ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΘΝΙΚΗ ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΕΛΛΑ ΑΣ Το έργο συγχρηµατοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Υπουργείο Εσωτερικών στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού ικτύου Μετανάστευσης

Συντάκτες της Μελέτης: Λάµπρος Μπαλτισώτης Γρηγόρης Τσιούκας ηµήτρης Χριστόπουλος Οι συντάκτες επιθυµούν να ευχαριστήσουν για τα πολύτιµα σχόλια και παρατηρήσεις τους τα µέλη της Οµάδας Παραλαβής και Αξιολόγησης Μελέτης της ιεύθυνσης Μεταναστευτικής Πολιτικής του Υπουργείου Εσωτερικών: έσποινα ιαµαντίδου και Μαρία Τζωρτζάκη, εισηγήτριες στο Τµήµα Νοµοθετικού Συντονισµού και Ελέγχου, όπως και Παναγιώτα Τσίπα, εισηγήτρια στο Τµήµα Μεταναστευτικής Πολιτικής Επίσης επιθυµούν να ευχαριστήσουν για τη βοήθειά τους τα στελέχη της ιεύθυνσης Μεταναστευτικής Πολιτικής του Υπουργείου Εσωτερικών Σωτηρία Κασνακούδη, αναπληρώτρια Τµηµατάρχη στο Τµήµα Νοµοθετικού Συντονισµού και Ελέγχου, Μιχαήλ Κοσµίδη, αναπληρωτή Τµηµατάρχη στο Τµήµα Μεταναστευτικής Πολιτικής, και ήµητρα Τροµπούκη, εισηγήτρια στο Τµήµα Νοµοθετικού Συντονισµού και Ελέγχου, καθώς και τον ηµήτριο Πέτσα, Αστυνοµικό Υποδιευθυντή, Τµήµα 1 ο / /νση Αλλοδαπών/Α.Ε.Α. στο Υπουργείο ηµόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη. 2

Το Ευρωπαϊκό ίκτυο Μετανάστευσης (Ε Μ) θεσπίστηκε το 2003, αρχικά ως προπαρασκευαστική δράση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, έχοντας σκοπό την παροχή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στα κράτη-µέλη αντικειµενικών, αξιόπιστων, συγκρίσιµων, επικαιροποιηµένων και ενηµερωµένων δεδοµένων για τη µετανάστευση και το άσυλο, ώστε να στηριχτεί η χάραξη της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και κατ επέκταση των οικείων εθνικών πολιτικών στους τοµείς αυτούς. Ακολούθως, το Συµβούλιο της ΕΕ, το 2008, µε την υπ αριθµ. 381/2008/ΕΚ Απόφαση, ίδρυσε το Ε Μ, ως µόνιµη πλέον δοµή, η οποία θα λειτουργεί στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής µε τη συµµετοχή των κ-µ µε σκοπό την επίτευξη των ανωτέρω στόχων. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε το ΕΜΝ και τις εργασίες του, µπορούν να αναζητηθούν στην ιστοσελίδα http://www.emn.europa.eu ή στον ελληνικό ιστότοπο http://emn.ypes.gr Στοιχεία επικοινωνίας µε το Ελληνικό Σηµείο Επαφής του Ευρωπαϊκού ικτύου Μετανάστευσης: Υπουργείο Εσωτερικών Γενική Γραµµατεία Πληθυσµού και Κοινωνικής Συνοχής Γενική ιεύθυνση Μεταναστευτικής Πολιτικής ιεύθυνση Μεταναστευτικής Πολιτικής Τµήµα Μεταναστευτικής Πολιτικής Ευαγγελιστρίας 2 105 63 Αθήνα Τηλ 213 136 1308 Ηλεκτρονικό ταχυδροµείο: emn@ypes.gr 2012, Υπουργείο Εσωτερικών. Όλα τα δικαιώµατα κατοχυρωµένα. Αυτή η µελέτη πραγµατοποιήθηκε µε την οικονοµική ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Υπουργείου Εσωτερικών στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού ικτύου Μετανάστευσης. Τα περιεχόµενα της έρευνας αποτελούν αποκλειστική ευθύνη του συγγραφέα. Σε καµία περίπτωση η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Υπουργείο Εσωτερικών δεν µπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνα για οποιαδήποτε χρήση των πληροφοριών που εµπεριέχονται από τρίτους. 3

Πίνακας Περιεχοµένων Σύνοψη εθνικής συνεισφοράς 5 Τµήµα 1 Εθνικό νοµοθετικό πλαίσιο: Θεωρήσεις εισόδου και άδειες διαµονής 8 Τµήµα 2 Έκταση και πεδίο του φαινοµένου 23 Τµήµα 3 Ειδικοί περιορισµοί στην εντός της ΕΕ κινητικότητα των πολιτών τρίτων χωρών 31 Τµήµα 4 Συµπεράσµατα 37 4

Σύνοψη εθνικής συνεισφοράς O σκοπός αυτού του κειµένου είναι να συµβάλει στην καλύτερη κατανόηση των κοµβικών ζητηµάτων και προκλήσεων που τίθενται στην ελληνική έννοµη τάξη και διοικητική πρακτική σχετικά µε την ενδοκοινοτική κινητικότητα πολιτών τρίτων χωρών που έχουν αποκτήσει καθεστώς επί µακρόν διαµένοντος σε άλλο Κράτος Μέλος της ΕΕ. Το πρώτο τµήµα του αναφέρεται στο εθνικό νοµοθετικό πλαίσιο θεωρήσεων εισόδου και αδειών διαµονής, το δεύτερο παρέχει σχετικά στατιστικά δεδοµένα που παρουσιάζουν το εύρος του φαινοµένου της κινητικότητας του εν λόγω πληθυσµού στην Ελλάδα. Τέλος, στο τρίτο τµήµα ταυτοποιούνται εµπόδια που περιορίζουν την ενδοκοινοτική κινητικότητα πολιτών τρίτων χωρών που έχουν αποκτήσει το εν λόγω καθεστώς. Το πρώτο τµήµα αποτελεί και το µεγαλύτερο τµήµα της έκθεσης καθώς παρέχει αναλυτικά στοιχεία και ανάλυση στις διαδικασίες και προϋποθέσεις ενσωµάτωσης των σχετικών Οδηγιών της ΕΕ στην ελληνική έννοµη τάξη. Η βασική παραδοχή που προκύπτει από αυτήν την ανάλυση είναι ότι το καθεστώς των πολιτών τρίτων χωρών που έχουν αποκτήσει καθεστώς επί µακρόν διαµένοντος σε άλλο Κράτος Μέλος της ΕΕ παρουσιάζει πολύ περισσότερες οµοιότητες µε το καθεστώς διαµονής οποιουδήποτε άλλου αλλοδαπού (ανεξαρτήτως τίτλων διαµονής εντός της ΕΕ) παρά µε αυτό το πολιτών της ΕΕ. Η βασική διαφοροποίηση σχετικά µε τις συνήθεις ρυθµίσεις που αφορούν στους λοιπούς αλλοδαπούς συνίσταται στη µη υποχρέωση αναζήτησης από τον ενδιαφερόµενο προηγούµενης εθνικής θεώρησης εισόδου για το λόγο έκδοσης της άδειας διαµονής στην Ελλάδα. Πρακτικά αυτό σηµαίνει ότι ο επί 5

µακρόν διαµένων άλλου Κράτους Μέλους της ΕΕ µπορεί να εισέλθει στην Ελλάδα και να αναζητήσει εργασία ή την εγγραφή του σε εκπαιδευτικό ίδρυµα µε µόνη την κατοχή της άδειας επί µακρόν διαµένοντος του άλλου Κράτους Μέλους. Οι ρυθµίσεις που αφορούν τις προϋποθέσεις και διαδικασίες για την κτήση καθεστώτος διαµονής διαφέρουν λοιπόν πολλαπλώς από τις σχετικές ρυθµίσεις που αφορούν πολίτες της Ένωσης: αυτό αφορά για τους κατόχους Μπλε Κάρτας, ερευνητές, σπουδαστές και αποσπασµένους εργαζόµενους στο πλαίσιο παροχής υπηρεσιών: οι ρυθµίσεις που αφορούν το καθεστώς διαµονής τους είναι σαφώς αυστηρότερες απ ότι αυτές για τους πολίτες της ΕΕ µε την εξαίρεση από την υποχρέωση αναζήτησης προηγούµενης εθνικής θεώρησης εισόδου. Κατ ουσίαν, οι ρυθµίσεις αυτές είναι σχεδόν παρόµοιες µε αυτές που αφορούν ανθρώπους που επιθυµούν να µεταναστεύσουν για πρώτη φορά στο έδαφος της ΕΕ. Το δεύτερο τµήµα παρέχει στατιστικά δεδοµένα όπως αυτά µας παρασχέθηκαν από τα αρµόδια σηµεία επαφής καθώς και λίγα σχόλια που βοηθούν στην ανάγνωση των στοιχείων και ενδεχοµένως των τάσεων στις µεταναστευτικές ροές. Τα στοιχεία σχετικά µε την αναγνώριση τίτλων σπουδών (µε βάση το ν. 3328/2005) και την αναγνώριση επαγγελµατικών προσόντων (Οδηγία 2005/36/ΕΚ και Π.. 38/2010) απουσιάζουν. Το τρίτο τµήµα της έκθεσης αναφέρεται στους περιορισµούς στην ενδοκοινοτική κινητικότητα πολιτών τρίτων χωρών στην Ελλάδα. Κατεξοχήν τέτοιος περιορισµός συνιστά η υπαγωγή τους στις ρυθµίσεις καθορισµού του όγκου εισδοχής ειδικά όταν πρόκειται για επί µακρόν διαµένοντες άλλου Κράτους Μέλου της ΕΕ ή για κατόχους Μπλε Κάρτας. Οι ελάχιστοι µισθοί τους καθορίζονται από την εθνική νοµοθεσία για τους επί µακρόν διαµένοντες στο ελάχιστο βασικό του ανειδίκευτου εργάτη, για τους ερευνητές σ` ένα ελάχιστο ποσό 900 Ευρώ και για τους κατόχους Μπλε Κάρτας σε 6

ένα ελάχιστο ποσό που ισούται τουλάχιστον µε 1,5 φορές το ύψος του µέσου ακαθάριστου ετήσιου µισθού στην Ελλάδα, ενώ δεν υπάρχει σχετική πρόβλεψη για τους αποσπασµένους. Όσο για τους αυτοαπασχολούµενους πολίτες τρίτων κρατών που επιθυµούν να αποκτήσουν τίτλο διαµονής στην Ελλάδα για άσκηση ανεξάρτητης οικονοµικής δραστηριότητας πρέπει να αποδείξουν πως κατέχουν µάλλον απαγορευτικά ποσά για τα σηµερινά ελληνικά δεδοµένα (60.000 ευρώ εισόδηµα σε ετήσια βάση και 300.000 για επενδυτικά σχέδια). Τέλος, δεν υπάρχουν ειδικές ρυθµίσεις και περιορισµοί που αφορούν στην αναγνώριση πτυχίων, αλλά και επαγγελµατικών δικαιωµάτων για πολίτες τρίτων κρατών που έχουν αναγνωρίσει επαγγελµατικά προσόντα σε άλλο Κράτος-Μέλος και απολαµβάνουν δικαιώµατος κινητικότητας, καθώς εφαρµόζεται η κατά περίπτωση οικεία εθνική νοµοθεσία (βλ. παραπάνω διατάξεις). 7

Τµήµα 1 Εθνικό νοµοθετικό πλαίσιο: Θεωρήσεις εισόδου και άδειες διαµονής Α. Οµάδες πολιτών τρίτων χωρών που απολαµβάνουν δικαιώµατα κινητικότητας σύµφωνα µε τις Οδηγίες της ΕΕ για τη µετανάστευση 1.1 Επί µακρόν διαµένοντες σε άλλο Κράτος Μέλος α) Ποιοι εθνικοί κανόνες και διαδικασίες εφαρµόζονται στους πολίτες τρίτων χωρών που είναι επί µακρόν διαµένοντες σε άλλο Κράτος Μέλος σε σχέση µε την πρόσβασή τους σε θεώρηση εισόδου και/η άδεια διαµονής στη χώρα σας; Οι ρυθµίσεις που αφορούν το δικαίωµα, τους όρους και τις διαδικασίες διαµονής στην Ελλάδα πολιτών τρίτων χωρών που έχουν αποκτήσει καθεστώς επί µακρόν διαµένοντος σε άλλο Κράτος Μέλος της ΕΕ προβλέπονται στο π.δ. 150/2006 (Ενσωµάτωση Οδηγίας 2003/109/ΕΚ) και ιδίως στα άρθρα 13 έως 18. Σε γενικές γραµµές οι ρυθµίσεις αυτές προβλέπουν κανόνες και διαδικασίες αντίστοιχες µε τους κανόνες και διαδικασίες που προβλέπονται για τους πολίτες τρίτων χωρών που διαµένουν εκτός ΕΕ και επιθυµούν την είσοδο και διαµονή τους στην Ελλάδα για εργασία, µη µισθωτή δραστηριότητα (άσκηση ανεξάρτητης οικονοµικής δραστηριότητας), ως οικονοµικά ανεξάρτητα άτοµα, εποχικά εργαζόµενοι, καθώς επίσης και για σπουδές ή επαγγελµατική κατάρτιση. Χαρακτηριστική είναι η διάταξη 8

που περιέχεται στο άρθρο 13 του π.δ.150/2006 και προβλέπει ότι «Οι όροι και η διαδικασία χορήγησης της οικείας άδειας διαµονής καθορίζονται σύµφωνα µε τις αντίστοιχες διατάξεις του ν.3386/2005 [δηλαδή το νόµο περί εισόδου και διαµονής πολιτών τρίτων χωρών στην Ελλάδα], όπως ισχύει». Ειδικότερα, οι όροι αυτοί αφορούν τη δηµόσια τάξη και ασφάλεια, τη δηµόσια υγεία, την ασφάλιση των ενδιαφερόµενων, τους επαρκείς πόρους διαβίωσης. Επίσης, ως προς τα απαιτούµενα δικαιολογητικά που οφείλουν να προσκοµίζουν, απαραίτητα σε κάθε περίπτωση είναι διαβατήριο σε ισχύ, άδεια διαµονής επί µακρόν διαµένοντος του άλλου Κράτους Μέλους, βεβαίωση ασφάλισης, πιστοποιητικό υγείας, καθώς και τα κατά περίπτωση δικαιολογητικά που αποδεικνύουν το λόγο για τον οποίο ο ενδιαφερόµενος επιθυµεί να διαµείνει στην Ελλάδα (λ.χ. σύµβαση εργασίας ή βεβαίωση εγγραφής σε εκπαιδευτικό ίδρυµα). Τέλος, ως προς τη διαδικασία δεν υφίσταται η οποιαδήποτε διαφοροποίηση σε σχέση µε τη συνήθη διαδικασία έκδοσης άδειας διαµονής σύµφωνα µε το ν.3386/2005 µε καθοριστικό κριτήριο τον τόπο διαµονής του ενδιαφερόµενου και τον λόγο (λ.χ. εργασία, σπουδές) κτήσης της άδειας. Αρµόδιες υπηρεσίες για την έκδοση των αδειών διαµονής είναι είτε (στις περισσότερες περιπτώσεις) οι υπηρεσίες αλλοδαπών και µετανάστευσης των αποκεντρωµένων διοικήσεων, είτε (σε ορισµένες περιπτώσεις) η /νση Μεταναστευτικής Πολιτικής της ΓΓ Πληθυσµού και Κοινωνικής Συνοχής του Υπουργείου Εσωτερικών. Υφίσταται, πάντως, µια ουσιαστική διαφοροποίηση σε σχέση µε τις συνήθεις διαδικασίες και όρους απόκτησης άδειας διαµονής από πολίτες τρίτων χωρών. Η διαφοροποίηση αυτή συνίσταται στη µη υποχρέωση αναζήτησης από τον ενδιαφερόµενο προηγούµενης εθνικής θεώρησης εισόδου για το λόγο έκδοσης της άδειας διαµονής στην Ελλάδα. Πρακτικά αυτό σηµαίνει ότι ο επί µακρόν διαµένων άλλου Κράτους Μέλους της ΕΕ µπορεί να εισέλθει στην Ελλάδα και να αναζητήσει εργασία ή την εγγραφή του σε εκπαιδευτικό ίδρυµα µε µόνη την κατοχή της άδειας επί 9

µακρόν διαµένοντος του άλλου Κράτους Μέλους. Ωστόσο, δεν σηµαίνει ότι εξαιρούνται από τις ρυθµίσεις καθορισµού του όγκου εισδοχής πολιτών τρίτων χωρών στην Ελλάδα. Στο πλαίσιο αυτό, άδεια διαµονής για εργασία σε επί µακρόν διαµένοντα άλλο Κράτους Μέλους χορηγείται µόνο εφόσον υφίστανται κενές θέσεις εργασίας ανά ειδικότητα, όπως αυτές έχουν καθοριστεί από την εθνική νοµοθεσία (άρθρου 14 του ν. 3386/2005). Τέλος, επισηµαίνεται ότι για την εγκατάσταση στην Ελλάδα επί µακρόν διαµένοντος άλλου Κράτους Μέλους ο Έλληνας νοµοθέτης επέλεξε να µην εφαρµόσει κριτήρια ένταξης, παρότι η σχετική Οδηγία του έδινε αυτή τη δυνατότητα, ενώ δικαίωµα κινητικότητας απολαµβάνουν και τα µέλη της οικογένειάς του. β) Παρακαλώ εξηγείστε σε τι διαφέρουν οι εθνικοί κανόνες και διαδικασίες από τους εθνικούς κανόνες και διαδικασίες που εφαρµόζονται στους πολίτες της ΕΕ Οι ρυθµίσεις που αφορούν τους όρους και τις διαδικασίες απόκτησης εγγράφων διαµονής των πολιτών της ΕΕ περιέχονται στο π.δ. 106/2007 (ενσωµάτωση Οδηγίας 2004/38/ΕΚ), όπως τροποποιήθηκε µε τις διατάξεις του ν. 4071/2012. Ως προς τους όρους και τις προϋποθέσεις επισηµαίνεται ότι οι βασικές διαφοροποιήσεις συνίστανται στους λόγους δηµόσιας τάξης και ασφάλειας οι οποίοι αξιολογούνται µε µεγαλύτερη επιείκεια, αλλά και στον σχετικά πιο περιορισµένο αριθµό των απαιτούµενων δικαιολογητικών που οφείλει να προσκοµίσει ο ενδιαφερόµενος (λ.χ. δεν απαιτείται παράβολο, δεν απαιτείται πιστοποιητικό υγείας, ενώ προβλέπεται ad hoc διερεύνηση ύπαρξης επαρκών πόρων µε κατώτατο όριο το ύψος της κατώτερης σύνταξης που χορηγείται στην Ελλάδα). Σχετικά δε µε τις διαδικασίες, οι ενδιαφερόµενοι οφείλουν να απευθύνονται στις αρµόδιες αστυνοµικές αρχές του 10

τόπου διαµονής τους, ενώ το χορηγούµενο έγγραφο δεν έχει το χαρακτήρα άδειας ενιαίου τύπου, αλλά απλής βεβαίωσης εγγραφής που έχει το χαρακτήρα απλού εγγράφου καταγραφής. Λόγω των παραπάνω διαφοροποιήσεων στην πράξη τα έγγραφα διαµονής των πολιτών της ΕΕ εκδίδονται σε πολύ συντοµότερο χρονικό διάστηµα. Σηµαντική, επίσης, διαφοροποίηση εντοπίζεται στη ρύθµιση της παρ.4 του άρθρου 20 του π.δ. 106/2007 που προβλέπει ότι η κατοχή εγγράφου διαµονής δεν επιβάλλεται ως προϋπόθεση για την άσκηση δικαιώµατος ή τη διεκπεραίωση διοικητικής διαδικασίας, εφόσον η απόκτηση δικαιώµατος που απορρέει από τα ανωτέρω έγγραφα µπορεί να βεβαιώνεται µε άλλο αποδεικτικό µέσο. Εξίσου σηµαντικές όµως είναι και οι ιδιαίτερα προστατευτικές ρυθµίσεις του άρθρου 20 του π.δ. 106/2007 σχετικά µε τους όρους αποµάκρυνσης (απέλασης) ενός πολίτη της ΕΕ, ενώ, όπως είναι αυτονόητο, οι πολίτες της ΕΕ δεν εµπλέκονται στην οποιαδήποτε διαδικασία αφορά τον προσδιορισµό όγκου εισδοχής. Τέλος, ενώ οι πολίτες της ΕΕ που επιθυµούν να διαµείνουν στην Ελλάδα για χρονικό διάστηµα που υπερβαίνει τους τρεις µήνες υποχρεούνται να εµφανίζονται αυτοπροσώπως στις αρµόδιες αστυνοµικές αρχές του τόπου διαµονής τους για καταγραφή µετά τη λήξη του τριµήνου, οι επί µακρόν διαµένοντες υποχρεούνται στην υποβολή αιτήµατος χορήγησης άδειας διαµονής πριν την παρέλευση τριών µηνών από την είσοδό τους στην Ελλάδα,. Στην πράξη αυτό σηµαίνει ότι εάν επί µακρόν διαµένων σε άλλο Κράτος Μέλος δεν υποβάλει αίτηση για την απόκτηση άδειας διαµονής στην Ελλάδα εντός τριών µηνών από την είσοδό του στη χώρα χάνει το δικαίωµα διαµονής και αναζήτησης εργασίας στην Ελλάδα. 11

1.2 Κάτοχοι Μπλε Κάρτας ΕΕ α) Ποιοι εθνικοί κανόνες και διαδικασίες εφαρµόζονται στους πολίτες τρίτων χωρών που είναι κάτοχοι Μπλε Κάρτας σε άλλο Κράτος Μέλος σε σχέση µε την πρόσβασή τους σε θεώρηση εισόδου και/η άδεια διαµονής στη χώρα σας; Οι σχετικές ρυθµίσεις περιέχονται στα άρθρα 22 έως 41 του ν.4071/2012 που ενσωµατώνουν την Οδηγία 2009/50/ΕΚ, ιδίως δε το άρθρο 37 του νόµου που αναφέρεται ειδικά στο δικαίωµα διαµονής στην Ελλάδα κατόχου Μπλε Κάρτας άλλου Κράτους Μέλους. Σύµφωνα µε το εν λόγω άρθρο, στην περίπτωση των κατόχων Μπλε Κάρτας άλλου Κράτους Μέλους της ΕΕ που επιθυµούν να αποκτήσουν άδεια διαµονής στην Ελλάδα εφαρµόζονται οι ίδιοι όροι και διαδικασίες που εφαρµόζονται για την απόκτηση Μπλε Κάρτας στην Ελλάδα από πολίτες τρίτων χωρών που µεταναστεύουν για πρώτη φορά στην ΕΕ. Η µόνη διαφοροποίηση συνίσταται στη µη αναζήτηση εθνικής θεώρησης εισόδου για Μπλε Κάρτα από τους πολίτες τρίτων χωρών που είναι ήδη κάτοχοι Μπλε Κάρτας από άλλο Κράτος Μέλος της ΕΕ. Ωστόσο, υπάγονται στις ρυθµίσεις που αφορούν τον καθορισµό όγκου εισδοχής. β) Παρακαλώ εξηγείστε σε τι διαφέρουν οι εθνικοί κανόνες και διαδικασίες από τους εθνικούς κανόνες και διαδικασίες που εφαρµόζονται στους πολίτες της ΕΕ Οι κανόνες και διαδικασίες απόκτησης άδειας διαµονής στην Ελλάδα από κατόχους Μπλε Κάρτας άλλου Κράτους Μέλους διαφέρουν ουσιωδώς από τις αντίστοιχες ρυθµίσεις για τους πολίτες ΕΕ και έχουν περιοριστικό χαρακτήρα. Όπως σηµειώνεται 12

και πιο πάνω στο σηµείο 1.2 α, σε αντίθεση µε τη νοµοθεσία περί ελεύθερης κυκλοφορίας των πολιτών ΕΕ, οι ρυθµίσεις για τους ήδη κατόχους Μπλε Κάρτας ΕΕ είναι σχεδόν στο σύνολό τους οι ίδιες µε τις ρυθµίσεις που εφαρµόζονται για πολίτες τρίτων χωρών που επιδιώκουν να µεταναστεύσουν για πρώτη φορά στην ΕΕ για απασχόληση υψηλής ειδίκευσης. Επισηµαίνεται ιδίως το γεγονός ότι οι κάτοχοι Μπλε Κάρτας υπάγονται στις διαδικασίες και τους περιορισµούς περί όγκου εισδοχής. Η µόνη ρύθµιση που προσοµοιάζει στη µεταχείριση των πολιτών της ΕΕ είναι η ρύθµιση περί εισόδου/µετακίνησης στην Ελλάδα για αναζήτηση απασχόλησης υψηλής ειδίκευσης χωρίς προηγούµενη εθνική θεώρηση εισόδου (άρθρο 37 παρ.1 του ν.4071/2012). 1.3 Ερευνητές α) Ποιοι εθνικοί κανόνες και διαδικασίες εφαρµόζονται στους πολίτες τρίτων χωρών που είναι κάτοικοι σε άλλο Κράτος Μέλος και επιθυµούν να αναλάβουν εργασία ως Ερευνητές στο δικό σας Κράτος Μέλος; Οι σχετικές ρυθµίσεις περιέχονται στο π.δ.128/2008, που ενσωµατώνει την Οδηγία 2005/71/ΕΚ, ιδίως δε στο άρθρο 10 του π.δ.. Σύµφωνα µε την εν λόγω ρύθµιση δικαίωµα να αναλάβουν εργασία ως ερευνητές στην Ελλάδα έχουν πολίτες τρίτων χωρών που έχουν αντίστοιχη άδεια διαµονής σε άλλο Κράτος Μέλος της ΕΕ. Εφόσον η ερευνητική τους εργασία δεν υπερβαίνει τους 3 µήνες δεν απαιτείται κάποια ιδιαίτερη διατύπωση. Σε αντίθετη περίπτωση ισχύουν οι γενικές ρυθµίσεις του π.δ. περί απόκτησης άδειας διαµονής Ερευνητή στην Ελλάδα. Μόνη διαφοροποίηση υφίσταται ως προς τη µη αναζήτηση εθνικής θεώρησης εισόδου για το σκοπό αυτό 13

από τον ενδιαφερόµενο, ο οποίος µπορεί να εκκινήσει τη σχετική διαδικασία ευρισκόµενος στην Ελλάδα. β) Παρακαλώ εξηγείστε σε τι διαφέρουν οι εθνικοί κανόνες και διαδικασίες από τους εθνικούς κανόνες και διαδικασίες που εφαρµόζονται στους πολίτες της ΕΕ Οι κανόνες και διαδικασίες απόκτησης άδειας διαµονής ερευνητή στην Ελλάδα από κατόχους άδειας διαµονής άλλου Κράτους Μέλους διαφέρουν ουσιωδώς από τις αντίστοιχες ρυθµίσεις για τους πολίτες ΕΕ και έχουν περιοριστικό χαρακτήρα. Όπως σηµειώνεται και πιο πάνω στο σηµείο 1.3 α, σε αντίθεση µε τη νοµοθεσία περί ελεύθερης κυκλοφορίας των πολιτών ΕΕ, οι ρυθµίσεις για τους ήδη κατόχους άδειας διαµονής ως ερευνητές από άλλο Κράτος Μέλος ΕΕ είναι σχεδόν στο σύνολό τους οι ίδιες µε τις ρυθµίσεις που εφαρµόζονται για πολίτες τρίτων χωρών που επιδιώκουν να µεταναστεύσουν για πρώτη φορά στην ΕΕ ως ερευνητές. Η µόνη επί της ουσίας ρύθµιση που προσοµοιάζει στη µεταχείριση των πολιτών της ΕΕ είναι η ρύθµιση περί εκκίνησης της σχετικής διαδικασίας χωρίς προηγούµενη εθνική θεώρηση εισόδου. Περαιτέρω, οι όποιες ευνοϊκότερες ρυθµίσεις εντοπίζονται µόνο στους κατόχους άδειας διαµονής ερευνητή, και όχι οποιασδήποτε άδειας διαµονής σε άλλο Κράτος Μέλος της ΕΕ. 1.4 Σπουδαστές α) Ποιοι εθνικοί κανόνες και διαδικασίες εφαρµόζονται στους πολίτες τρίτων χωρών που είναι κάτοικοι σε άλλο Κράτος Μέλος και επιθυµούν να πραγµατοποιήσουν σπουδές στο δικό σας Κράτος Μέλος; 14

Οι σχετικές ρυθµίσεις περιέχονται στο π.δ.101/2008, που ενσωµατώνει την Οδηγία 2004/114/ΕΚ, ιδίως δε στο άρθρο 7 του π.δ.. Σύµφωνα µε την εν λόγω ρύθµιση δικαίωµα να πραγµατοποιήσουν σπουδές στην Ελλάδα έχουν πολίτες τρίτων χωρών που έχουν αντίστοιχη άδεια διαµονής σε άλλο Κράτος Μέλος της ΕΕ και επιθυµούν είτε να παρακολουθήσουν µέρος του προγράµµατος σπουδών στην Ελλάδα ή να το συµπληρώσουν µε συναφές πρόγραµµα σπουδών. Ως προς τους όρους και τις διαδικασίες ισχύουν επί της ουσίας οι γενικές ρυθµίσεις του προαναφερόµενου π.δ. 101/2008. Μόνη διαφοροποίηση υφίσταται ως προς τη µη αναζήτηση εθνικής θεώρησης εισόδου για το σκοπό αυτό από τον ενδιαφερόµενο. Ωστόσο, για την είσοδο του ενδιαφερόµενου στην Ελλάδα είναι αναγκαία η θεώρηση εισόδου, όπου αυτό προβλέπεται σύµφωνα µε τον Κανονισµό (ΕΚ) 539/2001, όπως ισχύει. β) Παρακαλώ εξηγείστε σε τι διαφέρουν οι εθνικοί κανόνες και διαδικασίες από τους εθνικούς κανόνες και διαδικασίες που εφαρµόζονται στους πολίτες της ΕΕ Οι κανόνες και διαδικασίες απόκτησης άδειας διαµονής για σπουδές στην Ελλάδα από κατόχους άδειας διαµονής άλλου Κράτους Μέλους διαφέρουν ουσιωδώς από τις αντίστοιχες ρυθµίσεις για τους πολίτες ΕΕ και έχουν περιοριστικό χαρακτήρα (λ.χ. δεν προβλέπεται δυνατότητα κάλυψης προστατευόµενων µελών, αναζητείται συγκεκριµένο ύψος κατοχής επαρκών πόρων). Όπως σηµειώνεται και πιο πάνω στο σηµείο 1.4 α, σε αντίθεση µε τη νοµοθεσία περί ελεύθερης κυκλοφορίας των πολιτών ΕΕ, οι ρυθµίσεις για τους ήδη κατόχους άδειας διαµονής για σπουδές από άλλο Κράτος Μέλος ΕΕ είναι σχεδόν στο σύνολό τους οι ίδιες µε τις ρυθµίσεις που εφαρµόζονται για πολίτες τρίτων χωρών που επιδιώκουν να µεταναστεύσουν για πρώτη φορά στην ΕΕ για σπουδές. Η µόνη επί της ουσίας ρύθµιση που προσοµοιάζει στη µεταχείριση των πολιτών της ΕΕ είναι η ρύθµιση περί µη 15

αναζήτησης προηγούµενης εθνικής θεώρησης εισόδου. Περαιτέρω, οι όποιες ευνοϊκότερες ρυθµίσεις εντοπίζονται µόνο στους κατόχους άδειας διαµονής για σπουδές, και όχι οποιασδήποτε άδειας διαµονής σε άλλο Κράτος Μέλος της ΕΕ. 1.5 Αποσπασµένοι εργαζόµενοι στο πλαίσιο παροχής υπηρεσιών α) Ποιοι εθνικοί κανόνες και διαδικασίες εφαρµόζονται στους πολίτες τρίτων χωρών που είναι κάτοικοι σε άλλο Κράτος Μέλος και αποσπώνται από έναν πάροχο υπηρεσίας µε σκοπό τη διασυνοριακή παροχή υπηρεσιών στο δικό σας Κράτος Μέλος; Οι σχετικές ρυθµίσεις περιέχονται στο άρθρο 18 του ν.3386/2005 που προβλέπουν τη χορήγηση και ανανέωση άδειας διαµονής σε πολίτες τρίτων χωρών που απασχολούνται νόµιµα σε επιχείρηση εγκατεστηµένη σε άλλο Κράτος Μέλος της ΕΕ και πρέπει να µετακινηθούν στην Ελλάδα για παροχή συγκεκριµένης υπηρεσίας στο πλαίσιο σχετικής συµβατικής υποχρέωσης µεταξύ της ανωτέρω επιχείρησης και του αντισυµβαλλόµενου, ο οποίο ασκεί τις δραστηριότητές του στην Ελλάδα. Οι διατάξεις αυτές παραπέµπουν στους όρους και τις διαδικασίες των γενικών ρυθµίσεων περί εισόδου και διαµονής πολιτών τρίτων χωρών που µεταναστεύουν για πρώτη φορά στην ΕΕ. Μάλιστα µεταξύ των προϋποθέσεων περιλαµβάνεται και η κατοχή ειδικής εθνικής θεώρησης εισόδου για τον συγκεκριµένο σκοπό. Μόνη ευνοϊκή σε σχέση µε τις γενικές διατάξεις ρύθµιση είναι ότι η συγκεκριµένη κατηγορία εργαζόµενων πολιτών τρίτων χωρών εξαιρείται από τους κανόνες και διαδικασίες περί µετάκλησης (καθορισµός όγκου εισδοχής). 16

β) Παρακαλώ εξηγείστε σε τι διαφέρουν οι εθνικοί κανόνες και διαδικασίες από τους εθνικούς κανόνες και διαδικασίες που εφαρµόζονται στους πολίτες της ΕΕ Οι κανόνες και διαδικασίες απόκτησης άδειας διαµονής για αποσπασµένους εργαζόµενους στην Ελλάδα που είναι κάτοικοι άλλου Κράτους Μέλους διαφέρουν ουσιωδώς από τις αντίστοιχες ρυθµίσεις για τους πολίτες ΕΕ και έχουν περιοριστικό χαρακτήρα. Όπως σηµειώνεται και πιο πάνω στο σηµείο 1.5 α, σε αντίθεση µε τη νοµοθεσία περί ελεύθερης κυκλοφορίας των πολιτών ΕΕ, το καθεστώς εισόδου και διαµονής για τους αποσπασµένους εργαζόµενους διέπεται από τις γενικές ρυθµίσεις περί εισόδου και διαµονής πολιτών τρίτων χωρών. Επί της ουσίας, µόνη η εξαίρεση από τους όρους και τις διαδικασίες µετάκλησης (όγκος εισδοχής) παραπέµπει στην κινητικότητα που απολαµβάνουν οι πολίτες της ΕΕ. Β. Οµάδες πολιτών τρίτων χωρών για τους οποίους δεν υπάρχουν προβλέψεις στο κεκτηµένο της ΕΕ 1.6 ιασυνοριακοί εργάτες 1. Υπάρχουν ειδικοί εθνικοί κανόνες και διαδικασίες που διέπουν την πρόσβαση σε θεώρηση εισόδου και/η άδεια διαµονής και εφαρµόζονται σε πολίτες τρίτων χωρών που είναι κάτοικοι σε άλλο Κράτος Μέλος, αλλά απασχολούνται ως διασυνοριακοί εργαζόµενοι στο δικό σας Κράτος Μέλος; εν υπάρχουν ειδικές ρυθµίσεις για το ζήτηµα. 17

2. Εάν ειδικοί εθνικοί κανόνες και διαδικασίες εφαρµόζονται στους πολίτες τρίτων χωρών που περιγράφονται στο 1.6 (1), σε τι διαφέρουν από τους εθνικούς κανόνες και διαδικασίες που εφαρµόζονται σε πολίτες ΕΕ που βρίσκονται σε παρόµοια κατάσταση; Βλ. απάντηση 1.6 (1). 1.7 Εποχικοί εργαζόµενοι 1. Υπάρχουν ειδικοί εθνικοί κανόνες και διαδικασίες, όσον αφορά την πρόσβαση σε θεώρηση εισόδου και/η άδεια διαµονής, που εφαρµόζονται σε πολίτες τρίτων χωρών που είναι κάτοικοι σε άλλο Κράτος Μέλος και οι οποίοι ασκούν οικονοµική δραστηριότητα ως εποχικά εργαζόµενοι στο δικό σας Κράτος Μέλος; εν υπάρχουν ειδικές ρυθµίσεις για το ζήτηµα. 2. Εάν ειδικοί εθνικοί κανόνες και διαδικασίες εφαρµόζονται στους πολίτες τρίτων χωρών που περιγράφονται στο 1.7 (1), σε τι διαφέρουν από τους εθνικούς κανόνες και διαδικασίες που εφαρµόζονται σε πολίτες ΕΕ που βρίσκονται σε παρόµοια κατάσταση; Βλ. απάντηση 1.7 (1). 18

1.8 Εργαζόµενοι σε ρυθµισµένα επαγγέλµατα 1. Υπάρχουν ειδικοί εθνικοί κανόνες και διαδικασίες, όσον αφορά την πρόσβαση σε θεώρηση εισόδου και/η άδεια διαµονής, που εφαρµόζονται σε πολίτες τρίτων χωρών που είναι κάτοικοι σε άλλο Κράτος Μέλος και οι οποίοι αιτούνται να εργαστούν στο δικό σας Κράτος Μέλος; εν υπάρχουν ειδικές ρυθµίσεις για το ζήτηµα. 2. Εάν ειδικοί εθνικοί κανόνες και διαδικασίες εφαρµόζονται στους πολίτες τρίτων χωρών που περιγράφονται στο 1.6 (1), σε τι διαφέρουν από τους εθνικούς κανόνες και διαδικασίες που εφαρµόζονται σε πολίτες ΕΕ που βρίσκονται σε παρόµοια κατάσταση; Βλ. απάντηση 1.8 (1). 1.9 Άλλη κατηγορία µεταναστών εργαζοµένων µη αναφερόµενη ανωτέρω 1. Υπάρχουν ειδικοί εθνικοί κανόνες και διαδικασίες που εφαρµόζονται σε οποιαδήποτε οµάδα πολιτών τρίτων χωρών που είναι κάτοικοι σε άλλο Κράτος Μέλος που δεν αναφέρεται ανωτέρω; εν υπάρχουν ειδικές ρυθµίσεις για το ζήτηµα. 2. Εάν ναι, παρακαλείσθε να περιγράψετε σε τι οι κανόνες αυτοί διαφέρουν από τους εθνικούς κανόνες και διαδικασίες που εφαρµόζονται στους πολίτες ΕΕ 19

Βλ. απάντηση 1.9 (1). 1.10 Κοινοί κανόνες και διαδικασίες για όλους τους πολίτες τρίτων χωρών που βρίσκονται σε κινητικότητα 1. Περιέχει το εθνικό νοµοθετικό πλαίσιο στο δικό σας Κράτος Μέλος κανόνες και διαδικασίες που είναι σχετικές µε όλους τους πολίτες τρίτων χωρών που βρίσκονται σε κινητικότητα (και όχι κανόνες που διαφοροποιούν µεταξύ των διαφόρων οµάδων) όσον αφορά την πρόσβασή σε θεώρηση εισόδου και άδεια διαµονής; Το ελληνικό εθνικό δίκαιο προβλέπει διαφορετικούς κανόνες και διαδικασίες απόκτησης άδειας διαµονής για κάθε ξεχωριστή οµάδα πολιτών τρίτων χωρών που απολαµβάνει δικαιώµατος ή βρίσκεται σε καθεστώς κινητικότητας. Ωστόσο, σκόπιµο είναι να επισηµανθεί ότι: α) σε όλες τις περιπτώσεις παρέχονται διευκολύνσεις σχετικά µε τη χορήγηση θεώρησης εισόδου, όπου αυτή απαιτείται, β) ως προς τους όρους απόκτησης άδειας διαµονής απαντώνται ορισµένες κοινές για τις περισσότερες κατηγορίες προϋποθέσεις, όπως λ.χ. οι λόγοι δηµόσιας τάξης και ασφάλειας, οι λόγοι δηµόσιας υγείας, οι επαρκείς πόροι, η ασφάλιση, γ) ως προς τις διαδικασίες, στις περισσότερες των περιπτώσεων αρµόδιες για την παραλαβή των σχετικών αιτήσεων είναι οι υπηρεσίες των ήµων ή των υπηρεσιών αλλοδαπών και µετανάστευσης των Αποκεντρωµένων ιοικήσεων και για την 20

έκδοση των αδειών διαµονής οι υπηρεσίες αλλοδαπών και µετανάστευσης των Αποκεντρωµένων ιοικήσεων. 2. Εάν ναι, παρακαλείσθε να περιγράψετε τους κανόνες και τις διαδικασίες και να εξηγήσετε σε τι διαφέρουν από τους εθνικούς κανόνες και διαδικασίες που εφαρµόζονται στους πολίτες ΕΕ Βλ. απάντηση 1.10 (1). Όσον αφορά τις διαφορές που παρατηρούνται σε σχέση µε τους όρους και τις διαδικασίες για τους πολίτες ΕΕ επισηµαίνονται τα ακόλουθα: α) σε γενικές γραµµές οι όροι και οι προϋποθέσεις είναι ουσιωδώς ευνοϊκότεροι για τους πολίτες ΕΕ. Αυτό εντοπίζεται σε ζητήµατα εισόδου στην Ελλάδα, ελέγχων δηµόσιας τάξης και ασφάλειας, ελέγχων δηµόσιας υγείας, αλλά και σε επιµέρους ζητήµατα όπως η µη αναζήτηση απαιτητικών συµβάσεων εργασίας, η προτίµηση των πολιτών της ΕΕ και γενικότερα η χωρίς ουσιαστικούς περιορισµούς πρόσβαση στην αγορά εργασίας που απολαµβάνουν οι πολίτες της ΕΕ. Σε αντίθεση µε τους πολίτες τρίτων χωρών σε κινητικότητα που υποχρεούνται να πληρούν ειδικές προϋποθέσεις (λ.χ. συµβάσεις εργασίας Μπλε Κάρτας, ειδικές συµβάσεις για Ερευνητές) και για τους οποίους, σε ορισµένες τουλάχιστον περιπτώσεις (βλ. επί µακρόν διαµένοντες και Μπλε Κάρτα), ισχύουν κανόνες όγκου εισδοχής. β) ως προς τις διαδικασίες, τα έγγραφα των πολιτών της ΕΕ εκδίδονται στο πλαίσιο διαδικασίας στην οποία εµπλέκεται µία υπηρεσία (αστυνοµικές αρχές). Το γεγονός αυτό, σε συνδυασµό µε τις λιγότερο απαιτητικές προϋποθέσεις και τον µικρότερο 21

αριθµό προβλεπόµενων δικαιολογητικών, έχει ως αποτέλεσµα τα έγγραφα των πολιτών της ΕΕ να εκδίδονται σε πολύ συντοµότερους χρόνους. Πρέπει, πάντως, να επισηµανθεί ότι τον τελευταίο χρόνο έχει ξεκινήσει µια σοβαρή προσπάθεια για τη δηµιουργία ανά την Ελλάδα καταστηµάτων µιας στάσης για την εξυπηρέτηση των πολιτών τρίτων χωρών. Ήδη µάλιστα τα πρώτα σχετικά καταστήµατα έχουν αρχίσει τη λειτουργία τους. Η εξέλιξη αυτή θεωρείται ότι θα θετικές συνέπειες στη µείωση των προβληµάτων που αντιµετωπίζει σήµερα η διαδικασία έκδοσης αδειών διαµονής. 22

Τµήµα 2 Έκταση και πεδίο του φαινοµένου 2.1. Υπάρχουν στο δικό σας κράτος-µέλος στατιστικές συνολικά για την κινητικότητα που σχετίζεται µε την εργασία και αφορούν πολίτες τρίτων χωρών; Τα τελευταία πέντε περίπου έτη, τα στατιστικά στοιχεία που σχετίζονται µε τις µεταναστευτικές ροές και τις άδειες διαµονής στην Ελλάδα έχουν βελτιωθεί σηµαντικά. Σήµερα τα στοιχεία θεωρούνται σε γενικές γραµµές ιδιαίτερα αξιόπιστα. Ωστόσο, ορισµένα κριτήρια ταξινόµησης όπως ηλικία και επάγγελµα δεν είναι διαθέσιµα. Για τα διαθέσιµα στοιχεία βλ. πίνακες κατωτέρω. 2.2. Βασίζονται οι στατιστικές σε καταχωρήσεις της διοίκησης που υπάρχουν στο δικό σας κράτος-µέλος για τις ακόλουθες κατηγορίες πολιτών τρίτων χωρών που βρίσκονται σε κινητικότητα; Εάν δεν εναι διαθέσιµες, θα µπορούσαν καταρχήν να γίνουν µέσω των υπαρχουσών καταχωρήσεων; Ναι, βασίζονται στις επίσηµες καταχωρήσεις της διοίκησης. Κατηγορίες πολιτών τρίτων χωρών που απολαµβάνουν δικαιώµατα κινητικότητας από τις Οδηγίες περί µετανάστευσης της Ε.Ε.: 1) Επί µακρόν διαµένοντες προερχόµενοι από άλλο κράτος-µέλος (η πληροφόρηση θα πρέπει να συλλεχθεί από τα εθνικά σηµεία επαφής που 23

θεσπίστηκαν µε την Οδηγία 2003/109/ΕC για τους επί µακρόν διαµένοντες πολίτες τρίτων χωρών) Πολίτες και αριθµός Αλβανίας 1 Κράτος προέλευσης Ιταλία Κίνας 3 Ιταλία Μαρόκου 1 Ισπανία Σύνολο 5 Σχόλιo: Ο συνολικός αριθµός είναι αµελητέος. 2) Κάτοχοι Μπλε Κάρτας της Ε.Ε. (η πληροφόρηση θα πρέπει να συλλεχθεί από τα εθνικά σηµεία επαφής που θεσπίστηκαν µε την Οδηγία 2009/50/ΕΚ για τους κατόχους Μπλε Κάρτας Ε.Ε.) εν έχουν χορηγηθεί σχετικές άδειες. Η σχετική νοµοθεσία είναι πρόσφατη (ο νόµος 4071 ψηφίστηκε τον Απρίλιο του 2012), ενώ και το ενδιαφέρον εκ µέρους πολιτών τρίτων χωρών σε άλλα Κράτη Μέλη να εγκατασταθούν στην Ελλάδα είναι αµελητέο.. 3) Ερευνητές εν έχουν χορηγηθεί σχετικές άδειες. ιαπιστώνεται έλλειψη ενδιαφέροντος από πολίτες τρίτων χωρών εγκατεστηµένους σε άλλα Κράτη Μέλη. 4) Σπουδαστές εν έχουν χορηγηθεί σχετικές άδειες. ιαπιστώνεται έλλειψη ενδιαφέροντος από πολίτες τρίτων χωρών εγκατεστηµένους σε άλλα Κράτη Μέλη. 24