ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑ ΑΣ ΤΡΙΗΜΕΡΟ ΣΥΝΕ ΡΙΟ «ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙ ΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΤΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΟΦΕΛΟΣ» ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑ ΑΣ ΝΕΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΑΙ ΕΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΤΟΥ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥ: ΤΟ ΤΕΕ ΩΣ ΦΟΡΕΑ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΠΡΟΣΟΝΤΩΝ ΕΓΓΥΗΤΗ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΙΟΥΝΙΟΣ 2003 ΤΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΟΦΕΛΟΣ Εισήγηση της: ΤΩΝΙΑΣ ΜΟΡΟΠΟΥΛΟΥ, ΓΓ της Ε του ΤΕΕ Καθηγήτριας της Σχολής Χηµικών Μηχανικών ΕΜΠ
Τα ζητήµατα που πραγµατεύεται η εισήγηση αυτή: 1. Ποια είναι τα σύγχρονα επαγγελµατικά χαρακτηριστικά (προφίλ) του µηχανικού, οι νέοι ρόλοι και οι ευθύνες του, Ποιο είναι το απαιτούµενο πλαίσιο άσκησης του επαγγέλµατος (πρόσβαση στο επάγγελµα, επαγγελµατικοί τίτλοι ειδικοτήτων και κατηγορίες τεχνικής ευθύνης) Ποια είναι τα προγράµµατα, η άρθρωση και ο χαρακτήρας των σπουδών. που θα τα διασφαλίζουν. 2. Πώς υλοποιούνται τα παραπάνω από την νέα Ευρωπαϊκή οδηγία και από την προσαρµογή των Εθνικών Νόµων (Κίνδυνοι και ευκαιρίες). 3. Ο ρόλος του ΤΕΕ ως εγγυητή της άσκησης του επαγγέλµατος προς το δηµόσιο όφελος Η δυναµική του συντεταγµένου διαλόγου µε όλο τον Τεχνικό Κόσµο και την Πολιτεία - Προτάσεις Ποια πρέπει να είναι τα κριτήρια και οι µηχανισµοί αξιολόγησης της ενιαίας ανώτατης τεχνικής εκπαίδευσης πιστοποίησης των επαγγελµατικών προσόντων για την άδεια ασκήσεως επαγγέλµατος αλλά και διαρκούς ελέγχου ποιότητας και τήρησης δεοντολογίας, κατά την διάρκεια άσκησης του επαγγέλµατός του ώστε το επάγγελµα του µηχανικού να ασκείται προς το δηµόσιο όφελος. αποτελούν προβληµατισµό που αναπτύσσεται δυναµικά στον κόσµο των Ελλήνων Μηχανικών στη Ε και στην Αντιπροσωπεία του ΤΕΕ. Πιστεύουµε ότι ο ανοιχτός διάλογος στο τριήµερο συνέδριο «Για την παιδεία και την άσκηση επαγγέλµατος του Μηχανικού προς το δηµόσιο όφελος» µε όλους τους φορείς της παιδείας, του επαγγέλµατος και της Πολιτείας θα συµβάλει αποφασιστικά στη διαµόρφωση των κρίσιµων δεδοµένων για τη λήψη των αναγκαίων αποφάσεων. -2-
Ειδικότερα: 1. Ποια είναι τα σύγχρονα επαγγελµατικά χαρακτηριστικά (προφίλ) του µηχανικού, οι νέοι ρόλοι και οι ευθύνες του, στο πλαίσιο της µεταβιοµηχανικής εποχής της αειφόρου ανάπτυξης, της παγκοσµιοποιηµένης αγοράς, των τελευταίων εξελίξεων της επιστήµης και της τεχνολογίας (κοινωνία γνώσης, πληροφορίας, νάνο και διαστηµικές τεχνολογίες κ.α). Η ασφάλεια, η αξιοπιστία και η ακεραιότητα Τεχνικών Έργων και Υποδοµών, Βιοµηχανικών Εγκαταστάσεων και ιεργασιών, Προϊόντων και ικτύων αποτελούν σήµερα κοινωνικές απαιτήσεις και συνιστούν το δηµόσιο όφελος που κρίνει το επίπεδο και την ποιότητα άσκησης του επαγγέλµατος του µηχανικού. Η Μεταβιοµηχανική Κοινωνία της Γνώσης στηρίζεται και απαιτεί όλο και περισσότερο «έξυπνο» σχεδιασµό και διαχείριση των Φυσικών Ορυκτών Ενεργειακών πόρων, του Χώρου, των Πόλεων, της Πολιτιστικής Κληρονοµιάς, της Κοινωνικής Οικονοµικής και Πολιτιστικής Ανάπτυξης γενικότερα, µε ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων στο Περιβάλλον, µε σεβασµό στις αρχές της Αειφορίας, της Ποιότητας της ζωής, µε την µεγαλύτερη προσβασιµότητα στην Πληροφορία και ανάπτυξη των Επικοινωνιών, και τελικά συστηµάτων διακυβέρνησης που να λαµβάνουν αποφάσεις βάσει των ως άνω κριτηρίων και µε κοινωνική συµµετοχή. Στο πλαίσιο αυτό: - αφ ενός δηµιουργούνται νέοι ρόλοι και ευθύνες για τους µηχανικούς που συχνά διατέµνουν εγκάρσια ή συνθέτουν κάθετα τις παραδοσιακές ειδικότητες και απαιτούν διεπιστηµονική συνεργασία ή εξειδίκευση - αφ ετέρου είναι φανερό ότι πρόκειται για πνευµατικό επάγγελµα, όπου η τεχνολογική καινοτοµία πρέπει να δηµιουργείται και να εφαρµόζεται µε τεχνική και κοινωνική συνείδηση και ηθική. Τα σύγχρονα επαγγελµατικά χαρακτηριστικά του µηχανικού που προκύπτουν από αυτές τις εξελίξεις οδηγούν στα ερωτήµατα: Ποιο είναι το απαιτούµενο πλαίσιο άσκησης του επαγγέλµατος (πρόσβαση στο επάγγελµα, επαγγελµατικοί τίτλοι ειδικοτήτων και κατηγορίες τεχνικής ευθύνης) Ποια είναι τα προγράµµατα, η άρθρωση και ο χαρακτήρας των σπουδών. που θα τα διασφαλίζουν. Η διαδικασία αναθεώρησης των σπουδών και του πλαισίου άσκησης του επαγγέλµατος του Μηχανικού πρέπει συνεπώς να είναι ενιαία. Οι αναζητήσεις για τα σύγχρονα χαρακτηριστικά της παιδείας ώστε να ανταποκρίνεται στο αναµενόµενο επαγγελµατικό προφίλ του µηχανικού συνίσταται στην εξέταση των παρακάτω θεµάτων: -3-
1.1. Προκλήσεις και εξελίξεις στην ανάπτυξη του επαγγέλµατος και της παιδείας των µηχανικών και συνακόλουθες απαιτήσεις σε ειδικές γνώσεις και ικανότητες. Η εκπαίδευση του µηχανικού πρέπει να διασφαλίζει την απόκτηση γνώσεων και ικανοτήτων ώστε οι µηχανικοί: να κατέχουν σε βάθος και να µπορούν να χειριστούν τις βασικές επιστήµες της φυσικής, των µαθηµατικών και άλλες θεµελιώδεις, συναφείς µε την ειδικότητα του µηχανικού, ώστε να κατανοήσουν, ερµηνεύσουν και να περιγράψουν βασικές έννοιες της ειδικότητας του µηχανικού να γνωρίζουν µηχανική και σε βάθος την εξειδίκευση της στο πεδίο της ειδικότητας τους ώστε να είναι ικανοί να ταυτοποιήσουν / αποτυπώσουν / τεκµηριώσουν, να διατυπώσουν και να επιλύσουν µε καινοτόµο τρόπο σύνθετα τεχνικά προβλήµατα, ή άλλα διεπιστηµονικού χαρακτήρα να έχουν δηµιουργικές ικανότητες παραγωγής και ανάπτυξης καινοτοµίας, προηγµένου και στρατηγικού σχεδιασµού, προγραµµατισµού και διαχείρισης σύνθετων συστηµάτων, αναλόγων προς το πεδίο της ειδικότητας τους να έχουν συνείδηση των προβληµάτων και να είναι γνώστες προηγµένων µεθόδων, αποτίµησης, οργάνωσης, προώθησης προσοµοίωσης της οικονοµίας και της δεοντολογίας της επιχειρηµατικότητας να έχουν συνείδηση της σηµασίας του επαγγέλµατος και του ρόλου που παίζουν οι µηχανικοί στην κοινωνία και ιδιαίτερα να είναι ικανοί να λαµβάνουν υπόψη τους κοινωνικούς παράγοντες στο σχεδιασµό και υλοποίηση των έργων να αποκτήσουν την ικανότητα στην παραγωγή των πάσης φύσεως έργων, να διασφαλίζουν όρους υγιεινής και ασφάλειας, εξοικονόµησης ενέργειας, προστασίας του περιβάλλοντος, των φυσικών πόρων και του Χώρου, επιδεικνύοντας σε βάθος κατανόηση και ικανότητα διαχείρισης των παραγόντων κινδύνου ως βασικών στοιχείων για µια υπεύθυνη και υψηλής ποιότητας άσκηση του επαγγέλµατος του µηχανικού να έχουν γνώση των προβληµάτων των τεχνικών των µεθόδων των υλικών και των επεµβάσεων που αφορούν στο σχεδιασµό, στην παρακολούθηση, στον έλεγχο, στη συντήρηση και στην προστασία εγκαταστάσεων, έργων και κατασκευών στον χρόνο και στις συνθήκες του φυσικού και λειτουργικού τους περιβάλλοντος να έχουν την γνώση να σχεδιάσουν προϊόντα έργα και υπηρεσίες που να ανταποκρίνονται στις τεχνικές προδιαγραφές, στα πρότυπα ποιότητας και καταλληλότητας. και στις τελικές απαιτήσεις των καταναλωτών καθώς, και στους περιοριστικούς παράγοντες του χρόνου, του κόστους. -4-
1.2. Συστάσεις για την ανάπτυξη των προγραµµάτων σπουδών των µηχανικών στα διάφορα επίπεδα κύκλων σπουδών µε έµφαση: Στο ενιαίο πενταετές πρόγραµµα σπουδών των µηχανικών µε αναγνώριση επιπέδου «MASTER» Στην αναγνώριση των ειδικών προσόντων των υπαρχόντων σήµερα επαγγελµατικών προσανατολισµένων πτυχίων τεχνολογικής εκπαίδευσης µε πρόβλεψη γεφυρών και αναβάθµισης τους προς τα προγράµµατα Πανεπιστηµιακής Εκπαίδευσης των µηχανικών (CESAER και SEFI 2003) 1.3. Εκσυγχρονισµός και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της ελκυστικότητας των σπουδών των µηχανικών, µε κύρια χαρακτηριστικά: Εκπαίδευση προσανατολισµένη, στο πλαίσιο κάθε ειδικότητας, στην επίλυση συγκεκριµένων σύνθετων τεχνικών προβληµάτων, µε την άσκηση της αναλυτικής και συνθετικής ικανότητας των εκπαιδευόµενων µηχανικών και µε χρήση των βασικών και ειδικών γνώσεων χωρίς να δηµιουργεί εξειδίκευση. Εµπλουτισµό του προγράµµατος σπουδών µε γνώσεις που αφορούν: - στο περιβάλλον και την αειφόρο ανάπτυξη - στην υγιεινή και ασφάλεια - στην κοινωνία της πληροφορίας - στην οικονοµία, διοίκηση, διαχείριση και λήψη αποφάσεων µε ευαισθησία στην κοινωνική διάσταση - στα πρότυπα, κώδικες, προδιαγραφές ( ιεθνή και Ευρωπαϊκά) για την µέτρηση, αποτίµηση, µελέτη, παραγωγή, συντήρηση και διαχείριση έργων, προϊόντων, διεργασιών, δικτύων κ.α Ανάπτυξη σύγχρονων εκπαιδευτικών µέσων και ικανού διδακτικού περιβάλλοντος (Σχέσεις διδασκόντων και διδασκοµένων, διδακτικά µέσα, αποεντατικοποίηση προγραµµάτων σπουδών «έξυπνη» οργάνωση και ουσιαστικός έλεγχος της γνώσης). 1.4. Προώθηση της Ευρωπαϊκής διάστασης της εκπαίδευσης των µηχανικών µε ανάπτυξη: της κινητικότητας διδασκόντων και διδασκοµένων στα Ευρωπαϊκά Πανεπιστήµια, Ερευνητικά Κέντρα και σε εργασία πεδίου σε «Βιοµηχανικές εφαρµογές» και Υπηρεσίες της διαδικτύωσης των φορέων της Εκπαίδευσης, της Ερευνας και της Εφαρµογής της καθιέρωσης κριτηρίων και µηχανισµών αξιολόγησης της Ενιαίας Ανώτατης Τεχνικής Εκπαίδευσης -5-
της συνέργειας του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Χώρου της Εκπαίδευσης µε αυτού της Έρευνας. της εναρµόνισης των Ευρωπαϊκών Κωδίκων, Οδηγιών και Τεχνικών Προδιαγραφών 1.5. Αναγνώριση και πιστοποίηση των ακαδηµαϊκών και επαγγελµατικών προσόντων των µηχανικών Ενιαίο σύστηµα αναγνώρισης ακαδηµαϊκών και επαγγελµατικών ισοτιµιών για την διασφάλιση της κινητικότητας των Ευρωπαίων Μηχανικών. Συγκεκριµένο σύστηµα πιστοποίησης επαγγελµατικών προσόντων µε διαφανείς αξιοκρατικές διαδικασίες, µε σαφώς καθορισµένα ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια, µε την εγγύηση των Ενώσεων των Μηχανικών που έχουν τον θεσµικό ρόλο να ελέγχουν την άσκηση του επαγγέλµατος. ια βίου εκπαίδευση και κατάρτιση των Μηχανικών για µια βιώσιµη σχέση τους µε την αγορά εργασίας και την ανανέωση και αναπροσαρµογή των επαγγελµατικών προσόντων τους. 2. Πώς υλοποιούνται τα παραπάνω από την νέα Ευρωπαϊκή οδηγία και από την προσαρµογή των Εθνικών Νόµων (Κίνδυνοι και ευκαιρίες). Η υπό εκπόνηση Νοµοθεσία που αφορά στην 502PC0119 Πρόταση της E.E. οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου σχετικά µε την αναγνώριση των επαγγελµατικών προσόντων. Προβλέπει «αυτόµατες διαδικασίες αναγνώρισης που θα επιτευχθούν µε την έγκριση της οδηγίας από τα Κράτη µέλη ως το τέλος του 2003 και την εφαρµογή τους υποχρεωτικά ως το 2005». Στο πλαίσιο της νέας γενικευµένης Ευρωπαϊκής Οδηγίας αναφέρονται πέντε (5) επίπεδα επαγγελµατικών προσόντων, (1. Βεβαίωση επάρκειας, 2. Πιστοποίηση πρακτικής εξάσκησης, 3-4-5 ιπλώµατα βραχείας, ενδιάµεσης ανωτάτης εκπαίδευσης (όπου τα 4 και 5 αναφέρονται στην τριτοβάθµια εκπαίδευση τουλάχιστον 3τούς ή 4ετούς κύκλου σπουδών, µε τη δυνατότητα εξοµοίωσης όµως για το 4ο επίπεδο προς επαγγελµατική εκπαίδευση νοµοθετικά κατοχυρωµένη από ισοδύναµο Εκπαιδευτικό Ίδρυµα), αυτόµατη αναγνώριση παρέχεται µόνο εάν το απαιτούµενο επίπεδο στο κράτος µέλος υποδοχής δεν υπερβαίνει το αµέσως ανώτερο επίπεδο εκείνου που πιστοποιείται από τον τίτλο εκπαίδευσης του αιτούντος. Άλλως η εφαρµογή του γενικού συστήµατος επεκτείνεται επικουρικά «Το κράτος µέλος υποδοχής δηλαδή διατηρεί τη δυνατότητα να εξαρτά την αναγνώριση των τίτλων εκπαίδευσης από την υλοποίηση εκ µέρους του αιτούντος. Εντούτοις καταργείται η δυνατότητα κράτους µέλους να απαιτεί επαγγελµατική πείρα έναντι αντισταθµιστικού µέτρου λόγω ουσιωδών διαφορών στη διάρκεια της Εκπαίδευσης». - 6 -
Από τα παραπάνω, αλλά και από τους όρους εφαρµογής της Συνθήκης, προκύπτουν : Ο κίνδυνος διολίσθησης προς τα κάτω των επαγγελµατικών προσόντων και της υποβάθµισης των προϋποθέσεων ποιότητας των ακαδηµαϊκών τίτλων. Η αναγκαιότητα ενιαίας αντιµετώπισης όλων των κατηγοριών διπλωµατούχων της ενιαίας πλέον ανώτατης εκπαίδευσης (τριετούς τετραετούς - πενταετούς κύκλου σπουδών), ώστε µέσω ελέγχου και διαβάθµισης των επαγγελµατικών προσόντων και κατηγοριοποίησης της τεχνικής ευθύνης να αποφευχθεί η ισοπεδωτική εξοµοίωση των όρων πρόσβασης στο επάγγελµα. Οι δυνατότητες διαπραγµάτευσης µε την Επιτροπή, τόσο των φορέων της Ευρωπαϊκής Επαγγελµατικής τάξης και των ΑΕΙ αυτόµατης αναγνώρισης τίτλων, όσο και των Κρατών Μελών µε το δικαίωµα επιφύλαξης της τήρησης των Εθνικών νόµων και κανονιστικών διατάξεων. Η δυνατότητα διαβούλευσης για την κατ αναλογία µεταφορά και προσαρµογή στους µηχανικούς όλων των κλάδων, της αναγνώρισης από την Ευρωπαϊκή Οδηγία, όσον αφορά τους αρχιτέκτονες, του πνευµατικού επαγγέλµατος (όπως προτείνει και ο σχολιαστής Zappala από την Κοινωνική και Οικονοµική Επιτροπή (ΟΚΕ) ότι : «Η αρχιτεκτονική δηµιουργία, η ποιότητα των κατασκευών, η αρµονική ένταξή τους στο περιβάλλον, ο σεβασµός των φυσικών και αστικών τοπίων, καθώς και της κοινής και ιδιωτικής κληρονοµιάς, αποτελούν δηµόσιο συµφέρον. Εφεξής, η αµοιβαία αναγνώριση των τίτλων εκπαίδευσης πρέπει να βασίζεται σε ποιοτικά και ποσοτικά κριτήρια που διασφαλίζουν ότι οι κάτοχοι των αναγνωρισµένων τίτλων εκπαίδευσης είναι σε θέση να κατανοούν και να µεταφράζουν τις ανάγκες των µεµονωµένων ατόµων, των κοινωνικών οµάδων και των συλλογικών φορέων σε θέµατα χωροταξίας, σχεδιασµού, οργάνωσης και υλοποίησης των κατασκευών, διατήρησης και αξιοποίησης της αρχιτεκτονικής κληρονοµιάς, καθώς και προστασίας της ισορροπίας της φύσης». Τα ρυθµιστικά µέτρα που έχει λάβει η Ελληνική Πολιτεία, όπως το Π 165/2000 και το Π 385/2002 παρεµβαίνουν στην αναγνώριση επαγγελµατικών προσόντων, όπως φαίνεται µε την υπ αριθµ. 50/14.12.2001 του ΑΣΕΠ, - παρακάµπτοντας το ν.1225/81 ο οποίος σαφώς ορίζει ότι στο ΤΕΕ ανήκει η αρµοδιότητα χορήγησης της άδειας άσκησης επαγγέλµατος σε µηχανικούς ισότιµων ανώτατων σχολών του εξωτερικού - και ορίζουν στο ρόλο αυτό το Συµβούλιο Αναγνωρίσεως Επαγγελµατικής Ισοτιµίας Τίτλων Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης του ΥΠΕΠΘ. Σαν να µην έφθανε ένα ξεπερασµένο και αντιφατικό νοµοθετικό πλαίσιο άσκησης του επαγγέλµατος έρχεται η παραποµπή της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό δικαστήριο µε την κατηγορία της πληµµελούς µεταφοράς στο εσωτερικό µας δίκαιο της Κ.Ο. 89/48 ΕΟΚ, η οποία αφορά κυρίως στην εγγραφή µηχανικών στα µητρώα του ΤΕΕ και οι συναφείς αποφάσεις εφαρµογής του ΣτΕ 1329 1333/2003. Το Τεχνικό Επιµελητήριο Ελλάδας επισηµαίνει ότι θίγεται τύποις και ουσία το εθνικό νοµοθετικό πλαίσιο Ν. 1225/81 Υπουργική Απόφαση Ε 5 4/339-7 -
ΦΕΚ (13Β 5.10.84) που προσδιορίζει τους όρους και τις διαδικασίες των εξετάσεων για την άδεια άσκησης του επαγγέλµατος των µηχανικών και ότι συνακόλουθα διακυβεύονται η ουσία του ρόλου του ΤΕΕ ως του υπεύθυνου φορέα της πολιτείας για την απονοµή των επαγγελµατικών τίτλων των µηχανικών. 3. Ο ρόλος του ΤΕΕ ως εγγυητή της άσκησης του επαγγέλµατος προς το δηµόσιο όφελος Η δυναµική του συντεταγµένου διαλόγου µε όλο τον Τεχνικό κόσµο και την Πολιτεία - Προτάσεις Σήµερα καλούµεθα κατά συνέπεια να απαντήσουµε στο ερώτηµα εάν το επάγγελµα του µηχανικού µπορεί να ασκείται και από τα µη µέλη του ΤΕΕ. Ποια πρέπει να είναι τα κριτήρια και οι µηχανισµοί αξιολόγησης της ενιαίας ανώτατης τεχνικής εκπαίδευσης πιστοποίησης των επαγγελµατικών προσόντων για την άδεια ασκήσεως επαγγέλµατος αλλά και διαρκούς ελέγχου ποιότητας και τήρησης δεοντολογίας, κατά την διάρκεια άσκησης του επαγγέλµατος ώστε το επάγγελµα του µηχανικού να ασκείται προς το δηµόσιο όφελος. Η απαίτηση ώστε η άσκηση του επαγγέλµατος των ιπλωµατούχων Μηχανικών πρέπει να διασφαλίζει το δηµόσιο όφελος συνδέεται µε: 3.1. Την αναβάθµιση, ουσιαστικοποίηση και αξιολόγηση της ενιαίας ανώτατης τεχνικής εκπαίδευσης και ειδικότερα µε: 3.1.1 την προάσπιση, την αναβάθµιση, την αναδιάρθρωση και τον αναπροσανατολισµό των προγραµµάτων σπουδών 5-ετούς κύκλου, ώστε να παρέχονται οι όροι ασφάλειας, ακεραιότητας ποιότητας οικονοµίας και αισθητικής έργων, συστηµάτων, εγκαταστάσεων, διεργασιών, δικτύων, καθώς και η θεώρηση τεχνικών άλλων διαστάσεων στην επίλυση των προβληµάτων, όπως η περιβαλλοντική, της υγιεινής και ασφάλειας, η διαχειριστική και η κοινωνική. 3.1.2. την εγκατάσταση συστηµάτων ποιότητας στα Πανεπιστήµια, την παρακολούθηση και τον έλεγχο που θα διασφαλίζουν την παροχή παιδείας προς το δηµόσιο όφελος µε συµβολή και του ΤΕΕ 3.1.3. την ουσιαστική ανωτατοποίηση των ΤΕΙ, ώστε να υλοποιείται όντως η Ενιαία Ανώτατη Τεχνική Εκπαίδευση στη χώρα µας 3.2. Την αναγνώριση και άσκηση από το ΤΕΕ του ρόλου πιστοποίησης προσόντων της Ενιαίας Ανώτατης Τεχνικής Εκπαίδευσης, ώστε να µπορεί το ΤΕΕ να εγγυηθεί ότι οι µηχανικοί θα ασκούν το επάγγελµα προς το δηµόσιο όφελος. -8-
Στο πλαίσιο αυτό ειδικότερα: 3.2.1. Το ΤΕΕ πιστοποιεί τα προσόντα όλων των αποφοίτων της Ενιαίας Ανώτατης Τεχνικής Εκπαίδευσης και αποδίδει τις ανάλογες επαγγελµατικές ισοτιµίες µέσω εξέτασης επαγγελµατικής επάρκειας για την άδεια άσκησης του επαγγέλµατος. Η άδεια άσκησης επαγγέλµατος προσανατολίζεται σε επίπεδο αναγνώρισης δεξιοτήτων, δηλαδή ειδικότητας. Ο προσανατολισµός αυτός πρέπει όσον αφορά στο µητρώο του ΤΕΕ να λαµβάνει υπ όψιν και τις νέες εξελίξεις της επιστήµης τεχνικής τεχνολογίας (δηλαδή τις νέες ειδικότητες). Οι διεπιστηµονικές µεταπτυχιακές εξειδικεύσεις των µηχανικών θα πρέπει να θεωρηθούν ως πρόσθετα εφόδια και όχι ως αποκλειστική προϋπόθεση για την άσκηση του επαγγέλµατος του Μηχανικού στα σχετικά πεδία εξειδίκευσης, όπου µπορούν να απασχοληθούν και οι βασικές ειδικότητες των Μηχανικών µε ανάλογα εφόδια από τον κύκλο πενταετών σπουδών. Η διαδικασία αυτή αποτελεί τη µόνη διαδικασία απόδοσης επαγγελµατικών ισοτιµιών στους διπλωµατούχους της Ενιαίας Ανώτατης Τεχνικής Εκπαίδευσης (στην Ελλάδα) σε συµβατότητα µε το Εθνικό Σύνταγµα και τους νόµους. 3.2.2α Το ΤΕΕ κατατάσσει αρχικά τους αποφοίτους της Ενιαίας Ανώτατης Τεχνικής Εκπαίδευσης σε µητρώο επαγγελµάτων ανάλογα µε τους τίτλους εκπαίδευσης (χρονική διάρκεια και περιεχόµενο). Το µητρώο επαγγελµάτων µπορεί να διακρίνεται σε κατηγορίες ανάλογα µε το επίπεδο σπουδών. 3.2.2β Το ΤΕΕ αναγορεύει τους απόφοιτους της Ενιαίας Τεχνικής Ανώτατης Εκπαίδευσης ως έχοντες τα προσόντα να ενταχθούν σε κατηγορίες καθηκόντων και να αναλάβουν τεχνικές ευθύνες που διακρίνονται ανάλογα µε τον κύκλο και τα περιεχόµενα σπουδών και την επαγγελµατική τους εµπειρία. Οι διπλωµατούχοι µηχανικοί του 5-ετούς κύκλου σπουδών έχουν πλήρη δικαιώµατα στην άσκηση του επαγγέλµατος µε ανάλογες τεχνικές ευθύνες όσον αφορά στη µελέτη, σχεδιασµό, έλεγχο, επίβλεψη, αποτίµηση, αξιολόγηση και ολοκληρωµένη διαχείριση έργων συστηµάτων, εγκαταστάσεων, διεργασιών, δικτύων κ.ά. Οι απόφοιτοι του 3-ετούς και 4-ετούς κύκλου σπουδών, ανάλογα µε το πρόγραµµα σπουδών τους και την πιστοποίηση της πρακτικής τους εξάσκησης, έχουν δικαιώµατα και ευθύνες που προσδιορίζονται αναλυτικά και αναφέρονται στην εφαρµογή ή µερική διαχείριση έργων συστηµάτων, εγκαταστάσεων, διεργασιών, δικτύων κ.ά. (βάσει αναθεώρησης του Π 318 κ.ά. σε συνεργασία µε τους αρµόδιους φορείς σύµφωνα µε τα οποία δύνανται να µετάσχουν σε οµάδα µελέτης, επίβλεψης, κατασκευής και διαχείρισης έργων). -9-
3.3. Η άδεια άσκησης επαγγέλµατος κατοχυρώνει έναν επαγγελµατικό τίτλο και µια κατηγορία τεχνικής ευθύνης που διαβαθµίζεται ανάλογα µε τους ακαδηµαϊκούς τίτλους και την επαγγελµατική εµπειρία. Ως µέλη του ΤΕΕ εγγράφονται όπως σήµερα οι ιπλωµατούχοι Μηχανικοί που µπορούν αναλαµβάνοντας και υψηλά επίπεδα τεχνικής ευθύνης να εγγυηθούν ότι η άσκηση του επαγγέλµατός τους θα υλοποιείται στην κατεύθυνση διασφάλισης του δηµοσίου οφέλους. Ανοιχτά παραµένουν προς συζήτηση τα ερωτήµατα: Το σύστηµα πιστοποίησης θα είναι ενιαίο και συνεχές; Το ερώτηµα αυτό δεν µπορεί παρά να απαντηθεί από ένα συντεταγµένο διάλογο µε την πολιτεία και όλο τον τεχνικό κόσµο, διάλογο που θα πρέπει να καταλήξει στο Συνέδριο που σκοπεύουµε να συνδιοργανώσουµε µέχρι το τέλος του χρόνου για την «Ενιαία Ανώτατη Τεχνική Παιδεία και την άσκηση των τεχνικών επαγγελµάτων». Κάποιες πρώτες σκέψεις στην κατεύθυνση αυτή: α. Η αρχική πιστοποίηση επαγγελµατικών προσόντων των διπλωµατούχων της Ενιαίας Ανώτατης Τεχνικής Εκπαίδευσης πραγµατοποιείται βάσει τίτλων σπουδών, όπου οι γνώσεις δεν υποκαθίστανται από την πρακτική. β. Ένα ενιαίο και συνεχές σύστηµα πιστοποίησης επαγγελµατικών προσόντων βάσει σπουδών και επαγγελµατικής εµπειρίας θα απαιτείτο να θεσπίζει διαδικασίες εξέλιξης των µηχανικών, ως προς την αυτοδυναµία άσκησης του επαγγέλµατος, τη διεύρυνση και την αναβάθµιση της επαγγελµατικής δραστηριότητας, οι οποίες περιλαµβάνουν πιστοποίηση των προσόντων και το βαθµό επαγγελµατικής άσκησης δραστηριοτήτων. (Έτσι, οι µηχανικοί πανεπιστηµιακών σπουδών εξετάζονται από το ΤΕΕ και παίρνουν άδεια άσκησης επαγγέλµατος, ενώ οι τεχνολογικών σπουδών και οι εξ αλλοδαπής µετά τον έλεγχο των τίτλων σπουδών τους, υπόκεινται σε διαδικασία δοκιµασίας επαγγελµατικής επάρκειας ή και σε εφαρµογή αντισταθµιστικών µέτρων: Σε ποια κατεύθυνση θα πρέπει να αναθεωρηθεί το θεσµικό πλαίσιο του ΤΕΕ ώστε να δίνει λύσεις στα µεγάλα ζητήµατα που εγείρονται για τη συγκρότηση και λειτουργία του ως φορέα πιστοποίησης των προσόντων όλων των αποφοίτων της Ενιαίας Ανώτατης Τεχνικής Εκπαίδευσης (σκοποί κατηγορίες µελών / δικαιώµατα και υποχρεώσεις καθορισµός ενιαίου και διαβαθµισµένου θεσµικού πλαισίου άσκησης του επαγγέλµατος δεοντολογία / πειθαρχικά εξουσία κ.ά.). -10
Τελικά: Το ΤΕΕ διεκδικώντας το ρόλο αυτό, δηλαδή του φορέα πιστοποίησης των προσόντων όλων των αποφοίτων της Ενιαίας Ανώτατης Τεχνικής Εκπαίδευσης, απαντά µε κατηγορηµατικό τρόπο στις πιέσεις απορρύθµισης και στις τάσεις υποβάθµισης του επαγγέλµατος του µηχανικού που ασκεί η ολοκλήρωση της Ευρωπαϊκής Αγοράς και κατεύθυνση οργάνωσης του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Χώρου της Ανώτατης Παιδείας. Στην κατεύθυνση αυτή το ΤΕΕ θα πρέπει να πάρει άµεσα τολµηρές πρωτοβουλίες και να παίξει αποφασιστικά το ρόλο του ως συµβούλου της πολιτείας προλαβαίνοντας τις εξελίξεις. Η πολιτική του ΤΕΕ συνδέει το διάλογο σε ευρωπαϊκό επίπεδο µε αντισταθµιστικές ενέργειες και θεσµικές παρεµβάσεις στα Ελληνικά πλαίσια για την αντιµετώπιση της απορρύθµισης των επαγγελµάτων. Από την πολιτεία περιµένουµε να προχωρήσει µαζί µε το ΤΕΕ στις άµεσες θεσµικές και νοµοθετικές ρυθµίσεις που απαιτούνται για τη διαµόρφωση ενός νέου πλαισίου άσκησης του επαγγέλµατος και για την αναγνώριση των επαγγελµατικών ισοτιµιών, µε τρόπο που ο Έλληνας πολίτης να πειστεί ότι διασφαλίζεται χωρίς κανένα ρίσκο προς όφελός του η άσκηση του επαγγέλµατος του Μηχανικού. -11