτως εἶπεν τοῦτο ἐγὼ πειράσομαι τοὺς μὴ εἰδότας διδάξαι.». (Mονάδες: 10) Ο Κύρος λοιπόν έτσι μίλησε ύστερα από αυτόν σηκώθηκε ο Χρυσάντας και είπε τα εξής (τα παρακάτω): «Αλλά πολλές φορές, λοιπόν, άνδρες, και άλλοτε (σε άλλες περιστάσεις) κατάλαβα ότι ο καλός άρχοντας δεν διαφέρει καθόλου από τον καλό πατέρα γιατί και οι πατέρες φροντίζουν για τα παιδιά τους πώς να μην τους λείψουν ποτέ τα αγαθά, και ο Κύρος μου φαίνεται ότι τώρα μας συμβουλεύει με ποιο τρόπο θα μπορούμε να είμαστε κατεξοχήν ευτυχισμένοι αλλά αυτό που μου φαίνεται πως ανέφερε ελλιπέστερα (με κατώτερο τρόπο) απ ό,τι έπρεπε, αυτό εγώ θα προσπαθήσω να αναπτύξω (να διδάξω) σε αυτούς που τυχόν δεν το γνωρίζουν. Γ2. Σύμφωνα με τον Χρυσάντα ποια είναι τα θετικά αποτελέσματα της πειθαρχίας των ανδρών στους ανωτέρους τους; (Mονάδες: 10) Σύμφωνα με τον Χρυσάντα, όταν οι άνδρες πειθαρχούν στους αρχηγούς τους και ακολουθούν τις διαταγές τους, βρίσκονται με συνεπέστατο και αδιάλειπτο τρόπο όπου τους καλεί το καθήκον νυχθημερόν. Επιπλέον, έχουν ομαδικό πνεύμα και είναι αλληλέγγυοι, γεγονός που τους βοηθά να 6

μην αφήνουν καμιά εντολή ημιτελή και να είναι αήττητοι. Καταλήγοντας τονίζει ότι η πειθαρχία είναι η ύψιστη αξία και συντελεί και στην απόκτηση των αγαθών και στη διατήρησή τους. Γ3α. «οἵ τε γὰρ πατέρες προνοοῦσι τῶν παίδων ὅπως μήποτε αὐτοὺς τἀγαθὰ ἐπιλείψει»: Στο παραπάνω απόσπασμα να βρείτε τα τριτόκλιτα ουσιαστικά και να τα μεταφέρετε στον άλλο αριθμό (στην ίδια πτώση). οἱ πατέρες: ὁ πατὴρ (Mονάδες: 2) τῶν παίδων: τοῦ παιδὸς Γ3β. Για καθεμιά από τις παρακάτω αντωνυμίες του κειμένου να γράψετε τον τύπο που σας ζητείται: ἡμῖν: την αιτιατική πληθυντικού αριθμού στο ίδιο πρόσωπο: ἡμᾶς τοῦτο (το 1 ο του κειμένου): τον ίδιο τύπο στον άλλο αριθμό: ταῦτα (Mονάδες: 2) Γ3γ. «ποῖαι δὲ πόλεις νομίμως ἂν οἰκήσειαν ἢ ποῖοι οἶκοι σωθείησαν πῶς δ ἂν νῆες ὅποι δεῖ ἀφίκοιντο»: Στο παραπάνω απόσπασμα να βρείτε το ανώμαλο ουσιαστικό και να γράψετε τη γενική του ενικού αριθμού. νῆες: νεὼς (Mονάδα 1) Γ3δ. Για καθένα από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους του κειμένου να γράψετε τον τύπο που σας ζητείται: εἶπεν (το 1 ο του κειμένου): το β ενικό πρόσωπο προστακτικής στον ίδιο χρόνο: εἰπὲ ἡττῷντο: το β ενικό πρόσωπο προστακτικής στον ίδιο χρόνο: ἡττῶ ἄρξωνται: το γ ενικό πρόσωπο ευκτικής παθητικού αορίστου α : ἀρχθείη πείθεσθαι: το γ πληθυντικό πρόσωπο οριστικής παρακειμένου στην ίδια φωνή (για τον σχηματισμό να ληφθεί υπόψη το υποκείμενο): πεπεισμένοι εἰσί(ν) κατελείπομεν: τον ίδιο τύπο στον αόριστο β : κατελίπομεν (Mονάδες: 5) Γ4.α. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τους παρακάτω όρους και να αναφέρετε τον όρο που προσδιορίζουν: συμβουλεύειν, εὐδαιμονοῦντες, τοὺς μὴ εἰδότας, διὰ τὸ πείθεσθαι, νυκτός, ἁθρόοι. (Μονάδες: 6) συμβουλεύειν: ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο του ρήματος δοκεῖ με υποκείμενο το Κῦρος (ταυτοπροσωπία) 7

εὐδαιμονοῦντες: κατηγορηματική μετοχή που εξαρτάται από το ρήμα ἂν διατελοῖμεν και αναφέρεται στο υποκείμενό του, το εννοούμενο ἡμεῖς τοὺς μὴ εἰδότας: αναφορικοϋποθετική μετοχή, άμεσο αντικείμενο του διδάξαι διὰ τοῦτο: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στο παρεγιγνόμεθα νυκτός: επιρρηματικός προσδιορισμός, γενική του χρόνου στο παρεγιγνόμεθα ἁθρόοι: επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου στο ἑπόμενοι αναφέρεται στο εννοούμενο υποκείμενο ἡμεῖς Γ4.β. «ὅτι τὸ αὐτὸ τοῦτο καὶ εἰς τὸ διασῴζειν μέγιστον ἀγαθόν ἐστι»: Να αναγνωρίσετε πλήρως συντακτικά την παραπάνω πρόταση (είδος, εισαγωγή, εκφορά, συντακτική θέση). (Μονάδες: 4) «ὅτι τὸ αὐτὸ τοῦτο καὶ εἰς τὸ διασῴζειν μέγιστον ἀγαθόν ἐστι»: δευτερεύουσα ονοματική ειδική πρόταση κρίσεως. Εισάγεται με τον ειδικό σύνδεσμο ὅτι γιατί δηλώνει αντικειμενική κρίση. Εκφέρεται με οριστική (ἐστι), γιατί δηλώνει το πραγματικό και εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (ἴστε). Λειτουργεί συντακτικά ως αντικείμενο του ρήματος ἴστε. 8