ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης καταγράφει τη σύνθεση της απασχόλησης ανά περιφέρεια και ειδικότερα την ποσοστιαία κατανομή κατά τομέα παραγωγής (πρωτογενής, δευτερογενής, τριτογενής) καθώς και σε τρεις κλάδους: κατασκευές, μεταφορές και εμπόριο. Η σύνθεση της απασχόλησης αποτελεί βασικό διαρθρωτικό χαρακτηριστικό της οικονομίας μιας περιοχής και επηρεάζεται, ανάμεσα στα άλλα, και από τη βελτίωση της διακίνησης του ανθρώπινου δυναμικού ή της προσπελασιμότητας των αγορών εργασίας. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ Σύμφωνα με την Eurostat (Μάρτιος 2012), το 2008 στη Ζώνη IV της Εγνατίας Οδού ο τριτογενής τομέας αντιπροσώπευε το 62,4% των απασχολουμένων. Ακολουθούν ο δευτερογενής τομέας με 20,7% και ο πρωτογενής τομέας με 16,4%. Η Ζώνη IV διαφοροποιείται ελαφρώς από το σύνολο της χώρας. Στον πρωτογενή και στο δευτερογενή τομέα το ποσοστό των απασχολουμένων είναι μεγαλύτερο από το αντίστοιχο σε επίπεδο χώρας (11,3% και 19,6% αντιστοίχως) και στον τριτογενή μικρότερο (69,1% μέσο χώρας). Κατά την περίοδο 2000-2008, ο αριθμός των απασχολουμένων στον πρωτογενή τομέα, παρουσίασε σημαντική μείωση 24,4%, αντίστοιχη με τη μείωση της χώρας (25,1%). Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της μείωσης καταγράφηκε κατά την πρώτη υποπερίοδο 2000-2004 με μεταβολή κατά -18,86% χαμηλότερη από τη μέση μεταβολή της χώρας (-21,04%), ενώ στη δεύτερη υποπερίοδο η μείωση του εργατικού δυναμικού στον πρωτογενή τομέα ήταν μικρότερη αν και σε ποσοστό υψηλότερο από το αντίστοιχο της χώρας (-6,76% Ζώνη IV και 5,12% Ελλάδα). Στο δευτερογενή το ποσοστό απασχολούμενων αυξήθηκε κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες λιγότερο από το μέσο χώρας (8,24% Ζώνη IV και 11,58% Ελλάδα) για το διάστημα 2000-2008. Η διαφορά αυτή διαμορφώθηκε ουσιαστικά το πρώτο μισό της περιόδου 2000-2008 όταν καταγράφονταν ρυθμοί 3,51% για την Ζώνη IV και 7,07% για τη χώρα, αφού στο δεύτερο μισό της περιόδου η ποσοστιαία μεταβολή της Ζώνης IV και της χώρας ήταν πολύ κοντά (4,58% Ζώνη IV 4,21% Ελλάδα). Στον τριτογενή τομέα η Ζώνη IV και η χώρα εμφάνισαν περίπου την ίδια ποσοστιαία αύξηση (22,6% Ζώνη IV και 23% Ελλάδα), κάτι που καταγράφηκε και στις δύο υποπεριόδους 2000-2004 και 2004-2008 με ρυθμούς για τη Ζώνη IV και τη χώρα αντιστοίχως 13,36% και 13,07% την πρώτη περίοδο και 8,19% και 8,82% τη δεύτερη περίοδο. 1
Σε διαπεριφερειακό επίπεδο παρατηρούνται διαφοροποιήσεις: Το 2008, το ποσοστό των απασχολουμένων στον πρωτογενή τομέα στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη είναι υπερδιπλάσιο από το αντίστοιχο εθνικό παρά τη μείωση κατά 24,8% την περίοδο 2000-2008 και είναι το μεγαλύτερο της Ζώνης IV φτάνοντας το 25,16%. Στην Κεντρική Μακεδονία το ποσοστό των απασχολουμένων στον πρωτογενή τομέα είναι το μικρότερο της Ζώνης IV και είναι σχεδόν ίδιο με το αντίστοιχο ποσοστό της χώρας (11,1%). Όλες οι υπόλοιπες περιφέρειες της Ζώνης IV παρουσιάζουν ποσοστά απασχολούμενων στον πρωτογενή τομέα μεγαλύτερα από 16%. Ταυτόχρονα, παρατηρείται μια μεγάλη μείωση του ποσοστού των απασχολουμένων στον πρωτογενή τομέα σε όλες τις περιφέρειες της Ζώνης IV, από -11,07% στην Περιφέρεια Ηπείρου έως -30,93% στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Η μείωση αυτή ήταν πιο έντονη κατά το πρώτο μισό της περιόδου, οπότε καταγράφηκαν μειώσεις από -12,49% στη Θεσσαλία έως -22,33% στην Κεντρική Μακεδονία. Το δεύτερο μισό της εξεταζόμενης περιόδου οι μειώσεις ήταν μικρότερες με ποσοστά από -3,44% στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης έως -11,08% στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, ενώ αύξηση καταγράφεται στην Περιφέρεια Ηπείρου με ποσοστό 7,3%. Στο δευτερογενή τομέα, 4 από τις 5 περιφέρειες της Ζώνης IV εμφάνισαν αύξηση για την περίοδο 2000-2008 με το μεγαλύτερο ποσοστό αύξησης να εμφανίζεται στην Περιφέρεια Θεσσαλίας (23,7%). Αντίθετα μείωση εμφανίζεται στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης με ποσοστό -12,9%. Το διάστημα 2000-2004 οι μεταβολές που καταγράφηκαν ήταν από -7,17% στην Ανατολική Μακεδονία & Θράκη μέχρι 21,94% στη Θεσσαλία. Το επόμενο διάστημα (2004-2008) οι μεταβολές που καταγράφηκαν ήταν ανάμεσα από -6,14% στην Ανατολική Μακεδονία & Θράκη μέχρι 10,06% στην Κεντρική Μακεδονία. Το χαμηλότερο ποσοστό απασχολουμένων στο δευτερογενή τομέα παρουσιάζει η Ανατολική Μακεδονία & Θράκη (16,8%) και το υψηλότερο η Δυτική Μακεδονία (28,1%), η οποία μάλιστα είναι η περιφέρεια με το μεγαλύτερο ποσοστό απασχολουμένων στο δευτερογενή τομέα και σε επίπεδο χώρας. Στο σύνολό της, η Ζώνη IV κυμαίνεται κοντά στον εθνικό μέσο όρο. Τέλος, στον τριτογενή τομέα απασχολείται πάνω από το 60% των απασχολούμενων της Κεντρικής Μακεδονίας και της Ηπείρου, ενώ η μεγαλύτερη αύξηση για το διάστημα 2000-2008, καταγράφεται στην Κεντρική Μακεδονία (24,46%). Το διάστημα 2000-2004 μεγαλύτερη αύξηση καταγράφεται στην περιφέρεια Θεσσαλίας (17,23%) ενώ στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης εμφανίζεται η μεγαλύτερη αύξηση για την περίοδο 2004-2008 με ποσοστιαία μεταβολή 12,88%. Όλες οι περιφέρειες της Ζώνης IV παρουσιάζουν αύξηση των απασχολούμενων στον τριτογενή τομέα καθ όλη τη διάρκεια της περιόδου 2000-2008. Σε ό,τι αφορά τον κλάδο των κατασκευών το ποσοστό απασχόλησης στη Ζώνη IV είναι ίδιο με αυτό της χώρας, περίπου 8%, ενώ στον κλάδο εμπορίου-μεταφορών, το ποσοστό απασχόλησης είναι κοντά στις 4 μονάδες μικρότερο στη Ζώνη IV (28,8%) σε σύγκριση με το αντίστοιχο της χώρας (32,4%) για το έτος 2008. Διαφορά καταγράφεται και στη μεταβολή των απασχολουμένων στις κατασκευές την περίοδο 2000-2008: στη Ζώνη IV αυξήθηκε 2
κατά 30,1% και για το σύνολο της χώρας αυξήθηκε κατά 26,9%. Το διάστημα 2000-2004 ενώ η χώρα παρουσίαζε αύξηση των απασχολουμένων στον τριτογενή τομέα της τάξης 16,73%, η Ζώνη IV εμφάνιζε αύξηση κατά 12,32%. Την επόμενη τετραετία η μέση ποσοστιαία αύξηση της χώρας ήταν 8,7%, ενώ της Ζώνης IV ήταν κατά πολύ μεγαλύτερη (15,87%). Η μεγαλύτερη μεταβολή σε επίπεδο χώρας παρατηρήθηκε για το διάστημα 2000-2004 στην Αττική (34,48%) και στη Θεσσαλία (32,22%), για το διάστημα 2004-2008 στην Κεντρική Μακεδονία (27,54%) όπως και συνολικά για το διάστημα 2000-2008 με ποσοστιαία μεταβολή (53,62%). Στους κλάδους εμπόριο και μεταφορές, για τους οποίους τα διαθέσιμα στοιχεία είναι αθροιστικά, μεγαλύτερη συγκέντρωση παρουσιάζουν η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (31,9%) και Περιφέρεια Ηπείρου (27,8%). Στις δύο αυτές περιφέρειες, η μεταβολή του αριθμού των απασχολούμενων στο εμπόριο και τις μεταφορές (15,78% Κεν. Μακεδονία και 14,53% Ήπειρος) κατά την περίοδο 2000-2008, ήταν μεγαλύτερη από την αντίστοιχη της χώρας (14,09%). Σε όλες τις υπόλοιπες περιφέρειες της Ζώνης IV παρατηρείται αύξηση των απασχολουμένων στο εμπόριο και τις μεταφορές από 3,29% στη Δυτική Μακεδονία έως 9,17 στη Θεσσαλία. Την περίοδο 2000-2004 η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης είναι η μόνη περιφέρεια της Ζώνης IV για την οποία καταγράφεται μείωση των απασχολούμενων στις εμπορικές δραστηριότητες και μεταφορές κατά -0,53%, ενώ στον αντίποδα η μεγαλύτερη αύξηση στη Ζώνη IV καταγράφεται στην Περιφέρεια Θεσσαλίας με ποσοστό 12,84%. Από την άλλη, το διάστημα 2004-2008 η μοναδική μείωση απασχολουμένων στον κλάδο καταγράφεται στη Θεσσαλία (-3,25%), ενώ η μεγαλύτερη αύξηση εμφανίζεται στην Περιφέρεια Ηπείρου με ποσοστό 7,65%. ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ στη ΖΩΝΗ IV, 2008 (%) 17% Πρωτογενής Δευτερογενής Τριτογενής 62% 21% 3
NUTS Περιφέρεια- Νομός ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ, 2008 (σε χιλιάδες) Πρωτογενής τομέας Δευτερογενής τομέας Τριτογενής τομέας Συνολική απασχόληση απασχόληση ποσοστό απασχόληση ποσοστό απασχόληση ποσοστό EL Ελλάδα 4.791,6 541 11,29% 938 19,57% 3.313 69,13% zniv Ζώνη IV 1.609,7 265 16,44% 334 20,72% 1.005 62,40% EL11 Ανατ.Μακεδονία & Θράκη 245,2 62 25,16% 41 16,84% 140 57,18% EL12 Κεντρική Μακεδονία 801,0 89 11,12% 177 22,13% 534 66,64% EL13 Δυτική Μακεδονία 108,2 18 16,17% 30 28,10% 60 55,08% EL14 Θεσσαλία 313,4 70 22,30% 58 18,35% 184 58,62% EL21 Ήπειρος 141,9 27 18,68% 27 19,03% 87 61,45% EL22 Ιόνια Νησιά 91,9 13 13,60% 13 14,58% 65 71,16% EL23 Δυτική Ελλάδα 297,9 61 20,38% 46 15,37% 190 63,71% EL24 Στερεά Ελλάδα 233,8 43 18,52% 60 25,45% 129 55,26% EL25 Πελοπόννησος 273,7 81 29,70% 46 16,73% 144 52,65% EL30 Αττική 1.800,6 10 0,57% 364 20,20% 1.443 80,11% EL41 Βόρειο Αιγαίο 78,5 12 15,54% 11 14,39% 54 69,30% EL42 Νότιο Αιγαίο 129,3 8 5,88% 20 15,55% 101 78,19% EL43 Κρήτη 276,1 49 17,64% 45 16,15% 182 65,77% Πηγή Δεδομένων: EUROSTAT, 03/2012 NUTS ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ, 2008 (σε χιλιάδες) Περιφέρεια-Νομός Συνολική απασχόληση Εμπορικές Κατασκευές δραστηριότητες* και Μεταφορές** απασχόληση ποσοστό απασχόληση ποσοστό EL Ελλάδα 4.791,6 381 7,95% 1.552 32,39% zniv Ζώνη IV 1.609,7 128 7,94% 464 28,80% EL11 Ανατ.Μακεδονία & Θράκη 245,2 16 6,57% 60 24,63% EL12 Κεντρική Μακεδονία 801,0 62 7,69% 255 31,89% EL13 Δυτική Μακεδονία 108,2 11 9,70% 25 23,20% EL14 Θεσσαλία 313,4 24 7,75% 83 26,58% EL21 Ήπειρος 141,9 15 10,78% 39 27,77% EL22 Ιόνια Νησιά 91,9 9 10,12% 41 44,94% EL23 Δυτική Ελλάδα 297,9 23 7,59% 91 30,38% EL24 Στερεά Ελλάδα 233,8 21 9,11% 68 29,08% EL25 Πελοπόννησος 273,7 19 6,91% 69 25,17% EL30 Αττική 1.800,6 139 7,69% 630 35,00% EL41 Βόρειο Αιγαίο 78,5 6 7,64% 26 33,12% EL42 Νότιο Αιγαίο 129,3 12 9,20% 64 49,81% EL43 Κρήτη 276,1 24 8,84% 99 35,89% Πηγή Δεδομένων: EUROSTAT, 03/2012 * Χονδρικό και λιανικό εμπόριο, επισκευή αυτοκινήτων, οχημάτων και ειδών προσωπικής και οικιακής χρήσης ** Μεταφορές, αποθήκευση και επικοινωνίες 4
5
Τέλος, με τη χρήση του συντελεστή συμμετοχής (location quotient) προκύπτει ότι σε επίπεδο αριθμού απασχολούμενων ο πρωτογενής τομέας κυριαρχεί σε εθνικό επίπεδο σε 9 περιφέρειες της χώρας και σε 3 περιφέρειες της Ζώνης IV και πιο συγκεκριμένα στην Ανατολική Μακεδονία & Θράκη, στην Ήπειρο και στη Θεσσαλία. Στην Κεντρική και Δυτική Μακεδονία κυριαρχεί ο δευτερογενής τομέας. Οι άλλες δύο περιφέρειες που διαφοροποιούνται είναι η Αττική και το Νότιο Αιγαίο στις οποίες κυριαρχεί ο τριτογενής τομέας. Με τη χρήση του συντελεστή συμμετοχής (location quotient) σε επίπεδο νομού προκύπτει ότι ο πρωτογενής τομέας κυριαρχεί συγκριτικά με το εθνικό επίπεδο στους περισσότερους νομούς, ο δευτερογενής τομέας κυριαρχεί σε 8 νομούς, 7 από τους οποίους βρίσκονται εντός της Ζώνης IV και ο τριτογενής τομέας κυριαρχεί σε 4 νομούς, κανείς από τους οποίους δεν βρίσκεται εντός της Ζώνης IV. ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΑ Πηγές Τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν για τον υπολογισμό του δείκτη προέρχονται από τη βάση δεδομένων της Eurostat, Μάρτιος 2012. Για τους κλάδους μεταφορές και εμπόριο, η Eurostat διαθέτει αθροιστικά δεδομένα. Μεθοδολογία Η απασχόληση στη Ζώνη IV υπολογίστηκε ως άθροισμα ων πέντε περιφερειών της Ζώνης (Ήπειρος, Δυτική Μακεδονία, Κεντρική Μακεδονία, Ανατολική Μακεδονία & Θράκη, Θεσσαλία). Η τομεακή εξειδίκευση της κάθε Περιφέρειας/νομού προκύπτει από την εφαρμογή ενός Συντελεστή Συμμετοχής (Location Quotient), ο οποίος συγκρίνει το ποσοστό συμμετοχής κάθε τομέα σε μία περιφέρεια/νομό με το αντίστοιχο ποσοστό σε εθνικό επίπεδο. 6
Χάρτης 1: Τομεακή σύνθεση απασχόλησης ανά Περιφέρεια, 2009 7
Χάρτης 2: Απασχόληση σε εμπορικές δραστηριότητες και μεταφορές ανά Περιφέρεια, 2009 8