Το σενάριο απευθύνεται σε µαθητές της Στ τάξης του δηµοτικού σχολείου αλλά θα µπορούσε να εφαρµοστεί και σε µαθητές της Ε τάξη.

Όνοµα Εκπαιδευόµενου: Αγγίδου Χρυσή Εκπαιδευτικό σενάριο Τίτλος «Η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ευρώ» Εµπλεκόµενες περιοχές Γεωγραφία Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή Γλώσσα ΤΠΕ Τάξεις στις οποίες απευθύνεται Το σενάριο απευθύνεται σε µαθητές της Στ τάξης του δηµοτικού σχολείου αλλά θα µπορούσε να εφαρµοστεί και σε µαθητές της Ε τάξη. Συµβατότητα µε το Α.Π.Σ. και το.ε.π.π.σ Είναι απολύτως συµβατό µε το ΕΠΠΣ και τα Αναλυτικά Προγράµµατα Σπουδών, αφού ο κεντρικός άξονας του σεναρίου αφορά σε ενότητες που διδάσκονται στην Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή και τη Γεωγραφία. Συγκεκριµένα δουλεύτηκαν: η ενότητα «Οι σχέσεις των κρατών της Ευρώπης και η Ευρωπαϊκή Ένωση» από τη Γεωγραφία και η ενότητα «Το άτοµο και η Ευρωπαϊκή Ένωση» από την Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή. Γνώσεις και πρότερες ιδέες ή αντιλήψεις των µαθητών Τα παιδιά ήδη γνωρίζουν κάποια στοιχεία για την Ευρωπαϊκή Ένωση από την Πέµπτη τάξη, γνωρίζουν κάποιες χώρες που ανήκουν στην Ε.Ε. και µε αφορµή την επίσκεψή τους πέρσι στην Ιταλία, µέσω ενός πολιτιστικού προγράµµατος, είχαµε µιλήσει για το Ευρώ, ποιες άλλες χώρες έχουν το ίδιο νόµισµα καθώς και για τη δυνατότητα να κινούµαστε ελεύθερα στις χώρες που ανήκουν στην Ε.Ε. Επίσης, τα παιδιά γνωρίζουν να χρησιµοποιούν το φυλλοµετρητή, τις µηχανές αναζήτησης και έχουν αποκτήσει δεξιότητες χρήσης του λογισµικού Google Earth. Σκοποί και στόχοι Η υλοποίηση του σεναρίου στοχεύει στο να αντιληφθούν οι µαθητές βασικά στοιχεία που συνδέονται µε την Ευρώπη, την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Ευρωζώνη και τις διαφορές ανάµεσα σ αυτές τις έννοιες. Πιο συγκεκριµένα: Α. Ως προς το γνωστικό αντικείµενο Να καταλάβουν τι είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση και ποιος είναι ο σκοπός ίδρυσής της. 1

Να γνωρίσουν τα κυριότερα ιστορικά και γεωγραφικά στοιχεία της Ε.Ε. Να αντιληφθούν τι σηµαίνει Ευρωζώνη Να κατανοήσουν τη δύναµη που έχει το κοινό νόµισµα Να ξεχωρίσουν τα νοµίσµατα των χωρών της ΟΝΕ Να αξιοποιήσουν πρότερες γνώσεις τους και εµπειρίες τους ώστε να οικοδοµήσουν νέες έννοιες(µεταγνωστικοί στόχοι) Να εξερευνήσουν και να µάθουν, µέσα από τα παιχνίδια της ιστοσελίδας της Ε.Ε. Β. Ως προς τη χρήση νέων τεχνολογιών Οι ΤΠΕ σήµερα δίνουν νέες δυνατότητες στους µαθητές όπως: Να εξοικειωθούν µε το ενεργητικό και διερευνητικό µοντέλο µάθησης Να αποκτήσουν δεξιότητες συνεργατικής µάθησης Να προσεγγίσουν τις ΤΠΕ ως εργαλεία και πηγές µάθησης Να εξασκηθούν σε δεξιότητες που χρησιµοποιούνται στην επιστηµονική έρευνα (όπως παρατήρηση, επιλογή και καταγραφή χρήσιµων πληροφοριών, σύγκριση και ερµηνεία, εµβάθυνση και διερεύνηση) Να πλοηγηθούν στην ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (europa.eu) Γενικότερα οι µαθητές πρέπει να καταλάβουν τη χρηστικότητα του υπολογιστή και του σχετικού λογισµικού ως µέσο διδασκαλίας ή ακόµη και ως γνωστικό αντικείµενο, µέσα από απλές δραστηριότητες. Έτσι µπορεί να επιτευχθεί η σύνδεση της παιδαγωγικής διάστασης της διδασκαλίας µε την τεχνολογική. Γ. Ως προς τη µαθησιακή διαδικασία Στο συγκεκριµένο σενάριο οι µαθητές µε τη χρήση των φύλλων εργασίας, καθώς και βιωµατικών παιχνιδιών, και στα πλαίσια της διερευνητικής / ανακαλυπτικής προσέγγισης της µάθησης, επιδιώκεται να γίνουν ικανοί να εφαρµόζουν αποκτηµένες γνώσεις για την επίτευξη των γνωστικών στόχων που αναφέρθηκαν. Αναµένεται οι µαθητές: Να οικοδοµήσουν τη γνώση αναλαµβάνοντας κεντρικό και ενεργητικό ρόλο στη µαθησιακή διαδικασία. Να οικοδοµήσουν τη γνώση µέσω της ανακάλυψης διερεύνησης. Να δηµιουργήσουν κείµενο υπηρετώντας τις αρχές της επικοινωνιακής προσέγγισης. Να αναπτύξουν δεξιότητες συνεργατικής µάθησης. Να οικοδοµήσουν τη γνώση µε τρόπο διερευνητικό. Να αναπτύξουν την κριτική και δηµιουργική σκέψη. Να µάθουν ενεργώντας και διερευνώντας µέσω κριτικής αναζήτησης στο ιαδίκτυο και σε λογισµικό ή λογισµικά Να µάθουν να συνεργάζονται και να ανταλλάσσουν απόψεις προκειµένου να καταλήξουν σε κοινά συµπεράσµατα. Να αναπτύξουν ικανότητες διαλόγου και επιχειρηµατολογίας. Να δραστηριοποιηθούν στο πλαίσιο της διερευνητικής - βιωµατικής µάθησης. Να κινητοποιηθούν συναισθηµατικά. Να παρακινηθούν ώστε να ενεργούν συµµετοχικά και να απελευθερώσουν τη δηµιουργικότητά τους. Να αναλάβουν ευθύνες ως προς την πορεία µάθησής του. Να καλλιεργήσουν την ικανότητα να αξιολογούν πληροφορίες ως προς τη χρησιµότητά τους. Να αναπτύξουν αυτενέργεια και να µάθουν να οικοδοµούν µόνοι τους τη γνώση. 2

Παιδαγωγικές προσεγγίσεις Οι γνωστικές θεωρίες και ιδιαίτερα ο κονστρουκτιβισµός αποδίδουν πολύ µεγάλη σηµασία στις εσωτερικές, νοητικές διεργασίες του ατόµου. Η µάθηση στις θεωρίες αυτές δε µεταδίδεται, αλλά είναι µία διαδικασία προσωπικής κατασκευής της γνώσης, η οποία εδράζεται πάνω σε προγενέστερες γνώσεις (οι οποίες φυσικά τροποποιούνται κατάλληλα ώστε να συζευχθούν µε τη νέα γνώση). Η µάθηση απαιτεί δηλαδή την αναδιάταξη και αναδόµηση των νοητικών δοµών του ατόµου, ώστε αυτές να «προσαρµόσουν» τη νέα γνώση στις υφιστάµενες νοητικές δοµές. Βασίζονται, λοιπόν, στο γεγονός ότι ο µαθητής πριν πάει στο σχολείο διαθέτει γνώσεις και αυτό που χρειάζεται είναι να βοηθηθούν ώστε να οικοδοµήσουν νέες γνώσεις πάνω στις ήδη υπάρχουσες. Το πλαίσιο αυτό οδηγεί στην άποψη ότι η εκπαίδευση πρέπει να έχει ως κύριο σκοπό να βοηθήσει τους µαθητές να γεφυρώσουν το χάσµα ανάµεσα στις άτυπες και τυπικές γνώσεις τους. Σύµφωνα µε τον εποικοδοµισµό του Piaget, ο µαθητής πρέπει να µαθαίνει µέσα σε ένα περιβάλλον πλούσιο σε ποικίλα εξωτερικά ερεθίσµατα, το οποίο να δίνει τη δυνατότητα στο µαθητή να αλληλεπιδρά µαζί του. Ως επέκταση του εποικοδοµισµού του Piaget έρχεται η ανακαλυπτική µάθηση του Bruner. Οι µαθητές ανακαλύπτουν τη γνώση µέσα από ανακαλυπτικές διαδικασίες. Η ιδέα της σταδιακής ανακάλυψης της γνώσης, µπορεί να αποτελέσει ένα ιδιαίτερο σηµαντικό κίνητρο για το µαθητή, τον οποίο ο εκπαιδευτικός µπορεί να βοηθήσει ή και να καθοδηγήσει ακόµα. Σύµφωνα µε τις θεωρίες του Bruner, ο εκπαιδευτικός έχει το ρόλο του εµψυχωτή, του διευκολυντή, του καθοδηγητή στη διαδικασία της ανακάλυψης. Ένας άλλος παράγοντας που παίζει πολύ ουσιώδη ρόλο στη µάθηση είναι ο κοινωνικοπολιτισµικός παράγοντας. Η µάθηση, σύµφωνα µε τις θεωρίες αυτές, συντελείται µέσα σε συγκεκριµένα πολιτισµικά πλαίσια (γλώσσα, στερεότυπα, αντιλήψεις) και ουσιαστικά δηµιουργείται από την αλληλεπίδραση του ατόµου µε άλλα άτοµα, σε συγκεκριµένες επικοινωνιακές περιστάσεις και µέσω της υλοποίησης κοινών δραστηριοτήτων (activities). Σύµφωνα µε τις απόψεις των εκπροσώπων αυτών των θεωριών, ο µαθητής δεν κατασκευάζει την προσωπική του γνώση µέσα σε ένα πολιτισµικό και επικοινωνιακό «κενό», αλλά πάντοτε µέσα σε ευρύτερα πλαίσια στα οποία η γνώση δηµιουργείται και σηµατοδοτείται και τα οποία παρέχουν στο µαθητή τα κατάλληλα γνωστικά εργαλεία και το κατάλληλο περιβάλλον στήριξης. Μέσα από αυτό το φθίνον «πλαίσιο στήριξης»,όπως αναφέρει και ο Ματσαγγούρας, δηλαδή από τον κοινωνικό περίγυρο και µε τη σταδιακή απόσυρση αυτής της καθοδήγησης, ο µαθητής βοηθιέται να αποκτήσει τη γνωστική του αυτονοµία. Με τις αλληλεπιδράσεις µεταξύ µαθητών και δασκάλου και τον µεταξύ τους διάλογο, ο µαθητής θα φτάσει στη «Ζώνη επικείµενης ανάπτυξης». Η ζώνη αυτή αποτελεί ένα σύνολο γνώσεων τις οποίες ο µαθητής µπορεί να δηµιουργήσει µε τη βοήθεια του περιβάλλοντος αλλά όχι ακόµα µόνος. Έτσι ο ρόλος του εκπαιδευτικού, του συµµαθητή και γενικότερα του σχολείο και του περιβάλλοντος µέσα στο οποίο ζει και µαθαίνει ο µαθητής, είναι ιδιαίτερα σηµαντικός. Γι αυτό και σε αυτό το σενάριο αρκετές από τις δραστηριότητες γίνονται σε οµαδοσυνεργατική διδασκαλία. Ο σχεδιασµός του εκπαιδευτικού σεναρίου µε αντικείµενο την «Ευρωπαϊκή Ένωση» επικεντρώθηκε στη δυνατότητα που παρέχει η επιστηµονική γνώση να θέτει βασικούς προβληµατισµούς, αναφορικά µε τον κοινωνικό και γεωγραφικό χώρο και τις κοινωνικές σχέσεις ή τις σχέσεις ανθρώπου-περιβάλλοντος. Με βάση τα παραπάνω, το σενάριο έδωσε βάση στη διερεύνηση και στην κατανόηση από την πλευρά των µαθητών της Ε.Ε. ως πολιτικού, οικονοµικού και πολύ-πολιτισµικού συνασπισµού κρατών, ενταγµένου στα ευρύτερα γεωγραφικά πλαίσια της ευρωπαϊκής ηπείρου. Η αποµνηµόνευση πληροφοριών ταλαιπωρεί ένα µεγάλο µέρος των µαθητών. Ένας άλλος τρόπος, λοιπόν, προσέγγισης της γνώσης, που χρησιµοποιήθηκε στο συγκεκριµένο σενάριο, είναι µέσω της βιωµατικής µάθησης. Το σενάριο στηρίχθηκε στους δεσµούς µεταξύ της σχολικής τάξης, της καθηµερινής ζωής των µαθητών και της κοινωνικής πραγµατικότητας. Η βιωµατική µάθηση δίνει 3

έµφαση στο σηµαντικό ρόλο που παίζει η εµπειρία στη διαδικασία της µάθησης. ίνει την ευκαιρία στους µαθητές να εκφράσουν τον τρόπο που αντιλαµβάνονται τη ζωή, να επεξεργαστούν τις εµπειρίες τους, να καλλιεργήσουν την κριτική σκέψη, τη φαντασία και τη δηµιουργικότητά τους. Αξιοποιεί τα βιώµατα των µαθητών ή προκαλεί νέα βιώµατα, ενθαρρύνει τον µαθητή να συµµετέχει ενεργά στη διαδικασία της µάθησης, τον προτρέπει να ερευνά, να ανακαλύπτει, να ενεργοποιεί τη φαντασία του και τη δηµιουργικότητά του. Οι αντιλήψεις, λοιπόν, της βιωµατικής µάθησης «ακουµπάν» στη διερευνητική µάθηση και τη µέθοδο επίλυσης προβληµάτων. Τέλος, προωθεί την αυτογνωσία του µαθητή. Για να πετύχει τους στόχους η βιωµατική µάθηση χρειάζεται έναν εκπαιδευτικό που να επιτρέπει στους µαθητές του να έχουν «ελεύθερα χέρια, πόδια, µάτια, αυτιά και λάρυγγα» (Κλεάνθους- Παπαδηµητρίου, 1952). Έναν εκπαιδευτικό που θα ενισχύει κάθε δραστηριότητα των µαθητών, θα αφουγκράζεται τον παλµό της οµάδας της τάξης και θα έχει και ο ίδιος διάθεση για να ερευνήσει, να δοκιµάσει και να δοκιµαστεί σε νέες ιδέες, αντιλήψεις, πρακτικές. Στο πλαίσιο αυτό θα προσπαθήσει το σενάριο να παντρέψει τις σύγχρονες µεθόδους διδασκαλίας µε τη χρήση των ΤΠΕ και τη βιωµατική µάθηση, θέλοντας να µετατρέψει τη µάθηση σε παιχνίδι και να δώσει στους µαθητές µία νότα χαράς και ευχαρίστησης στην καθηµερινή ρουτίνα του σχολικού προγράµµατος. ιδακτική Μεθοδολογική προσέγγιση Το σενάριο στηρίζεται στις αρχές του εποικοδοµισµού και στις κοινωνικοπολιτισµικές θεωρίες του Βιγκότσκι. Υποστηρίζει την καθοδηγούµενη ανακάλυψη διερεύνηση. Η ενεργητική εµπλοκή των µαθητών σε µία διερευνητική µαθησιακή διαδικασία, η σχετική ελευθερία στην επιλογή της µαθησιακής διαδροµής και διαµόρφωση ευνοϊκών µαθησιακών συνθηκών και συνεργατικού περιβάλλοντος ανατρέπει τις παραδοσιακές σχέσεις και µετασχηµατίζει το ρόλο του δασκάλου από κύριο καθοδηγητή σε συντονιστή και διεκπεραιωτή της σχολικής εργασίας. Οι µαθητές εκµεταλλευόµενοι τις δυνατότητες των ΤΠΕ, συνεργάζονται, επικοινωνούν και ανταλλάσσουν σκέψεις. Η συνεργατική-βιωµατική προσέγγιση υλοποιείται µέσα από την εργασία σε οµάδες και την ανάληψη ρόλων από τους µαθητές, που δίνει προσωπικό νόηµα στην αναζήτηση της γνώσης. Η ανταπόκριση των µαθητών στη συγκεκριµένη αποστολή που κάθε οµάδα αναλαµβάνει, ενισχύεται από την αυθεντική επικοινωνιακή περίσταση που το σενάριο δηµιουργεί. Επίσης, το σενάριο δίνει σηµασία στο κοινωνικοπολιτισµικό, µαθησιακό περιβάλλον, όπου λαµβάνουν χώρα οι δραστηριότητες µε έµφαση στην ανάπτυξη της δηµιουργικής σκέψης και της συνεργατικής µάθησης. Οι βιωµατικές µαθησιακές δραστηριότητες που πραγµατοποιούνται στο σενάριο στοχεύουν στην καλλιέργεια και των άλλων µορφών νοηµοσύνης (διαπροσωπικής, ενδοπροσωπικής, χωρικής, µουσικής, κιναισθηµατικής) και ευνοούν την κινητοποίηση και την έκφραση των µαθητών οι οποίοι δεν έχουν αναπτυγµένες σε υψηλό βαθµό τη γλωσσική και τη λογικοµαθηµατική νοηµοσύνη. Έτσι, κατά τη βιωµατική µάθηση ζητάµε από τους µαθητές µας να εστιάσουν την προσοχή τους στη συγκεκριµένη εµπειρία, να στοχαστούν κριτικά και να προβληµατιστούν για τους πιθανούς τρόπους διαφοροποίησής της. Έπειτα καλούµε τους µαθητές να σκεφτούν πώς η νέα µάθηση µπορεί να χρησιµοποιηθεί για το σχηµατισµό νέων εννοιών και τελικά τους ενθαρρύνει να προχωρήσουν σε ενεργό πειραµατισµό. Από την άλλη, η χρήση των εργαλείων των ΤΠΕ συµβάλλει στη διαµόρφωση ενός µαθησιακού περιβάλλοντος που στόχο έχει, σύµφωνα µε τη διδακτική προσέγγιση της διαφοροποιηµένης διδασκαλίας, την οικοδόµηση της γνώσης από όλους τους µαθητές ισχυροποιώντας την απόδοσή τους και δίνοντάς τους τη δυνατότητα να συµµετέχουν αποτελεσµατικά στην εκπαιδευτική διαδικασία. (Παντελιάδου & Αντωνίου, 2008) Οι µαθητές, µέσα σε κλίµα συνεργασίας, διερεύνησαν το εν λόγω θέµα αξιοποιώντας την ηλεκτρονική διεύθυνση, της Ενωµένης Ευρώπης (http://europe.eu) που περιέχει τις σχετικές πληροφορίες. 4

Κατά το µεγαλύτερο µέρος του σεναρίου χρησιµοποιήθηκε η οµαδοσυνεργατική µέθοδος, η οποία ευνοεί την ενεργή συµµετοχή των µαθητών στην ανακάλυψη της γνώσης. Σε αρκετές περιπτώσεις οι µαθητές ενθαρρύνθηκαν να συνεργαστούν µέσω στοχευµένων εργασιών ώστε να οδηγηθούν στην ανακάλυψη και εµπέδωση της γνώσης. ιάρκεια Η εφαρµογή του σεναρίου διήρκεσε ένα µήνα περίπου (10 διδακτικές ώρες). Εντάχθηκε στα µαθήµατα της Γεωγραφίας και της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής, καθώς και σε ώρες της Ευέλικτης Ζώνης, όπου οι µαθητές δούλευαν ταυτόχρονα και στα δύο βιβλία. Επειδή οι µαθητές έδειξαν µεγάλο ενδιαφέρον για θέµατα γύρω από την Ευρωπαϊκή Ένωση, συνεχίζετε η εξερεύνησή της µέσα από άλλα θέµατα, όπως τα όργανα της Ε.Ε.. Οργάνωση διδασκαλίας και απαιτούµενη υλικοτεχνική υποδοµή Για την υλοποίηση του σεναρίου οι µαθητές τις περισσότερες φορές θα εργάζονται σε οµάδες, αφού η οµαδοσυνεργατική διδασκαλία έχει ως αποτέλεσµα την επιτυχή επίτευξη των στόχων. Για την εργασία στην τάξη συγκροτούνται οµάδες των τεσσάρων ατόµων, ενώ για την εργασία στο εργαστήριο της πληροφορικής οµάδες των δύο ατόµων (εκτός από µία των τριών, αφού ο αριθµός των µαθητών είναι 15, ή δύο των τριών όταν έρχεται και ένα παιδάκι Ροµά που φοιτεί στην τάξη µας). Η υλικοτεχνική υποδοµή που απαιτείται είναι Η/Υ, βιντεοπροβολέας και σύνδεση στο διαδίκτυο για τις εργασίες στην τάξη. Στο εργαστήριο θα χρησιµοποιηθεί το δίκτυο των Η/Υ που υπάρχει, σύνδεση µε το διαδίκτυο, ο βιντεοπροβολέας και ο εκτυπωτής. Τα λογισµικά που θα χρησιµοποιηθούν είναι: Ο επεξεργαστής κειµένου MS Microsoft Word Το διαδίκτυο και ο φυλλοµετρητής Internet Explorer. Το λογισµικό Google maps. Οργάνωση και συντονισµός της τάξης Απαραίτητη προϋπόθεση στο ξεκίνηµα των δραστηριοτήτων, επειδή οι περισσότερες θα δουλευτούν οµαδικά, είναι η κατανοµή των ρόλων που θα διαδραµατίσουν οι µαθητές, καθώς και ο τρόπος µε τον οποίο θα οργανωθούν οι οµάδες. Με βάση το κοινωνιόγραµµα που έχει φτιαχτεί από την αρχή της χρονιάς δηµιουργούνται µεικτές οµάδες, οι οποίες όµως δεν είναι οι ίδιες σε κάθε εκπαιδευτικό πρόγραµµα που συντελείται στη τάξη. Ακόµα έχουν προβληµατιστεί και έχουν συµφωνηθεί οι κανόνες λειτουργίας των οµάδων εργασίας από όλους τους µαθητές. Οι µαθητές έχουν ήδη ενηµερωθεί από πριν για το θέµα και την πορεία υλοποίησης του σεναρίου. Επίσης, γνωρίζουν τα τεχνολογικά µέσα που θα χρησιµοποιηθούν κατά την διάρκεια του σεναρίου, ξέρουν να χειρίζονται τον κειµενογράφο, το φυλλοµετρητή, τη µηχανή αναζήτησης και το λογισµικό Google maps. Όλα τα προγράµµατα που θα χρησιµοποιηθούν στο συγκεκριµένο σενάριο έχουν από πριν εγκατασταθεί τόσο στον Η/Υ της τάξης όσο και στους Η/Υ του σχολικού εργαστηρίου. Σηµαντικός είναι ο νέος ρόλος που καλείται ο δάσκαλος να διαδραµατίσει. Ο δάσκαλος εφαρµόζει τις αρχές της φθίνουσας καθοδήγησης και παρακολουθεί την οµάδα και επεµβαίνει όπου κρίνει πως είναι απαραίτητο. Επίσης, προσέχει αν όλοι οι µαθητές µιας οµάδας συµµετέχουν στην εργασία. Έτσι ο εκπαιδευτικός γίνεται συνεργάτης, καθοδηγητής και βοηθός των µαθητών στην αναζήτηση της γνώσης, στην επιλογή και αξιοποίηση της πληροφορίας. Ο εκπαιδευτικός µαθαίνει στους µαθητές πώς να µαθαίνουν, ενώ παράλληλα η διδακτέα ύλη προσεγγίζεται διαθεµατικά, καθώς τα 5

γνωστικά αντικείµενα συνδέονται µε θέµατα που πραγµατεύονται από άλλες επιστήµες.(ματσαγγούρας, 2003) Από την άλλη και ο ρόλος των µαθητών είναι διαφορετικός στις οµαδοσυνεργατικές διδασκαλίες. Καθώς, συνεργάζονται είτε µπροστά στον Η/Υ σε µικρές οµάδες είτε κατά τη διάρκεια των βιωµατικών δραστηριοτήτων, παρατηρούν, συζητούν, κρίνουν, απορρίπτουν, συνθέτουν, ακολουθώντας το δικό τους δρόµο προς τη γνώση. (Αργύρης,2002) Κατά την διάρκεια, λοιπόν, της υλοποίησης του εκπαιδευτικού σεναρίου, ο δάσκαλος βοηθάει, συµβουλεύει, ενθαρρύνει και διευκολύνει όλους τους µαθητές να συµµετέχουν ενεργά στην εργασία της οµάδας τους, να προβληµατίζονται, να απορούν, να θέτουν ερωτήσεις, να συνεργάζονται αρµονικά, να τηρούν τους κανόνες, να εκφράζουν και να καταγράφουν ελεύθερα τη γνώµη τους και τα συµπεράσµατά τους. Προτεινόµενο σενάριο ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ 1 η Ι ΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ «Η πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 1957 έως σήµερα» Για να µην υπάρχουν σφάλµατα κατά την αναζήτηση πληροφοριών από τους µαθητές, ο εκπαιδευτικός πρέπει να προτείνει συγκεκριµένες πηγές ανεύρεσης πληροφοριών στο διαδίκτυο, αφού προηγουµένως τις έχει αξιολογήσει ως προς την παιδαγωγική τους αξία και την καταλληλότητά τους. Η συνεργασία µεταξύ εκπαιδευτικού και µαθητών στο πλαίσιο της αξιοποίησης του διαδικτύου για την άντληση των απαραίτητων πληροφοριών, δηµιουργεί αλληλεξάρτηση. Μέσα σ αυτό το πλαίσιο προτείνονται να χρησιµοποιηθούν η διεύθυνση http://www.ecb.int/ecb/history/ec/html/index.el.htm από την επίσηµη ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και η διεύθυνση http://el.wikipedia.org/wiki/%ce%95%cf%85%cf%81%cf%89%cf%80%ce%b1%cf%8a% CE%BA%CE%AE_%CE%88%CE%BD%CF%89%CF%83%CE%B7 από την wikipedia, αλλά και το σχολικό εγχειρίδιο της Γεωγραφίας της ΣΤ, και συγκεκριµένα η σελ. 113. Οι µαθητές, χωρισµένοι σε οµάδες των τριών και τεσσάρων παιδιών, αλληλεπιδρώντας µε τους χάρτες και τα στοιχεία που δίνονται, ανακαλύπτουν την πορεία διεύρυνσης της Ε.Ε. Μέσα από το διάλογο που θα προκύψει, τη συζήτηση και τη σύνθεση απόψεων απαντούν στα ερωτήµατα του φύλλου εργασίας. 6

2 η Ι ΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ (στο εργαστήρι πληροφορικής, δίωρο) «Τα κράτη µέλη της Ε.Ε.» Οι µαθητές καλούνται να εργαστούν σε οµάδες και να καταγράψουν χρησιµοποιώντας τον υπερσύνδεσµο που προτείνεται τα κράτη µέλη και τις πρωτεύουσές τους. Σε ένα επόµενο βήµα παροτρύνονται να εισάγουν πινάκα µε εφτά στήλες και 27 γραµµές. Αφού µελετήσουν κάθε χώρα και µέσα από κριτική συζήτηση καλούνται να συµπληρώσουν τα κράτη µέλη και για καθένα να 7

συµπληρώσουν την πρωτεύουσά του, τη γλώσσα, το θρήσκευµα, το πολίτευµα, την έκτασή του και τον πληθυσµό του. Όταν το ολοκληρώσουν πρέπει να το αποθηκεύσουν στην επιφάνεια εργασίας του Η/Υ. Στη συνέχεια µέσα από την λογισµικό Google maps οι µαθητές πλοηγούνται στη Γη όπου ανακαλύπτουν τα κράτη µέλη της Ε.Ε. Τέλος, χρωµατίζουν τις χώρες της Ε.Ε.. 3 η Ι ΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ (στο εργαστήρι πληροφορικής, δίωρο ) «Σηµαίες των χωρών της Ε.Ε. και σύµβολα της Ε.Ε. Ζωγραφική και βιωµατικό παιχνίδι» Σ αυτή τη φάση οι µαθητές πρέπει να µελετήσουν από την προηγούµενη ιστοσελίδα τις σηµαίες των κρατών µελών της Ε.Ε.. Έπειτα παίζουν το παιχνίδι µνήµης που προτείνεται στην ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στη συνέχεια έρχονται σε επαφή µε τα σύµβολα της Ε.Ε., γνωρίζουν τη σηµαία της Ε.Ε. και ακούνε τον ύµνο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τέλος, σε οµάδες φτιάχνουν τις σηµαίες όλων των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. (Κάθε οµάδα στο εργαστήρι αποτελείται από 2 άτοµα, άρα 7 οµάδες, και κάθε οµάδα ζωγραφίζει από 4 περίπου σηµαίες)μόλις ολοκληρώνουν τη ζωγραφική, όλες οι σηµαίες µαζί τοποθετούνται πάνω σε ένα µεγάλο χαρτόνι και αυτό αναρτάται στον πίνακα ανακοινώσεων της τάξης. Στο τελευταίο τέταρτο µεταφέρονται οι µαθητές στο αµφιθέατρο για να παίξουν ένα παιχνίδι εµπέδωσης µε τα κράτη µέλη και τις πρωτεύουσές τους. Έχω γράψει τα ονόµατα των κρατών µελών και των πρωτευουσών σε µικρές καρτέλες. Πάνω στα καθίσµατα του αµφιθέατρου µοιράζω τις καρτέλες µε τις πρωτεύουσες. Έπειτα, πηγαίνω στα παιδιά που βρίσκονται στη βάση του αµφιθέατρου, και µοιράζω σε κάθε παιδί από δύο κάρτες (µε τα ονόµατα των κρατών µελών). Μόλις δώσω το σύνθηµα, τα παιδιά βλέπουν ποιες χώρες έχει το καθένα και τρέχει να βρει τις πρωτεύουσες που αντιστοιχούν στα κράτη µέλη. Τα παιδιά ενθουσιάζονται γιατί το παιχνίδι προϋποθέτει δράση, κίνηση, µπερδεύονται µεταξύ τους και γελάν. Στο τέλος, όποιοι µένουν µε τις κάρτες στο χέρι δέχονται τη βοήθεια των συµµαθητών τους. Το παιχνίδι τους αρέσει και επαναλαµβάνεται για άλλες δύο φορές, µε µεγαλύτερο ενθουσιασµό και ανταγωνισµό για το ποιος θα αντιστοιχίσει πρώτος τις καρτέλες του. 8

4 η Ι ΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ (στο εργαστήρι πληροφορικής, δίωρο) «Παρουσίαση Κρατών µελών» Κάθε παιδί αναλαµβάνει να παρουσιάσει µία χώρα της Ε.Ε.. Η εργασία πρόκειται να γίνει κατά βάση ατοµικά. Γι αυτό χρειάζονται περισσότεροι Η/Υ. Χρησιµοποιούνται οι 10 Η/Υ του εργαστηρίου πληροφορικής καθώς και τα 6 λάπτοπ που διαθέτει το σχολείο. (Για να είναι διαθέσιµα τα λάπτοπ το συγκεκριµένο µάθηµα γίνεται στο δίωρο της Ευέλικτης Ζώνης που είναι Παρασκευή 6 η και 7 η ώρα, χρόνος που οι περισσότεροι συνάδελφοι έχουν τελειώσει το µάθηµα και είναι ελεύθερα τα λάπτοπ) Από την ιστοσελίδα http://europa.eu/about-eu/countries/index_el.htm το κάθε παιδί µελετάει για λίγο τα στοιχεία της χώρας που έχει αναλάβει και µετά γίνεται η παρουσίαση. Τα παιδιά ξεκινούν, δειλά στην αρχή. Σιγά σιγά παίρνουν θάρρος και κινούνται πιο άνετα στο χώρο. Κάποια από τα παιδιά έχουν ζωγραφίσει και τη σηµαία της χώρας που παρουσιάζουν(από την προηγούµενη ηµέρα έγινε η επιλογή για το ποια χώρα θα παρουσιάσει το κάθε παιδί, οπότε κάποια παιδιά είχαν ζωγραφίσει τη σηµαία της χώρας που θα παρουσίαζαν από το σπίτι). Όλα τα παιδιά παρακολουθούν µε ενδιαφέρον, ενώ κάποια κρατούν και σηµειώσεις γιατί ξέρουν ότι έπεται παιχνίδι γνώσεων. Στο τέλος, το κάθε παιδί φτιάχνει κάρτες µε ερωτήσεις για τη χώρα που παρουσίασε (από 6 έως 8 κάρτες το κάθε παιδί, µε απλές ερωτήσεις του τύπου: Πού βρίσκεται η Πορτογαλία, Με ποιες χώρες συνορεύει, Τι γλώσσα µιλάνε στην Πορτογαλία, Τι νόµισµα έχει η Πορτογαλία κτλ.). 5 η Ι ΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ (Μέσα στην τάξη) «Παιχνίδια» Τα παιδιά παίζουν το παιχνίδι των γνώσεων που έχουν ετοιµάσει στην προηγούµενη διδακτική ώρα. Με τη βοήθεια των καρτών που έχουν ετοιµάσει χωρίζονται σε 4 οµάδες, από τέσσερα άτοµα η κάθε οµάδα. Μοιράζω κάρτες σε κάθε οµάδα, τυχαία, µία από κάθε χώρα. Νικήτρια οµάδα είναι αυτή που θα απαντήσει σε όλες τις ερωτήσεις σωστά. Στην αρχή το παιχνίδι προχωράει χωρίς µεγάλο ενδιαφέρον. Στην πορεία όµως, όταν οι ερωτήσεις αρχίζουν να γίνονται πιο δύσκολες γιατί οι οµάδες δε θυµούνται τα στοιχεία, αρχίζει να αναπτύσσεται έντονος ανταγωνισµός ανάµεσα στις 9

οµάδες και το παιχνίδι γίνεται πολύ ενδιαφέρον. Στο τέλος του παιχνιδιού όλες οι οµάδες κατάφεραν, µε λίγη βοήθεια, να απαντήσουν στον ίδιο αριθµό καρτών, και να καταλήξουν ισόπαλες. Αυτό ευχαριστεί όλους και δε µένει κανείς δυσαρεστηµένος. Έπειτα, µεταφέρονται τα παιδιά σε διπλανό χώρο, µεγαλύτερο, χωρίς θρανία και καρέκλες, για να παίξουν το παιχνίδι κατασκευής του χάρτη της Ε.Ε.. Κάθε παιδί κολλάει πάνω του ένα καρτελάκι µε το όνοµα της χώρας, που είχε αναλάβει στην προηγούµενη δραστηριότητα να παρουσιάσει (16 παιδιά, άρα 16 χώρες, µία από αυτές είναι και η Ελλάδα η οποία θα αποτελέσει την αφετηρία για την κατασκευή του χάρτη). Με τη βοήθεια της µουσικής κινούνται τα παιδιά στο χώρο και µόλις σταµατήσει η µουσική προσπαθούν να σχηµατίσουν το χάρτη της Ε.Ε. προσανατολιζόµενοι από τη θέση της Ελλάδας-παιδιού. Την πρώτη φορά, δυσκολεύονται και µε τη βοήθειά µου καταφέρνουν να τον κατασκευάσουν. Το παιχνίδι επαναλαµβάνεται. Αρχίζει και πάλι η µουσική και µόλις σταµατήσει, προσπαθούν να βρουν τη θέση τους στο χώρο. Αυτή τη φορά τα πράγµατα πηγαίνουν καλύτερα. Πιο απελευθερωµένα και απολαµβάνοντας τη χαλαρότητα που προσφέρει η µουσική και η ελεύθερη κίνησή τους στο χώρο, βρίσκουν πιο εύκολα τη θέση τους, ενώ κάποιοι που δυσκολεύονται βοηθιούνται από τους συµµαθητές τους. Αρχίζει και πάλι η µουσική, τα παιδιά κινούνται στο χώρο αλλά αυτή τη φορά έχουν εντολή µόλις σταµατήσει η µουσική να ακινητοποιηθούν. Η µουσική σταµατά. Τα παιδιά µένουν ακίνητα και πρέπει να προσπαθήσουν, τεντώνοντας τα χέρια τους να πιάσουν κάποιο παιδάκι-χώρα µε το οποίο συνορεύουν. υσκολεύονται λίγο, αλλά µε µικρές ζαβολιές, τα καταφέρνουν. Ξεκινάει και πάλι η µουσική κι αυτή τη φορά τα παιδιά κινούνται µε πιο έντονο βηµατισµό. Σταµατούν µε το τέλος της µουσικής και ακινητοποιούνται πάλι. Αυτή τη φορά, πρέπει να πιαστούν όλες οι χώρες-παιδιά µεταξύ τους, πιάνοντας ο καθένας χώρα που συνορεύει. Τέλος, ακούγεται ο ύµνος της Ε.Ε., και όλα τα παιδιά κινούνται µαζί και ενωµένα (ενωµένη Ευρώπη), δηµιουργώντας µία µεγάλη αλυσίδα-παιδιών, στο ρυθµό του ύµνου. Το παιχνίδι τελειώνει φωνάζοντας όλα τα παιδιά µαζί «είµαστε ενωµένη σαν την Ενωµένη Ευρώπη». 6 η Ι ΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ «Ο µύθος της Ευρώπης» Ήδη από την τέταρτη δραστηριότητα έγινε αναφορά στα νοµίσµατα που έχουν οι Ευρωπαϊκές χώρες και στο γεγονός ότι δεν έχουν όλες οι χώρες της Ε.Ε. ευρώ. Με αφορµή ένα νόµισµα των 2, τα παιδιά παρατηρούν την αναπαράσταση της αρπαγής της Ευρώπης που απεικονίζεται στην µία του όψη. Μετά διαβάζουν το µύθο από κείµενο που έχει µοιραστεί στον καθένα ξεχωριστά και τέλος βλέπουν ένα βίντεο από το διαδίκτυο (το βίντεο βρίσκεται στην παρακάτω ιστοσελίδα http://www.youtube.com/watch?v=o0fir6ewgie ) µε το ίδιο θέµα. Η προβολή του γίνεται µέσω του βιντεοπροβολέα πάνω στο λευκό πίνακα της τάξης. Τέλος, ζητείται από τα παιδιά να αποδώσουν το µύθο θεατρικά ή µε παντοµίµα ανά οµάδες, όπως έχουν χωριστεί από την αρχή του σεναρίου. Τους δίνεται λίγος χρόνο να σκεφτούν πώς θα το στήσουν. Στην αρχή, τα παιδιά παραπονιούνται ότι δεν έχουν χρόνο να οργανωθούν, διαφωνούν µε το µοίρασµα των ρόλων αλλά στο τέλος συνεργάζονται, συσκέπτονται, ανταλλάζουν απόψεις και οι οµάδες, µετά από δέκα λεπτά, είναι έτοιµες να παρουσιάσουν το µύθο. Η πιο «θαρραλέα» οµάδα ξεκινάει πρώτη. Αποτελείται από 4 παιδιά, δύο κορίτσια και δύο αγόρια. Οι ρόλοι έχουν µοιραστεί ως εξής: το ένα αγόρι αναλαµβάνει το ρόλο του αφηγητή, το άλλο αγόρι έχει το ρόλο του ία, το ένα κορίτσι υποδύεται την Ευρώπη και το δεύτερο µία φίλη της. Ενώ ο αφηγητής διηγείται την ιστορία, τα άλλα παιδιά της οµάδας παρουσιάζουν το µύθο µέσα από παντοµίµα. Αγχωτικά στην αρχή ξεκινούν την αναπαράσταση, αλλά µε τη βοήθεια του ήρεµου και ενθαρρυντικού κλίµατος που υπάρχει από τους θεατέςσυµµαθητές τους, τα παιδιά προσπαθούν να απελευθερωθούν και να µπουν στο ρόλο τους. Η αναπαράσταση του µύθου ολοκληρώνεται και αρχίζουν τα σχόλια από τους θεατές-συµµαθητές. Κάποια θετικά, κάποια αρνητικά. Κάθε κριτική αιτιολογηµένη έχουν µάθει να την αντιµετωπίζουν µε στωικότητα (όση µπορούν να διαθέτουν τα παιδιά αυτής της ηλικίας) 10

Επειδή τα παιδιά-θεατές έχουν διαφορετική άποψη για τον τρόπο µε τον οποίο έπρεπε να παρουσιάσουν τον µύθο, προτείνω τα παιδιά-ήρωες να ξαναπαίξουν το µύθο και κατά τη διάρκεια της δράσης, όποιος ρόλος δεν αρέσει σε κάποιον από τα υπόλοιπα παιδιά, έτσι όπως αποδίδεται από τον ήρωα-συµµαθητή τους, να σταµατούν τη πλοκή και να τον αντικαταστούν. Η ιστορία θα συνεχίζεται από εκεί που τη διέκοψαν. Αυτό µπορεί να γίνει όσες φορές θεωρούν οι θεατές ότι χρειάζεται. Τα παιδιά ενεργοποιούνται, αρχίζουν ένα ένα να παρεµβαίνουν και να αντικαθιστούν τους ήρωες συµµαθητές τους. Το µόνο παιδί που δεν αντικαταστάθηκε από κανέναν ήταν το παιδί-αφηγητής. Μάλλον θεώρησαν σηµαντικό και σωστό τον τρόπο που διηγούνταν την ιστορία. Εδώ πρέπει να αναφέρω ότι κατά τη διάρκεια των αντικαταστάσεων, η απόδοση του µύθου από παντοµίµα µετατράπηκε σε θέατρο. Τα παιδιά έβαλαν µέσα και στοιχεία κωµικά, προκαλώντας το γέλιο και την καλή διάθεση των συµµαθητών τους, ενώ στη διάρκεια της παρουσίασης κάποιοι γυναικείοι ρόλοι αντικαταστάθηκαν από αγόρια και αυτό διασκέδασε ακόµα περισσότερο τα παιδιά. 7 η Ι ΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ «Οι διαφορετικές όψεις των νοµισµάτων του Ευρώ» (στο εργαστήρι πληροφορικής) Τα παιδιά περιηγούνται στην επίσηµη ιστοσελίδα της Ε.Ε. και συγκεκριµένα στη διεύθυνση http://europa.eu/about-eu/basic-information/money/euro/index_el.htm από όπου αντλούν πληροφορίες για τις χώρες της ευρωζώνης, τις κοινές αλλά και διαφορετικές όψεις των κερµάτων σε κάθε χώρα. Μέσα από διάλογο και συζήτηση απαντούν οµαδικά στα ερωτήµατα του φύλλου εργασίας 5. Έπειτα πηγαίνουν στην επίσηµη ιστοσελίδα της Ε.Ε. http://europa.eu/index_el.htm και από κει στη γωνιά του παιδιού για να παίξουν παιχνίδια εµπέδωσης που έχουν σχέση µε τα νοµίσµατα και τις διαφορετικές όψεις τους. 11

ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1 «Η πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 1957 έως σήµερα» Μελετήστε το χάρτη που θα βρείτε εδώ. Μετά πληκτρολογήστε στη µηχανή αναζήτησης «Η ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης», µπείτε στην ιστοσελίδα της wikipedia και µελετήστε στο χάρτη που υπάρχει δεξιά, πώς χρωµατίζονται σταδιακά οι χώρες που ανήκουν στην Ε.Ε. ανάλογα µε το πότε µπήκε η κάθε χώρα στην Ε.Ε.. Τέλος, µελετήστε τη σελίδα 113 της Γεωγραφίας του σχολικού εγχειριδίου και απαντήστε στις παρακάτω ερωτήσεις: Ποια χρονιά δηµιουργήθηκε η Ε.Ε ; Ποια ήταν τα πρώτα µέλη που αποτέλεσαν τον ιδρυτικό πυρήνας της Ε.Ε; Ποια χρονιά έγινε η ένταξη της Ελλάδας στην Ε.Ε ; Ποια χρονιά εντάχθηκαν στην Ε.Ε τα περισσότερα κράτη στην Ε.Ε; Πόσα κράτη εντάχθηκαν; Ποιος ήταν ο σκοπός ίδρυσης, αρχικά της Ε.Ο.Κ. και έπειτα της Ε.Ε.; ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2 «Τα κράτη µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης» Μελετήστε το χάρτη της ιστοσελίδας http://europa.eu/about-eu/countries/index_el.htm και στη συνέχεια µε τη βοήθεια του κάντε τις παρακάτω δραστηριότητες: 1. Ανοίξτε τον επεξεργαστή κειµένου (Word) και εισάγετε πίνακα µε εφτά στήλες και είκοσι εφτά γραµµές. Βάλτε τίτλο σε κάθε στήλη. Στη συνέχεια συµπλήρωσε τον πίνακα µε τη βοήθεια του χάρτη. Τέλος, αποθηκεύστε την εργασία σας πάνω στην επιφάνεια εργασίας. 2. Να πληκτρολογήσεις τη διεύθυνση GOOGLE.COM και στο πεδίο αναζήτησης γράψε GOOGLE MAPS. Με τον πλοηγό που υπάρχει πάνω αριστερά προσπάθησε να εντοπίσεις στον παγκόσµιο χάρτη τις χώρες του πίνακα που έχετε συµπληρώσει. 3. Χρωµατίστε τις χώρες της Ε.Ε. µε διαφορετικά χρώµατα ανάλογα µε τη χρονιά εισόδου του κάθε κράτους σ αυτή(π.χ. πράσινο οι: Γαλλία, Γερµανία, κ.τ.λ.) και µετά γράψτε πάνω σε κάθε χώρα το όνοµά της. 12

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3 «Σηµαίες των χωρών της Ε.Ε. και σύµβολα της Ε.Ε.» Μελετήστε από την ιστοσελίδα http://europa.eu/about-eu/countries/index_el.htm τις σηµαίες του κάθε κράτους µέλους της Ε.Ε. Στη συνέχεια: 1. Μεταβείτε στην ιστοσελίδα http://europa.eu/kids-corner/index_el.htm και παίξτε ανά οµάδες το παιχνίδι µνήµης µε τις σηµαίες. 2. Μεταβείτε στην ιστοσελίδα http://europa.eu/about-eu/basic-information/symbols/index_el.htm µελετήστε τα σύµβολα της Ε.Ε. και ακούστε τον ύµνο της Ε.Ε. 3. Σε οµάδες των δύο φτιάξτε 4 σηµαίες των κρατών µελών της Ε.Ε.. Συγκεκριµένα η 1 η οµάδα θα φτιάξει τις σηµαίες Ελλάδας, Κύπρου, Μάλτας και Ιταλίας. Η 2 η οµάδα θα φτιάξει τις σηµαίες Βουλγαρίας, Ρουµανίας, Σλοβενίας και Ουγγαρίας. Η 3 η οµάδα τις σηµαίες Πορτογαλίας, Ισπανίας, Γαλλίας και Αυστρίας. Η 4 η οµάδα τις σηµαίες Ολλανδίας, Βελγίου, Λουξεµβούργου και ανίας. Η 5 η οµάδα τις σηµαίες Μεγάλης Βρετανίας, Ιρλανδίας, Γερµανίας και Πολωνίας. Η 6 η οµάδα τις σηµαίες Σουηδίας, Φιλανδίας, Εσθονίας και Λετονίας. Η 7 η οµάδα τις σηµαίες Τσεχίας, Σλοβακίας, Λιθουανίας. 13

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 4 «Παρουσίαση Κρατών µελών» Πληκτρολόγησε στο φυλλοµετρητή την ιστοσελίδα της Ε.Ε. http://europa.eu/abouteu/countries/index_el.htm. Πατήστε πάνω στη χώρα που έχετε αναλάβει να παρουσιάσετε και µελετήστε τα στοιχεία που δίνονται. Μετά να παρουσιάσεις τη χώρα τονίζοντας τα εξής στοιχεία: την πρωτεύουσά της, τον πληθυσµό της, το πολιτικό σύστηµα της χώρας, το έτος προσχώρησης στην Ε.Ε., την επίσηµη γλώσσα της, το που βρίσκεται γεωγραφικά σε σχέση µε τη θέση της στην Ευρώπη και µε ποιες χώρες συνορεύει, σηµαντικές προσωπικότητες της χώρας αυτής(από τα αρχαία χρόνια µέχρι τα νεότερα), προϊόντα που παράγει και τέλος γνωστές σπεσιαλιτέ της χώρας. Μετά το τέλος των παρουσιάσεων, κόψτε τα χαρτόνια που έχετε σε οχτώ ίσα κοµµάτια και γράψτε σε κάθε ένα από µία ερώτηση, σχετική µε τη χώρα που παρουσιάσατε και φυσικά µε στοιχεία που παρουσιάσατε. (Μη γράψτε πάνω στις κάρτες τις απαντήσεις) ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 5 «Οι διαφορετικές όψεις των νοµισµάτων του Ευρώ» Μπείτε στη διεύθυνση http://europa.eu/about-eu/basic-information/money/euro/index_el.htm της επίσηµης ιστοσελίδας της Ε.Ε. και µελετήστε καλά τα στοιχεία. Έπειτα απαντήστε οµαδικά στις παρακάτω ερωτήσεις: 1. Πόσα κράτη µέλη της Ε.Ε. χρησιµοποιούν το ευρώ ως νόµισµά τους; 2. Ποια είναι τα κράτη µέλη της Ευρωζώνης;... 3. Γιατί είναι καλό να υπάρχει κοινό νόµισµα; Ποια είναι τα πλεονεκτήµατά του; 4. Πώς ονοµάζεται η τράπεζα που ασχολείται µε τα νοµισµατικά ζητήµατα;. 5. Πατήστε πάνω στη φράση «χαρτονοµίσµατα και κέρµατα» που είναι µε µπλε γράµµατα. Στην νέα σελίδα που θα εµφανιστεί µπροστά σου, δεξιά υπάρχει µία µπάρα µε πολλές επιλογές. Πάτα πάνω στο «common sites». Τι απεικονίζει η κοινή πλευρά των νοµισµάτων σε όλες τις χώρες της Ευρωζώνης;. 14

6. Από τη δεξιά µπάρα πατήστε στην επιλογή «national sites. Μελετήστε τις διαφορετικές απεικονίσεις των κερµάτων του Ευρώ. Μετά αντιστοιχίστε νοµίσµατα µε χώρες: Ελλάδα Γερµανία Λουξεµβούργο Ολλανδία Ιταλία Εσθονία Βέλγιο Γαλλία Ώρα για παιχνίδι!!! Πηγαίνετε στην επίσηµη ιστοσελίδα της Ε.Ε. http://europa.eu/index_el.htm. Μπείτε στη γωνιά του παιδιού και παίξτε ανά οµάδες το παιχνίδι «Κολύµπα και µέτρα». Αξιολόγηση Το σενάριο, εστιασµένο στη διερεύνηση των γνώσεων των µαθητών γύρω από την Ε.Ε. και την κοινή πορεία των χωρών που ανήκουν σ αυτή, προσπάθησε και πέτυχε κατά ένα µεγάλο µέρος τους στόχους του. Οι µαθητές δούλεψαν οµαδικά, συνεργάστηκαν, άσκησαν την κριτική και δηµιουργική τους σκέψη, διερεύνησαν και ανακάλυψαν νέα στοιχεία. Απέκτησαν νέες εµπειρίες, δραστηριοποιήθηκαν, ανέπτυξαν διάλογο και επιχειρηµατολογία, πρόβαλαν την αυτενέργειά τους, έπαιξαν παιχνίδια εκπαιδευτικά στο διαδίκτυο, πήραν µέρος σε βιωµατικά παιχνίδια και ανέλαβαν ρόλους. Σ όλα αυτά αναδείχτηκε το κέφι και ο ενθουσιασµός, η καλή διάθεση και η επιθυµία να συµµετέχουν σε κάθε τι διαδραστικό, που τους βγάζει από τις καρέκλες τους και τους εµπλέκει σε άλλες καταστάσεις. Φυσικά, σ όλα αυτά δεν έλειψαν κάποιες δυσκολίες, οι οποίες εστιάστηκαν κυρίως στα παιχνίδια ρόλων. Οι µαθητές που εµπλέκονταν σε κάποιους ρόλους έπρεπε να προσπαθήσουν πολύ ώστε να καταφέρουν να απελευθερωθούν και να αποδώσουν το ρόλο τους. Από την άλλη ο ρόλος των µαθητών-θεατών ήταν, επίσης, πολύ σηµαντικός γιατί έπρεπε να είναι ενθαρρυντικοί µε τους συµµαθητές τους ώστε να τους βοηθήσουν να αυτενεργήσουν. Η καλή διάθεση, αλλά και ο ενθουσιασµός του πρωτότυπου και του διαφορετικού, οδήγησαν γρήγορα στη λύση µικρών ζητηµάτων και στην εξαφάνιση κάθε ανασφάλειας που ένιωθαν αρχικά οι µαθητές. Όπως αντιλαµβανόµαστε από τα παραπάνω, οι στόχοι που τέθηκαν εξ αρχής επιτεύχθηκαν και ο παιδαγωγικός τρόπος προσέγγισης των παιδιών είχε θετικά αποτελέσµατα. Στο εργαστήρι πληροφορικής, οι µαθητές συνεργάστηκαν πολύ καλά, αφού ήταν ήδη εξοικειωµένοι µε τις 15

εργασίες σε οµάδες. Αξιοποιήθηκαν τα υπερµέσα, οι διαδικτυακές υπηρεσίες και η επίσηµη ιστοσελίδα της Ε.Ε. ενώ τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή µε πολλαπλές αναπαραστάσεις και µε ένα ελκυστικό µαθησιακό περιβάλλον. Φυσικά, χρειάστηκε κάποιες φορές η καθοδήγησή µου τόσο για τη συµπλήρωση και για τη διόρθωση των φύλλων εργασίας, όσο και για τη συµµετοχή τους στα βιωµατικά και ηλεκτρονικά παιχνίδια, καθώς ήταν η πρώτη επαφή των µαθητών µε τη συγκεκριµένη ιστοσελίδα της Ε.Ε. Κατά τη διάρκεια των παρουσιάσεων των εργασιών τους αναπτύχθηκε γόνιµος διάλογος µε τους συµµαθητές τους και έγιναν παρεµβάσεις µε σκοπό να διορθωθούν τυχόν λάθη ή παρανοήσεις. Υπήρξαν και κάποιες τεχνικές δυσκολίες, οι οποίες όµως ξεπεράστηκαν εύκολα. Γενικά, η εµπειρία της εφαρµογής του σεναρίου µάθησης ήταν εξαιρετική. Κέντρισε το ενδιαφέρον των µαθητών, οι οποίοι ακόµα και µετά την ολοκλήρωση των δραστηριοτήτων και των παρουσιάσεων ζητούσαν να επαναληφθούν κάποιες από αυτές. Καταγράφηκε ως µια πολύ θετική και εποικοδοµητική εµπειρία από όλου. Επέκταση του σεναρίου Τα παιδιά θα ετοιµάσουν ανά οµάδες, στο εργαστήρι πληροφορικής, µία παρουσίαση σε Power Point για τις χώρες της Ε.Ε. που παρουσίασαν κατά τη διάρκεια του προγράµµατος, χρησιµοποιώντας τα στοιχεία της παρουσίασής τους. Έπειτα αυτή η δουλειά θα ανεβεί στην ιστοσελίδα του σχολείου µας. Κάθε οµάδα θα γράψει ένα µικρό κείµενο, µε θέµα που δεν έχει ακόµα οριστεί, µε αφορµή όµως τις γνώσεις που αποκόµισαν από το συγκεκριµένο πρόγραµµα για να µπει στην εφηµερίδα του σχολείου. Τα παιδιά συνεχίζουν την εξερεύνησή τους σχετικά µε την Ε.Ε. και συγκεκριµένα δουλεύουν τώρα τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε οµάδες. Επόµενο βήµα, να εντοπίσουν τοµείς συνεργασίας των χωρών µελών της Ε.Ε. (περιβάλλον, πολιτισµός, εκπαίδευση), αδυναµίες και προβλήµατα στη λειτουργία της Ε.Ε. και να προτείνουν λύσεις για την αντιµετώπισή τους. Παράρτηµα 1. Το φύλλο που δόθηκε στους µαθητές κατά την 6 η διδακτική ώρα. Ο Μύθος της Ευρώπης Η Ευρώπη ήταν αδελφή του Κάδµου, ιδρυτή της Θήβας και κόρη του Αγήνορα και της Τηλεφάσας, ηγεµόνων ενός ελληνικού νησιού µε το όνοµα Φοινίκη δυτικά της Ελλάδας και πιο πέρα από τη Σικελία, στη θάλασσα της Τύρου. Όταν µεγάλωσε, µια µέρα πήγε στα λιβάδια της παραλία, για να παίξει µε τις φίλες της και να µαζέψει λουλούδια. Εκεί συνάντησε το θεό ία. Εκείνον αµέσως τον χτύπησε ο Έρωτας και για να την πλησιάσει µεταµορφώθηκε σε ήρεµο, εύσωµο και δυνατό ταύρο και πήγε δίπλα της κάνοντας δήθεν ότι βόσκει, σκεφτόµενος µε τι 16

τρόπο θα την κατακτούσε. Εκείνη τότε πλησίασε τον ταύρο ία και άρχισε να τον χαϊδεύει γοητευµένη από την ωραία κορµοστασιά του και τη µυϊκή του δύναµη. Σε λίγο δε δίστασε και να τον ιππεύσει. Τότε αυτός άρχισε να τρέχει µε αστραπιαία ταχύτητα. Η Ευρώπη έκλαιγε, µα δεν µπορούσε να πηδήσει, γιατί φοβόταν µη σκοτωθεί. Ο µεταµορφωµένος σε ταύρο θεός διέσχισε τη θάλασσα συνοδευόµενος από Τρίτωνες και Νηρηίδες και έφτασε στην Κρήτη. Όταν επιβιβάστηκε στο νησί, ο ταύρος δεν φαινόταν πια, αλλά ο ίας πήρε από το χέρι την Ευρώπη και την οδήγησε στο ικταίον άντρο, κατακόκκινη και µε το βλέµµα χαµηλωµένο γιατί είχε πια καταλάβει που πήγαινε. Καρπός του έρωτα του ία και της Ευρώπης στην Κρήτη ήταν ο Μίνωας και ο Ραδάµανθυς 2. Οι κάρτες που έφτιαξαν οι µαθητές κατά την 4 η διδακτική ώρα µε ερωτήσεις για το παιχνίδι γνώσεων. 17

3. Οι σηµαίες των κρατών µελών της Ε.Ε. που ζωγράφισαν οι µαθητές της τάξης. Βιβλιογραφία Αργύρης, Μ. (2003), «ιερευνητική µάθηση µε χρήση υπολογιστικών εργαλείων: Μια εναλλακτική πρόταση διδασκαλίας», Αθήνα: Καστανιώτης Κλεάνθους-Παπαδηµητρίου, Μ. (1952), «Η Νέα Αγωγή. Θεωρία και Μέθοδοι», Αθήνα. Κουτσόπουλος, Κ. κ.α. (2011), «Μαθαίνω για τη Γη», βιβλίο για το µαθητή, τάξη Στ, Ο.Ε..Β. Ματσαγγούρας, Η. (2000), «Οµαδοσυνεργατική διδασκαλία και µάθηση», Αθήνα:εκδ. Γρηγόρη. Ματσαγγούρας, Η. (2003), «Η διαθεµατικότητα στη σχολική γνώση», Αθήνα: Γρηγόρης. Νικολάου, Σ. κ.α. (2011), «Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή», βιβλίο για το µαθητή, τάξη Στ, Ο.Ε..Β. Παντελιάδου, Σ. & Αντωνίου, Φ. (2008). ιδακτικές προσεγγίσεις και πρακτικές για µαθητές µε Μαθησιακές υσκολίες (επιµέλεια). Γράφηµα: Θεσσαλονίκη 18