ΘΕΜΑ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΑΚΙΝΗΤΑ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ίαρυμα ΚΑΒΑ/\ΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΑΚΙΝΗΤΑ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: Παογαοίδΐΐ» Βασίλειος ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ : Σ^)ρίδου Άννα ΚΑΒΑΛΑ 2001

Γοι-l f?. I '.0 / ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή. Σελίδα 1 Άρθρο 20 Κεφάλαιο πρώτο Εισόδημα από ακίνητα και απόκτησή του... Άρθρο 21 Εισόδημα ακινήτων ειδικών περιπτώσεων. Άρθρο 22 Προσδιορισμός τεκμαρτού μισθώματος ιδιοκατοίκησης. Παραδείγματα ιδιοκατοίκησης... 9 20 Άρθρο 23 Καθαρό εισόδημα οικοδομών. 24 Κεφάλαιο δεύτερο Υποχρεώσεις μισθωτών ακινήτων και θαλασσίων σκαφών αναψυχής... 25 Αυτοτελής φορολογία εισοδήματος από ακίνητα... 26 Μισθώματα ακινήτων... 27 Φορολογία άτυπης δωρεάς... 28 Τεκμήριο αγοράς ή ανέγερσης ακινήτου... 31 Απαλλαγές από το φόρο... 32 Δικαιολογητικά που εκπίπτουν από το ακαθάριστο εισόδημα από ακίνητα... 33 Κυρώσεις σε όσους δεν δηλώνουν το εισόδημα από ακίνητα... 34 Βιβλιογραφία. 35

Τι θεωρείται εισόδημα από γαίες 4. Στην έννοια του όπου γαίες, περιλαμβάνονται οι γαίες που καλλιεργούνται ή είναι φυτεμένες, τα δάση και οι δενδρώδεις εκτάσεις, τα λιβάδια και οι κάθε είδους βοσκήσιμες γαίες, τα μεταλλεία και λατομεία, οι πηγές, τα φρέατα, οι λίμνες και οι δεξαμενές, τα ιχθυοτροφεία, καθώς και κάθε άλλη έκταση γης, μαζί με τα στοιχεία που είναι στην επιφάνεια του εδάφους και τις κάθε είδους ύλες που είναι κάτω από αυτό.

ΑΡΘΡΟ 21 ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΑΚΙΝΗΤΩΝ ΕΙΔΙΚΩΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ Εισόδημα από γήπεδα 1. Qc εισόδπϋα από ακίνητα λονί^εται: α) Το εισόδημα από γήπεδα, ιδιαίτερα όταν αυτά χρησιμοποιούνται ως αποθήκες, εργοστάσια, ή εργαστήρια ή ως χώροι στάθμευσης αυτοκινήτων, θεαμάτων, καφενείων, γυμναστηρίων και γενικά για κάθε άλλη χρήση. εκμισθωτή Υπολογισμός μισθώματος ακινήτου ττου κτίστηκε σε οικόπεδο του β) Η αξία που έχει κατά το χρόνο της ανέγερσης της η οικοδομή που ανεγέρθηκε με δαπάνες του μισθωτή σε έδαφος του οποίου την κυριότητα έχει ο εκμισθωτής, αν μετά τη λήξη του χρόνου της μίσθωσης του εδάφους η οικοδομή παραμένει στην κυριότητα του εκμισθωτή. Το ετήσιο εισόδημα εξευρίσκεται με διαίρεση του υπολοίπου, που έχει ορισθεί στη σύμβαση για τη μεταβίβαση της κυριότητας της οικοδομής, από την αξία αυτής, κατά τα οποία διαρκεί η μίσθωση του εδάφους. Ως αξία της οικοδομής που έχει ανεγερθεί σε έδαφος κυριότητας τρίτου λαμβάνεται η πραγματική αξία της οικοδομής, η οποία εξευρίσκεται από τα επίσημα βιβλία και λοιπά στοιχεία εκείνου που ανέγειρε την οικοδομή. Σε περίπτωση αμφισβήτησης από τον τρόπο, αυτή καθορίζεται ύστερα από εκτίμηση που ενεργείται από τον προϊστάμενο της δημόσιας οικονομικής υπηρεσίας και σε συνέχεια από τα διοικητικά δικαστήρια. Υπεκμΐσθωση γ) Σε περίπτωση υπεκμίσθωσης, αυτό που αποκτιέται από το μισθωτή.

Ετήσιο εισόδημα πολυετούς μίσθωσης δ) Στις περιπτώσεις μισθώσεων διάρκειας μεγαλύτερης από εννέα (9) έτη, για τις οποίες υπάρχει υποχρέωση μεταγραφής τους, σύμφωνα με το άρθρο 1208 του Αστικού Κώδικα ή των επιφανειών και εμφυτεύσεων που m διατηρούνται, καθώς επίσης και στις περιπτώσεις οικοδομών που έχουν ανεγερθεί σε έδαφος κυριότητας τρίτου, το εισόδημα που αποκτιέται από το μισθωτή ή επιφανειούχο ή εμφυτευτεί, ή από αυτόν που ανήγειρε τα κτίσματα της οικοδομής σε έδαφος κυριότητας τρίτου, είτε άμεσα από υπεκμίσθωση είτε έμμεσα από ιδιοχρησιμοποίηση. Εισόδημα αττό μεταβίβαση επικαρπίας ε) Σε περίπτωση μεταβίβασης του δικαιώματος της επικαρπίας για ορισμένο χρόνο, ενός ή περισσοτέρων ακινήτων, σε ημεδαπά ή αλλοδαπά νομικά πρόσωπα, το αντάλλαγμα που αποκτά ο κύριος ή ο επικαρπωτής του ακινήτου από τη μεταβίβαση αυτή. Για τον προσδιορισμό του ετήσιου εισοδήματος, το αντάλλαγμα αυτό διαιρείται σε ίσα μέρη προς τον αριθμό των πραγματικών ετών διάρκειας της επικαρπίας. Σε περίπτωση που το αντάλλαγμα αυτό είναι μικρότερο τουλάχιστον κατά δέκα τοις εκατό (10%) από την πραγματική αξία του δικαιώματος της επικαρπίας, κατά το χρόνο της μεταβίβασής της, για τον προσδιορισμό του ετήσιου εισοδήματος λαμβάνεται η πραγματική αξία της επικαρπίας, διαιρούμενη σε μέρη ίσα με τον αριθμό των πραγματικών ετών διάρκειάς της. Εισόδημα αττό εκμίσθωση δάσους στ) Το αντάλλαγμα που καταβάλλεται, κατόπιν συμφωνίας στον ιδιοκτήτη, νομέα κ.λπ. δάσους για την παραχώρηση της εκμετάλλευσής του σε ποσοστό της δασική παραγωγής, το οποίο υπολογίζεται κατά μονάδα βάρους ή όγκου επί της παραγωγής ή με άλλη παρόμοια αναλογία.

Εισόδημα από παραχώρηση εκμετάλλευσης γαιών ζ) Το αντάλλαγμα το οποίο με οποιονδήποτε τρόπο υπολογίζεται και καταβάλλεται κατά συμφωνία ή κατά συνήθεια στον ιδιοκτήτη, νομέα κ.λπ. σε ποσοστό της παραγωγής, για την παραχώρηση της εκμετάλλευσης των γαιών, εφόσον αυτός δεν συμμετέχει στις δαπάνες καλλιέργειας ή συγκομιδής των γεωργικών προϊόντων. Εισόδημα σε εμφυτεύσεις η) Στις περιπτώσεις των επιφανειών και εμφυτεύσεων που διατηρούνται, το εισόδημα που αποκτιέται από τον επιφανειούχο ή τον εμφυτευτεί από την εκμίσθωση των γαιών στις οπσίες έχει το δικαίωμα του. Εισόδημα από τοποθέτηση φωτεινών επιγραφών θ) Το αντάλλαγμα που καταβάλλεται για την παραχώρηση χώρσυ για την τοποθέτηση φωτεινών επιγραφών και κάθε είδους διαφημίσεων. 2. Δεν λονίδεται ωc εισόδηυα από ακίνητα αυτό που προκύπτει: Ιδιόχρηση Βιομηχανοστασίου α) Από βιομηχανοστάσια που ιδιοχρησιμοποιούνται, μαζί με τα παραρτήματά τους και τα εξαρτήματα, καθώς και με τις αποθήκες και τα οικόπεδα που είναι συνεχόμενα με αυτά και χρησιμοποιούνται για την αποθήκευση πρώτων υλών και για την πρώτη εναπόθεση των βιομηχανικών προϊόντων. Ως βιομηχανοστάσια θεωρσύνται τα οικοδομήματα που έχουν ειδικά ανεγερθεί για τη λειτουργία βιομηχανίας, στα οποία έχουν νόμιμα προσαρμοστεί μηχανικές εγκαταστάσεις, καθώς και τα οικοδομήματα επεξεργασίας και συντήρησης καττνών σε φύλλα ή άλλων εξαγώγιμων γεωργικών προϊόντων.

Ιδιόχρηση αγροικιών β) Από οικοδομήματα που ιδιοχρησιμοποιούνται και τα οποία βρίσκονται μέσα ή έξω από αγροτικά κτήματα και χρησιμοποιούνται για τη διεξαγωγή των έργων της γεωργικής, γενικά, επιχείρησης.

ΑΡΘΡΟ 22 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΕΚΜΑΡΤΟΥ ΜΙΣΘΩΜΑΤΟΣ ΙΔΙΟΚΑΤΟΙΚΗΣΗΣ Σύμφωνα με τις άνω διατάξεις το τεκμαρτό εισόδημα ιδιοκατοίκησης δεν μπορεί να είναι μικρότερο από το ποσοστό 3,5% επί της αξίας της ιδιοκατοικούμενης οικοδομής, όπως αυτή προσδιορίζεται από τους εξής παράγοντες: 1. Από την κύρια επιφάνεια στην οποία προστίθεται ποσοστό 20% της επιφάνειας αποθηκευτικού χώρου και χώρου στάθμευσης, εφ όσον υπάρχουν. Για τον.υπολογισμό όμως του αφορολόγητου από ιδιοκατοίκηση η επιφάνεια αποθηκών κ.λ,π. λαμβάνεται 100%. 2. Από την τιμή ζώνης ή εκκίνησης, όπως προσδιορίζεται στις διατάξεις της φορολογίας κεφαλαίου. (Για τα εισοδήματα του έτους 1999, δηλαδή οικονομικό 2000, θα ληφθούν υπ όψη οι τιμές που ίσχυαν την 1/1/99). 3. Από ένα διορθωτικό συντελεστή, ο οποίος εξαρτάται από την τιμή ζώνης ή εκκίνησης του ακινήτου και ο οποίος ορίζεται για κάθε τετραγωνικό μέτρο ως ακολούθως: Μέχρι 150.000 (τ.ζ.) Συντελεστής 1,10 Από 150.001-250.000 (τ.ζ.) Συντελεστής 1,20 Από 250.001-400.000 (τ.ζ.) Συντελεστής 1,30 Από 400.001 και άνω (τ.ζ.) Συντελεστής 1,40

κεφαλαίου. 4. Από τον συντελεστή παλαιότητας, όπως ισχύει στη φορολογία 1-5 χρόνια 0,90 6-10 χρόνια 0,80 11-15 χρόνια 0,75 16-20 χρόνια 0,70 21-25 χρόνια 0,65 26 και πάνω 0,60 Σημειώνεται ότι η παλαιότητα αρχίζει να υπολογίζεται μετά την πάροδο διετίας από την ημερομηνία έκδοσης της οικοδομικής άδειας. Χρονικό διάστημα μικρότερο του έτους δεν υπολογίζεται για την παλαιότητα. Για το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από την ημερομηνία έκδοσης της άδειας οικοδομής μέχρι την συμπλήρωση της διετίας θα γράφεται ο συντελεστής 1,00. Στις δευτερεύουσες εξοχικές κατοικίες το τεκμαρτό μίσθωμα υπολογίζεται για τρεις μήνες το έτος. Εξοχικές κατοικίες θεωρούνται αυτές που βρίσκονται σε παραθεριστικές περιοχές ή εξοχικά κέντρα μακριά από την αστική περιοχή που έχει την κατοικία του ο φορολογούμενος. Ο φορολογούμενος μπορεί να αμφισβητήσει αυτόν τον τρόπο υπολογισμού τεκμαρτού μισθώματος. Αφορολόγητο ιδιοκατοίκησης κύριας και δευτερεύουσας κατοικίας Το ακαθάριστο τεκμαρτό εισόδημα από ιδιοκατοίκηση της κύριας κατοικίας του φορολογούμενου, εμβαδού μέχρι εκατόν πενήντα (150) τετραγωνικά μέτρα, το οποίο προσαυξάνεται κατά είκοσι (20) τετραγωνικά μέτρα για κάθε τέκνο μετά το δεύτερο που βαρύνει το φορολογούμενο. Αν το εμβαδόν της ιδιοκατοικούμενης κύριας κατοικίας είναι μικρότερο από το παραπάνω απαλλασσόμενο όριο, η διαφορά μέχρι το όριο αυτό λαμβάνεται υπόψη για απαλλαγή μιας μόνο ιδιοκατοικούμενης δευτερεύουσας κατοικίας. Αν η ιδιοκατοικούμενη κύρια ή δευτερεύουσα κατοικία ανήκει στη σύζυγο ή τα τέκνα του φορολογούμενου, το απαλλασσόμενο ποσό που αναλογεί 10

αφαιρείται από το δικό τους ακαθάριστο εισόδημα από ιδιοκατοίκηση. Σε περίπτωση συνιδιοκτησίας μεταξύ των συζύγων ή μεταξύ αυτών και των ανήλικων τέκνων τους, το συνολικό ποσό που απαλλάσσεται αφαιρείται αναλογικά από το ακαθάριστο τεκμαρτό εισόδημα από ιδιοκατοίκηση του καθενός, με βάση το ποσοστό συνιδιοκτησίας τους. Οι διατάξεις της περίπτωσης αυτής εφαρμόζονται αναλόγως και για το τεκμαρτό εισόδημα, το οποίο αποκτούν οι ομογενείς ή Έλληνες μόνιμοι κάτοικοι του εξωτερικού, από ιδιοκατοίκηση μιας μόνο κατοικίας που βρίσκεται στην Ελλάδα. Αφορολόγητη δωρεάς - Παραχώρηση κατοικίας σε τέκνα ή γονέα ανεξαρτήτως εμβαδου Το τεκμαρτό εισόδημα που προκύπτει από τη δωρεάν παραχώρηση της χρήσης κατοικίας από το γονέα που έχει την κυριότητα ή την επικαρπία αυτής προς τα τέκνα του ή από τα τέκνα που έχουν την κυριότητα ή την επικαρπία αυτής προς τους γονείς τους, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως κατοικία. Παράδειγμα: Φορολογούμενος ιδιοκατοικεί διαμέρισμα ορόφου με επιφάνεια 200 τ.μ. και αποθήκη στο ισόγειο της πολυκατοικίας με επιφάνεια 30 τ.μ. Η τιμή ζώνης της περιοχής του διαμερίσματος είναι 300.000 δρχ. και η άδεια ανέγερσης της πολυκατοικίας εκδόθηκε την 10/1/1977. Εφαρμόζοντας τα ανωτέρω, προσδιορίζεται το τεκμαρτό εισόδημα από ιδιοκατοίκηση ως εξής; Επιφάνεια διαμερίσματος 200 τ.μ. + επιφ. αποθήκης 6 τ.μ. (30 τ.μ.χ 20%)= 206 τ.μ. χ τ.ζ. 300.000 = 61.800.000 χ διορθωτικό συντελεστή 1,30 = 80.280.000 X συντελεστή παλαιότητας 0,70 = 56.196.000 χ 3,5%(ελάχιστο ποσό ετήσιου μισθώματος) = 1.966.860 Στη συνέχεια πρέπει να αφαιρεθεί το απαλλασσόμενο της ιδιοκατοίκησης 150 τ.μ. Αν έχει τρία παιδιά για τη χρήση 1999 αφαιρούνται 170 τ.μ. 11

Στην προκειμένη περίπτωση θα ληφθούν υπ όψη: 200 τ.μ. - 150 τ.μ.= 50 τ.μ. στα οποία προστίθενται τα 30 τ.μ. της αποθήκης =80 τ.μ. που είναι τα φορολογητέα στη συνολική επιφάνεια των 230 τ.μ. (200+30 κύρια επιφάνεια και αποθήκη) και φορολογητέο 1966.260 χ 80 = 230 684.120 δρχ Χρήση οικοδομής με άλλο τρόπο από τον ιδιοκτήτη Σε περίπτωση που η οικοδομή χρησιμοποιήθηκε με άλλο τρόπο από τον ιδιοκτήτη, το νομέα, τον επιφανειούχο, τον επικαρπωτή κλπ. ή με άλλο τρόπο από τρίτο, χωρίς αντάλλαγμα, με εξαίρεση γονείς ή παιδιά του φορολογούμενου, το ακαθάριστο εισόδημα βρίσκεται ύστερα από τη σύγκρισή της με άλλες οικοδομές που εκμισθώνονται. Πάντως το ετήσιο ακαθάριστο εισόδημα που καθορίζεται με αυτόν τον τρόπο δεν μπορεί να είναι ανώτερο από το πέντε τοις εκατό (5%), ούτε μικρότερο από το τριάμισι τοις εκατό (3,5%) της αξίας του ακινήτου. Ειδικά για τις περιοχές που δεν ισχύει το αντικειμενικό σύστημα προσδιορισμού της αξίας των ακινήτων, το ετήσιο ακαθάριστο εισόδημα δεν μπορεί να είναι ανώτερο από το τέσσερα τοις εκατό (4%) της πραγματικής αξίας της οικοδομής κατά το χρόνο της φορολογίας. Στην περίπτωση αυτή εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις των τεσσάρων εδαφίων της παραγράφου 1. Αμφισβήτηση μισθωτικής αξίας οικοδομής Ο φορολογούμενος μπορεί να αμφισβητήσει τον καθορισμό της μισθωτικής αξίας αυτού του ακινήτου, εφόσον από εξαιρετικούς λόγους, που ανάγονται αποκλειστικά στους παράγοντες που επηρεάζουν τη μισθωτική αξία του, αυτή είναι μικρότερη από το τριάμισι τοις εκατό (3,5%) της πιο πάνω αξίας του. Η επίκληση των λόγων αυτών, καθώς και η προσαγωγή των σχετικών αποδεικτικών στοιχείων γίνεται με την προσφυγή, η οποία ασκείται από το φορολογούμενο, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις μέχρι την 31^ Δεκεμβρίου του οικείου οικονομικού έτους. Αν ο φορολογούμενος λάβει το εκκαθαριστικό σημείωμα μετά την 31 ^ Δεκεμβρίου του οικείου οικονομικού έτους, η προσφυγή 12

ασκείται μέσα στις προθεσμίες που ορίζονται στη Διοικητική Δικονομία δηλ. 60 ημέρες από την παραλαβή του εκκαθαριστικού. Σημείωση: Ο προσδιορισμός του τεκμαρτού μισθώματος ιδιοκατοίκησης γίνεται κατά έτος. m Υπολογισμός μισθώματος γαιών 4. Προκειμένου για γαίες που εκμισθώνονται, ως ακαθάριστο εισόδημα λαμβάνεται αυτό που προκύπτει με βάση τη συμφωνία. Αν το μίσθωμα ή αντάλλαγμα έχει συμφωνηθεί σε είδος, αυτό αποτιμάται σε χρήμα, με βάση τη μέση τιμή χονδρικής πώλησης του είδους αυτού, κατά το χρόνο και στον τόπο παραγωγής του. Αν δεν προσάγεται συμφωνητικό ή άλλο στοιχείο, που αποδεικνύει τη συμφωνία ή όταν το μίσθωμα που συμφωνήθηκε σε χρήμα ή σε είδος είναι δυσαναλόγως κατώτερο από τη μισθωτική αξία των γαιών ή όταν η εκμετάλλευση των γαιών παραχωρήθηκε σε τρίτο χωρίς αντάλλαγμα, το ακαθάριστο εισόδημα εξευρίσκεται με σύγκριση των γαιών με άλλες γαίες που εκμισθώνονται κάτω από παρόμοιες συνθήκες. Θεωρείται ότι υπάρχει περίπτωση δυσανάλογου μισθώματος σε σχέση με τη μισθωτική αξία των γαιών, κάθε φορά που η μισθωτική αξία είναι ανώτερη του συμφωνημένου μισθώματος κατά είκοσι πέντε τοις εκατό (25%) του μισθώματος αυτού. Μίσθωμα γαιών μικρότερο των αντικειμενικών κριτηρίων 5. Αν το δηλούμενο εισόδημα από εκμίσθωση γεωργικής γης ή το τεκμαρτό μίσθωμα από δωρεάν παραχώρηση προς οποιονδήποτε τρίτο είναι μικρότερο του προσδιοριζόμενου με την αντικειμενική μέθοδο του άρθρου 42, για την εφαρμογή των φορολογικών διατάξεων λαμβάνεται υπόψη το μίσθωμα που προσδιορίζεται αντικειμενικά, εκτός αν πρόκειται για δωρεάν παραχώρηση γεωργικής γης μεταξύ συζύγων, κατά κύριο επάγγελμα αγροτών ή από γονείς ηλικίας άνω των εξήντα πέντε (65) ετών σε τέκνα τους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες. Ο φορολογούμενος μπορεί να αμφισβητήσει το ύψος του αντικειμενικού μισθώματος, εφόσον από εξαιρετικούς λόγους, που ανάγονται αποκλειστικά 13

στους παράγοντες που επηρεάζουν τη μισθωτική αξία της γεωργικής γης, αποδεικνύεται ότι αυτή είναι μικρότερη της προσδιοριζόμενης με την αντικειμενική μέθοδο. Η επίκληση των λόγων αυτών, καθώς και η προσαγωγή των αποδεικτικών στοιχείων, γίνεται από τον φορολογούμενο με την άσκηση προσφυγής κατά τις κείμενες διατάξεις, μέχρι την SI' Δεκεμβρίου του οικείου οικονομικού έτους. Μίσθωμα γαιών ανώτερο των αντικειμενικών κριτηρίων Αν το μίσθωμα που συμφωνήθηκε και δηλώθηκε είναι ανώτερο του προσδιοριζόμενου με την αντικειμενική μέθοδο, για την εφαρμογή των φορολογικών διατάξεων λαμβάνεται υπόψη το δηλωθέν. Προσδιορισμός εισοδήματος από ιδιοκατοίκηση. Ο προσδιορισμός του τεκμαρτού εισοδήματος από ιδιοκατοίκηση γίνεται για οποιαδήποτε ιδιοκατοικούμενη οικοδομή του φορολογούμενου και αφορά την κύρια ή τη δευτερεύουσα κατοικία του, είτε αυτή είναι αστική ή εξοχική, είτε πρόκειται για την πρώτη ή για τις λοιπές δευτερεύουσες κατοικίες του. Ειδικότερα, ο προσδιορισμός του τεκμαρτού εισοδήματος από ιδιοκατοίκηση της κύριας και της πρώτης δευτερεύουσας κατοικίας ( εξοχικής ή μη εξοχικής) του φορολογούμενου, που η επιφάνειά τους υπερβαίνει τα 150 τ.μ. αθροιστικά καθώς και της εξοχικής δευτερεύουσας κατοικίας, γίνεται από το ΚΕΠΥΟ. Για τον προσδιορισμό αυτό είναι απαραίτητο να συμπληρωθούν μόνο όλες οι ενδείξεις των περ. 3α, 3β, 3γ του Πίνακα 5 της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος. Το έντυπο Ε2 δεν συμπληρώνεται στις πιο πάνω περιπτώσεις. Αντίθετα, η συμπλήρωσή του απαιτείται για τον προσδιορισμό του τεκμαρτού εισοδήματος από ιδιοκατοίκηση των λοιπών δευτερευουσών κατοικιών (ένδειξη 3δ του πίνακα 5 της δήλωσης). Για τον προσδιορισμό του τεκμαρτού εισοδήματος από ιδιοκατοίκηση, προκειμένου για ακίνητα που βρίσκονται σε περιοχή αντικειμενικού προσδιορισμού της αξίας των ακινήτων, λαμβάνεται υπόψη η τιμή ζώνης που ισχύει στην περιοχή την 1.1.1997. 14

Επίσης, για τον προσδιορισμό του τεκμαρτού εισοδήματος από ιδιοκατοίκηση ακινήτων που βρίσκονται σε περιοχή εκτός αντικειμενικού προσδιορισμού της αξίας των ακινήτων, λαμβάνεται η τιμή εκκίνησης που ισχύει την 1.1.1997 για τον αντικειμενικό προσδιορισμό των κτισμάτων. Για τον υπολογισμό της αξίας του ακινήτου, στην επιφάνεια της ιδιοκατοικούμενης οικοδομής περιλαμβάνεται η επιφάνεια των κύριων χώρων και το 20% της επιφάνειας αποθήκης και γκαράζ. Προκειμένου για ιδιοκατοίκηση σε διαμέρισμα πολυκατοικίας, ως επιφάνεια για τον υπολογισμό της αξίας του λαμβάνεται αυτή που καταλαμβάνει ο κύριος χώρος του διαμερίσματος, προσαυξημένη με ποσοστό 20% της επιφάνειας που αφορά τον ανεξάρτητο χώρο της αποθήκης ή του γκαράζ μέσα στην ίδια οικοδομή. Προκειμένου για ιδιοκατοίκηση σε μονοκατοικία, στην επιφάνειά της περιλαμβάνεται και η τυχόν επιφάνεια λεβητοστασίου και κλιμακοστασίου. Προκειμένου για ιδιοκατοικούμενη οικοδομή που αποτελείται από περισσότερους του ενός ορόφους με ενιαία λειτουργική ενότητα, στην επιφάνειά της περιλαμβάνεται το άθροισμα των επιφανειών όλων των ορόφων. Οι επιφάνειες των κύριων χώρων, καθώς και το άθροισμα ολόκληρων των επιφανειών της αποθήκης και του γκαράζ, πρέπει να αναγράφονται στους αντίστοιχους κωδικούς του πίνακα 5 του εντύπου Ε1 με ακέραιους αριθμούς, χωρίς δεκαδικά ψηφία. Επίσης, στη συνολική επιφάνεια της ιδιοκατοικούμενης οικοδομής, αναγράφεται στη δήλωση η επιφάνειά της, ανεξάρτητα από το ποσοστό συνιδιοκτησίας, στην οποία περιλαμβάνεται και η επιφάνεια των 150 τ.μ. που απαλλάσσονται από το φόρο εισοδήματος. Αν στην ιδιοκατοικούμενη οικοδομή υπάρχει συνιδιοκτησία μόνο μεταξύ των δύο συζύγων ή μεταξύ αυτών και των ανηλίκων τέκνων τους, για τον προσδιορισμό του τεκμαρτού της εισοδήματος λαμβάνεται υπόψη η συνολική επιφάνεια. Αν, όμως, υπάρχει συνιδιοκτησία μεταξύ των γονέων και των ενήλικων τέκνων τους, που έχουν δική τους φορολογική υποχρέωση και υποβάλλουν χωριστή δήλωση ή μεταξύ τρίτων, για τον προσδιορισμό του τεκμαρτού εισοδήματος από ιδιοκατοίκηση υπολογίζεται το μέρος της επιφάνειας που αναλογεί στο ποσοστό συνιδιοκτησίας κάθε συνιδιοκτήτη. 15

Η επιλογή των διορθωτικών συντελεστών γίνεται κατά τη μηχανογραφική εκκαθάριση των δηλώσεων, από το ΚΕΠΥΟ ή από τη ΔΟΥ, προκειμένου για χειρόγραφη εκκαθάριση, ανάλογα με το ύψος της τιμής ζώνης ή της τιμής εκκίνησης. Οι ίδιοι συντελεστές εφαρμόζονται είτε το ακίνητο βρίσκεται εντός, είτε εκτός αντικειμενικού προσδιορισμού της αξίας των ακινήτων. Η παλαιότητα αρχίζει να υπολογίζεται μετά την πάροδο διετίας από την ημερομηνία έκδοσης ή αναθεώρησης της οικοδομικής άδειας. Ο χρόνος έκδοσης ή αναθεώρησης της σικοδομικής άδειας υπολογίζεται ολόκληρος στην παλαιότητα, αν η έκδοσή της ή αναθεώρησή της γίνει μέσα στο πρώτο εξάμηνο. Αντίθετα, ο χρόνος έκδοσης ή αναθεώρησης της οικοδομικής άδειας, δεν υπολογίζεται καθόλου στην παλαιότητα, αν η έκδοση ή αναθεώρηση γίνει μέσα στο δεύτερο εξάμηνο. Επίσης, κατά το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από την ημερομηνία έκδοσης ή αναθεώρησης της οικοδομικής άδειας μέχρι την συμπλήρωση της διετίας υπολογίζεται συντελεστής 1,00. Ο ίδιος συντελεστής παλαιότητας εφαρμόζεται είτε το ακίνητο βρίσκεται εντός, αντικειμενικού προσδιορισμού της αξίας των ακινήτων. είτε εκτός Σε περίπτωση που η ιδιοκατοικούμενη οικοδομή αποτελείται από περισσότερους του ενός ορόφους, με διαφορετική παλαιότητα καθένας, για τον υπολογισμό του τεκμαρτού εισοδήματος λαμβάνεται ο ίδιος συντελεστής παλαιότητας για όλο το κτίριο, ο παλαιότερος. Ιδιοκατοίκηση μέχρι 15 μέρες δεν υπολογίζεται, ενώ ιδιοκατοίκηση από 16 μέρες και πάνω λαμβάνεται ως ολόκληρος μήνας. Ειδικά για μία ή περισσότερες εξοχικές κατοικίες, για καθεμιά τους υπολογίζεται ιδιοκατοίκηση για τρεις μήνες το έτος. Το μηνιαίο ή το ετήσιο τεκμαρτό εισόδημα από ιδιοκατοίκηση κύριας ή πρώτης δευτερεύουσας κατοικίας (μη εξοχικής ή εξοχικής) συμπληρώνεται στη δήλωση σε κάθε περίπτωση από τον φορολογούμενο, κατά τη δική του εκτίμηση, είτε αυτό φορολογείται, είτε απαλλάσσεται από το φόρο εισοδήματος. Ειδικά, για κύρια και πρώτη δευτερεύουσα κατοικία πάνω από 150 τ.μ., το τεκμαρτό τους εισόδημα υπολογίζεται από το ΚΕΠΥΟ μηχανογραφικά, χωρίς να ληφθεί υπόψη το τεκμαρτό μίσθωμα που δηλώθηκε κατ εκτίμηση του φορολογούμενου και χωρίς να επιβληθεί περισσότερος φόρος ή προσαυξήσεις σε περίπτωση διαφοράς απ αυτό που δηλώθηκε. 16

To μηνιαίο τεκμαρτό μίσθωμα γράφεται ακέραιο, ανεξάρτητα από το απαλλασσόμενο ποσό ή τα ποσοστά συνιδιοκτησίας. Το ετήσιο τεκμαρτό εισόδημα της ιδιοκατοικούμενης οικοδομής γράφεται αθροιστικά και για τους δυο συζύγους. Τα ποσοστά συνιδιοκτησίας της ιδιοκατοικούμενης οικοδομής του m συζύγου ή της συζύγου γράφονται στη δήλωση και υπολογίζονται στην εκκαθάριση με ακέραιους αριθμούς. Αν μεταβλήθηκε το ποσοστό συνιδιοκτησίας από οποιανδήποτε αιτία μέσα στο έτος, δεν συμπληρώνεται κανένα ποσοστό στην οικεία ένδειξη της δήλωσης. Τότε επισυνάτπεται σημείωμα, στο οποίο γράφεται το αρχικό και το τελικό ποσοστό, καθώς και ο αντίστοιχος χρόνος διάρκειάς τους. Οι δηλώσεις αυτές δεν στέλνονται στο ΚΕΠΥΟ για εκκαθάριση. Η εκκαθάρισή τους γίνεται χειρόγραφα από τις ΔΟΥ. Αν υπάρχει διαφορετικό ποσοστό συνιδιοκτησίας μεταξύ των ορόφων της κατοικίας ή μεταξύ των κύριων χώρων της κατοικίας και της αποθήκης και του γκαράζ, η δήλωση δεν στέλνεται στο ΚΕΠΥΟ. Η εκκαθάριση γίνεται χειρόγραφα από τις ΔΟΥ. Επίσης, σε περίπτωση αλλαγής της ιδιόκτητης κύριας κατοικίας μέσα στο έτος, στον πίνακα 5 της δήλωσης γράφεται η τελευταία κύρια κατοικία και η προηγούμενη γράφεται σε ιδιαίτερο πίνακα με ίδια γραμμογράφηση που επισυνάπτεται στη δήλωση. Στην περίπτωση αυτή, όταν κάποια από τις δύο κατοικίες είναι μεγαλύτερη από 150 τ.μ., ή όταν το άθροισμα της επιφάνειας κάποιας από τις δύο κύριες με την πρώτη δευτερεύουσα (μη εξοχική ή εξοχική) κατοικία υπερβαίνει τα 150 τ.μ. η εκκαθάριση γίνεται χειρόγραφα από τις ΔΟΥ. Αντίθετα, αν καμία από τις δύο κύριες κατοικίες δεν είναι μεγαλύτερη από 150 τ.μ. και εφόσον δεν υπάρχει δευτερεύουσα κατοικία ή το άθροισμα καθεμιάς κύριας με την πρώτη δευτερεύουσα δεν υπερβαίνει τα 150 τ.μ., τότε η εκκαθάριση της δήλωσης γίνεται μηχανογραφικά από το ΚΕΠΥΟ. Προσοχή: Στη δήλωση που θα σταλεί στο ΚΕΠΥΟ θα γράφεται μόνο η τελευταία κύρια κατοικία, χωρίς να στέλνεται και ο πίνακας που συμπληρώθηκε για την πρώτη κύρια κατοικία. Αν, εκτός από τα παραπάνω, υπάρχει συγχρόνως και αλλαγή ιδιοκτήτη ή αλλαγή ποσοστών συνιδιοκτησίας, γίνεται, σε κάθε περίπτωση, χειρόγραφη εκκαθάριση από τη ΔΟΥ. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει αν κατά τη διάρκεια του έτους υπάρχει αλλαγή μόνο στην πρώτη δευτερεύουσα κατοικία ( π.χ. πώληση 17

παλαιός και αγορά πρώτης δευτερεύουσας κατοικίας). Στην περίπτωση αυτή, όταν το άθροισμα της επιφάνειας κάποιας από τις δύο δευτερεύουσες με την κύρια κατοικία υπερβαίνει τα 150 τ.μ., η εκκαθάριση γίνεται χειρόγραφα από τις ΔΟΥ. Αντίθετα, αν καμιά από τις δευτερεύουσες κατοικίες δεν είναι μεγαλύτερη από 150 τ.μ. και εφόσον δεν υπάρχει κύρια κατοικία ή το άθροισμα καθεμιάς m. δευτερεύουσας με την κύρια δεν υπερβαίνει τα 150 τ.μ., τότε η εκκαθάριση της δήλωσης γίνεται μηχανογραφικά από το ΚΕΠΥΟ. Προσοχή; Στη δήλωση που θα σταλεί στο ΚΕΠΥΟ θα γράφεται μόνο η τελευταία δευτερεύουσα κατοικία, ενώ η προηγούμενη δευτερεύουσα δεν θα γράφεται σε κανένα κωδικό. Επίσης, αν υπάρχει συγχρόνως και αλλαγή ιδιοκτήτη ή ποσοστών συνιδιοκτησίας στη δευτερεύουσα κατοικία, γίνεται σε κάθε περίπτωση χειρόγραφη εκκαθάριση από τη ΔΟΥ. Όταν κατά τη διάρκεια του έτους κύρια και πρώτη δευτερεύουσα κατοικία υπερβαίνει αθροιστικά τα 150 τ.μ. και ιδιοκατοικούνται για διάστημα μικρότερο από 12 μήνες η καθεμιά, η εκκαθάριση δεν μπορεί να γίνει μηχανογραφικά από το ΚΕΠΥΟ. Στην περίπτωση αυτή, η δήλωση γίνεται χειρόγραφα από τη ΔΟΥ, εκτός αν η επιφάνειά τους αθροιστικά είναι κάτω από 150 τ.μ., οπότε η δήλωση αυτή θα σταλεί για μηχανογραφική εκκαθάριση στο ΚΕΠΥΟ. Περαιτέρω, αν υπάρχει δευτερεύουσα μη εξοχική και μία ή περισσότερες εξοχικές δευτερεύουσες κατοικίες, ως πρώτη δευτερεύουσα κατοικία λαμβάνεται η μη εξοχική και η άλλη ή οι άλλες εξοχικές δευτερεύουσες κατοικίες θεωρούνται λοιπές δευτερεύουσες. Ομοίως, αν υπάρχουν περισσότερες δευτερεύουσες μη εξοχικές κατοικίες, η μία από αυτές αποτελεί την πρώτη δευτερεύουσα κατοικία και η άλλη ή οι άλλες αποτελούν τις λοιπές δευτερεύουσες. Σε περίπτωση που δύο ή περισσότερα διαμερίσματα του ίδιου ή διαφορετικού ορόφου, που συνορεύουν, έχουν συνενωθεί λειτουργικά, χωρίς τη σύσταση συμβολαιογραφικού εγγράφου για τα συνένωσή τους, το άθροισμα των επιφανειών τους θεωρείται ως μία κατοικία, κύρια ή δευτερεύουσα αντίστοιχα, ανάλογα με τη χρήση τους. Για τον προσδιορισμό του φορολογητέου τεκμαρτού εισοδήματος, στην επιφάνεια των 150 τ.μ. της κύριας και της πρώτης δευτερεύουσας κατοικίας που απαλλάσσονται από το φόρο, περιλαμβάνεται το άθροισμα των κύριων 18

χώρων με τους τυχόν βοηθητικούς χώρους (σε περίπτωση μονοκατοικίας), καθώς και ολόκληρη η επιφάνεια της αποθήκης και του γκαράζ (χωρίς μείωση 20%). Επίσης, για το απαλλασσόμενο όριο των 150 τ.μ. λαμβάνεται κατ αρχήν η επιφάνεια της ιδιοκατοικούμενης κύριας κατοικίας. Αν το εμβαδόν της ιδιοκατοικούμενης κύριας κατοικίας είναι μικρότερο από 150 τ.μ., η διαφορά μέχρι τα 150 τ.μ. καλύπτεται με την επιφάνεια μόνο της πρώτης δευτερεύουσας κατοικίας. Αν υπάρχει πρώτη δευτερεύουσα κατοικία μη εξοχική και μία ή περισσότερες εξοχικές, η απαλλασσόμενη επιφάνεια που υπολείπεται μέχρι τα 150 τ.μ. καλύπτεται με τμήμα ή με ολόκληρη την επιφάνεια της μη εξοχικής πρώτης δευτερεύουσας κατοικίας. Στην περίπτωση αυτή, ως πρώτη δευτερεύουσα κατοικία, όταν υπάρχει μη εξοχική και εξοχική δευτερεύουσα κατοικία, λαμβάνεται η επιφάνεια της μη εξοχικής. Αν δεν υπάρχει μη εξοχική πρώτη δευτερεύουσα κατοικία, η απαλλασσόμενη επιφάνεια που υπολείπεται μέχρι τα 150 τ.μ., καλύπτεται με τμήμα ή με ολόκληρη την επιφάνεια της εξοχικής πρώτης δευτερεύουσας κατοικίας. Τυχόν άλλη εξοχική ή άλλες εξοχικές δευτερεύουσες κατοικίες υπολογίζονται ως λοιπές δευτερεύουσες κατοικίες. Σε περίπτωση συνιδιοκτησίας μόνο μεταξύ των συζύγων και των ανήλικων τέκνων τους, λαμβάνεται για τον υπολογισμό των 150 τ.μ. η συνολική επιφάνεια των πιο πάνω ακινήτων, ενώ σε περιπτώσεις συνιδιοκτησίας με ανήλικα τέκνα ή τρίτους, λαμβάνεται υπόψη η επιφάνεια που αναλογεί στα ποσοστά συνιδιοκτησίας τους. Τέλος, αν το άθροισμα της ιδιοκατοικούμενης κύριας και πρώτης δευτερεύουσας κατοικίας (μη εξοχικής ή εξοχικής), εξακολουθεί να υπολείπεται από το απαλλασσόμενο όριο των 150 τ.μ., η διαφορά αυτή δεν καλύπτεται και με άλλη δευτερεύουσα (μη εξοχική ή εξοχική), ιδιοκατοικούμενη κατοικία του φορολογούμενου. Για πληρέστερη κατανόηση παραθέτουμε τα ακόλουθα παραδείγματα: 19

Παράδειγμα 1 Από 1/1/-31/12/1997 ιδιοκατοικείται, ως κύρια κατοικία, διαμέρισμα επιφάνειας 190 τ.μ., στον 3 όροφο πολυκατοικίας, με πρόσοψη επί της οδού Ίστρου 125 στον Περισσό. Χρόνος έκδοσης οικοδομικής άδειας το 1986. Υπολογισμός ετήσιου ακαθάριστου τεκμαρτού εισοδήματος: Αξία κύριας κατοικίας ; ( Ε X Τ.Ζ. X Δ.Σ. X Σ.Π. ) 190 X 165.000 X 1,20 X 0,80 = 30.096.000 Ετήσιο ακαθάριστο εισόδημα : 30.096.000 X 3,5% = 1.035.360 Υπολογισμός ετήσιου φορολογούμενου ακαθάριστου εισοδήματος: 1.053.360 X 40/190 = 221.760 20

Παράδειγμα 2 Από 1/1-31/12/1997 ιδιοκατοικείται, ως κύρια κατοικία, μονοκατοικία στην Αγια Παρασκευή, με πρόσοψη επί της οδού Αγίου Ιωάννου 60. Πρόκειται για διόροφη μονοκατοικία συνολικής επιφάνειας 190 τ.μ., με ενιαία λειτουργική ενότητα. Αποτελείται από οπόγειο χώρο επιφάνειας 40 τ.μ., που επικοινωνεί με το ισόγειο και τον 1 όροφο και χρησιμοποιείται ως αποθήκη και γκαράζ, από το ισόγειο 80 τ.μ. και τον 1 όροφο 70 τ.μ. Η άδεια ανέγερσης της οικοδομής εκδόθηκε το έτος 1972. Υπολογισμός ετήσιου τεκμαρτού εισοδήματος : Επιφάνεια κύριας κατοικίας: 1ος όροφος 70 τ.μ. Ισόγειο 80 τ.μ. Υπόγειο (αποθήκη-γκαράζ) 40 τ.μ. X 20% = 8 τ.υ. Συνολική επιφάνεια για τον υπολογισμό της αξίας ακινήτου : 158 τ.μ. Αξία κύριας κατοικίας : (Ε X Τ.Ζ. X Δ.Σ. X Σ.Π. ) 158 X 235.000 X 1,20 X 0,65 X = 28.961.400 Ετήσιο ακαθάριστο τεκμαρτό εισόδημα : 28.961.649 X 3,5% = 1.013.649 Υπολογισμός ετήσιου φορολογούμενου ακαθάριστου εισοδήματος: 1.013.649 X 40/190 = 213.400 21

Παράδειγμα 3 Από 1/1/-31/12/1997 ιδιοκατοικείται, ως κύρια κατοικία, διαμέρισμα ορόφου, επιφάνειας 96 τ.μ., με υπόγειο γκαράζ 12 τ.μ., στο υπόγειο της πολυκατοικίας επί της Πλατείας 28^^ Οκτωβρίου στο Περιστέρι. Έτος έκδοσης άδειας της πολυκατοικίας το 1976. Επίσης, ο ίδιος φορολογούμενος έχει κατά πλήρη κυριότητα και 1^ δευτερεύουσα εξοχική ισόγεια κατοικία στην Κοινότητα Παντοκράτορας - Ζακύνθου, επιφάνειας 67 τ.μ., που την ιδιοκατοικεί 3 μήνες το χρόνο. Έχει έτος έκδοσης οικοδομικής άδειας 1958. α) Υπολογισμός ετήσιου ακαθάριστου τεκμαρτού εισοδήματος από ιδιοκατοίκηση: Το ακαθάριστο τεκμαρτό εισόδημα από ιδιοκατοίκηση κύριας κατοικίας απαλλάσσεται από το φόρο εισοδήματος, γιατί η συνολική επιφάνεια της κύριας κατοικίας (108 τ.μ.) υπολείπεται των 150 τ.μ. που απαλλάσσονται από το φόρο. β) Υπολογισμός ακαθάριστου τεκμαρτού εισοδήματος 1*'^ δευτερεύουσας - εξοχικής κατοικίας : Αξία 1^^ δευτερεύουσας κατοικίας : (Ε X Τ.Ε. X Δ.Σ. X Σ.Π.) 67X100.000X1,10 X 0,60 = 4.422.000 Ετήσιο ακαθάριστο τεκμαρτό εισόδημα : 4.422.000 X 3,5% X 3/12 = 38.693 Υπολογισμός ετήσιου φορολογούμενου ακαθάριστου εισοδήματος 1' ^δευτερεύουσας - εξοχικής κατοικίας: 38.693X25/67 = 14.438 22

Παράδειγμα 4 Από 1/1-31/12/1997 ιδιοκατοικείται, ως κύρια κατοικία, ισόγεια μονοκατοικία, επιφάνειας 90 τ.μ. με πρόσοψη επί των οδών Φλέμινγκ και Κρυστάλλη, στη Νέα Ελβετία του Δήμου Βύρωνα. Χρόνος έκδοσης οικοδομικής άδειας είναι το 1950. Επίσης, ο ίδιος ο φορολογούμενος έχει, μαζί με τη σύζυγό του, κατά πλήρη κυριότητα από 50% εξ αδιαιρέτου ο καθένας, μία εξοχική δευτερεύουσα κατοικία. Πρόκειται για ισόγεια μονοκατοικία που την ιδιοκατοικεί τους θερινούς μήνες. Έχει επιφάνεια 85 τ.μ. και βρίσκεται στη Λούτσα, σε περιοχή που δεν έχει ενταχθεί στον αντικειμενικό προσδιορισμό της αξίας των ακινήτων. Έτος έκδοσης οικοδομικής άδειας είναι το 1967. α) Υπολογισμός ετήσιου ακαθάριστου τεκμαρτού εισοδήματος από ιδιοκατοίκηση: Το ακαθάριστο τεκμαρτό εισόδημα από ιδιοκατοίκηση κύριας κατοικίας απαλλάσσεται από το φόρο εισοδήματος, γιατί η συνολική επιφάνεια της κύριας κατοικίας (90 τ.μ.) υπολείπεται των 150 τ.μ. που απαλλάσσονται από το φόρο. β) Υπολογισμός ακαθάριστου τεκμαρτού εισοδήματος της δευτερεύουσας - εξοχικής κατοικίας : Αξία Ι' ^ δευτερεύουσας κατοικίας : (Ε X Τ.Ε. X Δ.Σ. X Σ.Π.) 85 X 100.000 X 1,10 X 0,60 = 5.610.000 Ετήσιο ακαθάριστο τεκμαρτό εισόδημα : 5.610.000 X 3,5% X 3/12 = 49.088 Υπολογισμός ετήσιου φορολογούμενου ακαθάριστου εισοδήματος δευτερεύουσας κατοικίας: 49.088 X 25/85 = 14.438 Συνεπώς, ο κάθε σύζυγος θα φορολογηθεί για ακαθάριστο τεκμαρτό εισόδημα: 14.438/2 = 7.219 δρχ. 23

ΑΡΘΡΟ 23 ΚΑΘΑΡΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΟΙΚΟΔΟΜΩΝ 1.Από το κατά το προηγούμενο άρθρο ακαθάριστο εισόδημα από ακίνητα εκπίπτουν: Εκπτώσεις από το ακαθάριστο εισόδημα α) Για οικοδομές οι οποίες χρησιμοποιούνται ως κατοικίες, οικοτροφεία, σχολεία, φροντιστήρια, αίθουσες κινηματογράφων ή θεάτρων, ξενοδοχεία, κλινικές και σανατόρια ποσοστό δέκα τοις εκατό (10%) για αποσβέσεις και ποσοστό μέχρι δεκαπέντε τοις εκατό (15%) για τα ασφάλιστρα κατά του κινδύνου πυρκαγιάς ή άλλων κινδύνων, για έξοδα επισκευής και συντήρησης, καθώς και για την αμοιβή δικηγόρου για δίκες σε διαφορές απόδοσης μισθίου ή καθορισμού μισθώματος. Αν οι δαπάνες αυτές αφορούν κοινόχρηστους χώρους του ακινήτου, επιμερίζονται, αναλόγως, στους συνιδιοκτήτες του. Τα ποσοστά του προηγούμενου εδαφίου περιορίζονται σε πέντε τοις εκατό (5%) και πέντε τοις εκατό (5%) αντιστοίχως, για το εισόδημα που προκύπτει από οικοδομές που χρησιμοποιούνται για άλλες χρήσεις. Όταν πρόκειται για εισόδημα που προκύπτει από εκμίσθωση γηπέδου ακινήτου που κτίστηκε με έξοδα του μισθωτή υπεκμίσθωση και από εκμίσθωση φωτεινών επιγραφών το ποσοστό περιορίζεται σε πέντε τοις εκατό (5%) γενικώς. β) Στις περιπτώσεις υπεκμίσθωσης ή ιδιοχρησιμοποίησης οικοδομών που έχουν ανεγερθεί σε έδαφος κυριότητας τρίτου, το δικαίωμα που παρέχεται ετησίως στον ιδιοκτήτη της γης, καθώς και η αξία της οικοδομής που ανεγέρθηκε σε έδαφος κυριότητας τρίτου, η οποία λογίζεται ως εισόδημα. γ) Στις περιπτώσεις υπεκμίσθωσης, πολυετούς μίσθωσης μεταγραπτέας και δικαιώματος επιφάνειας ή εμφύτευσης, το μίσθωμα ή δικαίωμα που καταβάλλεται. δ) Κάθε φόρος, τέλος ή δικαίωμα υπέρ Δημοσίου ή οποιουδήποτε τρίτου που βαρύνει τις γαίες. ε) Ποσοστό πέντε τοις εκατό (5%) για αποσβέσεις και έξοδα συντήρησης των γαιών και γενικά για κάθε συναφές βάρος. 24

στ) Ποσοστό δέκα τοις εκατό (10%) των δαπανών αντιπλημμυρικών έργων και έργων αποξήρανσης ελών για απόσβεσή τους, όχι όμως και για έξοδα βελτίωσης και επέκτασης των γαιών. ζ) Το ποσό της αποζημίωσης που καταβάλλει, βάσει νόμου, ο εκμισθωτής στον μισθωτή για τη λύση της μισθωτικής σχέσης ακινήτου, μέχρι του ύψους του ακαθάριστου εισοδήματος που αποκτά ο εκμισθωτής από το ακίνητο αυτό, κατά το έτος που καταβλήθηκε η αποζημίωση. Τυχόν αρνητικό ποσό δεν συμψηφίζεται με εισοδήματα του φορολογούμενου. 2. Το ποσό που απομένει, μετά τις εκτπώσεις που αναφέρονται στην προηγούμενη παράγραφο, αποτελεί το καθαρό εισόδημα από ακίνητα. ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΑΚΙΝΗΤΩΝ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΣΚΑΦΩΝ ΑΝΑΨΥΧΗΣ 1. Οι μισθωτές ακινήτων πάσης φύσεως, καθώς και θαλάσσιων σκαφών αναψυχής, έχουν υποχρέωση να δηλώνουν αναλυτικά κάθε οικονομικό έτος, με τη δήλωση φορολογίας εισοδήματος, τα ενοίκια που κατέβαλαν κατά το αμέσως προηγούμενο ημερολογιακό έτος για τις μισθώσεις αυτές, το ονοματεπώνυμο του εκμισθωτή, τον αριθμό φορολογικού μητρώου ή ταυτότητας και τη διεύθυνση κατοικίας του. Επίσης, έχουν υποχρέωση να δηλώνουν και το ποσό που κατέβαλαν για την ανέγερση οικοδομής σε έδαφσς ξένης κυριότητας, όταν η οικοδομή, μετά τη λήξη της μίσθωσης, έχει συμφωνηθεί να περιέλθει στον μισθωτή. 2. Οι μισθωτές ακινήτων δεν μπορούν μα πάρουν δάνειο από την Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος για την εκμετάλλευση των ακινήτων αυτών, αν το ιδιωτικό έγγραφο μίσθωσης δεν είναι θεωρημένο από τον προϊστάμενο της αρμόδιας οικονομικής υπηρεσίας. 3. Όσοι παραλείπουν να δηλώσουν τα στοιχεία που αναφέρονται στην παράγραφο 1, υπόκεινται σε πρόστιμο που ορίζεται στο άρθρο 87. 25

ΑΥΤΟΤΕΛΗΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΑΚΙΝΗΤΑ Επιβάλλεται αυτοτελώς φορολογία με συντελεστή 20%, στον οποίο περιλαμβάνεται ο φόρος εισοδήματος, τα τέλη χαρτοσήμου και η εισφορά ΟΓΑ στο χαρτόσημο, στο ακαθάριστο εισόδημα από εκμίσθωση κοινόχρηστων χώρων, γενικώς, σε οικοδομές, που από τον κανονισμό της οροφοκτησίας ανήκουν στους ιδιοκτήτες των διηρημένων ιδιοκτησιών της. Το ποσό του φόρου που αναλογεί αποδίδεται από το διαχειριστή της πολυκατοικίας με δήλωση, η οποία υποβάλλεται μέχρι την τελευταία, εργάσιμη για τις δημόσιες υπηρεσίες, ημέρα του μήνα Δεκεμβρίου του οικείου έτους, στη Δ.Ο.Υ. στην περιφέρεια της οποίας βρίσκεται το εκμισθούμενο ακίνητο. Η δήλωση αυτή υποβάλλεται σε τρία αντίτυπα, από τα οποία τα πρώτο κατατίθεται στην αρμόδια φορολογική αρχή και τα άλλα δύο, αφού θεωρηθούν, παραδίδονται στον υπόχρεο. Τα αντίτυπα αυτά αντικαθιστούν τα πιστοποιητικά που απαιτούνται από οποιανδήποτε αρχή ή ενδιαφερόμενο, για την απόδειξη της εκπλήρωσης της φορολογικής υποχρέωσης. Ο συντελεστής του 20% επιβάλλεται στο εισόδημα από οικοδομές, πριν από τη διενέργεια των εκπτώσεων του άρθρου 20, ανεξάρτητα από το είδος και τη χρήση του κοινόχρηστου χώρου που εκμισθώνεται. Πρόκειται, δηλαδή, για το ακαθάριστο εισόδημα που προκύπτει από την εκμίσθωση διαμερίσματος, αποθήκης, καταστήματος, πυλωτής, προαυλίου, ταράτσας και άλλων κοινόχρηστων χώρων που χρησιμοποιούνται ως κατοικία, γραφείο, αποθήκη, χώρο τοποθέτησης φωτεινών επιγραφών κ.λ.π. και από τον κανονισμό της οροφοκτησίας ανήκουν στους ιδιοκτήτες των διηρημένων ιδιοκτησιών και όχι για το ακαθάριστο εισόδημα που προκύπτει έμμεσα από την εκμίσθωση ποσοστού των κοινόχρηστων χώρων (κλιμακοστασίου, διαδρόμων κ.λπ.) που αναλογούν σε κάθε μία από τις διηρημένες ιδιοκτησίες του ακινήτου κατά τη μεμονωμένη εκμίσθωσή της. Πριν από τη θέσπιση της διάταξης αυτής, οι κύριοι επικαρπωτές, νομείς κ.λπ. των διηρημένων ιδιοκτησιών κάποιου ακινήτου, σε περίτττωση εκμίσθωσης των κοινοχρήστων χώρων κατά τα ανωτέρω, είχαν υποχρέωση να δηλώνουν, καθένας τους μεμονωμένα κατά την υποβολή της ετήσιας δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, το εισόδημα που προέκυτπε από την εκμίσθωση αυτή, ανάλογα με το ποσοστό συνιδιοκτησίας του στον κοινόχρηστο χώρο. 26

ΜΙΣΘΩΜΑΤΑ ΑΚΙΝΗΤΩΝ α) Κατώτερο μίσθωμα Το μίσθωμα ακινήτου που χρησιμοποιείται για επαγγελματική στέγη δεν μπορεί να είναι κατώτερο ποσοστού 6% της αντικειμενικής αξίας ακινήτου. β) Υποχρεώσεις εκμισθωτών ακινήτων 1. Ιδιωτικά έγγραφα μίσθωσης ακινήτων, ασχέτως πσσσύ μισθώματσς ή γεωργικών ακινήτων, εφόσσν το μίσθωμα είναι ανώτερα των πέντε χιλιάδων (5000) δραχμών κατά μήνα, προσκομίζονται από τον εκμισθωτή για θεώρήση, μέσα σε τριάντα (30) μέρες από τη σύνταξή τους, στον προϊστάμενο της δημόσιας σικονομικής υπηρεσίας, που είναι αρμόδιος για τη φορολογία του. Τα έγγραφα αυτά μπορεί και ο μισθωτής να τα προσκομίζει για θεώρηση στον προϊστάμενο της δημόσιας οικονομικής υπηρεσίας, που είναι αρμόδιος για τη φορολογία του εκμισθωτή. Τα έγγραφα αυτά υποβάλλονται σε δύο αντίγραφα, από τα οποία το ένα επιστρέφεται θεωρημένο σε αυτόν που τα προσκόμισε. Συνέπειες μη υποβολής μισθωτηρίου στη ΔΟΥ 2. Τα έγγραφα της προηγούμενης παραγράφου, εφόσον δεν έχουν θεωρηθεί από τον αρμόδιο προϊστάμενο της δημόσιας οικονομικής υπηρεσίας, στερούνται κάθε αποδεικτικής δύναμης και δεν εξετάζονται από τα δικαστήρια και τις δημόσιες γενικά αρχές. Επίσης, στερσύνται αποδεικτικής δύναμης και τα αντέγγραφα, με τα οποία συμφωνείται μίσθωμα διαφσρετικό από το καθοριζόμενο στο έγγραφο της μίσθωσης. Αλληλέγγυος ευθύνη αγοραστού πωλητού 3. Αν μεταβιβασθεί η κυριότητα ακινήτου, ο νέος κύριος είναι αλληλέγγυως και εις ολόκληρον συνυπεύθυνος με τον προκάτοχο για την πληρωμή του φόρου των τριών (3), πριν από τη μεταβίβαση, ετών, που αναλογεί επιμεριστικά στο εισόδημα του ακινήτου που μεταβιβάστηκε και προκύπτει από την εγγραφή που υπάρχει κατά την ημέρα της μεταβίβασης. Ίδια υποχρέωση υπάρχει για το χαρτόσημο και τα τέλη ύδρευσης. Οι 27

συμβολαιογράφοι έχουν υποχρέωση να υπενθυμίζουν τη διάταξη αυτή στους συμβαλλόμενους και να αναγράφουν τούτο ρητά στο συμβόλαιο της αγοραπωλησίας. Πρόστιμο σε εκπρόθεσμη ή μη υποβολή μισθωτηρίου 4. Όσοι δεν προσκομίζουν τα έγγραφα μίσθωσης ακινήτου για θεώρηση ή τα προσκομίζουν εκπρόθεσμα, καθώς και οι συμβολαιογράφοι που δεν εφαρμόζουν τις διατάξεις της προηγούμενης παραγράφου, υπόκεινται σε πρόστιμο που ορίζεται στο άρθρο 87. ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΑΤΥΠΗΣ ΔΩΡΕΑΣ Σε αγορά περιουσιακού στοιχείου από πρόσωπο που δεν αποδεικνύει την οικονομική του δυνατότητα, αντί του τεκμηρίου στη φορολογία εισοδήματος το οποίο είναι δυνατόν να καλύπτεται από τον σύζυγο ή πατέρα κλπ, ο προϊστάμενος ΔΟΥ μπορεί να θεωρεί ότι υφίσταται άτυπη δωρεά και να επιβάλλει φόρο δωρεάς. Οι προϋποθέσεις της άτυπηο δωρεάο είναι: α) Να έγινε αγορά περιουσιακού στοιχείου (ακινήτου, αυτοκινήτου, πλοίου, μετοχών εισηγμένων στο χρηματιστήριο) από πρόσωπο που δεν είχε την οικονομική δυνατότητα και β) Να υπάρχει συγγενής που είχε αυτή την δυνατότητα. Ο προϊστάμενος ΔΟΥ δύναται να χαρακτηρίσει ως δωρεά συνολικά ή κατά ένα μέρος κάθε παραχώρηση περιουσίας που έγινε εικονικά με σύμβαση και αντάλλαγμα, υποκρύπτει όμως δωρεά. Στην περίπτωση αυτή αν προκύπτει για ακίνητα εκπίπτεται ο βεβαιωθείς φόρος μεταβίβασης από τον φόρο δωρεάς. Αξία ακινήτου σε άτυπη δωρεά Σε περίπτωση αγοράς ακινήτου ή ανέγερσης οικοδομής, από πρόσωπο που δεν αποδεικνύει την οικονομική δυνατότητα, ως αξία για την επιβολή του φόρου της άτυπης δωρεάς λαμβάνεται η μεγαλύτερη μεταξύ αντικειμενικής και τμήματος για την περίπτωση αγοράς ακινήτου, ενώ για την ανέγερση 28

οικοδομής λαμβάνεται η μεγαλύτερη μεταξύ αντικειμενικής και συνολικής δαπάνης που πραγματοποιήθηκε, όπως αυτή προκύτττει από τα νομικά παραστατικά. Στο τεκμήριο δαπανών ανέγερσης ακινήτων λαμβάνεται υπόψη το ποσό της δαπάνης που πραγματικά καταβλήθηκε για το λόγο αυτό, το οποίο όμως m δεν μπορεί να είναι μικρότερο από τα ποσά που προκύπτουν με βάση την αντικειμενική αξία των κτισμάτων. Σε κάθε όμως περίπτωση που σύμφωνα με τα προσκομιζόμενα ή υπάρχοντα παραστατικά (τιμολόγια, αποδείξεις παροχής υπηρεσιών ή αγοράς υλικών, εισφορές ΙΚΑ, καταβολή ΦΠΑ κ.λ.π.), προκύπτει δαπάνη του φορολογούμενου μεγαλύτερη από την αντικειμενική αξία των κτισμάτων ή από το ελάχιστον κόστος οικοδομής κατά τα παραπάνω, για την επιβολή του φόρου άτυπης δωρεάς θα λαμβάνονται υπόψη οι πραγματικές αυτές δαπάνες. Είναι προφανές στις ανωτέρω περιπτώσεις ότι ο φορολογούμενος δεν είναι δυνατόν να υπαχθεί σε φόρο εισοδήματος όσο και σε φόρο άτυπης δωρεάς για το ίδιο αντικείμενο, δεδομένου ότι αυτό θα αποτελούσε καταστρατήγηση της βασικής αρχής του φορολογικού δικαίου περί μη υποβολής φόρου δύο φορές για την ίδια αιτία. Συνεπώς, φόρος άτυπης δωρεάς θα επιβληθεί μόνο στις περιπτώσεις που έχει αποκλεισθεί η επιβσλή φόρου εισοδήματος με εφαρμογή τεκμηρίου. Οι προϊστάμενοι των ΔΟΥ, με αφορμή την υποβολή δικαιολογητικών για την έκδοση βεβαίωσης για την ηλεκτροδότηση οικοδομής, δύναται να αναθέτουν σε ελεγκτές την διαπίστωση της συνδρομής ή μη των προϋποθέσεων άτυπης δωρεάς. Δεν φορολογείται ως δωρεά η αγορά πρώτης κατοικίας Δεν θεωρείται δωρεά για την επιβολή φόρου το ποσό της δωρεάς που παρέχεται σε φυσικό πρόσωπο, έγγαμο ή ενήλικο άγαμο για την αγορά ακινήτου εξ ολοκλήρου και κατά πλήρη κυριότητα μέχρι του ύψους του οποίου έτυχε απαλλαγής από το φόρο μεταβίβασης ακινήτου και για την ανέγερση οικοδομής ως πρώτης κατοικίας για εμβαδόν που καλύπτει τις στεγαστικές ανάγκες αυτού σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 1 του Ν. 1078/1980. 29

Ποιες δωρεές εκπίτττονται Η αξία των ακινήτων, που μεταβιβάζονται, καθώς και τα χρηματικά ποσά που καταβάλλονται λόγω δωρεάς στο δημόσιο, τους δήμους και τις κοινότητες του Κράτους, τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, τα κρατικά και δημοτικά νοσηλευτικά ιδρύματα και τα νοσοκομεία που αποτελούν νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου και επιχορηγούνται από τον Κρατικό Προϋπολογισμό, καθώς και το ταμείο αρχαιολογικών πόρων. Η αξία των ακινήτων καθορίζεται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 41 του Ν. 1249/1982 ή ύστερα από εκτίμηση που ενεργείται από τον οικονομικό έφορο, στις περιοχές που δεν ισχύει το σύστημα φορολογίας μεταβίβασης ακινήτων, στις περιοχές που δεν ισχύει το σύστημα του αντικειμενικού προσδιορισμού της αξίας των ακινήτων. Η αξία των ιατρικών μηχανημάτων και των ασθενοφόρων αυτοκινήτων που μεταβιβάζονται λόγω δωρεάς στα κρατικά και δημοτικά νοσηλευτικά ιδρύματα και τα νοσοκομεία που αποτελούν νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου και επιχορηγούνται από τον κρατικό προϋπολογισμό. Τα χρηματικά ποσά που καταβάλλονται λόγω δωρεάς προς τα κοινωφελή ιδρύματα, τα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα σωματεία που παρέχουν υπηρεσίες εκπαίδευσης και χορηγούν υποτροφίες, τους ιερούς ναούς, τις ιερές μονές του Αγίου Όρους, το Οικονομικό Πατριαρχείο Κων/πόλεως, τα Πατριαρχία Αλεξανδρείας και Ιεροσολύμων, την Ιερά Μονή Σινά, τα ημεδαπά νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, καθώς και τα ημεδαπά νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου που νόμιμα έχουν συσταθεί ή συνιστώνται και τα οποία επιδιώκουν κοινωφελείς σκοπούς και σε οποιοδήποτε αθλητικό σωματείο, που έχει συσταθεί νόμιμα και είναι αναγνωρισμένο από την Γενική Γραμματεία Αθλητισμού, εφόσον οι δωρεές αυτές προορίζονται για την καλλιέργεια και ανάπτυξη των ερασιτεχνικών τους τμημάτων. 30

ΤΕΚΜΗΡΙΟ ΑΓΟΡΑΣ Η ΑΝΕΓΕΡΣΗΣ ΑΚΙΝΗΤΟΥ Αγορά ή χρονομεριστική ή χρηματοδοτική μίσθωση ακινήτων ή ανέγερση οικοδομών ή κατασκευή δεξαμενή κολύμβησης. Ως τίμημα αγοράς λαμβάνεται η αξία που προσδιορίζεται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 41. Αν το τίμημα που καθορίζεται στα οικεία πωλητήρια συμβόλαια είναι μεγαλύτερο από την πιο πάνω αξία, ως καταβαλλόμενη δαπάνη λαμβάνεται το καθοριζόμενο σε αυτά τα συμβόλαια τίμημα. Ειδικά, για τις περιοχές που δεν ισχύει το αντικειμενικό σύστημα προσδιορισμού της αξίας των ακινήτων, ως καταβαλλόμενη δαπάνη λαμβάνεται: α) Το τίμημα που καθορίζεται στα οικεία πωλητήρια συμβόλαια, β) Η διαφορά μεταξύ του τιμήματος ή της αξίας κατά περίπτωση, που φορολογήθηκε και της πραγματικής αξίας του ακινήτου, η οποία εξευρίσκεται σύμφωνα με τις διατάξεις που ισχύει στη φορολογία μεταβίβασης ακινήτων. Εξαιρείται η δαπάνη για ανέγερση οικοδομής από επιχείρηση που αναλαμβάνει κατά κύριο επάγγελμα την ανέγερση οικοδομών. Επίσης, εξαιρείται η δαπάνη για την αγορά από ενήλικο, με δικαίωμα πλήρους κυριότητας, καθώς και η ανέγερση από αυτόν οικοδομής, ως πρώτης κατοικίας, καθώς και η επιφάνειά της δεν υπερβαίνει τα εκατόν είκοσι (120) τετραγωνικά μέτρα. Αν η επιφάνεια της οικοδομής υπερβαίνει τα εκατόν είκοσι (120) τετραγωνικά μέτρα, λαμβάνεται υπόψη η δαπάνη που αντιστοιχεί στην επιφάνεια πάνω από τα εκατόν είκοσι (120) τετραγωνικά μέτρα. Κατά την εφαρμογή των δύο προηγούμενων εδαφίων δεν θεωρείται ότι αποκτιέται πρώτη κατοικία αν ο υπόχρεος, ο άλλος σύζυγος και τα τέκνα που τους βαρύνουν σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 7 έχουν δικαίωμα πλήρους κυριότητας ή ισόβιας επικαρπίας ή οίκησης, εξολοκλήρου ή επί ιδανικού μεριδίου, σε άλλη οικία ή οικίες, εφόσον το άθροισμα της συνολικής επιφάνειας που τους αντιστοιχεί υπερβαίνει τα τριάντα πέντε (35) τετραγωνικά μέτρα προκειμένου για άγαμο, διαζευγμένο ή χήρο και τα εβδομήντα (70) τετραγωνικά μέτρα προκειμένου για έγγαμο. Η επιφάνεια αυτή προσαυξάνεται κατά δεκαπέντε (15) τετραγωνικά μέτρα για καθένα τέκνα που βαρύνει τον υπόχρεο ή τον άλλο σύζυγο. 31

ΑΠΑΛΛΑΓΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΦΟΡΟ Από το εισόδημα από ακίνητα απαλλάσσεται: α) Το τεκμαρτό εισόδημα που προκύπτει από την παραχώρηση της χρήσης ακινήτων από τον κύριο, νομέα ή επικαρπωτή αυτών, στο Ελληνικό Δημόσιο ή σε νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, χωρίς αντάλλαγμα. β) Το ακαθάριστο τεκμαρτό εισόδημα από ιδιοκατοίκηση της κύριας κατοικίας του φορολογούμενου, εμβαδού μέχρι εκατόν πενήντα (150) τ.μ., το οποίο προσαυξάνεται κατά είκοσι (20) τ.μ. για κάθε τέκνο μετά το δεύτερο που βαρύνει τον φορολογούμενο. Αν το εμβαδόν της ιδιοκατοικούμένης κύριας κατοικίας είναι μικρότερο από το παραπάνω απαλλασσόμενο όριο, η διαφορά μέχρι το όριο αυτό λαμβάνεται υπόψη για απαλλαγή μιας μόνο ιδιοκατοικούμένης δευτερεύουσας κατοικίας. Αν η ιδιοκατοικούμενη κύρια ή δευτερεύουσα κατοικία ανήκει στη σύζυγο ή τα τέκνα του φορολογούμενου, το απαλλασσόμενο ποσό που αναλογεί αφαιρείται από το δικό τους ακαθάριστο τεκμαρτό εισόδημα από ιδιοκατοίκηση. Σε περίπτωση συνιδιοκτησίας μεταξύ των συζύγων ή αυτών και των ανήλικων τέκνων τους, το συνολικό ποσό που απαλλάσσεται αφαιρείται αναλογικά από το ακαθάριστο τεκμαρτό εισόδημα από ιδιοκατοίκηση του καθενός, με βάση το ποσοστό συνιδιοκτησίας τους. Οι διατάξεις της περίπτωσης αυτής εφαρμόζονται αναλόγως και για το τεκμαρτό εισόδημα, το οποίο αποκτούν ομογενείς ή Έλληνες μόνιμοι κάτοικοι του εξωτερικού, από ιδιοκατοίκηση μιας μόνο κατοικίας που βρίσκεται στην Ελλάδα. γ) Το τεκμαρτό εισόδημα, που προκύπτει από τη δωρεάν παραχώρηση της χρήσης κατοικίας από το γονέα που έχει την κυριότητα ή την επικαρπία αυτής προς τα τέκνα του ή από τα τέκνα που έχουν την κυριότητα ή την επικαρπία αυτής προς τους γονείς τους, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως κατοικία. 32

Δικαιολογητικά που απαιτούνται για την αναγνώριση του δικαιώματος διενέργειας των εκπτώσεων, των δαπανών που εκπίπτουν από το ακαθάριστο εισόδημα από ακίνητα. Κάθε δικαιούχος οφείλει να συνυποβάλλει, με την ετήσια δήλωση φορολογίας εισοδήματος, το πρωτότυπο στοιχείο που αποδεικνύει τη δαπάνη για τα ασφάλιστρα κατά του κινδύνου πυρκαγιάς ή άλλων κινδύνων, για έξοδα επισκευής και συντήρησης, καθώς και για την αμοιβή δικηγόρου για δίκες σε διαφορές απόδοσης μισθίου ή καθορισμού μισθώματος, το οποίο εκδίδεται σύμφωνα με τις διατάξεις του Κ.Β.Σ.. Σε περίπτωση που οι δαπάνες αυτές αφορούν αγορά υλικών, ανταλλακτικών κ.λ.π. και παροχή υπηρεσιών για επισκευή και συντήρηση κοινόχρηστων χώρων ακινήτου, τα πιο πάνω δικαιολογητικά θα συγκεντρώνονται από το διαχειριστή της πολυκατοικίας, ο οποίος στο τέλος του ημερολογιακού έτους θα εκδίδει συγκεντρωτική κατάσταση των δαπανών αυτών, από την οποία θα προκύπτει το είδος της δαπάνης, ο αριθμός του τιμολογίου ή της απόδειξης λιανικής πώλησης, του τιμολογίου ή της απόδειξης παροχής υπηρεσιών ή εξοφλητικής απόδειξης είσπραξης, το ποσό της δαπάνης, καθώς και η κατανομή του συνόλου των δαπανών αυτών στον κάθε συνιδιοκτήτη, ανάλογα με το ποσοστό συνιδιοκτησίας του στους κοινόχρηστους χώρους. Αντίγραφο της συγκεντρωτικής κατάστασης, με συνημμένα φωτοαντίγραφα των πρωτότυπων δικαιολογητικών δαπανών, θα προσκομίζονται από κάθε συνιδιοκτήτη με την υποβολή της ετήσιας δήλωσης φορολογίας του εισοδήματός του. 33

ΚΥΡΩΣΕΙΣ ΣΕ ΟΣΟΥΣ ΔΕΝ ΔΗΛΩΝΟΥΝ ΤΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΑΠΟ ΑΚΙΝΗΤΑ 1. Όσοι αποκτούν εισόδημα από ακίνητα και είναι υπόχρεοι να υποβάλλουν δήλωση, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 88, αν δεν δηλώσουν το εισόδημα αυτό στερούνται το δικαίωμα : α) Να εγείρουν αγωγή έξωσης ή να μεταβιβάσουν την κυριότητα με οποιονδήποτε τρόπο ή να συστήσουν εμπράγματα δικαιώματα, για μια πενταετία από τη λήξη της προθεσμίας για την υποβολή της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, στα ακίνητα για τα οποία δεν έχουν δηλωθεί τα μισθώματα. β) Να παραχωρήσουν υποθήκη για μια δεκαετία από τη λήξη της προθεσμίας για την υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, σε ακίνητα για τα οποία δεν έχουν δηλωθεί τα μισθώματα. γ) Να πάρουν στεγαστικό δάνειο από τις Τράπεζες, το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο και λοιπούς οργανισμούς, οι οποίοι χορηγούν στεγαστικά δάνεια, για τα ακίνητα για τα οποία δεν έχουν δηλωθεί μισθώματα. 2. Τα εισοδήματα από εκμίσθωση ακινήτων, που δηλώνονται εκπρόθεσμα, φορολογούνται αυτοτελώς, χωρίς καμιά έκπτωση ή μείωση, με συντελεστή πενήντα τοις εκατό (50%), εφόσον μέσα σε τρεις (3) μήνες από την υποβολή της εκπρόθεσμης δήλωσης ζητηθεί το πιστοποιητικό που προβλέπεται από την παράγραφο 1 του άρθρου 81. Για την καταβολή του φόρου αυτού ευθύνεται στο ακέραιο και ο τελευταίος, ύστερα από σύμβαση, διακάτοχος του ακινήτου. Η δήλωση συντάσσεται σε δύο αντίτυπα σε έντυπα που παρέχονται δωρεάν από το Δημόσιο, υπογράφονται και τα δύο αντίτυπα από τον υπόχρεο και εφόσον δηλώνονται και εισοδήματα της συζύγου, υπογράφονται και από αυτή ή από τον πληρεξούσιό τους που έχει ειδικά εξουσιοδοτηθεί γι αυτό. Αν ο υπόχρεος για την υπογραφή της δήλωσης είναι αγράμματος, αυτή υπογράφεται από δύο μάρτυρες. Μαζί με την ετήσια δήλωσή του ο υπόχρεος υποβάλλει δήλωση με τα στοιχεία των ακινήτων που του ανήκουν κατά πλήρες δικαίωμα ιδιοκτησίας ή κατά την επικαρπία ή ψιλή κυριότητα ή έχει δικαίωμα χρήσης ή οίκησης σε αυτά. 34