W d v gb w w g g dc m f c d?w b fi f b g mf c mp ym c c?h wc dwc c d c c x y p f y gc d? T b v f w f m yc g f c mp y d c b f d y c y g.t g c d b k b g m, wm k j y L b w c w w p b w y d d m. Τπώυββίγαηδγωία α ά α η όα ααβ όό myf b k b g m:b w G k d A w dµ Τ η αί γ αέ απ α δ ί αζ α ά α δ ύ γ ώ ς α π α ί δ ς ; Τ φέ ηέ χ ηδ γ ω ί αγ α η ύ γ χ ηπ υ π ή άξ η ; Πώς π ύ α δ η υ γ ή υ έ αδ απ ό π α δ υ όπ β ά π υ αα έ α α ό υ π αγ α άπ α δ ά; Τ απ α απ ά ωαπ ύ ί γ ςαπό ςπ έ ςπ ή ς η ς ύ γ χ η ς π αί δ υ η ςα ά α η ς η ή ς ω ί αςγ ό α.μέ ααπό π α ό π α δ όβ β ί γ α ηδ γ ω ί α, π αγ α π ύ έ α αξ ί δ Λί β α π υθ α αςδ ί ξ έ απ θ α ό ό π α ςα ωπί υ. Myfi bkb g m b w G k d A bw d ﺔ ﻐ ﻠ ﻟ ا ﺔ ﻴ ﺋ ﺎ ﻨ ﺛ ﻦ لﻋ و ﻻ ا ﺎﰊ ﺘ ﻛ
ΡΟΥΛΑΤΣΟΚΑΛΙΔΟΥ-ROULATSOKALIDOU Τπώυββίγαηδγωία:αάαηόαααβό ό Myfbkbgm:bwGkdAbwd Μάφας:RAEDZAKHEM,SOUHAZAKHEM-CHAMI,ROULATSOKALIDOU Καχή-ΤχήΕπέα:ΜΑΡΙΑΒΙΣΚΑΔΟΥΡΑΚΗ ΗήΣχθία-Σδπίηη:ΜΑΡΙΑΒΙΣΚΑΔΟΥΡΑΚΗ Cpyg ΡΟΥΛΑΤΣΟΚΑΛΙΔΟΥ-ΠΟΛΥΔΡΟΜΟ ΠώηΕδη:Απίς2012 EKΔΟΣΕΙΣ:ΑΜΚΕΠΟΛΥΔΡΟΜΟ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ ΚΑΙΤΟΝ ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΣΤΗΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΚΑΙΤΗΝΚΟΙΝΩΝΙΑ Τή126-75726,Θαίη m:pydm@pydm.g www.pydm.g ΚΕΝΤΡΙΚΗΔΙΑΘΕΣΗ: ΕδόςΖυγός,Αγγάη39,Θαίη,2310271055 Απαγύαη ααδηίυη ή ααπααγωγή υ παόςέγυ ύ υ ή ηάωυπδήπόπ,αθώςαηάφαηήδαυήυήάυή υπδήπόπααπααγωγήςέγυόγυήέχης,ύφωαςδαάξςυ.2121/1993αηςδθύςσύβαηςβης-παύ,πυυώθη.100/1975. ISBN978-960-93-3927-8
ΓαυςδίγωυςΡά,ΝόααΖωζ FbgRd,NkdGg الىثناي يياللغةراي دنيكولاسوجورج
Εαγωγή Τ πώ υ ββί γα η δγωία: αάα ηό α ααβό ό άα α έγα υ «Εη-ααβύ πόζ: Απ α άα ω παδώ» έα πόγαα πυ υπίη η άδα «Πύδ» α πυ αγάα θός «Θαίη: Σαυδό πώ», θέα γα 2011 η Μέη 1 Ααή. Η αχόηή ας ααβό πό α η ααβή γώα αά 2011 έπυ α δήγη α ά από έγα α πία, ύό υς, αππύ η πβή α ηέωη χά γό α- αβό πό ώ, παάηα, υβάυ η δηυγία υθηώ αάπυξης «ύ γααύ» (Cp & Kz, 2000) γα υς αθηές/ς, αά α υς/ς παδυύς α υηές/ς πυ υέχυ ς πέυς πός δάς. Ααυά, πόζ παβάα α α- όυθα: 1. Δύηη ω γώω (α ω δχόω υπώ όω) αθηώ/ώ πέπης άξης δηύ χίυ χέη ααβό πό, υγαία η παδυό Αξάδα Μέυ, αά α η δαθαή πέγγη υ θέας υ ααβύ πύ, έα από η δδααία ω δαφόω αθηάω. 2. Δύυη ω γώω χά ααβό πό άξης ηπίω, πυ φύ δωό ηπαγωγί ης Θαίης, υ- 1 Η υπίηη ω πέυς δάω έγ η ήξη υ ΟΠΑΠ α υ ΥΠΠΟΤ, υς πίυς α υχαύ. 5 Idc My f bk bgm: bw Gk d Ab wd f cm f Gk-Abc pjc: Tg cd y, pjc, dk by gp Pydm, w pp f pgmm Tk, Cd f c: Mdd E f 2011 *. O ggm w Ab c d gg dg 2011 d f wk ccvy m pm d z b Ab c, w, m m, y c cd f dvpm f cc cy (Cp & Kz, 2000) f d, b f dc d c w pcp ppd cv. M pcfcy, Gk-Abc Pjc cdd fwg: 1. T vg f kwdg (d pb ypc mg) b Ab c f c f ff gd pmy c d, cp w c c Axd M, b dy f pc f Ab c, g cg f v bjc. 2. T vg f kwdg d pb yp b Ab c f pc c, cp w kdg c, V B. B pmy c c d kdg c w cd b f xc f cd w v m p w Ab c. I b c w w d f Ab * T pjc d pp f OPAP d YPPOT (My f C d Tm) d w k m b.
Εαγωγή γαία η ηπαγωγό Βάω Μπέη. Ο άξς υ δηύ α ω ηπίω πυ υίχα πέχθηα ή η δάθη ης παδυύ α η ύπαξη παδώ πυ α έχυ άπα πωπή χέη ααβ- ό πό. Σς υγές δύ άξς υπάχυ δύ αθηές ααβής (από Λίβα) ααγωγής. 3. Δηυγία α πβή έθης έγω ζωγαφής παδώ 5 έως 12 ώ, πυέα από α ααβά πααύθα, η αθδήγηη ης ζωγάφυ Εέης Μήυ. 4. Πααγωγή παδυύ η-ααβύ υύ α παδαγωγώ φαγώ, αγέω παί ης δηυγίας υπηύ υύ γα η δγωία α η πυγωία ης άδας «Πύδ» υπύθυη ψηφαώ φαγώ η Μαία Βαδυάη) 5. Η δηυγία α ηά, ααβά, αγγά υ παός ββίυ γα παδά όχ η θάυη ης παδής δγωίας α η πβή ω πώ ω δίγωω παδώ από η άη υς παίδα. Ός πααπάω πέυς δάς έχυ ως δύς όχυς υς η γωία ω παδώ γό ααβό πό α η γώα, η υαόη γωία υς α παδά ααβής ααγωγής ω άξώ υς α η αίχυη ω ύπω ω παδώ γα ααβό πό. Παάηα, έα υύ παδαγωγό παί, θωύ ό πέυς δάς υ Εη-ααβύ 6 Idc 3. T c d xb f pg f cd gd 5-12, pd by Abc fy, w cp d d gdc f c f, E M. 4. T pdc f Gk-Abc dc m, c pm dvpm f bgm d mgm by Pydm gp m mmb, pb f dg ppc, M Vkdk. 5. T c f p Gk-Abc-Ε g cd bk, w m cg bgm bw w gg d bg fwd bg cd xpc fm cy. T pc m f bv cv w: cqc f cd w gbg Ab c d gg, mgf cmmc w cd fm Ab bckgd f c d cg f cd yp ccg Ab c. I bd dc cx, w cd v cv f Gk- Abc pjc fc m f dvpg mg k d cc cy (Cp & Kz, 2000), pvd cy cd f ffcv cp bw c d fmy, b cb cdby cd by f m wk. I wd, g cv cd vvm w d Ab c d gg, cqc w Abc, Abc mc, dc, Lb c d pc fm f Ab cy, w bv
Εαγωγή πόζ υγύ ως έ αάπυξης ω δξήω ης πυγωίας γόα α υ ύ αφαβηύ (Cp & Kz, 2000), παέχυ ς πϋπθές γα α υαή α απαή υγαία χίυ α γέας, αά α υβάυ υαά η αάπυξη ης αόηας ω παδώ γα αδή γαία. Μ άα όγα, έα από η γό αχόηη ω παδώ θέαα πυ αφύ ααβό πό α η γώα, η γωία υς η ααβή έχη, η ξίωή υς η ααβή υή α χό, η ααβή υζία α ς ός από η ζωή α ααβόφωη χώα, θωύ ό πθαά όυπα πύ α αααπύ α δία η υαία α παδά α ααπύξυ α ή άη απέα απυυές πγγίς υ ααβύ όυ, ές πυ υχά, ηθηέα ή η, πβάα από α ΜΜΕ α η υύη ωία. Idc pb yp cd b cgd, w cd gv ppy dvp cc c wd vmpfyg ppc Ab wd, c f, wgy, pmd g md d bd cy. 7
Εαγωγή Σόχ υ ββίυ Τ πώ υ ββί γα η δγωία: αάα ηό α ααβό ό απί, έ, πϊό ααόφωης υ ώυυ ββίυ πυ δηύη 2004 α ηά-αβαά α ηά-αγγά. Ως ύυ, α αυό ββί απυθύα παδά πχής α πώης χής ηίας α ααφέα η παδή δγωία, δηαδή η αόηα ααόηης ή/α χήης δύ ή πέω γωώ από α παδά, όα αυά γαώυ δαφές γώς γαό υς πβά ή δαφή γώα πί α χί. Πέα, όως, από η γωή ή/α γωή δάαη γα α δίγωα παδά, η δγωία έχ α ηαές ωές πάς πυ αφύ ύ ης άξης α ης ωίας, ς πίς θα ααφθύ πααάω. Σα πωαά α πά πήαα ης δγωίας (Bk, 2000) ααφέα η ααγώη υ πυπύ, η ωή αχή α πός ης παάηψης ς βάς ω άω γωώ α πώ άδω πυ ζυ αζί ας. Από η άη πυά, η ξίωη ς άς γώς υ πβάός ας υβά η δηυγία θής πδάθης ως πς η άθηή υς, αά α πυό α πά χία πυ φάζα έα από αυές, γγός πυ πί α βηθή η δύυη ω ααδηαϊώ δξήω α παγγαώ δυαήω όω ω παδώ. 8 Idc Am f bk My f bk bgm: bw Gk d Ab wd, py, vd v f My f bk bgm, f pbd 2004 Gk-Ab d Gk-Eg. Tf, c bk w f pc d y pmy c g cd, dg w cd bgm, cd by dd d/ w m gg, w y gw p w w dff gg fmy w gg m d c. Hwv, byd gc d/ cgv dm f bg cd, bgm mp c dm ffc w c d v cy, wc w w dc. Sm f cmmcv d c dvg f bgm (Bk, 2000) ckwdgm f mcm, c c d c f pjdc g gc d c gp vg w. O d, cqc w gg cb c f pv pdp wd cq d cm w v c m, pc wc my cb bdg f cdmc k d pf pb f cd. W k g cv xp f mg p f c d c cp mg cd, pcp f fm d cmm, w cd b d bg w-
Εαγωγή Θωύ ό έα από η υδηπίηη α αξπίηη υ πυγωύ δυαύ ης άξης α η δαπή υγαία ω παδώ, η υδή ω γώ α ω ήω υς, πύ α δηγηθύ η «δγωή υδηπίηη», άα όγα η ααάυψη ω πίω πηάω ης δγωίας από όα α παδά (δίγωα α όγωα) ης άξης, αά α ω ωώ α υύω ζηηάω πυ θα υζηηθύ πααάω. Ως ύυ, θωύ ό η χήη υ παός ββίυ πί α χύ παδυύς α γίς πί δαφέα γα παές γα η δηυγία υθηώ γα η αάπυξη ης δαπής ή πά υαθηπηέης παίδυης, αυής πυ υχώς ααζηί γαία, θωηά α φαέα, γα α πί α δαδααί έα γό ό η αή υύπαξη ω δαφώ θώ άδω έα η ίδα άξη, γά, αόη α η ίδα γέα. Επίης, παό ίγω ββί αί έ χία α από η ή θωία ης φυής ( cc c y ) α η ααή πέγγη, ύφωα ς πίς βαός ς πίς α ς απόψς ω αόω πυ αήυ άπα ή άδα ία απααίης (Gb, 2008). Μέα από η πβή υ όγυ α ω παγαώ πώ ω δίγωω, όα θωύα δδέα α βαά χία ης χής αά 9 Idc. I wd, w cd dcv v dvg f bgm f (bg mg) cd, b z bd c vvd, wc w w dc. T f bk, f, cd pp dc d p w d dpg pcc d cg cd f dvpm f c cy v dc, wc cy k b c d pcc m d cvy pp m cxc f dff c gp w m c, gbd, v m fmy. Mv, bk py c p cc c y d c dc, ccdg wc pc xpc d vw f pp w bg m my gp cy (Gb, 2008). Tg xp f dc d xpc f bg, k f gd c d bd cy d f c f my ypc d c bv p g c my d d cmm d b cgd d fmd w w cv d pv dm f bg d. T, g dc pd by bk, dc my v ppy bg fgd vvg mcm, mg d c d g cmmc, g, my, bgg pb pcp p f
Εαγωγή Idc α ης γόης ωής ζωής ας α α πία υθύα γα πές υπές α αές υπφές ς βάς πώ δίγωω αθηώ/ώ ας, αά α ω ήω ααγωγής υς έχυ άπς πθαόης α ύ α α ααχθύ έ έα δδέα πάς π δηυγές α θές γα α δίγωα παδά. Έ, έα από ς υζηής πυ θα πύ αυό ββαά, η/ παδυός θα έχ η υαία α φέ πή θέαα πυ αφύ πυπό, η αάυη α η δαπή α δαγωή πωία, ξαφαίζας, παάηα, α γαύη υχή από η πυά ω γέω. Από η ία πυά, γίς ααυής ααγωγής πυ υχά ααωύα γα η χηόηα ης δαήηης ης γώας ααγωγής υς από α παδά υς πυ γαώυ ηόφω πβά, έχυ 2 η υαία α παύ δαβάζας α έη πυ ία γαέα η γώα υς. Από η άη ά, η υύπαξη ώ γωώ παό ββί υπύ α πί α φά α υς Έης γίς ό η παυία ω δίγωω παδώ ς ηές άξς δηυγί έα πυό γωό α πό παί γα όυς. Εξάυ, όπως γάφ α Cmm (2005) «Ο αθηές πυ γαώυ α παδύα έα πό αβύ δυύυ α γίυ ωά απά, ώς απία γα υς όυς ης γαίας ή υ 2 Γα α ααυή υζήηη γύω από θέα ης δγωίας α ης άθηης, β. Σύυ (2011). 10 p. O d, mg bckgd p cgd pcp by dg x w m gg, wc pvd py w f wd b cd d m m gg() y gw p Gk-pkg 2 vm. O, cxc f gg bk pd w Gk bckgd p pc f bg cd cd c c pvd c gc d c c cx f. A Cmm (2005) w T d w gw p d g dcd mc dg f bcmg cy p, y ppd f wd f wk f m f 21 cy (p. 279). A m m, dc, dpdg b d vd c bk, mcy, gcy d cy, dg c f m cd bk f bgm, wc wd b m ppp f d f pcfc c. Tg y cp w cd d p y w b b c y w mg c bk, wc w fm y dc k w fmy d cd cmmy, pm c f p, cvy d g f. 2F xv y f bgm d g ( Gk), p f Sk (2011).
Εαγωγή Idc ύθυ χόυ υ 21υ α.» (. 279). Ταυόχα, παδυί, βαθό ω δυαήω α δαφόω υς, αύα α πυίυ ό θαά, ό α α γωά α πά χία πυ παβά, υβάας έ η δηυγία α άω παόω παδώ ββίω γα θέαα δγωίας, α πία θα πύ α αύψυ αάγς υγέω άξω. Μέα από η υγαία α παδά α υς γίς υς θα πέ α δηυγή α δά ας πυγωά ββία ης άξης, α πία θα ία α άς ύδός ας η γέα α η όηα ω παδώ, όη πηγή έπυης, δηυγόηας α άθηης γα όυς. Τ πώ υ ββί γα η δγωία: αάα ηό α ααβό ό απία από α ξής έη: Α) θωηό (.17), πί παβά άπυς ύς α ίδη ης δγωίας, πό α γία ααηί από α παδά, αά α άπυς όγυς γα υς πίυς η δγωία απί ωό αγαθό, Β) δαδαό (.20), όπυ α παδά αύα α υπηώυ ββί ζωγαφές, γάαα ή έξς από άς γώς πυ γωίζυ α ίδα ή γέές υς. Αόη, πααύα α αααύψυ άα υαθηές/ές υς α παδά ή γές η γά υς, α πία ύ άπα άη γώα, 11 My f bk bgm: bw Gk d Ab wd cmp fwg p: Α) c p (p.17), wc cd m df d yp f bgm, y dd f cd, d m wy bgm c d p dvg, Β) cv p (p.20), wc v cd f w dwg, wd fm gg y kw fm. Mv, cd cgd fd d d cd fm gbd, w pk gg, C) Abc p (p.31 ), wc w vd g kw gg d c f Lb, g y f d Nk d Gg w v Lb dc, d T cgm f c d b/mg cmmc mg d, g pcp f cd cv pm dcvy f w gc m c b b bfc b f cd mv, d f p d cmm. W, f, bv f bk c w cb c f m ccv dc cx f mg c.
Εαγωγή Idc Γ) ααβό (.31), πί πχία α γωία η γώα, πό α Λίβα, ως χώα ααγωγής δύ παδώ, υ Νόα α υ Ζωζ. Η θάυη ης δαπής α δαγωής πωίας ω αθηώ/ώ ας, έα από η υχή όω ω παδώ δαηόης ααάυψης ης γώας ή ω γωώ ω άω, δ πί παά α έχ υγές υέπς ό γα α ίδα α παδά, ό α γα υς γίς α ς όηές υς. Σ παί, πό, ης υέης χής ζώης, πίυ η χήη υ ύ αυύ ββίυ, η ππίθηη ό θα υβά υαά η δηυγία ός πόυ πδηύ πβάς γα ς πυπές άξς. Πόη χήη υ ββίυ η άξη Τ πώ υ ββί γα η δγωία: αάα ηό α ααβό ό δί η υαία η/ παδυό α χηπί ηαά, αά η δάα υ αθήας ης γώας ή ης υέης χής ζώης, ηήα ή βδαδαία βάη γα 20-30 πά άθ φά. Πααάω πααθέυ έα πθαό πόγαα χήης υ ββίυ η άξη: Α) Σ πώ, θωηό ήα υ ββίυ, ί πυ ία γαέ α ηά πί α δαβαί η άξη α α απέ η αφή γα α υζήηη χά ς δάφς γώς α γωές πίς ω 12 Sggd f bk c My f bk bgm: bw Gk d Ab wd gv dc ppy p, dg gg c, dy wky b, f 20-30 m vy m. Bw w pvd pb p f c f bk: Α) T c p f bk Gk c b d c, gvg cv f dc ccg v gg d gg v d by d, w x Abc c b d cd m. T x Eg cd b d dg Eg c m. T cd c cd p w dg x d bg cdd m c. Mv, dg m c cvy, c p c dc b qy f gg d mpc f gg g. Τ cd, vg dcd m, cd cvy p f m cmmy cx c. T vw xpd cvyd ggd b zd y d wg, gg c by cd.
Εαγωγή Idc αθηώ/ώ ας, ώ ί πυ ία α ααβά πί α δαβαί πί από υς γίς. Τ αγγό ί θα πύ α δαβαί ί αά η δάα υ αθήας ω Αγγώ, ί πί. Τα παδά πύ α αγηφωήυ υς γίς υς όα θα δαβάζυ ί α α φέυ αγηφωηέ υό η άξη. Επίης, αά η δάα ας άης δαηόηας, θωηό ήα υ ββίυ πί α δώ έαυα γα α υζήηη χά η ία ω γωώ α η ηαία ης άθηής υς. Τα παδά, έχας υζηή α θέαα αυά α πί, πύ α αφέυ ς απόψς ης γέας ή ης υύης όηάς υς η άξη. Ο απόψς πυ θα δαυπώα ή θα αφέα η άξη πία α αξπύα ό πφά ό α γαπά, η γώα πγής ω παδώ. Β) Σ δύ, δαδαό, ές υ ββίυ, ζηία από α παδά α υπηώυ έξς από άς γώς, ί ί χωίς η βήθα ω γώ υς. Αυή η δαηόηα δί η υαία α δίγωα παδά α ααπύξυ η αόηα γαφής η γώα/γώς υ πύ υς α α όγωα α ξωθύ άς φές γαφής. Ο πός δαηόης πύ α υπηωθύ α παίς α φάς από ς άς γώς ω παδώ α α 13 Β) I cd, cv p cd cd f wd gg() w w p f p. T cvy gv bg cd ppy dvp wg k m gg(), dvpg bcy, w mg cd bcm w f yp f wg ym. T ppd cv c b ppmd w pvb d xp fm cd gg d y c b cmpd w 4-5 f. C) T d p f bk, wc pm Abc gg d c (w mp Lb) cd bcm xmp f qv c cy, w fm pvdd by bg cd fm m. Smy, bk gv ppy f dmz w d cd k p f pk f gg, w gg() c v xcg gc. T d dc, I wd k bv g m d vy dc cgd dp d c d cv d f / c. I wd b m ppy cv y fdbck bk d d pb dc kd@d..g.
Εαγωγή Idc ηωθύ 4-5 ηίωα. Γ) Τ ί ήα υ ββίυ, πυ ααφέα η ααβή γώα α πό ( ίαη Λίβα) πί α γί παάδγα γα α αάγη βόα έα ά πό ή χώα, χία πυ θα φέυ α ίδα α δίγωα παδά από πί υς. Παάηα ββί παέχα η υαία γα δααπίηη, αά η πία α παδά πύ α υπθύ ό ία ηές/ς άω γωώ, ή α χηπήυ η δή υς πώη γώα/γώς η άξη ή αόη α α ααάξυ γωύς όυς. Τώας αυή η αγωγή, θα ήθα α ίω ό όα α πααπάω δ απύ παά δές πυ η/ άθ παδυός αία α παό α α πυί γα α αύψ ς αάγς ης άξης ης/υ. Μ δαίη χαά θα άβω α δά ας χόα α υχό πααηής kd@d..g 14
Εαγωγή Εηή Ββγαφία Βαάης, Κ. & Ε. Σύυ (2000) Δάα α αθηές άξς πής γέας: Ζηήαα άθηης. Επαδυή Κόηα, 54, 26-33. Cmm, J. (2005) Ταυόης Υπό Δαπαγάυη. Αθήα: Gbg. Μπέη, Β. (2012) Απ α άα ω ηπίω. Παά 1υ Δθύς Συδίυ «Σαυδό Γωώ α Πώ: αθαίας ός χίυ. Θαίη: Παδαγωγή Σχή ΑΠΘ. Σύυ, Ε. (2011) Η Δγωία Σχί. Αθήα: Gbg Ταίδυ, Ρ. (2008) Η παφή ω γωώ η παίδυη: έα πό παδυό ζήηα. Μές γα η Εηή Γώα (Παά ης Εήας Συάηης υ Τέα Γωγίας υ Τήας Φγίας ης Φφής Σχής υ Α.Π.Θ), Γώα α Κωία, Θαίη: ΙΝΣ Idc Rfc Eg Bk, C. (2000) T c d dc f yg bg. Mg M. Bk, J. A., (d.) (2004) Dvy d czp dc: Gb ppcv. S Fcc: Jy-B. B-Gff, J. & M. Vg (2004) Idc. Spc I (R)wg Bgm d Bg Edc Kwdg B. I J f Bg Edc d Bgm, 7: 2 & 3, 93-101. Cp, B. & Kz, M. (2000) (d) Mc Lcy Lg d Dg f Sc F. Ld & Nw Yk: Rdg. Cmm, J. (2000) Lgg, Pw d Pdggy. Cvd: Mg M. L, S. J. & Ox, E (2006) "I' my jb": K-12 Tc Ad Twd Sd' Hg Lgg Mc. Bg Rc J, 30 (2): 453-477. Tkd, R. (2005) Rg bg w Gk pmy c. I J f Bg Edc d Bgm, 8, 1, 48-61. 15