ΓΡΑΦΕΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΟΥΑΣΙΓΚΤΩΝ, ΝΕΑΣ ΥΟΡΚΗΣ, ΣΙΚΑΓΟ ΚΑΙ ΑΓΙΟΥ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΥ ΜΗΝΙΑΙΟ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ Νοέμβριος 2009

ΓΡΑΦΕΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΟΥΑΣΙΓΚΤΩΝ, ΝΕΑΣ ΥΟΡΚΗΣ, ΣΙΚΑΓΟ ΚΑΙ ΑΓΙΟΥ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΥ ΜΗΝΙΑΙΟ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ Νοέμβριος 2009 Α) ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Ο ενεργειακός «χάρτης» των ΗΠΑ Σύμφωνα με επεξεργασμένα από το Γραφείο ΟΕΥ Ν. Υόρκης στατιστικά στοιχεία, η κατανάλωση ενέργειας στις ΗΠΑ παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητη κατά την πενταετία 2004-2008, στα επίπεδα των 100 τετράκις εκατομμυρίων βρετανικών θερμικών μονάδων (Btu) ετησίως. Η παντοδυναμία των ορυκτών καυσίμων συνεχίστηκε, αν και με ελαφρά πτωτική τάση, καθώς αντιπροσώπευαν το 85,5% της συνολικής κατανάλωσης κατά το 2004 (85,830 τετράκις εκατ. Btu) και το 84% της συνολικής κατανάλωσης το 2008 (83,436 τετράκις εκατ. Btu). Από το 84%, στο πετρέλαιο (εκ του οποίου τα 2/3 εισάγονται) αντιστοιχούσε το 37%, στο φυσικό αέριο το 24% και στον άνθρακα το 23%. ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 2008 ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 37% ΠΥΡHΝΙΚΗ 9% ΑΠΕ 7% ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ 24% ΑΝΘΡΑΚΑΣ 23% Η συμβολή της πυρηνικής ενέργειας παρέμεινε επίσης σχετικά σταθερή κατά την πενταετία 2004-2008: 8,222 τετράκις εκατ. Btu το 2004 και 8,458 τετράκις εκατ. Btu το 2008. Το 2008, η πυρηνική ενέργεια κάλυπτε σχεδόν το 9% της κατανάλωσης ενέργειας, μία ποσοστιαία μονάδα περισσότερο από όσο το 2004, αλλά το 19% ως προς την παραγωγή ηλεκτρισμού (η οποία, άλλωστε, είναι και η μοναδική εφαρμογή της). Τέλος, οι ΑΠΕ εξακολουθούν να βρίσκονται χαμηλά: στο 7,35% (2008) έναντι 6,25% (2004), δηλαδή η συμβολή τους αυξήθηκε επίσης κατά μία ποσοστιαία μονάδα. Σε απόλυτο νούμερο, πάντως, δηλ. σε Btu, η αθροιστική αύξηση των ΑΠΕ κατά την περίοδο 2004-2008 ήταν περίπου 16,5% ή 1,041 τετράκις εκατ. Btu (από 6,260 το 2004 σε 7,301 τετράκις εκατ. Btu το 2008). Το μεγαλύτερο μέρος εντός των ΑΠΕ (53% ή 3,884 τετράκις εκατ. Btu) αντιστοιχούσε το 2008 στη βιομάζα, το 34% ή 2,453 τετράκις εκατ. Btu στην υδροηλεκτρική ενέργεια, το 7% ή 514 τρις εκατ. Btu στην αιολική ενέργεια, το 5% ή 358 τρις εκατ. Btu στη γεωθερμική ενέργεια και μόλις το 1% ή 91 τρις εκατ. Btu στην ηλιακή ενέργεια. Διατλαντικό Συμβούλιο Ενέργειας ΕΕ-ΗΠΑ Στη δημιουργία Διατλαντικού Συμβουλίου Ενέργειας προχώρησαν ΕΕ και ΗΠΑ, κατά τη σύνοδο κορυφής που πραγματοποιήθηκε στις 3 Νοεμβρίου στην Ουάσιγκτων. Οι εναρκτήριες συνομιλίες του Συμβουλίου Ενέργειας μεταξύ των δύο αντιπροσωπειών περιστράφηκαν γύρω από: 1. την ενεργειακή ασφάλεια, 2. τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, και 3. την έρευνα & ανάπτυξη πρωτοποριακών ενεργειακών και περιβαλλοντικών εφαρμογών. Οι δύο αντιπροσωπείες προχώρησαν ήδη στη δημιουργία τριών μόνιμων ομάδων εργασίας, οι οποίες θα λειτουργούν υποστηρικτικά στο Συμβούλιο Ενέργειας: 1 η ομάδα: ενεργειακή ασφάλεια και αγορές ενέργειας (energy security and markets). 2 η ομάδα: ενεργειακές πολιτικές και ρυθμιστικό πλαίσιο (energy policies and regulation). 3 η ομάδα: έρευνα&ανάπτυξη και τεχνολογική συνεργασία στους τομείς ενέργειας και περιβάλλοντος (energy technologies and research cooperation). Στην ομάδα αυτή έχουν τεθεί οι ακόλουθοι τρεις βραχυπρόθεσμοι στόχοι: i. Η συνεργασία στην ανάπτυξη ηλεκτρικών/υβριδικών οχημάτων και η δημιουργία κοινών προδιαγραφών στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, ii. Η ανάπτυξη και εφαρμογή συστημάτων δέσμευσης και αποθήκευσης CO 2 (CCS), iii. Η ενεργειακή αποδοτικότητα στον κατασκευαστικό τομέα. Οι δύο πλευρές συμφώνησαν στην ανάγκη διεύρυνσης της συμμετοχής του επιχειρηματικού τομέα στα ενεργειακά και περιβαλλοντικά θέματα, σε σχήματα είτε αμιγώς ιδιωτικά, είτε ΣΔΙΤ, καθώς και στη στήριξη της επιχειρηματικής συνεργασίας εταιρειών από τις δύο πλευρές μέσα από υπάρχοντα σχήματα (πχ. Διατλαντικός Οικονομικός Διάλογος). Το Συμβούλιο Ενέργειας θα συνέρχεται σε ετήσια βάση, οι ομάδες 1

εργασίας, ωστόσο, θα συνέρχονται τακτικότερα, προκειμένου να υπάρχει πρόοδος των εργασιών στα μεσοδιαστήματα. Εξελίξεις στο δείκτη πωλήσεων λιανικής Σύμφωνα με στοιχεία Οκτωβρίου (που δημοσιοποιήθηκαν το Νοέμβριο) ο δείκτης πωλήσεων λιανικής αυξήθηκε κατά 1,8%, δίνοντας ανάσα στη χειμαζόμενη αγορά. Η επερχόμενη περίοδος των εορτών, που παραδοσιακά ενισχύουν την συνολική καταναλωτική δαπάνη στις ΗΠΑ, αποτελεί το στόχο των παραγόντων της αγοράς, προκειμένου να επικυρωθεί η αισιοδοξία για έξοδο από την οικονομική κρίση. Οι μεγάλες αλυσίδες υπεραγορών σημείωσαν σημαντικές επιδόσεις και μάλιστα σε επίπεδα που θύμισαν περιόδους οικονομικής άνθησης. Μάλιστα, σύμφωνα με τις περισσότερες αναλύσεις, οι θετικές αυτές εξελίξεις στη λιανική κατανάλωση ανάγονται στην επίδραση των πακέτων στήριξης της οικονομίας και κυρίως στα κίνητρα απόσυρσης αυτοκινήτων, που στοχεύουν στη στήριξη της παραπαίουσας εγχώριας αυτοκινητοβιομηχανίας και εκτιμάται ότι έχουν συμβάλει κατά 85% στη συνολική αύξηση του δείκτη. Το ύψος των πωλήσεων είναι σαφώς μια σημαντική ένδειξη για την αναθέρμανση της αγοράς. Μια προσεκτικότερη ανάλυση των στοιχείων ανά σημείο πώλησης/υποκατάστημα, ωστόσο, δείχνει ότι το διαθέσιμο εισόδημα και οι προσδοκίες του μέσου καταναλωτή δεν έχουν αυξηθεί, αλλά οι λιγότερο επηρεασμένοι οικονομικά δρώντες έχουν αρχίσει να κινούνται με θετική αντίληψη στην αγορά. Επιπροσθέτως, καίτοι τα στοιχεία έδειξαν πτώση 2% για πρώτη φορά από τον Ιανουάριο 2007 στις πωλήσεις των μεγάλων αλυσίδων μέσω διαδικτύου, η πτώση αυτή ανάγεται κυρίως στην αύξηση των τελών μεταφοράς και οι μεγάλες αλυσίδες δεν μπορούν παρά να ακολουθήσουν τη σύγχρονη τάση επέκτασης του ηλεκτρονικού εμπορίου. Παρουσία Προέδρου Obama στην Κοπεγχάγη Ο Πρόεδρος Obama θα παραστεί τελικά στη Διεθνή Διάσκεψη της Κοπεγχάγης για τις Κλιματικές Αλλαγές. Η απόφαση ελήφθη ως αποτέλεσμα της προόδου που σημειώθηκε στις συνομιλίες για την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών τόσο κατά το πρόσφατο ταξίδι του αμερικανού Προέδρου στην Κίνα, όσο και κατά τη συνάντησή του με τον Πρωθυπουργό της Ινδίας κ. Singh στην Ουάσιγκτων (24/11). Προαναγγέλλοντας το ταξίδι, η βασική σύμβουλος του κ. Obama σε θέματα Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής κα Carol Browner, προχώρησε σε δημοσιοποίηση και των μελλοντικών στόχων των ΗΠΑ για μείωση των εγχώριων εκπομπών «αερίων θερμοκηπίου» (Greenhouse Gases -GHG) που θα ανακοινωθούν από τον αμερικανό Πρόεδρο στην Κοπεγχάγη. Οι στόχοι αυτοί είναι: --μείον 30% μέχρι το 2025 --μείον 42% μέχρι το 2030, και --μείον 83% μέχρι το 2050 με έτος βάσης τα επίπεδα εκπομπών του 2005. Σημειώνουμε, ότι αποτελεί ρητή επιδίωξη της κυβέρνησης Obama η αποφυγή ανάληψης δεσμευτικών υποχρεώσεων για την κλιματική αλλαγή από τις ΗΠΑ, μέσω διεθνών συνθηκών και πρωτοκόλλων, τα οποία στη συνέχεια δεν θα τύχουν της έγκρισης από το Κογκρέσο, παραμένοντας έτσι κενά περιεχομένου σύμφωνα με την κείμενη αμερικανική νομοθεσία. Για το λόγο αυτό, τα επίπεδα-στόχοι που ανακοινώθηκαν αντανακλούν σε μεγάλο βαθμό την εσωτερική αμερικανική νομοθεσία για το περιβάλλον, σύμφωνα με την κα Browner. Στην παρούσα φάση βρίσκονται υπό συζήτηση στα δύο σώματα του Κογκρέσου (Βουλή Αντιπροσώπων και Γερουσία) διάφορες νομοθετικές πρωτοβουλίες με αντικείμενο την κλιματική αλλαγή (μεταξύ άλλων των Γερουσιαστών Kerry, Graham και Lieberman), χωρίς καμία ωστόσο να έχει συγκεντρώσει ως σήμερα την απαραίτητη στήριξη. Καλιφόρνια -Οικονομική Διάσταση Εκλογών 2010 Η Πολιτεία της Καλιφόρνια, με πληθυσμό περίπου 37 εκατ., αποτελεί την ατμομηχανή της αμερικανικής οικονομίας καθώς συνεισφέρει κατά 13% περίπου στο ΑΕΠ της χώρας. Οι σημαντικότερες βιομηχανίες της Καλιφόρνια είναι η κινηματογραφική (Hollywood), η τεχνολογική (Silicon Valley), η αεροδιαστημική βιομηχανία (Ν. Καλιφόρνια) και η αγροτική (Central Valley, ειδικότερα δε οι οινοπαραγωγικές περιοχές -Napa, Sonoma, Santa Barbara, Paso Robles). Η οικονομία της Πολιτείας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το εμπόριο, με εξαγωγές αξίας 134 δις δολ. για το 2008, κυρίως σε προϊόντα υψηλής τεχνολογίας και αγροτικά προϊόντα. Την άλλη όψη της οικονομίας της Καλιφόρνια, ωστόσο, αποτελεί το τεράστιο δημοσιονομικό της έλλειμμα (26,3 δις δολ. το 2008), το οποίο την κατατάσσει τελευταία στις ΗΠΑ σε σχέση με την πιστοληπτική της ικανότητα και αποτέλεσε σημείο έντονης τριβής, με τον κυβερνήτη κ. Schwarzenegger να προωθεί δραστικές περικοπές 2

στις κοινωνικές δαπάνες. Η εκλογική «μάχη» του 2010 για τη θέση του Κυβερνήτη αποκτά, έτσι, ιδιαίτερη σημασία για την Πολιτεία. Σε ό,τι αφορά την έξοδο από την κρίση σύμφωνα με πρώτες εκτιμήσεις του Bay Area Council φαίνεται ότι έχει αρχίσει να ανακτάται η εμπιστοσύνη και η ελπίδα ότι θα υπάρχει ανάκαμψη κατά το προσεχές έτος. Σύμφωνα με τον Πρόεδρο του B.A.C κ. Wunderman, η ανάκαμψη δεν φαίνεται να μεταφράζεται σε περισσότερες θέσεις εργασίας, ενώ ευκαιρίες για απασχόληση θα παρουσιάσουν κυρίως ο κατασκευαστικός κλάδος και ο κλάδος των μεταφορών. US Chamber of Commerce και κλιματική αλλαγή Κλυδωνισμοί παρατηρούνται τελευταία στους κόλπους του πανίσχυρου Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου (US Chamber of Commerce), λόγω της στάσης του από 12ετίας προέδρου του, κ. Thomas Donohue, στο θέμα της κλιματικής αλλαγής. Πρόκειται για τον παλαιότερο (1912) και σημαντικότερο (με 300.000 επιχειρήσεις-μέλη και ετήσιο προϋπολογισμό 200 εκ. δολ., εκ των οποίων τα 90 εκ. κατευθύνονται στο lobbying) επιχειρηματικό φορέα των ΗΠΑ. Αν και οι θέσεις του σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος είναι παραδοσιακά συντηρητικές, λόγω του οικονομικού κόστους που αυτή συνεπάγεται για τις αμερικανικές επιχειρήσεις, ο κ. Donohue φέρεται ως πέραν του δέοντος σκληροπυρηνικός. Σύμφωνα με τους επικριτές του, αρνείται να προσαρμοστεί, έστω και κατ ελάχιστον, στις απαιτήσεις των καιρών και στη νέα, «πράσινη» αναπτυξιακή πολιτική της κυβέρνησης Obama, οδηγώντας το Επιμελητήριο στην περιθωριοποίηση. Εφέτος εναντιώθηκε -χωρίς, όμως, επιτυχία- στο νόμο American Clean Energy and Security Act 2009 (ή Waxman-Markey Bill), χαρακτηρίζοντάς τον ως «καταστροφέα θέσεων εργασίας» και «ρυθμιστικό εφιάλτη». Η στάση αυτή ώθησε πρόσφατα μεγάλες εταιρείες-μέλη του Επιμελητηρίου, όπως οι Apple, Levi Stauss, Mohawk Paper, Pacific Gas & Electric, Exelon και PNM, να αποχωρήσουν, θεωρώντας τις θέσεις του κ. Donohue ως αντιπαραγωγικές. Ημερίδα στη Ν. Υόρκη για την Κλιματική Αλλαγή -Οι θέσεις των βασικών «παικτών» Στις 10 Νοεμβρίου έλαβε χώρα στη Ν. Υόρκη ενημερωτική ημερίδα με θέμα τη Διάσκεψη της Κοπεγχάγης. Ομιλητές ήταν οι κ.κ. Liu, αναπληρωτής Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Λ.Δ. Κίνας στα ΗΕ, Shibata, μέλος της ομάδας εργασίας που συνέταξε το πρωτόκολλο του Κυότο (1997), Diringer, Αντιπρόεδρος Διεθνούς Στρατηγικής στο Pew Center on Global Climate Change και Arai του ιαπωνικού Οργανισμού Προώθησης Εξαγωγών. Ο κ. Shibata αναφέρθηκε στην αναγκαιότητα μιας νέας, δεσμευτικής για όλους, συμφωνίας για την προστασία του περιβάλλοντος από την κλιματική αλλαγή. Δήλωσε ότι πλέον το διακύβευμα είναι όχι μόνο η δέσμευση, αλλά η ενεργός συμμετοχή των αναπτυσσόμενων, ιδίως, χωρών στην προσπάθεια σταδιακού περιορισμού των εκπομπών ρύπων. Ο πρέσβης Liu αναφέρθηκε την «έντονη ανησυχία» της κυβέρνησής του για την κλιματική αλλαγή και αναγνώρισε ότι το πρωτόκολλο του Κυότο αποτελεί τη βάση κάθε νέας συμφωνίας και διαπραγμάτευσης, αναγνώρισε τη σημασία που πλέον διαδραματίζουν στη ρύπανση οι αναπτυσσόμενες χώρες, προεξάρχουσας της Κίνας και τόνισε πως εάν οι διαπραγματεύσεις στην Κοπεγχάγη αποτύχουν, θα αποτελεί «τραγωδία» για την ανθρωπότητα. Ανέφερε ότι η Κίνα, με 20% του παγκόσμιου πληθυσμού, δεν μολύνει το περιβάλλον περισσότερο από τις ΗΠΑ του περίπου 6%. Δήλωσε ότι η κινεζική κυβέρνηση είναι έτοιμη να μειώσει σε σημαντικό ποσοστό τον ρυθμό εξάρτησης της χώρας από τον λιθάνθρακα μέχρι το 2020. Ο κ. Diringer σημείωσε ότι η νέα συμφωνία οφείλει να καθιστά κάθε χώρα υπόλογη ανάλογα με το επίπεδο ανάπτυξης της και τη συμμετοχή της στην περιβαλλοντική ρύπανση. Κατά τη γνώμη του, ακόμη και εάν προκύψει συμφωνία, εξαιτίας της ταυτόχρονης παρουσίας τόσων αρχηγών-κρατών, δε θα είναι παρά ένα πολιτικό κείμενο, γενικόλογο και κατώτερο των περιστάσεων, προσθέτοντας ότι η Κοπεγχάγη πρέπει να θέσει της βάσεις για την υπογραφή σε μεταγενέστερο διάστημα -το οποίο, πάντως, θα προσδιορίζεται με σαφήνεια- μιας ολοκληρωμένης και αναλυτικής νομικά δεσμευτικής συμφωνίας. Ο κ. Arai, αφού ανέπτυξε την περιβαλλοντική πολιτική της νέας ιαπωνικής κυβέρνησης, συμφώνησε ότι οι στόχοι που θα τεθούν από μια πιθανή συμφωνία στην Κοπεγχάγη δεν φτάνει να είναι φιλόδοξοι και μεγαλεπήβολοι, αλλά πρέπει να είναι σαφείς, συγκεκριμένοι και επιτεύξιμοι. Προσέθεσε μάλιστα, υπαινισσόμενος την μη κύρωση από την αμερικανική Γερουσία του Πρωτοκόλλου του Κυότο, ότι ο βαθμός εμπλοκής των ΗΠΑ θα είναι, τελικά, αυτός που θα κρίνει στην πράξη την επιτυχία ή αποτυχία του όλου εγχειρήματος. 3

Β) ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Αιολικό πάρκο για την PG & E Στα τέλη Νοεμβρίου, ο μεγαλύτερος παροχέας ηλεκτρικής ενέργειας στην Καλιφόρνια PG & E ανακοίνωσε την εξαγορά αιολικού πάρκου στο Tehachapi Mount, αξίας 900 εκατ. δολ. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που έχει τεθεί από τις αρχές τις Πολιτείας, μέχρι το τέλος του 2010 το 20% της παρεχόμενης ηλεκτρικής ενέργειας θα πρέπει να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές. BNSF: Το νέο «στοίχημα» του Buffet Ο δισεκατομυριούχος Warren Buffet, γνωστός μεγαλοεπενδυτής και ειδήμων (γκουρού) των χρηματαγορών και των οικονομικών εξελίξεων, εξέπληξε, εν μέρει με την απόφασή του να επενδύσει 34 δις δολ. εξαγοράζοντας, το Νοέμβριο, τη μεγάλη εταιρεία σιδηροδρομικών μεταφορών Burlington Northern Santa Fe- BNSF (με έδρα το Fort Worth του Texas). Γ) ΚΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Η αμερικανική βιομηχανία βιοκαυσίμων Εκτενή μελέτη για την πορεία της αμερικανικής βιομηχανίας βιοαιθανόλης την περίοδο 2001-2009 εκπόνησε το Γραφείο ΟΕΥ Ν. Υόρκης (διαθέσιμη στην ιστοσελίδα www.agora.mfa.gr). Μεταξύ άλλων, στην έρευνα αναφέρεται ότι η «χρυσή εποχή» των βιοκαυσίμων υπήρξε η διακυβέρνηση του Προέδρου Μπους του νεώτερου: όταν ανέλαβε καθήκοντα (Ιαν. 2001), λειτουργούσαν 56 εργοστάσια παραγωγής αιθανόλης στις ΗΠΑ, με παραγωγική δυνατότητα 1,92 δις γαλόνια (7,25 δις λίτρα), ενώ τον Ιανουάριο του 2009 ο αριθμός είχε φθάσει τα 170 -συν 20 υπό κατασκευήεργοστάσια και η παραγωγική δυνατότητα τα 10,57 δις γαλόνια (40 δις λίτρα). Η συνεισφορά της βιομηχανίας αιθανόλης στο ΑΕΠ των ΗΠΑ το 2008 ήταν 66 δις δολ. -εκ των οποίων 12 δις εισπράχθηκαν ως ομοσπονδιακοί φόροι και 9 δις ως πολιτειακοί και τοπικοί φόροι- και στην απασχόληση 494.000 θέσεις εργασίας. Εντούτοις, η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 προκάλεσε προβλήματα στον κλάδο, καθώς εταιρείες οι οποίες είχαν δανειστεί για επέκταση των δραστηριοτήτων τους αντιμετώπισαν σοβαρή έλλειψη ρευστότητας. Οικονομική κρίση και εκπαίδευση Η οικονομική κρίση στις ΗΠΑ δεν άφησε ανεπηρέαστο ούτε τον κρίσιμο τομέα της παιδείας. Οι δαπάνες για την εκπαίδευση στην Πολιτεία του Illinois σημείωσαν πτώση κατά 9,5% το δωδεκάμηνο Οκτώβριος 2008-2009, παρά την προσπάθεια στήριξης του κλάδου από την Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση με το γνωστό stimulus package, που προέβλεπε ανάμεσα σε άλλα και τη διάθεση ποσού 4,7 εκ. δολ. Το τέλος Οκτωβρίου βρήκε τις 18 μεγαλύτερες σχολικές περιφέρειες του Illinois να καταγράφουν μείωση του απασχολούμενου προσωπικού κατά 2%, ενώ το αντίστοιχο διάστημα πέρυσι είχε σημειωθεί αύξηση 5%. Η ανεργία καθηγητών και στελεχών σχολικών μονάδων είναι μια εξαιρετικά δυσάρεστη εξέλιξη, γιατί υποδηλώνει την καθήλωση των μισθών και των δυνατοτήτων για αναπτυξιακού τύπου πρωτοβουλίες στην παιδεία, η οποία συμβάλλει αποφασιστικά στη συνολική λειτουργία της οικονομίας δημιουργώντας υπεραξίες. Μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις το πακέτο οικονομικής στήριξης ήταν αυτό που έσωσε την κατάσταση και δεν υπήρξαν απολύσεις καθηγητών και συγχωνεύσεις τάξεων σε σχολικές μονάδες. Υπολογίζεται ότι περίπου 1200 θέσεις διασώθηκαν με αυτό το πρόγραμμα και έτσι απεφεύχθη και η αποεπένδυση στο κοινό συνταξιοδοτικό ταμείο των εκπαιδευτικών της περιφέρειας Illinois, ένα από τα ισχυρότερα στις ΗΠΑ. Σημειώνεται επίσης ότι η, παγιωμένη τα τελευταία χρόνια, δυναμική επέκτασης των δραστηριοτήτων των Πανεπιστημίων σε προωθημένους τομείς της επιστήμης, υπέστη μείωση 2,8% το πρώτο εξάμηνο του 2009, αν και τα περισσότερα από τα νέα προγράμματα χρηματοδοτούνται από δωρεές και εισφορές ιδιωτικών φορέων. Αν συνεχιστεί, η τάση αυτή θα έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις, προκαλώντας υστερήσεις στους τομείς έρευνας και καινοτομίας, 4

κρίσιμους για την επίτευξη βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης. Παραγωγή καλαμποκιού και σόγιας στις ΗΠΑ Η φετινή περίοδος συλλογής της παραγωγής καλαμποκιού στις Μεσοδυτικές Πολιτείες και στις ΗΠΑ, τείνει να χαρακτηριστεί ως η πλέον παρατεταμένη καθώς, λόγω έλλειψης οικονομικών πόρων, δεν υπάρχει η δυνατότητα απασχόλησης ατόμων και μηχανημάτων σε ίδιο βαθμό όπως στο παρελθόν. Το αμερικανικό Υπουργείο Γεωργίας αναμένεται να μειώσει τις αισιόδοξες προβλέψεις του περασμένου Αυγούστου, καθώς μέχρι και τον Οκτώβριο είχαν συλλεγεί 12,9 εκ. μπούσελ (1 μπούσελ = 35.238 λίτρα), 1% κάτω από τις αρχικές εκτιμήσεις. Η ζήτηση του καλαμποκιού παγκοσμίως έχει εκτοξευθεί, καθώς η παραγωγή βιοκαυσίμων, η χρήση για ζωοτροφές και η άνοδος του βιοτικού επιπέδου στις χώρες της Ασίας, έχουν οδηγήσει σε ανάπτυξη όλους τους παράλληλους κλάδους. Για το λόγο αυτό άλλωστε επανεκτιμήθηκαν οι τιμές του καλαμποκιού σε τιμές βάσης 3,55$ ανά μπούσελ, 6% υψηλότερα από την εκτίμηση του Μαρτίου 2009. Οι τιμές διαπραγμάτευσης στο Chicago Mercantile Exchange (CME) άγγιξαν τα 7,34 δολ./μπούσελ. Σημειώνεται σχετικώς ότι οι εξαγωγές του λεγομένου DDG (αποξηραμένων σπόρων καλαμποκιού) έφτασαν τα 4,5 εκ. τόνους το 2008 και αποφέρουν το 25% του εισοδήματος των αγροτών που έχουν προσανατολιστεί στα λεγόμενα αγροτικά προϊόντα ενεργειακής εκμετάλλευσης. Το Υπουργείο Γεωργίας ανακοίνωσε επίσης ότι τα αποθέματα σόγιας των ΗΠΑ ήταν 111 εκατ. μπούσελ στο τέλος του περασμένου Ιουνίου. Για το 4 ο τρίμηνο του 2009, οι ΗΠΑ αναμένεται να εξαγάγουν 38 εκατ. μπούσελ σόγιας. Τα αποθέματα σόγιας των ΗΠΑ διαμορφώνουν τη δυναμική στις παγκόσμιες τιμές, καθώς η Πολιτεία του Wisconsin μονάχα είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός σόγιας (μεταλλαγμένης ή μη) παγκοσμίως. Ρεκόρ έχουν καταγράψει φέτος στο Χρηματιστήριο του Σικάγο οι τιμές όχι μόνο του καλαμποκιού και της σόγιας, αλλά και του σίτου, του ρυζιού και του φοινικέλαιου. Οι μέσες τιμές εμφανίζονται αυξημένες κατά 3%-7% σε ετήσια βάση, καθώς αφενός τα αποθέματα των ανταγωνιστριών χωρών εμφανίζονται μειωμένα, αφετέρου δε ούτε οι ΗΠΑ μπορούν να εξασφαλίσουν απρόσκοπτη εξέλιξη της παραγωγικής διαδικασίας, είτε λόγω περιορισμένων οικονομικών πόρων, εξαιτίας της ύφεσης, είτε λόγω καιρικών συνθηκών. Ασφάλεια Τροφίμων στις ΗΠΑ Μετά το εκτεταμένης κλίμακας σκάνδαλο μόλυνσης με σαλμονέλα των προϊόντων της μεγαλύτερης εταιρείας φυστικοβούτυρου των ΗΠΑ, Peanut Corporation of America, το οποίο κατέδειξε την ανεπάρκεια του υπάρχοντος κανονιστικού πλαισίου στην πρόληψη, την ασφάλεια και την υγιεινή των τροφίμων αλλά και την καταστολή (απόσυρση, απόδοση ευθυνών), οι καταναλωτές, οι επιχειρηματίες του κλάδου των τροφίμων και οι θεσμικοί εκπρόσωποι και των δύο πιέζουν την Κυβέρνηση για την εφαρμογή αυστηρότερων κανόνων που θα διασφαλίζουν τη δημόσια υγεία. Ο πρόεδρος της εταιρείας Kellogg, η οποία ζημιώθηκε περίπου 70 εκατ. δολ. από την απόσυρση 7 εκατ. κιβωτίων με μολυσμένα προϊόντα, συμμετείχε στην ακρόαση της υποεπιτροπής Ενέργειας και Εμπορίου του Κογκρέσου Το ξέσπασμα της σαλμονέλας. Ο ρόλος της βιομηχανίας στην προστασία του κοινωνικού συνόλου ζητώντας την ίδρυση ενός αυτόνομου φορέα ασφάλειας τροφίμων, ο οποίος θα φέρει την ευθύνη για το επιστημονικό πλαίσιο, την έρευνα, την εποπτεία, τον έλεγχο καθώς την επιλογή και κατάρτιση του προσωπικού. Επεσήμανε επίσης, ότι κάθε επιχείρηση πρέπει να διαθέτει σχέδιο ασφάλειας τροφίμων, το οποίο, μαζί με τις εγκαταστάσεις της επιχείρησης, πρέπει να αξιολογείται σε ετήσια βάση από την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA). Ως αποτέλεσμα της γενικευμένης πίεσης προωθήθηκαν προς συζήτηση στο Κογκρέσο δύο παράλληλα νομοσχέδια, τα οποία επεκτείνουν της αρμοδιότητες της FDA σε θέματα απόσυρσης προϊόντων, πρόσβασης στα αρχεία των επιχειρήσεων σε περίπτωση επειγόντων περιστατικών και αριθμού των διενεργούμενων ελέγχων. Τα νομοσχέδια υποχρεώνουν επίσης τον εισαγωγέα να εγγυάται για την ασφάλεια των εγκαταστάσεων και των προϊόντων ξένων προμηθευτών, ενώ επιτρέπει στην FDA να αρνηθεί την είσοδο στις ΗΠΑ σε εισαγόμενα προϊόντα που δεν διαθέτουν βεβαίωση ασφαλείας τροφίμων ή προϊόντα ξένων επιχειρήσεων που έχουν αρνηθεί σε Αμερικανούς ελεγκτές επιθεώρηση των εγκαταστάσεών τους. Οι κλαδικές ενώσεις της βιομηχανίας τροφίμων (The Grocery Manufacturers Association, The Food Marketing Institute, The Frozen Food Institute κ.α.) εξέφρασαν τη συμφωνία τους με τα προτεινόμενα νομοσχέδια, προσβλέποντας βέβαια στην ενίσχυση της θέσης τους σε σχέση με τον εισαγόμενο ανταγωνισμό: σε περίπτωση εφαρμογής των προτεινόμενων μέτρων, πολλές χώρες θα αντιμετωπίσουν προβλήματα στην 5

εξαγωγή των τροφίμων τους προς τις ΗΠΑ, ειδικά κατά το πρώτο χρονικό διάστημα προσαρμογής. Τέλος, ο Πρόεδρος Obama ανακοίνωσε σχέδιο λειτουργίας Ομάδας Εργασίας για την Ασφάλεια των Τροφίμων στο Λευκό Οίκο, η οποία θα επαναξιολογήσει όλο το υπάρχον νομικό πλαίσιο, υποσχέθηκε 1 δις δολ για τη βελτίωση των ελεγκτικών μηχανισμών και την αναβάθμιση των εργαστηρίων, ενώ διόρισε επικεφαλής της FDA την κα M. Hamburg, υποδιευθύντρια θεμάτων υγείας του Λευκού Οίκου επί προεδρίας Clinton. Δ) ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ «Πράσινη» ελληνική επένδυση ύψους μισού δις δολ. στο Navy Yard της Φιλαδέλφειας Μείζων παραγωγική επένδυση της ελληνικής εταιρείας ηλιακών συστημάτων «ΗΛΙΟΣΦΑΙΡΑ» (www.heliosphera.com) πρόκειται να υλοποιηθεί στο άμεσο μέλλον στην ειδική αναπτυξιακή ζώνη ( Keystone Opportunity Zone ) των παλαιών στρατιωτικών ναυπηγείων (Navy Yard) της Φιλαδέλφειας, σύμφωνα με επίσημη ανακοίνωση που έλαβε χώρα στις 30 Νοεμβρίου από τον ίδιο το Κυβερνήτη της Κοινοπολιτείας της Πενσυλβάνια κ. Rendell. Το κόστους μισού δις δολ. υπερσύγχρονο εργοστάσιο θα βρίσκεται σε οικόπεδο επιφάνειας 160 στρεμμάτων περίπου (40 acres), καταλαμβάνοντας επιφάνεια 36.000-45.000 τετρ. μέτρων. Θα δημιουργήσει 400-500 θέσεις εργασίας και θα παράγει φωτοβολταϊκά πλαίσια. Η τοποθέτηση των φωτοβολταϊκών ενθαρρύνεται ιδιαίτερα στην Πενσυλβάνια, μέσω του μεγαλεπήβολου προγράμματος «πράσινης» ανάπτυξης που έχει δρομολογήσει ήδη από το Φεβρουάριο του 2007 ο κ. Rendell, για ενεργειακή ανεξαρτησία της Κοινοπολιτείας και απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Επίσκεψη αντιπροσωπείας Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών στην Ουάσιγκτων Μεταξύ 8 και 13 Νοεμβρίου υψηλόβαθμη αντιπροσωπεία της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών με επικεφαλής τον Πρόεδρο της κ. Βενιάμη, επισκέφθηκε την Ουάσιγκτων προκειμένου να έχει συζητήσεις με μέλη του Κογκρέσου, αξιωματούχους της αμερικανικής Κυβέρνησης, τον Αρχηγό της Ακτοφυλακής κλπ. γύρω από θέματα που αφορούν την ελληνική ναυτιλία, καθώς και επιχειρηματικές επαφές. Στο περιθώριο της επίσκεψης, η Ελληνική Πρεσβεία και το Γραφείο ΟΕΥ Ουάσιγκτων διοργάνωσαν κλειστό γεύμα εργασίας και δικτύωσης προς τιμήν της αντιπροσωπείας των εφοπλιστών, παρουσία αμερικανών αξιωματούχων καθώς και επιχειρηματιών και σημαντικών προσωπικοτήτων από την ευρύτερη περιοχή της αμερικανικής πρωτεύουσας. Στα 3,9 δις δολ. ο τζίρος της Red Apple Group για το 2009, παρά την οικονομική κρίση Σύμφωνα με λίστα του έγκριτου Crain s N. York Business (16-22/11/2009), η εταιρεία συμμετοχών (holding company) Red Apple Group του ομογενή μεγιστάνα κ. Τζων Κατσιματίδη είναι η 9 η μεγαλύτερη μη εισηγμένη στο Χρηματιστήριο (private) εταιρεία της μητροπολιτικής περιοχής της Ν. Υόρκης, με βάση το τζίρο του 2008 (3,85 δις δολ.). Για το 2009, και παρά την οικονομική κρίση, ο τζίρος υπολογίζεται σε 3,9 δις, αυξημένος κατά 1,3%. Γεννημένος στη Νίσυρο το 1949, ο κ. Κατσιματίδης ξεκίνησε να ασχολείται με το λιανεμπόριο ήδη από το 1969, εγκαταλείποντας τις σπουδές του στο NYU, και είναι σήμερα ο πλουσιότερος Ελληνοαμερικανός της Ν. Υόρκης. Ο όμιλος Red Apple Group απασχολεί 7.000 υπαλλήλους και ελέγχει, μεταξύ πολλών άλλων, τη μεγαλύτερη αλυσίδα σουπερμάρκετ στο Μανχάτταν (την ιδρυθείσα το 1888 GRISTEDES, που αποκτήθηκε από τον κ. Κατσιματίδη το 1986), ένα διυλιστήριο στην Πενσυλβάνια και 372 πρατήρια βενζίνης. Διαθέτει επίσης πολλά μικρά ιδιωτικά αεροσκάφη-αεροταξί και αξιόλογα περιουσιακά στοιχεία στην κτηματαγορά της Ν. Υόρκης. Η αμερικανική βιομηχανία βιοκαυσίμων επεκτείνεται σύντομα και στην Ελλάδα Στην ανωτέρω (βλ. Γ) μελέτη του Γραφείου ΟΕΥ Ν. Υόρκης για τα βιοκαύσιμα στις ΗΠΑ γίνεται επίσης λόγος για τη σχεδιαζόμενη επέκταση του κλάδου στην Ελλάδα: η εταιρεία συμμετοχών Cal West Investment/Energy Corporation του ομογενή επιχειρηματία κ. J. Kakridas (με έδρα το Σακραμέντο της Καλιφόρνια) ενδιαφέρθηκε το 2008 για τη μετατροπή δύο εργοστασίων της Ελληνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης Α.Ε. σε μονάδες παραγωγής βιοαιθανόλης. Η συγκεκριμένη προσπάθεια του κ. Kakridas δεν έχει ακόμη τελεσφορήσει, αλλά σε κάθε περίπτωση είναι αποφασισμένος να λειτουργήσει (το 2010) μονάδα παραγωγής 115 εκ. λίτρων αιθανόλης ετησίως, στην Καβάλα. Στον τομέα της παραγωγής ηλεκτρισμού από βιομάζα, οι επίσης αμερικανικές εταιρείες Resco και Dupont δημιούργησαν κοινοπραξία με την ελληνική Engal και κατέθεσαν στη ΡΑΕ, στις 12 6

Οκτωβρίου, αίτηση κατασκευής σχετικής μονάδας στη ΒΙΠΕ Αστακού Αιτωλοακαρνανίας, με εγκατεστημένη ισχύ 200 MW. Το κόστος της επένδυσης εκτιμάται στα 240 εκ. ευρώ (~320 εκ. δολ) ενώ η καύσιμη ύλη-βιομάζα θα εισάγεται κυρίως από την Ιταλία. Εκδήλωση Γευσιγνωσίας και Οινογνωσίας του Γραφείου ΟΕΥ Ν. Υόρκης Το Γραφείο ΟΕΥ Ν. Υόρκης διοργάνωσε στις 2 Νοεμβρίου την καθιερωμένη πλέον ετήσια εκδήλωση Γευσιγνωσίας και Οινογνωσίας Ελληνικών Τροφίμων και Ποτών (Greek Foods & Wines Tasting Event), με στόχο την ευρύτερη διάδοση και γνωριμία της αμερικανικής αγοράς με τα αντίστοιχα ελληνικά προϊόντα. Παρευρέθησαν περίπου 250 προσκεκλημένοι: επιχειρηματικοί παράγοντες, εκπρόσωποι της ομογένειας, Αμερικανοί και Έλληνες δημοσιογράφοι και άλλοι εκπρόσωποι των ΜΜΕ, αμερικανοί εισαγωγείς τροφίμων και ποτών, ιδιοκτήτες μεγάλων αλυσίδων τροφίμων και πολλοί άλλοι. ΑΦΙΕΡΩΜΑ:ΟΙ ΕΙΣΗΓΜΕΝΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΕΣ Μικτή είναι η εικόνα, για το πρώτο δεκάμηνο του έτους, των 23 ναυτιλιακών εταιρειών ελληνικών συμφερόντων που είναι εισηγμένες στα Χρηματιστήρια της Ν. Υόρκης (NYSE και ΝASDAQ), σύμφωνα με εκτενή μελέτη του Γραφείου ΟΕΥ Ν. Υόρκης (Νοέμβριος 2009), διαθέσιμη στην ιστοσελίδα www.agora.mfa.gr. Συγκεκριμένα, από το σύνολο των εταιρειών (μια εκ των οποίων διαγράφηκε από το NYSE) 8 εμφανίζουν άνοδο, 6 εκ των οποίων σε διψήφιο ποσοστό. Αξιοσημείωτη χρηματιστηριακή πορεία καταγράφουν οι εταιρείες Aries Maritime Transport (+160 %), Navios Maritime Partners (+73%), Aegean Marine Petroleum Network (+44%), Stealth Gas (+36%) και Genco Maritime (+17%). Από τις λοιπές, 14 σημειώνουν πτώση, με σημαντικότερη αυτή των Oceanfreight (-71%) και Top Ships (-75%). Σε επίπεδο συνολικής κεφαλαιοποίησης, η αποτίμηση των εισηγμένων ναυτιλιακών εταιρειών ελληνικών συμφερόντων έχει αυξηθεί σημαντικά, από 6,591 σε 8,252 δις δολ., άνοδος της τάξης του 25%. Σύμφωνα με ανάλυση και σχετικά διαγράμματα της Capital Link, παρατηρούμε ότι ο κλαδικός δείκτης από τις 1.167 μονάδες στις 9 Μαρτίου τ.ε έχει κινηθεί έντονα ανοδικά, με αποκορύφωμα τις 20 Οκτωβρίου όταν και έκλεισε στις 1.864 μονάδες (+60% περίπου). Έκτοτε έχει σημειώσει σημαντική υποχώρηση ως τις 1.613 μονάδες, όπου έκλεισε στις 2 Νοεμβρίου 2009. Συγκρίνοντας την απόδοση του εν λόγω δείκτη το τελευταίο τρίμηνο, με αυτή του δείκτη DJIΑ, παρατηρούμε ότι ο δείκτης των ναυτιλιακών εταιρειών Capital Link Maritime Index (CLMI), υστερεί σε άνοδο, με εξαίρεση τις συνεδριάσεις του Οκτωβρίου. Λαμβάνοντας υπόψη τα χαρακτηριστικά της ανάκαμψης, η συμπεριφορά αυτή του κλαδικού δείκτη είναι εναρμονισμένη με το ευρύτερο χρηματοοικονομικό περιβάλλον. Αν και δεν υπάρχουν ακόμη διαθέσιμα δημοσιευμένα οικονομικά στοιχεία εννεαμήνου των εισηγμένων ναυτιλιακών, στο 1 ο εξάμηνο του 2009 μόνο δύο εμφανίζουν σημαντική αύξηση κερδών (των εφοπλιστών Δ. Μελισσανίδη και Γ. Παναγιωτίδη). Ως προς τις αγορές πλοίων, από την αρχή του έτους μέχρι τα τέλη Αυγούστου, οι Έλληνες πλοιοκτήτες επένδυσαν 2,35 δισ. δολ. για την αγορά 118 μεταχειρισμένων πλοίων, σαφώς λιγότερα σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό διάστημα (164 μεταχειρισμένα πλοία, αξίας 7,4 δισ. δολ.) και κυρίως σε σχέση με το 2007 (445 πλοία, αξίας 17 δισ. δολ.). Η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση, η συνακόλουθη έλλειψη ρευστότητας στη ναυτιλία και η μείωση εσόδων για τις εταιρείες από την πτώση των ναύλων, οδήγησαν αρκετούς πλοιοκτήτες στην ακύρωση παραγγελιών και τον παροπλισμό πλοίων. Το 2008 ο δανεισμός των ελληνικών ναυτιλιακών εταιρειών ανερχόταν στα 73,2 δισ. δολ. και είχε αυξηθεί κατά 9,39% από το 2007. Μεταξύ 2006 και 2007 τα δάνεια προς την ελληνική ναυτιλία είχαν αυξηθεί κατά 44,31% και είχαν εκτοξευθεί στα 67 δισ. δολ. από 46,4 δισ. δολ.. Συμπερασματικά, η έξοδος της παγκόσμιας και της ελληνικής ναυτιλίας από την κρίση που αντιμετωπίζει τα τελευταία δύο χρόνια, θα εξαρτηθεί αφενός από την πορεία ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας και του διεθνούς εμπορίου και αφετέρου από την πορεία υλοποίησης των μεγάλων παραγγελιών για ναυπήγηση νέων πλοίων που έχουν ανατεθεί στα μεγάλα ναυπηγεία σε παγκόσμιο επίπεδο. Το μερίδιο της ελληνόκτητης ποντοπόρου ναυτιλίας ανερχόταν στο τέλος του 2008 σε άνω του 16,8% της παγκόσμιας μεταφορικής δυναμικότητας (μετρουμένης σε dwt), παρότι στην περίοδο 2004-2008 σημειώθηκε σταδιακή πτώση αυτού του μεριδίου από περίπου 20,3% που ήταν το 2003. Τα έσοδα από τη ναυτιλία (περίπου 17,9 δις το 2008) συναγωνίζονται στην Ελλάδα τα έσοδα από τον εξωτερικό τουρισμό ( 11,7 δις) και τις εξαγωγές αγαθών ( 19,8 δις). 7

Εντούτοις, η ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας και της ναυτιλίας δεν σημαίνει αναγκαία την επάνοδο στην πρότερη περίοδο ταχείας αναπτύξεως, όπως συνέβη στην πενταετία 2003-2007. Κι αυτό διότι ακόμη και εάν η ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας αποδειχθεί ικανοποιητική και βιώσιμη, η μεγάλη αύξηση της προσφοράς νέων πλοίων, λόγω του μεγάλου αριθμού των παραγγελιών που θα εκτελεσθούν στην περίοδο 2009-2012 (παρά τις ακυρώσεις), συνεπάγεται υψηλή μεταφορική δυναμικότητα. Έτσι, ο βαθμός αξιοποίησης του παγκοσμίου στόλου, ο οποίος διαμορφώνεται σε χαμηλά επίπεδα το 2009, δεν αναμένεται να πλησιάσει τα επίπεδα ισορροπίας του έως το 2011. Γραφείο ΟΕΥ Ουάσιγκτων 2217 Massachusetts Ave., NW Washington, DC 20008 Tel 202-939-1365 Fax 202-939-1324 E-mail oeywdc@greekembassy.org Γραφείο ΟΕΥ Νέας Υόρκης 150 East 58 th str. (suite 1701) New York, NY, 10155 Tel 212-7512404 Fax 212-5932278 E-mail greektradeoffice@aol.com Γραφείο ΟΕΥ Σικάγο 650 North St Clair St Chicago, IL, 60611 Tel 312-3353915 Fax 312-3353958 E-mail ecocom-chicago@mfa.gr Γραφείο ΟΕΥ Αγίου Φραγκίσκου 2441 Gough St San Francisco, CA, 94123 Tel 415-7752102 Fax 415-7766815 E-mail ecocom-sanfrancico@mfa.gr Υπεύθυνοι Έκδοσης: Ι.- Α. Μαυρομιχάλη-Γεν. Σύμβ. ΟΕΥ Α, Ν. Μπελιάς-Σύμβ. ΟΕΥ Β Χρ. Λελεμψής-Σύμβ. ΟΕΥ Β Επιμέλεια: Μ. Μπελιμπασάκης-Γραμ. ΟΕΥ Α, Β. Σιταράς-Γραμ. ΟΕΥ Β, Χ. Παπαδόπουλος-Γραμ. ΟΕΥ Γ, Κ. Δασκαλόπουλος- Γραμ. ΟΕΥ Γ Σ. Ζήσης-Γραμ. ΟΕΥ Γ' 8