The G C School of Careers ΔΕΙΓΜΑ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟΥ ΔΟΚΙΜΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ Στ ΤΑΞΗ Χρόνος: 1 ώρα Αυτό το γραπτό αποτελείται από 8 σελίδες, συμπεριλαμβανομένης και αυτής. Να απαντήσεις σε ΟΛΕΣ τις ερωτήσεις, στον χώρο που σου δίνεται σε κάθε ερώτηση. Να γράφεις καθαρά τις απαντήσεις σου. 1
Α. ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ (20 μονάδες ) Πιο κάτω μου δίνονται δύο θέματα. Επιλέγω μόνο ένα από αυτά και γράφω μία παράγραφο των 60 λέξεων περίπου. 1. Περιγράφω το αγαπημένο μου ζώο. 2. Πού θα ταξίδευα αν είχα μια μηχανή του χρόνου; Τίτλος: B. ΚΕΙΜΕΝΟ (30 μονάδες ) Διαβάζω αργά και προσεκτικά το πιο κάτω κείμενο και μετά απαντώ στις ερωτήσεις που ακολουθούν. Προτού γράψω οτιδήποτε, προβληματίζομαι για το τι ζητά η κάθε ερώτηση! Δημήτρη Ψαθά: Το πιο πολύτιμο δώρο Μια φορά κι έναν καιρό, στα βάθη της Ανατολής ζούσε ένας άνθρωπος ξύπνιος αλλά και τυχερός, που την περνούσε όμως άσχημα καθότι φουκαράς και σκεφτόταν τι να κάνει, για να λύσει το πρόβλημά του. Πολύ βασάνισε το μυαλό του, και στο τέλος αποφάσισε ν αναφερθεί στον πολυχρονεμένο Πατισάχ,* για να ζητήσει την προστασία και βοήθειά του. Κάποιο δώρο όμως έπρεπε απαραίτητος να του πάει, κι αυτό βέβαια, ήταν ένα πρόβλημα μεγάλο. Γιατί τι μπορούσε να προσφέρει ένας 2
φουκαράς στον πολυχρονεμένο Πατισάχ, που ζούσε μέσα στα μυθικά παλάτια, στα χρυσάφια και στα πλούτη; Τι θα μπορούσε να μην έχει ο παντοδύναμος αφέντης, ώστε να τον εντυπωσιάσει και να τον ευχαριστήσει με το δώρο του; Ρώτησε από εδώ, ρώτησε από κει, έφαγε τον κόσμο, και στο τέλος βρέθηκε κάποιος, που του είπε: Ξέρεις τι δεν έχει ο Πατισάχ; Τι δεν έχει; Κρεμμύδια, άνθρωπέ μου. Κρεμμύδια δεν έχει ο πολυχρονεμένος μας αφέντης; Ούτε έχει ούτε και τα ξέρει. Γιατί οι παλατιανοί του δεν τα καταδέχονται και δεν τα βάζουν στο παλάτι. Χωρίς άλλες συζητήσεις, φορτώνει ένα κάρο κρεμμύδια ο άνθρωπος και τραβά για την Πόλη. Ταξιδεύει μέρες και μέρες, και φτάνει επιτέλους στο παλάτι. Παρουσιάζεται στον Σουλτάνο, κάνει δέκα υποκλίσεις, κολλά τη μύτη του στο πάτωμα και λέει: Πολυχρονεμένε Πατισάχ και αφέντη της ζωής μου, άστρο του έθνους, σου έφερα ένα δώρο, που ούτε το είδες ποτέ σου ούτε το ξέρεις. Να το μαγειρέψεις και να το φας, βιλαΐ, μπιλαΐ, και θα σχωρνάς τα πεθαμένα μου! Ρουφά το ναργιλέ* του ο Πατισάχ, χαϊδεύει τα μακριά του γένια και ρωτά: Τι είναι, ορέ; Τι δώρο είναι αυτό; Και πώς το λένε; Κρεμμύδια, Πατισάχ! Και τι θα πει αυτό; Φάε και θα το δεις. Διατάζει ο Πατισάχ να μαγειρέψουν τα κρεμμύδια, τα τρώει και τρελαίνεται. Αμάν μουγκρίζει. Και μασουλά. Βάι, βάι, βάι! Και καταπίνει. Αλλάχ, Αλλάχ,* τι γλύκα είναι αυτή! Και τρώει αχόρταγα, ευχαριστιέται, χαϊδεύει την κοιλιά του και διατάζει: Πάρτε από το κάρο του ανθρώπου όλα τα κρεμμύδια, γεμίστε το με χρυσάφι, για δώρο, κι ας πάει πίσω στο χωριό του, στην ευχή του Αλλάχ. Φορτωμένος με το χρυσάφι και τρισευτυχισμένος, γυρίζει στο χωριό του ο τυχερός και χοροπηδά απ τη χαρά του. Τον βλέπει ο αδελφός του ο άτυχος αναστατώνεται κι αρχίζει ν αναρωτιέται μήπως ο πολυχρονεμένος Πατισάχ, που δεν ήξερε τα κρεμμύδια, δεν ξέρει και τα σκόρδα. Χωρίς πολλές κουβέντες για να μη χάνει πολύτιμο καιρό φορτώνει στα κρυφά ένα κάρο σκόρδα, φτάνει στην Πόλη, παρουσιάζεται στον πολυχρονεμένο Πατισάχ, κάνει είκοσι τεμενάδες, κολλά τη μύτη του στο πάτωμα και λέει για τα σκόρδα του όσα είπε ο αδελφός του για τα κρεμμύδια. Ο Σουλτάνος δε δείχνει καθόλου αδιαφορία, παρά δοκιμάζει ένα σκόρδο και τρελαίνεται. Αμάν, αμάν! φωνάζει. Τ είναι τούτο; Τρώει κι άλλο: Βάι, βάι, βάι! μουγκρίζει. Τρώει και τρίτο και τα χάνει απ τη νοστιμάδα. Μωρέ τούτο εδώ καίει λιγάκι και φέρνει μεγάλη χαρά στο στόμα και στο στομάχι. Μα το μεγάλο Γιαραμπή, τέτοιο νόστιμο πράμα δεν έφαγα ποτέ. Και ενθουσιασμένος γυρίζει στους ανθρώπους του: Πώς να τον ανταμείψω τούτον τον ευλογημένο; λέει. Τι να του δώσω; Μα τον Αλλάχ, θα του δώσω ό,τι πιο ακριβό έχω μέσα στο παλάτι μου. Πάρτε του γρήγορα όλα τα σκόρδα και φορτώστε στο κάρο του το πιο πολύτιμο πράμα του παλατιού μου, τα κρεμμύδια! * ο Πατισάχ: ο Σουλτάνος. * ο ναργιλές: περίπλοκη πίπα με μακρύ σωλήνα που καταλήγει σ ένα μπουκάλι. * ο Αλλάχ: ο Θεός στη γλώσσα των μουσουλμάνων. 3
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 1. Δίνω, με δικά μου λόγια, την περίληψη του πιο πάνω κειμένου, σε 60 περίπου λέξεις. 2. Ποιο ήταν το πρόβλημα του πρωταγωνιστή της ιστορίας; 3. Με ποιο τρόπο κέρδισε τον Σουλτάνο ο πρωταγωνιστής; 4. Ποια ήταν η αντίδραση του Σουλτάνου στο δώρο του αδελφού του πρωταγωνιστή; 4
5. Χαρακτηρίζω τον κεντρικό ήρωα του κειμένου με τρία χαρακτηριστικά, δικαιολογώντας την άποψη μου. 6. Γράφω ποιο ήταν κατά την άποψή μου το δίδαγμα της ιστορίας. Γ. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ (35 μονάδες ) 1. Μεταφέρω την παρακάτω πρόταση στους τύπους των εγκλίσεων που είναι στη παρένθεση. Προσέχετε στο μάθημα. (οριστική ενεστώτα) (υποτακτική ενεστώτα) (προστακτική ενεστώτα) (υποτακτική αορίστου) (προστακτική αορίστου) 2. Σημειώνω στην παρένθεση αν οι υπογραμμισμένες λέξεις είναι άρθρα ή αντωνυμίες: Τον είδαν να βγαίνει από το μαγαζί. ( ) Τη γάτα του τη φωνάζει Λίλα. ( ) Φώναξε την αδερφή της για να μας γνωρίσει. ( ) ( ) 5
3. Σε κάθε πρόταση σημειώνω πάνω από κάθε λέξη (Ρ) για το ρήμα, (Υ) για το υποκείμενο, (Α) για το αντικείμενο και (Κ) για το κατηγορούμενο. Επίσης σημειώνω δίπλα αν το ρήμα είναι μεταβατικό ή αμετάβατο ή συνδετικό. Η οικογένεια έτρωγε το πρωινό της. Ρήμα: Οι μαθητές φαίνονταν κουρασμένοι. Ρήμα: Οι εργάτες δουλεύουν. Ρήμα: 4. Χωρίζω τις παρακάτω προτάσεις με κόμμα, όπου ταιριάζει και στη συνέχεια γράφω ποια είναι η ανεξάρτητη και ποια η εξαρτημένη πρόταση. Είμαι ευχαριστημένος επειδή όλα πήγαν καλά σήμερα. ανεξάρτητη: εξαρτημένη: Αν δε βρέξει θα πάμε στην εξοχή. ανεξάρτητη: εξαρτημένη: 5. Μετατρέπω τις πιο κάτω προτάσεις από ονοματικές σε ρηματικές και αντίστροφα: Εφαρμόζουμε τους κανόνες της τάξης. Πτώση της τιμής του πετρελαίου. 6. Συμπληρώνω τις προτάσεις που ακολουθούν με το επίθετο ο πολύς, η πολλή, το πολύ ή το επίρρημα πολύ. Η... βροχή δεν κάνει πάντα καλό στις καλλιέργειες των αγροτών. Από το μπαλκόνι είδε τον... κόσμο και τρόμαξε. Το... αλάτι που έβαλε στο φαγητό το έκανε αλμυρό. Από τότε πέρασαν... χρόνια και κύλησε... νερό στο αυλάκι. Η... δυστυχία τον έκανε να φαίνεται... γέρος. 6
7. Ενώνω την πιο κάτω πρόταση, ώστε να δημιουργηθεί μια τελική πρόταση. Μπήκαμε κάτω από το υπόγειο. Προστατευτήκαμε από τη βροχή. 8. Ενώνω την πιο κάτω πρόταση, ώστε να δημιουργηθεί μια συμπερασματική πρόταση. Τον ελεύθερο μου χρόνο ακούω μουσική. Χαλαρώνω. Δ. ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ (15 μονάδες ) 1. Συμπληρώνω με τη σωστή λέξη τις προτάσεις, στον κατάλληλο τύπο. καμάρα κάμαρα, θέα θεά Ο Νίκος νοίκιασε μια με το πέλαγος. έκλειψη έκθλιψη Οι επιστήμονες ειδοποίησαν ότι η της σελήνης θα είναι ορατή από την Κύπρο. τεχνητός- τεχνικός Τα παιδιά έφτιαξαν ένα οικοσύστημα. Χορός χώρος Ο δεν ήταν κατάλληλος για τη διοργάνωση του ετήσιου 2. Γράφω τη σημασία των πιο κάτω λέξεων: Λέξη Σημασία φυλάω βιβλιοφάγος 7
3. Γράφω 2 παράγωγες λέξεις της λέξης φίλος και 2 σύνθετες λέξεις με συνθετικό το φίλος. Φίλος Παράγωγες Σύνθετες 4. Σχηματίζω τα θηλυκά ουσιαστικά που παράγονται από τα πιο κάτω ρήματα. γιατρεύω κληρονομώ δουλεύω μιλώ λιποθυμώ ενεργώ διαρκώ προσδοκώ συμπαθώ ασεβώ 5. Συμπληρώνω τα κενά με τα γράμματα που λείπουν: Αν συνεχίσετ να μιλάτ όλοι μαζί, δεν πρόκειτ να καταλάβετ ποιο είναι το θέμα της συζήτησης. Αν πετάτ σκουπίδια και μολύνετ το περιβάλλον, δείχνετ ότι δεν έχετ οικολογική συνείδηση. ΤΕΛΟΣ 8